Projectplan Maatregelen voor de Patrijs Versterking van het leefgebied, landsdeel Zuid
A. Wieland & J. Sloothaak september 2012
Plan van aanpak: Maatregelen voor de patrijs 15 januari 2013
Projectplan Project: ‘Maatregelen voor de Patrijs‘ Periode: 1 januari 2013– 1 november 2014
Inleiding Vogelbescherming Nederland en SOVON kiezen ieder jaar een soort waaraan extra aandacht wordt geschonken. In deze reeks is 2013 het jaar van de patrijs. Zeeland en Noord-Brabant zijn één van de laatste bolwerken voor de patrijs. De patrijs is bovendien een prioritaire soort voor het leefgebiedsplan agrarisch landschap van de Provincie. De soorten uit dit leefgebied staan onder druk in beide provincies. Middels agrarisch natuurbeheer en akkerreservatenbeheer wordt getracht de achteruitgang te stoppen. De patrijs is een aansprekende soort die bij een groot deel van de Zeeuwse en Brabantse bevolking op sympathie kan rekenen. Het is geen toeval dat de Brabantse gemeenten Laarbeek en Heeze-Leende de patrijs als ambassadeursoort hebben gekozen. De ‘Vrienden van de patrijs’ in Heeze-Leende zetten zich al jaren enthousiast in voor deze soort. Maar ook in Laarbeek, Gemert-Bakel en in het Land van Heusden en Altena zijn groepen actief bezig met deze soort. Niet eerder zijn specifieke, gecombineerde maatregelen getroffen in het leefgebied agrarisch landschap die volledig gericht zijn op de verbetering van het leefgebied van de patrijs. In dit project zal dit wel gaan gebeuren.
Doelstelling Het doel van dit project is om in samenwerking met Vogelbescherming Nederland, SOVON, ZLTO, agrarische natuurverenigingen (ANV’s), vogelwerkgroepen, wildbeheereenheden, weidevogelgroepen, terreinbeheerders en locale natuurwerkgroepen passende beschermingsmaatregelen te treffen om het leefgebied van de patrijs te versterken. Aansluitend zal door vrijwilligers van lokale vogelwerkgroepen een monitoring uitgevoerd worden naar de effecten. Uiteindelijk zal dit project leiden tot een advies over duurzame maatregelen of regelingen om de patrijs voor de toekomst te kunnen behouden
Beoogde resultaten 1. Inrichting van enkele kerngebieden voor de patrijs 2. Biotoopverbetering door goed functionerende akkerranden, aanplant struweel, inrichting overhoeken en dijken 3. Verbeterd inzicht in het voorkomen en de overleving van de patrijs 4. Draagvlak bij lokale partners, w.o. ANV’s, natuurwerkgroepen, terreinbeheerders en agrariërs om zich structureel in te zetten voor de patrijs. 5. Leidraad inrichting leefgebied patrijs
Afbakening Binnen dit project zal zo veel mogelijk samenwerking gezocht worden met de eerder genoemde gebiedspartijen om samen te streven naar een goede dooradering van hun werkgebieden. De uitvoering van de maatregelen zal zich richten op enkele kerngebieden. De kracht van dit project zit hem in de eenjarige, eenvoudige contracten waardoor het zeer laagdrempelig is voor deelnemers om mee te doen.
2
Plan van aanpak: Maatregelen voor de patrijs 15 januari 2013
Zie als voorbeeld hiervoor de contracten voor rustzones kritische weidevogels en pilotmaatregelen voor kievit op bouwland. Projectperiode Het project wordt uitgevoerd in de periode 1 januari 2013 (in verband met voorbereidende activiteiten) – 1 november 2014 (in verband met verwerking van data en afrondende werkzaamheden). Na afronding van het eerste veldseizoen zal zo snel mogelijk een jaarrapport worden gepresenteerd. Na afronding van het tweede veldseizoen zullen de analyses en evaluaties worden uitgevoerd. Er worden oproepen gedaan naar alle betrokken groepen om het gehele jaar door waarnemingen door te geven via www.waarneming.nl of www.telmee.nl. Er wordt ingezet op broedvogelinventarisatie (proefgebieden door vogelwerkgroepen) en het verzamelen van gegevens voor populatieomvang en overleving buiten het broedseizoen door vogelwerkgroepen en ANV’s. Er wordt gewerkt conform de door SOVON opgestelde methode. In iedere regio (werkgebied ANV) wordt getracht ten minste éénmaal een gezamenlijke teldag te organiseren in het winterseizoen. Tellingen worden uitgevoerd door leden van vogelwerkgroepen, vrijwilligers akker- en weidevogelbescherming, leden van ANV’s en van WBE’s. Geïnteresseerden kunnen aansluiten. Tellingen worden ingeleverd, telgegevens ingevoerd en er wordt een presentatie gegeven.
