Puur! Binnen en buiten de muur
Echt trots op Hattem Als je mij vraagt om Hattem te omschrijven, kom ik al gauw op termen als echt, puur en ambachtelijk. Een no-nonsense stadje waar het goed toeven is. Waar mensen samenkomen binnen de stadsmuren of genieten van de natuur in de wijde omgeving. Echt, puur en ambachtelijk is ook waar dit boekje over gaat. Echte mensen, ambachtelijke beroepen en pure natuur in Hattem. Heel toepasselijk is het verhaal over Anton Pieck. Tijdens een wandeling door het Sprookjesbos in de Efteling kwamen we erachter dat de sprookjes van Pieck een aantal overeenkomsten vertonen met Hattem. Een griezelig spookslot,
een kikkerorkest en rustieke huisjes. Dat leek ons een mooie insteek voor een verhaal. Nu ik dit boekje zo doorlees, kan ik met recht zeggen dat ik trots ben op ons huidige Hattem, waarvan een paar interessante aspecten in dit boekje belicht zijn. Ik hoop dat u net zo trots bent op ons Hattem. Geniet van de fraaie foto’s en de prachtige teksten in deze eerste uitgave (serie van zes) van het mooie boekje in Hattem! Dick Stoppelenburg (Voorzitter Stichting In Hattem)
Binnen
Hoe een raaf een zwaan werd… 4
Villa de Witte Raaf: nu een rijksmonument, maar zeventig jaar geleden een doorn in het oog van vele Hattemers. Het modern vormgegeven gebouw aan de Veldweg zou op een tramremise lijken en moest door zoveel mogelijk bomen worden verdoezeld. Uit het oog, uit het hart, zo bleek, want jaren later was het pand compleet verwaarloosd. Restauratie deed wonderen. Hoe een raaf een zwaan werd…
in Hattem
De Witte Raaf stamt uit 1936. De villa werd ontworpen door architect Auke Komter. Deze aanhanger van de Nieuwe Stijl doorbrak tradities en liet zich leiden door minimalisme. Komter ontwierp de Witte Raaf voor zijn moeder, die graag in Hattem wilde wonen. Het platte lessenaardak, de gebogen dakvlakken van de garage en het grote ronde venster waren zeer vernieuwend in die tijd. Schoolmeesteren Lang niet iedereen kon de moderne uitspattingen van de architect waarderen. De meeste inwoners van Hattem vonden het huis zelfs ronduit lelijk. De villa kreeg al gauw de naam Witte Raaf. Deze naam verwees naar iets dat niet passend is. Ook de Geldersche Schoonheidscommissie, die de bouwaanvraag moest toetsen, had moeite met het bouwwerk. De bouwvergunning kwam er, maar het ging niet van harte. Zo schreef zij in 1936: ‘Wanneer architectuuropvattingen worden voorgestaan door volkomen bevoegde architecten, dan kunnen wij als schoonheidscommissie moeilijk gaan schoolmeesteren. Zelfs niet wanneer geen der leden zich met de opvattingen van de architect kan verenigen. Het is om deze reden dat wij geen afkeurend advies uitbrengen.’ De Witte Raaf was hiermee een feit.
