Puberproblemen De normaalste zaak van de wereld?
Onderkenning en signalering in het voortgezet onderwijs .1
Vrijdag 16 november 2007 | Congrescentrum De Reehorst te Ede
7PPSXPPSE ] ,JOEFSFOUVTTFOFOKBBSNBLFOHSPUFWFSBOEFSJOHFONFF ) VOMJDIBBN EFOLFO CFMFWJOHTXFSFME QPTJUJFJOEFTBNFOMFWJOH TDIPPMTJUVBUJF SFMBUJFT FOUPFLPNTUQFSTQFDUJFGXPSEFOBOEFST0NHBBONFUTFLTVBMJUFJUJTFFOGPSTFPQHBWF )FUSJTJDPPQWFSTMBWJOH OJFUBMMFFOBBOBMDPIPM UBCBLFOESVHT OFFNUESBTUJTDIUPF %FMBBUTUFUJKEJTEFJNQBDUWBOEFWJSUVFMFXFSFMEFOPSNKFVHEJHFOMFWFOWPMPQJO EFXFSFMEWBONTO HTN JOUFSOFU UWFOHBNFT4PDJBMF FNPUJPOFMFFOWFSTUBOEFMJKLF POUXJLLFMJOHTUBLFOXPSEFOIJFSESBNBUJTDIEPPSCFuOWMPFE%FQVCFSUFJUJTFFO SJTJDPGBTFNFUUPFHFOPNFOLBOTPQQTZDIPTPDJBMFQSPCMFNFO NPFJMJKLIFEFOPQTDIPPM UIVJTFOCVJUFOTIVJT4PNT[JKOIFUEFOPSNBMF°UVSCVMFOUJFT±WBOFFOSPFSJHFMFWFOTGBTF TPNTFDIUFSWPPSUFLFOFOWBOFFOPOHVOTUJHFPOUXJLLFMJOHOBBSFSOTUJHFSQTZDIPTPDJBMF QSPCMFNBUJFL*OXFUFOTDIBQQFMJKLPOEFS[PFLJTWBTUHFTUFME EBUNFFSEBOFFOLXBSUWBO EFLJOEFSFOUVTTFOFOKBBSSJTJDPLFONFSLFOIFFGU EBUCJK[P±OMJDIUFFOCJKh FSOTUJHFQTZDIPTPDJBMFQSPCMFNFOBBOEFPSEF[JKO"MMPDIUPOFQVCFSTLVOOFOIFU FYUSBNPFJMJKLIFCCFO8JF[JFU°U XBOOFFSIFUNJTESFJHUUFHBBO 8JFTJHOBMFFSU EBU FFOLJOEVJUEFCPPUESFJHUUFWBMMFO
4JHOBMFSJOHBMTCFMBOHSJKLFUBBLWBOWPPSUHF[FUPOEFSXJKTFO+FVHEHF[POEIFJET[PSH +FVHEHF[POEIFJET[PSH ((% FO TDIPPM [PSHUFBNTTJHOBMFSFOUFWBBLUFMBBU &FOWFSLFOOJOHWBOEFMFFSMJOHQPQVMBUJFWJOEUWBBLQBTQMBBUTBMTMFFSMJOHFOBM[P±O BOEFSIBMGKBBSPQTDIPPM[JKO TPNTOPHMBUFSFOTPNTJOIFUHFIFFMOJFUBEFRVBBU%F HFCSVJLUFNFUIPEFOTDIJFUFOSFHFMNBUJHUFLPSU-FFSMJOHFOHMJQQFOEPPSIFUOFUWBO ((%FO[PSHUFBN.FOUPSFOBBS[FMFOPG[FXFMUFSFDIUBBOEFCFMUSFLLFO"BSE FSOTU FOUPFOBNFWBOQSPCMFNBUJFLWSBHFOPNFFSEFSFTJHOBMFSJOHWBOSJTJDPTJUVBUJFTFO CFHJOOFOEFQTZDIPTPDJBMFQSPCMFNFO 3 FDFOUFXFUFOTDIBQQFMJKLFSFTVMUBUFOXPSEFOHFQSFTFOUFFSEFOIFU.JOJTUFSJFWBO0$8 QSFTFOUFFSUIBBSWJTJF 7JTJFTPQ°WSPFHBEPMFTDFOUJF± IFUPOUTUBBOWBOQTZDIPTPDJBMFQSPCMFNBUJFLFO EFJOWMPFEWBOEFWJSUVFMFXFSFMEXPSEFOJO[JDIUFMJKLHFNBBLU)FUCFMFJEWBOIFU .JOJTUFSJFWBO0$8PQEJUUFSSFJOJOIFU7PPSUHF[FU0OEFSXJKT[BMXPSEFOUPFHFMJDIU %FTDIPPMJTOJFUBMMFFOFFOMFFSJOTUJUVVU4DIPMFOIFCCFOPPLWFSBOUXPPSEFMJKLIFJE