PROMOTIE BLIJFT ACTUEEL! NIEUWS PROMOTIE DIGITAAL STAP VOOR STAP MET UURWERK, ZO DOET DE AMBELT DAT GRATIS ACTUELE ICHTHUS COLLEGE - TALENT

PrOmotie M a g a z i n e v o o r h e t p r a k t i j k o n d e r w i j s - N r. 7 n a j a a r 2 0 0 9

M A G A Z I N E

NIEUWS PROMOTIE DIGITAAL STAP VOOR STAP MET UURWERK, ZO DOET DE AMBELT DAT GRATIS ACTUELE LESBRIEF DE KREDIETCRISIS

ICHTHUS COLLEGE TALENT ONTWIKKELEN ÉN BENUTTEN

WEEKDAGBOEK DE SCHAKEL

PROMOTIE

BLIJFT ACTUEEL!

PrOmotie

M

A

G

A

Z

I

N

E

Colofon PrOmotie Magazine is een uitgave van Uitgeverij Edu’Actief b.v. met informatie over het praktijkonderwijs en onder meer het leermiddelenpakket PrOmotie. Uitgeverij Edu’Actief b.v. Postbus 1056 7940 KB Meppel T. 0522-235235 F. 0522-235222 E. [email protected] W. www.promotie.nu www.edu-actief.nl Hoofd- en eindredactie: Saskia Westerbeek Redactie en fotografie: Aukje Voerman, Bianca Kroon, Inge Stuit, Laura Snabilié, Marloes de Vries, Roland Loos, Vera Jongman

Vormgeving: DTP-Studio Joke Wensing, Apeldoorn Druk: Ten Brink, Meppel Productie: Mirjam van der Meulen Frequentie: twee edities in schooljaar 2009-2010 Abonnement: PrOmotie Magazine is gratis voor docenten van het praktijkonderwijs. Abonnementen kunnen schriftelijk worden aangevraagd en beëindigd via e-mail: [email protected]. Overige geïnteresseerden kunnen het magazine per e-mail ontvangen. Stuur daarvoor een e-mail met vermelding van uw naam, functie en nawgegevens van de school/instelling.

Met dank aan: Guido Baks, De Ambelt Deventer Corné Sukaldi, Ichthus College Kampen Eline Haan en Maaike Wigman, Pius-X College Bladel Sacha van Engelen, Monique van Keeken, Aysun Sezgin en Romy Kamps, De Schakel Haarlem Jos Sleurink, De Compagnie Heerenveen Henriëtte Roos.

U durft PrOmotie is sinds 2001 speciaal voor u en uw leerlingen beschikbaar. Dat weet u. De leeromgeving is al die jaren steeds herzien en doorontwikkeld. Nu, bijna tien jaar later, is PrOmotie een doortimmerde, competentiegerichte leeromgeving. Compleet, voor alle jaren van het praktijkonderwijs. Ondertussen hebben andere aanbieders van leermiddelen ontdekt dat het praktijkonderwijs stevig aan de weg timmert. In onze markteconomie wordt concurrentie als een belangrijk regulerend instrument gezien. Inderdaad, vanzelfsprekend is de keuze vrij. Niettemin wil ik u op het hart drukken om vooral te blijven kijken naar kwaliteit. Is materiaal wel echt speciaal voor uw leerlingen gemaakt? Is het compleet? Flexibel? Het Platform Praktijkonderwijs onderschrijft nog altijd PrOmotie als goede leeromgeving voor uw leerlingen. Onlangs zijn weer verschillende onderzoeken gehouden naar de visie en inhoudelijkheden van PrOmotie. Ik ben er trots op om te kunnen melden dat die onderzoeken (onder andere van SLO) positief oordeelden. Ondertussen kunt u kiezen uit twee leeromgevingen PrOmotie, het huidige materiaal (boeken, dvd’s, cd-roms en websites) en de nieuwe digitale leeromgeving: PrOmotie digitaal. Vanaf komend schooljaar kunt u voor uw leerlingen een toegangscode aanschaffen voor PrOmotie digitaal. Inclusief docentendeel en het meet- en volgsysteem PrOscan. PrOmotie digitaal heeft alle mogelijkheden in zich die u maar zou kunnen wensen. Tot en met de mogelijkheid om zelf materiaal toe te voegen en landelijk te delen. En natuurlijk een compleet portfoliosysteem en een koppeling met de IOP’s die u maakt. Ik waarschuw u als u mij vraagt om PrOmotie digitaal te komen laten zien. Ik ben zelf namelijk zo enthousiast dat ik zomaar een show van een ochtend of middag verzorg! Maar ik kan het ook in een kwartier laten zien … Ik daag u uit! Durft u?

Roland Loos Uitgever IN DIT NUMMER

3 / PROMOTIE NIEUWS

8 / 9 GRATIS LESBRIEF DE KREDIETCRISIS

4 / 5 PROMOTIE DIGITAAL 10 / 11 MODERN: ICHTHUS COLLEGE 6 / 7 LEREN KLOKKIJKEN MET UURWERK

12 / COLUMN THOMAS

13 / PIUS-X COLLEGE OVER BEWEEG 14 / 15 WEEKDAGBOEK DE SCHAKEL HAARLEM

PrOmotie Nieuws

PrOmotie Nieuws

Hier vindt u informatie over PrOmotie en andere interessante uitgaven of bijeenkomsten. Neem voor meer actueel nieuws en de activiteitenagenda ook eens een kijkje op onze websites www.promotie.nu en www.edu-actief.nl.

ONAFHANKELIJK ONDERZOEK: ‘PROMOTIE IS GOED!’ 3 Henriëtte Roos (47) uit Den Haag bekeek het totaalpakket PrOmotie en las in het bijzonder de boeken van de leerlijn Cultuur en Maatschappij uit het eerste en tweede leerjaar. Vervolgens analyseerde zij haar bevindingen over het leermiddelenpakket. Ze beoordeelde het op onder andere opbouw, indeling, kleurgebruik, hoeveelheid beeld en samenvattingen. Ook sprak zij met leerkrachten die ervaring hebben met de methodiek. Leerlingen vinden voldoende houvast en uitdaging in de leerboeken en worden geprikkeld om zelf dingen te doen. “Er is bij het schrijven aandacht besteed aan de psychologische ontwikkeling van de individuele leerling”, concludeert Roos in haar referaat. “De leerkracht wordt aangemoedigd om de leerling te motiveren. Door middel van reflectie kan de leerkracht bij zichzelf te rade gaan of hij de juiste vragen stelt. Een goede en juiste interactie tussen de leerling en leerkracht is van wezenlijk belang voor het leerproces. Bij Cultuur en Maatschappij ligt de nadruk op het toepassen en integreren van eerder aangeleerde vaardigheden. De leerlingen hebben diverse mogelijkheden en momenten om te reflecteren op het geleerde en om een bepaald wenselijk gedrag te versterken. Er wordt in de boeken gebruikgemaakt

van een volgorde die in ieder hoofdstuk terugkomt. Deze structuur biedt de leerling houvast bij het zelfstandig werken.” Henriëtte Roos kwam in contact met PrOmotie tijdens haar stage voor de hbo-opleiding Pedagogiek aan Fontys Hogeschool. Ze liep haar stage bij het Prisma College in Den Haag. Directeur Maurice Peeters kan zich goed vinden in de eindconclusie van het onderzoek. “Het is een mooie en overzichtelijke weergave van het CuMa-aanbod en de wijze waarop het kan, en zou moeten, worden gebruikt. Ik ga dit referaat, uiteraard met toestemming van Henriëtte, intern gebruiken.” Ondertussen heeft Henriëtte haar diploma Pedagogiek tweedegraads (inclusief didactiek en onderwijspsychologie) op zak. Zij werkte jarenlang als personeelsadviseur bij de overheid. “Pedagogiek was al eerder in mijn leven verschenen en het was gewoon logisch dat ik deze studie zou oppakken. Door mijn stageplek bij Prisma College ben ik ervan overtuigd dat ik een waardevolle leerkracht kan zijn in het praktijkonderwijs. Ik ben trouwens nog op zoek naar een baan …” Uitgever Roland Loos van PrOmotie hoorde van Henriëtte Roos over haar onderzoek. Uiteraard is hij erg tevreden

LOG IN EN MAAK GEBRUIK VAN GRATIS HANDLEIDINGEN EN LESMATERIAAL! Op www.promotie.nu kunt u als docent allerlei handige zaken gratis downloaden, zoals handleidingen en lesmateriaal. Hiermee kunt u nog optimaler gebruikmaken van de aange-

schafte boeken en cd-roms! Nog geen inloggegevens? Vraag ze dan snel aan, online of via onze medewerkers. Bel 0522 235 235 of stuur een e-mail naar [email protected].