5
in Hattem
6
Totaal vervallen Met de jaren groeide ook de waardering voor deze moderne architectuurvorm. De villa werd zelfs benoemd tot monument. Maar toen het pand in 2002 onbewoond raakte, bleek het totaal vervallen te zijn. Bijna al het houtwerk was verrot en van het originele witte pleisterwerk en de lichtblauwe dakrand was weinig meer over. Aan Karssing Architecten de taak om de villa op te knappen. Er had zich al een koper gemeld. De heer Besseler en zijn vrouw waren zeer geïnteresseerd in de Witte Raaf en wilden het pand graag zo origineel mogelijk laten restaureren. Zo gezegd, zo gedaan. De restauratie duurde ruim een half jaar, maar toen was de villa weer als nieuw. Het huis was zo’n beetje van boven tot onder gestript, muren waren geïsoleerd en alle ruimtes werden aan de huidige tijd aangepast. Toch heeft het huis zijn unieke karakter behouden. Authentiek Het bijzondere aan de Witte Raaf is dat het een meer dan zeventig jaar oude woning is, maar dat het nog steeds past in de huidige tijd. Het misstaat absoluut niet tussen moderne villa’s van deze tijd. Ook heeft het na al die jaren én een fikse
Stilstaan in Hattem restauratie haar originele elementen behouden. Zo sieren de oorspronkelijke wandlampen nog steeds de hal en het trapgat en zijn onder de vensterbanken de originele houten lades te zien. Ook is de villa geverfd in precies dezelfde kleuren als tijdens de oplevering in 1936. De Witte Raaf heeft dus pieken en dalen gekend. De hoge bomen die destijds werden geplant om de villa aan het zicht te onttrekken, staan er nog steeds. Maar inmiddels is het er mooier wonen dan ooit.
‘Waar de IJssel en de Veluwe elkaar raken, is mijn lievelingsplek. Ik kwam hier voor het eerst in januari, toen het gras vol rijp zat en er een dun laagje ijs op het water lag. Betoverend! Ik was er even stil van. Nu kom ik er wekelijks om
te hardlopen. Dit doe ik elke donderdagmiddag samen met zeven gemeentecollega’s, onder wie de bode. Elke keer ben ik opnieuw geraakt door de manier waarop water en bos samen komen.’ Burgemeester J.W. Wiggers
Anton Pieck
in Hattem
Pieck in Hattem Hattem: sprookje van Pieck
Medewerkers van het Anton Pieck Museum weten nog goed hoe dol Anton Pieck op Hattem was. Voordat hij het museum bezocht, liep hij altijd eerst even door de binnenstad. Hij genoot dan oprecht van de monumenten en de sfeer van weleer. Pieck ontwierp het Sprookjesbos in de Efteling ruim voor zijn eerste kennismaking met Hattem. Toch vallen de overeenkomsten tussen de Hattemse bouwwerken en de schetsen van Pieck erg op.
‘Als er zonodig een museum van me moet komen, dan maar in Hattem’, aldus Anton Pieck 25 jaar geleden. Zou de tekenaar van het beroemde Sprookjesbos toen al hebben gezien hoe Hattem op zijn geliefde Efteling leek?
Oog voor nostalgie Anton Pieck hield van historie. Oude negentiende eeuwse gebouwen hadden een magnetische aantrekkingskracht op hem. Dit zie je heel duidelijk terug op het naar hem genoemde Anton Pieck Plein in de Efteling. Nostalgische huizen met trapgevels,
Oudhollandse luiken en robuuste torens voeren hier de boventoon. Blikvanger is het huis met de twee torens dat erg veel lijkt op de Hattemse Dijkpoort. Maar ook het Hattemse restaurant de Ridderhof - met zijn roodwitte luiken, muurankers en trapgevel - doet meteen denken aan de stijl van Anton Pieck. Liever verweerd Toen Pieck zag hoe een van de huizen in het Paddestoelendorp van de Efteling een kaarsrechte schoorsteen kreeg, ontplofte hij zowat. ‘Sloop die schoorsteen en neem eerst eens een paar borrels. Ga hem er daarna maar opnieuw opzetten’, beval hij de werkmannen. Het was duidelijk: Anton Pieck hield niet van nieuw. Alles moest oud, verweerd en doorleefd zijn. Dat zie je aan de scheve muren van zijn
9
Anton Pieck
10
