Q&A Pleegzorg Nederland – regionale instellingen Voor de nieuwe publiekscampagne 2011 ‘ontdek de pleegouder in jezelf’
1.Boodschappen 2.Campagne landelijk 3.Campagne regionaal 4.Ontwikkelingen 5.Pleegzorg / pleegouders 6.Organisatie 7.Wet- en regelgeving
1. Kernboodschap campagne Pleegzorg Nederland zoekt met een wervingscampagne 3.500 nieuwe ouders die een thuis willen bieden aan pleegkinderen. Per jaar worden circa 9.000 kinderen in een pleeggezin geplaatst. Kinderen tussen de 0 en 18 jaar, die voor korte of lange tijd niet thuis kunnen wonen, bijvoorbeeld omdat hun eigen ouders relationele, psychische of verslavingsproblemen hebben. Ontdek de pleegouder in jezelf Veel mensen vermoeden dat zij niet geschikt zijn als pleegouder omdat ze bijvoorbeeld een drukke baan hebben, homoseksueel zijn, alleenstaand zijn, te veel of te weinig verdienen of zij zien andere knelpunten. Een onterechte gedachte, die de nieuwe campagne gaat rechtzetten.
Pleegzorg Pleegzorg is de eerste keus bij uithuisplaatsing, aangezien deze vorm van opvang het dichtst bij de natuurlijke situatie blijft. Pleegzorg is een vorm van jeugdzorg die valt onder de Wet op de jeugdzorg. Als hulp thuis niet meer toereikend is, wordt tot uithuisplaatsing besloten. Pleegouders worden in eerste instantie in de directe omgeving van het kind gezocht, binnen de familie of bij bekenden. Pleegzorg kent verschillende vormen, waardoor maatwerk geboden kan worden bij de hulp aan kinderen. In Nederland zijn 28 (regionale) jeugdzorginstellingen die pleegzorg aanbieden. Deze werken landelijk samen onder de noemer ‘Pleegzorg Nederland’. Pleegzorg Nederland is onderdeel van de brancheorganisatie Jeugdzorg Nederland.
Cijfers 2009 • In 2009 hebben 23.355 kinderen voor kortere of langere tijd gebruik gemaakt van pleegzorg. • In 2009 zijn 8.947 nieuwe plaatsingen gerealiseerd -> 10% meer dan in 2008. • Pleegzorgcapaciteit is in 2009 uitgebreid met 1.092 plaatsen tot 14.691 plaatsen. • Wachtlijst is met 40% afgenomen. Suggestie voor de (regionale) pleegzorginstellingen: verzamel de cijfers voor jouw regio!
2. Campagne landelijk 1.
Waarom starten Pleegzorg Nederland en het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) samen een nieuwe campagne? Pleegzorg is de eerste keus bij uithuisplaatsing, aangezien deze vorm van opvang het dichtst bij de natuurlijke situatie blijft. Ons doel met deze campagne is dat uiteindelijk jaarlijks 3.500 mensen zich aanmelden voor de voorbereiding en screening om pleegouder te worden. Met de boodschap ‘ontdek de pleegouder in jezelf’, doen we een appel op de mensen die denken dat het pleegouderschap niet voor hen is weggelegd. De kranten berichten regelmatig over hoe kinderen op jonge leeftijd slachtoffer worden van problemen binnen hun gezin of omgeving. Dat laat vrijwel niemand onberoerd. Hoe meer mensen weten wat pleegzorg inhoudt, hoe groter de kans dat zij willen helpen en zich bewust worden van het belang van goede pleegzorg. Pleegzorg is een relatief onbekend fenomeen, slecht 40% van de Nederlanders is bekend met pleegzorg. De campagne is niet gericht op het inzamelen van geld, maar op de werving van nieuwe pleegouders.
2.
Wat zijn de doelstellingen van de nieuwe campagne van Pleegzorg Nederland en het ministerie van VWS? Jaarlijks 3500 nieuwe pleeggezinnen! De verwachting is dat we daarvoor 10.000 aanvragen nodig hebben voor meer informatie. Onze ervaring is namelijk dat een derde van de aanvragers daadwerkelijk pleegouder worden. Daarnaast verwachten wij dat meer mensen weten wat pleegzorg inhoudt.
3.
Hoeveel nieuwe pleegouders willen jullie werven? Ons doel met deze campagne is dat uiteindelijk jaarlijks 3.500 mensen zich aanmelden voor de voorbereiding en screening om pleegouder te worden. Wij willen graag meer pleegouders dan het aantal benodigde pleegkinderen omdat we dan een optimale match kunnen maken tussen pleegkind en pleegouders.
4.
Wie komt er in aanmerking om pleegouder te worden? Wat zijn de criteria? In principe kan iedereen die ouder is dan 21 jaar pleegouder worden,ongeacht de leefsituatie. Je hoeft geen traditioneel gezin te zijn om pleeggezin te worden. Voor de gezinssamenstelling gelden geen aanvullende voorwaarden. Mensen kunnen gehuwd of alleenstaand zijn, wel of geen kinderen hebben. Het belangrijkste is dat een kind structuur, warmte en veiligheid wordt geboden. Wij zoeken altijd eerst naar pleegouders in de directe omgeving van het kind. Als het niet lukt om een kind in zijn of haar eigen sociale omgeving onder te brengen, wordt in het pleegouderbestand van de instellingen voor pleegzorg gekeken of er een geschikt gezin beschikbaar is. Het gaat er vooral om dat mensen hun huis en gezin willen openstellen voor een pleegkind. Natuurlijk zijn er inhoudelijke criteria verbonden aan het pleegouderschap. Want voor de kinderen is het belangrijk dat zij op een goede stabiele plek terecht komen. Als je pleegouder wilt worden, moet je aan een aantal voorwaarden voldoen. Je moet minimaal 21 jaar zijn. De instelling voor pleegzorg vraagt een verklaring van geen bezwaar aan bij de Raad voor de Kinderbescherming. Dit is uitgebreider dan de verklaring omtrent gedrag. Uiteraard moet de leefsituatie stabiel zijn.
