Puurzaam. Podium NUMMER GULPENER PUURZAAM

M

a

g

a

z

i

j

n

v

o

o

r

V

r

i

Podium 1461

GULPENER PUURZAAM

j

d

e

n

k

e

r

s

NUMMER 2 6

Puurzaam

Missie Puurzaam

GULPENER PUURZAAM

1462

V OO R W OO R D

Podium Onze brouwerij heeft een heel duidelijke visie over de route die wij willen bewandelen, de manier waarop wij dat willen doen en met wie wij dit willen doen. Wij willen graag de lekkerste speciaalbieren brouwen voor de bewuste biergenieter, steeds opnieuw blijven innoveren en experimenteren met brouwrecepten en smaken. Daarnaast willen we de vrijheid houden die we hebben, om zo zelf te kunnen bepalen welke koers we gaan volgen, de vrijheid om met de boeren uit onze regio te werken en de vrijheid om af en toe ook fouten te mogen maken.

B

ij Puurzaam geven wij mensen met een zelfde soort visie of filosofie als de onze graag een podium. Puurzaam is eigenlijk een ‘magazijn voor Vrijdenkers’. Maar willen Vrijdenkers wel op een podium geplaatst worden? Dat vroegen wij ons tijdens de redactievergadering af. Sommige redactieleden dachten pertinent van niet, anderen waren daar niet zo zeker van. Ik denk dat de meeste Vrijdenkers niet zitten te wachten op een podium met heel veel toeters en bellen. En toch willen we ze een plek geven, omdat we vinden dat ze die verdienen en omdat we onze lezers ermee willen raken. Omdat we ons in hun verhalen herkennen of erdoor geïnspireerd raken. Of Puurzaam nou het podium is voor al die geweldige mensen die in onze ogen Vrijdenkers zijn en die we in de loop van de jaren hebben mogen spreken, of dat het een Magazijn voor Vrijdenkers is; het gaat erom dat u na het lezen van Puurzaam een goed gevoel heeft over wat u gelezen heeft en daar met een lekker glas bier nog even van nageniet. Ik wens u veel leesplezier met dit Puurzame ‘Podium’. Jan-Paul Rutten

1463

GULPENER PUURZAAM

I N H OUD

PODIUM 1462 Missie Puurzaam 1463 Voorwoord 1466 Het Landbouwbelang in Maastricht, culturele vrijplaats voor levenskunst

1470 Geen Nonsens 1472 Buiten bier brouwen met zeewier op Vlieland 1476 Stoten lokale speciaalbieren het pils van het podium?

1492

1480 De straat als podium 1482 Podium voor talent, dromen en idealisme 1486 De kunst om op het hoogste podium te blijven 1488 De winkel vol ideeën van Juul Martin 1492 Ruben Komkommer geeft poppen een podium 1496 Het wankele podium van de arbeidsmarkt 1498 Horeca-adviseur Saskia Vredenburg over de

1482

werkplek als podium

1502 Familiebedrijf Gulpener in BNRradioprogramma ‘De Opvolgers’

1506 Podiumvrees en manieren om er van af te komen

1508 Column Samuel Levie, cartoon Paul Kusters 1511 Colofon

Nummering: Elke editie van Puurzaam is uniek en éénmalig. Daarom heeft de redactie besloten om elke pagina een eigen en uniek nummer te geven. Vandaar dat Puurzaam 26 begint waar Puurzaam 25 eindigde. Zodoende groeit Puurzaam verder uit, van editie naar editie. Want een eigenwijs tijdschrift verdient een eigenwijze paginanummering.

1476

De redactie.

GULPENER PUURZAAM

1464

1498

1466

1480

1472

1465

GULPENER PUURZAAM

GULPENER PUURZAAM

1466

Het Landbouwbelang in M aastric ht: van kraakpand tot vrijplaats

Culturele broedplaats als podium voor levenskunst MAASTRICHT- Het gebouw aan de Maas valt meteen op door kleurrijke graffiti. Het oude graanpakhuis, nu eigendom van de gemeente Maastricht, werd in 2002 gekraakt. De bewoners transformeerden het vervallen en leegstaande pand in een culturele vrijplaats waar kunstenaars, muzikanten, meubelmakers, ontwerpers en andere artistieke zielen elkaar ontmoeten. Het Landbouwbelang doet echter meer dan alleen autonome creativiteit faciliteren, ze bouwen er aan een betere wereld en geloven in een duurzame levensstijl.

1467

GULPENER PUURZAAM

H

et werd aangekondigd als een hoogtepunt op de evenementenagenda. Het try-out weekend van het Tilburgs circusgezelschap Cirque du Platzak op 9 en 10 mei 2015. De twee voorstellingen met maximaal 500 bezoekers waren snel uitverkocht. Dat wil zeggen, de gratis kaartjes gingen als zoete broodjes over de digitale toonbank. Het was een spektakel voor alle leeftijden met elk ingrediënt dat nodig is voor een geslaagd evenement. Er werd volop gelachen, het publiek werd bij de voorstelling betrokken en de acrobatiek was onderhoudend en op momenten zelfs spannend. De jonge circuslieden waren in 2014 ook al te gast in het Landbouwbelang waar ze net als nu, een maand verbleven en werkten aan hun nieuwe programma. De hoge ruimte in de hal is namelijk ideaal voor de stellage die gebruikt wordt in de voorstelling. “Waar anders kun je zoiets binnen neerzetten?” vraagt Virginie Moerenhout retorisch en met een glimlach. Ze is één van de Landbouwbelang-bewoners en werkt als shapeshifter en kunstenaar. “Het zijn vrienden”, zo vervolgt Virginie haar uitleg over de connectie van het Landbouwbelang met het circusgezelschap. En het Landbouwbelang heeft vele vrienden. B E L A N G R I J K / Het voormalig pakhuis

is vermaard als internationaal podium voor popmuziek en studentenfeesten. Gebruikers hebben er dan ook volop de beschikking over

GULPENER PUURZAAM

Landbouwbelang heeft vele vrienden ruimte, over verschillende plekken zelfs. Naast de grote hal waar het circus zijn voorstellingen gaf, is er ook een andere feestzaal waar de organisatie Love Foundation Maastricht, om een voorbeeld te noemen, maandelijks een event houdt. Love Foundation is een internationaal netwerk van studenten, kunstenaars en activisten die zich sterk maken om schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen te realiseren voor de bevolking van het landelijke Bihar in India. Ze zamelen geld in aan de hand van diverse activiteiten, waaronder muziek events in het Landbouwbelang. Gastvrijheid met sociaal bewogen motieven dus in het voormalige graanpakhuis. Muziek, kunst, theater, circus, fotografie, yoga, koken en eten. Kortom: alles wat belangrijk is in het leven, krijgt een plek en aandacht in het Landbouwbelang. DO E N E R S E N D E N K E R S / Er zijn doeners en denkers, of een combinatie van beiden. Reinder van Tijen, uitvinder en ontwerper, woont ook in het Landbouwbelang. Hij heeft er sinds 2004 zijn stichting of sociaal ingenieursbureau Demotech

1468

ondergebracht, welke veertig jaar geleden werd opgericht. Reinder’s ontwerpen brengen balans in ideëel gedachtegoed en praktische toepassingen die nuttig zijn in landen met een lagere welvaart. Ook zijn er van tijd tot tijd workshops voor jong en oud, om anders te leren kijken naar de wereld waarin we leven en anders om te gaan met de dingen om ons heen. Alles moet draaien om plezier, geluk, betekenis, vriendschap, maar ook comfort. In zijn zoektocht naar het opnieuw creëren of vertalen van bestaande concepten, met als doel dat mensen iets zelf kunnen maken met de middelen die ze tot hun beschikking hebben, weet hij zich omringd door menig vrijwilliger en stagiaires van de universiteiten in Maastricht, Rotterdam en de TU in Eindhoven. Zijn touwpomp, een waterpomp, wordt inmiddels al in diverse arme landen gebruikt. Reinder mag zich sinds 2008 bovendien Ridder in de Orde van Oranje Nassau noemen, een onderscheiding die hij voor zijn duurzaam werk met Demotech heeft ontvangen. K R A K E R S / Sinds 2002 is er veel gebeurd en ook veranderd in het Landbouwbelang. Van de oorspronkelijke krakers of bewoners zijn er nog maar een paar over gebleven, aldus Arjen Zuidgeest. Ook hij woont in het Landbouwbelang sinds 2006, maar heeft vier jaar grotendeels in Den Haag doorgebracht vanwege zijn studie ArtScience Interfaculty aan het Koninklijk Conservatorium. Op de vraag wie de agenda met activiteiten in het Landbouwbelang samenstelt, geeft hij aan dat dit gezamenlijk wordt besloten.

“Elke twee weken is er een vergadering, dan spreken we de zaken door. Het is een redelijk democratische groep. We zijn natuurlijk bekend vanwege onze studentenfeesten en krijgen enorm veel aanvragen, van zowel mensen die een feest willen organiseren als artiesten die bij ons willen optreden. Iedereen wil wel eens een keer op deze plek gespeeld hebben! Het is de rauwheid van het gebouw, dat trekt aan. Je zou ons ook als een alternatief poppodium kunnen zien, ja. Maar naast de muziek doen we nog veel meer. Er zijn diverse workshops en cursussen te volgen, er is een weggeefwinkel, we hebben elke maandag een vegan kitchen-avond en er zijn nog tal van andere eetclubjes. In het Landhuis komen ook allerlei initiatieven aan bod, van brood bakken tot een zangkoor en samen werken in de Proeftuin. Er gebeurt hier dus van alles, op zowel cultureel als educatief vlak. Maar alles gebeurt op vrijwillige basis en wordt ook door vrijwilligers gerund.”

1469

VRIJPLAATS Het Landbouwbelang heeft een goede verstandhouding met de gemeente Maastricht en aan de hand van een convenant zijn bepaalde afspraken gemaakt. “Er zijn regels met betrekking tot de veiligheid tijdens feesten”, legt Arjen Zuidgeest uit. “We zorgen ervoor dat die regels worden nageleefd.” De samenwerking met andere organisaties, zoals KunstTour en het WE festival, twee jaarlijks terugkerende evenementen, is goed. Nightscape Productions organiseert onder andere het Secret Places festival en de Nightscape sessions. Jos Horbach, samen met Katrin Henss de drijvende kracht achter Nightscape Productions, is een oud-bewoner van het Landbouwbelang. “Zo zie je hoe mensen eerst jarenlang bij het Landbouwbelang hun ding doen om dan de volgende stap te wagen en een eigen onderneming te beginnen”, besluit Arjen. Wat de toekomst van het Landbouwbelang betreft, kan hij niets zeggen. Want op papier is het nog steeds een gekraakt gebouw. Duidelijk is echter dat de groep internationale studenten in Maastricht groeiende is en steeds vaker de weg vindt naar het Landbouwbelang en het Landhuis. Het vormt een wezenlijk deel van wat ze doen, wie ze zijn. Een identiteit die al doende aan betekenis en waarde wint, dankzij de culturele vrijplaats.

Het Landbouwbelang neemt in veel opzichten het voortouw, al wordt dat nog niet door iedereen onderkend. “We zijn heel erg bezig met bewust eten en bewuste voeding, dus biologisch en zo ecologisch mogelijk. We waren de eersten die bijvoorbeeld ‘Limburgs Land’ schonken, een biologisch pils dat nu Gulpener Ur-Pilsner heet. Wat schoonmaakmiddelen betreft kiezen we voor biologisch afbreekbare stoffen die het milieu minder of niet belasten. We zijn als kraakpand begonnen, maar uitgegroeid tot een volwassen culturele vrijplaats die zichzelf en haar achterban serieus neemt. Ons motto is: alles kan en alles mag.” Lezersservice: www.lbbm.nl Tekst: Gina Vodegel / Foto’s: Rob Oostwegel

GULPENER PUURZAAM

GEEN NONSENS Tekst: Wim Göbbels

SPREEKSTEEN

L

onden heeft zijn Speakers’ Corner, Amsterdam de Spreeksteen. Misschien wel het kleinste open podium om je mening te verkondigen. De Spreeksteen werd opgericht naar aanleiding van de moord op Theo van Gogh en is te vinden in het Oosterpark, vlak bij de muziekkoepel. Elke zondagmiddag beklimmen bekende en onbekende sprekers dit minipodium.

vuile was in de wasteil (buut). Zogezegd om de misstanden uit de politiek en maatschappij als vuile was buiten te hangen. Tijdens carnaval accepteerde de gegoede burgerij deze kritische en soms gevoelige noot van de gewone man. Uit deze oorsprong is het tonpraten of buuttereden ontstaan, met jaarlijks een heus provinciaal kampioenschap in Noord-Brabant en Limburg. De ton is het podium voor de volksartiest en daarmee één van de allerkleinste podia.