met de bevindingen die hij las in haar referaat ‘Vakdidactiek van de pedagogiek’. “Dit geeft goed weer wat ik vaker hoor van scholen die met PrOmotie werken. Het is in opzet een prima leermiddelenpakket, voor alle fasen van het praktijkonderwijs.” De uitgever leunt nu niet achterover in zijn stoel. “PrOmotie is flexibel en praktijkgericht, het biedt volop mogelijkheden voor individueel en thematisch onderwijs. Toch willen we verder. Er leven nog extra wensen ten aanzien van overzicht voor de docent, maatwerk en meer differentiatie. Hier werken we op dit moment hard aan. In het huidige schooljaar doen er 24 scholen mee aan de pilot PrOmotie digitaal. In september kan elke school zijn leerlingen opgeven voor PrOmotie in de nieuwe, digitale leeromgeving.” Betekent dit dat volgend schooljaar de boeken van PrOmotie de prullenbak in kunnen? “Nee, zeker niet! De boeken blijven de komende jaren nog actueel en op voorraad. Allereerst is komend jaar de leerlijn Praktijk en Loopbaan beschikbaar in PrOmotie digitaal. Compleet met opdrachten gericht op vakspecifieke en generieke competenties en een uniek meet- en volgsysteem. Daarna worden de andere leerlijnen aangepakt en verwerkt in het systeem. We houden in de ontwikkeling steeds rekening met suggesties van docenten die gaan werken met PrOmotie digitaal. Ook zullen er scholen zijn die liever nog even met de boeken blijven doorgaan omdat ze nog niet beschikken over voldoende pc’s of omdat de docenten rustig willen anticiperen op de keuzes en nieuwe toepassingen die de invoering van PrOmotie digitaal met zich meebrengt.” Er is veel mogelijk. “We werken tenslotte voor de docent en de leerling, niet andersom!” PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

Interview Jos Sleurink

PrOmotie digitaal, de toekomst is nú! In eerdere edities van dit magazine las u over de ontwikkelingen omtrent PrOmotie digitaal, het digitale leersysteem speciaal voor het praktijkonderwijs. Inmiddels zijn we een pilot gestart met 24 praktijkscholen. Daardoor is PrOmotie digitaal geen toekomstmuziek meer, maar is PrOmotie digitaal nú! Tijd voor een update ...

4

Pilotjaar In augustus is met het begin van het nieuwe schooljaar ook de pilot PrOmotie digitaal gestart. Alle 24 praktijkscholen hebben hun eigen toegang tot PrOmotie digitaal en kunnen dus concreet aan de slag. Meriam Timmer is als project-manager verantwoordelijk voor de inhoud van het systeem: “In de zomer is er druk doorgewerkt, zowel aan de inhoud als aan de techniek. Scholen kunnen nu gebruikmaken van het gehele systeem inclusief het meet- en volgsysteem genaamd PrOscan, en een behoorlijk aantal thema’s van Praktijk en Loopbaan. Gedurende het pilotjaar zal dit worden aangevuld tot 27 thema’s, compleet met allerlei opdrachten en leerobjecten.” De competentiegerichte benadering van PrOmotie digitaal brengt met zich mee dat al veel inhoudelijkheden van andere bestaande leerlijnen zijn meegenomen in de vertaling naar het nieuwe systeem. Het nieuwe Praktijk en Loopbaan biedt in elk geval alle vakmatigheden aan die op uw school aan bod komen. Op dit moment wordt er mede op basis van de input van de pilotscholen gewerkt aan het optimaliseren van techniek en inhoud zodat PrOmotie digitaal in het schooljaar 2010-2011 ook voor u toegankelijk is! Begeleiding Alle pilotscholen worden begeleid door pilotcoördinator Laura Snabilié. Zij onderhoudt het contact met de scholen en zorgt dat alle vragen zo snel mogelijk worden beantwoord. Ook geeft ze advies en toelichting bij PrOmotie digitaal. De pilotscholen leveren hun feedback over PrOmotie digitaal aan bij Laura. “Dit kan gaan over de techniek, maar natuurlijk ook over de inhoud. Ik zorg dan dat de feedback op de PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

goede plaats terechtkomt”, aldus Laura. Hiervoor is het belangrijk om een goed contact te onderhouden met de 24 scholen. “We hebben veel telefonisch contact en ik bezoek ze regelmatig om met eigen ogen te zien hoe het gaat. Daarnaast hebben we binnen PrOmotie digitaal een forum. Docenten kunnen vragen stellen en met elkaar discussiëren over onderwijskundige onderwerpen die PrOmotie digitaal aangaan. Het is belangrijk om zo’n discussie te volgen want daarop kunnen wij bepaalde keuzes binnen het systeem baseren. Op het forum kunnen scholen ook hun wensen kwijt. Voordeel van het forum is de efficiëntie en openheid. Iedereen kan alle geposte items lezen. Zo hebben docenten onderling wat aan elkaar bij de invoering van en het werken in de leeromgeving. Daarnaast hoeven ze niet allemaal dezelfde vraag te stellen: vaak staan vraag én antwoord al op het forum.” Toekomst PrOmotie digitaal is vanaf komend schooljaar toegankelijk voor alle praktijkscholen. Dan is de complete leerlijn Praktijk en Loopbaan gereed. Toegang via een digicode gaat het komende jaar circa € 98,50 kosten. Dit is per leerling, voor het hele schooljaar, inclusief: • alle 27 thema’s, opdrachten en leerobjecten van Praktijk en Loopbaan • het gebruik van de PrOscan • de agenda • het portfolio • het complete docentendeel van PrOmotie digitaal (inclusief de handleidingen) • de mogelijkheid voor docenten om eigen materiaal toe te voegen en te koppelen • de Messenger-functie • de koppeling met de ProKrant • het docentenforum. En alle andere functionaliteiten die het systeem biedt, zoals het schoolbeheer, koppelingen met IOP, handelingsplannen en schooladministratiesystemen.

Praktijkervaring Hieronder een vraaggesprek met Jos Sleurink, docent van praktijkschool de Compagnie in Heerenveen. Jos is naast docent ook schoolbeheerder. Dit houdt in dat hij alle zaken omtrent PrOmotie digitaal coördineert binnen zijn school. Dat kan het instrueren van collega’s zijn of bijvoorbeeld het invoeren van leerlinggegevens in het systeem. Ook is hij de contactpersoon voor de school richting uitgeverij. ▼ Jos, waarom hebben jullie besloten mee te doen aan de pilot? Wij wilden graag een volwassen manier om leerlingen te betrekken in het aanbod van lessen en lesvormen. Ook wilden we de computer niet gebruiken als DOEL, maar als MIDDEL om lessen aan te bieden. De voorkeur heeft een systeem dat ook competentiegericht en onderwijskundig goed onderbouwd is. ▼ Wat betekende dit qua organisatie? Het betekende dat er iemand gezocht moest worden die geïnteresseerd is om uit te denken hoe we dit aan kunnen pakken in onze schoolorganisatie, met onze middelen en volgens ons eigen tijdpad. ▼ Hoe ver zijn jullie nu met de invoering? We hebben op dit moment alle leerlinggegevens ingevoerd in het systeem. Ook alle collega's hebben een profiel. Een aantal leerlingen werkt al met de agenda, de PrOMe of een opdracht.

▼ Hoe zijn de reacties van de leerlingen? De leerlingen vinden het vooral erg leuk om een opdracht uit te zoeken en ‘in te leveren’, dan krijgen ze vaak via het systeem een reactie terug van de leerkracht. Ook vinden leerlingen het spannend om via de computer opdrachten aan te pakken. Verder zien we het voordeel van thuis alles nog eens kunnen doorkijken of beleven. Er zijn verscheidene leerlingen die uit de praktijkbronnen die nog niet aan bod zijn geweest, in de reguliere lessen al informatie gehaald hebben. Ze weten ons te verbazen met de opgedane kennis. ▼ Wat zie je als winst van PrOmotie digitaal? Persoonlijk zie ik als winst dat het mogelijk is om eigen opdrachten en leerlijnen binnen het format van PrOmotie digitaal te plaatsen. De realiteit is dat kinderen steeds meer tijd 'online' doorbrengen. Het is op dit moment zelfs de grootste bron van sociale contacten die aangeboord wordt door de leerlingen. Vroeger was het normaal om naar buiten te gaan om je vrienden en bekenden te ontmoeten, dit gebeurt nu online. Wanneer je de kinderen digitaal met lesstof kunt bedienen, ligt dit erg dicht bij hun beleving. Ze hoeven niet per se te stoppen met hun online bezigheden elders. Sterker nog: PrOmotie digitaal biedt de mogelijkheid om interactief bezig te zijn met klasgenoten via de Messenger-functie. Nu is het niet zo dat leerlingen de hele dag achter de computer doorbrengen: ze halen er hun opdracht af die ze vervolgens gaan uitvoeren in de school, op stage of zelfs thuis.