5.
Wie is de doelgroep van deze campagne?
Vooral groepen in de samenleving die denken dat ze niet in aanmerking komen om pleegouder te worden, willen we aanspreken. De campagne wil barrières wegnemen bij mensen die denken dat ze te oud zijn, een te drukke baan hebben of het financieel niet aandurven. Verder willen wij Nederland laten zien wat pleegzorg inhoudt en willen wij ervoor zorgen dat iedereen zich bewust wordt dat ze op hun manier ook kunnen helpen. 6.
Kan ik ook pleegkinderen in huis nemen zonder ooit eigen kinderen te hebben gehad? Ja, als je een stabiele leefsituatie kunt bieden hoef je geen ervaring te hebben met eigen kinderen.
7.
Met welke boodschap wil Pleegzorg Nederland en het ministerie van VWS hen bereiken? Met de boodschap ‘ontdek de pleegouder in jezelf’, doen we een appel op de mensen die denken dat het pleegouderschap niet voor hen is weggelegd. Daarmee willen wij Nederland aanmoedigen en bewust maken om bij het lot van deze kinderen stil te staan en ons te helpen.
8.
U richt zich met deze campagne ook op homoseksuele stellen, mensen met een full-time baan en alleenstaande vrouwen. Is dit wel een goede omgeving voor een pleegkind? Pleegzorg Nederland zoekt naar die ideale match tussen ouder en kind. Niet iedere ouder past bij ieder kind. Met meer pleegouders in ons bestand kunnen we deze match veel beter maken. Wij sluiten niemand uit op basis van leefsituatie. We kijken naar ieders persoonlijke situatie en mogelijkheden, wat telt is met name een stabiele omgeving voor een pleegkind. En het blijkt dat ook homoseksuele stellen, mensen met een fulltime baan en alleenstaande vrouwen heel geschikt kunnen zijn voor pleegkinderen. Tot op heden zijn deze groepen sterk onder vertegenwoordigd vanwege het imago dat zij er niet geschikt voor zouden zijn.
9.
Worden bepaalde pleegkinderen specifiek bij homostellen of empty-nesters geplaatst? Pleegzorg instellingen zoeken voor ieder kind een pleeggezin dat het best past / aansluit bij de situatie van het kind, de hulpvraag. Daar bij wordt ook rekening gehouden met de wens en voorkeur van het kind zelf (afhankelijk van leeftijd) en van de ouders. Daarom is het van belang een groot bestand van beschikbare pleegouders te hebben zodat er per kind keuze is uit 3 tot 5 opties. Voor sommige kinderen is het beter als er geen andere kinderen in huis zijn, voor de rust en de aandacht. Voor andere kinderen is het juist fijn als er al kinderen in huis zijn omdat zij graag met speelkameraadjes willen spelen.
10. Gaat dit op basis van gevoel of bewezen resultaat?
De zogenaamde matching, het zoeken naar een passend pleeggezin voor een kind is een specialisme binnen de pleegzorg. De zogenaamde matchers werken met vragenlijsten om de problematiek van het kind in kaart te brengen en competentieprofielen van pleegouders. Er is geen wetenschappelijk onderzoek beschikbaar naar de effectiviteit.
11. Gaat plaatsing van pleegkinderen in allochtonen gezinnen hetzelfde als bij autochtone
gezinnen? Ja, culturele achtergrond maakt geen verschil binnen de pleegzorg. Wel is het zo dat we veel meer netwerkpleegzorg kennen binnen de allochtone groepen. Allochtone gezinnen zijn eerder bereid om een bekend kind in hun gezin op te nemen dan dat ze zich aanmelden voor een voorbereidingsprogramma om bestandspleegouder te worden voor een ‘onbekend’ kind (bureaucratie schrikt waarschijnlijk af). 12. Kan een autochtoon kind geplaatst worden bij een allochtoon gezin?
Matching is veel breder dan alleen de factor cultuur. Allerlei aspecten spelen een rol, zoals woonplaats, gezinssamenstelling, plaats in de kinderrij en om kunnen gaan met gedragsproblemen. Soms moet je ook opletten bij kleine culturele gemeenschappen dat schaamte en schande een rol kan spelen en dat ouders liever zien dat hun kind niet binnen de eigen culturele gemeenschap wordt geplaatst omdat iedereen dan weet dat er problemen in het gezin zijn. 13. Er zijn de laatste tijd veel verhalen over misbruik van pleegkinderen. Zorgt deze campagne
er niet voor dat ‘verkeerde’ mensen zich aanmelden? De toon van de campagne is positief realistisch. We steken niet onder stoelen of banken dat pleegouderschap veel van je vraagt. Verder is er een uitgebreide voorbereiding en screening (zie bijlage). Als iemand pleegouder is, krijgt die goede begeleiding van de instelling die pleegzorg biedt zodat die pleegouder weet om te gaan met het ‘gedrag’ van het pleegkind, dat soms anders kan zijn dan men gewend is (of verwacht) door wat een pleegkind heeft meegemaakt (bijv. slachtoffers van mishandeling of misbruik). Ook wordt er bij de begeleiding gelet op het gedrag van de pleegouder zodat verkeerde intenties eerder aan het licht kunnen komen. 14. Waarom zoeken jullie naar deze specifieke pleegouders? Waarom niet een gelukkig gezin
met één of twee kinderen? Zij hebben ervaring met het opvoeden van kinderen. We hebben goede ervaringen met andere doelgroepen en de kern van de boodschap is dat een goede pleegouder bepaalde kenmerken heeft die niet samenhangen met diens leefsituatie. We zoeken mensen die plezier hebben in het zorgen voor kinderen, die geduld hebben en begrip, die samen kunnen werken met de ouders van een pleegkind en met de hulpverleners rondom het kind. Om goed te kunnen matchen is het fijn om een divers pleegouderbestand te hebben. Voor sommige kinderen kan een alleenstaande vrouw een rustiger plek zijn dan een druk gezin om op verhaal te komen en aandacht te krijgen. 15. Is het wel reëel om nieuwe pleegouders te werven? Hier is toch geen animo voor? Er gaat zo
veel mis in de jeugdzorg. We slagen er in veel gevallen uitstekend in kinderen en ouders een nieuw perspectief te bieden door tijdelijke opvang te bieden in een pleeggezin. We hebben jaarlijks vele mooie en geslaagde verhalen waar alles draait om het geluk van het pleeggezin en pleegkind. Het gaat vaak om heel ingewikkelde situaties en de publieke opinie weegt - terecht – zwaar. Soms gaan er dingen mis en natuurlijk betreuren wij dat. Niet zelden wordt een onderwerp zo sterk uitvergroot, dat de nuance het onderspit delft terwijl er zoveel mooie en geslaagde verhalen zijn over pleegzorg in Nederland. Doordat incidenten een eigen leven leiden, ontstaat soms ten onrechte het beeld dat de Jeugdzorg op alle fronten faalt. Terwijl pleegzorg slechts één vorm van jeugdzorg is. Bovendien slagen we er in veel gevallen uitstekend in kinderen en ouders een nieuw perspectief te bieden door tijdelijke opvang te bieden in een pleeggezin. Dat laat onverlet dat wij uit gemaakte fouten in het verleden lessen willen trekken voor de toekomst.