ontwerpen, maar ook aan de muren met stukken kapot plaveisel. Een plek die hij zeker zou waarderen, is de korte Walsteeg naast De Ridderhof in Hattem. Hier zie je duidelijk hoe de tand des tijds in de muren is gaan staan. Twee emmertjes water halen Vroeger waren de mensen voor hun drinkwater afhankelijk van hun waterput of pomp. Pieck zag deze watervoorzieningen als symbool voor de oude tijd. Toen hij de binnenplaats van zijn museum ontwierp, wilde hij er per se een waterput plaatsen. Hij was al bekend met dergelijke waterputten, want in de Efteling mocht hij zich uitleven op de put van Vrouw Holle. Kikkers in concert Hattem was een bron van inspiratie voor Anton
in Hattem
Pieck, maar andersom gold hetzelfde. Toen de Christelijke Muziekvereniging Hattem in 1999 een beeldhouwwerk wilde laten maken, lieten zij zich inspireren door Piecks schetsen van de Indische waterlelies. In dit sprookje zie je hoe elfjes dansen op de klanken van een groep kikkermuzikanten. De kikkers in Hattem maken weliswaar geen geluid, maar roepen wel de zelfde sprookjesachtige sfeer op. En wat te denken van de sprookjesachtige Verkentoren op de achtergrond. Met een beetje fantasie is het net de toren van Raponsje in de Efteling. Griezelen Anton Pieck ontwierp het Sprookjesbos voor kinderen. Hoewel de meeste sprookjes erg lieflijk waren, vond hij dat er niks mis was met een potje flink griezelen. In het Spookslot van
de Efteling lukt dat aardig. Al zijn de spoken natuurlijk hartstikke nep. In Hattem staat wel een echt spookhuis. Er zit nu een restaurant in, maar vroeger hoorde het gebouw bij een kasteel. Het is zelfs het enige gebouw dat nog over is van het oorspronkelijke kasteel. Volgens de legende spookte het hier behoorlijk. Deze geruchten werden met opzet aangedikt door de toenmalige eigenaar. Een rijke man die eventuele dieven graag afschrikte met spookverhalen. De geut’ndrieter Wat zit er toch op de muur achter de Dijkpoort? Is het echt een man die hier zijn behoefte doet? Jazeker. Het beeld verwijst naar de uitbouw van de poort. Deze fungeerde in de negentiende eeuw als toilet voor de poortwachters. Riolering hadden ze nog niet in de middeleeuwen, dus
Anton Pieck
12
in Hattem
de uitwerpselen vielen zo naar beneden. Het beeld kreeg al gauw de bijnaam geut’ndrieter. Anton Pieck was dol op dit soort humor. Dat hij zelf ook iets met wc’s had, blijkt wel uit de door hem ontworpen toiletbordjes in de Efteling. Hierop zie je een vrouwtje op een ouderwetse po zitten. Rode ruitjes Anton Pieck zag de wereld graag zoals hij ooit was. Hij hield van oude ambachten en een knusse, huiselijke sfeer. Voor hem geen huizen met strakke meubels en felle kleuren, maar gezellige ruiten gordijntjes, een knapperend haardvuur en versgebakken brood. Dit sfeertje zie je heel duidelijk terug in de door hem bedachte kabouterhuisjes in het Sprookjesbos en in het huis van de wolf en de zeven geitjes.
Ook in Hattem kun je genieten van ouderwetse gezelligheid. Het Bakkerijmuseum doet meteen denken aan de stijl van Anton Pieck. Hier loopt de bakker nog rond met een grote witte muts en hebben de kleedjes nog een Oudhollands ruitje. Precies zoals Pieck het graag zag. Uithangborden Tv was er vroeger niet. Internet al helemaal niet. Om toch reclame te maken voor hun bedrijf, maakten winkeliers de meest opvallende uithangborden. Pieck had een zwak voor deze uithangborden en tekende er heel wat af. In de Efteling heeft hij bijna elk snoephuisje of restaurant wel voorzien van zo’n mooi bord. Hattem kent ook nog vele originele uithangborden. Die van het Bakkerijmuseum is misschien wel het meest in Anton Pieckstijl.
Hier siert een vrolijke bakker met grote blote voeten de zijkant van het pand. Hattem door de ogen van Pieck Bent u benieuwd geworden naar al deze sprookjesachtige plekken in Hattem? Maak dan een Pieck-wandeling met behulp van deze plattegrond [z.o.z]. Veel plezier!
