Projectplan Kustversterking Noorderstrand, Schouwen-Duiveland. Datum : 18 januari 2012 Versie : 4.0

Projectplan Kustversterking Noorderstrand, Schouwen-Duiveland

Datum : 18 januari 2012 Versie : 4.0

1

Projectplan Kustversterking Noorderstrand Versie: 4.0

Inleiding

1


Inleiding

Inhoudsopgave Samenvatting…………………………………………………………………………………………….3 1

Inleiding ........................................................................................................................... 10 1.1 Aanleiding .............................................................................................................. 10 1.2 Doel ....................................................................................................................... 11 1.3 Procesbeschrijving................................................................................................. 11 1.4 Leeswijzer.............................................................................................................. 14

2

Situatiebeschrijving .......................................................................................................... 16 2.1 Situering ................................................................................................................ 16 2.2 Opbouw van de huidige waterkering ...................................................................... 16 2.3 Beheer en onderhoud ............................................................................................ 17 2.4 Bodem en water..................................................................................................... 17 2.5 Natuur.................................................................................................................... 19 2.6 Recreatie ............................................................................................................... 24 2.7 Landschap ............................................................................................................. 25 2.8 Cultuurhistorie........................................................................................................ 26 2.9 Archeologie............................................................................................................ 27

3

Randvoorwaarden en uitgangspunten.............................................................................. 28 3.1 Veiligheid ............................................................................................................... 28 3.2 Hydraulische randvoorwaarden.............................................................................. 28 3.3 Ecologische randvoorwaarden ............................................................................... 28 3.4 Recreatie ............................................................................................................... 28 3.5 Landschap ............................................................................................................. 29 3.6 Cultuurhistorie en Archeologie ............................................................................... 29 3.7 Kosten ................................................................................................................... 29 3.8 Overige aspecten................................................................................................... 29

4

Probleemstelling .............................................................................................................. 30 4.1 Inleiding ................................................................................................................. 30 4.2 Morfologische ontwikkelingen tot 2011................................................................... 30 4.3 Verwachte morfologische ontwikkeling................................................................... 35 4.4 Conclusie morfologisch onderzoek......................................................................... 37

5

Varianten en keuze voorkeursvariant ............................................................................... 38 5.1 Proces van varianten tot voorkeursvariant ............................................................. 38 5.2 Varianten ............................................................................................................... 38 5.3 Effecten ................................................................................................................. 43 5.4 Keuze voorkeursvariant ......................................................................................... 45

6

Ontwerp van de voorkeursvariant .................................................................................... 46

7

Effecten ........................................................................................................................... 50 7.1 Water ..................................................................................................................... 50 7.2 Natuur.................................................................................................................... 51 7.3 Recreatie ............................................................................................................... 58 7.4 Landschap ............................................................................................................. 59 7.5 Archeologie en Cultuurhistorie ............................................................................... 59 7.6 Explosieven ........................................................................................................... 59 7.7 Grondverwerving.................................................................................................... 59 7.8 Sociale aspecten.................................................................................................... 59

2


Inleiding

8

Financiering ..................................................................................................................... 60

9

Procedures en vergunningverlening................................................................................. 62 9.1 M.e.r.-beoordeling.................................................................................................. 62 9.2 Planvaststelling en goedkeuringsprocedure ........................................................... 62 9.3 Vergunningen en/of ontheffingen ........................................................................... 63

10

Uitvoering + planning ....................................................................................................... 68 10.1 Inleiding ................................................................................................................. 68 10.2 Natuurgerichte (mitigerende) werkzaamheden....................................................... 68 10.3 Voorbereidende werkzaamheden .......................................................................... 69 10.4 Versterkingswerkzaamheden ................................................................................. 69 10.5 Nazorgfase ............................................................................................................ 70 10.6 Monitoring .............................................................................................................. 71 10.7 Aanvoerroutes tijdens werkzaamheden ................................................................. 71 10.8 Planning................................................................................................................. 72

11

Communicatie.................................................................................................................. 74

12

Lijst van gebruikte literatuur ............................................................................................. 76

Bijlage 1

Tekeningen ............................................................................................................ 78

Bijlage 2

Aanvoerroutes en locaties zanddepots .................................................................. 79

Bijlage 3

Plattegrond situatie ................................................................................................ 80

Bijlage 4

Doorsnedes en plattegrond duinversterking 1969 .................................................. 81

3


Inleiding

Samenvatting Aanleiding In 2003 heeft de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat het waterschap Scheldestromen gevraagd de gevolgen van een hogere golfbelasting te beoordelen om de veiligheid van onder andere het Noorderstrand te onderzoeken en vast te leggen in een beheerdersoordeel. Voor het Noorderstrand heeft het waterschap vastgesteld dat er in 2 raaien (doorsneden haaks op de primaire waterkering) onvoldoende zand aanwezig is om de veiligheid voor het achterland te garanderen. Omdat recent suppletie op het Noorderstrand was uitgevoerd, achtte Rijkswaterstaat de situatie veilig. Tijdens de tweede toetsronde [Inspectie Verkeer en Waterstaat (2006)] zijn de duinen bij het Noorderstrand afgekeurd en is het project opgenomen in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). In samenspraak met Rijkswaterstaat heeft Waterschap Scheldestromen aan Deltares opdracht gegeven om een geavanceerde toetsing uit te voeren om een definitief oordeel te kunnen vellen over de veiligheid van de duinwaterkering. Deze geavanceerde toetsing heeft de noodzaak van een maatregel bij het Noorderstrand herbevestigd. Om de veiligheid te borgen is een kustversterking voorgesteld. De kustversterking moet leiden tot een primaire waterkering die 50 jaar voldoet aan de geldende normen zoals beschreven in de Leidraden, rekening houdend met de huidige inzichten in de effecten van zeespiegelrijzing. Alleen het kustvak Noorderstrand dient versterkt te worden. De aangrenzende trajecten voldoen aan de veiligheidsnormen. De voorgestelde maatregel is uitgewerkt in dit projectplan. Dit projectplan, het bijbehorende MER en de Natuurtoets zijn op 19 mei 2011 vastgesteld door het dagelijks bestuur van Waterschap Scheldestromen en hebben zes weken ter inzage gelegen. Daarnaast heeft de commissie-m.e.r. de juistheid en volledigheid van de inhoud van het MER getoetst [lit. 26]. Op basis van de inspraakreacties, het toetsingsadvies van de commissie-m.e.r., nader uitgevoerd onderzoek en wijzigingen van beleid is besloten om de reeds opgestelde stukken te herzien en te actualiseren. In dit kader is door Deltares opnieuw een morfologische studie uitgevoerd die de noodzaak voor kustversterking van het Noorderstrand op de zeer korte termijn heeft herbevestigd. Huidige situatie Het Noorderstrand is gelegen aan de noordkust van het Zeeuwse eiland Schouwen en bevindt zich ten oosten van Renesse (gemeente Schouwen-Duiveland) en ten westen van de Brouwersdam. Dit strand is voorzien van een smalle duinstrook, die onder beheer valt van het Waterschap Scheldestromen. Het natuurgebied in het plangebied (de Zoeten en Zouten Haard) is in beheer bij en in eigendom van Staatsbosbeheer. Variantenafweging Vanuit de Provincie Zeeland (bevoegd gezag Natuurbeschermingswet 1998) en het Rijk (HWBP) is duidelijk gemaakt dat een goede afweging van varianten en effecten ter onderbouwing van een gekozen versterkingsvariant noodzakelijk is. Daarom heeft het Waterschap besloten om gezamenlijk met Provincie en Staatsbosbeheer een variantenafweging (alternatievenonderzoek) op te starten. In deze afweging is in eerste instantie gebrainstormd over varianten en effecten als basis voor een gedegen analyse. In 2010 is een inventarisatie naar de mogelijke varianten voor de kustversterking Noorderstrand uitgevoerd [lit. 7]. Dertien varianten zijn in gezamenlijkheid gedefinieerd. Hierbij is een onderscheid gemaakt naar zes zeewaartse, vier landwaartse en drie consoliderende oplossingen. Vervolgens zijn op basis van een multicriteria analyse (MCA) de verschillende varianten kwalitatief beoordeeld op de meest belangrijke effecten (veiligheid, natuur en recreatie) en is een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd. 4


Inleiding

Rekening houdend met zowel de meest belangrijke effecten (veiligheid, natuur en recreatie) als aspecten zoals aanlegkosten, beheer en onderhoud en uitvoering en planning kwamen vier varianten naar voren als keuze voor nader onderzoek; de overige varianten vielen af, hetgeen is besloten in gezamenlijk overleg tussen Waterschap, Staatsbosbeheer, Provincie Zeeland. Nader onderzoek door middel van MER Op basis van de ingekomen zienswijzen op het MER, alsmede het toetsingsadvies van de commissie-m.e.r. is besloten om naast de varianten 1a, 2a en 3c ook variant 1b als volwaardig alternatief mee te nemen in het MER. Ook is in het kader van het MER een zogenaamde 'nulplus variant' onderzocht. Een nulplus variant is een variant waarin met gerichte beheermaatregelen de ontwikkelingen in de bank- en slenkmorfologie van het strand (die voor de hoogwaterveiligheid ongewenst zijn) tijdig en doeltreffend kunnen worden gekeerd. Onderstaand volgen de belangrijkste conclusies ten aanzien van de variantenafweging. Effecten natuur Bij alle varianten zijn significante negatieve effecten te voorkomen door het nemen van natuurgerichte maatregelen. Deze maatregelen vormen een integraal onderdeel van de voorgenomen activiteit. Door deze maatregelen worden significant negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen voorkomen. De maatregelen werken zodanig positief uit op de betreffende natuurwaarde(n) dat significante negatieve effecten van het project per saldo niet zullen optreden. Omdat er geen sprake is van significant negatieve effecten is de ADC-toets (zie hoofdstuk 9) niet aan de orde. Bij de alternatievenafweging had in dat geval alleen gekeken mogen worden naar mogelijke effecten op de instandhoudingsdoelen, en niet naar andere aspecten. Alleen indien kosten voor een variant een veelvoud hoger zijn, kan een dergelijke variant in de lijn van Backes et al., 2009 niet als reëel alternatief beschouwd (zie tekstkader onder). Handreiking Natuurbeschermingswet 1998 In de Handreiking Natuurbeschermingswet 1998 staat dat bij de beoordeling van de alternatieven (varianten) de bescherming van de het Natura2000-gebied voorop dient te staan. In de uitgevoerde Natuurtoets (zie bijlage 1) is hier invulling aan gegeven. In de Handreiking wordt tevens benadrukt dat bij de beoordeling de instandhouding van het gebied en de handhaving van de natuurlijke kenmerken en ecologisch functies voorop moeten staan. Backes et al., 2009 merkt op dat de plicht om alternatieven te onderzoeken wel beperkt is door hetgeen redelijkerwijs kan worden gevergd. Welke alternatieven in aanmerking komen hangt af van het doel en aard van het project en de wijze van uitvoering. De vergelijking van alternatieven moet betrekking hebben op het bewaren en in stand houden van de natuurlijke kenmerken van het gebied en van de betrokken ecologische functies. Andere beoordelingscriteria, waaronder economisch, kunnen niet prevaleren (Richtsnoeren, 2007). Het uitgangspunt van de Europese Commissie is dat economische criteria niet de doorslag mogen geven, financiële belangen geen rol mogen spelen bij de boordeling van alternatieven. Backes et al., 2009 menen dat deze conclusie niet mag worden getrokken. Indien de kosten van een alternatief voor het oorspronkelijke plan of project een veelvoud hoger zijn, of indien kan worden aangetoond dat uitvoering van het alternatief leidt tot een verliesgevend project, kan dit niet als een reëel alternatief worden aangemerkt.

Effecten veiligheid Daarnaast is het doel van het project het vergroten van de veiligheid van de primaire waterkering en het daardoor beschermde achterland. Bij de varianten nulplus, 1c of 1b geldt dat meer onderhoud plaats dient te vinden dan bij variant 2a of 3c, om de gewenste veiligheid te behouden. Variant nulplus is negatief beoordeeld (--), variant 1b licht negatief (-), en 1c beperkt negatief (0/-). De overige varianten scoren neutraal (0). Daarbij dient opgemerkt te worden dat bij frequentere suppleties ten behoeve van onderhoud (bij de varianten nulplus, 1c of 1b) afspraken gemaakt dienen te worden met Rijkswaterstaat. De afhankelijkheid van Rijkswaterstaat vormt een risico voor het waterschap Scheldestromen. Overige milieueffecten Ten aanzien van de effecten op landschap, cultuurhistorie en recreatie zijn bij geen van de varianten permanente negatieve effecten als gevolg van de kustversterking. Variant 3c scoort licht negatiever op water dan de overige varianten. 5


Inleiding

Keuze landwaartse versterking Op basis van bovenstaande is door het waterschap Scheldestromen, besloten om op basis van financiële haalbaarheid alsmede duurzame veiligheid (benodigde beheersinspanning) variant 2a als definitieve voorkeursvariant te benoemen. De Provincie Zeeland en Staatsbosbeheer hebben hun voorkeur uitgesproken voor de zeewaartse variant 1c, maar zijn vanwege financiële haalbaarheid en duurzame veiligheid bereid om medewerking (positief kritisch) te verlenen aan de uitwerking van de landwaartse variant 2a. Dit wel met aantekeningen dat het eenmalig is en onder de voorwaarden van mitigatie en voldoende compensatie. De totale kosten van de variant 2a vallen respectievelijk ca. 7, 9 en 20 miljoen euro lager uit dan de varianten 1b, 1c en 3c. Ook zijn de kosten van variant 2a circa 10 miljoen euro lager dan de nulplusvariant. Bij alle varianten is de veiligheid gewaarborgd. Vanuit het aspect robuustheid is de variant 2a het meest passende alternatief. De overige milieueffecten geven weinig aanleiding tot wijziging van deze keuze.

In dit projectplan vindt de uitwerking van een landwaartse uitbreiding van de duinen plaats. Het bestaande duin wordt over een lengte van ca. 1.200 m eenmalig versterkt. Er vindt over een lengte van ca. 460 m een maximaal extra ruimtebeslag plaats van 0,5 ha in de Zouten Haard. Om het ruimtebeslag in het achterliggende vroongebied te minimaliseren, is gekozen om zo veel mogelijk de versterking te realiseren en binnen het bestaande duingebied. Dit leidt tot een duintop van +13,00 m NAP. Uitvoering Het zand bij de landwaartse variant is afkomstig van vier locaties. 150.000 m3 zand is afkomstig van de Punt (een locatie gelegen aan de damaanzet bij de Oosterscheldekering). Door Rijkswaterstaat is daarnaast een hoeveelheid van 70.000 m3 zand toegezegd van zanddepots gelegen op de Brouwersdam en Neeltje Jans. Ten behoeve van het winnen van zand uit de natuurlijke depots, is het noodzakelijk de bestaande begroeiing (voor zover aanwezig) te verwijderen. De bestaande beplanting wordt afgevoerd. Het helmgras dient te worden opgenomen, tijdelijk elders te worden ingekuild en na het ontgraven van de depots weer te worden herplant. Voor de kustversterking wordt 220.000 m3 ontzilt zand gebruikt. Het duin zal over een lengte van ca. 1.200 meter landwaarts moeten worden verbreed. Het bestaande struweel zal worden verwijderd, zodat dit hergebruikt kan worden. De gehele uitvoering van de duinversterking zal naar schatting ongeveer 7 maanden in beslag nemen. Het zand zal vervolgens door middel van vrachtwagens van de natuurlijke zanddepots naar het Noorderstrand worden getransporteerd en met behulp van kranen in het duingebied worden aangebracht. Het aanvoeren van het benodigde zand zal via de parallelweg van de Brouwersdam over het aangelegen strand plaatsvinden. De transportroutes worden onderhouden en na het transport hersteld. Tevens wordt het zand indien nodig met aangepast materieel in het duin gereden. Na het aanbrengen van het zand zullen aanplantwerkzaamheden worden uitgevoerd met een duinbegroeiing gelijk aan de huidige situatie. Hierdoor krijgt het geheel een natuurlijk uiterlijk. Daarnaast dienen de duinovergangen (Corazon en 't Klokje) aangepast te worden. Tot slot wordt een nieuwe afrastering aangebracht tussen de duinverzwaring en het achterliggende vroongebied. 6


Inleiding

Effecten De belangrijkste effecten van de kustversterking zijn de natuureffecten. De kustversterking heeft geen effect of een positief effect op alle overige milieuthema's (veiligheid, water en bodem, landschap en cultuurhistorie, recreatie en sociale aspecten). Wel is er sprake van een tijdelijk negatief effect gedurende de aanleg van de kustversterking op recreatie, alsmede de visuele waarden van het landschap. Voor een uitgebreide beschrijving van de milieueffecten wordt verwezen naar hoofdstuk 7 van onderhavig Projectplan, het Milieueffectrapport en de Natuurtoets. Onderstaand wordt kort ingegaan op de effecten op natuur. Er blijken geen significante negatieve effecten op te treden op de Natura 2000 gebieden Kop van Schouwen, Voordelta en Grevelingen (zie tabel S.1). Randvoorwaarde bij deze effectbeoordelingen is de integrale uitvoering van het Maatregelpakket Noorderstrand [lit. 24]. Deze natuurgerichte maatregelen vormen een integraal onderdeel van de voorgenomen activiteit. Door deze maatregelen worden significant negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen voorkomen. De maatregelen werken zodanig positief uit op de betreffende natuurwaarde(n) dat significante negatieve effecten van het project per saldo niet zullen optreden.

Tabel S.1 Overzicht effecten NB-wet

Tabel S.2 geeft een samenvattend overzicht van de effecten op beschermde soorten in het plangebied en de directe omgeving. Zichtbaar is dat negatieve effecten optreden. Ook is er sprake van een kwaliteitsvermindering van de Zouten Haart door de afname van de bijzondere vegetatie met 0,5 hectare. In het maatregelpakket Noorderstrand [lit. 24] zijn natuurgerichte maatregelen opgenomen die zorg dragen dat deze negatieve effecten niet leiden tot permanente aantasting van de natuurwaarden in het plangebied. Deze zijn ook beschreven in hoofdstuk 10 van onderhavig projectplan.

7


Soortgroep Flora

Zoog dieren

Broed vogels Niet broed vogels Reptielen Amfibieën

FF-wet

soort

Tabel 2

Vleeskleurige orchis Moeraswespen orchis Brede orchis Gevlekte orchis Harlekijn Alg. (spits-) muizen Konijn Mol Haas Ree Damhert Gewone dwergvleermuis Buizerd (jaarrond) Overige broedvogels bijv. Bruine Kiekendief

Tabel 1

Tabel 2 Tabel 3 cat 4 vogels -Tabel 2 Tabel 1

Tabel 3

Inleiding

Variant 2a T P ja ja

Levendbarende hagedis Algemeen voorkomende kikkers, Gewone pad, Kleine watersalamander Rugstreeppad Heikikker

ja

nee

nee ja ja

ja nee nee

ja ja

nee nee

Tabel S.2 Effecten op beschermde soorten in het plangebied en directe omgeving (toelichting op kolom FF-wet in hoofdstuk 8) (T= tijdelijk, P= permanent)

8


Inleiding

9


Inleiding

1 Inleiding 1.1

Aanleiding

Sinds 1996 kent ons land een vijfjaarlijkse toetsing op de veiligheid van de primaire waterkeringen. Deze wettelijke toetsing beoordeelt of de keringen voldoen aan de veiligheidsnorm. Op het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) staan de waterkeringen die bij deze wettelijke toetsing als onvoldoende zijn gekwalificeerd. Het HWBP is een omvangrijk programma van projecten, samengesteld op basis van de resultaten uit de eerste en tweede toetsronde (in 2001 en 2006). Realisatie van het HWBP dient in 2015 gereed te zijn, mogelijk in 2017. Kustversterking Noorderstrand staat op het HWBP voor realisatie in 2013. De versterkingen bestaan uit maatregelen die ertoe leiden dat de primaire waterkeringen ter plekke weer gaan voldoen aan de voorgeschreven veiligheidsnorm. Ze betreffen altijd een fysieke versterking van de waterkering, bijvoorbeeld een verhoging en/of verbreding van de kering. Noorderstrand In 2003 heeft de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat het waterschap Scheldestromen gevraagd de gevolgen van een hogere golfbelasting te beoordelen om de veiligheid van onder andere het Noorderstrand te onderzoeken en vast te leggen in een beheerdersoordeel. Voor het Noorderstrand heeft het waterschap vastgesteld dat er in 2 raaien (doorsneden haaks op de primaire waterkering) onvoldoende zand aanwezig is om de veiligheid voor het achterland te garanderen. Omdat recent suppletie op het Noorderstrand was uitgevoerd, achtte Rijkswaterstaat de situatie veilig. Tijdens de tweede toetsronde [Inspectie Verkeer en Waterstaat (2006)] zijn de duinen bij het Noorderstrand afgekeurd en is het project opgenomen in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). In samenspraak met Rijkswaterstaat heeft Waterschap Scheldestromenaan Deltares opdracht gegeven om een geavanceerde toetsing uit te voeren om een definitief oordeel te kunnen vellen over de veiligheid van de duinwaterkering. Deze geavanceerde toetsing heeft de noodzaak van een maatregel bij het Noorderstrand herbevestigd. Om de veiligheid te borgen en de primaire waterkering weer te laten voldoen aan de veiligheidsnorm is een ingreep noodzakelijk. Daarom is een kustversterking voorgesteld. De kustversterking moet leiden tot een primaire waterkering die 50 jaar voldoet aan de geldende normen zoals beschreven in de Leidraden, rekening houdend met de huidige inzichten in de effecten van zeespiegelrijzing. Alleen het kustvak Noorderstrand dient versterkt te worden. De aangrenzende trajecten voldoen aan de veiligheidsnormen. In een variantenstudie [lit. 7] en het MER [lit. 10] zijn diverse versterkingsvarianten op zowel milieueffecten als financiële haalbaarheid en duurzame veiligheid (robuustheid van de kustversterking) beoordeeld. Door het waterschap Scheldestromen is op 14 oktober 2010 en 19 mei 2011 besloten om op basis van financiële haalbaarheid alsmede duurzame veiligheid (robuustheid van de kustversterking) variant 2a als definitieve voorkeursvariant te benoemen. De Provincie Zeeland en Staatsbosbeheer hebben hun voorkeur uitgesproken voor de zeewaartse variant 1c, maar hebben aangegeven dat zij vanwege financiële haalbaarheid en duurzame veiligheid bereid zijn om medewerking (positief kritisch) te verlenen aan de uitwerking van de landwaartse variant 2a. Dit wel met aantekeningen dat het eenmalig is en onder de voorwaarden van mitigatie en voldoende compensatie. De voorgenomen kustversterking is vastgelegd in een ontwerp-projectplan. Door het waterschap Scheldestromen is besloten om gekoppeld aan dit projectplan een MER met bijbehorende Natuurtoets op te stellen. Dit ontwerp-projectplan, het MER en de Natuurtoets zijn op 19 mei 2011 10


