Quickscan naar de betekenis van het speeltuinwerk van de SPIN in Amsterdam Noord
Arnhem, maart 2011
Quickscan naar de betekenis van het speeltuinwerk van de SPIN in Amsterdam Noord
Uitgebracht aan: Stichting speeltuinen in Noord Seinpost Adviesbureau BV Kelly Andres, MSc Drs. Ido de Vries, MEd Projectnummer: P31006 © Seinpost Adviesbureau BV. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, op enigerlei wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Arnhem, maart 2011
Inhoudsopgave 1
Inleiding
1
2
Kernbegrippen van het stadsdeel Noord
3
3
Bijdrage aan de algemene doelstellingen
5
4
5
3.1
Het oude en het nieuwe resultaatgericht verbinden
5
3.2
Creatieve oplossingen organiseren voor de bevolking
7
3.3
Eigen initiatieven die bijdragen aan leefbaarheid en solidariteit
8
3.4
Vrijwilligerswerk en leerwerkplekken
Doelstellingen gericht op de jeugd
10
13
4.1
De Noordse jeugd als speerpunt
13
4.2
Brede scholen: sociale samenhang en signaleren
14
4.3
Een gevarieerd aanbod, sociaal, betrokken en leuk
14
4.4
Ontplooien en onbezorgd opgroeien
17
4.5
Scholen moeten een afspiegeling van de buurt zijn
18
4.6
Initiatieven vanuit de samenleving krijgen ondersteuning
18
Doelstellingen welzijn breed
19
5.1
Meedoen in de samenleving; kwetsbare groepen verdienen aandacht
19
5.2
Gericht op de wensen van de wijk
19
5.3
Deelname van jeugd aan sportactiviteiten blijven we stimuleren
19
6
Conclusies
21
7
Aanbevelingen
23
7.1
Aanbevelingen betreffende de kwaliteit van het speeltuinwerk
23
7.2
Aanbevelingen betreffende participatie door het speeltuinwerk
23
7.3
Aanbevelingen betreffende de fysieke en sociale veiligheid
24
7.4
Aanbevelingen betreffende het kinderwerk van het Speeltuinwerk Plus
24
1
Inleiding Spelen in een fysiek en sociaal veilige omgeving is van enorm belang voor kinderen en hun ouders. Zonder spel en communicatie over en weer met (belangrijke) anderen kan een mens zich niet goed ontwikkelen. Psychologische en pedagogische wetenschappen leggen een duidelijk verband tussen veilig opgroeien, de noodzaak van het bieden van voldoende kansen, de ontwikkeling van vaardigheden en de aandacht voor kinderen door hun (mede)opvoeders. Voor de ontwikkeling van sociale en cognitieve vaardigheden is niet alleen het schooldomein van belang, maar ook het vrijetijdsdomein. 1
Amsterdam Noord beschikt over negen speeltuinen waar de Stichting Speeltuinen in Noord (hierna: SPIN) zorgdraagt voor veilig opgroeien en een directe bijdrage levert aan de sociale ontwikkeling van jonge Noord Amsterdamse kinderen en hun ouders. De SPIN vindt dat kinderen het recht hebben om kansrijk op te groeien. Hiertoe bieden de medewerkers van de SPIN gevarieerde en avontuurlijke speelmogelijkheden aan in een veilige omgeving. Ook biedt de SPIN kinderen activiteiten aan waardoor ze hun creatieve, sportieve en sociale talenten kunnen ontdekken en ontwikkelen. De SPIN beperkt haar inzet niet tot het hek van de speeltuinen. De medewerkers (speeltuinleiders) organiseren met veel plezier en creativiteit ook allerlei projecten en activiteiten waarmee de leefbaarheid en de sociale samenhang in de buurt versterkt wordt. In onze pedagogische visie staat centraal dat kinderen kansrijk moeten kunnen opgroeien. We kiezen voor een positieve benadering van ieder kind en nemen kinderen serieus. Respect, aandacht en veiligheid zijn belangrijke uitgangspunten in ons dagelijks handelen. Wanneer nodig komen we op voor de belangen van kinderen. In deze quickscan beschrijven wij hoe de SPIN bijdraagt aan de doelen van het stadsdeelbestuur van Amsterdam Noord. De SPIN voert immers haar werk in opdracht van dit bestuur uit. Figuur 1.1 Kinderen die spelen bij de SPIN
Bron: De SPIN
In het Coalitieakkoord 2010-2014 ‘Bouwen en Verbinden. Noord in Uitvoering!’, is door het stadsdeelbestuur van Amsterdam Noord de doelstelling als volgt kernachtig geformuleerd: Het investeren in mensen en samenleving en het zoeken naar nieuwe kansen en mogelijkheden voor alle Noorderlingen, heeft het stadsdeel ondernemender, afwisselender, socialer en veiliger gemaakt.
1
Naast het openstellen en onderhouden van de negen speeltuinen biedt de SPIN spelbegeleiding aan op ‘Het plein’ in de
Molenwijk.
1
In deze notitie geven wij aan in hoeverre en op welke manier de SPIN nieuwe kansen en mogelijkheden voor kinderen, ouders en de buurt weet te realiseren. De bronnen die voor deze quickscan zijn gebruikt, betreffen jaarverslagen en logboeken, registraties en gesprekken met diverse medewerkers van de SPIN.
2
Kernbegrippen van het stadsdeel Noord
Een nadere analyse van het Coalitieakkoord 2010-2014 ‘Bouwen en Verbinden. Noord in uitvoering!’ op de -voor de SPIN relevante- uitgangspunten van het Dagelijks Bestuur van het stadsdeel, levert de volgende doelstellingen op: Doelen Coalitieakkoord Stadsdeel Amsterdam Noord Algemeen: 1. Het oude en het nieuwe resultaatgericht aan elkaar trachten te verbinden. 2. Creatieve oplossingen organiseren voor de bevolking van Amsterdam Noord. 3. Lasten verdelen zodat iedereen mee kan blijven doen. 4. Maatschappelijke instellingen moeten eigen initiatieven nemen die bijdragen aan leefbaarheid en solidariteit in het stadsdeel. 5. Vrijwilligerswerk en leerwerkplekken zijn hulpmiddelen om aan werk te geraken. Gericht op jeugd: 6. De Noordse jeugd is een speerpunt. 7. Brede scholen verstevigen de sociale samenhang in de buurt en helpen leerproblemen en gedragsproblemen vroegtijdig te signaleren (brede scholen uitbreiden). 8. Wij zetten ons in om een gevarieerd aanbod voor jongeren te realiseren. 9. Wij streven naar een sociaal en betrokken Amsterdam Noord. 10. Kinderen en jongeren verdienen voldoende kansen om zichzelf te kunnen ontplooien; onbezorgd opgroeien in een veilige omgeving. 11. Scholen moeten een afspiegeling van de buurt zijn. 12. Noord moet leuk zijn voor (kinderen en) jongeren. 13. Initiatieven vanuit de samenleving voor en door jongeren krijgen ondersteuning. Gericht op welzijn breed: 14. Iedere Noorderling moet meedoen in de samenleving; kwetsbare groepen verdienen aandacht. 15. De nieuwe welzijnsaanpak moet meer op de wensen van bewoners en de wijk gericht zijn. 16. Vernieuwing van het welzijnswerk + een betere verbinding tussen aanbod en de accommodaties. 17. Deelname van jeugd aan sportactiviteiten blijven we stimuleren; sportaccommodaties binnen de bebouwde kom behouden. In deze quickscan is onderzocht in hoeverre de SPIN een directe bijdrage levert aan bovengenoemde doelstellingen. In navolgende tabel wordt deze bijdrage, voor elke doelstelling afzonderlijk, kort samengevat. In de hoofdstukken die volgen, gaan wij op elke doelstelling nader in. Bijdrage van de SPIN aan de doelstellingen van het Stadsdeel Amsterdam Noord: Algemeen: 1. Het oude en het De SPIN en het speeltuinwerk staan in een lange traditie en de nieuwe verbinden stichting is de afgelopen jaren heel vernieuwend geweest. Het is meer dan speeltuinwerk alleen. Het betreft kinderwerk in de semi-openbare ruimte. Binnen het vrijetijdsdomein ontwikkelt het kind op speelse wijze competenties en vaardigheden. Door toezicht van de speeltuinleiders wordt een veilige omgeving gecreëerd waar het kind gestimuleerd wordt zijn talenten te ontwikkelen. 2. Creatieve oplossingen Doel van de SPIN is: talentontwikkeling van kinderen en de organiseren (ervarings)wereld van kinderen vergroten, creatieve, sportieve en sociale talenten van kinderen aanboren en ontwikkelen. Dit doet zij door steeds weer op creatieve wijze om te gaan met bestaande èn nieuwe activiteiten. Ook hanteert de SPIN creatieve oplossingen in het werven van vrijwilligers voor toezicht en participatie.