16. Er blijken pleegouders ingeschreven te staan die het gehele voorbereidingstraject hebben
doorlopen en nog steeds wachten op plaatsing. Waarom dan deze campagne? Pleegzorg Nederland zoekt naar de ideale match tussen ouder en kind. Niet iedere ouder past bij ieder kind. Met meer pleegouders in ons bestand kunnen we deze match veel beter en eerder maken. Als je bent geaccepteerd als pleegouder, kan het even duren voordat de juiste ‘match’ is gemaakt. Voor ieder pleegkind is immers een ander gezin nodig. Zo wordt goed gekeken aan welke wensen en eisen pleegouders moeten voldoen. Past een kind binnen de gezinssamenstelling? Heeft het kind een allergie of een handicap, waardoor eisen aan de woonomgeving worden gesteld? Staan de pleegouders open voor de (culturele) achtergrond en de problemen van het kind? Kort samengevat: hoe meer pleegouders er zijn, hoe meer mogelijkheden en hoe sneller een kind kan worden geplaatst. 17. Veel pleegouders vinden dat instellingen voor pleegzorg eerst maar eens organisatorisch
orde op zaken moeten stellen, voordat de werving van pleegouders in gang wordt gezet. Organisatorisch is nu alles op orde bij de instellingen voor pleegzorg. Daarnaast is het beleid er op gericht om meer kinderen in pleeggezinnen op te vangen, vanuit de visie dat wonen in een pleeggezin de voorkeur heeft boven wonen in een instelling. Bovendien is pleegzorg ook goedkoper (overheidbeleid). Dat maakt nu het juiste moment om te zoeken naar nieuwe pleegouders. We zoeken naar de ideale match en niet iedere ouder past bij ieder kind. Met meer pleegouders in ons bestand kunnen we deze match veel beter maken. 18. Door wie wordt deze campagne gefinancierd?
De campagne wordt gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 19. Kunnen jullie dit geld niet veel beter besteden?
Nee, pleegzorg is erg belangrijk voor Nederland en de vraag naar pleegouders neemt nog steeds toe. Uiteraard kiezen we voor het gebruik van minimale middelen en proberen we er het maximale uit te halen. We kijken dus goed naar het zo efficiënt mogelijk bereiken van zoveel mogelijk Nederlanders. 20. Hoe kun je jezelf aanmelden om pleegouder te worden?
Via de website van Pleegzorg Nederland, www.pleegzorg.nl of via een van de 28 (regionale) instellingen voor pleegzorg. Iedere instelling voor pleegzorg: - is verantwoordelijk voor de opvang van kinderen bij pleegouders; - biedt verschillende vormen van opvang, zoals weekendopvang, vakantieopvang, dagopvang, crisisopvang en opvang voor korte of voor langere duur; - geeft voorlichting op scholen en aan pleegkinderen, pleegouders en ouders; - werft nieuwe pleegouders en bereidt hen voor op het pleegouderschap; - ondersteunt en begeleidt pleegouders en hun kinderen, pleegkinderen en ouders.
21. Welke organisaties verlenen hun medewerking aan deze nieuwe campagne?
Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is opdrachtgever en financier van de campagne. Om de campagne tot een succes te maken werken we samen met het IPO, de provincies, die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de jeugdzorg, en de regionale instellingen voor pleegzorg. De 28 instellingen voor pleegzorg werken landelijk samen met de brancheorganisatie Pleegzorg Nederland. 22. Wie heeft deze campagne ontwikkeld?
De campagne is ontwikkeld door Grey Advertising Amsterdam. De doelgroepgerichte benadering van Grey spreekt ons erg aan. De website is ontwikkeld door Fabrique in Delft. 23. Hoe lang duurt de campagne?
De landelijke campagne start op 8 maart 2011 en loopt tot eind 2011. Daarna wordt het campagne concept beschikbaar gesteld aan Pleegzorg Nederland en de 28 regionale pleegzorg instellingen. Zij zullen de campagne voortzetten in de komende jaren. 24. Welke middelen zetten jullie tijdens de campagne in?
Voor deze campagne zijn advertenties en radiospots gemaakt die landelijk worden ingezet. Ook is er een online campagne, via banners en een online zelftest ‘Ontdek de pleegouder in jezelf’. Maar we maken ook een digitale toolkit voor de regionale instellingen en een nieuwe website voor Pleegzorg Nederland. 25. Welke resultaten verwacht u van de campagne?