13
IJsbaan
in Hattem
Hattem bruist! ap
1
oo
g 2e walstee
at
ers t r
kerkhofst
8
a at
3 ra
4
at
uw
ew
eg
s tr a
g
kerk
ridd
l
we
aa
gs
achterstraat
r a at
14
an
in
sk
ijd
rn
vr
9
kruiss t
8
In Hattem is veel te beleven. Niet alleen in de zomermaanden, maar het hele jaar door. Dit zijn de jaarlijks terugkomende evenementen. Wilt u de precieze data voor de evenementen zien, kijk dan op de website van het Toeristisch Informatie Punt Hattem, www.ronduithattem.nl.
d el
2
be
P
nie
P 5
P
6 7
de bleek
RL
.P AR KL SPOO R N
heerde
1. Dijkpoort 2. Geut’ndrieter 3. Bakkerijmuseum 4. De Ridderhof 5. Het Spookhuys 6. Verkentoren 7. Kikkers in concert 8. Waterpomp 9. Anton Pieck Museum
Lente Proeve van Kunst - Kunstmarkt Primavera Lentemarkt Zomer JazzFestival Midsummer Fair - Lifestyle & Countryfair Zomermarkt (4x) OldtimerFestival Dikke Tinne Festival - de middeleeuwen herleven Herfst Newline Halve Marathon Open Atelierdagen ChocoladeFestival Molecaten Ruiterdagen Winter Wintermarkt
15
Vakwerk
in Hattem
Liefde voor hout, zorg en vakmanschap 16
17
duurzaam. Zo werkten ze al bij Houtwerk Hattem voordat het in de mode raakte. Met inlands hout, en de modernste ontwerpen en apparatuur. Vijftig jaar bestaat het bedrijf nu. En het bedrijf bloeit. Iepen, essen, beuken, kersen Alles wat bij Houtwerk de deur uit gaat, is van massief hout. Inlands hout om precies te zijn. Iepen, essen, beuken en kersen. Dat is duurzaam en bovendien prachtig om mee te werken voor een echte meubelmaker. In Hattem verstaan ze dat ambacht nog. Meubelmakers kunnen
bijvoorbeeld klassieke tandverbindingen maken, waarmee je via inkepingen in het hout onderdelen aan elkaar verbindt. Ambachtelijk, maar niet ouderwets Dat de makers hun klassiekers kennen, betekent niet dat de werkwijze van Houtwerk ouderwets is. De ontwerpen - van de hand van eigenaar Martijn van Apeldoorn - zijn modern, strak en soms gecombineerd met staal. Ook de machines zijn innovatief. En als de klant echt iets bijzonders wil, bouwt Houtwerk de machine gewoon om.
Zelfs de kleinste snipper wordt gebruikt Het bedrijf zoekt het hout zelf uit. Bijvoorbeeld bij Kroondomeinen. Schaven, schuren, drogen en verlijmen: het gebeurt allemaal bij Houtwerk in huis. Het resthout wordt versnipperd en verbrandt in de houtkachel. Zo wordt al het hout nuttig gebruikt. Het nieuwe gilde Houtwerk is lid van Het Nieuwe Gilde ter Bevordering van Vakmanschap en Kwaliteit, een samenwerkingsverband van bijzondere productiebedrijven. Bijna allemaal (familie)
bedrijven waar met liefde voor het product en zorg voor vakmanschap gewerkt wordt. Deze authentieke manier van werken onder de aandacht van het publiek brengen is het doel van de stichting. [ i ] Houtwerk Hattem, 1e industrieweg 1 telefoon 038 444 17 65 www.houtwerk.com
Persoonlijk
in Hattem
Geld in de tas, sigaretten onder de pet Iedereen kende hem, en hij kende iedereen. Jaap Sobering was postbode in Hattem van 1962 tot 1974. Hij bracht de post, de AOW en nam girorekeningen aan. ‘Een heel ander beroep dan nu.’