3
3.
Lasten verdelen
4.
Eigen initiatieven nemen
5.
Vrijwilligers werk
Gericht op jeugd: 6. De Noordse jeugd is speerpunt 7. Brede scholen
8. 9.
Gevarieerd aanbod voor jongeren Sociaal en betrokken
10. Kinderen en jongeren van nu verdienen kansen voor ontplooiing; onbezorgd opgroeien 11. Scholen zijn een afspiegeling van de buurt 12. Noord moet leuk zijn voor de jeugd 13. Initiatieven vanuit de samenleving Gericht op welzijn breed: 14. Iedere Noorderling moet meedoen in de samenleving 15. De nieuwe welzijnsaanpak
Spelen in speeltuinen onder pedagogisch toezicht is goedkoop en laagdrempelig. De SPIN heeft een traditie van eigen initiatieven nemen zoals de projecten Respect; Meer culturen altijd feest en diverse programma’s gericht op het bevorderen van een gezonde leefstijl. Eén van de doelstellingen van de SPIN is: participatie van volwassenen en/of re-integratie van mensen die een extra steuntje nodig hebben om (weer) deel te nemen aan de samenleving. Het bevorderen van maatschappelijke participatie en verminderen van isolement. Hiertoe zet de SPIN diverse, creatieve methoden in. De doelgroep van de SPIN is de jeugd in de wijken van Amsterdam Noord. De SPIN werkt samen met een groot aantal (brede) basisscholen. Ze draagt door de pedagogische afstemming tussen de scholen en de vrije tijd/buitenschoolse tijd (van de leerlingen/bezoekers van de speeltuin) bij aan het realiseren van de doelstellingen van de brede school. De SPIN is een gewaardeerde partner voor de brede scholen in Amsterdam Noord. De SPIN biedt gevarieerde en avontuurlijke speelmogelijkheden in een veilige omgeving. Vele vrijwilligers en maatschappelijke organisaties zijn verbonden aan de SPIN en dragen bij aan het veilig opgroeien van de jeugd in Amsterdam Noord. Doel van de SPIN: kinderen de mogelijkheid bieden om te experimenteren. Extra inzet voor kinderen met minder kansen/mogelijkheden. Zorgen dat voor hen het aanbod van andere organisaties bereikbaar wordt en “opvullen” van witte vlekken voor “onze doelgroep”. Ook de speeltuinen zijn een afspiegeling van de buurt; de bezoekers van de speeltuinen komen uit de wijken waar de speeltuinen staan. Er komen kinderen in diverse leeftijdscategorieën en van verschillende culturele achtergronden. De SPIN investeert steeds weer in nieuwe, leuke activiteiten voor de jeugd, waarbij hun eigen inbreng wordt gestimuleerd . De SPIN geeft al jaren vorm aan kinder- en jeugdparticipatie. De programmering van de activiteiten in de speeltuinen wordt mede bepaald door de kinderen. Doel van de SPIN: participatie van volwassenen en/of reintegratie van mensen die een extra steuntje nodig hebben om (weer) deel te nemen aan de samenleving: bevorderen van maatschappelijke participatie en verminderen van isolement. Focus van de SPIN ligt op de inhoud, de kwaliteit en effectiviteit van het (speeltuin)werk en draagt met de uitvoering van haar 2
16. Vernieuwing van het welzijnswerk 17. Deelname van jeugd aan sport
2
KinderwerkPlus direct bij aan de vernieuwing van het welzijnswerk De SPIN is actief betrokken bij de vernieuwing van het welzijnswerk en bijvoorbeeld ook bij de realisatie van de Vreedzame Wijk in Noordwest De SPIN draagt bij aan sportdeelname door kinderen en jongeren te betrekken bij eigen activiteiten gericht op sport en ze door te verwijzen naar reguliere sportaanbieders in de buurt.
In deze notitie wordt met KinderwerkPlus bedoeld het geheel aan activiteiten, evenementen en projecten die de dagelijkse speeltuinactiviteiten overstijgen.
3
Bijdrage aan de algemene doelstellingen
3.1 Het oude en het nieuwe resultaatgericht verbinden Amsterdam Noord heeft een lange geschiedenis van beheerde speeltuinen. De SPIN heeft sinds haar oprichting gestuurd op ontwikkeling en vernieuwing van het speeltuinwerk in Amsterdam Noord: dit heeft geleid tot allerlei vormen van KinderwerkPlus die door de speeltuinleiders worden uitgevoerd. Daarnaast heeft de SPIN allerlei vernieuwende vormen van participatie van vrijwilligers, ouders, maar ook mensen met re-integratieproblemen succesvol ontwikkeld en toegepast. De basis: openstelling en bereik Om een indruk te geven van het gebruik van de diverse speeltuinlocaties in Amsterdam Noord volgen hierna enkele jaarcijfers uit 2010.
Tabel 3.1 Gerealiseerde openingsuren in 2010 Regulier
15.492
Zaterdag
2.295
Zondag
1.445
Avond
849
Spelbegeleiding Molenwijk regulier
156
Spelbegeleiding Molenwijk zaterdag
144
Totaal
20.381
Tabel 3.1 geeft weer hoeveel uren de negen speeltuinen van de SPIN in 2010 open waren. Er is hierbij een onderscheid gemaakt in reguliere openingstijden, weekenddagen en avondopenstellingen. De spelbegeleiding op ‘Het plein’ in de Molenwijk is apart in de tabel opgenomen. De tabel laat zien dat de speeltuinen meer dan 20.000 uur open waren. Dit staat gelijk aan 5000 middagen. In alle speeltuinen zijn speeltuinleiders aanwezig. De aanwezigheid van de speeltuinleider voegt kwaliteit toe in de vorm van toezicht, maar ook veiligheid. Bereik Hierna is in tabel 3.2 –ingedeeld naar speeltuin- weergegeven hoeveel kinderen gebruik maken van de speeltuinen.
5
Tabel 3.2 Aantal kinderen dat gebruik maakt van de speeltuinen: 2010
Regio Midden
Regio Oost
Regio West
Totaal
Gemiddeld aantal kinderen per reguliere openstelling
Totaal aantal kindcontacten
Bloemenkwartier
59
19.306
Speelvogel
33
9.628
Volewijck
34
10.248
Duinpan
26
8.047
Nieuwendam
57
19.447
Noorderling
27
8.352
Tuindorp Oostzaan
31
8.458
Twiske
30
8.627
Zeeslag
39
12.755
Molenwijk
26
2.204
362
107.072
De in tabel 3.2 weergegeven aantallen laten zien dat er gemiddeld ruim 360 kinderen per dag in Amsterdam Noord gebruik maken van de speeltuinen van de SPIN. Opgeteld komen de kinderen meer dan 100.000 keer spelen in de speeltuinen. Naast de individuele kinderen die komen spelen in de speeltuin, maken ook kinderen onder begeleiding van andere organisaties gebruik van de veilige speelmogelijkheden die de speeltuinen bieden.
Tabel 3.3 Organisaties en aantal kinderen dat per organisatie gebruik maakt van de speeltuin Aantal keer vanuit:
Bloemenkwartier
Scholen
Tussen de middag opvang
Peuterspeelzalen
Naschoolse opvang
Anders
Kinderdagverblijf
Totaal
Totaal aantal kindcontac -ten
53
1
8
280
34
12
388
4.978
101
30
3
50
6
2
192
6.131
Volewijck
12
14
2
54
2
14
98
2.146
Duinpan
42
1
2
21
3
3
72
2.096
Nieuwendam
50
2
158
4
2
9
225
2.907
Noorderling
59
1
8
14
45
5
132
2.674
TOZ
20
43
6
122
12
2
205
4.301
Het Twiske
14
25
5
15
9
200
268
12.556
Zeeslag
29
47
1
41
4
1
123
3.514
0
0
0
21
1
3
25
354
380
164
193
622
118
251
1.728
41657
Speelvogel
Molenwijk Totaal
Zoals uit tabel 3.3 blijkt komen er per jaar 1.728 groepen naar de speeltuinen. Dat komt neer op zo’n 35 groepen per week. Samengevat laten de jaarcijfers van 2010 het volgende beeld zien: Het totaal aantal kindcontacten in de speeltuinen bedroeg in 2010: Individueel overdag: 107.800 Individueel tijdens de (beperkte) avondopenstelling: 8.721 Groepsbezoek: 41.657 Veiligheid De SPIN beheert namens het stadsdeel in totaal 28.171 vierkante meter speeloppervlak. Dit wordt professioneel onderhouden en opengesteld. De speeltuinen voldoen aan de veiligheidsnormen volgens de Warenwet Attractie- en Speeltoestellen (WAS) en dragen daarmee direct en resultaatgericht bij aan de fysieke veiligheid van het buitenspelen.