De Speakers’ Corner dateert uit de 18de eeuw. Op de plek in het tegenwoordige Hyde Park, het koninklijke park in Londen, stonden ooit de galgen van Tyburn. De ter dood veroordeelden mochten voor ze werden opgehangen hun laatste zegje doen. Na 1783 werd hier niemand meer opgehangen, maar bleef de gewoonte bestaan dat iedereen hier in het openbaar zijn mening kon geven. Uit 1827 dateert het Keulse ‘buutte reden’. De eerste ‘buuttereedners’ oftewel tonpraters wasten hun

GULPENER PUURZAAM

1470

GROOTSTE

H

et Franse vrijetijdspark ‘Puy du Fou’ in Vendée claimt het record voor grootste podium ter wereld. De avondshow Cinéscénie vindt plaats op een podium van 23 hectare en wordt uitgevoerd door 1.200 acteurs voor zo’n 14.000 toeschouwers. De show maakt gebruik van de laatste ontwikkelingen qua technologie en artistiek. Voor deze show zijn Neopters, speciale drones, ontwikkeld. De drones verrijken de show met een revolutionaire dimensie door hun eigen choreografie in de lucht. Dankzij hun ingebouwde intelligentie en een GPS vliegen de drones met een snelheid van 25 kilometer tot een hoogte van 60 meter.

PODIUMVREES

S

ommige professionele musici en sporters hebben zoveel last van podiumvrees, dat de kwaliteit van hun spel er onder lijdt. Zo stortte pianist Vladimir Horowitz regelmatig in als hij weer eens een aanval van podiumvrees had. Maar zijn drang om op te treden kwam desondanks altijd weer terug.

DEMONTABEL

A

ndré Rieu liet het tot nog toe grootste demontabele podium bouwen. Een replica op ware grootte van het wereldberoemde Weense paleis Schloss Schönbrunn. In totaal 125 meter breed, 30 meter diep en 35 meter hoog. Het podium bestond uit een imposante balzaal, twee schaatsbanen en diverse fonteinen. De Maastrichtse Stehgeiger gebruikte het decor tijdens zijn wereldtour ‘A romantic Vienna night’. Inmiddels werd het demontabele decor via een veilingbureau verkocht. Het is niet bekend wie de nieuwe eigenaar is.

KRAT ALS PODIUM

H

et Rotterdamse popfestival Metropolis liet in het verleden een deel van de bands optreden op een podium van lege kratten. Een eenmalige, ludieke actie, waarvoor een frisdrankleverancier duizenden kratten beschikbaar stelde. Een bierkrat als mobiel podium kom je nog nauwelijks tegen, maar het zou zo maar een nieuwe trend kunnen worden…

1471

GULPENER PUURZAAM

Van de leden van de popgroep XTC is bekend dat de podiumvrees hen dreef tot overhaastig spelen. Om zodoende maar snel weer van het podium af te kunnen. Zangeres Barbra Streisand had ook last van deze podiumangst. Voor volle zalen overmande haar steeds het gevoel dat ze door de mand kon vallen. De darter Raymond van Barneveld liet zich ontvallen dat hij voor een belangrijke wedstrijd altijd een paar Bacardi-cola dronk. Om zichzelf en vooral zijn handen te kalmeren. Er bestaan overigens tal van methodes en cursussen om podiumvrees te overwinnen.

GULPENER PUURZAAM

1472

Henriëtte Waa l, kunstenaar, brouwer en ’s lands eerste biercurator:

Buiten bier brouwen met zeewier op Vlieland VLIELAND - Puurzaam ambieert een media-

een ‘eetbaar’ landschapspark op het terrein van een voormalige waterzuivering aan de rand van Tilburg. Voor dat project bedacht ze een mobiele Buitenbrouwerij.

magazijn en podium te zijn voor Vrije Brouwers en Vrijdenkers. Hoe mooi is het dan als je die combinatie in één persoon herkent. Zo iemand is Henriëtte Waal (33). Kunstenaar, ontwerper, bierbrouwer en… ’s lands enige biercurator.

O

m Henriëtte te ontmoeten, overbruggen we deze keer de afstand Gulpen-Vlieland. Op het Waddeneiland deelt ze in dit meiweekend namelijk haar brouwersgeheimen met een ander bijzonder iemand: Bojan Bajic. Bajic is een ex-asielzoeker, die in 1995 vanuit Kroatië naar Vlieland vluchtte. Nu runt hij er na jaren van ellende en vooral doorzetten naast een succesvolle ijssalon het intieme ‘Podium Vlieland’. Dat lokt honderden toeristen als Bojan er speciale film- en theaterweekends organiseert. Toch is Bojan, net als meer Vlielandse ondernemers, op zoek naar aanvullende activiteiten. Het eiland is te afhankelijk van de toeristenstroom. Daarom is er door enkele eilandbewoners een spannende zoektocht naar mogelijke streekgerechten gestart, als extra bron van inkomsten. Vlieland heeft al een reputatie als het om de lokale cranberry’s gaat. Sinds december is er dankzij Nils Koster alvast een streekgerecht bijgekomen. Nils noemt zich nu ‘de Vlielander Zelfkazer’ en verwerkt in kazen lokaal zeewier dat hij oogst en droogt. Bojan onderzoekt nu samen met anderen of de zilte smaak en aroma van zeewier ook iets kan toevoegen aan lokaal te brouwen bier. E E T B A A R L A N D S C H A P / En dan komen hij èn wij vanzelf bij Henriëtte Waal uit. Nadat ze was afgestudeerd aan de Design Academy werd ze zeven jaar geleden gevraagd mee te werken aan

1473

Henriëtte: “Al snel legde ik de link met bier brouwen. Dat is namelijk ook een manier om water te zuiveren. Ik ontdekte dat er in de buurt van die waterzuivering heel wat mannen in hun keuken, garages en tuinhuisjes zelf bier aan het brouwen waren. Die hobbybrouwers heb ik bij mijn Buitenbrouwerij betrokken en zij hebben mij de geheimen van het vak geleerd.”

“Zeewier wordt het voedsel van de toekomst” S L OO T W A T E R / In Tilburg maakten Henriëtte en haar hobbybrouwers bieren met bijvoorbeeld duizendblad, lindebloesem, rode klavers, wilde hop en brandnetels. Dat lukte zo goed, dat ze haar storytelling-kwaliteiten en bijzondere bieren zelfs kwijt kon in de traditionele bierkringen in Nederland, Duitsland en België.

Henriëtte: “Stroom Den Haag is een centrum dat kunstenaars ondersteunt met prikkelende ideeën over kunst en de stedelijke omgeving. In 2011 tovert ‘Stroom’ een akker aan de rand van de stad om tot een tijdelijke nederzetting vol verrassende projecten van internationale kunstenaars en ontwerpers. Dat moest de start van de meest duurzame wijk van Nederland worden. Mij werd gevraagd of het mogelijk was op dit festivalterrein

GULPENER PUURZAAM

bieren van het aanwezige slootwater te maken. Ik ontwierp er een pop-up waterfiltertoren, die werkt met keramische filters en houtskool. In de weekends opende ik er de Bieâh Fakkultét, Bieracademie in het Haags. Naast samen bier brouwen kon je er bijvoorbeeld luisteren naar lezingen van gerenommeerde bierbrouwers. Uit dat initiatief is een professionele, kleinschalige brouwerij ontstaan, ‘Kompaan’, die steeds populairder wordt.”

KORENWOLF “Mijn volgende project? In New York heb ik gezien hoe steeds meer bedrijven een ‘artist in residence’ in dienst nemen en die de ruimte bieden om in vrijheid creatieve concepten en alternatieve oplossingen te bedenken voor uitdagingen waar zo’n bedrijf voor staat. Dat zou ik graag bij een brouwerij als Gulpener willen doen, omdat die brouwerij ook een verdrag met de natuur en de omgeving heeft gesloten. Zo zou ik meteen een link leggen naar landbouwuniversiteit Wageningen, waar nieuwe graanrassen worden ontwikkeld, die voor een betere oogsttijd van het graan voor bijvoorbeeld speciaalbier ‘Korenwolf’ kunnen zorgen.”

GULPENER PUURZAAM

“In die periode maakte ik tevens bier van grachtwater in een van de mooiste wijken van Amsterdam, stadsdeel Nieuw-West. Grachten zijn normaal wat donkere plekken in de stad waar je alleen met een bootje overheen vaart. Maar via het bier brouwen kun je het met mensen al snel hebben over water als bron van al het leven.” B I E R C U R A T O R / De kunstenaar Henriëtte Waal ontwikkelt zich de afgelopen jaren steeds meer tot een erkende bierdeskundige. Ze verdiept zich tot in detail in alle brouwtechnieken en samen met een lab in Haarlem in het nog beter zuiveren van water. Vervolgens deelt ze al die kennis. Bijvoorbeeld in haar maandelijkse Bierberaad, waar ze sinds september 2014 voornamelijk kleinschalige brouwers, wetenschappers en ontwerpers bij elkaar brengt om te brainstormen over nieuwe bierrecepten en –trends en vooral ook om gedurfde speciaalbieren te proeven.

“Als je goed leert proeven en begrijpen hoe een bier is gemaakt, waardeer je het ook meer.” Die bijeenkomsten organiseert ze in Amsterdam samen met Mediamatic, dat zich heeft gespecialiseerd in de combinatie van kunst, nieuwe technologie en bio-design. Dat bedrijf benoemt Henriëtte tot de eerste biercurator. Henriëtte: “Dat vind ik mooi. In de kunstenaarswereld is een curator iemand die zich bezighoudt met betekenisvol kiezen. Zo’n curator

1474



De Buitenbrouwerij van Henriëtte Waal op Vlieland: “Als je goed leert proeven en begrijpen hoe een bier is gemaakt, waardeer je het ook meer.”

bedenkt het concept van een expositie en bepaalt mede de te tonen werken. Als biercurator maak ik ook steeds betekenisvolle keuzes.” W I E R V OO R B I E R / Tegenwoordig staat de Buitenbrouwerij ook op Vlieland tijdens bekende festivals als ‘Into The Great Wide Open’ en ‘Here comes the summer’. Henriëtte: “De aanpak is weer hetzelfde. Het ongefilterde water haal ik uit de bron van Gerrit, de lokale oesterman, en vertel er meteen het verhaal van de krimpende zoetwaterbel op Vlieland bij. Samen met Bojan proberen wij van de Buitenbrouwerij het bier brouwen met zeewier te verduurzamen door op Vlieland het plan voor een kleine brouwerij verder te ontwikkelen. Er zijn verschillende soorten zeewier op Vlieland. Bijvoorbeeld de zeesla die op het water drijft, de zee-eik die zo kenmerkend is voor de geuren langs het strand en die je op Vlieland bijvoorbeeld onder de autobrug van de veerboot kunt zien. En knotswier dat dicht bij het strand groeit, maar wel onder water. Het oogsten van wier voor bier gebeurt door eilanders en ik betrek hen uiteraard bij het hele brouwproces. Zeewier is nu nog kostbaar, maar als straks de oogsttechnieken verbeterd zijn, wordt wier het voedsel van de toekomst. Het bevat meer vitamines en mineralen dan welke landgroente ook. Veel mensen kennen Japans zeewier, maar dat smaakt heel anders dan de wieren die in de Noordzee groeien.”