18
Sociaal en persoonlijk. Dat waren de kenmerken van een baan als postbode zo’n veertig jaar geleden. Jaap Sobering: ‘Je bracht niet alleen de post, maar verkocht ook postzegels, nam postwissels (girorekeningen) aan en bezorgde mensen hun AOW. Doordat ik zoveel bij mensen aan de deur kwam, wist iedereen wie ik was. Mensen vroegen me binnen en zo praatten we wat af. Als postbode was ik dus goed op de hoogte van het wel en wee in Hattem. Er gingen heel wat koppen koffie per dag doorheen.’ Hard werken was het ook. Alles gebeurde op de fiets. Ook de bezorging bij afgelegen boerderijen. ‘Die boerderijen hadden geen goede toegangsweg. We moesten over een sloot en door het weiland. We legden dan een lange plank over de sloot, zodat onze fiets eroverheen kon en baggerden door het weiland verder. Bij mij ging dat altijd goed. Mijn collega had een keer minder geluk. Het was spekglad door de sneeuw. Hij ging met fiets en al de sloot in. Zo was het ook.’ Sobering liep vaak met grote sommen geld over
straat, omdat hij de AOW uitkeerde. ‘Toch voelde dat helemaal niet onveilig. Ik dacht er niet eens over na dat iemand me kon overvallen. In die tijd gebeurden dat soort dingen volgens mij niet. Bovendien was de dag van de AOW-uitkering altijd een moment om naar uit te kijken. Niemand nam op die dag vrij. Want de meeste ouderen gaven ons dan wat extra’s. Sigaretten of een paar gulden. Die stopten we onder onze pet. Wat ik zeg. Het was een mooi beroep.’ Hij brengt dan wel geen post, maar sociaal en persoonlijk is ook onderdeel van het werk van de schoonzoon van Jaap Sobering: René Slump. Hij is mede-eigenaar van Berends & Slump b.v. en regelt bankzaken, hypotheken en verzekeringen. De experts en adviseurs van Berends & Slump komen net als Sobering bij de mensen thuis en luisteren naar hun verhaal. Vervolgens maken zij een financieel plan op maat. [ i ] Berends & Slump, Dorpsweg 20 Hattem Telefoon 038 443 21 00 www.berends-slump.nl
19
Verwonderen
in Hattem
Leven en verstilling in het Veen 20
Hoor je dat? Een specht roffelt onzichtbaar op een boom, ganzen gakken door elkaar en verderop kleppert een ooievaar. Zie je dat? De bomen pronken met hun groen, het riet weerspiegelt in het water van een kolk. Direct buiten de stad sta je hier in het Algemene Veen, dat iedereen gewoon het Veen noemt. Tussen industrie, kanaal en dijk is dit bos een klein juweeltje van rust. ’s Ochtends vroeg heerst hier mystiek. In de schemer glimmen stilte, kromme wortels en met mos bedekte stronken. Mist dempt de geluiden, kou verstilt de rest. Hier wonen dromen en kabouters. Maar later, met de zon, komen de kleuren en geluiden. Dan begint het Veen te leven. Loop dan eens naar het midden van het bos. Naar de heuvel van de hei. Een plukje arme grond, te
schraal voor bomen en voor bloemen. Maar een oase voor de heide en vol jeneverbessen. Boven kijk je uit over de kolk en zie je weer het groene, bruine bos. Daarachter de dijk, de uiterwaard en de rivier. Schepen drijven wit met zwart voorbij. Zigeuners hadden hier hun rustplaats al in de negentiende eeuw, daarvoor was het een jachtgebied en ooit deed de hertog het de stad cadeau. En niet voor niets. Nog steeds kun je hier genieten van reeën, vossen, spechten en ijsvogels. In 2000 kocht het Geldersch Landschap het Veen. Sindsdien is het samen met de Wiessenbergse Kolk en de Hoenwaard uitgegroeid tot één natuurgebied aan de IJssel. [ i ] De eenvoudigste manier om bij het Veen te komen is via de Hezenbergerweg. Aan het eind van de weg, vlak voor het Apeldoorns Kanaal, is aan de linkerkant ruimte om te parkeren. Vanaf daar loop je een stukje door het bos naar het Veen.