3.2 Creatieve oplossingen organiseren voor de bevolking Naast het basisaanbod van speelvoorzieningen verzorgt de SPIN zeer regelmatig gevarieerde activiteiten voor de vrijetijdsbesteding van kinderen. Deze activiteiten en projecten vinden plaats in de speeltuinen of daarbuiten en sluiten aan bij de behoeften en wensen die de SPIN bij kinderen, ouders, samenwerkingspartners of uit onderzoek signaleert. Voorbeelden van deze activiteiten zijn: Het Experiment (cultuur en techniek); Buurtmoestuinen en Kookatelier (gezondheid en natuur); Internetfora met kinderen (ICT en communicatie), in ontwikkeling.
7
In 2010 heeft de SPIN in totaal 352 verschillende activiteiten georganiseerd (evenementen, samenwerkingsactiviteiten en projectactiviteiten niet meegerekend). In werkelijkheid is dit aantal hoger, omdat gebleken is dat de speeltuinleiders de neiging hebben om kleinere activiteiten niet te registeren vanwege de vanzelfsprekendheid van de activiteit. Gemiddeld nemen er 17 kinderen aan een activiteit deel. Het aantal kindcontacten dat de speeltuinen hebben gehad tijdens activiteiten is 5.791. Door het organiseren van deze activiteiten beoogt de SPIN de wereld van kinderen te vergroten, hen experimenteermogelijkheden te bieden en nieuwe ervaringen te laten opdoen. De kinderen krijgen hierdoor de kans om hun (niet schoolse) talenten te ontdekken en te ontwikkelen, ze doen zelfvertrouwen op en ontwikkelen een positief beeld van zichzelf en anderen. Er zijn diverse tevredenheidsonderzoeken uitgevoerd onder zowel de kinderen die gebruik maken van het aanbod van de SPIN als onder hun ouders. Deze onderzoeken laten zien dat: 1. De projecten en evenementen die door de SPIN worden georganiseerd positief beoordeeld worden. 2. De projecten en evenementen altijd minstens een 8 scoren. Een moeder stuurde deze reactie over het Kookatelier: “Wat ik ook erg positief vond, is dat een vriendje van mijn zoon heeft meegedaan. Hij heeft net zoals mijn zoon een autistische stoornis. Hij heeft dit samen met zijn broertje gedaan. Dit kon omdat het kleinschalig is en veilig in eigen buurt. De leiding was vriendelijk, relaxed, de sfeer heel goed”. Een vader van een van de kinderen schrijft dit: “Lekker in de buitenlucht vrij kunnen bewegen. Ook als ouder voelt het fijn. Om de kinderen veilig te kunnen laten spelen zonder continu bovenop ze te zitten. Waar kan dat nog in Amsterdam tegenwoordig?”.
3.3 Eigen initiatieven die bijdragen aan leefbaarheid en solidariteit De speeltuinen die de SPIN beheert en openstelt zijn basisvoorzieningen in Amsterdam Noord voor zowel kinderen als hun ouders. Maar het gaat niet alleen om speelplaatsen. De negen speeltuinen vormen ook ontmoetingsplaatsen waar buurtbewoners van alle leeftijden samenkomen en waar dialoog ontstaat. De SPIN voldoet op meerdere manieren aan de doelstelling van het stadsdeel om de leefbaarheid en solidariteit in het gebied te bevorderen: 1. Allereerst doet zij dat door diverse vernieuwingen in de speeltuinen aan te brengen: alle speeltuinen zijn de afgelopen jaren gerenoveerd waarbij participatie van kinderen en ouders een grote rol heeft gespeeld. De SPIN heeft daarvoor veel middelen gegenereerd van derden, zoals van fondsen en bedrijven; er zijn avontuurlijke speeltuinen gecreëerd waar naast bewegen, ook fantasiespel en spel met zand en water mogelijk is; de speeltuinen streven steeds meer naar groene, natuurlijke speeltuinen; het ontwerp van de nieuwe Duinpan is op initiatief van de SPIN een natuurspeeltuin geworden. De Duinpan zal in samenwerking met NSGK (in het kader van het project Samen Spelen) ook ‘bespeelbaar’ worden gemaakt voor kinderen met een handicap; Het is ook een initiatief van de SPIN om de nieuwe Duinpan te laten aansluiten bij de Brede Amstelmeerschool in Nieuwendam Noord. Deze keuze is ook gemaakt omdat het
in de wijk Nieuwendam Noord, ten Noorden van de IJdoornlaan, ontbreekt aan goede speelvoorzieningen en de kinderen/ouders die in die buurt wonen wel tot de prioritaire doelgroepen behoren (zie ook Brede School) er zijn buurtmoestuinen in twee van de negen speeltuinen gecreëerd; speeltuin de Noorderling heeft een ‘open’ uitstraling gekregen, waardoor deze beter zichtbaar is in de buurt. 2. Een tweede manier waarop de SPIN de leefbaarheid en solidariteit in het stadsdeel bevordert, is door het organiseren (op eigen initiatief en met zelf verworven middelen) van diverse projecten: het project Respect (2001) gaat over het op een positieve manier met elkaar omgaan. Er is een link naar andere organisaties en de buurt. Uit dit project zijn diverse omgangsregels en methodes voortgekomen die nog steeds gebruikt worden; ‘meer culturen is altijd feest’. Met dit project wordt de aandacht gevestigd op de positieve kanten van de multiculturele samenleving. Door Noord-breed feesten uit andere culturen te vieren wordt getracht kinderen en volwassenen met verschillende achtergronden met elkaar te verbinden. tevens organiseert de SPIN activiteiten die gericht zijn op gezondheid en eten, zoals Buurtmoestuinen en Kookateliers. Het werken met kinderen, het buiten werken, de onderhoudswerkzaamheden, het verzorgen van bomen en planten en de laagdrempeligheid in de buurt maken van het speeltuinwerk een toegankelijke werksoort voor maatschappelijke participatie en vrijwilligerswerk. De speeltuinbezoekers zijn een afspiegeling van de buurt; allerlei kinderen, ongeacht hun culturele achtergrond gaan er naar toe. Citaat van een moeder/vrijwilliger uit de Bloemenbuurt: De speeltuin is vrij toegankelijk, wat heel belangrijk is in deze buurt, waar toch vrij veel mensen gebruik maken van de voedselbank en geen geld hebben om op vakantie te gaan, met een pierenbad waar de kinderen kunnen spetteren en lekker spelen in de zon, als die er is, ‘s zomers. De drukte in de tuin bewijst dat dan ook wel, zowel door de weeks als in ‘t weekend is het een zegen als de tuin open is. Het volgende citaat van een vader over de speeltuin het Bloemenkwartier geeft een duidelijk beeld hoe de speeltuin bijdraagt aan de leefbaarheid en solidariteit in de buurt: (Ja, leidster. Ze beheert de speeltuin tuin niet, ze leidt hem). Eentje die elk kind bij naam kent, weet wat hij of zij leuk vindt, je kind uitdaagt om deel te nemen en altijd klaar staat voor een gesprekje. Een speeltuin die altijd schoon is en heel. Een waar regels, regels zijn en ook al kleine boefjes grenzen leren. Eentje waar alle kinderen, met diverse culturele achtergronden, met elkaar spelen en leren spelen. Eentje waar kinderen die het thuis niet zo hebben getroffen, aandacht krijgen en liefde, kunnen spelen en zich motorisch kunnen uitdagen en ontwikkelen. Een waar nog echt lekker en veilig gespeeld kan worden. Eén waar kinderen de ruimte hebben en krijgen. Daarom gaan wij nog steeds naar deze speeltuin. Soms wel 5 dagen in de week. Als afsluiting van een drukke schooldag even lekker ontspannen. Lekker in de buitenlucht vrij kunnen bewegen. Ook als ouder voelt het fijn. Om de kinderen veilig te kunnen laten spelen zonder continu bovenop ze te zitten. Waar kan dat nog in Amsterdam tegenwoordig? Waar je met andere ouders over de kinderen kunt praten en elkaar advies kunt geven of gewoon even je hart kunt luchten of gezellig wat bij kunt kletsen. Waar je rustig een hele middag kunt vertoeven omdat er toilet (zeer schoon) aanwezig is. Waar de thermoskannen limonade, picknickkleden en hapjes mee worden genomen en genuttigd. Want naar de speeltuin gaan duurt altijd langer dan een uurtje. In vakanties zijn we er hele dagen te vinden en het verveelt nooit. Mijn dochter heeft er zelfs haar 5de verjaardag gevierd en daar wordt nog over gesproken. Beiden meiden hebben daar leren fietsen, skeeleren, schommelen, basketballen, zandkastelen bouwen en nog veel meer.