1475

“Het bouwproces op Vlieland begint dus met het water halen uit die lokale bron, dat vervolgens geproefd en onderzocht wordt en gezuiverd met een zelfgebouwde, keramische filter. Dan ga ik op zoek naar een zetmeelingrediënt, bijvoorbeeld mout maar ook maïs of aardappels. Het bier smaakt helemaal niet naar aardappel of maïs, want je gebruikt alleen het zetmeel en dat wordt door verwarmen tijdens het brouwproces omgezet in suiker. Vervolgens filter je de wort eruit. Je kookt het suikerwater en de wort en voegt er een mengsel van kruiden of hop met lokale ingrediënten aan toe. Wat je bij het begin van het koken erbij doet, bepaalt de bitterheid en het mengsel aan het einde zorgt voor het aroma. Vervolgens laat ik de vaten op Vlieland versneld afkoelen in de zee. Dan laat ik er lucht bij, want er groeien spontaan gisten in de wort als die wordt blootgesteld aan buitenlucht. Of ik voeg er een gist aan toe.” Lezersservice: www.podiumvlieland.nl bekijk het filmpje ‘Buitenbrouwerij – Utrecht’ op YouTube www.koffietijd.nl/zeewier-van-de-boerderij/ www.zeewierwijzer.nl Tekst: Tjeu Seeverens / Foto’s: Henriëtte Waal en Juri Hiensch

GULPENER PUURZAAM

Stoten loka le speciaa lbieren het pils van het pod ium?

De opmars van een lokale brouwer in Amsterdam AMSTERDAM – In Amsterdam draaien de lokale microbrouwers overuren. Hun bieren zijn ‘hot’, het doorsnee pils lijkt ‘out’. Alleen al in de laatste vijf jaar groeide het aantal kleine hoofdstedelijke brouwerijen van 5 naar 25. Een daarvan is Nordman Beers, dat smaakvol wordt getapt in de Bret Bar. De verademende speciaalbieroase van het Amsterdamse Sloterdijkgebied, opgetrokken uit zeven rode zeecontainers.

N

ordman Beers zag als lokale brouwerij ruim een jaar geleden het levenslicht. Thomas Boonstoppel en Shaun Tiebor schuilen achter het succes van de Bret Bar. “Ik ben van origine online-marketeer, maar wilde achter het bureau vandaan”, begint Thomas Boonstoppel zijn verhaal aan de stoere Brethouten biertafel in Bret Bar. “Bier leeft, is een magisch product, stimuleert tot creativiteit en je kunt het delen. Ik verruilde de kille digitale wereld voor het warme brouwersambacht en toen ons eerste Nordman speciaalbier goed werd ontvangen, groeide sterk de behoefte aan een eigen proeflokaal. Een biertuin, waar het hop weelderig mocht groeien. Toeval of niet, wij kwamen in contact met twee architecten die een oplossing zochten om de braakliggende driehoekige kavel aan het Orlyplein te vergroenen. Het klikte meteen tussen Studio Valkenier, Gijs de Waal en Nordman Beers en vanuit het wederzijdse

GULPENER PUURZAAM

initiële gevoel groeide een hechte samenwerking. Vanuit die samenwerking kreeg het concept van Bret Bar handen en voeten en werd dit voorjaar uitgevoerd.” P ODIUM V OO R S P E C I A A L B I E R E N /

Thomas en Shaun hadden een biercafé met ‘Biergartensfeer’ in een typisch Amsterdams jasje voor ogen, terwijl Studio Valkenier en Gijs de Waal op zoek waren naar een impactvolle verademing voor het Sloterdijkgebied. In Bret Bar komen ‘the best of both worlds’ samen. De eigen Nordman speciaalbieren vormen het hart, maar domineren niet. Sterker nog, in Bret Bar kom je geen reclame-uiting van welk bier dan ook tegen. Zelfs niet op de tapruiters, dat op dit moment nog een discussiepunt vormt. Maar het typeert de eigenzinnigheid die regeert. Tien met zeer veel zorg geselecteerde speciaalbieren op de tap en zo’n vijftig op de fles geven smaak aan de zaak.

1476

1477

GULPENER PUURZAAM

GULPENER PUURZAAM

1478

UR-HOP: 100% EERLIJK “Verwacht bij ons geen ‘traditionele’, zeg maar liever doorsnee speciaalbieren, maar enkel bieren met visie. Ook Gulpener bieren. Onze bewuste en vooral vrije keuze. Zeker hun Ur-Hop past in ons rijtje, bovendien moet je ook een ‘gewoon’ pilssoort kunnen tappen”, stelt Thomas, die daarmee het trendgevoel ontkracht dat pils passé is. “Wat je wel ziet en vooral proeft is dat de bekende, grote brouwerijen hun pils laten vervallen in een smaakvervlakking. Met als gevolg dat de vraag naar pils daalt. Om dit op te vangen wagen zij zich aan een handjevol, gemakkelijk doordrinkbare Belgische en Nederlandse speciaalbieren. Zo krijg je snel een harteloos bier. Wij daarentegen brouwen vanuit ons hart en buikgevoel met als resultaat speciaalbieren die je laten genieten. In de Gulpener Bierbrouwerij herken ik onze visie en missie. Zij zijn voor mij de grootste eigenzinnige speciaalbierenbrouwerij. Daarom verdienen ook hun speciaalbieren een podium in onze Bret Bar. Naast onze eigen bieren.”

“Bieren met een visie” A F V A L A L S I N G R E DI E N T / Niet alleen in het glas manifesteert zich het bijzondere concept van Bret, ook op het bord. Bret Bar schotelt gasten een menukaart voor waarin duurzaamheid een nieuwe trend zet in eerlijke gerechten met huisgemaakte bieren. Probeer beslist de donuts met Weissen of een hamburger met IPA-bier. Maar de chefkok Joachim de Buck durft zelfs nog een gewaagd stapje verder te gaan.

“Wij bereiden ook gerechten op basis van de restproducten van het bier. Zeg maar het afval van het brouwproces, zoals bijvoorbeeld bostel. Andersom kan voedseloverschot zoals oud brood als grondstof dienen voor een nieuw bier”, legt Thomas de visie over duurzaamheid uit. “Zo brengen wij bier en eten samen in spannende combinaties met als aangenaam gevolg dat er

Het Ur-Hop van Gulpener is één van de met uiterste zorg geselecteerde bieren die Bret Bar op de kaart heeft staan. Speciaalbier van het soort India Pale Lager, met het hoprijke en kruidige aroma dat zich uit door een karaktervolle smaak en bovendien 100% biologisch.

bijzondere smaakbelevingen ontstaan. In een even duurzaam kader als het bier en de gerechten zelf.” N I E U W S G I E R I G H E ID / Bret Bar is te midden van de zakelijke, grijsgrauwe kantoor- en hotelgebouwen in het Sloterdijkgebied een knalrood baken, die de nieuwsgierigheid van de dagelijkse passanten opeist. Eenmaal binnen in Bret Bar is de verbazing nog groter. Zeven geschakelde, voormalige zeecontainers vormen de skeletbouw. Hout, om precies te zijn het overtollige hout uit de bekende Amsterdamse Brettenzone, domineert. Het geeft de binnenkant van Bret Bar een karakteristieke en warme aankleding. Aan de buitenkant moet hop de rode containers vergroenen en dankbaar dienst doen als ingrediënt voor toekomstige eigen brouwsels.

De kozijnen zijn een cadeau van de woningstichting die ze uit een voormalig studentencomplex sloopte en de grote cijfers langs de trapopgang naar het bovenste niveau en toekomstige dakterras deden vroeger dienst als gevelbekleding van studentenwoningen. “Bret Bar wil een toonbeeld zijn van wat je allemaal met hergebruik van materialen kunt realiseren”, zegt Thomas, die alweer vooruitkijkt. “Een eigen wijngaard, een terras met wilde bloemenweide en bakoven, een bijenpaleis en onze eigen microbrouwerij aan huis staan op ons verlanglijstje. Net zoals een gin of wodka met hop”, knipoogt hij naar Shaun. En wie Thomas en Shaun kent, weet dat het slechts een kwestie van tijd is dat ook deze dromen uitkomen. Lezersservice: www.nordmanbeers.com www.bret.bar Tekst: Wim Göbbels / Foto’s: Rob Oostwegel

< Thomas Boonstoppel en Shaun Tiebor in de Bret Bar in het Amsterdamse Sloterdijkgebied: “Bret Bar wil een toonbeeld zijn van wat je allemaal met hergebruik van materialen kunt realiseren.” 1479

GULPENER PUURZAAM

Muziekfestiva ls brengen gezelligheid terug in de buurt

De straat als podium

GULPENER PUURZAAM

1480

aan Roger Ridley, de leadzanger van de eerste Playing For Change single ‘Stand by Me’ werd gevraagd waarom hij het liefst op straat zong zei hij: “Genieten van het leven betekent plezier. En dat is iets dat je buiten vindt, onder mensen. I am in the business of JOY.”

UTRECHT - Op 15 mei jongstleden stierf bluesgitarist en zanger B.B. King op 89-jarige leeftijd. Hij was een levende legende en werd The King of Blues genoemd. In zijn tienerjaren speelde hij gitaar op straat, waar hij wat kleingeld mee verdiende. Hij reisde van stad naar stad en deed soms vier steden aan op één avond. Veel bekende muzikanten en beroemde acteurs zijn ooit als straatartiest begonnen. En de straat oefent als podium nog steeds een enorme aantrekkingskracht uit, op zowel muzikanten als publiek. Wat is er zo speciaal aan muziek maken op straat?

O

p straat kan het zo maar gebeuren dat een beeld dat je gezien hebt, of de muziek die je gehoord hebt je niet meer loslaat. Dat overkwam de Amerikaanse producer Mark Johnson, toen hij voor zijn werk in New York was. Hij zag en hoorde twee monniken in het metrostation. De één speelde op een gitaar en de ander zong in een onbekende taal. Niemand in dat metrostation stapte in de metro. Iedereen was gebiologeerd door de muziek. Toen Johnson uiteindelijk toch in de metro stapte, besefte hij wat de werkelijke kracht van muziek was.

MOM E N T O P N A M E N / “Muziek en kunst zijn momentopnamen waar je op elke willekeurige plek door geraakt kan worden”, zo concludeerde Johnson. Het was het begin van de Playing For Change-beweging in 2002, die tot doel heeft mensen samen te brengen door muziek. In plaats dat artiesten naar de studio komen, gaat de studio naar de artiesten, wereldwijd, om ze in hun natuurlijke omgeving vast te leggen en zo een boodschap van eenheid en verbroedering te verspreiden. Er zijn inmiddels opnamen gemaakt in meer dan dertig landen met zo’n tweehonderd straatmuzikanten. Ook zijn er albums opgenomen waar grootheden als Keith Richards (Rolling Stones) aan meewerkten.

Uit die vele straatmuzikanten is een Playing For Change Band samengesteld, met onder anderen Grandpa Elliott, een legendarische straatmuzikant uit New Orleans en Clarence Milton Bekker uit Nederland. Zij reizen de wereld rond met een internationaal straatmuzikantengezelschap. Toen

1481

F E S T I V A L / New Orleans is overigens dé stad waar mensen aan denken als het om de cultuur van straatmuziek gaat. Joost van der Wiel woont in Utrecht en kwam na een verblijf in New Orleans op het idee om een straatmuziekfestival, Klein New Orleans, in een van de Utrechtse buurten te organiseren.

“Het gaat om de Breedstraatbuurt”, zo legt Bob Determeijer van de organiserende Stichting Broad Street uit. “Een buurt met een nogal ruig verleden van prostitutie en criminaliteit. We willen laten zien dat het tegenwoordig een gewone buurt is die bruist van de gezelligheid.”