Wij willen 3500 nieuwe pleeggezinnen! Wij verwachten dat we daarvoor 10.000 aanvragen nodig hebben voor meer informatie. Onze ervaring is namelijk dat een derde van de aanvragers daadwerkelijk pleeggezin wordt. Daarnaast verwachten wij dat meer mensen weten wat pleegzorg inhoudt. 26. Jullie hebben in 2009 de vorige campagne, ‘Wij zoeken nog een hart met wat ruimte’,
afgerond. Waarom is het grote publiek deze campagne eigenlijk ontgaan? Integendeel! De belangstelling voor pleegzorg is door deze campagne juist sterk toegenomen. Het onderwerp ‘pleegzorg’ speelt in de belevingswereld van veel mensen niet of nauwelijks een rol. Tijdens ‘Wij zoeken nog een hart met wat ruimte’ hebben we drie jaar lang intensief campagne gevoerd met zeer beperkte middelen. Toch heeft deze campagne resultaat opgeleverd. Tussen 2006 en 2009 is de belangstelling voor pleegzorg toegenomen en konden jaarlijks tussen de 5 en 10% meer kinderen bij pleegouders worden geplaatst. Zie ook bijlage persbericht 2008 naamsbekendheid pleegzorg. 27. Hoe lang gaat de campagne lopen?
Het landelijke deel loopt in 2011. Regionale instellingen kunnen ook daarna nog meerdere jaren gebruik maken van de campagne.
3. Campagne regionaal Doelgroepgericht verder in te vullen door (regionale) instelling voor pleegzorg. NB: de campagnemiddelen kunnen worden ingezet door de regionale instellingen voor pleegzorg en de landelijk werkende pleegzorginstellingen. De landelijk werkende instellingen werken doelgroepgericht (bijv. voor kinderen met een beperking of gereformeerde pleegzorg). 1. Wat gaan de regionale instellingen doen om meer pleegouders te werven? De regionale instellingen hanteren naast de landelijke wervingscampagne een eigen wervingsplan. Zo kunnen de advertenties, radiospot en banners ingezet worden in regionale media, maar een regionale instelling kan bijvoorbeeld ook met een stand op een markt of beurs staan. [Verder aanvullen per regio] 2. Kost het de regionale instellingen ook geld? Het ontwerp van de wervingsmaterialen is er zo op gericht dat het prima aan te passen is aan de regionale boodschap. De plaatsingskosten van een advertentie of banner zijn voor de regionale instelling. [Verder aanvullen per regio] 3. Hoeveel pleegkinderen zijn er in deze regio? En hoeveel zijn er nog op zoek naar een pleegouder? [antwoord per regio] Voorbeeld: In de provincie Utrecht wonen ongeveer 1000 kinderen in een pleeggezin. Voor hoeveel kinderen nog een pleeggezin gezocht wordt is moeilijk te beantwoorden omdat dit per dag verschilt. Over het algemeen kunnen we zeggen dat de wachtlijst varieert tussen 20 en 80 kinderen.
4. Wat is de wachttijd in de verschillende regio’s voor pleegouders en pleegkinderen? [antwoord per regio] 5. Hoeveel pleegouders zoeken jullie in de verschillende regio’s? Deze aantallen verschillen per regio, maar ook het aantal pleegkinderen per regio verschilt. De behoefte in de Randstad is het grootst. Gezien de hoge bevolkingsdichtheid wonen hier naar verhouding de meeste pleegkinderen. Maar ook in andere regio’s wil men graag het pleegouderbestand uitbreiden om ook hier de optimale pleegouder voor het kind te vinden. 6. Zoeken jullie in deze regio naar specifieke pleegouders? Bijv mensen met een fulltime baan of homostel? Iedere regio richt zich op de groep (of groepen) pleegouders waarvan zij verwachten dat die het beste aansluit bij de kinderen op de wachtlijst. Staan er bijvoorbeeld veel pubers op de wachtlijst, dan passen empty-nesters hier wellicht goed bij, omdat zij al ervaring hebben met pubers. En is de vraag naar weekendpleegzorg groot, dan past dit ook prima bij mensen met een fulltime baan. 7. Wat is de doelstelling van de nieuwe campagne voor uw specifieke regio?
[antwoord per regio] Voorbeeld: Binnen de provincie Utrecht willen we minimaal 300 gezinnen motiveren om zich aan te melden voor het pleegouderschap. 8. Zijn er regio’s met een duidelijk tekort aan pleegouders? De behoefte naar nieuwe pleeggezinnen is in de Randstad het grootst, omdat hier door de hoge bevolkingsdichtheid de meeste pleegkinderen wonen. De wachtlijst van pleegkinderen kan sterk variëren. Niet alleen in aantal, maar ook in leeftijd. Zo kan het ene moment de vraag naar pleeggezinnen die een baby willen opvangen erg hoog zijn en een paar weken later is men juist op zoek naar pubers. Om deze pieken en verschuivingen goed op te kunnen vangen zijn meer pleeggezinnen nodig. 9. Wordt er in bepaalde regio’s meer geadverteerd dan in andere regio’s? Hoe het campagnemateriaal ingezet wordt verschilt per regio en hangt af van de regionale wachtlijsten. 10. Zijn er onlangs problemen geweest met pleegouders? Bijv misbruik of andere ernstige delicten? [antwoord per regio] Voorbeeld: In de regio Utrecht zijn meerdere pleegzorginstellingen actief. Bij De Rading zijn er onlangs geen problemen geweest met pleegouders.