WPPSIFUXFMCFWJOEFOFOWPPSFFODPOTUSVDUJFWFQFSTPPOTPOUXJLLFMJOH0VEFST TDIPPM [PSHUFBNTFO+(;LVOOFOFMLBBSBBOWVMMFO ,*111*XPSEUUJKEFOTIFUDPOHSFTHFuOUSPEVDFFSE "MJOEFFFOFLMBTLVOOFOLJOEFSFOHFTJHOBMFFSEXPSEFOEJF°BUSJTL±[JKOPGBM FOJHFSNBUFQTZDIPTPDJBMFQSPCMFNFOWFSUPOFO%FUPUOVUPFHFCSVJLUFNFUIPEFOCMJKLFO FFO[JKEJHFOTDPSFOPOWPMEPFOEFPQ°GJOFUVOJOH±0QEJUDPOHSFTQSFTFOUFSFOXFFFO HPFEBMUFSOBUJFGEF,*111*NFUIPEFWPPSEFTZTUFNBUJTDIFPOEFSLFOOJOHWBO QTZDIPTPDJBMFQSPCMFNBUJFLCJKLJOEFSFOUVTTFOFO*OEFBGHFMPQFOWJFSKBBSJTEF NFUIPEFPOUXJLLFMEFOCFQSPFGEBMTXFUFOTDIBQQFMJKLWFSBOUXPPSETJHOBMFSJOHTTZTUFFN WPPSEFFFSTUFESJFMFFSKBSFOWBOIFUWPPSUHF[FUPOEFSXJKT4DIPMFOLVOOFOFSWBOBGEF IFSGTUNFFBBOEFTMBH 8JKIPQFOVPQOPWFNCFSUFNPHFOCFHSPFUFO %S1JFUFS,PVTFNBLFS
“Die stillen! Die zwijgende, onzekere en kwetsbare meelopertjes en toeschouwers van wat er ‘echt gebeurt’, die worden zo vaak over het hoofd gezien!” (gymnastieklerares scholengemeenschap) “Sommige onderbouwleerlingen op mijn school hebben een seksleven waar menig leraar zelf nooit mee te maken had.” (mentor derde klas vmbo) “Meiden, je staat versteld van de agressie en de gemeenheid die ze in praktijk brengen.” (mentor klas 2 LWOO)
1SPHSBNNB ] VVS
3FHJTUSBUJFFOPOUWBOHTUNFULPGGJFFOUIFF
VVS
0QFOJOHFOJOUSPEVDUJF1VCFST 1SPCMFNFO 1SFWFOUJFFO1FSTQFDUJFG %S/1+,PVTFNBLFS
VVS
1VCFST¬FFOQTZDIPMPHJTDIFQMBBUTCFQBMJOH %S8)FVWFT
VVS
SPFHBEPMFTDFOUJFBMTPQHBWFWPPSIFU7PPSHF[FU0OEFSXJKT¬WJTJFFOCFMFJEWBOIFU 7 .JOJTUFSJFWBO0$8 .XEST4JSFHBS
VVS
,PGGJFQBV[F
VVS
4FLTFWFSTDIJMMFOFOIFU°WJSUVFMFNJMJFV± .XES.'%FMGPT
VVS
-VODIQBV[F
VVS
°&DIUHFCFVSE±¬DBTVTVJUEFQSBLUJKLWBOIFUWPPSUHF[FUPOEFSXJKT %ST.$EF+POH
VVS
%FPOUXJLLFMJOHWBOQSPCMFFNHFESBHCJKBMMPDIUPOFQVCFST .XES(8+.4UFWFOT
VVS
OEFSLFOOJOHWBOQTZDIPMPHJTDIFQSPCMFNBUJFLJOIFUWPPSUHF[FU 0 EFXFOTFMJKLIFJEWBOHPFEFPOEFSLFOOJOHFFSEFSFOCFUFS %S/1+,PVTFNBLFS
VVS
F,*111*¬NFUIPEFIPF WPPSXJF XBOOFFSFOXBBSNFF % .X+WBOEFO#FVLFM .4D NX4#FVNBO .4DFO%S/1+,PVTFNBLFS
VVS
5IFFQBV[F
VVS
,XBMJUFJUFOCSVJLCBBSIFJEWBO,*111*¬ .X+WBOEFO#FVLFM .4D NX4#FVNBO .4DFO%S/1+,PVTFNBLFS
VVS
"GTMVJUJOH %S/1+,PVTFNBLFS
VVS
#PSSFM