“Een spontaan buurtfeest” De gemeente Utrecht ondersteunt het initiatief, net als de winkeliers in een naburig gelegen drukke winkelstraat. “Via crowdfunding hebben we het budget bij elkaar gekregen zodat we een leuk programma kunnen bieden. Er zijn veel lokale muzikanten en beginnende bands, die allemaal zin hebben in een leuk en spontaan buurtfeest.” Naast Bob en initiatiefnemer Joost van der Wiel, bestaat de stichting nog uit Bas van Druten, Matthijs de Regt en voor ondersteuning op het gebied van communicatie en pers, Kelly Leeuwis. Op 24 mei, eerste Pinksterdag, was het zover. Kleurrijke brassbands vulden de straat en het gratis toegankelijk festival trok ruim 5000 bezoekers die genoten van de bonte acts en het mooie weer. Utrecht heeft er een fraai straatmuziekspektakel bij. Lezersservice: www.playingforchangeday.org www.kleinneworleans.nl Tekst: Gina Vodegel / Foto: Rob Oostwegel

GULPENER PUURZAAM

GULPENER PUURZAAM

1482

Het vermogen van verbinden op de grens van België en Neder land:

Podium voor talent, dromen en idealisme MAASTRICHT - Verbind de trektocht van een virtuoze en betrokken bayan-speler uit Oekraïne met het werk van een gedreven Limburgse vrouw onder Peruviaanse straatkinderen. Plus de passie van een biologische boer in het oudste landbouwgebied van Nederland met de drive van een echtpaar dat op de grens van België en Nederland een breinvriendelijk leercentrum runt. En dat allemaal ook nog eens met de klassieke muziek van huiskamerconcerten en een glas Château Neubourg. Vooraf een schier onmogelijke opgave. Dit verhaal, met een hoog ‘toeval bestaat niet’-gehalte, bewijst dat het in het echte leven toch kan.

1483

GULPENER PUURZAAM

V E R B I N DI N G 1 / Volodymyr Kurylenko (42) studeert eerst rechten in Kiev, maar volgt dan zijn hart en kiest alsnog voor muziek en een opleiding aan het conservatorium van Donetsk. Ten oosten van die stad werd vorig jaar vlucht MH17 uit de lucht geschoten. Ook in 1995 is de situatie er al niet rooskleurig. Dus stapt Volodymyr in dat jaar voor de eerste keer in een oud busje om de ruim 2500 kilometer te overbruggen naar Aken en Maastricht om daar in het voor- en najaar als straatmuzikant een reservekapitaal op te bouwen. Zijn onafscheidelijke reisgenoot is de bayan, de Russische accordeon waarbij de pianotoetsen door knoppen zijn vervangen. De bayan heeft een warme, melodieuze klank en een rijke, krachtige bas, waardoor het instrument zich perfect leent voor Slavische muziek.

In 2002 genieten Gera Kim en Roger Bozon tijdens een dagje winkelen in Maastricht op drie verschillende plekken ongevraagd maar intens van de prachtige muziek die Volodymyr op straat uit zijn bijzondere instrument tovert.

GULPENER PUURZAAM

Het is liefde op het eerste gezicht. Het tweetal nodigt de Oekraïense musicus uit voor een pilsje op een terras, raakt onder de indruk van zijn levensverhaal en maakt al snel een koppeling naar een eigen droom. Ze hebben namelijk pas een oude boerderij op de grens van Nederland en België omgetoverd tot een paradijs op Maastrichtse aarde. Roger Bozon: “We waren zo tevreden over het eindresultaat dat Gera en ik tegen elkaar zeiden: dit is een plek om behalve met ons gezin ook samen met andere mensen van te genieten.” Naast het realiseren van een eigentijds leer- en trainingscentrum voor hun bedrijf ‘Brains and More’ leeft dan al langer het idee de ruime woonkamer voor huiskamerconcerten in te zetten. De blind date met Volodymyr op dat Maastrichtse terras was blijkbaar nodig om dit mooie streven in daden om te zetten. Het resultaat? De geniale musicus uit de Oekraïne is in het najaar van 2002 de eerste artiest die bij Gera en Roger een huiskamerconcert geeft. Vlak

1484

daarna breekt hij in ons land door. Zo is hij te bewonderen in VPRO’s Vrije Geluiden, is een keer dé verrassing van Jazz Maastricht en ook treedt hij bijvoorbeeld op tijdens de heropening van Theater Carré. Er wordt een stichting voor hem in het leven geroepen, die niet alleen ervoor zorgt dat Volodymyr vanaf die tijd elk jaar een paar keer op speciale plekken in ons land concerten kan geven, maar ook dat er in Moskou voor hem een op maat gesneden, kostbare bayan kan worden ontworpen.

Succes smaakt naar meer V E R B I N DI N G 2 / Het succes van het eerste huiskamerconcert smaakt al snel naar meer. Gera en Roger willen graag in hun huis een blijvend podium creëren voor jonge, talentvolle musici. Daarvoor besluiten ze de hulp in te roepen van Erwin Deleux van het conservatorium in Maastricht. Als zeer getalenteerd pianist won hij heel wat internationale muziekconcoursen, speelde hij onder andere in het Concertgebouw in Amsterdam en begeleidde talrijke bekende (klassieke) musici. Op verzoek van de Bozons selecteert Deleux de musici voor hun huisconcerten. Dat zijn er inmiddels vijf tot zes per jaar.

Roger Bozon: “We steken, samen met Erwin, heel wat energie en tijd in de voorbereiding van elk concert. Vanaf het begin leefde bij ons het idee om de entreegelden te besteden aan een goed doel. De opbrengst is daarom de voorbije jaren geschonken aan de stichting Mama Alice. Die staat onder de bezielende leiding van de Limburgse Frederique Kallen. Zij werkt in Peru onder zeer moeilijke omstandigheden met straatkinderen van 4 tot en met 18 jaar en probeert hen stapje voor stapje vooruit te helpen met hun leven. Via lokale projecten realiseert zij voor deze straatkinderen gratis dagopvang, onderwijs, psychosociale hulp en medische zorg. Voor oudere kinderen organiseert Mama Alice vakopleidingen in textiel- en houtbewerking,

1485

manicure, pedicure en metaalbewerking. Het gewonnen geld van de internationale goede doelen-award ‘Grahame Maher’ (goed voor 100.000 pond) zet Mama Alice in voor het project ‘Chat and Call’, de Peruviaanse variant van de Kindertelefoon. Ook onze huisconcerten zijn inmiddels goed voor duizenden euro’s per jaar aan ondersteuning.” V E R B I N DI N G 3 / De dag in huize Bozon begint bijna altijd met een stevige ochtendwandeling. Daarvoor zoeken ze bij voorkeur het gebied van de buurman op. Dat is eigendom van een biologische boer. Gera Kim: “Meestal denk je aan heuvels en bosrijk gebied als je het over de natuur in Limburg hebt. Maar wij ervaren elke dag hoe ook de landbouwvelden in het glooiend landschap daaraan een even unieke als bijzondere bijdrage leveren. Zeker als iemand als onze buurman daarvoor verantwoordelijk is. Hij verbouwt op het oudste stukje landbouwgrond van ons land traditionele akkerbouwgewassen. Het mooie is dat onze buurman zijn gewassen niet spuit. Hij kiest er bewust voor om fors te investeren in nieuwe technologie in plaats van in bestrijdingsmiddelen. Of zoals hij het tegen ons zei: ‘Idealisme kan heel goed samengaan met goed ondernemerschap’.”

Het publiek dat naar huiskamerconcerten komt, kiest doorgaans eerder voor wijn dan voor bier. Toch bieden Gera en Roger bij de nazit vanaf dit jaar ook de blauwe flesjes Château Neubourg te koop aan. “Niet alleen vanwege de uitstraling, maar vooral ook door het verhaal dat er achter zit. Ook die opbrengst gaat, hoe bescheiden dan ook, naar Mama Alice.” En zo valt alles ook deze keer op z’n plaats. Dankzij het vermogen en de wil van enkele mensen om te verbinden. Lezersservice: Zoek op YouTube naar: Gerstteelt voor Gulpener Bier Straatkinderen in Peru rekenen op Mama Alice Volodymyr Kurylenko Erwin Deleux www.brainsandmore.com Tekst: Tjeu Seeverens / Foto’s: Rob Oostwegel

GULPENER PUURZAAM

Vier prestigieuze prijzen in één jaar voor de Gulpener Bierbrouwerij:

“De kunst om op het hoogste podium te blijven”

GULPEN – Goud voor Château Neubourg op de eerste Dutch Beer Challenge, zilver voor Gerardus Wittems Kloosterbier Dubbel tijdens de World Beer Cup. Het is naast nog twee toegekende awards voor de Gulpener Bierbrouwerij als duurzaam familiebedrijf de rijke oogst van het afgelopen jaar. “Prijzen die bevestigen dat we op de goede weg zijn”, reageert Jan-Paul Rutten, directeur van de Gulpener Bierbrouwerij, nuchter en met gepaste trots. “Ik zie het vooral als een uitdaging om samen aan deze brouwerij verder te bouwen.”

GULPENER PUURZAAM

1486

D

e meest recente prijs is het goud voor Château Neubourg. Dit jaar werd voor het eerst onder de naam ‘Dutch Beer Challenge’ deze professionele bierwedstrijd georganiseerd. Een onafhankelijke internationale jury werd onderworpen aan een blindproeverij van 155 bieren. Verdeeld in verschillende categorieën, waaronder ‘pilsner’. In deze categorie ging Château Neubourg met goud aan de haal. “Het bevestigt ons vermoeden dat onze bieren tot de wereldtop mogen worden gerekend”, zegt JanPaul Rutten. Château Neubourg viel al eerder in de prijzen. In 2013 kaapte dit superieure pilsner van edele bitterheid het brons weg tijdens de European Beer Star Award.

P A S S IO N E E L / Vlak daarvoor klom het Gerardus Wittems Kloosterbier Dubbel al op het erepodium. In Denver werd dit speciaalbier tijdens de World Beer Cup Awards Ceremony bekroond met een Zilveren Award. Deze wedstrijd is de grootste en meest prestigieuze biercompetitie van de wereld. In totaal werden 4754 verschillende bieren afkomstig uit 58 landen door een onafhankelijke, 219 leden tellende jury beoordeeld. Jan-Paul Rutten ziet het als een erkenning van een intensief en passioneel brouwproces. “Gerardus Dubbel is gebaseerd op een Belgische Dubbel en daarmee een van de lastigste recepturen om goed in balans te krijgen. Maar… ‘yes we can’, getuige deze prijs.” B E S T E F A MI L I E B E D R I J F / De professionele opvolging, de maatschappelijke betrokkenheid en de gezonde financiële positie van de Gulpener Bierbrouwerij waren volgens het Nederlands Centrum voor familiebedrijven (NCFB) doorslaggevend om in 2014 de Gulpener Bierbrouwerij uit te roepen tot beste familiebedrijf van Nederland. De titel werd onderstreept met het uitreiken van de Familie Fundament Award.

“Al generaties lang stellen wij ons tot doel om zelfstandig te blijven. Een fundament, of zeg maar liever een podium, waarop wij dagelijks met onze trouwe medewerkers acteren om verder te bouwen aan deze mooie brouwerij. Om samen mooie, smaakvolle speciaalbieren te brouwen”, zegt Jan-Paul Rutten. M A A T S C H A P P E L I J K V E R A N T W OO R D /

Jan-Peter Balkenende, juryvoorzitter van MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen)

Nederland en tevens duurzaamheidsexpert, riep de Gulpener Bierbrouwerij uit tot het duurzaamste Nederlandse bedrijf van de afgelopen tien jaar. “Enerzijds een mooi afscheidscadeau voor voormalig directeur John Halmans, onder wiens leiding Gulpener uitgroeide tot een inspirerende koploper op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Anderzijds voor mij als nieuwe directeur een uitdagende stimulans om onze verworven toonaangevende positie te versterken”, zegt Jan-Paul Rutten over deze prijs. “Mijn vader heeft begin jaren 90 de basis gelegd voor onze duurzame aanpak, waarna John de integrale benadering van people, planet en profit succesvol vertaalde naar wat er in de 21ste eeuw van een bedrijf mag worden verwacht. Mijn zus Maartje en ik bouwen als jongste generatie daarop voort.”