4. Ontwikkelingen 1. Hoe speelt Pleegzorg Nederland in op de groeiende behoefte aan vraaggerichte zorg? We zoeken naar de ideale match en deze zoeken wij het liefst dichtbij in de directe omgeving: bij familie of bekenden. Als dit niet mogelijk is, dan zoeken we naar andere gezinnen. We willen kinderen een keuze bieden bij het vinden van een pleeggezin. Om de meest geschikte plaats te vinden, proberen we ons aanbod van (aspirant) pleegouders uit te breiden. We zoeken in eerste instantie naar pleegouders in de directe omgeving, bij familie of bekenden. We kunnen méér kinderen immers béter helpen als de sociale omgeving hierbij nauw wordt betrokken. We noemen dit ‘netwerkzorg’. Ook streven we ernaar pleegouders zo goed mogelijk te ondersteunen bij hun lang niet altijd eenvoudige taak. Pleegouders ontvangen een toereikende onkostenvergoeding. 2. Met welke ontwikkelingen is de pleegzorg geconfronteerd? Wij zien een stijging van het aantal pleegkinderen die veel hebben meegemaakt. Hierdoor is de vraag naar pleeggezinnen toegenomen. Hierdoor is de druk bij pleegzorginstellingen om die kinderen allemaal op de juiste manier te helpen toegenomen. Het is in het belang van de pleegkinderen om hen te matchen met de juiste pleeggezinnen. Jaarlijks komen er niet alleen steeds meer pleegkinderen bij, maar is ook veel vaker sprake van kinderen met een zware en ernstige problematiek. Dat legt druk op de opvangcapaciteit van de regionale pleegzorg instellingen. De gemiddelde bezetting binnen de pleegzorg ligt al een aantal jaar ruim boven 100 procent. Wanneer een kind (tijdelijk) niet thuis kan wonen is pleegzorg de eerste keus. Het is een algemeen onderschreven visie dat opvang in een gezinsachtige situatie de voorkeur heeft boven groepsopvang. 3. En hoe staat het met de wachtlijsten? Wij proberen voor ieder kind zo snel mogelijk een pleeggezin te vinden, maar circa 550 kinderen moeten langer dan 9 weken wachten op plaatsing in een pleeggezin. Daar ligt de uitdaging. Op dit moment wachten ruim 550 kinderen langer dan 9 weken op plaatsing in een pleeggezin. Er zijn wel pleeggezinnen beschikbaar, die zijn voorbereid en gescreend, maar we hebben te maken met een matchingsprobleem, dat wil zeggen vraag en aanbod sluiten niet goed op elkaar aan. Veel aspirant pleegouders geven aan dat zij eerst ervaring willen opdoen met een eenvoudiger vorm van pleegzorg. Er is echter een groeiende groep jonge kinderen met ernstige problemen, variërend van gedragsstoornissen tot een ontwikkelingsachterstand die wachten op een plek in een pleeggezin. 4. Hoe is de situatie op dit moment? We signaleren een duidelijke verzwaring van de problematiek, zeker bij jonge kinderen. Ook bieden we in het belang van preventie steeds vaker intensieve, ambulante begeleiding. Hiermee willen we uithuisplaatsing voorkomen, wat in veel gevallen ook lukt. Dat vergt natuurlijk veel van pleegouders. Het gaat vaak om kinderen en jongeren met ernstige problemen, zoals kinderen met gedragsproblemen of een handicap, die extra zorg en aandacht nodig hebben. Daarom hebben we in verschillende regio’s experimenten opgezet voor het testen en ontwikkelen van intensieve, gespecialiseerde pleegzorgvarianten. Pleegouders worden voorbereid en extra ondersteund. Hierbij kijken we ook naar nieuwe vormen van facilitering en betaling.
5. Hoe wordt een pleeggezin op dit moment begeleid? Wij zorgen voor individuele begeleiding voor het pleeggezin. Verder organiseren we regelmatig themabijeenkomsten en ontwikkelen we specifieke programma’s voor gerichte ondersteuning (bijv. video interactiebegeleiding) . Onderwerpen voor de themabijeenkomsten zijn bijv. hechtingsproblematiek bij pleegkinderen, omgaan met loyaliteiten, omgaan met een pleegkind dat slachtoffer is van seksueel misbrik. Er zijn de laatste tijd veel verhalen over misbruik van (pleeg)kinderen. Hoe voorkomt u dat? Er is een uitgebreide voorbereiding en screening (zie bijlage). Als iemand pleegouder is krijgt hij goede begeleiding voor het omgaan met het ‘gedrag’ van het pleegkind, dat soms anders kan zijn dan men gewend is (of verwacht) door wat een pleegkind heeft meegemaakt. (bijv. slachtoffers van mishandeling of misbruik). Verder houden we toezicht op de veiligheid van het pleegkind. En tenslotte bieden we extra ondersteuning in de vorm van themabijeenkomsten en specifieke programma’s.
5. Pleegzorg/pleegouders 1. Hoeveel kinderen maken jaarlijks gebruik van pleegzorg? Op dit moment wonen er ruim 13.500 kinderen in pleeggezinnen. Afgelopen jaar zijn er bijna 9.000 nieuwe plaatsingen gerealiseerd. Jaarlijks maken ruim 23.000 kinderen gebruik van pleegzorg. 2. Zijn er verschillen in leeftijd qua behoefte aan pleegzorg? We zien een toename van kinderen in de basisschoolleeftijd en tieners. 3. Wat is de gemiddelde plaatsingstijd van pleegkinderen? Dat loopt erg uiteen: er is een groep pleegkinderen die kort gebruik maakt van pleegzorg (hulpverleningsvariant) en er is een groep die voor lange tijd pleegzorg nodig heeft (opvoedingsvariant). 4. Zijn er onderzoeken naar het profijt voor een pleegkind in pleegzorg? Wat zijn hiervan de uitkomsten? In Nederland is hier geen onderzoek naar gedaan. 5. Welke vormen van pleegzorg bestaan er? Er zijn verschillende vormen van pleegzorg voor diverse situaties. De vorm die gekozen wordt is afhankelijk van de situatie van het kind. Zo is er netwerkpleegzorg, zorg gecombineerd met andere vormen van hulp, pleegzorg voor kortere periodes en pleegzorg voor langere periodes. We zoeken in eerste instantie naar pleegouders in de directe omgeving van het kind, bij familie of bekenden. Dit noemen we netwerkpleegzorg, een vorm van opvang die het dichtst bij de natuurlijke situatie blijft. Ook wordt pleegzorg steeds vaker in combinatie met andere vormen van hulpverlening aangeboden, zoals dagbehandeling of intensieve hulp aan ouders. Bij voorkeur willen we overplaatsingen vermijden, omdat uit wetenschappelijk onderzoek bekend is dat dit schadelijk is voor de ontwikkeling van kinderen. Als een kind voor korte tijd uit huis wordt geplaatst, en het is nog onduidelijk of het kind terug naar huis kan, zoeken we pleegouders die voor het kind willen zorgen zo lang als nodig. Dat kan voor korte tijd zijn als het kind weer terug naar huis kan. Kan het kind echter niet terug naar huis dan vragen we of deze pleegouder ook permanent voor het kind willen blijven zorgen, zodat er voor het kind continuïteit geboden wordt. 6. Neemt de behoefte aan pleegzorg toe? Hoe komt dat? Ja, het aantal plaatsen waar behoefte is aan pleegzorg stijgt continu. Dit omdat helaas niet alle ouders - om welke reden dan ook - goed voor hun kinderen kunnen zorgen. Nederland realiseert zich dat steeds meer, waardoor ouders eerder om hulp vragen. In de afgelopen tien jaar is het aantal kinderen dat gebruik maakt van pleegzorg verdubbeld. 6. Hoe wordt een kind een pleegkind? Op het moment dat anderen de dagelijkse zorg voor het kind overnemen van de ouders, wordt een kind een pleegkind. Soms gebeurt dat doordat ouders zelf hulp inroepen, van bekenden of van de jeugdzorg, en soms doordat jeugdzorg ingrijpt en het kind uit huis plaatst. 7. In welke leeftijdscategorieën zitten deze kinderen? We zoeken voor alle leeftijden. Een grote groep kinderen is tussen de nul en zes jaar. Vooral voor de kinderen van tien jaar en ouder blijkt het lastig om geschikte pleegouders te vinden.