▼ Zijn jullie nog ergens tegenaan gelopen? Ja, we kwamen bij een groot aantal van de computers die we al hadden verouderde software tegen en bij een aantal andere computers ontbrak software. Verder was het zo dat de verwachtingen van enkele collega's uiteen liepen. Hierdoor is het best lastig om als 'schoolbeheerder' iedereen te bedienen.

▼ Zijn er ook nadelen? Zo ja, welke? Het nadeel is dat het nu nog niet 'af' is. Dat is altijd het nadeel van een pilot, denk ik. Alhoewel ik het persoonlijk een uitdaging vind om 'onvolkomenheden' op te speuren. Een ander nadeel is dat het project moeilijk zal slagen op je school, als niet je hele organisatie dit project ziet als een uitdaging en hiervoor tijd, moeite en geld beschikbaar stelt. Draagvlak is dus belangrijk.

▼ Hoe zijn de reacties van collega’s? De meeste collega's willen 'te snel'. Dit is naar mijn gevoel een valkuil. Ze willen het liefst dat het gisteren allemaal al operationeel was. En de waarheid is: dat is het niet allemaal. Veel collega's geven aan dat ze het best moeilijk vinden. Doorvragen leert dat het vaak met 'de computer' te maken heeft en niet zozeer met PrOmotie digitaal op zich. Een aantal collega's wil hun eigen in kaart gebrachte leerlijnen en bijbehorende thema's en opdrachten graag in het format gieten en op deze manier digitaal aanbieden. Dit kan, maar het is voor nu wel weer extra werk.

▼ Wat zou je scholen adviseren die straks willen starten met PrOmotie digitaal? Zorg ervoor dat je in kaart brengt welke materiële aanpassingen er nodig zijn in de schoolsituatie. Je hoeft niet voor elke leerling een computer beschikbaar te hebben, maar je moet wel even nadenken over de middelen die je hebt en hoe je de zaken kunt organiseren. Zorg ervoor dat de neuzen van collega's dezelfde kant op staan. En misschien wel het belangrijkste: neem het serieus en neem ook tijd om het te laten landen.

Gaandeweg worden ook de andere leerlijnen in het systeem verwerkt. Een hele klus waar we hard en gemotiveerd mee aan de slag gaan. Met het groeien van de inhoud van PrOmotie digitaal zal uiteraard ook de prijs van het systeem meestijgen. Uiteindelijk zult u met een compleet dekkende leeromgeving tegen een passende vergoeding per leerling aan de slag kunnen. Voordeel van vroeg instappen is dat u alle bijkomende inhoud direct in kunt zetten in de klas, als u zich de werkwijze eenmaal eigen heeft gemaakt. Vervolgens wordt er in 2015 met de deelnemende praktijkscholen en het Platform Praktijkonderwijs geëvalueerd en praten we over de toekomst van het bestaande PrOmotiepakket met foliomaterialen zoals boeken en cd-roms. Centrale vraag dan: is er nog behoefte aan materiaal in deze vorm? De toekomst (u) zal het uitwijzen! Edu’Assist Er zijn pilotscholen die het prettig vinden om extra begeleid te worden bij de invoering van PrOmotie digitaal. Ze willen bijvoorbeeld meteen het gebruik

van CGO op hun school aanpakken, of het werken met een IOP, in combinatie met PrOmotie digitaal. Voor deze scholen biedt Edu’Assist trainingen op maat aan. Edu’Assist is als zelfstandig onderdeel van Edu’Actief werkzaam in advisering en bemiddeling van scholen. Na een vrijblijvend intakegesprek met een van de adviseurs van Edu’Assist, wordt er een trainingsvoorstel gedaan, volledig gericht op de situatie en wensen van de school. De trainingen zijn niet alleen geschikt voor pilotscholen. Ook als u volgend jaar zelf gebruik wilt maken van PrOmotie digitaal, is het aan te raden nu alvast te starten met inwerken. Zo bent u optimaal voorbereid! Kijk voor meer informatie op www.eduassist.nu. Wilt u meer weten over PrOmotie digitaal? Kijk eens op www.promotie.nu/digitaal of neem contact op met Edu’Actief via 0522 235 235 voor een presentatie bij u op school of om in contact te komen met een pilotschool bij u uit de buurt. ■

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

5

Interview Guido Baks

Actueel en bij de tijd met PrOmotie De Ambelt is een school voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs. Zo’n 2000 jongeren met psychiatrische en/of gedragsproblemen krijgen er onderwijs en begeleiding. Doel is hen voor te bereiden op een evenwichtige en een zo zelfstandig mogelijke functie in de maatschappij. Er zijn ruim 650 medewerkers actief op locaties in Apeldoorn, Deventer, Hardenberg, Meppel, Nunspeet, Steenwijk en Zwolle.

6

gezamenlijke lessen over. De PrO-leerlinEen van die medewerkers is de 26-jarige gen hebben naast consumptief, ook Guido Baks. Guido Baks is groepsleerbeeldende vorming, groen en techniek. kracht en docent hout/metaal bij De Doel van hun opleiding is dat zij zich Ambelt in Deventer. Op zijn zeventiende kunnen redden in de maatschappij: in de ging hij werken als automonteur. Toen thuissituatie, in hun hij 23 was, werd vrije tijd, bij het hij instructeur in “Je eigen fantasie wordt werken en bij het het reguliere mbo. Twee jaar geleden geprikkeld, maar ook gevoed zelfstandig wonen. Voordeel van deze heeft Baks het door de leerlingen zelf. Deze combinatieklas is arbeidstrainingslessen zijn nooit hetzelfde.” dat de leerlingen centrum opgezet elkaar dingen kunvoor PrO-leerlingen nen uitleggen en in Apeldoorn. Hij is dat zij zich aan elkaar kunnen optreknu bezig met zijn tweedegraads docenken. Zij helpen elkaar. Een goede praktenopleiding voor Zmok/PrO. “Bij deze tijkervaring in communiceren die ervoor groep ligt mijn hart”, geeft hij aan. Of zorgt dat de leerlingen sociaal rijker worhet een roeping is, weet hij niet. den. Om iets voor elkaar te kunnen “Maar”, zo vertelt hij, “het mooie van krijgen, moet er samengewerkt worden. het kunnen is, wanneer je het kunt overIn de klas van Baks zitten acht leerlindragen aan een ander. Daarnaast leer ik gen. Hij realiseert zich dat dit een bijzonvan mijn leerlingen.” dere luxe is. Hierdoor is het voor hem mogelijk om individueel en gericht met BBL en PrO werken samen hen bezig te zijn. “Ik sta niet boven de Zijn klas bestaat uit leerlingen in de leefleerlingen, maar beweeg me tussen hen tijd van 13 tot 16 jaar. De leerlingen zijn in. Ik hamer er steeds op dat ze niet PrO-leerlingen, en consumptief-leerlinbang hoeven te zijn om dingen te zeggen die BBL doen. Natuurlijk hebben de gen of te vragen. Als ik het niet weet, BBL-leerlingen meer praktijkuren congooi ik het in de groep. Met elkaar sumptief, maar er blijven voldoende weten we heel veel en komen we een heel eind.” PrOmotie voor elk intelligentieniveau De PrO-leerlingen werken veelal met de boeken van Edu’Actief, waaronder PrOmotie. Baks: “Het is een fijne werkmethode. Redelijk simpel. Voor sommige leerlingen misschien zelfs iets te simpel, maar in principe kan elke leeftijdsgroep PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

ermee werken, ongeacht welk intelligentieniveau.” PrOmotie op leerling gericht “PrOmotie is geheel op de leerling gericht. De stof kan aangepast worden aan elk niveau in een bepaald vak. Als het Nederlands van een PrO-leerling op BBL-niveau zit, krijgt deze leerling Nederlands op BBL-niveau. Ik wil zo veel mogelijk uit de leerling halen. Ik wil hem prikkelen en stimuleren om zichzelf te blijven ontwikkelen.” De een vraagt, de ander vraagt niet, maar heeft wel hulp nodig. Ze krijgen allebei de benodigde ondersteuning. De leerling beslist altijd zelf op welk niveau hij werkt, in samenwerking met de leerkracht en zijn ouders. Tijd is structuur “De leerlingen hier hebben behoefte aan structuur. Het werken met tijd, de klok en alles wat hieraan vastzit, is dan ook een goede en belangrijke basis voor hen. Tijd is structuur.” De klok is de basis “Ik begin met het meest simpele: de klok zelf. Je kunt een klok meenemen, zelf tekenen, laten tekenen, mee laten brengen. Wijs op de verschillende soorten klokken die er zijn en laat de leerlingen aangeven waarin het verschil zit. Is de klok analoog of digitaal, groot of klein? Werkt de klok met een 24 uurssysteem of een 12 uurssysteem? Is er een wekkerfunctie? Hoe weet je dat? Waaraan zie je dat? Welke dingen zitten er om de klok heen? Vervolgens laat je ze vertellen wat ze herkennen in de klok