Inleiding

vastgesteld door het dagelijks bestuur van Waterschap Scheldestromen en hebben zes weken ter inzage gelegen. Tevens heeft de commissie-m.e.r. de juistheid en volledigheid van de inhoud van het MER getoetst [lit. 26]. Op basis van de inspraakreacties, het toetsingsadvies van de commissie-m.e.r., nader uitgevoerd onderzoek en wijzigingen van beleid is besloten om de reeds opgestelde stukken te herzien en te actualiseren. Onderhavig projectplan betreft derhalve een actualisatie van het ontwerp-projectplan van 5 mei 2011. In paragraaf 1.3 is uitgebreid toegelicht waarom en op welke punten het ontwerp-projectplan is geactualiseerd. In dit projectplan wordt kort nut en noodzaak van het project toegelicht en wordt vervolgens beschreven hoe het duin in landwaartse richting versterkt zal worden. Veiligheid is hierbij de eerste prioriteit, maar daarnaast is er ook aandacht voor de effecten van de maatregel op de natuurwaarden, hydrologie, recreatie, landschap, cultuurhistorie (de LNC-waarden) en overige belangen. Tevens wordt beschreven welke maatregelen worden genomen om bepaalde effecten te mitigeren/compenseren. 1.2

Doel

Het voorliggende plan heeft uitsluitend betrekking op de verbetering van het kusttraject Noorderstrand. Het geeft precies aan wat de bedoeling van het werk is, hoe en wanneer het werk wordt uitgevoerd, welke gevolgen het werk heeft op de omgeving in de ruimste zin van het woord en hoe wordt omgegaan met de eventuele gevolgen van de werkzaamheden. Het projectplan is een samenvatting van het technisch ontwerp (ontwerpnota) en bevindingen uit aanvullende studies en dient in combinatie met het MER als basis voor de inspraak en de besluitvorming. Dit projectplan heeft verschillende doelen: • • • •

1.3

Als basis voor de inspraak; Als basis voor de goedkeuring door Gedeputeerde Staten van het uit te voeren werk op basis van de Waterwet; Voor de goedkeuring door Gedeputeerde Staten is het noodzakelijk dat een ‘passende beoordeling’ is uitgevoerd. De resultaten van deze toets en passende beoordeling zijn in dit projectplan en het MER opgenomen (zie ook [lit. 11]); Als basis voor het aanvragen van andere vergunningen of ontheffingen, waaronder de vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet en de Flora & Faunawet. Procesbeschrijving

Reeds doorlopen proces Voorafgaand aan dit projectplan is het volgende traject doorlopen: • •

•

In najaar 2009 heeft waterschap Zeeuwse Eilanden in eerste instantie de landwaartse duinversterking uitgewerkt als voorkeursoplossing voor de kustversterking. Uit de natuurtoets (uitgevoerd door Arcadis [lit. 2] in september 2009) bleek dat de landwaartse duinversterking significante effecten op de natuurwaarden zal hebben. Op basis daarvan is in overleg met het HWBP en provincie Zeeland besloten om een variantenstudie uit te voeren. In januari t/m maart 2010 is door waterschap Zeeuwse Eilanden, in samenwerking met Staatsbosbeheer en provincie Zeeland, een variantenstudie uitgevoerd. Het resultaat van deze studie is vastgelegd in de variantennotitie Noorderstrand [lit. 7].

11


• • •

• •

Inleiding

Op 19 april 2010 is door de Provincie Zeeland aangegeven dat zij meegaat in de verdere ontwikkeling van de landwaartse versterkingsvariant, echter eenmalig en onder voorwaarde van voldoende mitigerende en compenserende maatregelen. In het najaar van 2010 is een onderzoek opgestart naar compenserende en mitigerende maatregelen als gevolg van de landwaartse versterking. Er is in het kader van juridische haalbaarheid alsnog gekozen voor het opstellen van een gecombineerde plan/project milieueffectrapport en daarbij de procedure voor projectm.e.r. te doorlopen. De m.e.r. procedure ging op 6 december 2010 van start met de schriftelijke mededeling van het waterschap Scheldestromen aan de provincie Zeeland dat het voornemens is om voor het uitvoeren van de kustversterking Noorderstrand een milieueffectrapport op te stellen. Bij deze mededeling is de notitie Reikwijdte en Detailniveau kustversterking Noorderstrand gevoegd [lit. 9]. Deze notitie is daarnaast opengesteld voor openbare inspraak en heeft gezamenlijk met de Variantennotitie [lit. 7] ter inzage gelegen (van 17 januari tot en met 25 februari 2011). Er zijn vier zienswijzen ingediend. In het MER zijn de milieueffecten van de beschouwde varianten beschreven en is toegelicht welke keuze voor de voorkeursvariant is gemaakt. Ook is in het MER invulling gegeven aan het advies van de commissie m.e.r. op de notitie Reikwijdte en Detailniveau. Het ontwerp-projectplan, het MER en de Natuurtoets zijn op 19 mei 2011 vastgesteld door het dagelijks bestuur van Waterschap Scheldestromen en hebben zes weken ter inzage gelegen. Tevens heeft de commissie-m.e.r. de juistheid en volledigheid van de inhoud van het MER getoetst en op 3 november 2011 advies uitgebracht [lit. 26]. De commissie-m.e.r. heeft enkele tekortkomingen geconstateerd, die zij essentieel acht voor het volwaardig meewegen van het milieubelang bij de besluitvorming.

Inhoud zienswijzen en toetsingsadvies commissie-m.e.r. De geconstateerde tekortkomingen volgens het toetsingsadvies van de commissie-m.e.r. betroffen: • Het gebrek aan inzicht in de autonome ontwikkeling, waardoor een onderbouwing van de nut en noodzaak voor het voornemen vanuit veiligheid onvoldoende kan worden gegeven en de volgende alternatieven uit het MER onvoldoende op relevantie kunnen worden beoordeeld: o Een nulplus-alternatief waarin met gerichte beheermaatregelen ontwikkelingen in de bank- en slenkmorfologie van het strand die voor de hoogwaterveiligheid ongewenst zijn, tijdig en doeltreffend kunnen worden gekeerd. o variant 1b uit het MER (zeewaartse oplossing, duinverzwaring + suppletie strand) • de beschrijving van de compenserende maatregelen voor de natuur in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en de Flora- en faunawetgeving. De belangrijkste zienswijzen gingen in op: • het nader onderzoeken van de gunstige morfologische ontwikkelingen van de kust en daarmee samenhangend de nut en noodzaak van de kustversterking; • het nader uitwerking van compensatie en mitigatiemaatregelen en de effecten op hydrologie; • het aanleggen van een recreatief fietspad over de duinen; • het verder uitwerken van de (onderhouds)kosten voor de kustversterking; Overige inhoudelijke opmerkingen in de zienswijzen hadden met name betrekking op de ecologische waarden van het gebied. Actualisatie Projectplan en MER Mede naar aanleiding van de binnengekomen zienswijzen en het toetsingsadvies van de commissie-m.e.r. heeft het waterschap Scheldestromen het projectplan en het MER aangepast en verder uitgewerkt. 12


Inleiding

De belangrijkste aanvullingen en wijzigingen in dit projectplan ten opzichte van de versie van 5 mei 2011 betreffen: • Onderbouwing nut en noodzaak aan de hand van morfologisch onderzoek; Op basis van morfologisch onderzoek [lit. 24] is het huidige en autonome morfologische gedrag van het Noorderstrand aanvullend onderzocht en beschreven. Het onderzoek heeft daarnaast geresulteerd in een gedetailleerde en verfijnde uitwerking van de zeewaartse varianten in het MER (variant 1b en 1c) en in de totstandkoming van een nulplus variant (0+). Variant 1b en 0+ zijn als volwaardig alternatief in het MER meegenomen. Voor alle varianten is in het MER bepaald wat de mate van duurzame veiligheid is. • Inzicht geven in de maatregelen voor natuur (mitigatie, compensatie en translocatie); In het maatregelenplan Noorderstrand [lit. 25] is inzicht gegeven in de maatregelen die benodigd zijn voor het tenietdoen of zoveel mogelijk verminderen van de negatieve effecten op de aanwezige natuurwaarden bij realisatie van de voorkeursvariant. De resultaten van het plan zijn gebruikt bij het tot stand komen van de Natuurtoets [lit. 11] en zijn verwerkt in dit projectplan. • Hanteren meest actuele habitatrichtlijn kaart [Provincie Zeeland, 2011]; Voor het opstellen van de Natuurtoets en het MER (d.d. 5 mei 2011) is gebruik gemaakt van de concept habitattypenkaart van de provincie Zeeland. Op basis van vegetatieopnames (voorjaar 2011) is deze kaart gewijzigd. De kaart is in oktober 2011 vastgesteld door het ministerie van EL&I. In de Natuurtoets, MER en onderhavig projectplan wordt uitgegaan van deze meest actuele habitattypenkaart. • Nadere beschrijving effecten hydrologie op basis van peilbuisonderzoek; Als onderdeel van het maatregelenplan Noorderstrand [lit. 25] vindt peilbuisonderzoek plaats. De reeds beschikbare resultaten van dit onderzoek zijn meegenomen in de Natuurtoets, MER en onderhavig projectplan. • Toevoegen effectbeoordeling zanddepots in het kader van Nb-wet; Voor van de aanleg van de voorkeursvariant wordt zand gebruikt afkomstig van verschillende zanddepots. In het kader van de Nb-wet is in de Natuurtoets en MER nagegaan of eventueel sprake is van effecten op Natura-2000 gebieden aldaar. Deze bevindingen zijn verwerkt in onderhavig projectplan. • Nadere onderbouwing kosten aanleg en onderhoud varianten; Door het waterschap Scheldestromen is op basis van het morfologisch onderzoek [lit. 24] een meer gedetailleerde uitwerking gegeven van de kosten voor aanleg en onderhoud. Deze bevindingen zijn verwerkt in onderhavig projectplan.

Het projectplan is voorbereid door waterschap Scheldestromen in overleg met Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, provincie Zeeland en gemeente Schouwen-Duiveland. Nog te doorlopen proces Dit projectplan wordt samen met het MER aangeboden aan het Dagelijks Bestuur (DB) van waterschap Scheldestromen. Na vrijgave door bevoegd gezag (Waterschap Scheldestromen) wordt het MER samen met het Projectplan en de aanvraag NB-wet vergunning ingediend bij de provincie Zeeland. De juistheid en volledigheid van de inhoud van het MER wordt ook getoetst door de Commissie voor de milieueffectrapportage (c-m.e.r.). Na de toetsing door de Commissie voor de milieueffectrapportage wordt de besluitvorming verder afgewikkeld volgens de procedures van de Waterwet. Het definitieve Projectplan wordt ter goedkeuring aan Gedeputeerde Staten van de Provincie gezonden. Na goedkeuring worden het goedkeuringsbesluit en de overige besluiten bekend gemaakt. Het Projectplan Kustversterking en de besluiten liggen daarna voor 6 weken ter inzage (beroepstermijn). Binnen deze termijn kan beroep worden ingesteld bij de Raad van State. De planstudie wordt afgerond met een evaluatie van de m.e.r.-procedure. Parallel daaraan kunnen de voorbereiding en uitvoering van de kustversterking starten.

13


1.4

Inleiding

Leeswijzer

Hoofdstuk 2 geeft een beschrijving van de huidige situatie. Hoofdstuk 3 bevat een aantal randvoorwaarden en uitgangspunten voor de nieuwe waterkering. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de nut en noodzaak van de verbetering van de waterkering. Hoofdstuk 5 bevat een toelichting op de in het MER onderzochte varianten en de onderbouwing van de keuze van de in dit projectplan uitgewerkte voorkeursvariant. In hoofdstuk 6 worden de aanpassingen aan de waterkering beschreven en wordt onderbouwd waarom die keuze is gemaakt. Hoofdstuk 7 bevat een omschrijving van de effecten van de landwaartse versterking op aspecten als landschap, natuur en recreatie. De kosten van het werk worden inzichtelijk gemaakt in hoofdstuk 8. De procedurele aspecten worden omschreven in hoofdstuk 9 en in hoofdstuk 10 wordt ingegaan op de uitvoeringsaspecten en compenserende en mitigerende maatregelen. Hoofdstuk 11 beschrijft de wijze waarop het waterschap als initiatiefnemer van plan is te communiceren over het project. In hoofdstuk 12 wordt een lijst van gebruikte literatuur weergegeven. Deze literatuur is in te zien bij het waterschap. Gedetailleerde tekeningen van de kustversterking zijn terug te vinden in Bijlage 1. Een overzicht van de zanddepots en transportroutes is te zien in Bijlage 2. Bijlage 3 is een bovenaanzicht van de versterking en Bijlage 4 bevat informatie over de duinversterking in 1969.

14


Inleiding

15


Situatiebeschrijving

2 Situatiebeschrijving 2.1

Situering

Het Noorderstrand is gelegen aan de noordkust van het Zeeuwse eiland Schouwen-Duiveland en bevindt zich ten oosten van Renesse (gemeente Schouwen-Duiveland) en ten westen van de Brouwersdam. Direct ten zuiden van het duin ligt de Rampweg, een dijk met een hoogte van 3,5 a 4,5 m +NAP. Het strand is voorzien van een smalle duinstrook, die onder beheer valt van het Waterschap Scheldestromen. In het plangebied bevindt zich het natuurgebied 'Zoeten en Zouten Haard', en is in beheer bij en eigendom van Staatsbosbeheer. Tussen de Rampweg en het strand bevinden zich een tweetal wandelpaden, op het strand is in de zomerperiode een strandpaviljoen gelegen.

Afbeelding 1 Overzicht plan- en studiegebied incl. Rijksstrandpalen raaien; RSP [Deltares, 2011]

2.2

Rampweg

Opbouw van de huidige waterkering

In het projectgebied bestaat de waterkering uit een onverdedigd duin. Het duingebied bestaat uit een enkelvoudige duinregel met een breedte tussen 65 en 120 meter. De hoogte van het duin varieert tussen de 10 en 17 meter. Gezien vanaf de Brouwersdam wordt het duin eerst smaller en lager en vervolgens weer breder en hoger. Ter plaatse van de Zouten Haard is er sprake van een inscharing aan de landzijde. Ter plaatse van de inscharing is het duin 10 à 12 meter hoog en 65 à 80 meter breed, Ten westen van de inscharing heeft het duin een breedte van 80 à 100 meter en een hoogte van 13 à 17 meter. Ten oosten van de inscharing is dit respectievelijk 80 à 120 meter breed en 13 à 18 meter. Uit historische gegevens van het Noorderstrand blijkt dat er vele malen dreiging is geweest vanuit zee. Tussen 1883 en 1929 werd een duinvoetverdediging over 2,5 kilometer aangelegd, bestaande uit deels basalt en deels beton. Tijdens de zware storm van 23 november 1908 sloegen golven over de top van de verdediging heen, waardoor deze verhoogd werd met een verticale Muralt betonmuur. Deze muur bestaat uit betonnen staanders met tussenliggende betonplaten en is ongeveer 1 meter hoog. In 1953 bleven de duinen intact. Er werd in 1954 een duinversterking uitgevoerd aan de binnenzijde van de duinenrij die destijds aanwezig was (zie Afbeelding 2).

Afbeelding 2 Duinversterking 1954 16



Na aanleg van de Brouwersdam is in 1969 bij de aansluiting van de dam, het duin aan de zeezijde uitgebouwd en is een deel van het duin verder landwaarts verbreed (zie bijlage 5). In de tachtiger jaren is de werking van duinvoetverdediging onderzocht. Uit proeven is destijds gebleken dat deze constructies onder de normomstandigheden geen bijdragen leveren aan de veiligheid. Daarom is in 1990 het duin opnieuw verzwaard, hoofdzakelijk aan de zeezijde. Ter plaatse van de inscharing is de zeewaartse duinverbreding van 20 meter vanaf 1995 bijna volledig verdwenen. In hoofdstuk 4 "Probleembeschrijving" wordt verder ingegaan op de morfologische ontwikkelingen tot 2011 en in de toekomst. Direct achter het duin ligt de Rampweg, een dijk met een hoogte van 3,5 a 4,5 m+NAP, die na de ramp van 1953 is aangelegd. 2.3

Beheer en onderhoud

De waterkering is in beheer en onderhoud bij waterschap Scheldestromen. De waterkering is eigendom van het waterschap. Het natuurgebied 'Zoeten en Zouten Haard' is in beheer bij - en eigendom van - Staatsbosbeheer. Het onderhoud van de kustlijn valt onder de verantwoordelijkheid van het Rijk. In het kader van de Kustlijnzorg worden periodiek suppleties uitgevoerd. De laatste suppletie in dit kader is uitgevoerd in het najaar van 2011. 2.4

Bodem en water

Geohydrologische opbouw Het maaiveld ter hoogte van de Zouten en Zoeten Haard ligt tussen circa NAP +1,20 m en NAP +1,80 m. Het betreft een vroongebied, ofwel een gebied dat in het verleden overstoven is met zand vanuit het duin. Het oorspronkelijke maaiveld (van een paar eeuwen geleden) ligt ongeveer op NAP. Op dat niveau begint de oorspronkelijke deklaag die een stuk landinwaarts, in de polder, aan de oppervlakte ligt. Uit het geotechnische onderzoek [lit. 6] en uit de boringen die voor het Maatregelpakket Noorderstrand [lit. 25] zijn geplaatst, blijkt dat in het gebied van de Zouten en Zoeten Haard van boven naar beneden de volgende bodemopbouw aanwezig is: • Duinzand vanaf maaiveld tot ca. NAP 0,0 à -0,5 m met een doorlatendheid van 2 à 3 m/d; • Slecht doorlatende laag, bestaande uit klei, veen en ingesloten zand tot ca. NAP -4 m, de bovenkant van deze laag is het oorspronkelijke maaiveld; • Eerste watervoerende pakket tot ca. NAP -53 m, bestaande uit fijn, kleiïg zand. Bodem Het plangebied bestaat voornamelijk uit jonge duinen zandstranden. De afzettingen zuidelijk van het plangebied (met name klei en veen) zijn deels overstoven door dit jonge duinzand. Uit de bodemkwaliteitskaarten Zeeland wordt de grond omschreven als achtergrondwaarde 'schoon'. Er worden geen grootschalige graafwerkzaamheden voorzien, waardoor het niet noodzakelijk is om de aangelegen gronden verder te onderzoeken op kwaliteit. Eventueel vrijkomende grond zal door het verplaatsen van een toplaag (ten behoeve van kwetsbare planten) binnen het projectgebied worden verwerkt. Grondwater In de duinenrij vormt de neerslag een zoetwaterlens, die drijft op het onderliggende zoute water. In de zuidkant van de duinen stroomt het geïnfiltreerde neerslagwater over de slecht doorlatende klei- en veenlaag naar de lager gelegen Zoeten en Zouten Haard en kwelt daar op (Afbeelding 3). De hydrologische term hiervoor is een doorstroomsysteem: infiltratie van water aan de ene zijde van het gebied die opkwelt aan de andere zijde. Omdat het zand van mariene 17



oorsprong is met schelpresten, is het gebufferd en kalkrijk. Gerealiseerd moet worden dat de toevoer van gebufferd water (toevoer van calciumionen) belangrijker is dan de grondwaterstanden: de kwaliteit van het water is essentieel voor de soorten die in het gebied voor kunnen komen. De toestroom van calciumhoudend grondwater dient dus gelijk te blijven om te voorkomen dat kritische soorten bij een vernatting van de omstandigheden (langere inundatie in de winter of meer inundatie in het groeiseizoen) risico lopen te verdrinken. Verwacht wordt dat dit risico door te toepassing van een lichte begreppeling en daarmee de afvoer van water is te minimaliseren.