21
Verwonderen
22
in Hattem
23
Zien
Zien in Hattem De kwaliteit van meten en slijpen Ogen zijn de belangrijkste zintuigen van ons lichaam. Ze geven 85 procent van de informatie door. De twinkeling van licht op water. Of de intensiteit van zomergroen. Pieter Verweij, optometrist bij Kieft Optiek, weet alles van ogen, meten en monturen. Beschrijf jullie vakmanschap eens ‘Dat begint bij het meten en eindigt bij het adviseren van een montuur en het slijpen van de glazen. Al deze onderdelen zijn belangrijk voor de kwaliteit die je levert. Kun je goed meten, maar niet goed slijpen? Dan heeft de klant nog steeds geen bril die prettig kijkt.’ Jullie kunnen meten in honderdsten. Waarom zou ik dat willen? ‘Omdat het echt uitmaakt voor wat je ziet. Meer contrast, meer intensiteit en minder hinderlijke
in Hattem
effecten. Veel mensen klagen er bijvoorbeeld over dat ze ’s avonds kransen om de verlichting zien. Met glazen in honderdsten nauwkeurig gemeten kun je dat effect merkbaar verkleinen. Dat het tot nu toe weinig gebeurde, heeft vooral te maken met het feit dat er slechts één glasfabrikant in staat was om glazen in honderdsten te produceren.’ Houten brillen verkopen jullie ook ‘Exclusiviteit is onderdeel van onze kwaliteit. Natuurlijk kun je hier ook mooie, leuke en bijzondere, maar minder exclusieve, brillen kopen. Maar als je echt iets bijzonders wilt, kun je kiezen voor hout of buffelhoorn. Dat zijn natuurlijke materialen en die dragen per definitie erg prettig. Uiteindelijk wil je een bril die bij je past. Of een bril lekker draagt, heeft vooral te maken met een goede pasvorm en of een montuur goed bij je past. Daarom geven we graag uitgebreid advies.’ Eens een klant, altijd een klant? ‘Meestal wel, ja. Kwaliteit maakt dat mensen echt tevreden zijn. En dat zijn onze klanten. Dus eigenlijk komen ze altijd terug. We kennen ze bij naam. En leveren uitgebreide service. En, we zorgen ervoor dat mensen optimaal kunnen zien. Dat is het belangrijkste. ’
[ i ] Kieft Optiek Kerkstraat 22 Hattem telefoon 038 444 14 93 www.kieftoptiek.nl
Mensen
in Hattem
Citymanager Jaap Keijl: ‘Ik dacht: dat wordt een makkie’ Jaap Keijl werkt al ruim dertig jaar bij de gemeente Hattem. Hij heeft er een afwisselende carrière op zitten. Keijl werkte in de plantsoenen, achter de vuilniswagen en is nu citymanager. 26
Citymanager. Is dat zoiets als de burgemeester van Hattem? ‘Haha, nee hoor. Ik noem het zelf ‘baas van de binnenstad’. Ik zorg ervoor dat het centrum er pico bello uitziet, dat het schoon en opgeruimd is. Toen ik deze functie kreeg, dacht ik: dat wordt een makkie. Maar dat is niet zo. Als citymanager moet je goed met mensen kunnen omgaan. Mensen komen met van alles en nog wat naar je toe. Ze vragen om raad of willen gewoon iets kwijt. Soms moet ik mensen op hun gedrag aanspreken, bijvoorbeeld hangjongeren. Ik ben dus eigenlijk een soort maatschappelijk werker.’