Zelf doelen stellen De leerlingen zetten stapsgewijs zelf hun doelen uit en geven aan wat ze hebben bereikt. De kracht van het systeem is herhaling van de stof. Spelenderwijs oefenen, controleren en, opnieuw, oefenen en controleren. De docent moet regelmatig het portfolio van de leerling inkijken om te zien of de leerling begrijpt waar hij mee bezig is en daadwerkelijk vooruitgang boekt.

ling zelf structuur aan te brengen in “Het voorbereiden van de zijn dagelijkse leven. lessen vergt dan iets meer en Zo krijgt hij de een andere inzet van de opdracht mee om thuis een bepaald docent. Maar ik ben ervan tijdspad vast te legovertuigd dat hierdoor de gen, bijvoorbeeld lesstof bij de voor het maken van huiswerk. Van tevotijd en actueel blijft.” ren moet hij aangeven hoeveel tijd hij Gebruik van de denkt met zijn huisagenda werk bezig te zijn. En vervolgens gaat hij “Als de leerlingen het klokkijken onder bijhouden hoeveel tijd hij daadwerkelijk de knie hebben, stap je over naar de aan zijn huiswerk heeft besteed. dagen en de maanden. Daarna komt het Opdrachten kunnen ook zijn het poetgebruik van de kalender en de agenda. sen van de tanden of het kijken naar de Hoe gebruik je de agenda? Waarom? televisie.” Door te doen en te ervaren leert de leeren of ze kunnen zien of het ‘s morgens, ‘s middags of ‘s avonds is. Je eigen fantasie wordt geprikkeld, maar ook gevoed door de leerlingen zelf. Deze lessen zijn nooit hetzelfde.”

Docent beter af zonder handleiding Er is geen algemene docentenhandleiding voor de PrOmotie-didactiek, wel voor de afzonderlijke onderdelen, waaronder leren klokkijken met Uurwerk. Guido Baks: “In het begin heb ik dat als een gemis ervaren. Ik had geen richtlijn. Nu heb ik de slag te pakken en denk ik dat de docent zelfs beter af is zonder docentenhandleiding. Je gebruikt meer je eigen fantasie en de beleving van de leerlingen in de klas. De materialen van PrOmotie nodigen de leerkracht juist uit om meer te vertellen. Het voorbereiden van de lessen vergt dan iets meer en een andere inzet van de docent. Maar ik ben ervan overtuigd dat hierdoor de lesstof bij de tijd en actueel blijft.” ■ De PrO-leerlijn van de Ambelt wordt gesubsidieerd door ESF (Europees Sociaal Fonds). De school en de leerkrachten ontvangen een tegemoetkoming om de PrO-leerlingen op de juiste wijze te ondersteunen en voor te bereiden op een vervolgstudie of werk in de reguliere arbeidsmarkt.

Stap voor stap leren klokkijken met Uurwerk Zijn er in uw klas ook leerlingen die moeite hebben met klokkijken? U kunt ze hierbij helpen door het werken met de nieuwste uitgave bij PrOmotie: het werkboek Uurwerk. PrOmotie Uurwerk is een boek waarmee u op gestructureerde wijze het analoog en digitaal klokkijken kunt aanleren. De leerlingen gaan via de opdrachten in het boek intensief aan de slag met dit onderwerp. Uurwerk is full colour en bevat een opbouwklok die leerlingen zelf laag voor laag in elkaar kunnen zetten. Met behulp van deze klok maken ze ver-

volgens opdrachten uit het werkboek. Een dag bestaat uit afzonderlijke dagdelen en uren, een uur bestaat uit minuten, zo wordt elk onderdeel stap voor stap behandeld. Uurwerk kan afhankelijk van het niveau van de leerling worden ingezet in plaats van, of ter voorbereiding op het boek Rekenen en Wiskunde Tijd. Wilt u in uw lessen ook gebruik gaan maken van Uurwerk? Bestel uw werkboeken dan via de online catalogus op www.edu-actief.nl of vraag eerst een gratis beoordelingsexemplaar aan!

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

7

Lesbrief De kredietcrisis

De actualiteit centraal

8

Bij de ontwikkeling van leermiddelen gaan we altijd uit van onderwerpen die van belang zijn en blijven voor de leerlingen. Soms zijn er echter actualiteiten die vanwege de omvang en impact opeens ook van belang worden, zoals de kredietcrisis. Elke dag wordt erover geschreven, gelezen en gesproken. Met deze lesbrief heeft u de mogelijkheid om ook in uw les aandacht te besteden aan deze actualiteit. Hoe is de crisis eigenlijk ontstaan en hoe gaan uw leerlingen in deze tijden van crisis zelf met hun geld om? Met deze lesbrief ontdekken ze het allemaal.

In PrOmotie Cultuur en Maatschappij, maar ook in PrOmotie Rekenen en Wiskunde vindt u meer teksten en opdrachten over geldzaken. Kijk ook eens in de onderwerpenmatrix van PrOmotie! Dit hulpmiddel kunt u gratis downloaden vanaf www.promotie.nu.

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

daardoor en konden k n a b e ig Somm eer terugg een geld m g n ie se n e m de en die ze n zelf schuld Ze hadden . rugbetalen konden te gehoord: failliet. n n va e s g n in e g e banken st al wel ze va e r D e bestaan als t b e e g h Jij niet lan r n e d s. n si o k ri tc e Z de kredie het is? je ook wat n in de an? ta ts n o Maar weet nken raakte leen is a s b si ri re tc e d ie n d a kre Ook eld ge En hoe de ierna. n hadden g h e k st n k a b te e ze d e D et gingen. . Lees eerst en die failli opdrachten k e n d a b a n rn a a a a anken niet Maak d regen de b Dat geld k terug. et risis akte ook h De kredietc s begon in 2007 Daardoor ra si ri tc eze De kredie geld van d . en. k . n p a o b n ij e in Amerika b k n ba n geld eiveel mense erd het mo n w e s d n n e n e e e p le iz r O u h bij Daa te n e ro n g le te geld om lijk om geld Ze leenden . n kope een bank. otheek. te kunnen eet een hyp h g in me n le Zo’n reld zagen gbetalen. de hele we r ru ve te t O a d . t je gebeuren leent, moe in Amerika Als je geld . ld u h sc erland. n d e ne Ook in Ne nd war Je hebt da el ve n e in Nederla d n n o k se n a e k ri m e e m D A beure t In nie hier zou ge hypotheek dat dit ook un sp h mensen de n e haald n. eel mensen V n terugbetale e k n a k. men de b bij hun ban de ba Daarom na mensen ie ier hadden d h n k o va o n r Maa de huize ld. genoeg ge ensen over. en rd e e niet alle m b n ro e p d n n e o k k n e a Z b De ruggeven. aan andere hun geld te die huizen . ld n e e g p e o end verk and mensen te zo hun gele n in Nederl de banken n e d n o k Veel banke n Da . k ij il e mo n. in kregen het erika kon terugkrijge and in Am de overheid m p ie e n re a g n n ij e . o To n o e rv p Maar b e o k e id zorgd g een huis De overhe . of wilde no n e d d ld ha ka genoeg ge n in Ameri rt n de banke e e mensen ve d m a st w e k o r m o m Dit l e Hierdo sn l niet zo lemen. De bank za ocht. n u rk h in de prob ve n t e ie d n n en. n ko werden Dus mense en inkomst De huizen dden zo ge a ten staan. h . la n n g e ve k in a n n g a e rek En de b n wel uit e d d a h n g e ank kenin d Maar de b bben een re n zijn door mensen he l e ve t Veel mense n u a ld W e g t e m k. rzichtiger o vo m l bij een ban e iet zo sn ar je geld. en. Ze kopen n Daarop spa geld opnem it d je n minder. e il p w o En ze k n e a Maar soms d ld e g t aken fabri oet he Daardoor m De bank m . n e . ct n u d ve gge minder pro en aan je teru de fabriek aargeld sp t e h n En is er in e k n rd a o b w e t d e n o m hadde dat gedaan m In Amerika t. m ik so ru b n e e g m nders n rdoor ko ie se n H e m voor iets a e d lemen. en konden n. in de prob Deze bank terugbetale lenen bij t ie veel minde n n ld e e b b rg Ze he m geld hun spaa ro a a d n e g steeds uitg n gin Maar nog Veel banke . n e k andere ban akte op. dit geld ra k o o r a a M