“Prijzen bevestigen dat we op de goede weg zijn” Uiteindelijk won Gulpener het van de andere genomineerden. In zijn speech omschreef JanPeter Balkenende de Gulpener Bierbrouwerij als een voorbeeld van consistente en ambitieuze bedrijfsvoering. “Hierdoor toont Gulpener aan dat door MVO niet alleen mens en milieu er op vooruit gaan, maar een bedrijf ook sterker en veerkrachtiger wordt.” Vier prestigieuze prijzen binnen één jaar zijn een mooie oogst, maar volgens Jan-Paul Rutten nooit een doel op zich geweest. “Dat zijn dingen die je pad kruisen en een waanzinnige erkenning zijn aan het adres van iedereen die dagelijks een bijdrage levert aan het succes van onze brouwerij. Maar tegelijk is het ook een momentopname, want het is de kunst om op dat hoogste podium te blijven.” Tekst: Wim Göbbels / Foto: Rene de Gilde

1487

GULPENER PUURZAAM

GULPENER PUURZAAM

1488

Vrijdenker Juul M artin na tegenslag gesterkt in zijn idea len

Een winkel vol ideeën om te delen NIJMEGEN - Juul Martin bouwde met meer dan 300 vrijwilligers in zijn woonplaats Nijmegen drie jaar aan het Huis van Overvloed, gemaakt van louter spullen die mensen over hadden. Het moest een landelijk podium en vooral werkplek worden voor iedereen met een mooie sociale innovatie. Kosten van het Huis? Nul euro! Maar een paar weken voor de opening brandde het

D E E L W I N K E L / Een van de eerste nieuwe projecten wordt al snel het opstarten van een Deelwinkel in de Molenpoortpassage, een winkelcentrum in datzelfde Nijmegen. Juul Martin: “Je vindt ons nu tussen Bristol, Xenos, Bart Smit, Kruidvat en de Coop. Dat is een heel andere locatie dan waar het Huis van Overvloed stond. Ook dat is een bewuste keuze. De ideeën over een delende samenleving landden tot nu toe vooral bij het jongere, hippe publiek. Studenten, creatieve zzp’ers.

door een nog steeds onbekende oorzaak in augustus 2013 af. Het weerhoudt deze Vrijdenker

MOOIER

er nu, bijna twee jaar later, niet van om zich nog

Als een van de eersten blogde Juul Martin in 2012 over het fenomeen ‘sharing economy’. Peerby was net nieuw en Airbnb nog vrijwel onbekend in Nederland. Omdat er nog geen naam voor was, noemde hij het toen gewoon plat vertaald ‘deeleconomie’. Nu drie jaar later is de wereld honderden platforms verder waar je spullen, hulp en kennis kunt ‘delen’. Delen tussen aanhalingstekens, want meestel gaat het om verhuurplatforms. Spullen huren bij je buren, kort gezegd. Juul Martin: “Dat vind ik een mooie ontwikkeling en tegelijkertijd schrik ik van sommige uitwassen. Hoe meer ik werk met het deelprincipe, delen is volgens mij iemand toegang geven tot wat je hebt, kunt of snapt, hoe meer ik realiseer: ik vind het zuivere delen, zonder te ruilen, zonder een verplichte tegenprestatie te eisen, zo veel mooier dan het ‘huren bij de buren’principe. Daarom ga ik me meer focussen op wat ik de ‘delende samenleving’ noem en minder op de deeleconomie. Ik ga meer zoeken naar hoe mensen door onvoorwaardelijk te delen fijner samen kunnen leven en werken.”

steeds dagelijks in te zetten voor een delende samenleving.

H

et Huis van Overvloed was dus bedoeld als plek voor iedereen die belangeloos diensten wilde delen. Bijvoorbeeld in de vorm van een training, een inspirerende lezing, een cursus onthaasten of een gratis advies over hoe je op een slimme manier duurzamer kunt bouwen. Het mocht niet zo zijn. De brand was een regelrechte ramp voor alle betrokkenen, nog na te lezen op www.huisvanovervloed.nl. Al tijdens het rouwproces direct na de brand nam Juul het besluit om geen tweede poging te wagen, maar zijn energie vanaf dat moment in allerlei andere deelprojecten te steken. “Het huis, de plek mag er dan niet meer zijn, maar al die mensen die bereid waren om voor onze samenleving deze megaklus zonder geld voor elkaar te krijgen, werken wel nog steeds samen aan een betere wereld. Dat doel is niet in vlammen opgegaan dankzij alles wat we tijdens de onvergetelijke reis onderweg aan ervaringen mochten delen. We zijn er allemaal ‘rijker’ door geworden, gegroeid als mens, gesterkt in onze idealen.”

< Juul Martin: “Mensen willen best geven en delen, maar je moet er om leren vragen.” 1489

GULPENER PUURZAAM

GULPENER PUURZAAM

1490

Optimisten met vaak een goede opleiding of baan. Maar met de Deelwinkel proberen we een grotere groep te bereiken. Veel bezoekers van zo’n winkelcentrum hebben geen flauw idee hoe de deelwereld werkt. Wij leggen dat graag aan iedereen uit en nemen daar vooral alle tijd voor.” “Het bijzondere aan de Deelwinkel is dat je er geen spullen vindt, maar dat die winkel gevuld is met ideeën om te delen. Dat vinden onze bezoekers maar vreemd, zeker als ze er vaak per toeval, de eerste keer naar binnen stappen. ‘Oh, ik dacht dat je hier gratis een boormachine kon lenen,’ is dan de reactie. Dan leggen we uit dat het nog leuker is als we je kunnen vertellen waar je niet alleen die boormachine voor niks kunt lenen maar ook nog andere spullen voor jouw bouwklus. De Deelwinkel helpt je toegang te krijgen tot alles wat jij nodig hebt. Wat je ook zoekt, hulp of spullen, wij gaan er van uit dat er ergens iemand is die het met jou wil delen. In de Deelwinkel zoeken we die persoon met jou en verbinden we jullie. Dat scheelt je bakken met geld en levert je ook nog eens leuke contacten op. Mensen willen best geven en delen, maar je moet er om leren vragen.” W O R K S H O P S / Juul Martin: “Ook houden we in de Deelwinkel allerlei bijeenkomsten en workshops. Bijvoorbeeld over hoe je op een eenvoudige, slimme en snelle manier online kunt delen. Je wordt dan als deelnemer wegwijs gemaakt in allerlei sites en apps die je helpen om spullen, hulp en kennis te delen. We trekken natuurlijk minder mensen dan Xenos, maar kunnen daardoor ook meer tijd aan onze bezoekers besteden. Het belangrijkste is dat ze begrijpen hoe die deelwereld in elkaar zit als

GERARDUS

ze onze winkel verlaten. Wij verkopen geen vis, maar leren onze ‘klanten’ hoe ze hengels kunnen maken. Er komt nu ook een bijeenkomst speciaal voor de zakenmensen in deze regio. Die zijn ook gebaat bij kennisdeling en elkaar helpen.”

“De Deelwinkel wil een grotere groep bereiken” C A D E A U B O N / Een ander recent innovatief ‘deelproject’ van Juul Martin is het openen van 22 zogenaamde cadeaubon hotspots, verspreid over heel Nederland, waar je wel heel bijzondere cadeaubonnen kunt invullen of halen.

“Daarmee geef ik een positieve draai aan de graaicultuur in ons land. Hoe werkt het? Datgene wat jij leuk vindt om met een ander te delen kun je nu verpakken als cadeau. Wij hebben blanco bonnen die je bij zo’n hotspot kunt invullen met je cadeau. Bijvoorbeeld een keer een hond uitlaten, fruit plukken in je tuin, een maaltijd koken, een muurtje metselen of heel iets anders, net wat je leuk vindt. Wie weet maak je er een ander blij mee. Je vult zo’n cadeaubon in en legt die op de stapel, dan kan iemand die gewoon pakken, meenemen en contact opnemen. Je mag ook van de stapel een cadeaubon uitzoeken en meenemen, voor jezelf of als origineel cadeau voor iemand die iets te vieren heeft. Ook als je geen bon invult. En alleen invullen mag ook. Als je dit een leuk concept vindt, kun jij je als nieuwe hotspot opgeven.” Lezersservice: Filmpje over opening deelwinkel: https://vimeo.com/119128053 Overzicht hotspots: FB-pagina Cadeaubon Hotspots www.juulmartin.nl

Jan-Paul Rutten, directeur van Gulpener: “Wat ik prachtig vind, is dat zo’n hotspot ook hier in Gulpen is geopend in het Klooster van Wittem, ook bekend van onze Gerardus kloosterbieren. Dat trekt als bedevaartsoord vele tienduizenden mensen per jaar om de heilige Gerardus te aanbidden, die heilig werd verklaard omdat hij alles deelde en weggaf.”

Tekst: Tjeu Seeverens / Foto’s: Rob Oostwegel

1491

GULPENER PUURZAAM

Ruben Komkommer geeft poppen een pod ium:

“Als ik speel, dan leef ik” MAASTRICHT- Je kunt gerust stellen dat drie generaties met hem zijn opgegroeid, als je alleen de kinderen telt. Met volwassenen erbij, mag je zeker twee generaties meer rekenen. In zowel Amsterdam als Maastricht is Ruben Komkommer, poppenspeler en jeugdtheaterman, een bekende verschijning. In 2016 viert hij dat hij veertig jaar geleden met zijn eerste poppentheater ‘De Kleine Wereld’ begon. Met zelfgemaakte poppen en markante persoonlijkheden als Oom Agent en Snuf, begeleidde hij zijn jonge publiek op een reis door hun eigen fantasie. En dat maakte indruk.

GULPENER PUURZAAM

1492

1493

GULPENER PUURZAAM

“Kinderlogica heb ik nooit begrepen” < Poppenspeler Ruben Komkommer: “Raak nooit het kind in jezelf kwijt, want dan stoot je op narigheid.”

R

uben is geboren en getogen in Amsterdam. Zijn vader Isaäc Komkommer was bekend als acteur onder de naam Dick Scheffer, hij speelde onder andere bij het Amsterdams Volkstheater van Beppie Nooij. Zijn moeder Henny Leefsma overleed recentelijk op 87-jarige leeftijd, in de nacht van 5 op 6 mei. Daags voor dit interview was de crematieplechtigheid in Amsterdam. Maar voor Ruben hoefde de afspraak niet verzet. Haar overlijden kwam niet geheel onverwacht. Hij was al zeker tien jaar bezig om afscheid van zijn moedertje, zoals hij haar liefkozend noemt, te nemen. “Mijn moeder leed aan dementie en ging de laatste weken zienderogen achteruit. Haar verwarring en onmacht werden steeds groter. Haar dood ervaar ik als een bevrijding voor haar, ze hoeft nu niet meer te lijden”, vertelt hij met zachte stem. Als Auschwitz-overlevende gaf Henny op latere leeftijd, samen met Ruben, presentaties op lagere scholen, over haar ervaringen in het vernietigingskamp. Opmerkelijk is dat ze zich in haar eentje wonderwel overeind heeft weten te houden, zonder familie om haar heen. Ze wist op de een of andere manier dankzij haar kampervaring hoe ze kon overleven; door zich in de sneeuw te rollen om luizen te doden en niet ziek te worden. Haar positieve levensinstelling speelde een rol in Ruben’s eigen jeugd. Zijn ouders waren cultuurminnende en creatieve mensen die hem, naar eigen zeggen, rijk cultureel hebben opgeleid. Jazz en klassieke muziek, theater, kunst. Maar Ruben was een buitenbeentje. Op school was hij dwars. En het duurde jaren eer hij voor zichzelf toegaf dat zijn ware passie bij het poppenspel

GULPENER PUURZAAM

lag. In zijn jeugd kwam hij diverse keren met poppentheater in aanraking. Hij herinnert zich vooral een voorstelling in het oude Studio K, een klein theatertje bij bioscoop Kriterion. “Er speelde een poppenspeler, Jan Nelissen”, zo vertelt Ruben op zijn bekende voortvarende wijze. Interpunctie is aan hem niet besteed. Geen komma’s en geen punten, maar wel een rijke intonatie zoals het een theatermens betaamt, plus een boel uitroeptekens en vraagtekens die alweer de volgende gedachten inleiden. Hij vertelt als een spraakwaterval die duizend dingen tegelijk denkt, en dit ook tegelijkertijd wil mededelen. H E T G E H E IM / “De poppenspeler had een heel theatrale zaal gemaakt, met lichteffecten en geluid, het was heel spannend. Je werd als het ware het beeld ingezogen. Dat heeft een diepe indruk op me gemaakt. Naar aanleiding daarvan heb ik een plaatje gekregen, dat heette ‘Jan Klaassen en de Tovenaar’. Hoe enig ik het ook in mijn jeugd vond, hoe spannend en boeiend... toen ik het later terughoorde, toen ik groot en volwassen was, dacht ik bij mezelf: nou, ik kan er echt geen verhaal in ontdekken. Ik hoor alleen maar hele enge, goede stemmen, en er zit wel spanning in en het is best wel eng en zo, maar ja, die kinderlogica van indertijd, waardoor ik er helemaal in opging, dat heb ik nooit begrepen.”