9
3.4 Vrijwilligerswerk en leerwerkplekken Het stadsbestuur blijft zich de komende jaren inzetten voor het creëren van meer 3 werkgelegenheid . “Want,” zo stelt het college, “het hebben van een baan vergroot de kans aanzienlijk om op een goede manier deel te nemen aan de samenleving. Participatie is hierbij een sleutelbegrip.” De SPIN weet op meerdere manieren participatie te stimuleren. Vrijwilligers De SPIN werkt samen met een veelheid aan vrijwilligers die de speeltuinleiders helpen en ondersteunen. Alle speeltuinleiders worden getraind in het werven en behouden van (buurt)vrijwilligers. De speeltuinleiders motiveren de vaste vrijwilligers zo veel mogelijk om zich bij de SPIN te registreren. Acht vrijwilligers hebben dit inmiddels gedaan en hebben allen een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) in bezit. Afgelopen jaren is er een trend waarneembaar waaruit blijkt dat het aantal vrijwilligers (ouders en buurtbewoners) gestaag toeneemt. Om vrijwilligers te werven werkt de SPIN samen met de vrijwilligerscentrale Amsterdam Noord (VCA) en onderhoudt het management van de SPIN contacten met bedrijven die in het kader van maatschappelijke betrokkenheid hun medewerkers als vrijwilligers inzetten. Maatschappelijke participatieplaatsen Eveneens zet de SPIN zich in om maatschappelijke participatie en/of arbeidsparticipatie van burgers te stimuleren. In 2007 en 2010 heeft de Dienst Werk en Inkomen (DWI) de uitvoering van het project maatschappelijk participatie plaatsen (MAP) aan de SPIN gegund. Mensen uit Amsterdam Noord die aan een re-integratietraject deelnemen kunnen in de speeltuin of in het onderhoud daarvan meehelpen en zetten zodoende de eerste stappen richting maatschappelijke betrokkenheid en activiteit. Participatie van mensen met een beperking In 2007 startte de SPIN een project samen met Stichting Cordaan om mensen met een verstandelijke beperking en/of psychiatrische problemen mee te laten werken in de speeltuinen. Er zetten zich gemiddeld 4 cliënten van Cordaan, 3 dagen per week, in voor het onderhoud van de speeltuinen. Overige participatietrajecten De SPIN heeft eveneens plaats voor leerstages van het MBO en maatschappelijke stages vanuit het voortgezet onderwijs. Ook werkt zij samen met bureau HALT en de Raad voor de Kinderbescherming en biedt zij jongeren de mogelijkheid hun werkstraf in de speeltuinen uit te voeren. Participatie in cijfers over 2010: Aantal vrijwilligers: Vrijwilligers via Cordaan: Stagiaires: HALT/RvdK:
3
391 4 11 29
Coalitieakkoord 2010-2014 PvdA – Groen Links – SP, 9 april 2010.
De SPIN heeft voortdurend contact met maatschappelijk betrokken bedrijven die diensten of middelen aan de SPIN verstrekken. Met bovengenoemde nieuwe vormen van vrijwilligerswerk draagt de SPIN tevens bij aan doel 2 (zie hoofdstuk 2) van het stadsdeel, namelijk ‘creatieve oplossingen organiseren voor de bevolking van Amsterdam Noord’. Ook volwassen mensen met een “rugzakje”, voelen zich thuis bij de SPIN: Wat betekent het werken bij SPIN voor jou? Het werken bij de SPIN betekent voor mij dat ik uit de dagelijkse sleur ben van het thuis zitten en er is weer regelmaat en verantwoording in mijn leven gekomen. Ik heb een hoop geleerd en kijk heel anders tegen de maatschappij aan. Het is ook heerlijk om weer eens in contact te zijn met andere mensen. Wat vinden je vrouw en kinderen er van? Mijn vrouw vind het heerlijk dat ik drie dagen in de week niet thuis ben zodat zij haar huishoudelijke dingen kan doen zonder dat ik in de weg zit. Mijn kinderen vinden het heel leuk dat ik in een speeltuin werk. Mijn jongste dochter komt in de vakanties bij mij kijken wat ik allemaal doe. Ze zijn heel trots op mij. Wat denk jij dat het werken bij SPIN oplevert voor jou? Het werken voor de SPIN heeft voor mij vermoedelijk een andere uitdaging opgeleverd. Ik ga hoogstwaarschijnlijk als conciërge werken op een school in Ransdorp dat is toch weer een treetje hoger op de ladder. Wat is de indruk van de speeltuin voor jou? Mijn indruk van de speeltuin is dat het een veilige haven is voor kinderen om te kunnen spelen zonder dat ze op het verkeer hoeven te letten. Zelf kwam ik als kind ook altijd in de speeltuin. Alleen, vroeger kwam je er alleen maar om te spelen en was er wel een toezichthouder om een beetje op te letten. Nu worden er voor de kinderen in de vakanties allemaal activiteiten gedaan.
11
4
Doelstellingen gericht op de jeugd
4.1 De Noordse jeugd als speerpunt De Noordse jeugd als speerpunt is een doelstelling die de medewerkers van de SPIN van harte onderschrijven. Door middel van -de activiteiten van- de speeltuinen wil de SPIN aansluiten bij haar doelgroep. Ze wil maatwerk leveren door het organiseren van activiteiten die bijdragen aan een zo optimaal mogelijke ontwikkeling van de kinderen. De mening van kinderen vindt de SPIN dan ook heel belangrijk. Om inzicht te verkrijgen in de belevingswereld van de kinderen, maakt de SPIN onder meer gebruik van: Elektronische dagelijkse logboeken; Adressenbestanden en Enquêtes en interviews. Elektronische logboeken: Speeltuinleiders rapporteren hierin de signalen en behoeften die kinderen geven en baseren daar programma’s en activiteiten op. Hierdoor zijn ‘Respect’, ‘De moestuin’, ‘Meer culturen is altijd feest’ en ‘Kookatelier’ ontstaan. Eveneens is er op verzoek van de kinderen een modeshow opgevoerd in het Bloemenkwartier. Adressenbestanden: Er is een adressenbestand ontwikkeld dat het mogelijk maakt om contact op te nemen met bezoekers via e-mail, telefoon of post. De SPIN wil hiermee de binding en participatie van kinderen bevorderen. Enquêtes en interviews: Tijdens of na evenementen worden kinderen naar hun mening gevraagd. Ook is er een internetenquête “Wat vind jij van de speeltuinen?” die de kinderen kunnen invullen. De SPIN is momenteel bezig om een systeem te ontwikkelen dat nog actiever de mening van de kinderen laat horen. Via de internetenquêtes hebben in 2008, 108 kinderen hun mening laten horen. In 2009 en 2010 waren dat respectievelijk 154 en 143 kinderen. Dit jaar (2011) hebben al 11 kinderen de enquête ingevuld. Uitspraken uit de internetenquête “Wat vind jij van de speeltuinen?” Als ik de baas was van de SPIN, dan zou ik….. •
alles weg halen en een kamer waar iedereen mag spelen met DS en Wii een tv en alles wat je kan
•
de zandbak moet groter en de plaats van de kleine glijbaan moeten een speeltoren worden.
•
meer spullen voor grote kinderen!
•
aan kinderen vragen wat ze willen.
•
bloemen op de tafels en een bloemenstoel, mooie ronde paarse tafels.
•
meer dingen voor kinderen boven de 8 jaar, zoals: trampolines en een speelboot voor kleine
verzinnen en een pretpark bouwen.
kinderen. •
groter zwembad en niet meer in het zwembad plassen.
•
dat er geen katten in de speeltuin komen en dat de kinderen mochten helpen schoonmaken als ze willen met de bladblazer enzo en dat er meer activiteiten gedaan worden en dat er ook voor grotere kinderen speelgoed is.
Het liefste wat ik doe is: •
kippen vangen!
•
fietsen en wippen, omdat dat het leuk is en je gaat hoog met de wip!
•
tikkertje omdat ik dan moet rennen en dat vind ik leuk!
•
op de grote step, omdat het lekker hard gaat en ook op de kabelbaan.
•
cake versieren, dan kan je het opeten.
•
sieraden maken vind ik leuk om te doen.
13
•
hangmatschommel.
•
skeeleren.
•
helpen op ruimen.