crisis De krediet

bank. . problemen d r o snel mee

nsen dit n bang . argeld weg

nken niet

9

➔

ven. meer

t, noem je dat je krijg ld e g t e h l 5. A loon t e h je n a a eeft, noem orbeeld dat je uitg Denk bijvo ld e g . t rs e e h l m m 6. A rkne laan daaro van de we rieken onts b fa e de als ig m Som a is hetzelf rs. bij de kass n t. e e li n il e k fa e n fr werkneme eke 7. A n die fabri or die Anders gaa is, is het vo rk e w noem je ig te in e rk te krijgen, ts ie Omdat er w oeilijk om nieuw we m o n ve rs m 8. Geld ge werkneme . g kunt vinden een rekenin . is je is r a cr a s d w e jf e ri og st 9. Het bed ent is het n te gaan. Op dit mom t het wel wat beter is een , n e open lijk s snel rug kunt In Amerika kredietcrisi iet meer te n e d n e t a ld d u n h e sc op 10. Als je je Laten we h orbij is! vo l a dan ga je a , m n le le he beta e eld. 11. Door d met hun g orzichtiger vo 1 n t se h n c e ra m Opd zijn nnen. zie je 11 zi n. B C P weggelate Hieronder rd o o w N D I n e E e is D n zi L . F M S In elke S C H U L I A te woord in is L ju t I e h n E zi D A O Vul in elke I D L T M P S O B C k Z U aan oo S W I H J B D A woorden st P n te I la e g O g N D N De we I V G F eker. A R E zo P rd o S o w R e in d P X E . R L U M S A L oorden op w M e d B k e H o Z C T C K I O Y T R Q n e S g n ti F ch ri G 4 E N S n staan in T N T M T A L E De woorde B L E M zoeker: E P G A F D I W O in de woord rechts ➔ K S L P O aar I U A C E N E Van links n N Q M ➔ I J O K naar links D L V L G I M Van rechts P S P en S K N E B E naar bened B Y E A N Van boven K E D R I n R G N Y H O n naar bove P e d e O n e b T n Va K E E H

➔

ken dat de ban n. ouwen geve n. aa g eer failliet hun p o ld paarge s kredietcrisi . tgeven rs. er iets duu en rk minder we en. en ge fabriek . inkomsten ven.

Tip!

oord er iet welk w Weet je n hoort? in een zin oorden erst alle w e n Zoek da rdzoeker. in de woo woord arna welk in hoort. Bepaal da in welke z r e k e o z rd o o uit de w an heb je eld leent, d uis te 1. Als je g t om een h dat je leen ld e g t e H 2. je een pen, noem t kunnen ko iemand wa ruiken van b e g t il w ts je iets 3. Als je ie eft, dan ga er terugge e w a rn a a je d

2 Opdracht met hoe je zelf u n k e td n O gaat. je geld om djong.nl www.nibu te si b e w e d r a a n Ga jezelf’. knop ‘Test ben jij?’ Klik op de r geldtype o vo t a ‘W : st te Doe de st? r met de te gen. Ben je klaa lgende vra vo e d n a d rd o o Beantw jij? ldtype ben 1. Welk ge ruiken? p ga jij geb 2. Welke ti ? 3. Waarom

oem je bewaren, n 4. Je geld

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

Talent ontwikkelen, talent benutten

Ichthus College Kampen heeft uitmuntend leer- en werkklimaat

10

Het Ichthus College in Kampen heeft resultaten die er niet om liegen. Bovendien werd de Stichting Scholengroep Christelijk Onderwijs (SSCO), waartoe Ichthus College behoort, uitgeroepen tot Beste Schoolvoorbeeld 2008. Kennis- en adviescentrum Arbo-VO roemde de scholengroep vanwege de aanpak voor een gezond en veilig werkklimaat. Het Ichthus College heeft 650 leerlingen. Het zijn net zulke leerlingen als die je op een andere school in Nederland vindt. Gewone jonge mensen dus, met ieder een eigen identiteit en leeftijdsproblematiek. Wat doet de school om deze resultaten te halen en te behouden? Gesprekspartner is locatieleider praktijkonderwijs Corné Sukaldi. Hij is vanaf

• Leerlingen bereiken zonder vertraging in twee jaar het verwachte vervolgtraject. • Zittenblijven in de leerjaren 1 en 2 is uitzonderlijk. • Ongeveer 80% van de leerlingen zit in klas 3 op of boven het advies van de basisschool. • Doorstroom van klas 3 naar het eindexamen is boven gemiddeld. • Slagingspercentages liggen al enige jaren boven de landelijke cijfers. • Behaalde examencijfers liggen op het landelijk gemiddelde. • 25% minder ziekteverzuim van leerkrachten in 2007-2008 in vergelijking met 2004-2005. • 30% meer leerkrachten die zich in 2007-2008 niet één keer ziek hebben gemeld. • Binnen praktijkonderwijs heeft 90% van de leerlingen op 18-jarige leeftijd een baan. De school kent een baangarantie toe aan de leerlingen. • 10% van de praktijkonderwijsleerlingen stroomt door naar niveau 1 en 2 van het mbo.

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

1985 werkzaam in het onderwijs. Eerst in het speciaal basisonderwijs, vervolgens vso voor moeilijk lerende kinderen en nu bij het Ichthus College, een complete school voor gymnasium, vwo, havo, vmbo, lwoo en praktijkonderwijs. Sukaldi: “Onze school is er voor iedereen. De leerlingen zitten er niet alleen om goede cijfers te halen, maar vooral om zich te kunnen ontwikkelen. De slogan van de school is: ‘Talent ontwikkelen, talent benutten’. De leraren boren talent aan bij leerlingen en ontwikkelen dit verder. Talent benutten is een taak die bij de leerling zelf ligt. Dat moet hij zelf aanpakken. Natuurlijk gaat alles in nauwe samenwerking met de ouders en/of verzorgers. Als school probeer je dat op alle fronten natuurlijk te stimuleren.”

“Het praktijkonderwijs kent een basisschoolstructuur”, geeft Sukaldi aan. “Er werken hier voornamelijk docenten die de pabo hebben gedaan. Zij zijn allround inzetbaar en erg gericht om een band op te bouwen met de groep mensen om hen heen. Of het nu collega-leerkrachten zijn of leerlingen.”

Dat kan onder andere door een aangename werk- en leeromgeving te creëren. Zo zitten de afdelingen praktijkonderwijs en vmbo van het Ichthus College in een modern pand met allerhande snufjes en voorzieningen. Er is een grote centrale hal waar alle leerlingen kunnen zitten met ruime gangen die hierop uitkomen. Het praktijkonderwijs (leerlingen van 12-18 jaar) heeft daarnaast ook nog een eigen ontmoetingsruimte die meer geborgenheid biedt.

De behoefte om een band op te bouwen is van essentieel belang om een goede inschatting te kunnen maken naar wat een leerling kan. “De leerling staat centraal bij ons”, licht Sukaldi toe, “Bij ons gaat het om het kind en wat het maximale is wat hij kan bereiken. Wij werken niet met einddoelen in het algemeen. Ons doel is dat elk individueel kind op onze school zich in de maatschappij zo zelfstandig mogelijk kan redden.” De leerling krijgt hiervoor veel persoonlijke begeleiding en heeft een kleine groep van ondersteuners om zich heen. De contacten zijn direct en afgestemd op de leerling.

Maar een aangename leeromgeving is niet alleen afhankelijk van het gebouw of de luxe erin. Ook de sfeer tussen leerkrachten en leerlingen onderling, en het leermateriaal spelen een belangrijke rol.