Afbeelding 3 Hydrologische situatie

In het gebied zijn twee peilbuizen aanwezig die al sinds 1995 worden waargenomen. Verder zijn voor het Maatregelpakket [lit. 25] vier peilbuizen geplaatst, waarvan één peilbuis met een filter boven de kleilaag en een filter onder de kleilaag. Deze peilbuizen zijn van februari t/m september 2011 waargenomen. De peilbuizen worden nog steeds gemonitord voor het verkrijgen van een jaarrondmeting. De waarnemingen van deze peilbuizen bevestigen het beeld dat op basis van de langjarige waarnemingen is verkregen. Uit de peilbuismetingen blijkt dat de freatische grondwaterstand in de winter vaak dicht onder het maaiveld reikt of soms boven het maaiveld uitkomt. In de zomer daalt de grondwaterstand tot ca. 0,7 à 0,8 m beneden maaiveld. Bij een zware neerslagbui (eind juli) stijgen de grondwaterstanden in een dag tijd weer tot maaiveld, om daarna weer weg te zakken. Door het ondiepe zandpakket boven de kleilaag zijn de reacties op neerslag waarschijnlijk ook relatief groot. Op basis van analyses en metingen die in het Maatregelpakket [lit. 25] zijn gedaan, wordt geconcludeerd dat het zoutgehalte in het grondwater onder de kleilaag maar iets hoger is dan in het freatische grondwater (zie ook verderop bij 'waterkwaliteit'). Een correctie voor dichtheid is daarom niet van toepassing. Deze stijghoogte fluctueert globaal tussen NAP en NAP -0,5 m. Geconcludeerd wordt dat de stijghoogte vooral bepaald wordt door het waterpeil in de zee en in de polder landinwaarts van de Zoeten en Zouten Haard. Uit de freatische grondwaterstanden en de stijghoogte in het watervoerende pakket blijkt dat er sprake is van een infiltratiesituatie. Er is dus geen toestroom van (zoute) kwel vanuit de ondergrond. Oppervlaktewater In het plangebied liggen twee plasjes, de Zoeten Haard (westelijk) en de Zouten Haard (oostelijk). Deze plasjes zijn met elkaar verbonden middels een kleine duiker, die mogelijk verstopt zit of afgesloten is. De Zoeten Haard heeft een afvoerpunt (duiker met afsluiter) naar een waterloop buiten het gebied bij de Rampweg (bron: Memo WS Zeeuwse Eilanden, 26 maart 1998). Beide plassen hebben een peilschaal waarvan wordt aangenomen dat deze de NAP-hoogte niet correct weergeven en dat de plasjes hoofdzakelijk door grondwater worden gevoed. Waterkwaliteit Oppervlaktewater Uit beschikbare kwaliteitsgegevens van de voorgaande jaren kan worden geconcludeerd dat de beide plasjes vanuit oppervlaktewaterkwaliteitsoogpunt niet wezenlijk van elkaar verschillen. De 18



chloridegehalten in het ondiepe water zijn typerend voor zoet water, de zuurgraad (pH) wijst op een invloed van kalkaanvoer vanuit de duinen en ligt tussen 7 en 8. Grondwater In alle boringen is een laag nutriëntengehalte gemeten en een laag kalkgehalte. Ook in de duinen is een laag kalkgehalte gemeten. Dit betekent dat het aanwezige duinzand door de regen in de ondiepe bodem al is uitgeloogd. Gezien het lage chloridegehalte in de Zoeten en Zouten Haard kan worden geconcludeerd dat in beide gebieden alleen zoet water aan de oppervlakte aanwezig is, dat bestaat uit neerslag en afstromend water uit de duinen. 2.5 2.5.1

Natuur Beschermde gebieden

Het plangebied ligt in de Natura 2000-gebieden Kop van Schouwen en Voordelta. Daarnaast ligt 500 m ten oosten van het plangebied het Natura 2000-gebied Grevelingen (zie Afbeelding 4). In deze paragraaf volgt een toelichting van de gebieden.

Afbeelding 4 Ligging Natura-2000 gebieden

Natura 2000-gebied Kop van Schouwen Het Natura 2000-gebied Kop van Schouwen bestaat uit het duingebied aan de westkant van Schouwen-Duiveland. De Zoeten en Zouten Haard maken onderdeel uit van dit Natura 2000gebied. Het gebied bestaat uit verschillende delen met een verschillende ontstaansgeschiedenis, waardoor een brede variatie aan duinhabitattypen voorkomt (kalkrijke jonge duinen, kalkarme oude duinen, klifduinen en stuifduinen). De Kop van Schouwen is in het verleden onder de oude Natuurbeschermingswet aangewezen als natuurmonument. Deze aanwijzing vervalt voor zover het binnen een aangewezen Natura 2000-gebied valt (dat is grotendeels het geval). De Kop van Schouwen is alleen aangewezen in het kader van de Habitatrichtlijn. In Tabel 1 is aangegeven voor welke instandhoudingsdoelen het gebied is aangewezen en of welke van deze habitattypen en -soorten in het plangebied voorkomen. In Afbeelding 5 is aangegeven waar de habitattypen in het plangebied voorkomen.

19


Habitattypen H2110 Embryonale duinen H2120 Witte duinen H2130A *Grijze duinen (kalkrijk) H2130B *Grijze duinen (kalkarm) H2130C *Grijze duinen (heischraal) H2150 Duinheiden met struikhei H2160 Duindoornstruwelen H2170 Kruipwilgstruwelen H2180A Duinbossen (droog) H2180B Duinbossen (vochtig) H2180C Duinbossen (binnenduinrand) H2190A Vochtige duinvalleien (open water) H2190B Vochtige duinvalleien (kalkrijk) H2190C Vochtige duinvalleien (ontkalkt) H6410 Blauwgraslanden Habitatsoorten H1014 Nauwe korfslak H1340 Noordse woelmuis H1903 Groenknolorchis


voorkomen in plangebied nee ja ja ja ja nee ja nee nee nee nee nee ja nee nee nee nee nee

Tabel 1 Voorkomen in plangebied van habitattypen Natura-2000 Kop van Schouwen

Afbeelding 5 Ligging van de habitattypen in en nabij het plangebied (bron: concept habitattypenkaart provincie Zeeland, nov 2011)

Natura 2000-gebied Voordelta De Voordelta beslaat het ondiepe zeegedeelte voor de kust van de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta. Het gebied wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een gevarieerd en dynamisch milieu van kustwateren (zout), intergetijdengebied en stranden, dat een relatief beschutte overgangszone vormt tussen de (voormalige) estuaria en volle zee. De waterkwaliteit wordt beïnvloed door met name de uitstroming van Rijn en Maas. Mede door deze aanvoer van voedingsstoffen kent de Voordelta een hoge voedselrijkdom. In het aanwijzingsbesluit is de begrenzing 20



van het Habitat- en Vogelrichtlijngebied gecombineerd, waarbij de meest ruime begrenzing is aangehouden. In Tabel 2 is aangegeven voor welke instandhoudingdoelen het Natura-2000 gebied is aangewezen en welke van deze habitattypen en soorten er voorkomen binnen het plangebied. Habitattypen H1110A Permanent overstroomde zandbanken (getijdengebied) H1110B Permanent overstroomde zandbanken (Noordzee-kustzone) H1140A Slik- en zandplaten (getijdengebied) H1140B Slik- en zandplaten (Noordzee-kustzone) H1310A Zilte pionierbegroeiingen (zeekraal) H1310B Zilte pionierbegroeiingen (zeevetmuur) H1320 Slijkgrasvelden H1330A Schorren en zilte graslanden (buitendijks) H2110 Embryonale duinen Habitatsoorten H1095 Zeeprik H1099 Rivierprik H1102 Elft H1103 Fint H1364 Grijze zeehond H1365 Gewone zeehond Niet-broedvogels A001 Roodkeelduiker A005 Fuut A007 Kuifduiker A017 Aalscholver A034 Lepelaar A043 Grauwe gans A048 Bergeend A050 Smient A051 Krakeend A052 Wintertaling A054 Pijlstaart A056 Slobeend A062 Toppereend A063 Eider A065 Zwarte zee-eend A067 Brilduiker A069 Middelste zaagbek A130 Scholekster A132 Kluut A137 Bontbekplevier A141 Zilverplevier A144 Drieteenstrandloper A149 Bonte strandloper A157 Rosse grutto A160 Wulp A162 Tureluur A169 Steenloper A177 Dwergmeeuw A191 Grote stern A193 Visdief

Voorkomen in plangebied nee ja nee nee nee nee nee nee nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja ja nee nee nee nee nee ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja nee nee ja ja nee nee nee

Tabel 2 Voorkomen in plangebied van habitattypen Natura-2000 Voordelta

Natura 2000-gebied Grevelingen De Grevelingen is een voormalige zeearm gelegen tussen Goeree-Overflakkee en SchouwenDuiveland. Het is sinds de afsluiting door de Deltawerken het grootste zoutwatermeer van Europa en bevat een aantal eilanden waar uitgestrekte, soortenrijke duinvalleibegroeiingen en zilte pioniergemeenschappen voorkomen, alsmede uitgestrekte oeverlanden met zilte begroeiingen, graslanden, ruigten, struwelen en bos. De Grevelingen vormt een van de belangrijkste leefge21



bieden voor de noordse woelmuis en is van uitzonderlijk belang voor visetende watervogels. Voor een groot aantal vogelsoorten heeft de Grevelingen een functie als overwinteringsgebied, ruigebied en foerageergebied. Het is tevens een belangrijk broedgebied voor kustbroedvogels van zandplaten en schelpenstrandjes. In het ontwerpaanwijzingsbesluit is de begrenzing van het Habitat- en Vogelrichtlijngebied zoveel mogelijk gecombineerd, waarbij de meest ruime begrenzing is aangehouden. De kwetsbare habitattypen in de Grevelingen die zich het dichtst bij het plangebied bevinden, liggen aan de noordkant van Schouwen-Duiveland ten oosten van de Brouwersdam. Mogelijk bevinden zich hier eenjarige pioniersvegetaties van slik- en zandgebieden met Salicornia spp. en andere zoutminnende planten (H1310). Overige habitattypen bevinden zich voornamelijk op de eilanden en enkele polders en binnendijkse natuurgebieden. 2.5.2

Beschermde soorten

In en rond het plangebied komen diverse beschermde soorten voor. In Tabel 3 is een overzicht gegeven van deze beschermde soorten per soortgroep en hun wettelijke beschermingsstatus. Voor de locatie en de (uitgebreide) beschrijving van de aanwezige soorten wordt verwezen naar de Natuurtoets [lit. 11]. Soortgroep Flora

Zoogdieren

Vogels Reptielen Amfibieën

Beschermde soorten Brede orchis Gevlekte orchis Harlekijn Moeraswespenorchis Vleeskleurige orchis Algemeen voorkomende (spits-)muizen Konijn Mol Haas Ree Damhert Gewone dwergvleermuis Buizerd Broedvogels Levendbarende hagedis Algemeen voorkomende kikkers Gewone pad Kleine watersalamander Rugstreeppad Heikikker

Beschermingscategorie Tabel 2

Tabel 1

Tabel 2 Tabel 3 Categorie 4 Vogels Tabel 2 Tabel 1

Tabel 3

Tabel 3 Beschermde soorten in het plangebied

22


2.5.3


Ecologische Hoofdstructuur

Het plangebied valt binnen de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) (zie Afbeelding 6).

Afbeelding 6 Ligging van de EHS in het plangebied. Bestaande natuur (paars), bestaande natuur en bosgebied (groen) (bron: provincie zeeland, 2011)

De begrenzing van de EHS is door Gedeputeerde Staten vastgesteld in het Omgevingsplan Zeeland 2006. In het Omgevingsplan staan ook de spelregels hoe om te gaan met de EHS. De wijzigingen van de EHS-begrenzing zijn door GS vastgesteld in het Natuurbeheerplan Zeeland. Het plan wordt jaarlijks geactualiseerd. Op 27 september 2011 heeft het college van Gedeputeerde Staten de planwijziging 2011 vastgesteld. Het provinciale beleid is gericht op het bevorderen en in stand houden van natuurwaarden en van landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Gestreefd wordt naar een toename van de oppervlakte en naar een verbetering van de kwaliteit van natuur en landschap. Hierbij gaat het zowel over natuur in natuurgebieden, als om het stimuleren van natuur- en landschapswaarden daar buiten. Daarnaast wil de provincie het duurzaam beheer van de groene ruimte bevorderen door o.a. een betere afstemming tussen natuur-, landschap- en recreatiebeheer op basis van integrale samenwerking en het betrekken van particuliere ondernemers bij het beheer. Het plangebied ligt binnen delen die zijn aangewezen als “Bestaande natuur, in eigendom van (semi-) overheid”. Bovendien grenst het plangebied aan “Bestaande natuur en bosgebied, in eigendom bij terrein beherende organisatie of particulier terreinbeheer”. Zie Afbeelding 6 voor de begrenzing van deze gebieden. Het plangebied is in het natuurbeheerplan aangewezen voor de volgende beheertypen: Duin- en kwelderlandschap, Vochtig schraalland en Moeras (zie Afbeelding 7). Deze beheertypen uit het natuurbeheerplan (2011) worden in het kader van de Verordening Ruimte gebruikt om de wezenlijke kenmerken en waarden te bepalen. De beheertypen geven echter geen inzicht in de kwaliteit van de natuurwaarden.

23


3 2


1

Afbeelding 7 Beheertypen in het plangebied. 1: Duin- en kwelderlandschap, 2: Vochtig schraalland, 3: Moeras. (bron: Natuurbeheerplan zeeland, 2011)

2.6

Recreatie

Het Noorderstrand ligt midden in een recreatief gebied met campings, hotels, vakantiewoningen en strandpaviljoens. Voornamelijk in de zomermaanden wordt van deze faciliteiten gebruik gemaakt. Binnen het plangebied lopen twee paden van de Rampweg door de duinen naar het strand. Het betreft duinovergang 't Klokje aan de westkant en de duinovergangen Corazon in het oosten. Ter plaatse van duinovergang Corazon bevinden zich strandpaviljoen Corazon en strandpaviljoen de Strandtent. De paviljoens worden in de winter afgebroken en zijn alleen tijdens het strandseizoen geopend. Bij de westelijke duinovergang 't Klokje is geen strandpaviljoen aanwezig. Het gebied wordt gebruikt voor wandelen, strandrecreatie (zonnen en zwemmen) en watersportrecreatie (surfen en jetskiën). Een autonome ontwikkeling betreft de aanleg van de Recreatieverdeelweg tussen Haamstede en Scharendijke. Deze weg moet zorgen voor een afnemende druk van het autoverkeer op kwetsbare gebieden, met name in het hoogseizoen. Maatregelen zijn niet alleen het aanleggen van de weg, maar ook het aanbieden van varianten, waardoor het gebruik van de auto ontmoedigd wordt. De aanleg van de Recreatieverdeelweg is voorzien in drie delen. Het eerste deel is in 2003 in gebruik genomen. Aanleg van de tweede fase is gepland in 2012/2013. Het vastgestelde traject is aangegeven in Afbeelding 8. Voorzien is verder de aanleg van rotondes, verbreden van zijwegen en aanleg van ruiterpaden langs zijwegen. De huidige oprit met de N57 komt te vervallen en een nieuwe oprit wordt aangelegd (RBOI- Middelburg, 2009).

Afbeelding 8 Ligging recreatieverdeelweg ten opzichte van het plangebied 24


2.7


Landschap

De duinen aan het Noorderstrand zijn reliëfrijk en hoog. De hoogte van de duinen varieert tussen de +10 en +17 meter NAP, de breedte tussen de 65 en 100 meter (zie figuur 3.17). Vanaf de Brouwersdam richting het westen wordt het duin eerst smaller en lager en vervolgens weer breder en hoger. Van oudsher lag hier een smalle duinrichel, wat heeft geleid tot de aanleg van een inlaagdijk in de 16e eeuw. Deze inlaagdijk, waar nu de Rampweg tussen Renesse en Scharendijke loopt, bestaat nog steeds. Tussen de inlaagdijk en de duinen liggen de twee polders, de Zoeten Haard en de Zouten Haard (de inlaag). Deze polders worden van elkaar gescheiden door een dijk. De Zoeten en Zouten Haard, die achter de duinenrij liggen, zijn zogenaamde vroongronden. Vroongronden zijn ontstaan door het uitstuiven van duinen. Hierdoor ontstaat een zwalk golvend terrein met natte en droge delen. Zie voor een doorsnede van het duingebied Afbeelding 9. Ten zuiden van de vroongronden, aan de andere kant van de dijk, liggen landbouwpolders.

1 = Dijk (Rampweg) 2 = Vroongronden (Zoeten en Zouten Haard) waarin gedeeltelijk de geplande versterking moet plaatsvinden 3 = Duingebied waarin de geplande versterking moet plaatsvinden 4 = Duingebied aan zeezijde 5 = Noorderstrand Afbeelding 9 Doorsnede van het duingebied aan het Noorderstrand

Het strand wordt onder andere gebruikt als recreatiegebied en ligt op ongeveer +1,20 NAP. De Rampweg en het strand zijn vrij toegankelijk. De duinen zijn begroeid met dicht struweel. De Zoeten en Zouten Haard zijn in beheer bij Staatsbosbeheer. De gebieden zijn omrasterd met prikkeldraad en op verschillende plaatsen staan borden dat de gebieden niet betreden mogen worden.

25


2.8


Cultuurhistorie

Afbeelding 10 geeft een uitsnede van een historische kaart daterend uit ca. 1900. Op de kaart is de inlaagdijk (nu de Rampweg), de Zouten Haard, de duinen met een strook stand en het achterliggende polderlandschap zichtbaar. De historische lijn van de inlaagdijk alsmede de verkaveling van het poldergebied is van cultuurhistorische waarde.

Afbeelding 10 Plangebied in ca. 1910 [Provincie Zeeland, 2010]

Opgemerkt kan worden dat de huidige Brouwersdam nog niet aangelegd was, dit heeft plaatsgevonden tussen 1962 en 1971. Op de Cultuurhistorische Hoofdstructuurkaart van de provincie Zeeland is te zien dat er ten zuiden van het plangebied twee waardevolle cultuurhistorische objecten bevinden (zie Afbeelding 11). Het betreft een voormalige boerderij met rijksmonumentale status en een MIP-object. Een MIP-object is een object aangewezen in het kader het Monumenten Inventarisatie Project als mogelijk aan te wijzen monument. De voormalige boerderij dateert uit 1765 en is opgetrokken uit thans witgeverfde stenen onder een met pannen gedekt zadeldak.

Rijksmonument

MIP-object

Afbeelding 11 Uitsnede kaart Cultuurhistorische Hoofdstructuur Provincie Zeeland [Provincie Zeeland, 2010]

Het plangebied maakt tenslotte deel uit van Belvedère gebied Kop van Schouwen. 26


2.9


Archeologie

Uit de Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zeeland blijkt dat de trefkans op archeologische waarden in het plangebied laag is (in Afbeelding 12 een uitsnede van de IKAW - Indicatieve Kaart Archeologische Waarden). Daarnaast zijn er geen archeologische waarnemingen en AMK(Archeologische Monumenten Kaart)-terreinen binnen een straal van 100 m beschikbaar. Ten zuiden van het plangebied ligt een historische boerderij. Binnen het plangebied zijn echter geen cultuurhistorische waarden aanwezig.

Afbeelding 12 Uitsnede IKAW kaart

27


Randvoorwaarden en uitgangspunten

3 Randvoorwaarden en uitgangspunten 3.1

Veiligheid

De primaire waterkeringen in Zeeland dienen overstromingen te voorkomen bij een maatgevende storm met een jaarlijkse (statistische) kans op voorkomen van gemiddeld eens in de vierduizend jaar (1:4.000). De combinatie van waterstand, golven, windkracht en windrichting in die omstandigheden bepaalt hoe hoog en sterk de primaire waterkering moet zijn. De maatregelen die genomen worden, moeten ervoor zorgen dat een primaire waterkering aan deze norm voldoet. Daarbij geldt bovendien dat de oplossing toetsbaar moet zijn. Dat wil zeggen dat op basis van formeel vastgestelde rekenmethoden (beschreven in daarvoor opgestelde leidraden) aangetoond kan worden dat de maatregelen inderdaad leiden tot een veilige waterkering. Bij het ontwerp wordt uitgegaan van een ontwerpduur van 50 jaar. Er wordt dan rekening gehouden met het middenscenario van de zeespiegelstijging (60 cm per eeuw) en de continuering van de kustlijnzorg. Bij het ontwerp is zoveel mogelijk rekening gehouden met de mogelijkheid om de waterkering daarna op een efficiënte en effectieve manier te kunnen beheren en onderhouden, en in de toekomst op een doelmatige manier te versterken.

3.2

Hydraulische randvoorwaarden

Binnen het HWBP is in november 2008 afgesproken dat alle projecten (waarvoor nog een ontwerp gemaakt moest worden) gebaseerd moeten worden op de vigerende hydraulische randvoorwaarden (HR 2006) en voor duinwaterkeringen op het aangepaste duinafslagmodel 2007. Bij het opstellen van het ontwerp en het gebruik van hydraulische randvoorwaarden is gebruik gemaakt van de onderzoeken die door Deltares zijn uitgevoerd ( [lit. 4 en 24]). In het ontwerp is uitgegaan van een tijdshorizon van 50 jaar. In het toekomstscenario waarmee gerekend is, bedraagt de zeespiegelstijging 0,30 meter. De significante golfhoogte (Hm0) en golfperiode (Tp) in het plangebied zijn vastgesteld in HR2006. De golfhoogte bedraagt 3,50 m, de golfperiode is 12,34 s. Het stormvloedpeil is NAP +5,45 m. 3.3

Ecologische randvoorwaarden

Het wettelijke toetsingskader is - wat betreft gebiedsbescherming - verankerd in de gewijzigde Natuurbeschermingswet, die op 1 oktober 2005 in werking is getreden. De bescherming van soorten wordt gereguleerd in de Flora- en faunawet, die in 2002 in werking is getreden. Verder gelden de beschermingsregimes van de EHS en de Boswet. In de Natuurtoets / passende beoordeling [lit. 11] zijn deze wettelijke toetsingskaders beschreven (zie ook hoofdstuk 9 voor een toelichting). 3.4

Recreatie

Het Noorderstrand ligt middenin een recreatief gebied met campings, vakantiewoningen, duinovergangen en strandpaviljoens. Voornamelijk in de zomermaanden wordt van deze facili28


Randvoorwaarden en uitgangspunten

teiten gebruik gemaakt. Naast de recreatie tijdens het strandseizoen is het bezoek in de herfstvakantie en de weekenden nog een aandachtspunt om rekening mee te houden. Er dient rekening te worden gehouden met de recreatieve faciliteiten binnen het plangebied. Inbreuk op de recreatie zal niet geheel kunnen worden uitgesloten, maar dient wel zoveel mogelijk worden voorkomen. 3.5

Landschap

In het ontwerp moet rekening gehouden worden met de landschappelijke kwaliteiten van het plangebied, zodat er zo min mogelijk inbreuk op wordt gemaakt. 3.6

Cultuurhistorie en Archeologie

Archeologische en cultuurhistorische waarden worden zo goed mogelijk beschermd. 3.7

Kosten

Het project wordt kosteneffectief uitgevoerd. Gestreefd wordt naar zo laag mogelijke kosten waarbij aan de doelstellingen wordt voldaan en zoveel mogelijk aan de andere belangen tegemoet wordt gekomen. 3.8

Overige aspecten

Als uitgangspunt geldt dat er steeds geprobeerd moet worden om tijdens de uitvoering van het project eventuele geluidsoverlast en/of (verkeers)hinder voor de omgeving zoveel mogelijk te beperken.