8. Ruim 23.000 kinderen maken jaarlijks gebruik van pleegzorg. Waar worden zij ondergebracht? Wij zoeken altijd eerst naar pleegouders in de directe omgeving van het kind: opa’s en oma’s, ooms en tantes, maar ook leraren en buren. Mocht dat niet lukken, dan kijken we naar een geschikt gezin dat de juiste hulp kan bieden aan het kind. Vier op de tien kinderen vindt onderdak bij bekenden. Dit kunnen grootouders, tantes en ooms zijn, maar ook onderwijzers of buren. Deze vorm van pleegzorg, de netwerkpleegzorg, is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Als het niet lukt om een kind in zijn of haar eigen sociale omgeving onder te brengen, wordt in het pleegouderbestand van de instellingen voor pleegzorg gekeken of een geschikt gezin beschikbaar is. 9. Zijn er verschillen per regio? Er zijn regionale verschillen en in de grote steden is het immers anders dan in het platte land. Zo is de bevolkingssamenstelling in de grote steden anders dan in middelgrote en kleinere gemeenten. Met name in de grote steden zie je dat allochtone ouders kinderen uit hun eigen sociale omgeving opvangen .
10. Hoeveel pleegouders zijn geregistreerd bij Pleegzorg Nederland? Op dit moment zetten zich ongeveer 13.000 pleeggezinnen in voor de opvang van bijna 14.500 pleegkinderen. In 2009 schreven ruim 2.900 nieuwe pleegouders zich in en zijn circa 2.400 pleegouders gestopt. 11. Is er veel animo om pleegouder te worden? De maatschappelijke betrokkenheid blijkt groot. Mensen voelen zich aangesproken als het kind uit de eigen sociale omgeving komt. Bijv. wanneer hun neefje alleen komt te staan als zijn ouders komen te overlijden. Ook is het bestand van beschikbare pleegouders de afgelopen jaren aanzienlijk gegroeid. Er is echter sprake van een zogenaamd matchingsprobleem. Veel pleegouders zonder ervaring durven de zwaardere problematiek (nog) niet aan. Hierdoor kunnen we kinderen die al geruime tijd wachten op een pleeggezin niet (altijd) plaatsen. 12. Kan iedereen pleegouder worden? In principe wel, maar je moet natuurlijk wel in staat zijn om de zorg te bieden die kinderen nodig hebben. Er gelden daarom een aantal voorwaarden waar de pleegouders aan moeten voldoen. Als je pleegouder wilt worden, moet je aan een aantal voorwaarden voldoen. Je moet minimaal 21 jaar zijn. De instelling voor pleegzorg vraagt een verklaring van geen bezwaar aan bij de Raad voor de Kinderbescherming. Dit is een uitgebreider dan de verklaring omtrent gedrag. Uiteraard moet de leefsituatie stabiel zijn. Voor de gezinssamenstelling gelden geen aanvullende voorwaarden. Mensen kunnen gehuwd of alleenstaand zijn, wel of geen kinderen hebben. Het belangrijkste is dat een kind structuur, warmte en veiligheid wordt geboden. 13. Hoe wordt gekeken naar de perfecte match tussen potentiële pleegouder en pleegkind? Is eerder beantwoord. 14. Is er een officiële ‘screening’ om pleegouder te worden?