“Je probeert altijd, je hele leven lang, te onderzoeken wat het geheim is dat kinderen jouw poppenkast fascinerend vinden, of waarom ze wat jij doet fantastisch vinden. Ik probeer het wel eens heel lichtjes te ontfutselen aan de jonge volwassen nu, via Facebook. En dat vind ik vreselijk leuk!”

1494

F A S C I N E R E N D / Ruben raakt op dreef. “Raak nooit het kind in jezelf kwijt, want dan stoot je op narigheid. Wie in een kind geen wonder ziet, die begrijpt alles gewoonweg niet. Die begrijpt poppenspel niet, die begrijpt sprookjes niet, die begrijpt fantasie niet. Het koesteren van fantasie, het geheim van Sinterklaas, het geheim van Kerstmis, de Paashaas, de krokodil onder het bed, het geheim van onweer. Al die dingen zijn zo fascinerend, het is een wereld apart.”

Nu, honderden voorstellingen en duizenden levenservaringen later, noodgedwongen levend van de bijstand na schuldbemiddeling, weet hij nog steeds mensen te beroeren via social media. Zijn aanwezigheid op Facebook wordt door menigeen gewaardeerd, en zijn verhaaltjes, foto’s en anekdotes tonen vooral de mens Ruben. Hij mag alleen nog op vrijwillige basis voorstellingen geven of theater maken: “Als ik speel, dan leef ik.” Het gros van zijn bonte verzameling poppen en attributen is helaas verloren geraakt of op diverse locaties in opslag bewaard.

G OUD E N M E N S / Toch blijft hij positief in het leven staan. En deelt hij wanneer het kan een boodschappentas met vrienden die de boodschappen harder nodig hebben dan hem. Voor zijn jubileumjaar in 2016 is hij op zoek naar de kinderen van toen, die hun herinneringen of foto’s en ervaringen met hem willen delen. Om toch te proberen het geheim van de poppenspeler te achterhalen.

“Zo vrij als een kind” Aaron Oppenheimer herinnert het zich nog goed. “Mijn vader had een heren confectiezaak, Magazijn London, aan het Sint Amorsplein in Maastricht. Daar hielp ik vaker mee. Maar meehelpen met Rubens poppenkasttheater De Kleine Wereld vond ik veel leuker. Ruben speelde toen elke zaterdag op het plein poppenkast. En ik vond dat wel interessant. Alleen leek het mij dus leuker om mee te doen. En verdraaid, hij zocht wel een hulpje. Zo zijn we dus in contact gekomen. Ik hielp met op- en afbouwen, met het bakje rond gaan, een berenpak aan, soms mee spelen... En daar kreeg ik ook wat voor. Een leuk zakcentje, drinken en samen eten in de pauze. Ja, dat was leuk!” “Ruben is een gouden mens. Ik vind het jammer dat ik hem zo weinig zie. Maar dat komt omdat ik tegenwoordig in Groningen woon. Waarom ik hem vroeger leuk vond? Hij was altijd relaxed en fijn om mee om te gaan. Ja, ik kan me eigenlijk niet één vervelend moment herinneren. Hij gaf je een goed gevoel van eigenwaarde door je als een gelijke te behandelen. Hij inspireerde mij op meerdere vlakken. Het leven is een zeer eigenzinnig en veelzijdig theater waarin we anderen en onszelf veel te serieus nemen, daardoor vergeten we vaak te genieten. Zolang je doet wat je wilt, zonder dat je daar anderen tot last mee bent, ben je zo vrij als een kind!” Lezersservice: www.facebook.com/ruben.komkommer www.youtube.com/user/rubenkomkommer Tekst: Gina Vodegel / Foto’s: Rob Oostwegel

1495

GULPENER PUURZAAM

Gedragskund ige Sylvia Corsten: “Positieve ruimte geven aan nieuwe initiatieven”

Het wankele podium van de arbeidsmarkt HEERLEN - Dit voorjaar eiste de 19-jarige Soufian Afkir op de aandeelhoudersvergadering van Ahold het podium op. Hij vroeg er aandacht voor het minimumjeugdloon dat hij als volwassene met zijn bijbaan vakkenvuller verdient. Soufian: “Meneer Boer, u verdiende in 2013 zo’n 3,7 miljoen euro. Dat is per uur zo’n 1600 euro. Ik verdien 5,96 euro per uur. Dat is 60% van het minimumloon voor volwassenen.” Hij vertegenwoordigde 50.000 ondertekenaars van een petitie. Op social media vragen dagelijks vele werkzoekenden aandacht voor hun situatie. We vroegen arbeids- en organisatie¬psycholoog Sylvia Corsten waarom het podium van de arbeidsmarkt op dit moment zo’n aantrekkingskracht heeft.

GULPENER PUURZAAM

1496

F

inanciële zekerheden zijn behoorlijk onder het bestaan van sommigen weggeslagen. Wat doet een vermoeden van ongelijke behandeling met mensen? Worden ze opeens publiciteitsgeil? Sylvia Corsten: “Nee, dat denk ik niet. De financiële kloof tussen burger en bovenlaag is de laatste decennia aan het vergroten. Dat is inmiddels merkbaar en dat doet wat met mensen. Het feit dat het podium van de publiciteit wordt gezocht, heeft mijns inziens te maken met een gevoel van onmacht en niet meer gehoord worden. Tegelijk is er na verloop van tijd de notie dat mensen tot een nieuwe sociale groep gaan behoren. Mensen gaan op zoek naar lotgenoten en sociaal verwanten. Als die groep zich mobiliseert, is de weg naar het podium en de media gauw gevonden.” Wie wel eens met het zogenoemde uitkeringencircus in aanraking is gekomen, ziet enorme diversiteit. Is het echter een bepaald type mens dat nu via de media de aandacht trekt?

“De onzekerheid op de arbeidsmarkt is blijvend” Sylvia Corsten: “Ik vermoed dat in de media een paar groepen uit de arbeidsmarkt extra aandacht vragen en krijgen. Dat zijn allereerst de mensen die gewend zijn het podium te zoeken. Met een achtergrond bijvoorbeeld in de vakbeweging, in een openbare functie, dan wel vanuit hun professie om groepen toe te spreken of teksten te schrijven. Dan zijn er de werkzoekende jongeren die via sociale media communiceren. De groep die op dit moment in positieve zin de aandacht krijgt, bestaat uit mensen die onorthodoxe wegen kiezen om uit hun situatie te komen. Zij kunnen als rolmodel dienen voor anderen. Het is van de andere kant tricky als deze groep veelvuldig het podium krijgt. Het kan ertoe leiden dat de algemene opinie wordt: ‘Zie je, als je maar je best

doet dan lukt het wel.’ Dat is zeker met de huidige aantallen werkzoekenden niet vanzelfsprekend.” “De politiek moet duidelijk maken dat de onzekerheid op de arbeidsmarkt blijvend is”, stelt Jurriën Koops van Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU). Hoe kunnen werkgevers ervoor zorgen dat we met zijn allen minder podiumvrees hebben binnen zo’n onzeker kader? Sylvia Corsten: “Ik zie door mijn werk met groepen werkzoekenden dat de eerste gedachte van mensen is om precies hetzelfde weer te hervinden dat verloren is gegaan. Als het besef er is dat dat niet meer gaat lukken, komen velen in een negatieve spiraal terecht van vruchteloos blijven proberen en hopen. Dat is de periode dat mensen met een depressie, gezondheidsproblemen, een relatiecrisis of met gevoelens van eenzaamheid en schaamte te kampen krijgen. Positieve ruimte geven aan nieuwe initiatieven, voor bijvoorbeeld nieuwe, duurzame (organisatie)vormen van werk, dat zie ik als belangrijke taak van werkgevers. Werknemers en werkzoekenden blijken met de juiste steun goed in staat om te gaan met veranderingen. Dat geldt dus ook voor de overheid die nu nog door wet- en regelgeving soms creatieve oplossingen belemmert. Als gedragskundige durf ik de stelling aan dat het openstellen van meer mogelijkheden voor mensen om zelf hun werk mee te creëren, veel geluk en geld oplevert in onze samenleving.” Lezersservice https://nl.linkedin.com/in/sylviacorsten/nl Tekst: Jo Janssen / Foto’s: Rob Oostwegel

< Sylvia Corsten: “Het openstellen van meer mogelijkheden voor mensen om zelf hun werk mee te creëren, levert veel geluk en geld op in onze samenleving.” 1497

GULPENER PUURZAAM

GULPENER PUURZAAM

1498

Horeca-adviseur Saskia Vredenburg over de werkplek a ls pod ium:

“Elke dag schitteren voor je gasten” ALMERE – Bord of bierviltje als podium om je gastronomisch en gastvrij te presenteren. Saskia Vredenburg adviseert en begeleidt horecaondernemers graag daarbij. “Een horecazaak runnen is een vak apart. Soms lopen ondernemers even vast. De één door gebrek aan visie, de ander omdat hij de durf en het lef mist om bewuste keuzes te maken. Toch biedt elke horecazaak een prachtig podium waar je jezelf kunt zijn om je gasten te plezieren. Door passie, smaak en aandacht.”

< Saskia Vredenburg: “Je kunt beter van je eigen kracht uitgaan en misschien zelf een trend zetten, dan gedachteloos achter een trend aanlopen.” 1499

GULPENER PUURZAAM

N

a heel wat culinaire en gastronomische avonturen in gerenommeerde restaurants, hotels en bedrijven in binnen- en buitenland besloten Saskia en haar man Guus om een culinair adviesbureau te beginnen. “Niet met de gedachte dat we het allemaal beter weten, maar wel om vanuit onze passie voor het vak vanaf de zijlijn te coachen. Daarbij vormen onze kennis en ervaring een solide basis, die wij graag met onze opdrachtgevers delen”, etaleert Saskia de visie van Vredenburg Creatief Culinair. “Een job in de horeca is en blijft nog steeds een van de mooiste beroepen, maar iemand met een leuke lach op zijn gezicht is nog lang niet geknipt voor de bediening”, stelt zij. “Dreigt een ondernemer vast te lopen, dan zit er vaak iets fout aan de basis. Elke ondernemer moet zich voor hij begint de vraag stellen: ‘waarom wil ik een horecazaak beginnen?’ Als snel geld verdienen het antwoord is, dan garandeer ik een valse start. Horeca is kei- en keihard werken. Je passie vertalen naar je zaak met de intentie om elk moment van de dag te schitteren voor je gasten. Realiseer je dat voordat je begint.” DU R F T E K I E Z E N / Waar het volgens Saskia bij veel strandende of stroperig draaiende zaken aan ontbreekt, is een duidelijke visie. “Neem een willekeurige straat met vier of vijf horecazaken naast elkaar. Allemaal hebben ze carpaccio op de kaart staan, want dat is trendy. En om klanten van de buurman af te vangen zet een restaurant zijn

LEGE OGEN Hoe vaak loopt de bediening langs tafels met lege glazen? Hoe veel meters maakt de bediening per dag onnodig? Saskia noemt dit een bediening met ‘lege ogen’. “Je moet weten wat er zich aan de tafels afspeelt. Zowel binnen als op het terras buiten. Vraag gerust of je gasten nog een drankje willen en neem dan meteen de lege glazen mee. De eenvoudigste manier van service, waarbij je tevens weer een aandachtsmoment voor je gasten creëert.”

GULPENER PUURZAAM

carpaccio voor een halve euro goedkoper op de kaart. Zorgt dit voor meer gasten en dus omzet? Nee, maar wel een prijzenoorlog en afkalving van de kwaliteit. Draai het probleem om en maak je onderscheidend door een dikkere gesneden carpaccio, die niet hinderlijk aan het bord plakt en bovendien rijkelijk is overgoten met een goede artisanale olijfolie. Of nog beter, durf te kiezen voor een totaal ander voorgerecht en maak daarmee nadrukkelijk het verschil.”