4.2 Brede scholen: sociale samenhang en signaleren Uit de ambities van het stadsdeel blijkt dat brede scholen belangrijk zijn voor de sociale samenhang in de buurt en dat zij leer- en gedragsproblemen voortijdig helpen signaleren. De school is daar echter niet solitair verantwoordelijk voor. Het concept van de brede school is zó vorm gegeven dat onderwijs wordt gecombineerd met bijvoorbeeld zorg, welzijn, sport en cultuur. De school werkt derhalve samen met diverse (wijk)partners. Eén van die partners in Amsterdam Noord is de SPIN. De SPIN heeft zich verbonden aan meerdere (brede)scholen met als doel een doorgaande lijn in opvoeding en omgang te realiseren. Ze sluit daarmee aan bij opvoedingsstrategieën als de Vreedzame Buurt, Triple P en Alles Kids. Als er brede scholen zijn in de nabijheid van de speeltuinen van de Spin wordt daar nauw mee samengewerkt. Het betreft: Vreedzame Wijk in Noord West, die samenwerkt met OBS Poolster e.a. (Tuindorp Oostzaan en Twiske). Molenwijk werkt samen met de Bonkelaar en de Krijtmolen (afstemmingsoverleg kinderactiviteiten in het kader van de brede school). De Zeeslag in de Banne, in het kader van Alles Kids, maar ook samenwerking rondom kinderactiviteiten Verlengde Schooldag (Bottelhoef, Driemaster, De Vier Windstreken, Dorus Rijker). De Duinpan werkt samen met de Brede Amstelmeerschool. Samenwerking met de Bongerdschool en deelnemen aan verschillende buurtactiviteiten. In de Vogelbuurt (de Speelvogel) is er nauwe samenwerking met Het Vogelnest. De SPIN neemt –gebaseerd op haar eigen pedagogische visie- waar nodig zelf het initiatief. In 2011 start zij in samenwerking met opvoedingsondersteuning van Combiwel/Kansweb een experiment waarbij in zogenaamde ‘buurttafels’ ouders en buurtbewoners de gelegenheid krijgen om ervaringen uit te wisselen over opvoeden en opgroeien. Men deelt hierbij de verantwoordelijkheid voor het omgaan met elkaar in de buurt en ontwikkelt gezamenlijk initiatieven ten gunste van het leef- of opvoedklimaat. Ook dit initiatief werkt versterkend voor de sociale samenhang in de buurt.
4.3 Een gevarieerd aanbod, soci aal, betrokken en leuk De inzet van de SPIN is niet beperkt tot het hek van de speeltuin. De speeltuinleiders -de ogen en oren van de buurt- krijgen veel signalen over wat er in de buurt kan verbeteren en werken samen met zeer verschillende organisaties en bedrijven in de buurt om deze verbeteringen te realiseren. Er worden gezamenlijke activiteiten georganiseerd variërend van schoonmaakacties met kinderen, het beschilderen van muren, het houden van feesten voor jong en oud tot het organiseren van multiculturele evenementen. Hieronder volgen enkele voorbeelden: Ster van Noord In samenwerking met de afdeling Sport van het stadsdeel, de ABN AMRO bank, het Skatepark, Kinetisch Noord, Kunstenaars op de werf en Sporthal de Weeren organiseert de SPIN diverse activiteiten met als doel talentontwikkeling van de jeugd.
Voorbeelden van activiteiten waaraan kinderen kunnen deelnemen zijn: fotografie, streetdance, 3D schilderen, modeltimmeren, kickboksen, skateboarden, tennis en zo meer. Aan de activiteiten hebben in 2010 circa 276 kinderen meegedaan. Het Kookatelier Het programma ‘Kookatelier’ leert kinderen volgens een methodische opbouw hoe ze moeten koken, waar eten vandaan komt en dat gezond en vers eten lekker is. Onderdeel van het programma was onder meer een rondleiding op de biologische boerderij de Stadshoeve waar ook zelf boter gemaakt kon worden. Voor het tot stand komen van dit programma is samengewerkt met Natuur- en milieueducatie, diverse restaurants, Rotaryclub Noord, Jantje Beton, boerderij de Stadshoeve, Amsterdam Cares (die 9 vrijwilligers leverden) en de ABN AMRO bank. Aan de eerste rondleiding (mei/juni) deden 25 kinderen mee en aan de tweede rondleiding ook 25 (dus een totaal bereik van 50 kinderen, steeds uit een andere buurt: eerst uit Molenwijk, daarna Nieuwendam-Noord). Het Experiment Het Experiment werd uitgevoerd in het kinderatelier op de NDSM Werf. Doel van Het Experiment is kinderen stimuleren in hun creativiteit. Thema’s zijn onder meer jezelf als pop, op reis in een poppenkast en de kleine wereld. Er hebben in 2010 circa 45 kinderen meegedaan met Het Experiment. Ook gedurende de (zomer)vakanties beoogt de SPIN haar aanbod gevarieerd en afgestemd op de behoeften van de kinderen te houden. In november 2010 is daartoe een afstemmingsgesprek geweest met (potentiële) partners, waarbij ze het volgende overeengekomen zijn: een gevarieerd programma van activiteiten gedurende de zomervakantie zonder overlap (in soort en tijd) en zonder gaten; een programma dat in onderling overleg en samenwerking tot stand is gekomen en dat gebruik maakt van de expertise van iedere aanbieder; een toegankelijk en bereikbaar aanbod voor alle kinderen uit Noord, met name voor de “achterblijvers”; een programma dat evenwicht bevat tussen activiteiten op buurtniveau en centrale activiteiten met een “noord-breed” bereik; toeleiding (reizen) van kinderen naar elkaars activiteiten (concentratie van activiteiten). De deelnemers aan dit afstemmingsgesprek waren Noorderparkkamer, Combiwel, Welsaen, Dock, TOS, Afdeling Sport (SDAN), Tinteltuin en Noordjes Kinderkunst. Inmiddels is er ook contact gelegd met de Samenscholers en deze organisatie sluit zich aan bij het initiatief dat een vervolg zal krijgen op 1 maart 2011. Bovengenoemde voorbeelden geven eveneens weer hoe de SPIN een bijdrage levert aan de doelstelling ‘streven naar een sociaal en betrokken Amsterdam Noord’. Het streven is om zoveel mogelijk kinderen, ouders, vrijwilligers en andere buurtbewoners te bereiken door onder meer een gevarieerd aanbod en diverse samenwerkingsverbanden aan te gaan. Op microniveau zijn hierin ook resultaten behaald. Speeltuinleiders van de Speelvogel hebben ervoor gezorgd dat kinderen die op of onder de armoedegrens leven, mee konden doen met vrijetijdsactiviteiten. Met behulp van financiering door de Rotary zijn twee kinderen tien dagen op zomerkamp in Vlieland geweest en door middel van het stimuleringsfonds van het DWI kon een ander kind lid worden van een voetbalclub.
15
Een verslag van Het Kookatelier door Nikita Kok: een kookles Week 1: De eerste middag was op het plein in de Molenwijk, gelukkig was het mooi weer er stonden tafels en banken. We gingen een salade maken, ik kwam daar sacherijnig aan maar ik ging heel blij terug. En ik weet nog wat de ingrediënten waren: rode bieten, aardappel, appel en uitjes. We moesten appels schillen, rode bietjes schaven, aardappels in kleine stukjes snijden en de uitjes schrapen. Alles bij elkaar en mayonaise erbij daarna roeren. We mochten de salade mee naar huis nemen. Week 2: We gingen toen naar schooltuinen planten zoeken die je kunt eten en we gingen ook eieren zoeken die de leiding verstopt had. Daarna gingen we naar binnen en van de eetbare planten een soep maken. Er stond een hele grote hoge pan op het gas er daar ging water in. Alle ingrediënten moesten we snijden. Uienstengel, brandnetel, zevenblad, paardenbloemblaadjes, madelief bloemetjes en blaadje daslook in hele kleine stukjes in de pan. We mochten nog even roeren en na het buiten spelen gingen we soep eten. De soep was best lekker. We kregen een blad mee waarop staat wat je er allemaal in moet doen. Week 3: Toen werden we opgehaald door een bus. We gingen toen naar de biologische boerderij de Stadshoeve waar we visjes gingen vangen en met de boer in het weiland gingen lopen. We mochten echte melk drinken. Bij het weiland gingen we een heel rondje lopen en bijna iedereen had poep onder zijn schoenen want we liepen tussen de geiten. We zagen een tractor deze stond naast de sloot wij gingen er heen en zagen dat er een koe in de sloot lag. De man op de tractor heeft een band om de nek van de koe gedaan en eerst probeerde hij de koe zelf uit de sloot te trekken maar dit ging niet. Toen ging hij het met de tractor proberen en dit lukte en de koe zat onder de modder. Ze had wel schaafwonden opgelopen door de val in de sloot, dat was wel zielig. We mochten de geiten ook nog voeren. De boer heeft uitgelegd hoe de koeien werden gemolken. Week 4 Toen gingen we naar een restaurant. We werden verdeeld in vier groepjes, we gingen naar verschillende restaurants. Ik ging naar Kentucky Fried Chicken. Daar kregen we een hele uitleg over koken en toen mochten we ook in de keuken. We mochten stukjes kip in bloem doen en kruiden erover doen. Het waren wel 10 soorten kruiden. De kok vertelde niet wat voor kruiden want dat was geheim. We hebben ook nog stukjes kip geproefd. Week 5 Dat was de laatste week we gingen weer naar een restaurant daar gingen we echt iets bakken. We hebben een pizza gemaakt en toen we klaar waren hebben we het buiten opgegeten. We moesten het mee naar huis nemen maar dan werd het koud. Mijn moeder en de moeder van mijn vriendinnetje Cindy die ook heeft meegedaan hadden een paar bedankjes gekocht. Samen met Cindy heb ik de Kok van het restaurant en Bas een klein bedankje gegeven. En ik wil nog wat zeggen. Deze kooklessen vond ik super leuk. En nog eens bedankt voor alle jaren dat ik mag meedoen met het kunstatelier en de kookles en ik hoop dat ik volgend jaar ook mee mag doen. Veel liefs van Nikita Kok, ik heet echt Kok van mijn achternaam.