Ja, aspirant pleegouders starten een uitgebreid traject. dat door de pleegzorgaanbieders wordt aangeboden. Veel pleegzorgaanbieders gebruiken de STAPcursus voor de opleiding van pleegouders. In dit traject leren pleegouders veel over zichzelf als mogelijke opvoeder en over pleegzorg. Het traject duurt tussen de 6 en 9 maanden. In deze periode krijgen zowel de pleegzorgaanbieders als de potentiële pleegouders een goed beeld om te besluiten of zij geschikt zijn voor het pleegouderschap. Voor meer informatie -> zie document sceening en veiligheid 15. Wat is het verschil tussen adoptie en pleegzorg? De vijf belangrijkste verschillen: Tijdelijk – voor altijd Pleegzorg is in principe tijdelijk, het doel is om kinderen terug te plaatsen bij de ouders. Hoe lang een pleegkind in een pleeggezin blijft, varieert van enkele dagen tot jaren. Een adoptiekind blijft altijd deel uitmaken van het adoptiegezin. Beperkte – volledige zeggenschap Bij adoptie wordt het kind juridisch een eigen kind. Pleegouders hebben geen zeggenschap over hun pleegkind en belangrijke beslissingen worden in overleg genomen. Begeleiding – alleen opvoeden Pleegouders voeden een kind niet alleen op. Een pleegzorgbegeleider ondersteunt hen. Adoptieouders zijn zelf volledig verantwoordelijk voor de opvoeding. Kan altijd – tot 42 jaar Iedereen tussen de 21 en 42 jaar kan adoptieouder worden. Aan pleegouder worden is geen maximumleeftijd verbonden. Wel moeten pleegouders minimaal 21 jaar zijn. Het bieden van een veilige en stabiele leefsituatie is in beide gevallen een voorwaarde. Kosteloos – hoge kosten Aan adoptie zijn kosten verbonden:in de voorbereiding ongeveer !" # $ %'&(&%')" en reis- en verblijfkosten tussen de verzorging en opvoeding krijgen pleegouders een toereikende vergoeding voor de dagelijkse kosten. 16. Wanneer wordt er gekozen voor adoptie ipv pleegzorg? In Nederland wordt zelden gekozen voor adoptie. 17. Wat zijn de verschillen met een screening tot adoptieouder? Waarom zijn deze verschillen? Voor adoptie is er een landelijk traject met verplichte cursus en gezinsonderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming. Een belangrijk verschil met pleegouders is dat bij pleegzorg continue begeleiding is van de pleegzorgaanbieder omdat de pleegzorgaanbieder verantwoordelijk blijft voor de plaatsing van het kind. 18. Hoe lang duurt het traject om pleegouder te worden? En hoe kun je je aanmelden? Gemiddeld duurt het traject 6 tot 9 maanden, dat klinkt lang maar in de praktijk blijken aspirant pleegouders die tijd nodig te hebben om het pleegouderschap in hun eigen leefsituatie af te wegen en keuzes te maken. Vooraf vindt men het lang maar achteraf zeggen de meeste pleegouders dat je die tijd nodig hebt. 19. Krijgt de pleegouder een vergoeding voor de kosten die voor het kind worden gemaakt? Pleegouders krijgen een onkostenvergoeding. De pleegvergoeding is een dagvergoeding, die afhankelijk is van de leeftijd van het pleegkind.
20. Pleegouders hebben toch helemaal niets te vertellen? Een pleegkind kan zo weer weggehaald worden... Veel pleegkinderen wonen korte tijd bij pleegouders en dat is ook de bedoeling. Pleegzorg is tijdelijk en de pleegouders weten dit. Het moet voor de pleegouders binnen een jaar duidelijk zijn of het kind kan blijven of niet. Natuurlijk kan dit moeilijk zijn voor de pleegouders, omdat zij zich gehecht hebben aan het kind.. Dat betekent niet dat de pleegouders niets te zeggen hebben, want naast de positie van het pleegkind is ook de positie van de pleegouder enorm belangrijk. Ook de overheid is zich hier van bewust. Het Kabinet wil de positie van pleegouders versterken en dit juichen we toe. Zo moeten pleegouders en pleegkinderen binnen één jaar weten of ze er kunnen blijven. Als een kind langere tijd in een pleeggezin verblijft, gaan zowel het pleegkind als de pleegouders zich aan elkaar hechten. 21. Kan ik er zelf voor kiezen wanneer ik een punt achter het pleegouderschap wil zetten of zit ik er voor een x aantal jaren aan vast? Pleegouders kunnen keuzes maken in soort pleegzorg: korte of langere tijd. Als pleegouders op een gegeven moment willen stoppen met het bieden van pleegzorg doen zij dit in overleg met de pleegzorgaanbieder. 22. Kan ik als journalist spreken met pleegouders en pleegkinderen voor een uitgebreid verhaal? Pleegouders spreken dat kan zeker, pleegkinderen is lastig in verband met privacy.
6. Organisatie 1. Wat zijn de doelstellingen van Pleegzorg Nederland? Pleegzorg Nederland werkt vanuit de gedachte dat elk kind het recht heeft om in een gezin op te groeien. Wij dragen vanuit deze gedachte hieraan bij door pleegkinderen onder te brengen bij pleeggezinnen waarbij we een ideale match zoeken. Pleegzorg is maatwerk en in principe tijdelijk van aard. We streven ernaar dat er voor elk kind verschillende keuzemogelijkheden zijn, zodat zij op basis van hun behoeften en wensen een goede keuze maken. Hierbij zetten we ons vooral in voor een integraal en samenhangend zorgaanbod. We zoeken bij voorkeur pleegouders binnen de eigen familie of bekenden. Als dit niet lukt, zoeken we pleeggezinnen die bereid zijn tijdelijk ondersteuning te bieden. De relatie tussen het kind en de natuurlijke ouders blijft altijd van belang. 2. Hoe wil Pleegzorg Nederland dit bereiken? We zetten ons actief in om het aantal pleegouders uit te breiden. Daarnaast is pleegouder zijn lang niet altijd eenvoudig. Wij bieden veel ondersteuning aan de pleegouders en proberen meer pleegouders te werven. Om voor kinderen de meest geschikte plaats te vinden, proberen we ons aanbod van (aspirant) pleegouders voortdurend uit te breiden. We zoeken in eerste instantie naar pleegouders in de directe omgeving van het kind, bij familie of bekenden. We noemen dit netwerkpleegzorg. Tegelijkertijd streven we ernaar pleegouders zo goed mogelijk te ondersteunen bij hun lang niet altijd eenvoudige taak. Pleegouders ontvangen een toereikende vergoeding voor de dagelijkse kosten van hun pleegkind. 3. Hoe is de pleegzorg in Nederland georganiseerd en hoeveel mensen zijn er werkzaam? Pleegzorg Nederland is een samenwerkingsverband van 28 regionale instellingen voor pleegzorg. In totaal zijn 1000 mensen binnen deze instellingen werkzaam om pleegouders te werven en pleeggezinnen te ondersteunen. Er zijn in Nederland 28 (regionale) instellingen voor pleegzorg. Elke instelling is verantwoordelijk voor de opvang van kinderen bij pleegouders en biedt verschillende vormen van opvang, zoals weekendopvang, vakantieopvang, dagopvang, crisisopvang en opvang voor korte of voor langere duur. Daarnaast geven de instellingen voorlichting aan geïnteresseerden, op scholen, aan pleegkinderen en hun ouders en aan pleegouders. Ze zijn daarnaast belast met de werving van nieuwe pleegouders, de selectie en voorbereiding op het pleegouderschap. Alle instellingen voor pleegzorg zijn onderdeel van een grotere instelling voor jeugdzorg die naast pleegzorg ook andere vormen van jeugdzorg aanbieden. Vóór een kind bij pleegouders wordt geplaatst, is een indicatie van Bureau Jeugdzorg nodig. Met dit indicatiebesluit gaat de instelling aan het werk om een geschikt pleeggezin te zoeken. De instellingen voor pleegzorg werken landelijk samen onder de noemer Pleegzorg Nederland. In de pleegzorg zijn duizend personen werkzaam, verspreid over 28 regionale instellingen.