“Je mag niet te laat komen op de middelbare school. Dan krijg je straf. Maar een GGD die te laat signaleert, een zorgteam dat te laat in de gaten heeft dat een leerling ‘het niet trekt’ of ontspoort, gaat vrijuit.” (lid oudercommissie) “Ze denken dat een beetje blowen geen kwaad kan… Nou, als leraar zie ik die concentratieniveaus na een paar jointjes stevig zakken.“ (een leraar na de werkweek van de derde klas)
“Sommige derdeklassers zuipen in één weekend meer dan hun klassenleraar in twee maanden.” (klassenleraar klas 2 Havo/vwo-stroom) “Het valt mij niet mee goed in de gaten te krijgen welke leerlingen emotionele of sociale problemen hebben. Ze kunnen zo goed de schone schijn ophouden.” (een brugklascoördinator) %PFMHSPFQ ] ) FUTZNQPTJVNJTCFTUFNEWPPSNFOUPSFOFODPzSEJOBUPSFO MFFSLSBDIUFO NBOBHFSTFOEJSFD UJFTFO;PSHUFBNTJOIFU.JEEFMCBBS0OEFSXJKT QSPGFTTJPOBMTJOEF+FVHEHF[POEIFJET[PSH +FVHEBSUTFO KFVHEQTZDIJBUFST TDIPPMWFSQMFFHLVOEJHFO PSUIPQFEBHPHFOFOTDIPPMQTZDIPMPHFO 70
CFMFJETNFEFXFSLFSTHFNFFOUFO NFEFXFSLFST+FVHE[PSHFO((;BGEFMJOHBEPMFTDFOUFO NFEFXFSLFSTBNCVMBOUFIVMQWFSMFOJOHTDFOUSB CFMFJETNFEFXFSLFSTEJWFSTF.JOJTUFSJFT NFEF XFSLFST.&&"., 0VEFSDPNNJTTJFTJOIFU70FOBOEFSFCFMBOHTUFMMFOEFO "DDSFEJUBUJF ] "DDSFEJUBUJFJTBBOHFWSBBHECJKEJWFSTFWFSFOJHJOHFOWPPSCFUSFGGFOEFEPFMHSPFQFO %BUVNFO MPDBUJF
] 7 SJKEBHOPWFNCFS $POHSFTDFOUSVN%F3FFIPSTUUF&EF
*OTDISJKGLBBSU
*OTDISJKWJOHCJKWPPSLFVSWJBXXXTDFNOM
7PPSMFUUFST
NW
/BBN "ESFT 1PTUDPEF 1MBBUT 'VODUJF *OTUFMMJOH 5FMFGPPO
'BY
&NBJM #*(OVNNFS 6POUWBOHUVXCFWFTUJHJOHQFSFNBJM8JMUVEF[FQFSQPTUPOUWBOHFO [FUEBOIJFSFFOLSVJTKF 4DISJKGU[JDIJOWPPSIFUTZNQPTJVN°1VCFSQSPCMFNFO EFOPSNBBMTUF[BBLWBOEFXFSFME ± PQWSJKEBHOPWFNCFSUF&EFFOWFSLMBBSUBLLPPSEUFHBBONFUEFJOTDISJKWJOHTWPPSXBBSEFO * LXJMHSBBHQFSFNBJMPQEFIPPHUFHFIPVEFOXPSEFOWBOOJFVXFCJKFFOLPNTUFO
MFUPQFNBJMBESFTJOWVMMFO
%BUVN
)BOEUFLFOJOH
TWQJOWVMMFOJOCMPLMFUUFST
*OGPSNBUJF
]
4UJDIUJOH1PTUVOJWFSTJUBJS0OEFSXJKT QB4$&.$POGFSFODF4FSWJDFT 1PTUCVT ;(5SJDIU UFMFGPPO ¬ GBY ¬ FNBJM TDFN!TDFNOM WPPSNFFSCJKFFOLPNTUFO XXXTDFNOM
“We lopen regelmatig achter de feiten aan. We komen te vaak te laat tot de ontdekking dat een leerling is vastgelopen. Konden we maar eerder trefzeker vaststellen met wie het mis dreigt te gaan.” (medewerker van een Zorgteam) “Sommige onderbouwleerlingen op mijn school hebben een seksleven waar menig leraar zelf nooit mee te maken had.” (mentor derde klas vmbo)