Afbeelding 13 Locatie plangebied Noorderstrand [Waterschap Scheldestromen, maart 2010]

29


Probleemstelling

4 Probleemstelling 4.1

Inleiding

In 2003 heeft de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat aan de waterkeringbeheerders gevraagd, de gevolgen van een hogere golfbelasting te beoordelen om de veiligheid van dit gedeelte strand te onderzoeken en vast te leggen in een beheerdersoordeel (oordeel van waterkeringbeheerder, aanvullend aan periodieke veiligheidstoetsing). Voor het Noorderstrand heeft de beheerder vastgesteld dat er in twee raaien (doorsneden haaks op de primaire waterkering) onvoldoende zand aanwezig is om de veiligheid voor het achterland te garanderen. Omdat vlak daarvoor suppletie op het Noorderstrand was uitgevoerd, achtte Rijkswaterstaat de situatie echter veilig. Wel werd een opening geboden voor het eventueel verleggen van de BasiskustLijn om gegarandeerd voldoende zand in het profiel te waarborgen. De Basiskustlijn (BKL) is de kustlijn die in het kader van de kustlijnzorg zal worden gehandhaafd. Tijdens de tweede toetsronde (Inspectie Verkeer en Waterstaat (2006)) zijn de duinen (met een lengte van 0,4 km) bij het Noorderstrand wederom afgekeurd en is het project opgenomen in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP): het dijkvak voldoet niet aan de veiligheidsnorm 1:4.000. Waterschap Scheldestromen heeft daarom een geavanceerde toets laten uitvoeren door Deltares [lit. 4]. Uit de toets blijkt dat met name de inscharing (uitschuring door erosie) ter hoogte van de Zouten Haard een probleem levert voor de veiligheid. Het strand ter hoogte van de inscharing is relatief laag, waardoor morfologische processen zorgen voor meer duinafslag. De erosie op de probleemlocatie (inscharing bij Zouten Haard) wordt veroorzaakt door twee problemen, te weten: • Verhoogde structurele erosie door verschillen in sedimenttransport parallel aan de kustlijn. • Extra zandverlies bij afslag tijdens een storm. In de studie is op basis van indicatieve berekeningen een mogelijk zandverlies van 30 m3/m per storm afgeleid. Daarnaast is rekening gehouden met extra verlies van 40 m3/m vanwege mogelijk achterstallig onderhoud. Op basis van het advies van de commissie m.e.r. (november 2011) is besloten om in aanvulling op de geavanceerde toets van Deltares [lit. 4] gedetailleerder onderzoek te verrichten naar de morfologische ontwikkelingen van het Noorderstrand (erosie- en sedimentatieprocessen) [lit. 24]. In de volgende paragrafen wordt hier nader op ingegaan. 4.2

Morfologische ontwikkelingen tot 2011

In het onderzoek 'Veiligheid Duinwaterkering Noorderstrand' [lit. 4] is een eerste beschrijving gegeven van de morfologische ontwikkeling van het gebied rond het Noorderstrand. Hierin komt ondermeer naar voren dat sinds eeuwen lang het menselijk handelen van grote invloed is geweest. Voor de bestaande situatie is de afsluiting van de Grevelingen door middel van de Brouwersdam in 1971 van zeer grote invloed. Een tweede factor betreft het kustonderhoud met strandsuppleties dat als doel heeft om kustachteruitgang te voorkomen. In het 'Morfologische onderzoek' van Deltares uit 2011 [lit. 24] is dieper ingegaan op het morfologisch gedrag van het Noorderstrand. Het onderzoek heeft zich gericht op het gebied tussen RSP 84 en RSP 454 (zie Afbeelding 1). Dit studiegebied is iets groter dan het plangebied voor de kustversterking van het Noorderstrand zelf. Het gebied wordt beschreven aan de hand van de volgende morfologische systemen (zie Afbeelding 14). Van hoog naar laag betreft het: • Het duin van het Noorderstrand. Het betreft hierbij de zeereep boven de duinvoet [+3 m + NAP]. 30


• •

•

Probleemstelling

Het strand. Hierbij is onderscheid te maken tussen het droge strand dat normaal niet onder loopt bij vloed [hoger dan +1,5 m + NAP], en het natte strand dat tijdens eb droogvalt [hoger dan -1,2 m + NAP]. De geulwand. Het gaat hierbij om een steil talud tussen het natte strand en de bodem van het Brouwershavense Gat (een geul ten noorden van het Noorderstrand). Er is niet een duidelijke dieptecontour die kan worden gehanteerd als verticale grens. In het onderzoek van Deltares is gericht op de geulwand tussen -3 m + NAP en -5 m + NAP. Het Brouwershavense Gat. Dit is het voormalige mondingsgebied van de Grevelingen.

Afbeelding 14 Morfologische systemen gebied Noorderstrand [lit. 24]

Deze morfologische systemen ontwikkelen zich niet autonoom, maar beïnvloeden elkaar wederzijds (zie Afbeelding 14). Onderstaand worden de systemen afzonderlijk toegelicht. Ontwikkeling van het duin Noorderstrand De ontwikkeling van de zeereep langs het Noorderstrand verschilt per locatie, en wordt behalve door het natuurlijk gedrag beïnvloed door kustonderhoud. In het onderzoek van Deltares [lit. 24] zijn per jaar de afzonderlijke suppleties weergegeven. De gemiddelde hoeveelheid suppletievolume per meter kust per jaar voor de periode 1990-2011 is weergeven in Afbeelding 15. Afbeelding 16 geeft de ontwikkeling van diverse duinprofielen weer. Per dwarsprofiel is een beschrijving gegeven van de morfologische verandering tussen 1990 en 2011 [lit. 24]. Daarnaast is de ontwikkeling van het duinfront (de gemiddelde horizontale positie van het duintalud tussen +4 m +NAP en +3 m NAP) onderzocht.

Afbeelding 15 Gem. suppletievolume per meter kust per jaar voor de periode 1990 – 2011 [lit. 24]

Geconcludeerd kan worden dat langs het kusttraject een afwisselend patroon bestaat van vooruitgang en achteruitgang van het duinfront. Dit patroon blijkt zich in de tijd te verplaatsen in oostelijke richting. Deze ontwikkeling wordt sterk beïnvloed door de morfologische ontwikkeling van het strand. Ontwikkeling van het strand In het morfologisch onderzoek van Deltares is de ontwikkeling van de posities van het droge strand en het natte strand onderzocht. Er worden diverse conclusies getrokken. Eén daarvan is dat de patronen in de positie van het duinfront, het droge strand en het natte strand wijzen op de aanwezigheid van een zandgolf (een langs de kust verplaatsende zone van erosie en sedimentatie) die zich in oostelijke richting langs de kust verplaatst. Dit is ook zichtbaar op de luchtfoto’s die met regelmaat van het Noorderstrand worden genomen. Afbeelding 17 laat het strand zien in 1999. In dat jaar is een breed strand aanwezig tussen RSP 172 en RSP 222. 31


Probleemstelling

Afbeelding 16 Ontwikkeling duinprofielen (zie voor locatie RSP Afbeelding 1) [lit. 24]

Afbeelding 17 Luchtfoto van het Noorderstrand in 1999 [lit. 24]

Afbeelding 18 Luchtfoto van het Noorderstrand in 2005 [lit. 18] 32


Probleemstelling

Afbeelding 19 Luchtfoto van het Noorderstrand in 2011 [Waterschap Scheldestromen, 2011]

Bij RSP 267 is sprake van een smal droog strand. Op het natte strand is een aantal slenken (geulen op het strand) zichtbaar die het strand ontwateren tijdens eb. Door de aanwezigheid van een strandhaak die zich van west naar oost ontwikkelt is de stroomrichting in de slenk eveneens van west naar oost. Afbeelding 18 laat het Noorderstrand in 2005 zien. In dit jaar is een breed strand aanwezig bij RSP 267. Het dal dat zich hier in RSP 199 bevond is in oostelijke richting verplaatst tot voorbij RSP 172. Duidelijk zichtbaar zijn de twee strandhaken met bijbehorende slenken. De lengte van de zandgolf bedraagt ongeveer 2.300 meter. Uitgaande van een periode van 13 jaar volgt een voorplantingssnelheid in oostelijke richting tussen 150 en 200 m/jaar. De breedte van het droge strand over een zandgolf varieert tussen 15 en 150 meter. De breedte van het natte en droge strand gezamenlijk laat echter weinig fluctuaties zien. Ontwikkeling geulwand Door de aanwezigheid van het Brouwershavense Gat is er sprake van een smalle onderwateroever, die wordt begrensd door een vaak steile geulwand. Sinds de aanleg van de Brouwersdam is de invloed van het Brouwershavense Gat op het Noorderstrand afgenomen. Hierdoor werd het mogelijk dat de geulwand zich in zeewaartse richting verplaatste (zie Afbeelding 19).

Afbeelding 20 Ontwikkeling geulwand in de tijd [lit. 24]

33


Probleemstelling

Als meer gedetailleerd naar de uitbouw van de geulwand wordt gekeken, dan is zichtbaar dat de maximale uitbouw van de geulwand zich bij de top van de zandgolf bevindt (zie Afbeelding 20). Net als bij de vorming van de strandhaak speelt hierbij waarschijnlijk zowel het golfgedreven langstransport als het windtransport een rol. Daarnaast kan er ook zand naar buiten worden getransporteerd door middel van afvoer via de slenk.

Afbeelding 21 Relatie tussen de top van een zandgolf en de uitbouw van de geulwand. Situatie 2010 [lit. 24]

Afbeelding 22 Ontwikkeling doorsnede Brouwershavense Gat in de tijd (RSP 197) [lit. 24]

Ontwikkeling Brouwershavense Gat De morfologische ontwikkelingen in het Brouwershavense Gat in de afgelopen decennia worden sterk bepaald door de aanleg van de Brouwersdam. Hierdoor is de invloed van het getij in het Brouwershavense Gat aanzienlijk afgenomen. Dit heeft als gevolg gehad dat de getijgeulen veel ondieper zijn geworden, terwijl er erosie optrad bij een aantal zandplaten. In de vorige alinea is reeds beschreven hoe de geulwand zich zeewaarts verplaatste. Als voorbeeld geeft Afbeelding 22 dwarsprofielen voor verschillende jaren voor RSP 197.

34


Probleemstelling

Afbeelding 23 Bodemontwikkeling Brouwershavense Gat na sluiting van de Brouwersdam. Boven: periode 1971 –1980, Onder: periode 2000 - 2009 [lit. 24]

De aanzanding van het Brouwershavense Gat is geïllustreerd in Afbeelding 23. Hieruit blijkt dat de aanzandingssnelheid van de geulbodem geleidelijk is afgenomen van meer dan 40 centimeter per jaar in de periode 1971 – 1984 naar een stabiele situatie westelijk van RSP 197 en een licht aanzandende trend van ongeveer 10 centimeter per jaar in het oostelijk deel. Vlak bij de geulwand komen ook negatieve trends voor. Vermoedelijk is dit het gevolg van een combinatie van geulwandontwikkeling en meetonnauwkeurigheid. Deze grote veranderingen zijn er niet alleen bij het Noorderstrand, maar ook bij het hele mondingsgebied van de Grevelingen. Sinds 1971 is er de ontwikkeling van de Voordelta, een sterke erosie van de zandplaten ten noorden van het Brouwershavense Gat en aanzanding van de getijgeulen. Na veertig jaar is een nieuwe evenwichtssituatie bereikt. 4.3

Verwachte morfologische ontwikkeling

Uit de analyse van het natuurlijk morfologisch gedrag [lit. 24] van het Noorderstrand blijkt dat het gebied ter hoogte van het Noorderstrand sterk wordt beïnvloed door de volgende twee fenomenen: • Door de afsluiting van de Brouwersdam is het Brouwershavense Gat sterk aangezand. Hierdoor werd het mogelijk dat de geulwand voor het Noorderstrand zich sterk zeewaarts verplaatste. Als gevolg hiervan nam de strandbreedte sterk toe. • Op het strand blijkt sprake van een zandgolf die zich van west naar oost verplaatst, met een lengte van 2.300 meter, een periode van 13 jaar en een voortplantingssnelheid van 150 – 200 m/jaar. Als gevolg hiervan komen in het gebied strandhaken en slenken voor. Deze fenomenen dragen bij aan het zandverlies van het strand over de geulwand bij de top van de zandgolf, en aan aantasting van het duin in de trog van de zandgolf.

35


Probleemstelling

Op basis van deze nieuwe inzichten is door Deltares een gefundeerde voorspelling gedaan hoe het duin, het strand, de geulwand en het Brouwershavense Gat zich de komende jaren zullen gedragen. Hierbij is geen rekening gehouden met een versterking vanwege de veiligheid. Ontwikkeling duin De veranderingen van het duin vinden slechts langzaam plaats. Voor de trajecten RSP 84 – RSP 106, RSP 197 – RSP 267 en RSP 337 – RSP 454 wordt verwacht dat verdere duinontwikkeling plaatsvindt. Naar verwachting zullen de trajecten RSP 126 – RSP 173 en RSP 284 – RSP 319 nog teveel worden aangetast om duinontwikkeling mogelijk te maken. Door het dynamisch gedrag van de zandgolf zal met regelmaat het duinfront worden aangetast. Na de versterking in 1990 bleek het duin bij RSP 148 over een afstand van 20 meter te eroderen. In de periode 2003 bleek er opnieuw erosie op te treden. Uitgaande van een periode van de zandgolf van 13 jaar kan er in 2016 opnieuw aantasting van het duin bij RSP 148 – RSP 172 worden verwacht. Omdat er nauwelijks sprake is van natuurlijk herstel, de dominante windrichting is namelijk parallel aan het duin, zal doormiddel van kustonderhoud herstel moeten worden uitgevoerd. Ontwikkeling strand In 2011 bevindt de top van de zandgolf zich bij RSP 197, terwijl een nieuwe zandgolf aankomt bij RSP 337. De trog van de zandgolf die nu tussen RSP 251 en RSP 319 ligt, zal zich de komende jaren naar het oosten verplaatsen. Naar verwachting zal rond 2016 opnieuw een minimaal profiel aanwezig zijn bij het onveilig duin tussen RSP 148 en RSP 172. Door deze strandvlakte zal het kombergingsgebied op het natte strand toenemen. Hierdoor zal tijdens eb meer water door de slenken moeten worden afgevoerd, waardoor deze dieper en breder worden. Als deze slenken in de buurt van de duinwaterkering liggen, kan hierdoor een ernstige aantasting van het duinfront optreden. Als voorbeeld van een dergelijke situatie geeft Afbeelding 24 een luchtfoto weer van aantasting van het duinfront bij Ameland door een slenk [Oost et al. (2000)].

Afbeelding 24 Slenk op Ameland met een aantasting van het duinfront [Oost et al. (2000)]

Uitbouw geulwand Het knikpunt van de geulwand zal zich verder in oostelijke richting verplaatsen. Uiteindelijk zal dit leiden tot een strandvlakte tussen RSP 267 en de Brouwersdam. Op dit moment verschuift het knikpunt zich ongeveer met een snelheid van ongeveer 25 meter per jaar naar het oosten. Op basis hiervan is ingeschat dat over ongeveer 100 jaar het knikpunt de Brouwersdam zal hebben bereikt. Brouwershavense Gat Het Brouwershavense Gat is nu bijna op evenwicht. Naar verwachting zal de stijging van de geulbodem in het oostelijk deel binnen enkele jaren zijn beëindigd. 36


4.4

Probleemstelling

Conclusie morfologisch onderzoek

De belangrijkste conclusies ten aanzien van de veiligheid betreffen: • Er bevindt zich op het Noorderstrand een zandgolf, die zich in oostelijke richting verplaatst. De lengte van de golf is ongeveer 2.300 m lang, de periode van de golf is ongeveer 13 jaar. Hieruit volgt een voortplantingssnelheid van ongeveer 150 - 200 meter per jaar; • De aanwezigheid van de zandgolf zorgt ervoor dat het droge strand regelmatig zeer smal is waardoor het duin kan worden aangetast. Naar verwachting zal het zwakke deel van de kust tussen RSP 148 en RSP 172 hier in 2016 mee te maken krijgen. • De aanwezigheid van de strandhaken zorgt ervoor dat veel zand naar de geulwand wordt afgevoerd. De aanwezigheid van slenken kan ervoor zorgen dat het duin met een smal droog strand sterker wordt aangetast. • Op een aantal locaties van het Noorderstrand is sprake van duinontwikkeling voor de zeereep. Het zwakke deel van de kust tussen RSP 148 en RSP 172 maakt hier geen onderdeel van uit. • Door de aanvoer van zand vanuit het westen breidt de geulwand zich tussen RSP 197 en RSP 284 sterk zeewaarts uit. Het knikpunt van de geulwand verplaatst zich oostwaarts met een geschatte snelheid van ongeveer 25 meter per jaar. Met deze snelheid bereikt het knikpunt in 100 jaar de Brouwersdam. In het westen treedt de geulwand echter terug. Mogelijk heeft dit in de toekomst gevolgen voor het oostelijk deel van het Noorderstrand. • De snelheid waarmee de geulbodem van het Brouwershavense Gat opvult, is in de tijd sterk afgenomen van meer dan 40 cm per jaar voor het gehele Brouwershavense Gat tot 10 centimeter per jaar in het gebied voor de Brouwersdam. Dit proces zal naar verwachting over tien jaar zijn gestopt. • Afslagberekeningen laten zien dat bij hoge golven en laag water veel transport over de geulwand plaatsvindt. Als het water stijgt, wordt het zandtransport meer naar het duin verplaatst, en blijft het zand op het strand en de vooroever. • Bij een storm met golven uit het noordwesten kan door gradiënten in het langstransport lokaal veel aanzanding of erosie optreden. De erosie kan 100 m3/m bedragen en vindt plaats ten oosten van de top van de zandgolf waar op dat moment toch al weinig zand aanwezig is. • Bij golfaanval uit het noorden is er minder sprake van netto erosie of aanzanding. Omdat de golven beter in staat zijn om het duin te belasten, treedt er wel meer duinafslag op. Het onderzoek van Deltares bevestigt de noodzaak voor de kustversterking van het Noorderstrand op de zeer korte termijn. In [lit. 24] is op basis van nauwkeuriger onderzoek (met het model XBeach) geconcludeerd dat (in tegenstelling tot de in 2009 berekende 30 m3/m) 100 m3/m zandverlies per storm kan optreden. Er is in de gedetailleerde studie dus zelfs sprake van een verhoogd zandverlies ten opzichte van de eerdere studie van Deltares.

37


Varianten en keuze voorkeursvariant

5 Varianten en keuze voorkeursvariant 5.1

Proces van varianten tot voorkeursvariant

In de algemene vergaderingen van het waterschap Scheldestromen van 14 oktober 2010 en 19 mei 2011 is op basis van financiële haalbaarheid en duurzame veiligheid besloten om de landwaartse variant nader uit te werken. Een dergelijke versterking heeft echter invloed op het achterliggend gebied: een gebied met beschermde en bijzondere soorten planten en dieren, beschermde habitats en beschermde gebieden. In dit kader zijn twee Nederlandse wetten van belang: de Flora- en Faunawet en de Natuurbeschermingswet 1998. Variantenafweging Vanuit de Provincie Zeeland (bevoegd gezag Natuurbeschermingswet 1998) en het Rijk (HWBP) is duidelijk gemaakt dat een goede afweging van varianten en effecten ter onderbouwing van een gekozen versterkingsvariant noodzakelijk is. Daarom heeft het Waterschap besloten om gezamenlijk met Provincie en Staatsbosbeheer een variantenafweging (alternatievenonderzoek) op te starten. In deze afweging is in eerste instantie gebrainstormd over varianten en effecten als basis voor een gedegen analyse. In 2010 is een inventarisatie naar de mogelijke varianten voor de kustversterking Noorderstrand uitgevoerd [lit. 7]. Dertien varianten zijn in gezamenlijkheid gedefinieerd. Hierbij is een onderscheid gemaakt naar zes zeewaartse, vier landwaartse en drie consoliderende oplossingen. Vervolgens zijn op basis van een multicriteria analyse (MCA) de verschillende varianten kwalitatief beoordeeld op de meest belangrijke effecten (veiligheid, natuur en recreatie) en is een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd. Rekening houdend met zowel de meest belangrijke effecten (veiligheid, natuur en recreatie) als aspecten zoals aanlegkosten, beheer en onderhoud en uitvoering en planning kwamen vier varianten naar voren als keuze voor nader onderzoek; de overige varianten vielen af, hetgeen is besloten in gezamenlijk overleg tussen Waterschap, Staatsbosbeheer, Provincie Zeeland. Nader onderzoek door middel van MER Op basis van de ingekomen zienswijzen op het MER, alsmede het toetsingsadvies van de commissie-m.e.r. is besloten om naast de varianten 1a, 2a en 3c ook variant 1b als volwaardig alternatief mee te nemen in het MER. Ook is in het kader van het MER een zogenaamde 'nulplus variant' onderzocht. Een nulplus variant is een variant waarin met gerichte beheermaatregelen de ontwikkelingen in de bank- en slenkmorfologie van het strand (die voor de hoogwaterveiligheid ongewenst zijn) tijdig en doeltreffend kunnen worden gekeerd. In de onderstaande paragrafen zijn deze varianten verder inhoudelijk uitgewerkt, worden de belangrijkste effecten beschreven en wordt de keuze voor de voorkeursvariant toegelicht. 5.2

Varianten

5.2.1 Nulplus variant Als alternatief voor de kustversterking Noorderstrand is door de commissie-m.e.r. een voorstel gedaan voor een variant met versterkt onderhoud (een zogenaamde nul-plus variant). Het doel van deze nul-plus variant is evenals de overige varianten het garanderen van een veilige waterkering, dit voor een periode van 50 jaar. De aanpak hiervoor is intensiever kustonderhoud door een toename van de suppletiefrequentie (het vaker opspuiten van zand) en/of toename van het suppletievolume (het vergroten van het volume opgespoten zand). Om hiertoe te komen wordt een zeewaartse verplaatsing van de BKL (Basiskustlijn) voorgesteld (Deltares, 2011). 38



Er vanuit gaande dat de Basiskustlijn wordt verlegd tussen RSP 106 en RSP 337 betekent dit een meest waarschijnlijke suppletievolume van ongeveer 125.000 m3/jaar. Daarnaast zal eenmalig het droge strand moeten worden opgehoogd (aanbreng van een zogenaamd zandbanket) om te zorgen dat de Momentane Kustlijn (MKL) minimaal aan de nieuwe basiskustlijn voldoet. Als eerste inschatting wordt uitgegaan van 300.000 m3. Dit volume is gebaseerd op een zeewaartse verplaatsing van de huidige Momentane Kustlijn positie over een afstand van ongeveer 30 meter in het gebied tussen de duinvoet en de laagwaterlijn. Variant

Duinverzaring [m3]

Zandbanket [m3]

Geulwand [m3]

T0 Nulplus (0+)

0

300.000

0

Onderhoud [m3/jaar] (bandbreedte) 50.000 (40.000-60.000) 125.000 (100.000-250.000)

Tabel 4 Overzicht benodigd netto volumes aanleg en jaarlijks onderhoud Nul-plus. T0 is de huidige situatie

5.2.2 Variant 1b: zeewaartse duinverzwaring met strandsuppletie In deze variant vindt een zeewaartse duinverzwaring met strandsuppletie plaats (zie Afbeelding 25).