Maatregelen Binnen dit project worden onder andere de volgende maatregelen voorgesteld: Aanleg braakstrook / overhoekje: Braakstroken 6 -12 m breed of gemiddeld min. 6 m breed. (bijv. door rechttrekken teelbaar oppervlak).
3
Plan van aanpak: Maatregelen voor de patrijs 15 januari 2013
Overhoekje: min. 500 m2 tot max. 2.500 m2. Braakligging: vanaf 30 april gedurende één groeiseizoen met aansluitend een winterseizoen; max. 50% van de omtrek van en perceel. Indien nodig eenmalig groenbemester onder frezen met extra vergoeding van € 170,- / ha. Vergoeding inkomstenderving € 1.300,- / ha (conform Groen-blauw stimuleringskader). Aanleg ingezaaide strook/overhoekje: Inzaai met voorgeschreven mengsel van granen en eenjarige akkerkruiden Volgens voorgeschreven dichtheid; inzaaien voor 30 april. Het graan wordt niet geoogst maar blijft overwinteren (niet onderwerken voor 1 april in daarop volgend jaar). Vergoeding indien nodig: - vergoeding inkomstenderving € 1.300,- /ha - ploegen: klei € 402,15 / ha; zand € 344,70 / ha - cultivateren: € 169,05 /ha - eggen: klei € 230,20 / ha; zand € 172,65 / ha - zaaibedbereiding: € 84,57 / ha - inzaaien € 117,10 / ha - zaadkosten € 12,-/ kg Aanleg struweel: Dit kunnen kleine groepen van inheemse beplanting zijn met een voorkeur voor doornachtige struiken; vergoeding op basis van normkosten en instandhoudingsplicht: 10 jaar (conform Subsidieregeling natuur en landschap Noord-Brabant). Meeliftende soorten Deze voorgestelde maatregelen zullen ook gunstig zijn voor andere kenmerkende soorten van het (kleinschalig) agrarisch landschap zoals: geelgors, ringmus, huismus, kwartel, kneu, grauwe gors, gele kwikstaart, steen- en kerkuil. Daarnaast zullen met name de ingezaaide stroken of overhoekjes als een voedselbank kunnen dienen voor overwinterende zaadetende vogels in het algemeen. Maar ook diverse vlinder- en loopkeversoorten kunnen profiteren van deze maatregelen (zie onderzoek J. Cools, Solabio). Bijdrage terreinbeheer Brabants- en Zeeuws Landschap Brabants Landschap is zich bewust van de voorbeeldfunctie die zij als terrein- en natuurbeheerder hebben. Daarom heeft zij het voornemen om 7% van de beschikbare akkergronden in te zetten voor maatregelen ten gunste van de patrijs door akkerranden te laten staan of akkerbouwpercelen braak te laten liggen of in te zaaien met een mengsel wat gunstig is voor de patrijs. Zeeuws Landschap werkt aan een optimalisering van het akkervogelbeheer door schaalverkleining van de akkers en door het laten overstaan van graangewassen.
4
Plan van aanpak: Maatregelen voor de patrijs 15 januari 2013
Voorlichting & publiciteit In media wordt voorlichting verstrekt over het project: dagbladen, vakbladen, tijdschriften en locale omroep. Per regio kunnen excursies worden gegeven door ANV’s en terreinbeheerders naar akkerranden en akkerreservaten. Indien mogelijk kan gedacht kan worden aan extra voorlichting met streekproducten die op akkervogelvriendelijke wijze worden geteeld: patrijzenbrood, patrijzenbier, patrijzenpeperkoek, patrijzenvogelvoer, etc (producten afkomstig uit biologische landbouw en akkerreservaten). De resultaten van het jaar van de patrijs en dit project zullen worden toegelicht op provinciale informatieavonden. Financiering Voor de uit te voeren activiteiten in de provincies Zeeland en Noord-Brabant wordt in het kader van het Soortenbeleid van deze provincies een financiële bijdrage gevraagd. Met name voor de uitvoeringsgerichte maatregelen. Vanuit de Provincie Zeeland is reeds een bijdrage toegezegd. Verder zullen delen van de activiteiten gefinancierd worden door Vogelbescherming Nederland (initiatiefnemer voor het Jaar van de Patrijs). Beide landschapsbeheer organisaties (Landschapsbeheer Zeeland en Coördinatiepunt Landschapsbeheer) zullen een bijdrage uit eigen middelen bijdragen en er zal aanvullend worden gezocht naar private financieringsbronnen door landbouw gerelateerde bedrijven aan te schrijven voor sponsoring. Door samenwerking tussen verschillende organisaties en tussen verschillende provincies wordt verwacht dat de animo voor sponsoring door een bedrijf groter is. Begroting Maatregelen en beheer Administratie beheersovereenkomsten Voorlichting, instructie en coördinatie
Jaar 1 € 25.000 € 1.500 € 4.500
jaar 2 € 25.000 € 1.500 € 2.500
Totaal incl. BTW
totaal € 50.000 € 3.000 € 6.500 € 59.500,-
5