4.4 Ontplooien en onbezorgd opgroeien Aan de doelstelling die gaat over ‘kinderen en jongeren voldoende kansen bieden om zich te kunnen ontplooien; onbezorgd opgroeien in een veilige omgeving’ levert de SPIN zowel een directe als indirecte bijdrage. Zoals reeds genoemd draagt de SPIN bij aan de veiligheid van kinderen door een goed beheerde en verzorgde speeltuin waar kinderen onder toezicht kunnen spelen. Door hun samenwerking met onder meer (brede)scholen, waarbij ze de lijn van opvoeden en omgang in de vrije tijd doorzetten, bevorderen de speeltuinleiders –als medeopvoeders- het sociaal gedrag en de samenwerking bij kinderen. Dit heeft een positieve bijdrage op de ontwikkeling van hun sociale competenties. Jan Weijenborg. Opbouwwerker Solid Amsterdam, Projectleider Vreedzame Wijk Noord West: “SPIN doet meer dan in de speeltuinen passen, de speeltuinleiders zijn niet alleen toezichthouder en spelbegeleider maar ook opvoeder in het publieke domein. SPIN wil haar medewerkers beter toerrusten voor deze laatste taak en laat hen deelnemen aan de pedagogische training van De Vreedzame Wijk. SPIN heeft een rol in de opvoeding van de jeugd in Noord en ik ben blij dat ze kiest voor verdieping en aansluiting bij de duurzame aanpak van de Vreedzame Wijk”. Indirect draagt de SPIN bij aan deze doelstelling door de medewerkers voldoende ‘bagage’ mee te geven die hen wordt aangereikt in de vorm van diverse trainingen. Zo hebben alle speeltuinleiders deelgenomen aan de training Triple P, die gaat over positief opvoeden. Speeltuinleiders van de Zeeslag hebben deelgenomen aan een training over opvoedingsstrategie Alles Kids. Leden van het management hebben deelgenomen aan de studiedag Pedagogische Civil Society; het versterken van sociale verbanden en het scheppen van een optimaal opvoed- en opgroeiklimaat in de buurt. Eveneens is de SPIN actief in de ketensamenwerking om kindermishandeling te voorkomen. De speeltuinleiders maken deel uit van de (buurt)netwerken voor zorgsignalering. Ze hebben allen een training gevolgd van het Advies en Meldpunt Kindermishandeling over het signaleren en doorverwijzen bij een vermoeden van kindermishandeling en/of huiselijk geweld. Er zijn speeltuinleiders aangesteld als aandachtsfunctionarissen huiselijk geweld/kindermishandeling en er is een protocol omtrent melding van vermoedens opgenomen in het kwaliteitssysteem van de SPIN, welke toegankelijk en bekend is bij alle medewerkers. Er zijn in 2010 drie meldingen gedaan. In alle drie de gevallen hebben de medewerkers gehandeld volgens het stappenplan en is er een hulpverleningstraject gestart. Reactie van vrijwilliger over belang van de speeltuin voor kinderen en voor haarzelf: De speeltuin is een veilige speelplaats waar kinderen leren samen te spelen en te delen, (en geloof me, veel kinderen hebben dat nog nooit geleerd). Als er een modeshow is met door de kinderen zelf gemaakte kleding, dan doen alle kinderen mee, ook de jongens en zijn allemaal zo trots op hun creatie dat ze er de hele dag in blijven lopen. Ze kunnen hun talenten ontdekken in muziek, beeldhouwen, schilderen, biologie om maar eens wat dingen te noemen en zo zijn er nog veel meer activiteiten die aangeboden worden onder de deskundige leiding van de speeltuinbegeleider(sters). Deze zijn een stabiele factor in de tuin. Daardoor vertrouwen de kinderen deze mensen en vertellen ze vaak wat ze dwars zit of als ze in een knelsituatie thuis zitten. Deze signalerende taak mag niet onderschat worden!! Ik kan niet genoeg benadrukken dat deze "vertrouwenspersonen" van belang zijn voor de kinderen. Dit stukje mocht niet te lang worden maar toch wil ik nog even vertellen wat de speeltuin voor mij als vrijwilliger betekent. Door dit werk zit ik niet achter de geraniums maar houd ook feeling met de buurt. Doordat ik de kinderen ken, ontmoet ik ook de ouders. Via hen weet ik wat er in de buurt leeft en waar ik op moet letten. Dat kan een agressieve puber zijn maar ook een bejaarde die misschien hulp nodig heeft bv. een boodschapje doen of even naar de apotheek. Ook komen er buurtbewoners naar ons toe die analfabeet zijn en waar we de
17
brieven voor lezen enz. Kinderwerk is nu eenmaal lange termijnwerk. Als ze groot zijn pluk je er de vruchten van. Houd dat in het achterhoofd!
4.5 Scholen moeten een afspiegeling van de buurt zijn De doelstelling van het stadsdeelbestuur dat scholen een afspiegeling van de buurt moeten zijn is ook toe te passen in de speeltuinen. Uit de in paragraaf 4.1 genoemde adressenbestanden blijkt dat de de kinderen en hun ouders die gebruikmaken van het aanbod van de SPIN en het KinderwerkPlus inderdaad een goede afspiegeling vormen. De SPIN realiseert door haar manier van werken een laagdrempelige ontmoetingsplek waar kinderen, ouders, vrijwilligers en andere buurtbewoners met elkaar in contact komen. De speeltuinen zijn vooral buurtgebonden; dat wil zeggen dat de kinderen die aanwezig zijn in de speeltuin een duidelijke afspiegeling zijn van de woonachtige kinderen in de buurt. Allerlei kinderen van diverse leeftijden en diverse culturele achtergronden zijn in de speeltuin te vinden.
4.6 Initiatieven vanuit de samenleving krijgen ondersteuning De SPIN wil participatie van kinderen en hun ouders stimuleren. Ze doet dit onder meer door hen deel te laten nemen aan diverse activiteiten, maar ook door ze te stimuleren actief mee te denken over de activiteiten/programma’s die ze graag ontwikkeld willen zien. Zo is er ondermeer een kinderbijlage verschenen in de buurtkrant en hebben kinderen van het Kinderpersbureau zelf een film gemaakt over de activiteiten en filosofie van de Rotaryclubs in 4 Amsterdam Noord . Een deelnemer vertelt wat hem is opgevallen in de speeltuin: “Kinderen hebben daar wat te vertellen en worden serieus genomen en daar nemen speeltuinleiders gewoon de tijd voor”.
4
Deze film is feb. 2011 nog niet af, jaarlijks maakt het Kinderpersbureau een filmpje over een onderwerp. In 2010 hadden ze iets meer tijd nodig. Deze film wordt in de loop van 2011 gepresenteerd.
5
Doelstellingen welzijn breed
In dit hoofdstuk geven wij beknopt aan hoe de SPIN bijdraagt aan de vernieuwing van het welzijnswerk in Amsterdam Noord. Dat is beknopt omdat begin 2011 deze vernieuwing in volle gang en ontwikkeling is. De beoogde vernieuwing heeft nog niet zijn definitieve vorm gekregen.