Afbeelding 25 Variant 1b: Duinverzwaring + suppletie strand

Aanbrengen van het zand Voor de zeewaartse variant 1b wordt uitgegaan van een benodigde zandsuppletie van in totaal circa 570.000 m³ zand dat wordt verwerkt in het duin en op het strand. Variant 1b

Duinverzwaring 3 [m ] 420.000

Zandbanket 3 [m ] 150.000

Geulwand 3 [m ] 0

3

Onderhoud [m /jaar (bandbreedte) 75.000 (62.500-125.000)

Tabel 5 Overzicht benodigd netto volumes aanleg en jaarlijks onderhoud variant 1b

Bij de zeewaartse versterking van de duinwaterkering is rekening gehouden met een maximale hoeveelheid zand dat per dag aangebracht kan worden van ongeveer 10.000 m³ -15.000 m³. Kustonderhoud Naar verwachting zal een groot deel van het gesuppleerde zand door de dynamiek van het systeem snel worden afgevoerd naar de geulwand of richting de Brouwersdam. Om dit te compenseren zal veel extra suppletiezand noodzakelijk zijn. Om de aangebrachte duinversterking veilig te stellen tegen erosie, dient het aangebrachte zandbanket (zandbuffer) regelmatig te worden hersteld. Hiervoor wordt een Basiskustlijn verlegging geadviseerd voor het traject tussen RSP 84 - RSP 337, waarmee wordt geanticipeerd op de ontwikkeling van de zandgolf tijdens de gemiddelde levensduur van kustsuppleties. Dit resulteert in een suppletievolume van 75.000 m3/jaar. Door Deltares is berekend dat de suppletie een levensuur heeft van ca. 2,4 tot 4,8 jaar. Na deze periode dient de suppletie herhaald te worden. 39



Transport van het zand Het zand bij de zeewaartse uitbreiding is afkomstig uit de Noordzee en wordt met zogenaamde sleephopperzuigers richting het Noorderstrand gebracht. Ter hoogte van het Noorderstand wordt een drijvende leiding aan het schip gekoppeld. Het zand word met behulp van deze leiding vermengd met water opgespoten. Op het strand wordt door middel van bulldozers het zand verspreid en het duin afgewerkt. Afwerken van het duin Een klein deel van de voorste duinbegroeiing wordt verwijderd. Het nieuwe duin zal opnieuw ingeplant worden met een soortgelijke duinbegroeiing. Ter plaatste van de duinovergangen zal helmgras worden aangeplant. 5.2.3 Variant 1c: zeewaartse duinverzwaring In deze variant vindt zeewaartse duinverzwaring plaats (zie Afbeelding 26). Naast de suppletie van het strand wordt ook de vooroever gesuppleerd.

Afbeelding 26 Variant 1c: Duinverzwaring + suppletie strand + suppletie vooroever

Aanbrengen van het zand Voor de zeewaartse variant 1c wordt uitgegaan van een benodigde zandsuppletie van in totaal circa 1.170.000 m³ zand (zie tabel S.3). Tabel S.3 Variant

Duinverzaring [m ]

1c

420.000

3

Zandbanket 3 [m ] 150.000

Geulwand 3 [m ] 600.000

3

Onderhoud [m /jaar] (bandbreedte) 55.000 (30.000-80.000)

Tabel 6 Overzicht benodigd netto volumes aanleg en jaarlijks onderhoud variant 1c

Bij de zeewaartse versterking van de duinwaterkering is rekening gehouden met een maximale hoeveelheid zand dat per dag aangebracht kan worden van ongeveer 10.000 m³ -15.000 m³. Kustonderhoud Door de aanwezigheid van de vooroeversuppletie is naar verwachting de benodigde suppletie inspanning minder dan bij variant 1b. Dit is naar verwachting 55.000 m3/jaar op (zie tabel S.3). Door Deltares is berekend dat de suppletie een levensduur heeft van ca. 2,8 tot 7,3 jaar heeft. Na deze periode dient de suppletie herhaald te worden. Transport van het zand Het zand bij de zeewaartse uitbreiding is afkomstig uit de Noordzee en wordt met zogenaamde sleephopperzuigers richting het Noorderstrand gebracht. Ter hoogte van het Noorderstand wordt een drijvende leiding aan het schip gekoppeld. Het zand word met behulp van deze leiding ver-

40



mengd met water opgespoten. Op het strand wordt door middel van bulldozers het zand verspreid en het duin afgewerkt. Afwerken van het duin Een klein deel van de voorste duinbegroeiing wordt verwijderd. Het nieuwe duin zal opnieuw ingeplant worden met een soortgelijke duinbegroeiing. Ter plaatste van de duinovergangen zal helmgras worden aangeplant. 5.2.4 Landwaartse versterking: Variant 2a In deze variant vindt een landwaartse uitbreiding van de duinen plaats. Het bestaande duin wordt over een lengte van ca. 1.200 m eenmalig versterkt. Er vindt over een lengte van ca. 460 m een maximaal extra ruimtebeslag van 0,5 hectare plaats in de Zouten Haard.

Afbeelding 27 Duinen binnenwaarts versterken

Aanbrengen van het zand In de landwaartse variant wordt 220.000 m3 uitgeloogd zand gebruikt voor de duinversterking. Het duin zal over een lengte van ca. 460 meter 0,5 hectare landwaarts moeten worden verbreed. De gehele uitvoering van de duinversterking zal naar inschatting ongeveer 7 maanden in beslag nemen. Om het ruimtebeslag in het achterliggende vroongebied te minimaliseren, is gekozen om zo veel mogelijk de versterking te realiseren en binnen het bestaande duingebied. Dit leidt tot een duintop van +13,00 m NAP. Kustonderhoud Ten behoeve van het behoud van de landwaartse versterking dient gemiddeld 50.000 m3 /jaar worden aangebracht (200.000 m3 in de periode 2012-2016) om de duinen op sterkte te houden. De afname in zand wordt met name veroorzaakt door winderosie, waardoor het belangrijk is dat de duinen beplant worden met duinbegroeing (zie onder). Door Deltares is berekend dat het aan te brengen zand ten behoeve van onderhoud een levensduur heeft van ca. 3,3 tot 5,0 jaar heeft. Na deze periode dient suppletie herhaald te worden. Transport van het zand Het zand dat gebruikt wordt voor de duinverzwaring dient uitgeloogd te zijn. Indien gewoon Noordzeezand gebruikt wordt komen er te veel nutriënten in de duinsysteem en wordt deze sterk verstoord. Het (uitgeloogde) zand bij de landwaartse variant is afkomstig van vier locaties [zie bijlage 2]. 150.000 m3 zand is afkomstig van de Punt (een locatie gelegen aan de damaanzet bij de Oosterscheldekering). Door Rijkswaterstaat is daarnaast een hoeveelheid van 70.000 m3 zand toegezegd van zanddepots gelegen op de Brouwersdam en Neeltje Jans. In combinatie met het zand van de Punt is er een beschikking over een totale hoeveelheid van 220.000 m3 uitgeloogd zand, wat ruim voldoende is voor de duinversterking. Het zand zal door middel van vrachtwagens van de natuurlijke zanddepots naar het Noorderstrand worden getransporteerd en met behulp van kranen in het duingebied worden aangebracht.

41



Voorbereidende werkzaamheden Om de landwaartse variant mogelijk te maken, is het noodzakelijk om vrijwel al het aanwezige duinstruweel te verwijderen. De toplaag van het struweel zal worden hergebruikt. In totaal dient 5,6 hectare begroeiing te worden verwijderd en afgevoerd. Daarnaast dienen o.a. de houten afrastering, zitbanken en papierbakken tijdelijk verwijderd te worden. Afwerken van het duin Een klein deel van de voorste duinbegroeiing, bestaande uit helmgras en duindoorn, wordt verwijderd. Het nieuwe duin zal opnieuw ingeplant worden met een duinbegroeiing van het type 'Grevelingen'. Ter plaatste van de duinovergangen zal helmgras worden aangeplant. Daarnaast dienen de duinovergangen (Corazon en 't Klokje) aangepast te worden. Tot slot wordt een nieuwe afrastering aangebracht tussen de duinverzwaring en het achterliggende vroongebied. 5.2.5 Consoliderende oplossing: Variant 3c In deze variant wordt verticaal in het duin een combiwand ingebracht. De combiwand bestaat uit damplanken met diverse ronde stalen buizen. Langs de damwand worden de buizen elke paar meter in de grond aangebracht. Op dit moment wordt uitgegaan van het aanbrengen van een combiwand met een totaallengte van 1.500 m, variërend in hoogte tussen de 24 en 15 m (van + 10 NAP tot -5 a -12 m NAP).

Afbeelding 28 Damwand in duin

Onderstaand is weergegeven hoe een dergelijke constructie op de betreffende projectlocatie kan worden aangebracht. Voorbereidende werkzaamheden Over de gehele oppervlakte waar de combiwand zal worden aangebracht dient de begroeiing op de bestaande duinenrij te worden gerooid. De totale oppervlakte van de te verwijderen begroeiing is 1500 x 20 (gem. breedte) = 30.000 m2 (ofwel 300 are). Om verstuiving van het zand tegen te gaan, dienen op voorhand (aan de landzijde) stuifschermen te worden aangebracht. Aanbrengen combiwand De combiwand wordt door middel van trillen aanbracht op een niveau van NAP + 10,00 m. Ontgraven van de duintop is nodig om zorg te dragen voor een vlakke ondergrond voor de heistelling en aanvoer van het materiaal. De totale hoeveelheid af te graven duintop wordt geschat op ca. 1.500 m³. Deze hoeveelheid wordt door zogenaamde 'dumpers' met een laadvermogen van ca. 30 ton, wat overeenkomt met 15 m3 zand, afgevoerd. De dumpers dienen gemiddeld 1.000 m af te leggen tot het depot en dezelfde afstand terug. De benodigde damplanken voor de combiwand, worden bij een nog te realiseren opslagterrein (nabij de Brouwersdam) afgeleverd. Afwerken combiwand Na het aanbrengen van de combiwand zal deze worden afgedekt met het vrijgekomen duinzand. Na profileerwerkzaamheden zullen de diverse aanplantwerkzaamheden worden uitgevoerd waardoor het geheel een natuurlijk uiterlijk krijgt, die gelijkwaardig is aan de bestaande vegetatie. De plaatsing van de combiwand inclusief het afwerken neemt naar verwachting ca. 9 maanden in beslag. 42


5.3


Effecten

In het Milieueffectrapport worden de varianten beoordeeld op hun effecten. In Tabel 7 zijn de effecten van de varianten samengevat weergegeven. Thema

Beoordelingscriteria

Veiligheid

Mate van veiligheid Robuustheid: mate van beheer- en onderhoudsinspanning Effecten op grondwaterkwantiteit Effecten op grondwaterkwaliteit Effecten op oppervlaktewaterkwantiteit Effecten op oppervlaktewaterkwaliteit Effecten op de bodemkwaliteit Effect op Natura 2000 gebieden Effect op EHS Effect op beschermde soorten Effecten op landTijdelijk schappelijke en visuele waarden Permanent

Water en bodem

Natuur

Landschap en cultuurhistorie Recreatie

Sociale aspecten

Effecten op cultuurhistorische waarden Effecten op de Tijdelijk watersport recreatie Permanent Effecten op overige recreatie Hinderbeleving

Tijdelijk Permanent

Variant 0+

Variant 1b

Variant 1c

Variant 2a

Variant 3c

++ --

++ -

++ 0/-

++ 0

++ 0

0 0 0

0/+ 0 0

0/+ 0 0

0/+ 0 0

0 -

0 0 0

0 0 -

0 0 -

0 0 ----

0 ---0/-

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0

0

0

0 0

0 0

0 0/+ 0

0/0/+ 0

0/+ 0

0/0 0

0/0 0

Tabel 7 Beoordelingstabel milieueffecten kustversterking Noorderstrand

Veiligheid Alle varianten voldoen aan de doelstelling: het realiseren van een kustversterking die voldoet aan de vereiste veiligheidsnormen. Ze zijn niet onderscheidend ten aanzien van de mate van veiligheid en scoren allen positief (++). De varianten zijn wel onderscheidend ten aanzien van de beheer- en onderhoudsinspanning (en daarmee de robuustheid) die nodig is om aan te vereiste veiligheidsnormen te blijven voldoen. Bij variant nulplus, 1b en 1c neemt de mate van beheer- en onderhoudsinspanning toe ten opzichte van de referentie situatie; er dient jaarlijks meer zand aangebracht te worden ten behoeve van onderhoud. Ze scoren respectievelijk negatief (--), licht negatief (-) en beperkt negatief (0/-). Bij de varianten 2a en 3c zijn geen verandering te verwachten in de hoeveelheden aan te brengen zand voor het jaarlijkse onderhoud. Ze zijn neutraal beoordeeld (0). Water en bodem De kustversterking leidt bij geen van de varianten tot effecten op de grondwaterkwaliteit (0). De gevolgen voor de grondwaterstroming zijn voor de variant nulplus neutraal (0), voor variant 3c licht negatief (-) en voor de varianten 1b, 1c en 2a beperkt positief (0/+). Het plaatsen van een damwand zou namelijk kunnen leiden tot een afname van de neerslag vanuit het duin richting de Zoeten en Zouten Haard en het doorsnijden van de kwelstromen. Variant 3c heeft ook een licht negatief effect op de oppervlaktewater kwan- en kwaliteit (-). Dit is het resultaat van de afname van grondwater richting het oppervlaktewater van de plasjes in de Zoeten en Zouten Haard. De overige varianten hebben een neutraal effect op de oppervlaktewater kwan- en kwaliteit (0). 43



Ten aanzien van de bodemkwaliteit scoren alle varianten neutraal (0). Natuur Ten aanzien van de effecten op Natura-2000 gebieden is geconcludeerd dat alle vijf de varianten negatieve effecten opleveren. Bij de varianten 2a en 3c dienen zeer veel mitigerende maatregelen genomen te worden om de negatieve effecten te mitigeren. Hierdoor zijn deze varianten als zeer negatief beoordeeld. De varianten nulplus, 1b en 1c scoren positiever, met een licht negatief effect op Natura-2000 (-). Ten aanzien van EHS is er bij variant nulplus, 1b en 1c is sprake van een tijdelijke kwaliteitsvermindering. Hierdoor scoren deze varianten licht negatief (-). Bij de varianten 2a en 3c dienen veel mitigerende maatregelen genomen te worden om permanente aantasting van de wezenlijke kenmerken te voorkomen. Hierdoor worden deze varianten toch als zeer negatief beoordeeld ondanks dat door de mitigerende maatregelen significante effecten worden voorkomen. Landschap en cultuurhistorie De varianten hebben geen permanente invloed op de landschappelijke- en visuele waarden van het gebied. Ze scoren allen neutraal (0). Wel zijn er tijdelijk negatieve effecten op het landschap: door het verwijderen van een deel van het struweel zal de visuele kwaliteit tijdelijk minder zijn. Dit effect is bij variant 3c minder groot (0/- i.p.v. -). Bij de nulplus variant is er geen effect te verwachten (0). De varianten hebben geen effect op de cultuurhistorische waarden in het gebied, en scoren allen neutraal (0). Recreatie Ten aanzien van de effecten op recreatie zijn er geen permanente negatieve effecten te verwachten. Voor variant 1b en 1c is er zelfs sprake van een licht positief effect (+), door het beter in stand kunnen houden van het droge strand in deze variant. Wel zijn er tijdelijke beperkt negatieve effecten (0/-) als gevolg van het uitvoeren van de kustversterking. Het aanbrengen van zand of een combiwand kan leiden tot het tijdelijk verstoren van de strandrecreatie. Dit effect is niet aanwezig bij de nulplus variant (0). Sociale aspecten Er is naar verwachting geen sprake van tijdelijke hinder voor bewoners in en rond het plangebied. Alle varianten scoren neutraal (0). De kosten De aanlegkosten en beheerskosten van de varianten zijn nader gekwantificeerd. De kosten zijn weergegeven in Tabel 8. Variant nulplus 1b 1c 2a 3c

Totaal benodigd volume zand voor aanleg en onderhoud 2012-2062 3 7.095.000 m 3 4.706.000 m 3 4.316.000 m 3 2.920.000 m 3 2.700.000 m

Totale kosten aanleg en onderhoud € 20,98 miljoen € 18,83 miljoen € 20,08 miljoen € 11,47 miljoen € 31,47 miljoen

Tabel 8 Kostenoverzicht van geschatte aanleg en onderhoudskosten van de varianten

Geconcludeerd kan worden dat de totale kosten voor aanleg en onderhoud voor variant 3c het hoogst zijn en voor variant 2a het laagst. De overige varianten zitten qua kosten daar tussenin. 5.3.1

Conclusies effecten

Onderstaand volgen de belangrijkste conclusies ten aanzien van de variantenafweging.

44



Effecten natuur Bij alle varianten zijn significante negatieve effecten te voorkomen door het nemen van natuurgerichte maatregelen. Deze maatregelen vormen een integraal onderdeel van de voorgenomen activiteit. Door deze maatregelen worden significant negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen voorkomen. De maatregelen werken zodanig positief uit op de betreffende natuurwaarde(n) dat significante negatieve effecten van het project per saldo niet zullen optreden. Omdat er geen sprake is van significant negatieve effecten is de ADC-toets (zie hoofdstuk 9) niet aan de orde. Bij de alternatievenafweging had in dat geval alleen gekeken mogen worden naar mogelijke effecten op de instandhoudingsdoelen, en niet naar andere aspecten. Alleen indien kosten voor een variant een veelvoud hoger zijn, kan een dergelijke variant in de lijn van Backes et al., 2009 niet als reëel alternatief beschouwd (zie tekstkader onder). Handreiking Natuurbeschermingswet 1998 In de Handreiking Natuurbeschermingswet 1998 staat dat bij de beoordeling van de alternatieven (varianten) de bescherming van de het Natura2000-gebied voorop dient te staan. In de uitgevoerde Natuurtoets (zie bijlage 1) is hier invulling aan gegeven. In de Handreiking wordt tevens benadrukt dat bij de beoordeling de instandhouding van het gebied en de handhaving van de natuurlijke kenmerken en ecologisch functies voorop moeten staan. Backes et al., 2009 merkt op dat de plicht om alternatieven te onderzoeken wel beperkt is door hetgeen redelijkerwijs kan worden gevergd. Welke alternatieven in aanmerking komen hangt af van het doel en aard van het project en de wijze van uitvoering. De vergelijking van alternatieven moet betrekking hebben op het bewaren en in stand houden van de natuurlijke kenmerken van het gebied en van de betrokken ecologische functies. Andere beoordelingscriteria, waaronder economisch, kunnen niet prevaleren (Richtsnoeren, 2007). Het uitgangspunt van de Europese Commissie is dat economische criteria niet de doorslag mogen geven, financiële belangen geen rol mogen spelen bij de boordeling van alternatieven. Backes et al., 2009 menen dat deze conclusie niet mag worden getrokken. Indien de kosten van een alternatief voor het oorspronkelijke plan of project een veelvoud hoger zijn, of indien kan worden aangetoond dat uitvoering van het alternatief leidt tot een verliesgevend project, kan dit niet als een reëel alternatief worden aangemerkt.