Belevingswereld leerling staat centraal De methodiek van PrOmotie sluit naadloos aan op deze gedachtegang. Het totaalpakket, gericht op werken, wonen

als leerkracht altijd blijven nadenken over wat je extra kunt aanbieden aan de groep en aan de individuele leerling. Onze docenten zijn dan ook zeer creatief en vindingrijk. Er wordt veelvuldig gebruikgemaakt van de digitale borden PrOmotie verandert mee met het en de docenten zijn op de hoogte van lesniveau lesondersteunende en verklarende filmSteeds wordt gekeken naar de mogelijkpjes op YouTube. Onderling is er intenheden van de leerling. Waar staat hij nu sief contact om ervaringen uit te wisseen wat zijn zijn wensen? Kan hij naar len. Als een leerling een bepaald onderAKA-plus (vooropleiding voor mbodeel niet op lijkt te niveau 2) of miskunnen pakken, schien kan hij wel wordt er bij de colde stap maken naar “De leerlingen zitten er niet lega’s naar mogelijvmbo leerweg BBL? ke tips gevraagd. Scoort de leerling alleen om goede cijfers te bij een of meerdere halen, maar vooral om zich Hoe ga jij daarmee om? Heb je een tip vakken op een te kunnen ontwikkelen.” om de leerling wel hoger niveau? Dat te laten ervaren wat is geen probleem. er wordt bedoeld? In een aantal gevalHet meten van temperatuur is een voorlen kan de betreffende leerling binnen beeld van een onderwerp dat niet elke de eigen schoolmuren blijven en wordt leerling direct begrijpt. Tien is hoger dan zijn leermateriaal aangepast aan het acht. Waarom is –10°C dan kouder dan betreffende vak. Binnen het gebouw -8°C? De ene docent laat het zien door kunnen praktijkonderwijsleerlingen een getallenlijn op het bord te tekenen, lessen volgen op vmbo-BBL niveau. de ander heeft er een andere visuele truc voor bedacht.” PrOmotie als naslagwerk Van de 650 leerlingen volgen er 100 het Beeldwoordenboek is topper praktijkonderwijs. Zij worden gestimuEen van de fijnste, en daardoor ook leerd met de werkmethodiek PrOmotie meest gebruikte, onderdelen van die als een rode draad door hun schoolPrOmotie is het beeldwoordenboek. carrière heen loopt. Alle leerlingen starEen ware topper die door alle leerlingen ten met PrOmotie. Het Ichthus College wordt gebruikt. De leerling die in een was een van de eerste scholen in bepaald lesthema een woord niet Nederland die, na de introductie van begrijpt, zoekt het woord op in het PrOmotie, in één keer alles heeft aangebeeldwoordenboek. Daar vindt hij het schaft. En de methode wordt nog steeds woord met een plaatje erachter en een gebruikt. Het complete PrOmotie-pakket verklaring waarvoor het product wordt wordt per leerling gekocht op het gebruikt. Als het inderdaad gaat om het moment dat hij op school komt. voorwerp dat mogelijk gebruikt moet PrOmotie sluit goed aan bij enig vervolgworden, gaat de leerling het opzoeken onderwijs. Leerlingen leren zelfstandig in het magazijn. Eerstejaars, maar ook werken en plannen. Aan het eind van leerlingen die op stage gaan en die te het vierde jaar ontvangt de leerling het gehele pakket als een soort van naslagwerk van zijn schoolperiode. “Dit wordt enorm op prijs gesteld”, vertelt Sukaldi. “PrOmotie wordt op deze wijze het eigen, persoonlijke project van de leerling.” en vrije tijd, beantwoordt aan de doelen die het praktijkonderwijs stelt en het beantwoordt aan de belevingswereld van de leerling.

PrOmotie biedt basis voor uniek lesmateriaal PrOmotie is de basis. De docenten zorgen voor het unieke eindproduct dat geheel is toegesneden op de betreffende leerling. De leerkracht voegt extra lesstof toe en maakt er in principe een geheel eigen lesmethode van. Sukaldi: “Je moet

SSCO heeft 12 schoollocaties met 7000 leerlingen van praktijkonderwijs tot en met vwo, en 800 medewerkers. Het Ichthus College heeft drie locaties in Kampen en een in IJsselmuiden.

maken krijgen met specifieke voorwerpen zoeken het betreffende object eerst in het beeldwoordenboek op. Ook bij begrijpend lezen wordt het beeldwoordenboek veel gebruikt. Het Ichthus College is kritisch ten opzichte van de werkmethoden waarmee wordt gewerkt. “We kunnen goed overweg met PrOmotie”, verklaart Sukaldi, “al zitten er hier en daar wat hiaten. Voor de ene leerling is PrOmotie te makkelijk, voor de andere leerling is het te moeilijk. Er is binnen onze school grote behoefte aan meer verdieping van de lesstof. Gelukkig hebben we vanuit de uitgeverij een luisterend oor gehad voor onze bevindingen. We wachten dan ook met smart op PrOmotie digitaal dat ons van meer verbredingsmateriaal kan voorzien zodat de leerlingen nog zelfstandiger aan de slag kunnen met de opdrachten of bij het stagewerk.” Aandacht en betrokkenheid zijn belangrijke factoren om het talent bij leerlingen te ontdekken en te stimuleren. Maar persoonlijke ontwikkeling bij de leerkrachten is minstens zo belangrijk bij het Ichthus College. Inspirerende leeromgeving Directeur Roelof Smidt heeft in een eerder interview reeds aangegeven dat de ‘christelijke identiteit van het Ichthus College het uitgangspunt is voor het creëren van een inspirerende leeromgeving’. Dat geldt niet alleen voor de leerlingen, maar ook voor de docenten. Zij worden gestimuleerd om hun expertise en vak-inhoudelijke kennis met elkaar te delen. Dit kan, naast het lesgeven, als trainer of coach, maar ook op een van de informele ontmoetingsplekken die de school heeft ingericht voor de leerkrachten. Uit de resultaten blijkt dat docenten het leuk vinden om expertise uit te wisselen met collega’s. Zo wordt bij het Ichthus College intensief gebruikgemaakt van de kennis die er in huis is. Zo worden talenten niet alleen ontwikkeld, maar ook benut. ■

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

11

Edu’Assist, een relatief jong en snelgroeiend onderdeel van Uitgeverij Edu’Actief b.v., organiseert adviestrajecten, trainingen en bemiddelt tussen bedrijven, scholen en groepen particulieren.

12

“Even snel langskomen om te vertellen hoe een onderwijsmethode in elkaar zit, en dan vertrekken zonder de docenten zelf aan het woord gelaten te hebben, is er voor ons niet bij. Zonder meteen in de vakinhoudelijke verantwoordelijkheid van een school te treden, adviseren wij vanuit de eigen optiek van de school en leggen vervolgens uit welke mogelijkheden verschillende methoden of trainingen kunnen bieden om die eigenheid van de school nog beter in de praktijk te brengen.” Ilse Gmelig, Laura Snabilié en Mike Nikkels hebben als trainer/adviseur bij Edu’Assist een heldere kijk op de meerwaarde die zij bieden. Ze hebben op diverse vlakken ervaring opgedaan in het onderwijs, en doordat zij ook nu nog nauw betrokken zijn bij deze wereld weten zij precies wat er leeft. Tips uit de dagelijkse praktijk nemen zij graag mee naar een volgende school.

De onderwijsvernieuwingen van de afgelopen jaren hebben ertoe geleid dat docenten een nieuwe rol hebben in het leerproces van de leerlingen. Zo vraagt individuele begeleiding van leerlingen die zelfstandig aan hun opdrachten werken een geheel andere benadering van docenten dan een klassikale benadering. Ook de inspectie stelt steeds duidelijker eisen aan de school. “Het geeft altijd veel voldoening om een school of docent te ondersteunen bij de inrichting van de onderwijsprocessen, implementatie van een methode, het opzetten van nieuwe lessen of het ontwikkelen van persoonlijke vaardigheden. Vooral het moment dat enthousiasme ontstaat binnen een schoolteam is prachtig.” De ondersteuning van Edu’Assist wordt voortdurend toegespitst op de situatie. Soms is

een school tijdelijk op zoek naar extra mensen voor de klas, soms is het een eenmalig contact met een docent in de vorm van een workshop. Een andere keer is het een traject met meerdere bijeenkomsten of themadagen. Onderwerpen variërend van omgaan met pesten, competentiegericht lesgeven, optimaal werken met een pakket als PrOmotie of PrOmotie digitaal, vormgeven van het lesrooster tot mediawijzer maken van leerlingen of het zelf maken van instructiefilms. Onze kennis is inzetbaar bij schoolteams die door hun omvang misschien specifieke input missen. Of daar waar het draagvlak voor verandering wel aanwezig is, maar de randvoorwaarden nog niet helder zijn. In alle gevallen is het een advies of training op maat. Uw maat! Wilt u eens vrijblijvend kennismaken met Edu’Assist? Neem contact op via e-mail: [email protected] of bel 0522 235 235.

PrOmotie Column

Doorgaan!