“Horeca is kei- en keihard werken” Moet een restaurant trends volgen? “Je kunt beter van je eigen kracht uitgaan en misschien zelf een trend zetten, dan gedachteloos achter een trend aanlopen. Neem de trend van het moleculair koken. Ga je hiermee experimenteren zonder de kennis te hebben om dit op de juiste manier te doen, dan sla je de plank volledig mis. Een trend wordt dan een trauma. Of neem de voedselhype van superfood. Kinderen raken ondervoed door supergezonde voeding. Ik denk dat gezondheid in combinatie met streekproducten, waarbij puur, eerlijk eten, smaakvol maar bescheiden in hoeveelheid de rode draad op elke menukaart moet zijn. Daarbij heeft de chef-kok alle ruimte om zijn eigen keuzes te maken en dit creatief naar het bord te vertalen.” Saskia waarschuwt wel voor een verkeerde inschatting. “Keuken en bediening moeten samen gaan. Is een bepaalde kaart niet haalbaar, omdat bijvoorbeeld een gerecht te veel handelingen in de keuken vraagt, dan moet je het aanpassen of vooral niet willen brengen. Dat geldt ook voor de bediening. Vaak geeft in zo’n geval een kleinere kaart meer rust op de werkvloer en leidt zelfs tot een betere omzet.” S M A A K / Smaken verschillen, maar Saskia hanteert graag een gouden regel om de smaak van elk restaurant naar een gestandaardiseerd kwaliteitsniveau te tillen. “Smaak is een

1500

afgewogen combinatie van productkennis en passie”, vertelt Saskia. “Dat kan dus net zo goed een met liefde gebakken zak friet zijn bij het cafetaria om de hoek, of een uitgelezen viergangenmenu in je geliefde sterrenrestaurant. Terug naar echt geeft daarbij de richting aan. Hamburgers zitten bijvoorbeeld in de lift, maar dan wel de hamburger van een goed stuk vlees en met een eerlijk verhaal daarachter. Elementen die de hamburger gewoon beter laat smaken. Net als de omgeving waarin je tafelt.”   “Stap ik bij de Griek hier in Almere binnen, dan geeft dat vanaf het welkom het warme gevoel van thuiskomen. De entourage is dus zeker belangrijk, maar heb ik keuze tussen een mooi strak trendy restaurant waar ik stof zie liggen op de glazen planken en de servieskast of een kraakschoon gedateerd eetcafé met een bijeengeraapt meubilair, dan wint schoon van mooi.” Deze visie trekt zij ook door naar de bediening. “Een kok kan de sterren van de hemel koken, maar als de bediening niet klopt, dan ontbreekt de beleving. Het mooie gerecht kan je dan vergelijken met een stuk van Shakespeare op de planken van de plaatselijke amateurvereniging. A A N D A C H T / Of je nu een buurtcafé, bistro of klassiek restaurant hebt, de gasten hebben allemaal behoefte aan hetzelfde: aandacht! En die begint al bij de horecamedewerker die zich thuis klaar maakt om te gaan werken. “De douche die je neemt voordat je gaat werken doe je voor je gasten. Je wilt fris gewassen op het ‘podium’ verschijnen. Onder de douche begint dus eigenlijk al je job. Zorg vervolgens dat je minstens een kwartiertje eerder op de werkvloer bent. Dat geeft je de ruimte om eerst ontspannen vanaf de zijlijn alle tafels en de gasten in je op te nemen. Je besteedt onzichtbaar aandacht aan je gasten en schat de situatie in. Wie is met het voorgerecht bezig, wie wacht nog op het hoofdgerecht en wie is toe aan het dessert of de koffie? Heb je de situatie goed in je opgenomen, begin dan pas met je werk. Je zult zien dat de gasten merken dat je bij het eerste contact de juiste aandacht geeft.”

Aandacht is belangrijk en moet als een aangename herinnering blijven hangen. “Zichtbare

1501

aandacht is meer dan een oppervlakkige vraag of alles naar wens is of dat het lekker was. Gooi er wat persoonlijke smaak overheen en vraag of de asperges lekker waren, of gasten nog iets willen drinken of dat ze nog een portie bijgerechten extra wensen. Die zichtbare aandacht moet je als bediening de hele avond geven. Niet alleen kijken, maar vooral zien of een gast je aandacht wil en daarop reageren. Of dat nu is omdat hij wil bestellen, iets wil vragen of wil afrekenen. Dit voorkomt dat de gast eerst ongeduldig wordt en vervolgens geïrriteerd raakt als hij tevergeefs aandacht vraagt. Waar echte aandacht is voor gasten, gebeurt dit niet.” Lezersservice: www.vredenburgcreatiefculinair.nl Tekst: Wim Göbbels / Foto’s: Rob Oostwegel

GULPENER PUURZAAM

GULPENER PUURZAAM

1502

Fa miliebedrijf Gulpener in BNR-rad ioprogra mma ‘De Opvolgers’:

Jan-Paul Rutten: “Ik probeer altijd wel energie over te brengen” GULPEN - “O, maar die kennen we toch!”, was mijn eerste reactie toen onlangs het Financieel Dagblad op de deurmat viel. Een stralende Jan-Paul Rutten, de directeur van de Gulpener Bierbrouwerij, keek mij vanaf het krantenpapier uitdagend aan. Het bleek dat het BNR-radioprogramma ‘De Opvolgers’ Jan-Paul had weten te strikken voor een reportage. In het programma ‘De Opvolgers’ wordt de nieuwe generatie van tien verschillende familiebedrijven een podium geboden. “Wie zijn zij? En hoe kijken ze naar de toekomst van hun familiebedrijf en de rol die ze daarin gaan spelen?”, aldus de aankondiging van het radioprogramma.

O

ntspannen genietend van een glas Ur-Hop vertelt Jan-Paul Rutten over deze radioervaring. De voor de hand liggende eerste vraag is of hij überhaupt iets met het medium radio heeft. Jan-Paul: “Ja hoor, in de auto luister ik heel vaak radio. Meestal actualiteitenprogramma’s zoals BNR. Ik was dus al een beetje fan van ze. Extra leuk dus dat ze ons bedrijf hebben gevraagd om aan het programma mee te werken.” Meteen ja gezegd op de uitnodiging? Jan-Paul: “Inderdaad, ik heb geen moment getwijfeld. We zoeken als eigenzinnige brouwerij immers bewust juist die platforms op waar we ons hele verhaal kunnen vertellen. Dat past prima in de context van dit programma en deze zender.”

V E R D E R Z O E K E N / Geen wonder inderdaad dat juist deze zender het bijzondere verhaal van de Gulpener Bierbrouwerij oppikte. De afkorting BNR stond overigens oorspronkelijk voor Business Nieuws Radio. BNR Nieuwsradio is inmiddels een Nederlandse commerciële radiozender die dagelijks op ieder heel en half uur nieuwsbulletins met de actualiteiten uit binnen- en buitenland uitzendt. Een citaat van BNR zelf lijkt de Vrije Brouwer Gulpener zelfs op het lijf geschreven: “We nemen geen genoegen met het eerste antwoord of een makkelijke quote. We willen altijd weten waarom de dingen gaan zoals ze gaan. We zoeken verder en vragen verder. Want alleen dan worden we echt wijzer van nieuws en helpen we de BV Nederland vooruit.”

< Alle deelnemers aan het radioprogramma ‘De Opvolgers’ van BNR. 1503

GULPENER PUURZAAM

GULPENER PUURZAAM

1504

Niet de eerste de beste omroep dus. En: een podium met kans op publiciteit. Jan-Paul relativeert: “Het is niet zo dat de wereld opeens verandert. Dat is overigens in principe het geval met bijna alles dat wij als Vrije Brouwer aan publiciteit doen. We tellen de vele kleine dingen bij elkaar op en hopen dat de optelsom iets teweegbrengt bij ons publiek.” Helder. Toch is het een hele eer om door BNR gevraagd te worden, terwijl er in Nederland zeer veel familiebedrijven zijn. Was hij verbaasd over de uitnodiging? “Ja, eigenlijk wel. We horen immers zeker niet bij de grootste bedrijven binnen de groep die in het programma een podium geboden wordt.” Zeer waar als je het rijtje van de overige deelnemers bekijkt: Van ’t Hek Groep, Bergschenhoek, Koninklijke Prins & Dingemanse, Vecom Group. Molecaten, Apollo Group, Zorg van Zaak, Houweling Groep en Koninklijke Van der Most zijn allemaal meer dan behoorlijke spelers in hun eigen marktsegment. Jan-Paul vult voor de volledigheid aan: “Van de andere kant: we horen met ons merk zeker wel bij de bekendste spelers van het hele stel.” B O E G B E E L D / Inmiddels is Jan-Paul al weer een tijdje directeur, als opvolger van John Halmans. Bevalt de rol van expliciet boegbeeld al een beetje? “Zeker. De rol van spreekbuis bevalt me uitstekend. Bij onze brouwerij vertelt iedereen het verhaal van ons bedrijf en onze visie. Zeker de mensen die voor de commerciële tak van ons bedrijf werkzaam zijn. Maar inderdaad, ik vind het zelf ook leuk om deze rol te spelen. Welke plek ik in een bandje zou kiezen? Vooropgesteld dat ik niet echt muzikaal ben: sologitarist lijkt me wel wat. Op die wijze vorm ik natuurlijk een prima koppel met mijn zus Maartje, die wat meer een rol op de achtergrond prefereert. We vullen elkaar uitstekend aan.”

Aha, haantje de voorste, chargeren we plagend. Altijd al geweest? “O nee, vroeger zeker niet. Ergens in mijn studententijd is dat begonnen. Het zit zo: ik kan gemakkelijk zaken onder woorden brengen. Ik praat bovendien graag voor grote groepen en voel dan altijd wel een klik met mijn publiek. Ik zie onze klanten overigens niet als publiek, stel je voor. Als ze allemaal alleen maar zouden luisteren, hadden we als brouwerij wel een probleem met onze omzet, denk je niet?”, lacht de directeur.

1505

E N E R G I E / Behalve de radio-uitzending is er ook beeldmateriaal van het programma op internet te vinden. Jan-Paul bezocht voor het programma de Bergschenhoek Groep. De Bergschenhoek Groep is werkzaam in de sector ventilatie, rookgasafvoer en waterbeheersing. Daar staan zelfs twee opvolgers op het punt het stokje over te nemen. Vanaf volgend jaar maart staan neef en nicht Jeroen en Corine Rook daar als vierde generatie aan het roer. Ook bij dat bedrijf is het niet altijd vanzelfsprekend geweest dat ze de leiding zouden overnemen, net zoals dat bij Gulpener het geval is. Jeroen zelf is afgestudeerd jurist, zijn nicht Corine komt uit het onderwijs. We zien Jan-Paul ook in die setting ontspannen acteren voor de camera. Natuurtalent?

“Tv heeft haar beste tijd gehad” “Ach”, antwoordt Jan-Paul, “Ik zweef natuurlijk iets boven de materie. Ik ben er nu al een tijdje mee bezig en weet inhoudelijk van de hoed en de rand. En ik heb inmiddels wel al wat podia betreden. Niet alleen BNR, maar bijvoorbeeld ook Wakker Nederland en het wat meer regionale Culinair Maastricht nodigden ons nog recent uit om ons verhaal voor het voetlicht te brengen. Eigenlijk maakt het niet zoveel uit waar ik sta. Ik probeer altijd wel energie over te brengen.” En als het om publiciteit gaat, heeft hij dan een voorkeur voor radio of tv? “Als ik zou moeten kiezen, ligt het aan het programma. Ik ben een luie tv-kijker. Als bij ons de tv aangaat, is het altijd zoeken naar de inhoudelijke speld in de hooiberg. Het is toch vooral veel klatergoud wat ons wordt voorgeschoteld. Vooruit, een statement: tv, zoals we die nu nog kennen, heeft volgens mij haar beste tijd gehad.” Leve de radio! Lezersservice: http://www.bnr.nl/radio/de-opvolgers/ https://www.youtube.com/watch?v=AYkbh3AirfE Tekst: Jo Janssen / Foto’s: BNR

GULPENER PUURZAAM

Pod iumvrees en de manieren om er vanaf te komen:

Trillen, misselijkheid, zwaar ademen, zweten en soms zelfs hartkloppingen GULPEN - Een podium creëert wonderlijke effecten. Vaak associëren we een podium met applaus. Aandacht dus voor degene op het toneel. Als u nu denkt “daar doet iedereen het toch voor” moet ik u uit de droom helpen. Voorbeeld: mijn eerste optreden voor groot publiek vond plaats pal achter een imposant grote luidspreker. Zo kon niemand me zien en dat vond ik eigenlijk wel best. Deze Puurzaam biedt dan ook een mooie gelegenheid om eens precies uit te zoeken wat dat nu eigenlijk is: podiumvrees.