4. Wat is de relatie tussen Pleegzorg Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen (NVP)?
De NVP is een organisatie van en voor pleegouders. Ze zorgen voor onderlinge ondersteuning, behartigen de belangen van de pleegouders en zorgen voor informatie en tips. Dit maakt de NVP vanzelfsprekend een belangrijke partner voor de instellingen van pleegzorg. De Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen is een organisatie van en voor pleegouders en zet zich in voor belangenbehartiging, pleitbezorging, onderlinge ondersteuning en informatievoorziening. De NVP organiseert koffieochtenden en gespreksgroepen voor pleegouders. Pleegouders kunnen hier ervaringen en tips uitwisselen. De NVP is een belangrijke gesprekspartner voor de instellingen voor pleegzorg.
7. Wet- en regelgeving 1. Aan welke wet- en regelgeving is pleegzorg gebonden? Pleegzorg valt onder de Wet op de jeugdzorg. Er ligt een wetsvoorstel Verbetering positie pleegouders in de Tweede Kamer die zowel de rechtspositie als de financiële positie van pleegouders wil versterken. 2. Hoe verklaart u de kritische aandacht die de Tweede Kamer heeft voor de pleegzorg? Pleegzorg is opvang in privésituaties en daarmee een belangrijk en krachtig maatschappelijk fenomeen. Vaak is pleegzorg onzichtbaar en zolang alles goed loopt is dat ook prima. Als er zaken niet goed gaan en bijv. de veiligheid van pleegkinderen is in het geding wordt hier vanuit media en Tweede Kamer sterk op gefocust. Ook gaan incidenten een eigen leven leiden en ontstaat soms ten onrechte het beeld dat de Jeugdzorg op alle fronten faalt. Dan kan een incident in de ene vorm van jeugdzorg invloed hebben op het beeld over de andere vorm van jeugdzorg. Bovendien slagen we er in veel gevallen uitstekend in kinderen en ouders een nieuw perspectief te bieden door tijdelijke opvang te bieden in een pleeggezin.
Bijlage: Veiligheid in pleegzorg in relatie tot de nieuwe campagne Insteek van de campagne is een positief, realistisch beeld van pleegzorg neer zetten. Pleegzorg vraagt nogal wat van mensen, dus we willen niet grote mensenmassa’s; binnenhalen die dan in het voortraject uiteindelijke weer afhaken, maart echt nieuw potentieel in huis halen: aspirant pleegouders die de problematiek van de pleegkinderen aandurven en aankunnen. Afvallers in het voortraject (= zowel mensen die zichzelf terugtrekken uit het traject als mensen die niet worden geaccepteerd door de instelling voor pleegzorg). - Van eerste informatiepakket tot definitief geaccepteerd: circa eenderde van alle mensen die een infopakket aanvragen gaat uiteindelijk door en wordt geaccepteerd als pleegouder. - Mensen die starten met het voorbereidings- en screeningsprogramma: daar valt nog circa 20% af. NB: de Verklaring geen bezwaar van de Raad voor de Kinderbescherming is een strenge juridische screening, zwaarder dan een VOG, De Raad neemt ook mee: geseponeerde zaken en eigen documentatie (ouders waar een Raadsonderzoek / OTS is geweest voor de eigen kinderen).
Het voortraject voor aspirant pleegouders is een mix van zelfselectie en screening door instellingen voor pleegzorg. Een soort trechter waarbij in iedere fase mensen afvallen (zichzelf terugtrekken of het advies krijgen om te stoppen). Voorbereiding en screening is de afgelopen jaren sterk geprofessionaliseerd. In de jaren negentig van de vorige eeuw gestart met een gestandaardiseerd groepsgewijs voorbereidingsen screeningsprogramma (op basis van programma’s uit de VS). In de jaren daarna verder geprofessionaliseerd voor de Nederlandse situatie. Op dit moment werkt de sector (Jeugd & Opvoedhulp met pleegzorg) aan een landelijk kwaliteitskader voorbereiding en screening aspirant pleegouders, met als doel meer eenduidigheid, duidelijkheid en transparantie op dit gebied. Op basis van de onderzoeken van de Inspectie Jeugdzorg 2008 / 23009 is veiligheid als apart criterium structureel onderdeel geworden van de voorbereiding en screening: 6 Veiligheid: pleegouders bieden een pleegkind een veilige leefomgeving - Pleegkinderen hebben meestal veel meegemaakt en zijn veel tekort zijn gekomen. Een uithuisplaatsing is voor ieder kind ingrijpend. Pleegouders zijn in staat om vanuit een stabiele gezinssituatie een veilige leefomgeving te creëren en helpen het kind zich veilig en beschermd te voelen - Veiligheidscheck en risicotaxatie (met ene standaard vragenlijst). Tevens is veiligheid structureel onderdeel van de begeleiding van pleeggezinnen en is er minimaal een jaarlijkse veiligheidscheck waarbij gebruik wordt gemaakt van de standaard vragenlijst.