5.1 Meedoen in de samenleving; kwetsbare groepen verdienen aandacht De SPIN hecht er veel waarde aan dat de meest kwetsbare burgers prioriteit van het welzijnswerk zijn. Medewerkers van de SPIN spannen zich extra in om juist die kinderen –die door financiële, culturele of sociale oorzaken minder kansen hebben- te laten deelnemen aan de activiteiten die worden aangeboden. Dit betekent dat de speeltuinleiders deze kinderen soms letterlijk aan de hand richting activiteiten leiden. Niet alleen kinderen in kwetsbare posities, ook volwassenen worden door de speeltuin bereikt, mede door het aanbieden van leer- werktrajecten (zie 3.4) voor mensen die aan het reintegreren zijn en voor mensen met psychische problemen. De speeltuinen bevinden zich in het merendeel van de gevallen in minder kansrijke buurten. Dit vergemakkelijkt het bereiken van deze groepen. Twee kinderen uit de Molenwijk: Yoell: “Het is veiliger als Mourad of Anne (speeltuinleiders) op het plein zijn. En zij zeggen er wat van als er ruzie is.” Rania: ”Ik wilde een keer iemand in elkaar slaan en toen heeft Mourad ons uit elkaar gehaald”.
5.2 Gericht op de wensen van de wijk De SPIN geeft duidelijk vorm aan de vernieuwing van het welzijnswerk; ze focust op de inhoud, de kwaliteit en effectiviteit van het (speeltuin)werk. Onderdeel van deze vernieuwingen is het maken van wijkanalyses. De uitvoering van wijkprogramma’s dwingt tot nieuwe samenwerkingsvormen binnen de sector en met het stadsdeel. Dit is onder meer te zien in de aansluiting van de SPIN bij gezamenlijke opvoedingsstrategieën als de Vreedzame buurt, Triple P en Alles Kids. Dit wijkgerichtwerken vertaalt zich ook in de activiteiten die de SPIN aanbiedt. Klantgericht werken staat voorop. Dit blijkt uit diverse maatregelen die in 2010 zijn genomen: Het elektronisch logboek Interviews onder klanten Internetenquêtes Het management van de SPIN neemt actief deel aan het Traject Vernieuwing Welzijnswerk, waar de buurtanalyse, samenwerking tussen instellingen en de vraag van de klant het uitgangspunt is om tot een efficiëntieslag te komen.
5.3 Deelname van jeugd aan sportactiviteiten blijven we stimuleren Binnen de speeltuinen van de SPIN wordt kinderen een inspirerende omgeving geboden met uitdagende activiteiten. Kwetsbare elementen (zoals zand, water, bomen en planten) kunnen in het spel worden geïntegreerd.
19
Sport, spel en beweging is er dagelijkse kost. Hierdoor draagt de SPIN bij aan een verbetering van de motorische en creatieve ontwikkeling van kinderen en op de langere termijn aan het bevorderen van een gezonde leefstijl. De speeltuinen spelen een belangrijke rol om van buiten spelen te komen tot deelname aan sportverenigingen. Voorbeelden hiervan zijn: speeltuinwerkers stimuleren kinderen om actief deel te nemen aan eigen sportactiviteiten, maar verwijzen ze ook door naar sportscholen of andere reguliere sportmogelijkheden; de SPIN organiseert veelvuldig vernieuwende activiteiten, zoals Ster van Noord, die kinderen in aanraking laten komen met nieuwe vormen van sport en spel.
6
Conclusies
In voorliggende quickscan is onderzocht in hoeverre en op welke manier de Stichting Speeltuinen in Amsterdam Noord een bijdrage levert aan de doelstellingen van het stadsbestuur. Er is daarbij –waar mogelijk- ook steeds gekeken naar de maatschappelijke en sociale effecten van de inzet van de SPIN. Het stadsbestuur stuurt op vernieuwing van het welzijnswerk waarbij aandacht is voor nieuwe kansen en Amsterdam Noord ondernemender, afwisselender, socialer en veiliger wordt. Uit de Quickscan blijkt dat de SPIN aan de relevante door het stadsdeelbestuur gestelde doelstellingen een actieve bijdrage levert. De SPIN heeft de afgelopen jaren aangetoond dat speeltuinen een brede maatschappelijke functie hebben; het is meer dan spelen alleen. Speeltuinen zijn een plek waar: kinderen en volwassenen samenkomen; ouders in informele sfeer (opvoedings)ervaringen delen; kinderen worden gestimuleerd om hun talenten te ontwikkelen; speeltuinleiders medeopvoeders zijn en zodoende sociaal gedrag bevorderen; ruimte wordt geboden aan vrijwillige inzet van buurtbewoners en kwetsbare groepen; een veilige omgeving aan kinderen wordt geboden om te experimenteren en op te groeien. Reeds sinds haar oprichting heeft de SPIN veelvuldig gebruik gemaakt van vernieuwende initiatieven om een bijdrage te leveren aan een veilig opvoed- en opgroeiklimaat voor kinderen. Deze initiatieven zijn in de hoofdstukken 3, 4 en 5 uitgebreid aan bod gekomen. Enkele highlights zijn: 1. Het bevorderen van jongerenparticipatie door hen actief te betrekken bij het vormgeven van de programma’s en activiteiten die door de SPIN worden aangeboden. 2. Zorg dragen voor de veiligheid van de kinderen door het inzetten van speeltuinleiders die niet alleen toezicht houden, maar ook verschillende vormen van KinderwerkPlus organiseren. 3. Het tegengaan van sociaal isolement door kwetsbare groepen zoals mensen die reintegreren, mensen met psychosociale problemen en mensen het een handicap te betrekken bij de speeltuinen. 4. Diverse samenwerkingsrelaties aangaan die tot doel hebben nog leukere activiteiten voor kinderen te ontwikkelen met een zo groot mogelijk bereik. 5. Het aanbieden van activiteiten gericht op het versterken van de sociale cohesie in de buurt, zoals het project ‘meer culturen is altijd feest’. 6. Het intensief trainen van de medewerkers (onder meer in de Triple P methodiek en het signaleren van kindermishandeling) opdat de speeltuinleiders bijdragen aan het pedagogisch klimaat in de wijk en vroegtijdig kunnen signaleren als een kind in zijn ontwikkeling wordt bedreigd. De SPIN wil flexibel, creatief en vernieuwend zijn en blijven. Ze werkt op methodische wijze aan kwaliteitsverbetering van de speeltuinen. In 2009 werd de professionaliteit bekroond met het kwaliteitscertificaat voor Welzijn en maatschappelijke dienstverlening (onderdeel van Sociaal Cultureel Werk van de Stichting HKZ). Het Keurmerkinstituut verleent het HKZ-keurmerk aan instellingen in de sectoren zorg en welzijn die voldoen aan de hiervoor geldende kwaliteitscriteria.
21
Het stadsdeel Amsterdam Noord wil dat buurten voor kinderen veilig zijn om op te groeien en waar ze zich optimaal kunnen ontplooien. De SPIN is een belangrijke spil in dit proces. Ze is de spin in het web en de verbindende schakel in het vrijetijdsdomein. De SPIN legt contacten met kinderen, ouders, buurtbewoners, scholen, welzijnsorganisaties en bedrijven. Al deze partijen brengt de SPIN met elkaar in contact, met als doel: het voor kinderen waarborgen van een kansrijke omgeving om in op te groeien. De inhoudelijke vernieuwingen binnen het welzijnswerk, die door het stadsdeel zijn ingezet, hebben een efficiëntere inzet tot doel. Op grond van wijkanalyses worden door het stadsdeel en welzijnsorganisaties op maat gesneden wijkprogramma’s ontwikkeld. De uitvoering van deze wijkprogramma’s zal door samenwerkingsverbanden van welzijnsorganisaties gebeuren. De SPIN staat positief tegenover deze ontwikkeling omdat het focust op de inhoud en kwaliteit van het werk binnen de welzijnssector. Het verdient aanbeveling dat het stadsbestuur de SPIN blijvend betrekt in het maken en uitvoeren van de wijkanalyses –en plannen. Door de gespreide ligging van haar negen speeltuinen heeft de SPIN een goed beeld van de verschillende wijken in Amsterdam Noord. Er spelen meer dan 360 kinderen per dag in de speeltuinen waardoor ook de bewoners van de wijken goed in beeld zijn. Eveneens heeft de SPIN veel samenwerkingsverbanden met andere welzijnsorganisaties waardoor er een compleet beeld ontstaat dat waardevol is voor het maken van analyses en plannen. Prof. Micha de Winter schrijft in het VNG magazine van 4 februari 2011: ‘Als mensen, jongeren vooral, goede bindingen hebben met school, ouders of de vereniging, dan werken die als een soort buffer tegen echt probleemgedrag. Wie goede banden met z’n omgeving heeft, kijkt wel uit om die in de waagschaal te stellen door allerlei dingen te doen die niet door de beugel kunnen.’ Het is een algemene wet, zegt hij: ‘Mensen hebben aan de ene kant ondersteuning van elkaar nodig, want het zijn sociale wezens, maar ze hebben het ook nodig dat ze elkaar monitoren. Vooral voor kinderen is dat ongelooflijk belangrijk. Dat ze opgroeien in een omgeving waarin volwassenen rondlopen die weten: jij hoort bij dat gezin, jij bent die en die. Een omgeving waarin kinderen gezien worden. Voor de publieke opvoeding is het belangrijk dat er veel ontmoetingsplekken zijn.’ In deze quickscan is duidelijk geworden dat de medewerkers van de SPIN juist dit bijzonder goed weten te realiseren: de SPIN biedt die omgeving waarin kinderen worden gezien en goede bindingen ontstaan. Ontmoeting is een voorwaarde voor sociale ontwikkeling en de SPIN draagt daarmee actief en professioneel bij aan de doelstellingen van het stadsdeelbestuur van Amsterdam Noord: Kinderen en jongeren van nu verdienen voldoende kansen om zichzelf te kunnen ontplooien. Daarom is het belangrijk dat onze jeugd onbezorgd kan opgroeien in een veilige omgeving.