GULPENER PUURZAAM

1506

P

odiumvrees wordt ook wel plankenkoorts genoemd. En ja, het is een echte aandoening, een angststoornis, een fobie. Het goede nieuws alvast vooraf: er is wat aan te doen. Maar eerst de theorie. We hebben twee smaken: lalofobie en glossofobie. Lalofobie is spreekangst, ons onderwerp gaat over de andere variant: glossofobie. Dat is de angst die opspeelt wanneer we in gezelschap een prestatie moeten neerzetten. Vaak verdwijnt die angst vanzelf wanneer je eenmaal voor het voetlicht treedt. P A N I E K / Dat is niet altijd zo. In het Musée des

Arts Décoratifs te Parijs bijvoorbeeld verdween ooit de bronzen sculptuur ‘Samson en de Filistijnen’ van Giambologna. Het museum werd direct afgesloten en de bezoekers ondervraagd. Een beveiligingsvideo liet later zien dat de dief op dat moment gegrepen werd door hevige plankenkoorts. Hij dumpte het beeld van 5 kilogram in paniek in de afvalbak van een museumtoilet… Een begrijpelijke reactie voor wie bekend is met podiumangst. Voor degene die dat gevoel niet kent: op angst reageert een mens met stress. Het lichaam maakt adrenaline aan. Resultaat: last van trillen, misselijkheid, zwaar ademen, zweten en soms zelfs hartkloppingen. Gaat het op het podium vervolgens inderdaad mis, sla je dicht of word je boos. De fobie kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een gebeurtenis in het verleden. Of doordat je presenteren in het openbaar steeds hebt vermeden. Je kunt ook last hebben van een negatief zelfbeeld. Hoe dan ook: de bron van je plankenkoorts is verankerd in je onderbewustzijn. G E D A C H T E N V E R A N D E R E N / Sommige mensen die last krijgen van hun podiumangst nemen gewoon een pilletje. Of een paar biertjes om de zenuwen onder controle te houden. Celebrity Adele bezocht voor de Oscaruitreiking een hypnotherapeut. In het Friese Aldeboarn verzonnen ze in het kader van het project Plankenkoorts weer wat anders: optreden voor koeien in een weiland. Na het koeienconcert trokken de zenuwachtige Friezen het dorp in met hun instrumenten. Daar speelden ze op straat voor toevallige passanten.

1507

Wie echter écht van zijn plankenkoorts af wil moet zijn gedachten veranderen. MindTuning bijvoorbeeld is een training die stelt dat je in twee dagen van je plankenkoorts af kunt zijn. Ook muzikant Peter van Dortmondt legt in een artikel op internet een verhelderend verband tussen repetitie en uitvoering.

De bron van plankenkoorts ligt verankerd in je onderbewustzijn Van Dortmondt: “Je oefent je hele muzikale leven om geen fouten te maken. De meeste mensen die optreden doen hetzelfde als wat ze thuis doen. Dus in feite zijn ze nog steeds aan het oefenen. Dit is de belangrijkste fout die gemaakt wordt.” Ik herken wel iets in de visie van Van Dortmondt. Na inmiddels 40 jaar op het podium kan ik er goed mee overweg. Alle blunders zijn al gemaakt en bleken niet dodelijk. Dus: een podium biedt mij nu dé gelegenheid voor het ervaren van een positief gevoel. Je kunt genieten van de spotlights, van de belangstelling, van de mogelijkheid dat je iets mag vertellen of laten zien aan een publiek. En ja, mocht er toch een licht gevoel van naderend onbehagen insluipen: zo’n lekker glas Château Neubourg voor een optreden doet wonderen. En als dat niet helpt, ook hier in Gulpen hebben we genoeg koeien… Lezersservice: De koeienvideo: https://www.youtube.com/ watch?v=jX38a0Fqgrk www.ggms.nl/podiumvrees.html Tekst: Jo Janssen / Foto: Rob Oostwegel

GULPENER PUURZAAM

C O L UM N

PODIUM VOOR LOKAAL Gastronomie is constant aan verandering onderhevig. In de jaren 70 waren het de aubergines, avocado’s en paprika’s die als exoten de Hollandse prak blijvend veranderden. En wie niet thuis achter de pannen wilde kon voor het eerst bij het Chinese dorpsrestaurant terecht voor Foe Yong Hai.

I

n de jaren 80 was er de nouvelle cuisine. Alles wat niet uit een stoommand kwam was niet van die tijd. Nou ja, behalve als er fruit in zat. Ik heb een geweldige collectie oude magazines vol met recepten voor aardbeiensalade met basilicum en zwarte peper, kalfsoester met lychee en goulash met stukjes mandarijn! In de jaren 90 ontdekten we die Italiaanse laars aan de Middellandse Zee. We gingen er massaal op vakantie en kwamen terug met pijnboompitjes, zongedroogde tomaten en Parmezaanse kaas die vervolgens eindeloos werden ingezet om de meest treurige gerechten op te leuken. Wie de culinaire bladen van rond de eeuwwisseling er op nakijkt zal zien dat dit de tijd was van de cupcakes en sushi. Verder aten we met name salades met geitenkaas die we massaal wegspoelde met Prosecco. Jamie Oliver was niet van de buis te slaan. Hij liet een breed publiek zien dat snel en simpel koken niet ingewikkeld

GULPENER PUURZAAM

hoeft te zijn. En voor wie wel van ingewikkeld hield waren dit de hoogtijdagen. In bijna elk zichzelf respecterend restaurant moest op ieder bord minstens twee soorten schuim, een zalfje en een gelletje liggen. Jarenlang keken we naar ver over de landsgrenzen. Terwijl in Noorwegen René Redzepi, in Peru Gaston Acurio en in Engeland onder andere Jamie Oliver bezig waren met het ontwikkelen van de regionale keuken, waren wij vooral op het buitenland gefocust. Dat we hier ook prachtige dingen produceren waren we een beetje vergeten. Maar de tijden zijn veranderd. Als ik naar de huidige Nederlandse keuken kijk krijg ik het gevoel dat we eindelijk in een tijdperk zijn beland waar de Hollandse keuken een podium is voor lokale producenten, boeren en bierbrouwers. De chef is niet meer onderscheidend als hij een mooie Spaanse ham op tafel zet, de uitbater niet als hij naar citroen smakend bier serveert. Het zijn de bijzondere nieuwe samenwerkingen die er toe leiden dat de Nederlandse gastronomie zich de afgelopen jaren in snel tempo ontwikkelt richting een bijzonder niveau. Samuel Levie Foodtrendwatcher 2012 en Social Entrepeneur 2010 Eigenaar Brandt & Levie Medeoprichter Food Cabinet Oprichter Youth Food Movement Medeoprichter Food Film Festival

1508

GULPENER VERENIGT BEWUSTE GENIETERS Bewuste genieters verenigen zich. Een bewuste genieter zoekt continu naar de puurzame dingen des levens. Hij bekent kleur, hecht waarde aan pure echtheid. Puurzaam maakt deze visie deelbaar en wil tevens bewuste genieters en bier verenigen. Sluit u aan bij de verenigde bewuste genieters en ontvang viermaal per jaar ons magazine Puurzaam. G E E S T V E R W A N T / Maar u ontvangt meer dan enkel dit magazine voor bewuste genieters. U wordt onze geestverwant en ‘aandeelhouder’ van ons brouwproces. U gaat daarmee in de toekomst elk glas Gulpener bier nog meer als een stukje van u zelf beleven. H O P OO G S T / Ieder jaar wordt in de tweede week van september de hop op feestelijke wijze geoogst. U als mede-eigenaar wordt daarvoor uitgenodigd. Inmiddels is deze oogst tot ver buiten Limburg een uniek feest geworden, bestemd voor vrienden, ambassadeurs en mede-eigenaren van de hopplanten. A A N M E L D E N / Om u als bewuste genieter aan te sluiten bij Puurzaam dient u de antwoordbon in dit magazine ingevuld te retourneren of u via onze website aan te melden. De kosten bedragen € 19,99 per jaar. Wanneer u kunt aantonen student te zijn, krijgt u van ons € 9,99 retour. Voor groepskortingen kunt u contact met ons opnemen via [email protected].

Ja, ik ben een bewuste genieter

Ja, ik geef PUURZAAM cadeau

1509

GULPENER PUURZAAM

(uw naam) PUURZAAM aan:

Datum

Ik maak het bedrag zelf over en ontvang hierover een email

af te schrijven van IBAN:

Ja, ik machtig Gulpener het abonnementsgeld a €19,99

E-mail

Woonplaats

Postcode

Adres

Naam

Stuur namens

GULPENER PUURZAAM

1510

Handtekening

Datum

Ja, ik ben student en ontvang €9,99 retour

Ik maak het bedrag zelf over en ontvang hierover een email

af te schrijven van IBAN:

Ja, ik machtig Gulpener het abonnementsgeld a € 19,99

E-mail

Woonplaats

Postcode

Adres

Naam

Antwoordnummer 8100 6270 ZX Gulpen

Gulpener Bierbrouwerij

Postzegel niet nodig

Antwoordnummer 8100 6270 ZX Gulpen

www.gulpener.nl

Ja, ik word lid van Puurzaam en betaal slechts €19,99 per jaar via automatische incasso en krijg als welkomstgeschenk een hopplant cadeau.

Handtekening

Postzegel niet nodig

Gulpener Bierbrouwerij

Ja, ik ken een bewuste genieter en geef PUURZAAM cadeau. Ik betaal slechts €19,99 per jaar via automatische incasso en de ontvanger krijgt een hopplant cadeau.

Voordelen lidmaatschap 4 x per jaar magazine Puurzaam Mede-eigenaar Hoptuin Uitnodiging Hopoogst

www.gulpener.nl

Colofon

Puurzaam | Nummer 26 | juni 2015 Uitgever B.V. Gulpener Bierbrouwerij Rijksweg 16 6271 AE Gulpen [email protected] Adviesraad Paul Rutten, No Wolfs, John Halmans, Paul van Oers, Tjeu Seeverens Hoofdredactie Maartje Rutten Redactie Judith Kloppenburg, Gina Vodegel, Wim Göbbels, Jo Janssen, Tjeu Seeverens Column Samuel Levie Cartoon Paul Kusters Fotografie Rob Oostwegel, Henriëtte Waal, Juri Hiensch, BNR, Archief Gulpener, Rene de Gilde Eindredactie en vormgeving Pepe Editorial Design Drukkerij Schrijen-Lippertz Voerendaal FSC-gecertificeerd Abonnementen PUURZAAM verschijnt vier keer per jaar. Horecarelaties, ambassadeurs en leden ontvangen het magazine automatisch. Een jaarabonnement op PUURZAAM kost €19,95 en kan op ieder gewenst tijdstip ingaan. Losse nummers kosten €5,95 en zijn- zolang de voorraad strekt – aan te vragen via [email protected]. Beëindiging van het abonnement kan schriftelijk, uiterlijk vier weken voor het verstrijken van de abonnementstermijn. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Alle teksten uit deze uitgave mogen, mits o.v.v. bron, zonder enig voorbehoud worden overgenomen. Ook zonder schriftelijke toestemming.

1511

GULPENER PUURZAAM

“Als een optreden niet wordt gevolgd door een enorme uitputting, dan hield je niet genoeg van je publiek.” Jacques Brel (Belgische zanger en componist, 1929-1978)

LOSSE VERKOOP € 5,95