Je kent Hattem waarschijnlijk door en door. Hoe zie je het stadje? ‘Hattem is een stuk van mijn leven. Ik ben er geboren en getogen en vind het er fijn wonen. Door mijn baan ben ik in dienst van de gemeente en zo zie ik het ook letterlijk. Ik doe mijn best altijd klaar te staan voor mijn stad. Ik vind het belangrijk dat mensen het hier naar hun zin hebben. Als zij genieten, geniet ik ook.’ Hoe zou je Hattem graag op de kaart zetten? ‘Ik hoop dat mensen Hattem zien als een goed georganiseerde, mooie gemeente. Het is een goede zaak dat toeristen hier naartoe komen. Op die manier kan Hattem zich nog meer ontplooien. Daarom is het belangrijk dat mensen Hattem promoten. Dat doe ik zelf ook. Ik vertel bezoekers altijd graag over de leuke evenementen die hier plaatsvinden. Als ze dan achteraf naar me toe komen en zeggen ‘bedankt dat je ons hier op gewezen hebt, het was top’ dan ben ik daar oprecht blij om.’
27
Genieten
in Hattem
Eerst iets drinken buiten. Luister, je hoort de vogels al en ziet het kunstwerk op een bijgebouw. Natuurlijk. Ook iets bij je drankje. Van het huis, ja. Dat spreekt voor zich. Olijven, sappig als rijpe kersen. Droge worst, uitjes gemarineerd. De kaart: eenvoudig en puur. Mooie producten, zonder omhaal, maar met de passie van een eigenaar die vindt: het moet meer dan goed zijn
Beleven in Hattem Je bent gezien nog voor je binnen bent. Geen schuchter wachten bij de bar maar een warm welkom. Waar wil je zitten? Daar bij het raam?
29
Dus zijn borden schoon en warm servetten fris gestreken. Ruikt het brood naar wat goed is en komt alles precies op tijd. Schenk zelf gerust de wijn bij en zit zoals het lekker zit. Hef het glas op de schoonheid. Deze plek is vandaag van jou. [ i ] Restaurant De Gelderkamp Apeldoornseweg 20 Hattem telefoon 038 444 16 24 www.gelderkamp.nl
Sierlijk
in Hattem
Bij Bram van de Loosdrecht wordt gewerkt in de winkel Je kunt er wel uren naar kijken. De branders, de vlammen, de tangen, de hamers. Hoe de edelsmid met een loep voor zijn oog de kwaliteit van zijn werk beoordeelt. Atelier en winkel in één. Dat is juwelier, goud- en zilversmid Bram van de Loosdrecht. En juist dat maakt de ruimte zo bijzonder. Je ziet niet alleen de sieraden die af zijn, maar ook hoe ze gemaakt of gerepareerd worden. Of beter nog: je ervaart het echt. Want een sieraad is niet zomaar gemaakt. Er wordt gesmeed, geschuurd en gesmolten. De winkel is sfeervol. Met vitrines en een toonbank van hout en glas. Die materialen harmoniëren met het goud, zilver en staal. Bram van de Loosdrecht maakt sieraden naar eigen ontwerp. Of in opdracht van een klant. Bijvoorbeeld voor een verjaardag, huwelijk
of jubileum. Verder heeft hij een collectie van internationale merken en collega-edelsmeden. Daarvoor bezoekt de edelsmid internationale beurzen in beeldbepalende plaatsen als Basel, München en Frankfurt. Nieuwe sieraden kopen is mooi, maar oude in ere herstellen is ook de moeite waard. Bram van de Loosdrecht repareert en restaureert. Of hij smelt oud goud om in een nieuw ontwerp. Altijd met een kosteninschatting vooraf. Altijd in overleg met de klant. En altijd ambachtelijk. [ i ] Bram van de Loosdrecht Ridderstraat 28 Hattem telefoon 038 444 32 81 www.bramvandeloosdrecht.nl
31
in Hattem
Angst. Aan de ketting, de ogen vol vuur. Vastgeketend aan Hattems muur. Met een boog er omheen, anders doet hij u wat! Waakt u voor spookhond ‘Kladdegat’.