GSBOLFSFO BMT CSJFGLBBSU
Stichting Onderwijs & Voorlichting QB4$&.$POGFSFODF4FSWJDFT 1PTUCVT ;(53*$)5
*OTDISJKWJOH CFUBMJOHFO BOOVMFSJOH ] 6 LVOU[JDIWPPSEF[FCJKFFOLPNTUJOTDISJKWFOWJBXXXTDFNOMPGEPPSEF JOTDISJKGLBBSUJOHFWVMEUFSFUPVSOFSFOQFSQPTUPGQFSGBY"BONFMEFOQFSFNBJMJTPPL NPHFMJKL WFSNFMEVEBOTWQXFMBMMFHFWSBBHEFHFHFWFOT
( FMJKLUJKEJHNFUEFJOTDISJKWJOHNBBLUVIFUWFSTDIVMEJHEFJOTDISJKGHFMEPWFSPQ CBOLSFLFOJOHUOW4UJDIUJOH1PTUVOJWFSTJUBJS0OEFSXJKTCJKEF"#/ ".30CBOLUF(FMEFSNBMTFO POEFSEVJEFMJKLFWFSNFMEJOHWBO°1VCFSQSPCMFNFO± 6POUWBOHUHFFOOPUB/BPOUWBOHTUWBOVXCFUBMJOHXPSEUVDJSDBXFFLUFWPSFO VXUPFHBOHTLBBSUUPFHF[POEFO"OOVMFSJOHLBOVJUTMVJUFOETDISJGUFMJKLFOJTNPHFMJKL UPUPLUPCFS#JKBOOVMFSJOHXPSEU` BENJOJTUSBUJFLPTUFOJOSFLFOJOH HFCSBDIU/BEF[FEBUVNJTBOOVMFSJOHOJFUNFFSNPHFMJKLFOCFOUVIFUHFIFMF CFESBHWFSTDIVMEJHE&WFOUVFMFJOWPSEFSJOHTLPTUFOLPNFOHFIFFMWPPSSFLFOJOHWBO EFJOTDISJKWFS
*OTDISJKGHFME ] ` JODM#58 CJKJOTDISJKWJOHFOCFUBMJOHWwwSPLUPCFS ` JODM#58 CJKJOTDISJKWJOHFOCFUBMJOHOBPLUPCFS 4QSFLFST
] %S8)FVWFT 6OJWFSTJUFJU-FJEFO TFDUJF,MJOJTDIFFO(F[POEIFJETQTZDIPMPHJF QTZDIPUIFSBQFVUQTZDIPBOBMZUJDVT
.XEST4JSFHBS .JOJTUFSJF0$8 EJSFDUFVSWPPSUHF[FUPOEFSXJKT
.XES.'%FMGPT 1*$0806USFDIU CJPQTZDIPMPPH UIFSBQFVU POEFS[PFLFS TDISJKGTUFS
%ST.$EF+POH ,FJ[FS,BSFM$PMMFHF"NTUFMWFFO BGEFMJOHTMFJEFSPOEFSCPVX
.XES(8+.4UFWFOT "MHFNFOF4PDJBMF8FUFOTDIBQQFO 6OJWFSTJUFJU6USFDIU VOJWFSTJUBJSEPDFOU
.X+WBOEFO#FVLFM .4D 6OJWFSTJUFJU-FJEFO"GE0SUIPQFEBHPHJFL CFUSPLLFOCJKIFUPOEFS[PFLOBBSFGGFDUJWJUFJUWBO,*111*
.X4#FVNBO .4D 6OJWFSTJUFJU-FJEFO CFUSPLLFOCJKIFUPOEFS[PFLOBBS FGGFDUJWJUFJUWBO,*111*
%S/1+,PVTFNBLFS 6OJWFSTJUFJU-FJEFO LMJOJTDIQFEBHPPHLMJOJTDIQTZDIPMPPH POEFS[PFLFSNCUPOEFSLFOOJOHQTZDIPTPDJBMFQSPCMFNBUJFLLJOEFSFOFOKFVHEJHFO
“Tijdige vaststelling welke leerlingen baat kunnen hebben bij preventieve zorg en onderkenning van leerlingen met reeds aanwezige psychosociale problematiek vormen de kerntaken van het pedagogisch preventieve beleid van de school van de toekomst.” (een directeur V.O. op een ouderavond)