Effecten veiligheid Daarnaast is het doel van het project het vergroten van de veiligheid van de primaire waterkering en het daardoor beschermde achterland. Bij de varianten nulplus, 1c of 1b geldt dat meer onderhoud plaats dient te vinden dan bij variant 2a of 3c, om de gewenste veiligheid te behouden. Variant nulplus is negatief beoordeeld (--), variant 1b licht negatief (-), en 1c beperkt negatief (0/-). De overige varianten scoren neutraal (0). Daarbij dient opgemerkt te worden dat bij frequentere suppleties ten behoeve van onderhoud (bij de varianten nulplus, 1c of 1b) afspraken gemaakt dienen te worden met Rijkswaterstaat. De afhankelijkheid van Rijkswaterstaat vormt een risico voor het waterschap Scheldestromen. Overige milieueffecten Ten aanzien van de effecten op landschap, cultuurhistorie en recreatie zijn bij geen van de varianten permanente negatieve effecten als gevolg van de kustversterking. Variant 3c scoort licht negatiever op water dan de overige varianten. 5.4

Keuze voorkeursvariant

Op basis van bovenstaande is door het waterschap Scheldestromen, besloten om op basis van financiële haalbaarheid alsmede duurzame veiligheid (benodigde beheersinspanning) variant 2a als definitieve voorkeursvariant te benoemen. De Provincie Zeeland en Staatsbosbeheer hebben hun voorkeur uitgesproken voor de zeewaartse variant 1c, maar zijn vanwege financiële haalbaarheid en duurzame veiligheid bereid om medewerking (positief kritisch) te verlenen aan de uitwerking van de landwaartse variant 2a. Dit wel met aantekeningen dat het eenmalig is en onder de voorwaarden van mitigatie en voldoende compensatie. De totale kosten van de variant 2a vallen respectievelijk ca. 7, 9 en 20 miljoen euro lager uit dan de varianten 1b, 1c en 3c. Ook zijn de kosten van variant 2a circa 10 miljoen euro lager dan de nulplusvariant. Bij alle varianten is de veiligheid gewaarborgd. Vanuit het aspect robuustheid is de variant 2a het meest passende alternatief. De overige milieueffecten geven weinig aanleiding tot wijziging van deze keuze. De voorkeursvariant wordt verder uitgewerkt in hoofdstuk 6. 45


Ontwerp van de voorkeursvariant

6 Ontwerp van de voorkeursvariant Dit hoofdstuk beschrijft het ontwerp. Natuurgerichte (mitigerende maatregelen) voor de Nb-wet maken integraal onderdeel uit van het ontwerp, maar worden beschreven in hoofdstuk 7 bij de effectbeschrijving. In Afbeelding 29 is een principeschets van de duinversterking te zien. Gedetailleerde tekeningen van de duinversterking zijn terug te vinden in Bijlage 1.

Afbeelding 29 Duinen binnenwaarts versterken

Er vindt een landwaartse versterking van de duinen plaats. Het bestaande duin wordt over een lengte van ca. 1.200 m versterkt. Er vindt 0,5 ha extra ruimtebeslag in de Zouten Haard plaats. Transport van het zand Het zand dat gebruikt wordt voor de duinverzwaring dient uitgeloogd / ontzilt te zijn. Indien gewoon Noordzeezand gebruikt wordt komen er te veel nutriënten in de duinsysteem en wordt deze sterk verstoord. Het (uitgeloogde) zand bij de landwaartse variant is afkomstig van drie locaties. 150.000 m3 zand is afkomstig van de Punt (een locatie gelegen aan de damaanzet bij de Oosterscheldekering). Door Rijkswaterstaat is daarnaast een hoeveelheid van 70.000 m3 zand toegezegd van zanddepots gelegen op de Brouwersdam en Neeltje Jans. In combinatie met het zand van de Punt is er een beschikking over een totale hoeveelheid van 220.000 m3 bruto en 200.000 m3 netto ontzilt zand, wat ruim voldoende is voor de duinversterking. Het zand zal door middel van vrachtwagens van de natuurlijke zanddepots naar het Noorderstrand worden getransporteerd. Het aanvoeren van het benodigde zand zal via de parallelweg van de Brouwersdam over het aangelegen strand plaatsvinden. Hiervoor zal een speciale transportroute worden gemaakt. De transportroutes zullen onderhouden worden en na het transport hersteld worden. Tevens zal het zand, indien nodig, met aangepast materieel in het duin worden gereden. Het zand wordt met graafmachines aangebracht (er wordt geen zand ‘naar beneden gestort’ vanuit de vrachtwagen) op de bestaande duin vanaf het werkpad, waardoor het resultaat is dat de nieuwe duinvoet verder landinwaarts komt te liggen. De Zouten Haard wordt niet betreden (noch met materieel of materiaal) tijdens de werkzaamheden. Op een klein deel van de 1.200 meter te versterken duin zal er gewerkt moeten worden met twee graafmachines die het duin opbouwen. Met behulp van de graafmachines wordt het zand ‘gedeponeerd’ op de ondergrond. Voorbereidende werkzaamheden Om de landwaartse variant mogelijk te maken, is het noodzakelijk om vrijwel al het aanwezige duinstruweel te verwijderen. Dit struweel wordt hergebruikt. In totaal dient 5,6 hectare begroeiing te worden verwijderd en afgevoerd. Daarnaast dienen o.a. de houten afrastering, zitbanken en papierbakken tijdelijk verwijderd te worden.

46



Aanbrengen van het zand In de landwaartse variant wordt 220.000 m3 bruto en 200.000 m3 netto uitgeloogd zand gebruikt voor de duinversterking. Er is sprake van bruto en netto volumes, omdat rekening is gehouden met zandverlies tijdens de aanleg door transportverliezen. De overige verzwaring zal binnen het huidige duinvak plaatsvinden. Van het totale volume van 200.000 m3 netto voor de duinverzwaring is 10% voor zetting van de ondergrond gereserveerd. De gehele uitvoering van de duinversterking zal naar inschatting ongeveer 7 maanden in beslag nemen. Om het ruimtebeslag in het achterliggende vroongebied te minimaliseren, is daarnaast gekozen voor een hoge verzwaring. Dit leidt tot een duintop van +13,00 m NAP (zie blauwe lijnen). Een voorbeeld van een duinversterking binnen het huidige duinvak is te zien in het dwarsprofiel van raai 1810 in Afbeelding 30.

Raai: 1810

Duintop = 13 m+NAP

18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -200

-180

-160

Verzw3_1810

-140 Verzw2_1810

-120

-100

-80

Verzw_1810

-60

AHN_1810

Extra ruimte aan de basis = 3m

-40 KZL huidig

-20

0

langsprofiel

Breedte verzwaring = 57 m

Afbeelding 30 Dwarsprofiel raai 1810, voorbeeld duinversterking duintop praktisch ±16 meter

Een voorbeeld van een duinversterking en duinverbreding is te zien in het dwarsprofiel van raai 1540 in Afbeelding 31.

Raai: 1540

Duintop = 13 m+NAP

18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -200

-180 Verzw3_1540

-160

-140 Verzw2_1540

-120

-100

-80

Verzw_1540

AHN_1540

Extra ruimte aan de basis = 16m

-60

-40 KZL huidig

-20

0

langsprofiel

Breedte verzwaring = 79 m

Afbeelding 31 Dwarsprofiel raai 1540, voorbeeld duinversterking en duinverbreding 47



Afwerken van het duin Een klein deel van de voorste duinbegroeiing, bestaande uit helmgras en duindoorn, wordt verwijderd. Het nieuwe duin zal opnieuw ingeplant worden met een soortgelijke duinbegroeiing als in de huidige situatie. Ter plaatste van de duinovergangen zal helmgras worden aangeplant. Daarnaast dienen de duinovergangen (Corazon en 't Klokje) aangepast te worden. De betonelementen kunnen hergebruikt worden, de hardhouten trap en de leuningen worden vernieuwd. Tot slot wordt een nieuwe afrastering aangebracht tussen de duinverzwaring en het achterliggende vroongebied. Kustonderhoud Ten behoeve van het behoud van de landwaartse versterking dient gemiddeld 50.000 m3 /jaar worden aangebracht (200.000 m3 in de periode 2012-2016) om de duinen op sterkte te houden. De afname in zand wordt met name veroorzaakt door winderosie, waardoor het belangrijk is dat de duinen beplant worden met duinbegroeing. Door Deltares is ingeschat dat het aan te brengen zand ten behoeve van onderhoud een levensduur heeft van ca. 3,3 tot 5,0 jaar heeft. Na deze periode dient te suppletie weer herhaald te worden.

48



49


Effecten

7 Effecten 7.1

Water

Grondwaterkwantiteit en -kwaliteit In paragraaf 2.4 is het (grond)watersysteem van het gebied beschreven. Gebleken is dat het grondwater in de Zoeten en Zouten Haard vooral samenhangt met de toestroom van neerslag die in de duinen valt, calciumionen opneemt in het duinzand en vervolgens in het natuurgebied zelf opkwelt. Bij de landwaartse versterking treedt ook een verbreding van de zoetwaterlens op in landwaartse richting. In het (overgebleven) natuurgebied zal op lange termijn dus ook iets meer toestroom van grondwater optreden. Dit is een lange termijneffect, dat in de eerste tientallen jaren nog nauwelijks op zal treden. Een tweede wijziging in de grondwatersituatie betreft de vergroting van de onverzadigde zone binnen het natuurgebied, ter plaatse van de nieuwe duinen. De verdamping neemt daardoor af, waardoor een grotere grondwaterdynamiek te verwachten is. De vergroting van de dynamiek betreft vooral een verhoging van de hogere grondwaterstanden, dus méér grondwater. Ook hier geldt dat een eventueel teveel aan grondwater eenvoudig kan worden aangepast door een lichte begreppeling, waarmee de afvoer iets vergroot kan worden. Aangezien de grondwaterkwaliteit in sterke mate beïnvloed wordt door de stoffen die tijdens de bodempassage worden opgenomen, is de oorsprong en kwaliteit van het aanvulzand van groot belang. Het zoutgehalte van het zand mag niet te hoog zijn (uit nader onderzoek van de huidige kwaliteit moet een grenswaarde volgen), en het zand moet wel voldoende kalk/schelphoudend zijn om de gewenste buffering te bereiken. Bij de juiste keuze voor aanvulzand zal de grondwaterkwaliteit dus niet negatief worden beïnvloed. Uit de geohydrologische analyse blijkt dat er geen toestroom is van zoute kwel vanuit de ondergrond. Oppervlaktewaterkwantiteit en -kwaliteit De grondwaterkwaliteit zal niet negatief worden beïnvloed. Aangezien de oppervlaktewaterkwaliteit tevens beïnvloed wordt door afbraak van organisch materiaal zoals plantenresten, is er geen effect op de grondwaterkwaliteit te verwachten. Mogelijk is er op lange termijn een licht positief effect op de grondwaterkwantiteit te verwachten. Indien er door de iets grotere toevoer van grondwater een situatie ontstaat waarin de waterpeilen in de plasjes hoger komen dan wenselijk is, kan dit door een beperkte vergroting van de afvoer worden gestuurd. Bodemkwaliteit De grond van het plangebied in de bodemkwaliteitskaarten Zeeland wordt omschreven als achtergrondwaarde 'schoon'. Het is niet noodzakelijk om de aangelegen gronden verder te onderzoeken op kwaliteit. Eventueel vrijkomende grond zal door het verplaatsen van een toplaag (ten behoeve van kwetsbare planten) binnen het projectgebied worden verwerkt.

50


7.2 7.2.1

Effecten

Natuur Beschermde gebieden

In deze paragraaf worden de effecten van de voorkeursvariant op de instandhoudingsdoelen weergegeven. Bij ieder instandhoudingsdoel wordt beschreven welke mitigerende maatregelen worden uitgevoerd. Voor de volledige effecten maatregelenbeschrijving wordt verwezen naar de Natuurtoets [lit. 11] en het Maatregelpakket [lit. 25]. Natura 2000 gebied Kop van Schouwen H2120 Witte duinen Het habitattype witte duinen wordt niet aangetast. H2130 Grijze duinen (prioritair habitattype) Bij de landwaartse duinverzwaring gaat er permanent 0,03 ha van dit habitattype verloren. Een afname van het oppervlak is altijd significant omdat een verbeterdoelstelling geldt. Daarom worden bij deze variant natuurgerichte maatregelen opgenomen (zie 'natuurgerichte (mitigerende) maatregelen' in hoofdstuk 10). Op deze wijze worden significante negatieve effecten voorkomen. H2160 Duindoornstruweel Er wordt 5,2 hectare van het habitattype duindoornstruweel (tijdelijk) aangetast. Door de aanleg van de nieuwe duinen wordt het aanwezige duindoornstruweel gekapt. Daarom worden bij deze variant natuurgerichte maatregelen opgenomen (zie 'natuurgerichte (mitigerende) maatregelen' hoofdstuk 10). Op de lange termijn is een uitbreiding van het habitattype voorzien met 0,5 ha. Op deze wijze worden significante negatieve effecten voorkomen. H2190 Vochtige duinvalleien Er is sprake van een verhoging van de hogere grondwaterstanden. Daarom worden bij deze variant natuurgerichte maatregelen opgenomen (zie 'natuurgerichte (mitigerende) maatregelen' in hoofdstuk 10). Op deze wijze worden significante negatieve effecten voorkomen. Overige habitattypen De habitattypen die buiten het plangebied en de directe omgeving liggen ondervinden geen effecten van de werkzaamheden. De voorziene werkzaamheden en veranderingen in het plangebied hebben geen invloed op groeiomstandigheden in de rest van het Natura 2000-gebied. Er vinden geen veranderingen plaats ten aanzien van hydrologie buiten het plangebied. Hierdoor is er geen sprake van externe werking buiten het plangebied. Overige habitattypen worden niet beïnvloed door de werkzaamheden en significante effecten zijn daarmee uitgesloten. Natura 2000-gebied Voordelta Alle voorkomende habitattypen Alle voorkomende habitattypen in de Voordelta bevinden zich op dusdanige afstanden van het plangebied (minimaal twee km) dat effecten door de werkzaamheden niet worden verwacht. Er is daarnaast geen sprake van een significant negatief effect op de instandhoudingsdoelstellingen van de Voordelta als gevolg van het afgraven en vervoer van zand afkomstig van de verschillende zanddepots. Voor een uitgebreide toelichting wordt verwezen naar de Natuurtoets [lit. 11]. Niet-broedvogels Er vinden de werkzaamheden met name in de duinen plaats buiten de grenzen van het Natura 2000-gebied Voordelta. De transport en de aanvoer van zand vindt echter wel op het strand plaats. De aanvoer van zand en materieel zorgen wel voor een tijdelijke toename van de verstoring). Daarom worden bij deze variant natuurgerichte maatregelen opgenomen (zie 'natuurge51


Effecten

richte (mitigerende) maatregelen' in hoofdstuk 10). Er is geen sprake van significante negatieve effecten. Natura 2000-gebied Grevelingen Populaties van de habitatsoorten en de belangrijkste gebieden voor broedvogels in de Grevelingen bevinden zich op een dusdanige afstand dat effecten van de werkzaamheden kunnen worden uitgesloten. Effecten op niet-broedvogels, die wel op korte afstand van het plangebied in het Natura 2000gebied Grevelingen voorkomen, zijn niet te verwachten. Tussen het plangebied en de Grevelingen ligt de Brouwersdam die een buffer vormt voor eventuele visuele verstoring van de werkzaamheden aan de westzijde van de Brouwersdam. Cumulatieve effecten Kop van Schouwen en Voordelta De aanleg van de recreatieverdeelweg tussen Haamstede en Scharendijke staat gepland voor 2012. Deze weg heeft geen toegevoegd cumulatief effect heeft op de werkzaamheden die ten aanzien van de duinversterking zijn voorzien. Conclusie Natura 2000-gebieden Bij de landwaartse versterking blijken er geen significant negatieve effecten op te treden (zie Tabel 9), hierbij is integrale uitvoering van het maatregelenpakket een randvoorwaarde.

Tabel 9 Overzicht effecten NB-wet

52


7.2.2

Effecten

Ecologische Hoofdstructuur

Wezenlijke kenmerken EHS Er vinden werkzaamheden/handelingen plaats binnen de grenzen van het EHS-gebied. Het ruimtelijk beschermingsregime van de EHS stelt dat ingrepen in EHS alleen zijn toegestaan als ze geen negatieve effecten hebben op deze gebieden. Heeft een ingreep wel een significant negatief effect op de wezenlijke kenmerken en waarden van een beschermd gebied en is mitigatie van de aantasting niet mogelijk, dan geldt een ‘nee, tenzij regime’. Zo’n project kan alleen doorgaan als er geen reële alternatieven zijn en als er sprake is van redenen van groot openbaar belang. Als het project kan doorgaan moeten de negatieve effecten worden tegengegaan of gecompenseerd. De wezenlijke kenmerken van dit gebied worden gevormd door de beheertypen Duin- en kwelderlandschap, Vochtig schraalland en Moeras. De voorgenomen ingreep mag niet leiden tot aantasting van de wezenlijke kenmerken van de EHS. De wezenlijke kenmerken kunnen worden aangetast door ruimtebeslag (tijdelijk en permanent), versnippering, verstoring (licht en geluid), verandering in bodem en hydrologie. Ruimtebeslag De duinen breiden zich landwaarts uit ten koste van een oppervlak van 0,5 ha in de Zouten Haard. Door deze uitbreiding kunnen de aanwezige natuurwaarden zich na de duinverzwaring niet meer herstellen. De aanwezige natuurwaarden worden vervangen door natuurwaarden van het duinlandschap (duindoornstruweel). Hierdoor is er geen sprake van een verandering in oppervlakte, maar wel van een afname van de kwaliteit van de Zouten haard van 0,5 ha. In het Maatregelpakket Noorderstrand 2011 en in voorgaande paragraaf zijn de effecten op de natuurwaarden uitgebreid beschreven en de bijbehorende maatregelen. Indien de voorgestelde mitigerende maatregelen genomen worden, zijn de wezenlijke kenmerken van dit gedeelte van het EHS-gebied niet aangetast. Overige aspecten Veranderingen van de kwaliteit van de bodem wordt dan ook niet verwacht. Er zijn geen effecten op de grondwaterstromingen daarmee de toevoer en kwaliteit van het oppervlaktewater. Veranderingen van de luchtkwaliteit kunnen worden uitgesloten, omdat geen luchtvervuilende structuren als wegen (auto’s) en fabrieken in het plangebied komen. De veranderingen in het plangebied zullen geen effect hebben op de rust en stilte in het gebied. Rust en stilte zullen tijdens de werkzaamheden worden verstoord door de machines, maar permanente effecten van de duinversterking op rust en stilte worden uitgesloten. De voorgenomen ingreep heeft geen publiek aantrekkende werking. De werkzaamheden aan de duinversterking gaan niet gepaard met extra verlichting. Effecten op de donkerte van het gebied kunnen worden uitgesloten. De voorgenomen duinversterking heeft bovendien geen effect op de openheid en structuur van het landschap. Conclusie EHS Uit bovengenoemde effectbeoordeling voor de EHS komt naar voren dat er sprake is van negatieve effecten: kwaliteitsvermindering in de Zouten Haard, namelijk een afname van de bijzondere vegetatie met 0,5 ha. In het Maatregelpakket Noorderstrand 2011 [lit. 25] zijn maatregelen opgenomen die zorg dragen dat deze negatieve effecten niet leiden tot een permanente aantasting van de bijzondere natuurwaarden in het plangebied. Deze maatregelen zijn de natuurgerichte (mitigerende) maatregelen die genomen worden in het kader van de Nb-wet en de Ff-wet en zijn genoemd in hoofdstuk 10. Deze maatregelen worden geïntegreerd in het project en worden tijdig uitgevoerd. Op deze wijze worden significante negatieve effecten voorkomen. 53


7.2.3

Effecten

Beschermde soorten

Flora De landwaartse versterking vindt plaats binnen de grenzen van de Zouten en Zoeten Haard. Binnen het plangebied komen beschermde plantensoorten voor. Aan de rand van het duin staat het grootste deel van de orchideeën van de gebieden Zoeten en Zouten Haard (zie Afbeelding 32). Afbeelding 33 geeft de effecten voor de beschermde plantensoorten weer: • Een deel van de populatie van de harlekijn verdwijnt. Ruimtebeslag vindt plaats in een gebied met een hoge dichtheid van de harlekijn. Daarentegen blijft het grootste deel van de populatie gespaard. • Een deel van de populatie van de brede orchis gaat verloren. Op het deel van de Zouten Haard waar de dichtheid van deze soort het hoogst is, vindt geen ruimtebeslag plaats. Het merendeel van de populatie bevindt zich buiten de grenzen van het voorziene ruimtebeslag. • Ruimtebeslag is voorzien op de groeiplaats van de gevlekte orchis. Het betreft hier slechts een zeer gering deel van de populatie. Het grootste deel van de aanwezige populatie blijft behouden.

Afbeelding 32 Groeiplaatsen orchideeën

Naast ruimtebeslag kunnen hydrologische veranderingen zorgen voor negatieve effecten op de groeiplaatsen van de beschermde plantensoorten. • De aanwezige vegetatie in de Zouten Haard is afhankelijk van kalkrijke kwel in de wortelzone. Wanneer deze kwel als gevolg van de veranderingen in de duinen verandert, heeft dit gevolgen voor de aanwezige vegetatie. De mogelijke effecten van de verandering van de grondwatersamenstelling zijn afhankelijk van de grond die wordt gebruikt voor de duinverzwaring. Door zoveel mogelijk de aanwezige omstandigheden na te bootsen (uitgeloogd zand te gebruiken) blijven de effecten beperkt. • Naast de invloed op de waterkwaliteit heeft de duinverzwaring ook invloed op de hoeveelheid kwelwater uit de duinen. Het duinoppervlak neemt toe en daarmee ook de hoe54


Effecten

veelheid water die op de duinen valt. De beschikbaarheid van zoet water neem toe. Gezien de afhankelijkheid van de vegetatie van kalkrijke zoete kwel leidt de toename (mits gereguleerd, de vegetatie moet niet “verdrinken”) tot een positief effect. Tijdens de werkzaamheden wordt gegraven en nieuw zand aangebracht in het duin. Het gevaar bestaat dat bij wind de achterliggende vroongronden (Zoeten en Zouten Haard) overstuiven: • De harlekijn overleeft een geringe ophoging (1 centimeter) maar de plant verdwijnt onder zeer schrale omstandigheden die ontstaan als het terrein met een aanzienlijke zandlaag overstoven wordt. • De moeraswespenorchis en de gevlekte orchis verdwijnen vrijwel zeker uit de Zouten Haard bij overstuiving. • De gevlekte orchis verdwijnt naar verwachting niet als gevolg van een kleinschalige overstuiving, wel bij overstuiving met een sluitende laag. • De populatie brede orchis verdwijnt niet door een kleinschalige overstuiving. • De vleeskleurige orchis neemt in eerste instantie af bij overstuiving. Op de lange termijn is het mogelijk dat de soort terugkeert, overstuivingen leiden uiteindelijk ook tot geschikte omstandigheden voor deze soort, gezien het voorkomen in jonge duinvalleien.