Een Proeve van Kunst 32
Hattem leeft met kunst. Kijk om je heen en je ziet hoe kunstenaars, galeries en musea zich hier thuis voelen. En eens per jaar komt die kant van de stad tot een uitbarsting. Het centrum is dan een dag lang het toneel van de kunstmarkt: een Proeve van Kunst. Meer dan zestig beeldend kunstenaars nemen bezit van de pleinen en de straatjes. Ze tonen en verkopen hun werk. Nieuwsgierige bezoekers vergapen zich ook aan straatmuzikanten, toneelgezelschappen en levende standbeelden.
Overal worden activiteiten gehouden, van workshops bij musea tot uitvoeringen in de kerk. Voor alle leeftijden en alle smaken is er wat te zien en te doen. Etsen, fotograferen, abseilend graffiti spuiten; het kan allemaal. [ i ] Voel je van harte welkom om kunst te komen proeven. Elk jaar op de derde zaterdag in mei: een Proeve van Kunst, de kunstmarkt van Hattem.
De legende van
Kladdegat
Inmiddels is het rustig in Hattem. Maar wist u dat de binnenstad vroeger onveilig werd gemaakt door een angstaanjagend stadsspook? Zijn naam was Kladdegat. Het hondachtige wezen spookte rond in de donkere tunnels onder de stadsmuren. Als de inwoners van Hattem het waagden om ’s nachts de straat op te gaan, was de kans groot dat ze werden opgeschrikt door het geluid van rammelende kettingen en een naargeestig gehuil. Kladdegat was in aantocht! Straatlantaarns waren er destijds niet en Kladdegat maakte daar dankbaar gebruik van door zich te verstoppen in donkere holen. Wachtend tot hij iemand de stuipen op het lijf kon jagen. Geen wonder dus dat de meeste mensen binnen bleven zodra de zon onder ging. Ook kinderen waren als de dood voor de hellehond. ‘Pas op, als je stout bent, komt Kladdegat je halen’, dreigden hun ouders.
33
Legendes
34
in Hattem
Klokslag twaalf Kladdegats vaste stek was `t Spookhuys, het enige overgebleven bijgebouw van het voormalige kasteel De Dikke Tinne. ArendJanszoon, de toenmalige bewoner van `t Spookhuys, kon er over mee praten. Klokslag twaalf begon de ellende. De koeien hielden op met eten en staarden angstig naar de trap. Daar daalde het spook de treden af om vervolgens in de ondergrondse gangen te verdwijnen. Op zoek naar nieuwe slachtoffers. Hattems hellehond deinsde nergens voor terug. In de onderaardse kerkers hoorde je de kreten van zijn slachtoffers, aan ketenen gebonden.
Nu is het welletjes Gelukkig was er Jan Visscher, een stoere inwoner van Hattem. Hij besloot dat het welletjes was en ging Kladdegat te lijf. Hij riskeerde zijn eigen leven om Hattem te bevrijden van een plaag die al jaren duurde. De moedige Visscher versloeg Kladdegat en maakte eigenhandig het hondengat, waar de spookhond woonde, dicht met een muur van kalk en steen. Zo kwam er een einde aan het geplaag van Hattems beroemde spookhond. Alhoewel… Soms, als het duister intreedt, lijkt het of je nog het geluid van zijn kettingen hoort… [ i ] Net als elke beroemdheid heeft ook Kladdegat zijn eigen beeld. De beeltenis van Hattems spookhond is in 1993 gemaakt door Jan-Erik Barendsen en staat aan de Dorpsweg ter hoogte van de stadsgracht. Wie durft?
35
36
Colofon Initiatief Stichting In Hattem Vormgeving hpc concept, Arnhem Tekst Pastoor Tekst, Hattem Fotografie Duncan de Fey, William Moore, Inge in ’t Hout en Dick van Altena Met dank aan: Antje Scheper Anton Pieck Museum Bram van de Loosdrecht Burgemeester J.W. Wiggers Edgar Hol (De Gelderkamp) Familie Besseler Houtwerk Hattem Jaap Keijl Jaap Sobering Karssing Architecten Pieter Verweij (Kieft Optiek) Toeristisch Informatie Punt