W

ees eerlijk. Ook u kijkt soms met verbazing naar het nieuws of in de krant. AOW, DSB, USA … Ik hoef er niets over te schrijven in dit magazine, dat wordt al genoeg gedaan. Ik weet dat u elke dag omgaat met jongeren die hun eigen speciale talenten hebben, maar ook kwetsbaar zijn. Jongens en meiden die we in Nederland hard nodig hebben, nu en in de toekomst. Erg belangrijk dus dat we ze in deze turbulente tijden ‘op het paard’ weten te houden! Het kan! Het gebeurt ook! Ik kom nogal eens op

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

een collega-school, waar prima initiatieven met veel enthousiasme tot stand gebracht worden. Zo was ik laatst op een school waar letterlijk alle schotten tussen vmbo en praktijkonderwijs weggetrokken zijn. Daar kan een leerling van de ene op de andere dag compleet of voor een bepaalde cursus overstappen naar het vmbo. Een andere school heeft een huis in het centrum van de stad ingericht om te leren leven en werken. Dat vergt grensverleggend denken. Ook u kunt ervoor zorgen dat uw leerlingen hun mogelijkheden leren kennen en benutten, met de juiste begeleiding van

uw kant. Dit doet u met een visie en daarbij passende bouwstenen. De keuze voor leermiddelen is aan u. Maar zorg altijd dat u dicht bij de leerling blijft. Maak een keuze voor flexibiliteit en kwaliteit. Een advies van Thomas? Tsja, dat zou doorgestoken kaart lijken in dit magazine. Maar het is zo gek niet om de uitgever van PrOmotie digitaal eens te laten komen uitleggen wat dat digitale allemaal te betekenen heeft. In ieder geval veel minder met computers werken dan u vermoedt. Want het gaat immers om handen uit de mouwen, aan de slag! Inderdaad we gaan door!

Beweeg prikkelt en motiveert leerlingen tot actie

“Ik ben trots op wat ze hebben bereikt” Het is alom bekend dat actief bezig zijn goed is voor lichaam en geest. Toch worden Nederlanders steeds zwaarder en wordt het steeds moeilijker om jonge mensen aan het bewegen te krijgen en te houden. Met Beweeg worden leerlingen geprikkeld om sportieve activiteiten te ondernemen. Dat kan in groepsverband of alleen, om conditie op te bouwen of om je eens lekker af te reageren. Beweeg is geen leerboek, maar een praktisch boekje vol tips en mogelijkheden voor activiteiten in en buiten school. Het boek kan tegen een stootje. Maaike Wigman is mentor van het tweede leerjaar en werkt nu tien jaar bij het Pius X-College in Bladel. Dit jaar werkt zij voor het eerst met Beweeg. Pius X-College is een school voor vwo (ook tto) tot en met praktijkonderwijs. Er zitten 2200 leerlingen op de school waarvan circa 220 leerlingen het praktijkonderwijs volgen.

”Ik ben zelf best een controlfreak, maar in dit geval heb ik alles aan hen overgelaten. Ze hebben het prima gedaan.”

Enorm gemotiveerd “Leerlingen vinden het spannend om sportactiviteiten te doen”, geeft Maaike aan. “Ze vinden het sowieso eng om iets nieuws te ondernemen en om in contact te komen met iets wat niet dagelijks is. Ze hebben behoefte aan structuur en door het kiezen van een sport- of bewegingsactiviteit stappen ze even van dat vaste pad af. Ze vragen bevestiging bij elke nieuwe stap. Ze zijn wel heel erg gemotiveerd als ze zelf voor een bepaalde activiteit hebben kunnen kiezen.” “Een mooi voorbeeld hiervan zijn Rob van Wijngaarden en Rick Bolder. Twee leerlingen die een kamp van twee dagen hebben georganiseerd dat in oktober al heeft plaatsgevonden. Deze activiteit is versneld uitgevoerd omdat Rob en Rick er zo vol van waren dat ze hun onrust over zouden brengen naar de hele groep. Ze hadden alles zelf geregeld. Van de locatie tot en met de boodschappen, de spooktocht en zelfs de begeleidende brief voor de ouders. Er was een stevig contact met de man van de kampeerboerderij en ook tijdens het kamp

bleven de jongens in hun rol van verantwoordelijken. “Ik ben zelf best een controlfreak”, geeft Wigman aan, “maar in dit geval heb ik alles aan hen over kunnen laten. Ze hebben het prima gedaan.” Eigen activiteit toegestaan De leerlingen krijgen in het begin van het schooljaar eerst een korte uitleg. Wat is de bedoeling, wat wordt er van hen verwacht? Dan kiezen ze in tweetallen een activiteit uit het boek om te organiseren voor de hele groep (15 tot 16 personen, afhankelijk van het leerjaar). Het mag een activiteit uit Beweeg zijn, maar ook een eigen activiteit. Met het plan van aanpak, achter in het boekje, gaan ze aan de slag. Alle activiteiten komen aan bod Het uitgewerkte plan wordt ingeleverd bij de leerkracht. Eventuele feedback wordt net zo lang verwerkt tot het gehele plan wordt goedgekeurd. Voor de herfstvakantie moeten alle definitieve plannen ingeleverd zijn. Na de vakantie wordt er gestart met de uitvoering van de activiteiten. In principe worden alle ingeleverde plannen uitgevoerd. Natuurlijk wordt de activiteit afgesloten met een verslag van de leerlingen. Het uitgewerkte plan en het verslag komen uiteindelijk in het portfolio van de betreffende leerling terecht. Bij de organisatie van een activiteit gebruiken de leerlingen vaardigheden uit andere leerlijnen, waaronder plannen, begroten, Nederlands, telefoneren en verslaglegging. Wigman: “Ik ben heel erg trots op de leerlingen en op wat zij bereikt hebben in die eerste zes weken van dit jaar. Ik kijk dan ook uit naar de uitvoering van al die uitgewerkte plannen.” ■

Beweeg is een handzaam boekje dat uw leerling overal mee naartoe kan nemen, om te blijven bewegen. Bewegen is goed voor de gezondheid en is leuk om te doen. PrOmotie Beweeg is dan ook geen leerboek. Het is een handzaam boek vol met tips en mogelijkheden om meer te bewegen, in en buiten de school. Het is speciaal geschreven voor het praktijkonderwijs, en zit boordevol met doe-onderwerpen als skaten, raften, vissen, fitness, karate en balsporten. Doordat de leerling geprikkeld en gemotiveerd wordt, doet hij kennis op over de activiteiten die hij plant en uitvoert. U kunt zelf per leerjaar kiezen hoe u Beweeg wilt inzetten, bijvoorbeeld net als het Pius X-College of juist per individuele leerling, of u betrekt ook de thuissituatie erbij en gebruikt het boekje tijdens een coachingsgesprek. Het boekje kan in elke fase van het praktijkonderwijs worden ingezet. Met de gratis te downloaden extra actieplannen kan een leerling er net zo vaak en lang mee werken als hij wil! Bestel Beweeg nu via www.edu-actief.nl.

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

13

WEEKDAGBOEK De Schakel, Haarlem

Docenten versus leerlingen Dit was mijn week Naam: Sacha van Engelen en Monique van Keeken Functie: docent Maandag

14

Een week lang houden een docent en een leerling een weekdagboek bij. In dit nummer de week van docentes Sacha van Engelen en Monique van Keeken en leerlingen Aysun Sezgin en Romy Kamps van De Schakel, school voor praktijkonderwijs te Haarlem.

Wilt u met een leerling het volgende weekdagboek vullen? Laat het ons weten en stuur een mailtje naar [email protected] o.v.v. ‘Weekdagboek’.

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

Maandagmorgen beginnen wij met ‘de preek om de week’. Dan komen de A- en B-groepen (de eerste en tweede klassen) samen in de aula en de directrice houdt een praatje over schoolse zaken. Er wordt een aantal schoolregels herhaald en er wordt verteld dat er veel leerkrachten ziek zijn. Na de preek is er nog een klein stukje mentortijd over om het dagprogramma te bespreken. Wij beginnen en eindigen elke dag met een kwartier mentortijd. In het mentoruur daarna hebben we het over Actie Tegengif. De leerlingen tekenen een contract dat ze een half jaar lang niet zullen roken. Daarmee kunnen ze een interview met een bekende Nederlander winnen. In groepjes denken we na over wie dat zou moeten worden. Het tweede uur werken we aan spelling. Iedere leerling werkt zelfstandig op zijn eigen niveau. De leerlingen zijn lekker rustig en hard aan het werk. Het derde en vierde uur hebben de leerlingen algemene techniek van de vakdocent. Ik vul dan de IOP’s in. Na de pauze hebben we een uur SoVa, over gebaren en mimiek. In de kring beelden we een aantal beroepen uit. Tot slot kijken we een stuk Mr. Bean. Na de mentortijd zijn de meeste leerlingen vrij. Eén leerling heeft een coachingsgesprek. Een individueel gesprek over zijn of haar competenties en doelen. Wat wil je nog leren? En wat heb je daar voor nodig? Dinsdag