Afbeelding 33 Ruimtebeslag op groeiplaatsen beschermde plantensoorten

Experiment met orchideeën In het Maatregelpakket [lit. 25] is uitgebreid aandacht besteed aan het overbrengen van de plaggen van de Zouten naar de Zoeten Haard. In het kader van risicospreiding is in overleg met Staatsbosbeheer gekozen om verschillende soorten niet alleen naar de Zoeten Haard, maar ook naar andere locaties te verplaatsen door middel van een experimentele translocatie. Zoogdieren Voor kleine grondgebonden zoogdieren als muizen en spitsmuizen is in het plangebied en de directe omgeving gedurende de werkzaamheden voldoende geschikt leefgebied aanwezig om de gunstige staat van instandhouding te waarborgen.

55


Effecten

Haas, konijn en ree zullen het plangebied bij aanvang van de werkzaamheden verlaten en zullen waarschijnlijk niet meer in het plangebied terugkeren totdat de werkzaamheden zijn afgerond. In de directe omgeving blijft gedurende de werkzaamheden voldoende leefgebied aanwezig. De gunstige staat van instandhouding is voor deze soorten gewaarborgd. De functie als migratiegebied voor de ree neemt af, naar mate meer struiken en struweel uit het gebied worden verwijderd. Het damhert staat op de Rode Lijst van Zoogdieren als bedreigd (website Ministerie van EL&I), hoewel de aantallen wel aan het toenemen zijn. De populatie damherten van Schouwen is met name op de vroongronden ten oosten van het plangebied te vinden. De functie als migratiegebied naar Goeree-Overflakkee is nihil. Damherten zullen het gebied gedurende de werkzaamheden mijden, maar directe effecten zijn niet te verwachten. De staat van instandhouding voor deze soort wordt niet beïnvloed. Er vindt geen aantasting plaats van verblijfsplaatsen voor vleermuizen. De lijnvormige elementen die als vliegroute gebruikt kunnen worden blijven aanwezig in de vorm van het duin en de dijk (Rampweg). Herplant van de duin is voorzien in de werkzaamheden waardoor het lijnelement op korte termijn versterkt wordt. Dit sluit effecten voor vleermuizen uit, zeker wanneer er in de periode dat ze in het plangebied aanwezig kunnen zijn (maart) geen verlichting wordt toegepast van het werkterrein. Broedvogels Er worden bomen en struiken gekapt en struiken verwijderd. Dit leidt naar alle waarschijnlijkheid tot het verlies van het jaarrond beschermde nest van een broedpaar buizerd. De aantallen buizerd in Nederland nemen de laatste jaren toe (website SOVON). Verstoring van één broedpaar buizerd heeft geen effect op de gunstige instandhouding van de soort. Wel is het noodzakelijk om een kunsthorst te plaatsen. In de natuurtoets [lit. 11] zijn hiervoor randvoorwaarden opgenomen. In het plangebied bevinden zich verschillende andere broedvogels. In het plangebied zelf betreft het fazanten en kleine zangvogels. Bij alle varianten gaan de werkzaamheden gepaard met geluid en menselijke activiteit. Rond het plangebied ligt een verstoringszone, waarbinnen soorten in meer of mindere mate verstoord worden. Indien de periode van werkzaamheden buiten het broedseizoen ligt (15 maart - 15 juli) is verstoring van broedvogels uit te sluiten. Na de werkzaamheden zal het gebied niet direct weer geschikt zijn als broedplaats voor de vogels die broeden in struwelen. Naar verwachting zullen fazanten relatief snel na de werkzaamheden weer gebruik van het gebied kunnen maken. Dit geldt niet voor de zangvogels van struwelen. Het duurt enkele jaren voordat het struweel weer hersteld is (5-7 jaar) en het gebied weer geschikt is als broedgebied voor deze soorten. Niet broedvogels De werkzaamheden gaan gepaard met geluid en menselijke activiteit. Werkzaamheden vinden niet plaats in het broedseizoen. In de omgeving van het plangebied zijn voldoende alternatieve rust- en foerageerplaatsen beschikbaar. De gunstige staat van instandhouding van broedvogels komt niet in gevaar. Reptielen De werkzaamheden kunnen leiden tot het verstoren en onopzettelijk doden van de Levendbarende hagedis. De levendbarende hagedis komt in de duinen voor. In september - oktober zijn reptielen nog in staat om de werkzaamheden te ontvluchten. In de periode oktober - maart overwinteren hagedissen in grote gras- en zeggepollen, oude zoogdierholen en onder boomstronken. Door een fasering van werkzaamheden zijn effecten op reptielen te voorkomen. De duinen vormen na de werkzaamheden weer een geschikt leefgebied voor de levendbarende hagedis.

56


Effecten

Amfibieën Er vinden werkzaamheden plaats in geschikt biotoop voor de heikikker. Daarnaast zal door de werkzaamheden in het plangebied verstoring optreden of het onopzettelijk doden van algemeen voorkomende amfibieën op als de gewone pad en bruine kikker. Rugstreeppadden zijn een deel van het jaar in het plangebied te verwachten en kunnen verstoord of onopzettelijk gedood worden door de werkzaamheden bij deze variant. Soorten als de bruine kikker en de gewone pad zijn zeer algemeen. In het plangebied en de directe omgeving blijft gedurende de werkzaamheden voldoende geschikt leefgebied aanwezig om de gunstige staat van instandhouding te waarborgen. Door het nemen van mitigerende maatregelen kunnen effecten deels worden voorkomen. Door het aanbrengen van schermen wordt voorkomen dat amfibieën de duinen in trekken. De duinen vormen na de werkzaamheden weer een geschikt overwinteringsgebied voor de heikikker en rugstreeppad. Vissen In het onderzoeksgebied ontbreken beschermde vissoorten. Effecten op beschermde vissoorten zijn uit te sluiten. Overige soorten In het onderzoeksgebied ontbreken beschermde ongewervelden. Effecten op beschermde ongewervelden zijn uit te sluiten. Overzicht effecten In Tabel 10 wordt een overzicht gegeven van de effecten op beschermde soorten in het plangebied en de directe omgeving. Soortgroep Flora

Zoog dieren

Broed vogels Niet broed vogels Reptielen Amfibieën

FF-wet

soort

Tabel 2

Vleeskleurige orchis Moeraswespen orchis Brede orchis Gevlekte orchis Harlekijn Alg. (spits-) muizen Konijn Mol Haas Ree Damhert Gewone dwergvleermuis Buizerd (jaarrond) Overige broedvogels bijv. Bruine Kiekendief

Tabel 1

Tabel 2 Tabel 3 cat 4 vogels -Tabel 2 Tabel 1

Tabel 3

Variant 2a T P ja ja

Levendbarende hagedis Algemeen voorkomende kikkers, Gewone pad, Kleine watersalamander Rugstreeppad Heikikker

ja

nee

nee ja ja

ja nee nee

ja ja

nee nee

Tabel 10 Effecten op beschermde soorten in het plangebied en directe omgeving (toelichting op kolom FF-wet in hoofdstuk 8) (T= tijdelijk, P= permanent)

Voor de werkzaamheden is een ontheffing artikel 75 Flora- en faunawet vereist. Het bevoegd gezag is het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I). De aanvraag dient bij Dienst Regelingen gedaan te worden. Door het nemen van maatregelen zijn effecten te voorkomen en verleent het Bevoegd Gezag een vergunning. De betreffende maatregelen worden beschreven in hoofdstuk 10.

57


Effecten

Conclusie beschermde soorten Uit Tabel 10 en 5 komt naar voren dat er negatieve effecten optreden, maar dat met de te nemen mitigerende maatregelen kan worden voldaan aan weten regelgeving (zie hoofdstuk 10). Van de te nemen natuurgerichte maatregelen is het opstellen van een ecologisch werkprotocol, waarbij de fasering van de werkzaamheden nader wordt uitgewerkt, een van de onderdelen.

7.3

Recreatie

Effecten op de watersport recreatie Onder de watersport recreatie vallen drie soorten recreatie: zwemmen, surfen en zeilen. Er zijn geen tijdelijke als permanente effecten op de watersportrecreatie. Zwemmen, surfen en zeilen blijft mogelijk en wordt niet gehinderd. Effecten op overige recreatie Met overige recreatie wordt strandrecreatie bedoeld. Onder strandrecreatie valt onder andere wandelen, vliegeren, zonnen en het gebruik van de recreatieve voorzieningen op het strand, zoals strandpaviljoens. De breedte van het droge strand is van belang voor strandrecreatie. Des te breder het strand, des te meer mogelijkheden er zijn voor recreatie. Het strand wordt niet breder ten opzichte van de referentiesituatie. Ten aanzien van tijdelijke effecten kan worden gesteld dat de aanvoer van zand over het strand kan leiden tot tijdelijke verstoring van de strandrecreatie. Het Noorderstrand ligt middenin een recreatief gebied met campings, vakantiewoningen en strandpaviljoens. De meeste recreatieve faciliteiten (zoals campings, restaurants, hotels) nabij het plangebied worden voornamelijk bezocht in de zomermaanden. Het is daarom cruciaal dat het werk in het najaar (buiten de zomermaanden/strandseizoen) wordt uitgevoerd. Op die manier wordt de minste overlast veroorzaakt voor de toeristen en de recreatieondernemers. In het najaar is bezoek in de herfstvakantie en weekenden nog een aandachtspunt om rekening mee te houden voor de eventuele lichte overlast die tijdens de uitvoering ontstaat. Strandpaviljoen Corazon wordt in de winter afgebroken. Een verzoek voor een jaarrond paviljoen is in behandeling. Tot die tijd heeft de duinversterking dus geen effect op het paviljoen, gesteld dat de uitvoering plaatsvindt in het najaar. Nabij de geplande duinversterking zijn vakantiehuizen voor ernstig zieke kinderen gelegen. Om effect van de uitvoering op deze vakantiehuizen te voorkomen, dient hier extra aandacht aan te worden besteed. Ter plaatse van de duinversterking bevinden zich twee duinovergangen, namelijk de oostelijke duinovergang Corazon en de westelijke duinovergang ’t Klokje. Ter plaatse van duinovergang Corazon bevindt zich een trap bestaande uit een steil gedeelte van betonelementen met hardhouten leuningen en een gedeelte van hardhouten traptreden met leuningen. Na de duinversterking kunnen de betonelementen worden hergebruikt en zullen de hardhouten trap en de leuningen worden vernieuwd. De duinovergang ter plaatse van ’t Klokje bestaat uit een schelpenpad naar het duin en een hardhouten trap ter plaatse van het duin. Voor gemeente SchouwenDuiveland is het wenselijk de duinovergang ’t Klokje geschikt te maken voor mindervaliden, onderhoudsvoertuigen en hulpdiensten. De aanpassingen van de duinovergang kunnen in het kader van de duinversterking worden meegenomen.

58


7.4

Effecten

Landschap

Het contrast tussen de hoger gelegen duinzone met de daarachter gelegen open (en lager gelegen) vroon- en agrarische gronden blijft behouden. Het verbreden en verhogen van de duinenrij versterkt zelfs de huidige landschapstructuur licht. In de huidige situatie bevinden zich struweel, duinen en bomen in het plangebied. Ten behoeve van de duinversterking zal er begroeiing worden gerooid. Dit betreft een groter oppervlak begroeiing. Na de werkzaamheden zullen derhalve relatief kale duinen zichtbaar zijn. Hierdoor zal de visuele kwaliteit (en de belevingswaarde) tijdelijk achteruit gaan. Na de kustversterking worden diverse aanplantwerkzaamheden uitgevoerd, zodat de vegetatie zich snel weer kan herstellen. 7.5

Archeologie en Cultuurhistorie

Uit de Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zeeland blijkt dat de trefkans op archeologische waarden in het plangebied laag is. Er zullen hierdoor geen effecten optreden. In het zuiden van het plangebied bevindt zich de inlaagdijk (nu de Rampweg). Dit is een lijnstructuur van cultuurhistorische waarde. Deze wordt niet aangetast. Ook de agrarische verkaveling ten zuiden van het plangebied blijft behouden. Er treden hierdoor ten aanzien van cultuurhistorie geen effecten op. 7.6

Explosieven

Om uitsluitsel te geven over het wel of niet aanwezig zijn van niet gesprongen explosieven (NGE) is een bureaustudie uitgevoerd [lit. 3]. Conclusie van het opgestelde rapport is dat het plangebied als niet verdacht wordt aangemerkt voor de aanwezigheid van conventionele explosieven. Aanvullend onderzoek wordt niet noodzakelijk geacht. 7.7

Grondverwerving

Om de duinversterking te realiseren, is circa 0,5 hectare ruimtebeslag nodig in het natuurgebied “de Zouten Haard”. Dit gebied is in beheer en eigendom bij Staatsbosbeheer. Het Waterschap overlegt met Staatsbosbeheer om te komen tot schriftelijke toestemming alvorens de werkzaamheden worden uitgevoerd. 7.8

Sociale aspecten

Hinderbeleving Dit betreft de tijdelijke hinder die de voorgenomen ontwikkeling heeft op het leefklimaat van de huidige bewoners in en rond het plangebied. De tijdelijke effecten op recreatie zijn reeds beschreven in de vorige paragraaf. Het zand door middel van vrachtwagens van de zanddepots naar het Noorderstrand getransporteerd. Het aanvoeren van het benodigde zand zal via de parallelweg van de Brouwersdam over het aangelegen strand plaatsvinden. De verwachting is dat de direct omwonenden geen overlast ondervinden aangezien het zand wordt getransporteerd via de Brouwersdam en de N57 (niet via de Rampweg).

59


Financiering

8 Financiering Het project is opgenomen in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en wordt voor 100 procent gesubsidieerd door het Rijk. De gemiddelde verwachtingswaarde van de kostprijs van het gehele werk (T-waarde) bedraagt circa € 4.200,000,- inclusief BTW.

60


Financiering

61


Procedures en vergunningverlening

9 Procedures en vergunningverlening 9.1

M.e.r.-beoordeling

Het doel van een milieueffectrapportage is een volwaardige en vroegtijdige inbreng van het milieubelang in de plan- en besluitvorming. De inhoudelijke en procedurele eisen rond de m.e.r. zijn vastgelegd in de Wet Milieubeheer en het Besluit m.e.r. 1994, gewijzigd 2009. M.e.r. (milieueffectrapportage) staat voor de procedure, MER staat voor het milieueffectrapport. Het Besluitm.e.r. is per 1 april 2011 gewijzigd. Er bestaat onderscheid tussen project-m.e.r. en plan-m.e.r. Een project-m.e.r. is een milieubeoordeling gekoppeld aan concrete besluiten, zoals in dit geval, het vaststellen van een projectplan. Een plan-m.e.r. is een milieubeoordeling gekoppeld aan plannen die concrete vervolgtrajecten mogelijk maken, maar zelf minder concreet zijn. Ook geldt een plan-m.e.r. plicht wanneer er voor een plan een passende beoordeling uitgevoerd wordt. Een passende beoordeling is een onderzoek dat na gaat of er significante negatieve effecten te verwachten zijn op de Europees beschermde Natura 2000 natuurgebieden. Voor de kustversterking Noorderstrand moet een passende beoordeling worden uitgevoerd omdat het plangebied gelegen is in Natura 2000 gebied. Derhalve is er gekozen om een gecombineerde plan/project milieueffectrapport op te stellen en daarbij de procedure voor project-m.e.r. te doorlopen. Aangezien de zwaarste procedure (de project-m.e.r. procedure) leidend is, wordt met het opstellen van het MER aan beide procedures voldaan. Voor 1 april 2011 was Gedeputeerde Staten van de provincie Zeeland bevoegd gezag van het MER. Echter, wetswijzigingen hebben er toe geleid dat de bevoegdheid voor zowel het projectplan als het MER momenteel bij Waterschap Scheldestromen ligt. Het bevoegd gezag is verantwoordelijk voor de acties in het kader van de m.e.r. 9.2

Planvaststelling en goedkeuringsprocedure

Ingevolge de bepalingen van de Waterwet dienen de werkzaamheden plaats te vinden overeenkomstig een door de beheerder vastgesteld en door het college van Gedeputeerde Staten goedgekeurd projectplan. Het plan omvat, naast het belang van de veiligheid van de primaire kering, een integrale afweging van de betrokken maatschappelijke belangen waaronder landschap, natuur en cultuurhistorie. Dit projectplan wordt samen met het MER aangeboden aan het Dagelijks Bestuur (DB) van waterschap Scheldestromen. Na vrijgave door bevoegd gezag (Waterschap Scheldestromen) wordt het projectplan samen met het MER en de aanvraag NB-wet vergunning ingediend bij de provincie Zeeland. De juistheid en volledigheid van de inhoud van het MER wordt ook getoetst door de Commissie voor de milieueffectrapportage (c-m.e.r.). Vervolgens wordt de besluitvorming verder afgewikkeld volgens de procedures van de Waterwet. Tegen het besluit tot goedkeuring van het vastgestelde projectplan, het MER en overige besluiten kan beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

62


9.3


Vergunningen en/of ontheffingen

De volgende vergunningen en/of ontheffingen zijn van toepassing op de kustversterking Noorderstrand: • Flora- en Faunawet • Boswet (melding) • Natuurbeschermingswet • Waterwet Waterschap Scheldestromen draagt er zorg voor dat zo spoedig mogelijk na het opstellen van dit plan bij de bevoegde bestuursorganen de aanvragen worden ingediend tot het nemen van de besluiten die nodig zijn met het oog op de uitvoering van het plan. Het Waterschap zendt gelijktijdig het projectplan en het MER alsmede een afschrift van de aanvragen aan Gedeputeerde Staten. In dit hoofdstuk zullen de vergunningen en/of ontheffingen die van toepassing zijn nader worden toegelicht. Deze vergunningen en/of ontheffingen zullen worden aangevraagd bij het bevoegd gezag. 9.3.1

Flora- en faunawet

De Flora- en faunawet, die in april 2002 in werking is getreden, beschermt een groot aantal planten- en diersoorten (waaronder vrijwel alle gewervelde dieren en een aantal planten). In artikel 8 t/m 12 van de Flora- en faunawet is opgenomen welke handelingen niet toegestaan zijn (zie onder). De voorgenomen duinversterking kan in sommige situaties strijdig zijn met de verbodsbepalingen uit de Flora- en faunawet. In sommige gevallen is het overigens mogelijk het plan zo uit te voeren dat overtreding van de genoemde verbodsbepalingen niet aan de orde is. Wanneer dit echter niet mogelijk blijkt te zijn, moet een ontheffing aangevraagd worden, die alleen onder bepaalde voorwaarden kan worden verstrekt. Verbodsbepalingen Flora- en faunawet • Artikel 8. Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen. • Artikel 9. Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. • Artikel 10. Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten. • Artikel 11. Het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren. • Artikel 12. Het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen. In een aantal gevallen is het mogelijk vrijstelling of ontheffing te verkrijgen voor het overtreden van de verbodsbepalingen uit artikel 8 tot en met 12. Dit is afhankelijk van het niveau van de bescherming van de aanwezige beschermde soorten en van het type handeling. In een Algemene Maatregel van Bestuur zijn voor 3 tabellen met soorten en alle vogels verschillende beschermingsregimes vastgesteld. Per ingreep, tabel en verbodsbepaling is vastgesteld of een vrijstelling geldt, of voor de vrijstelling volgens een vastgestelde gedragscode gewerkt moet worden of dat ontheffing aangevraagd moet worden. Voor soorten van tabel 2 geldt bij ruimtelijke ontwikkelingen een vrijstelling voor artikel 8 t/m 12 mits activiteiten worden uitgevoerd op basis van een door de minister van EL&I goedgekeurde gedragscode. Deze gedragscode moet door een sector of ondernemer zelf opgesteld worden en 63



ingediend voor goedkeuring. Een initiatiefnemer mag gebruik maken van door anderen opgestelde en goedgekeurde gedragscodes. Zolang de aanvrager niet beschikt over een gedragscode zal ook voor tabel 2 soorten via een lichte toets een ontheffing aangevraagd moeten worden. In een lichte toets dient aangetoond te worden dat het voortbestaan van de soort niet in gevaar komt. Voor soorten van tabel 3 is bij een ruimtelijke ontwikkeling via een uitgebreide toets een ontheffing nodig. Een ontheffingsaanvraag voor deze soorten wordt getoetst aan drie criteria: • er is sprake van een bij de wet genoemd belang (onder andere uitvoering van werkzaamheden in het kader van ruimtelijke inrichting of ontwikkeling); • er is geen variant; • doet geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van de soort. Deze drie criteria vormen de zogenaamde uitgebreide toets. De drie criteria staan naast elkaar en niet na elkaar (aan alle drie moet voldaan zijn). Tot tabel 3 behoren alle soorten van de Europese Habitatrichtlijn aangevuld met soorten die in Nederland kwetsbaar en zeldzaam zijn. Vogels zijn niet opgenomen in tabel 1 t/m 3 van de Flora- en faunawet; alle vogels zijn in Nederland gelijk beschermd. Werkzaamheden of gebruik van ruimte waarbij vogels worden gedood of verontrust, of waardoor hun nesten of vaste rust- of verblijfplaatsen worden verstoord zijn verboden. Tijdens werkzaamheden dient rekening te worden gehouden met het broedseizoen. Verblijfplaatsen van vogels die hun verblijfplaats het hele jaar gebruiken, zijn jaarrond beschermd. Slechts een beperkt aantal soorten bewoont het nest permanent of keer elk jaar terug naar hetzelfde nest. Deze soorten staan vermeld in categorie 1 t/m 4 van de 'Aangepaste lijst van jaarrond beschermde vogelnesten' (Ministerie van EL&I, 2009). Indien de werkzaamheden effect hebben op deze soorten is een ontheffing nodig. Voor vogels kan alleen een ontheffing worden verleend op grond van een wettelijk belang uit de Vogelrichtlijn. Dit zijn: • bescherming van flora en fauna (b); • veiligheid van het luchtverkeer (c); • volksgezondheid of openbare veiligheid (d). De meeste vogels maken elk broedseizoen een nieuw nest of zijn in staat om een nieuw nest te maken. Deze vogelnesten voor eenmalig gebruik zijn alleen tijdens het broedseizoen beschermd. Voor deze soorten is geen ontheffing nodig, indien werkzaamheden buiten het broedseizoen plaatsvinden of maatregelen zijn getroffen om te voorkomen dat deze soorten zich vestigen tijdens het broedseizoen. Buiten het broedseizoen mag van deze soorten het nest worden verplaatst of verwijderd. Zorgplicht Voor alle beschermde soorten, dus ook voor de soorten die zijn vrijgesteld van de ontheffingsplicht, geldt wel een zogenaamde ‘algemene zorgplicht’ (art. 2 Flora- en faunawet). Deze zorgplicht houdt in dat de initiatiefnemer passende maatregelen neemt om schade aan beschermde soorten te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om het niet verontrusten of verstoren in de kwetsbare perioden zoals de winterslaap, de voortplantingstijd en de periode van afhankelijkheid van de jongen. Benodigde Ontheffingen In hoofdstuk 6 is aangegeven welke effecten er zijn op aanwezige Flora en Fauna en in

is aangegeven welke ontheffingen dienen te worden aangevraagd.