7
Aanbevelingen
Zoals in de vorige hoofdstukken uiteen is gezet, draagt het speeltuinwerk in Amsterdam Noord bij aan de doelstellingen van het stadsdeelbestuur. Om deze bijdrage ook in de toekomst te kunnen blijven leveren is het voor de SPIN van belang om de volgende zaken goed op orde te houden en te blijven ontwikkelen: de kwaliteit van het speeltuinwerk in Noord; de fysieke en sociale veiligheid in en rond de tuinen; participatie; het vernieuwende kinderwerk van het Speeltuinwerk Plus.
7.1 Aanbevelingen betreffende de kwaliteit van het speeltuinwerk Voor de jeugd van Amsterdam Noord is het van belang dat de SPIN de huidige kwaliteit weet te handhaven. ls middel daarvoor kan de HKZ certificering goed dienen. De eisen die deze certificering stelt aan de uitvoering en bedrijfsprocessen is een waarborg voor het handhaven van de kwaliteit van het product dat de SPIN voor de jeugd biedt. Daarbij zal passende training van het personeel periodiek moeten worden uitgevoerd. Het is van belang de pedagogische kwaliteit van het speeltuinwerk aandacht te blijven geven. De kwaliteit die het speeltuinwerk in Amsterdam Noord heeft, zal ook in de toekomst goed zichtbaar gemaakt moeten (blijven) worden. Daarom is het van belang de bedrijfsinformatie over het geleverde speeltuinwerk goed op orde te hebben: zorg voor actuele logboeken en verslaglegging van (aantallen) deelnemers, uitgevoerde activiteiten en de feedback van deelnemers. We raden de SPIN aan om nog meer en slimmer gebruik van ICT en sociale media als Hyves en Facebook te maken. De elektronische logboeken zoals nu gebruikt worden, vormen een goede basis maar bieden meer mogelijkheden dan tot nu toe gebruikt worden om de resultaten van het speeltuinwerk zichtbaar te maken. Ook voor het verkrijgen van feedback en het ontwikkelen van vormen van kinder- en jongerenparticipatie, is het eveneens aan te bevelen om meer gebruik van de nieuwe sociale media te maken.
7.2 Aanbevelingen betreffende participatie door het speeltuinwerk Net als elders in Nederland is ook in het verstedelijkte Amsterdam Noord een toename van individualisering te zien. Dat betekent dat sociale netwerken rondom kinderen veel minder vanzelfsprekend zijn dan 20 of 30 jaar geleden. Uit een brede stroom van onderzoeken blijkt duidelijk dat sociale netwerken (ontmoeting, omgaan met andere kinderen en andere voorbeeldvolwassenen buiten het kerngezin en de school) voor kinderen van essentieel belang zijn voor het veilig en kansrijk opgroeien. Omdat participatie en netwerkvorming niet vanzelf gaan, bieden de speeltuinen in Amsterdam Noord een belangrijke voorziening voor participatie en netwerkvorming, niet alleen voor kinderen, maar ook voor ouders. Daarom adviseren wij de SPIN om na te blijven denken over nieuwe vormen van participatie van kinderen in de speeltuin en die ook te realiseren. Wij geven enkele adviezen en voorbeelden: vernieuw geregeld je recreatieve aanbod; geef ruimte aan eigen initiatief en spel van kinderen, maar bied ook geregeld nieuwe spelvormen in de speeltuin aan; maak het bezoeken van de tuin aantrekkelijk; wees je als speeltuinorganisatie bewust van de steeds grotere concurrentie aan spelmogelijkheden die spelcomputers en tv bieden;
23
-
blijf zorgen voor de ontmoeting en de gesprekken tussen moeders/ouders in de tuin; organiseer de informele ontmoeting tussen kinderen; denk na over vormen van ontmoeting tussen jong en oud in de speeltuin. Organiseer bijvoorbeeld oude en nieuwe spelletjes. Waarbij ouderen uitleg geven of voordoen; denk na over nieuwe vormen van participatie om sociaal isolement van groepen te verminderen. Denk na over allianties met ouderenwerk, vluchtelingenwerk, et cetera; breid de mogelijkheden van vrijwillige inzet door buurtbewoners uit; breid de inzet van kwetsbare groepen in de speeltuinen uit.
De SPIN heeft laten zien creatief en vernieuwend te zijn door het breed en vernieuwend vormgeven van participatie en de ontmoetingsfunctie. Door daarmee door te gaan en vernieuwing en nieuwe allianties te blijven zoeken, kunnen de speeltuinen op een positieve manier bijdragen aan de doelstellingen van prestatieveld 1 van de Wet Maatschappelijke ondersteuning: ‘het bevorderen van de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten.'
7.3 Aanbevelingen betreffende de fysieke en sociale veiligheid Een van de kerntaken van het speeltuinwerk is de zorg voor fysieke en sociale veiligheid in de speeltuinen. Het is van groot belang dat de SPIN deze kerntaak op hoog niveau blijft uitvoeren. Het buitenspelen van kinderen staat onder druk en is in de stedelijke omgeving niet vanzelfsprekend. Daarom is het belangrijk dat de speeltuinen een natuurlijke en vertrouwde plek worden/blijven om zo gelegenheid te bieden de bewegingsarmoede onder kinderen te verminderen. Voor het realiseren van de sociale veiligheid is het van belang de speeltuinen niet als eilanden in de wijk te zien, maar actief te blijven bijdragen aan het pedagogisch klimaat in de wijk. Voorbeeld daarvan is de blijvende toepassing van Vreedzame Wijk principes in Noord West door de speeltuinen in dat gebied. Ga pedagogisch om met de regels van de straat. Speel in de op straatcultuur die kinderen meebrengen door die respectvol te verbinden met de regels in de tuin. Bied kinderen ‘experimenteer ruimte’ in het eigen maken van de regels van de speeltuin en het respectvol met elkaar omgaan. Speeltuinen verkeren in de unieke positie zowel van de straat als niet-straat te zijn. Daarmee kunnen zij de straatcultuur van de kinderen tegemoet treden en positief beïnvloeden. Het is aan te bevelen daar in het pedagogisch klimaat van de tuinen waar veel straatcultuur wordt binnengebracht, bewust rekening mee te houden en actief op in te spelen.
7.4 Aanbevelingen betreffende het kinderwerk van het Speeltuinwerk Plus De SPIN gebruikt de term Speeltuinwerk Plus om aan te geven dat zij meer doet dan ‘kaal’ speeltuinwerk. De speeltuinen houden zich ook bezig met opvoeding, participatie, leefbaarheid en talentontwikkeling c.q. vernieuwend kinderwerk. Vernieuwend kinderwerk is te beschouwen als een onderdeel van Speeltuinwerk Plus. Ook hier geldt dat succesformules van het nieuwe Kinderwerk kunnen worden herhaald, maar dat vernieuwing beter is: talentontwikkeling van kinderen vraagt steeds opnieuw contact maken met de talenten van kinderen en samen met hen daar vorm aan geven. Dat betekent dat ook steeds nieuwe partners, als bijvoorbeeld kunstenaars, ingeschakeld moeten worden bij de vormgeving van dit Speeltuinwerk Plus. Daarmee haalt de SPIN zelf nieuwe kennis en ervaring naar de tuinen toe en geeft kinderen de kans nieuwe ervaringen op te doen en ongekend talent te ontdekken.