Na de mentortijd geeft mijn collega rekenen en begin ik met een taakuur. Het tweede uur hebben we begrijpend lezen. We werken met de methode Lees je wijzer. De leerlingen mogen

samenwerken in de boekjes. We zijn op dit moment bezig met het uitzoeken van een nieuwe methode, dus af en toe proberen we een aantal nieuwe lessen uit. Na de pauze moeten de leerlingen in groepjes hardop lezen uit een leesboek. Als het uit is, maken ze er samen een presentatie van. Het vierde uur gaan we verder met de SoVa-les over gebaren. We sluiten de les af met de energizer samen een verhaal maken. Om de beurt verzinnen we een zin en uiteindelijk wordt het een heel grappig geheel. De laatste twee uren hebben de leerlingen koken van de vakdocent en heb ik twee taakuren om verder te gaan met de IOP’s en het voorbereiden van mijn lessen. Woensdag

Dit is mijn vrije dag en ik ben dan ook lekker thuis. De klas heeft een heerlijke dag! Twee lesuren hout en daarna twee lesuren gym. Donderdag

De eerste drie lesuren staan in het teken van CuMa, cultuur en maatschappij. Deze week zijn de thema’s: Divali, het hindoeïstische lichtfeest, en Sint Maarten. Sint Maarten hebben we extra onder de aandacht gebracht door met de leerlingen pompoenen uit te hollen en er zo een lampion van te maken. De leerlingen waren erg leuk bezig en hielpen elkaar goed, een geslaagde les! Het vierde uur zijn we tijdens Engels aan de slag gegaan met het thema ‘The days of the week’. De laatste twee uur op donderdag zijn rekenen en computerkunde gecombineerd. De helft van de leerlingen werkt zelfstandig, op het eigen niveau, met de methode Maatwerk. De andere helft werkt met PrOmotie op de computer. Na een uur wisselt de klas om.

WEEKDAGBOEK aan het maken voor onze pennen. Het is best lastig, maar de meester helpt goed. In de pauze kunnen we niet naar buiten want het regent en daarom zitten we in de kantine. Nu hebben we nog twee uur gym. We gaan voetballen. De jongens in de klas vinden dat vooral heel erg leuk. We spelen het in vier vakken. Ik zit bij het winnende team. Na de mentortijd zijn we lekker vrij.

Vrijdag

Voor de klas staan metaal, creatieve handvaardigheid en gym op het programma, mijn collega mag nog een dagje, maar ik geniet van mijn welverdiende weekend!

Dit was mijn week Naam: Aysun Sezgin en Romy Kamps Leeftijd: beiden 13 jaar

Donderdag

Maandag

We hadden deze week ‘preek om de week’. De directeur vertelt dan dingen over de school. Vandaag vertelde ze over de regels in de school. Daarna hadden we mentortijd. Juf vertelt dan of er roosterwijzigingen zijn en wat het programma is. Tijdens het mentoruur zijn we begonnen met Actie Tegengif. We hebben met de klas afgesproken een half jaar niet te roken. We hebben ook een filmpje gekeken over roken, dat het slecht voor je is. Juf heeft gevraagd wie je zou willen interviewen. Ik wil heel graag Nicolette van Dam interviewen. Voor Nederlands heeft iedereen een eigen mapje met spellingsbladen. Het werkt lekker en het is lekker rustig in de klas. In de pauze mogen we niet van het plein af, dat vind ik wel jammer. Ik hang meestal met mijn vriendinnen bij het muurtje. Met algemene techniek maken we een vrachtauto van hout. Hij wordt al heel mooi. In de tweede pauze is de kantine open en kunnen we pizza kopen. De oudere leerlingen hebben dit met koken gemaakt. Tijdens SoVa leren we dat je met mimiek en gebaren veel duidelijk kunt maken. We doen er een uitbeeldingspel bij en aan het einde van de les kijken we naar Mr. Bean. Deze week ben ik niet aan de beurt met het coachingsgesprek. Na de mentortijd ben ik lekker vrij.

Dinsdag

We beginnen met rekenen uit het PrOmotie-boekje. We zijn bezig met ‘tijd’. Vorige keer hebben we het gehad over de sterrenbeelden, dat vond ik heel erg leuk. Nu hebben we een gesprek over waarom het belangrijk is om op tijd te komen. Daarna hebben we begrijpend lezen. Juf had allemaal stencils met verschillende teksten mee. We hebben samengewerkt en het was wel leuk. Na de pauze hebben we in groepjes gelezen. Ik lees in een groepje met allemaal jongens en dat vind ik niet zo heel leuk, maar het boekje is wel leuk. Als we klaar zijn, dan moeten we een presentatie maken. Dat vind ik wel spannend want dat heb ik nog nooit gedaan. Na het uur lezen gaan we weer verder met SoVa. We hebben het nog even over de gebaren en de mimiek. Daarna maken we een verhaal met elkaar. Iedereen mag er zelf iets bij verzinnen. Het wordt een heel grappig verhaal. Na de pauze hebben we koken. We moeten lasagne maken. We gaan eerst de spullen pakken en dan de ingrediënten. We moeten deze les heel hard werken om het op tijd af te krijgen. Woensdag

We hebben eerst een dubbel uur hout. En dat vind ik erg leuk. We zijn een bakje

Na de mentortijd hebben we drie uur CuMa over levensbeschouwing. We lezen eerst in het boek en werken uit ons schrift. We hebben het over Divali en over Sint Maarten. Als we klaar zijn met het boek gaan we pompoenen uithollen. Dat is erg leuk. En ze zijn ook heel erg mooi geworden. We hebben ook nog Engels. We zijn bezig met de dagen van de week. Ik vind Engels wel erg moeilijk. Gelukkig zijn er meer leerlingen die het moeilijk vinden. Na de pauze hebben we rekenen, maatwerk en computerkunde. De ene groep zit achter de computer en werkt met het boek PrOmotie Informatiekunde. De andere groep werkt in zijn eigen mapje rekenen. Ik ben bezig met optellen en aftrekken onder de 100. Na de mentortijd zijn we lekker vrij. Vrijdag

We beginnen met twee uur metaal. We maken een sleutelhanger met onze naam. Ik ben er al bijna mee klaar. Van iemand uit de tweede heb ik gehoord dat we voor kerst een kerstboompje met lichtjes gaan maken. Dat lijkt mij erg leuk. Na de pauze hebben we gym. We hebben allerlei stoeispelletjes gedaan. En dat was heel leuk. De laatste twee uur hebben we creatieve handvaardigheid. En we zijn bezig achter de naaimachine. Dat is wel heel lastig, maar nu gaat het wel goed. Vandaag is het een lekkere dag: we hebben alleen maar praktijkvakken. En na de mentortijd is het alweer lekker weekend.

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009

15

20 jaar jong! Uitgeverij Edu’Actief b.v. is 20 jaar jong en is nog altijd volop in beweging! Zijn u en uw collega’s dat ook? Bent u bijvoorbeeld bezig met nieuwe onderwijsinzichten, wilt u meer weten over een bepaalde uitgave van PrOmotie, of Kr8 voor het opzetten van een AKAtraject? Wilt u binnenkort iemand van de uitgeverij bij u op school ontvangen, voor een presentatie of gericht advies? Of wilt u graag uw eigen horizon en die van anderen verbreden door uzelf (tegen betaling) aan te bieden voor advies en het geven van trainingen op een andere school of bij een ander bedrijf via Edu’Assist? Laat het ons weten! Wij blijven nu en in de toekomst graag met u mee denken. 16

Ja!

Ik wil graag meer informatie over PrOmotie en/of PrOmotie in de nieuwe digitale leeromgeving. Neem alstublieft contact met mij op!

Ja!

Ik wil graag meer informatie over de methode Kr8 voor het AKA, niveau 1 Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent. Neem alstublieft contact met mij op!

Ja!

Ik wil ook gebruikmaken van alle mogelijkheden en gratis downloads (zoals docentenhandleidingen) op de websites van Edu’Actief. Laat mij alstublieft weten hoe ik kan inloggen!

Ja!

Ik denk eraan om mij aan te melden bij Edu’Assist als freelance inzetbaar trainer. Neem alstublieft contact met mij op om de mogelijkheden te bespreken! Vul alstublieft ook alle gegevens hieronder in. Zo kunnen wij u snel bereiken. Naam: School en schoolsoort: Functie en vak: Adres: Postcode: Plaats: Telefoonnummer: E-mailadres:

Stuur deze bon kosteloos op naar Uitgeverij Edu’Actief b.v., Antwoordnummer 74, 7940 VB Meppel, of zet alle gegevens in een e-mail naar [email protected].

PrOmotie MAGAZINE NAJAAR

2009