64


9.3.2


Boswet

De struikbeplanting in de duinen valt onder de Boswet, zodra er sprake is van een beddekkingspercentage van 60% en de opslag vijf jaar of ouder is. Het verwijderen van bomen en struiken dient gemeld te worden. Na de melding, en de feitelijke kap van de bomen, dient men de locatie binnen drie jaar te herbeplanten. De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is het bevoegd gezag bij de Boswet, maar de feitelijke beoordeling van verzoeken en het toezicht op de herplant worden uitgevoerd door de provincie Zeeland. De Boswet verplicht om de grond waarop het bos heeft gestaan binnen drie jaar opnieuw in te planten. Er kan een verzoek tot compensatie (herplant elders) schriftelijk worden ingediend. De velling en de compensatie moeten dan wel meerwaarden opleveren voor natuur en/of landschap. Nadat de werkzaamheden zijn afgelopen, wordt het plangebied weer herbeplant. Hierdoor is er geen sprake van compensatie, maar dient wel een melding gedaan te worden bij het Bevoegd Gezag en de provincie Zeeland. 9.3.3

Natuurbeschermingswet 1998

Natura 2000 is het netwerk van natuurgebieden in de Europese Unie, dat wordt beschermd op grond van de Vogelrichtlijn (1979) en de Habitatrichtlijn (1992). Deze richtlijnen geven aan welke typen natuur en welke soorten moeten worden beschermd. De lidstaten wijzen daarvoor speciale beschermingszones (SBZ’s) aan en moeten instandhoudingsmaatregelen nemen om deze gebieden te beschermen. De Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn zijn in Nederland ondermeer geïmplementeerd in de Natuurbeschermingswet 1998. Deze wet kent voor de Natura 2000gebieden een vergunningenstelsel en beheerplannen. Hiermee is een zorgvuldige afweging van activiteiten in en rond de natuurgebieden die gevolgen kunnen hebben voor Natura 2000gebieden en hun natuurwaarden gewaarborgd. Activiteiten en projecten mogen in principe alleen uitgevoerd worden wanneer geen significante schade aan de beschermde natuurwaarden wordt gedaan. Voordat een gebied wordt aangewezen als Natura 2000-gebied, legt het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) een ontwerp-aanwijzingsbesluit ter inzage als onderdeel van een inspraakprocedure. Op basis van deze ontwerpbesluiten en de ingediende zienswijze wordt een definitief aanwijzingsbesluit vastgesteld. Het aanwijzingsbesluit voor een Natura 2000-gebied valt onder de verantwoordelijkheid van de Minister van LNV. Door de formele aanwijzing komt een Vogel- en/of Habitatrichtlijngebied onder de wettelijke bescherming van de Natuurbeschermingswet 1998. Het beschermingsregime van de Natuurbeschermingswet 1998 strekt zich uit tot gebieden die zijn aangewezen of aangemeld onder resp. de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn en Beschermde Natuurmonumenten. Minister Veerman van het Ministerie van LNV heeft de ontwerp-aanwijzingsbesluiten van de eerste 111 Natura 2000-gebieden op 27 november 2006 bekendgemaakt in de Staatscourant. Begin 2007 hebben de ontwerp-aanwijzingsbesluiten en achtergrondinformatie ter inzage gelegen en hiermee is de formele inspraakprocedure afgerond. De aanwijzing van de gebieden onder Natuurbeschermingswet 1998 verloopt in tranches. De Natura 2000-gebieden Kop van Schouwen, Voordelta en Grevelingen zijn opgenomen in de eerste tranche. Op 19 februari 2008 is het aanwijzingsbesluit voor de Voordelta vastgesteld door de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Voor de Kop van Schouwen en Grevelingen is voorzien dat de ontwerpbesluiten in 2010 worden goedgekeurd.

65



Uit de Natuurbeschermingswet 1998 volgt dat voor het verkrijgen van de vereiste vergunning voor de kustversterking, de initiatiefnemer een passende beoordeling van de gevolgen voor het gebied maakt voor zover het project of de handeling afzonderlijk of in combinatie met andere projecten of handelingen significante gevolgen kunnen hebben voor het desbetreffende gebied. Bij het maken van de passende beoordeling wordt rekening gehouden met de instandhoudingsdoelstelling van het gebied. De vergunning kan worden verleend indien er zekerheid bestaat dat de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied niet zullen worden aangetast. Indien die zekerheid er niet is of duidelijk is dat er sprake is van een aantasting en er geen alternatieve oplossingen zijn, kan de vergunning slechts worden verleend vanwege onder meer argumenten die verband houden met de openbare veiligheid in het geval in het gebied een prioritair type natuurlijke habitat of een prioritaire soort voorkomt. Indien een prioritair type natuurlijke habitat of een prioritaire soort niet voorkomt, kan de vergunning slechts verleend worden om dwingende redenen van groot openbaar belang. Indien significante gevolgen van een project of plan op de beschermde waarden van een Natura 2000-gebied na het nemen van mitigerende maatregelen niet met voldoende zekerheid zijn uit te sluiten, moet in verband met het bepaalde in artikel 19g lid 2 en 19j lid 2 Natuurbeschermingswet 1998 worden onderzocht of er bij ontstentenis van alternatieven sprake is van een dwingende reden van groot openbaar belang. De significante gevolgen (of effecten) moeten bovendien teniet worden gedaan door het nemen van compenserende maatregelen, anders wordt geen vergunning verleend en kan het project geen doorgang vinden. Benodigde Ontheffingen Voor de landwaartse versterking is een uitgebreid maatregelpakket [lit. 25] samengesteld. Bij de landwaartse versterking blijken er geen significant negatieve effecten op te treden, hierbij is integrale uitvoering van dit maatregelenpakket een randvoorwaarde. Op basis van deze conclusie dient echter wel een vergunning in het kader van de NB-wet te worden aangevraagd. 9.3.4

Waterwetvergunning

Voor werkzaamheden en andere activiteiten bij een waterstaatswerk moet eerst een vergunning worden aangevraagd bij Rijkswaterstaat. Ook de duinversterking bij het Noorderstrand te Renesse valt hieronder. Een ontheffingprocedure bij Rijkswaterstaat duurt na vooroverleg circa 3 maanden. 9.3.5

Overige vergunningen

Bouwvergunning De geplande werkzaamheden vinden plaats binnen het gebied welke valt binnen het bestemmingsplan "Buitengebied West". In dit bestemmingsplan hebben de gebieden de bestemming 'Beschermd Natuurgebied'. De gemeente Schouwen-Duiveland heeft aangegeven dat de geplande werkzaamheden niet zijn aan te merken als een bouwwerk. De werkzaamheden zijn derhalve niet bouwvergunningsplichtig. Aanlegvergunning Binnen het gebied geldt een aanlegvergunningenstelsel voor het ophogen van het terrein. Hiervoor worden werkzaamheden uitgezonderd, die ten behoeve zijn van de waterkering in het gebied zeewaarts van de bebouwingsgrens. De geplande duinverhogingen zijn bedoeld om de waterkering te versterken. De hiervoor aangewezen gronden liggen in het gebied zeewaarts van de bebouwingsgrens. De gemeente Schouwen-Duiveland heeft aangegeven dat derhalve aan de voorwaarden wordt voldaan en geen aanlegvergunning nodig is. APV en RO-procedure Uit overleg met de gemeente Schouwen Duiveland is tevens gebleken dat een APV of een ROprocedure niet nodig is. 66



Archeologisch onderzoek Met betrekking tot archeologie is advies ingewonnen bij de Stichting Cultureel Erfgoed. Op basis van de AMK (Archeologische Monumenten Kaart) en IKAW (Indicatieve Kaart Archeologische Waarden) is geconcludeerd dat ter plaatse of in de directe omgeving van het projectgebied niet verwacht mag worden dat er archeologische waarde aanwezig zijn. Op 9 oktober 2009 is vanuit de SCEZ een advisering ontvangen waaruit blijkt dat een archeologisch onderzoek (bureau, insitu) niet wordt noodzakelijk geacht.

67


Uitvoering + planning

10 Uitvoering + planning 10.1 Inleiding De uit te voeren werkzaamheden zijn onder te verdelen in de volgende activiteiten: • • • • •

Natuurgerichte (mitigerende) werkzaamheden Voorbereidende werkzaamheden Versterkingswerkzaamheden Nazorgfase Monitoring

In dit hoofdstuk zullen deze activiteiten nader worden toegelicht. 10.2 Natuurgerichte (mitigerende) werkzaamheden De mitigerende werkzaamheden die in het kader van het project dienen te worden uitgevoerd, zijn in deze paragraaf onderverdeeld naar werkzaamheden in het kader van de NB-wet en de FF-wet. Zie voor een uitgebreidere beschrijving het Maatregelpakket [lit. 25]. De maatregelen die genomen dienen te worden ten behoeve van de EHS komen hiermee overeen. Natuurgerichte (mitigerende) maatregelen in het kader van de NB-wet Bij de effectbeoordeling zijn natuurgerichte (mitigerende) maatregelen opgenomen. Deze zijn opgenomen in onderstaande tabel. Het maatregelpakket is gebaseerd op [lit. 25] en maakt integraal deel uit van de kustversterking. Soort (groep) 2a

Te nemen natuurgerichte (mitigerende) maatregelen Alle habitattypen

Grijze duinen

Duindoornstruweel Vochtige duinvalleien Niet-broedvogels

Materieel komt niet in de Zouten en Zoeten Haard. De aanvoer van zand vindt plaats via de duinen. Gebruik van uitgeloogd zand vanuit natuurlijke depots. Monitoring kwel door middel van peilbuizen. In de huidige situatie worden de aanwezige peilbuizen reeds gemeten voor een goede uitgangssituatie. Overbrengen plaggen (zie maatregelpakket Noorderstrand blz. 39). Voorkomen overstuiving (zie voor uitgebreide beschrijving blz. 39 t/m 43 van het Maatregelpakket Noorderstrand 2011. Hieronder korte samenvatting): - Geen werkzaamheden bij windkracht 6 - 8 - Laat geen open zandige delen bloot liggen op het moment dat er geen werkzaamheden worden uitgevoerd. Dek deze delen af met bijv. kokosmatten. - Leg het werkpad zo ver mogelijk van de ZZ-haard en bedek deze geheel met rijplaten. - Langs de duinvlakken waarbinnen geen verbreding (maar alleen verhoging) plaatsvindt, kan een rij vegetatie aan de binnenzijde van het duin blijven staan. Deze vegetatie kan op die manier dienen als een natuurlijk windscherm tegen de overstuiving vanuit het duin. - Her aanplant struweel in het duin - Aanleg rijshoutschermen - aanbrengen van kokosmatten en/of zeewiermatten Aanplanten duinvegetatie nadat werkzaamheden zijn afgerond Voorkomen overstuiving (zie beschrijving Grijze duinen) Aanbrengen begreppeling om toename grondwater af te voeren. Voorkomen overstuiving (zie beschrijving Grijze duinen) Lichte verstoring door werkzaamheden op het strand. Werkzaamheden plannen buiten piek aanwezigheid niet broedvogels (nov - apr).

Tabel 11 Overzicht natuurgerichte (mitigerende) maatregelen 68



Natuurgerichte (mitigerende) werkzaamheden in het kader van de FF-wet Door het nemen van onderstaande maatregelen zijn effecten te voorkomen, komt de gunstige instandhouding van de soorten niet in gevaar en verleent het Bevoegd Gezag een ontheffing. Soort flora

Zoogdieren Buizerd Broedvogels Reptielen Amfibieën

Mitigerende maatregel Voorkomen overstuiving (Maatregelpakket 2011) Verplaatsen plaggen naar Zoeten Haard (Maatregelpakket 2011) Verplaatsen individuen naar Schotsman en Braakman Beperkt gebruik verlichting Herplant duin Plaatsen vervangend nest Werken buiten broedseizoen Fasering zodat hagedissen kunnen vluchten Werkzaamheden beginnen in aug - sep Plaatsen van schermen in mei tot afronding werkzaamheden

Conclusie Ontheffing aanvragen art 8 en 13.

Geen ontheffing in het kader van de ff-wet noodzakelijk Ontheffing aanvragen art 11. Geen ontheffing in het kader van de ff-wet noodzakelijk Ontheffing aanvragen art. 9,11 en 12 Geen ontheffing in het kader van de ff-wet noodzakelijk

Tabel 12 Mitigerende maatregelen in het kader van de Flora en Faunawet

10.3 Voorbereidende werkzaamheden 10.3.1 Voorbereidende werkzaamheden (algemeen) Dit betreft het verwijderen van de houten afrastering (houten palen met 4 puntdraden, lengte ca. 1.400 m) die in de Zouten en Zoeten Haard staat. Daarnaast dienen ter hoogte van duinovergangen Corazon en ’t Klokje de papierbakken (6 stuks), zitbanken (4 stuks) en fietsenrekken (10 meter) te worden opgenomen en tijdelijk te worden opgeslagen. 10.3.2 Voorbereidende werkzaamheden (begroeiing) Om de landwaartse versterking mogelijk te maken, is het noodzakelijk om vrijwel al het aanwezige duinstruweel te verwijderen. In totaal dient 5,6 hectare begroeiing te worden verwijderd en afgevoerd. De hoogte van de begroeiing varieert tussen de 2 en 5 meter. In het duinstruweel staan ca. 20 bomen, c.q. boomvormers (diameter < 0,30 m) en ca. 20 bomen, c.q. boomvormers (diameter > 0,30 m) die of gerooid moeten worden (verplanten is geen optie) of mogelijk kunnen blijven staan als mitigerende maatregelen tegen overstuiving. 10.4 Versterkingswerkzaamheden 10.4.1 Classificatie grond Het plangebied omvat de zone aan de binnenzijde van de duinen. Hier vinden de daadwerkelijke werkzaamheden en veranderingen plaats. De werkzaamheden bestaan grotendeels uit een aanvulling van zand in het huidige duingebied, grenzend aan een natuurgebied. Uit de bodemkwaliteitskaarten Zeeland wordt de grond omschreven als achtergrondwaarde “schoon”. Er worden geen grootschalige graafwerkzaamheden voorzien, waardoor het niet noodzakelijk is om de aangelegen gronden verder te onderzoeken op kwaliteit. Eventueel vrijkomende grond zal door het verplaatsen van een toplaag (t.b.v. kwetsbare planten) binnen het projectgebied worden verwerkt.

69



10.4.2 Ontgraven natuurlijke depots In de natuurtoets is aangegeven dat uitgeloogd zand moet worden toegepast, om de bestaande vegetatie in de Zouten Haard zoveel mogelijk te beschermen. Hierdoor wordt het verzilten van het gebied tegengegaan of zelfs vermeden. Het waterschap heeft door middel van een meting een hoeveelheid van 300.000 m3 zand in kaart gebracht gelegen aan de Punt (een locatie gelegen aan de damaanzet bij de Oosterscheldekering, zie Bijlage 2). De intentie is om hiervan 150.000 m3 zand te gebruiken (de helft van de totaal aanwezige hoeveelheid). Door Rijkswaterstaat is een hoeveelheid van circa 70.000 m3 zand (gelegen op de Brouwersdam en Neeltje Jans) toegezegd. In combinatie met het zand van de Punt is er beschikking over een totale bruto hoeveelheid 220.000 m3 uitgeloogd zand, wat ruim voldoende is voor de duinversterking. In dit volume is een opslag van 10% in rekening gebracht voor zandverlies door de aanvoer via vrachtwagens (netto is ca. 200.000 m3 nodig). Deze hoeveelheid kan vanwege de samenstelling, ontzilt en kalkrijk (onderzoek Grontmij rapport VH 5723 [lit. 6]), expliciet worden toegepast voor het versterken van het duin in de Zouten en Zoeten Haard. Voor het winnen van zand uit de natuurlijke depots, is het noodzakelijk de bestaande begroeiing (voor zover aanwezig) te verwijderen. De bestaande beplanting kan worden afgevoerd. Het helmgras moet worden opgenomen, tijdelijk elders worden ingekuild en na het ontgraven van de depots weer worden herplant. 10.5 Nazorgfase 10.5.1 Aanpassen duinovergangen Ter plaatse van de duinversterking bevinden zich twee duinovergangen, nl. de oostelijke duinovergang Corazon en de westelijke duinovergang ’t Klokje. Ter plaatse van duinovergang Corazon bevindt zich momenteel een trap bestaande uit een steil gedeelte van betonelementen met hardhouten leuningen en een gedeelte van hardhouten traptreden met leuningen. De duinovergang ter plaatse van ’t Klokje bestaat uit een schelpenpad naar het duin en een hardhouten trap ter plaatse van het duin. Voor gemeente Schouwen-Duiveland is het wenselijk de duinovergang ’t Klokje en Corazon toegankelijker te maken voor minder validen, onderhoudsvoertuigen en hulpdiensten. De benodigde aanpassingen ten behoeve van duinovergang Corazon zijn door de gemeente in het najaar van 2010 al reeds uitgevoerd. De voorziene werkzaamheden ten behoeve van de duinovergang bij ’t Klokje kunnen in het kader van de duinversterking worden meegenomen. De gemeente verzorgt ten behoeve van deze overgang, de aanleg van twee parkeerplaatsen voor invaliden met bijbehorende inrichtingselementen en een slagboom. 10.5.2 Aanbrengen beplanting, helmgras Het nieuwe duin zal opnieuw ingeplant worden met een duinbegroeiing van een soortgelijk type als in de huidige situatie. De beplanting wordt in driehoeksverband aangebracht. Rijen hart op hart 1,25 m,plantafstand in de rij 1,25 m. Ter plaatse van de duinovergangen zal helmgras (Ammophila arenaria) worden geplant.

70



10.5.3 Afrastering Op de scheiding tussen de duinversterking en het achterliggende vroongebied wordt een nieuwe afrastering aangebracht. 10.6 Monitoring Om vast te stellen wat de effecten van de duinversterking zijn op de grondwaterstroming en chloridengehalte van het grondwater, is onderzoek uitgevoerd door gebruik te maken van peilbuizen. De peilbuizen zijn vanaf februari 2011 waargenomen en worden momenteel nog steeds waargenomen om een jaarrond meting te verkrijgen. Ook na realisatie van de duinversterking dient in beeld te worden gebracht in hoeverre de grondwaterstroming verandert als gevolg van de duinversterking. 10.7 Aanvoerroutes tijdens werkzaamheden De transportroutes en depots die hiervoor zijn aangewezen, zijn te zien op de kaart in Bijlage 2. 10.7.1 Verkeersmaatregelen Om de werkzaamheden uit te kunnen voeren, moeten verkeersmaatregelen worden genomen ten behoeve van het leegrijden van de natuurlijke zanddepots gelegen aan de Brouwersdam, De Punt en de windmolens bij het Oosterscheldekering. Het aanvoeren van het benodigde zand zal over het aangelegen strand plaatsvinden. Ook hier moeten verkeersmaatregelen, omleidingroutes worden aangebracht. Tijdens de werkzaamheden is het van belang om de duinovergangen (voor zover mogelijk) bereikbaar te houden voor de aangelegen strandpaviljoens. 10.7.2 Zand vervoeren van (natuurlijke) depot naar werkterrein. De depots gelegen aan de Punt en Neeltje Jans moeten leeg worden gereden via de Rijksweg N57. Om de Rijksweg N57 te bereiken dient er gebruikt te worden gemaakt van verschillende parallelwegen die mogelijk niet bestand zijn tegen de hoeveelheid vervoersbewegingen. De parallelwegen moeten op voorhand (in overleg met beheerder RWS) worden opgenomen. Het zand dient via de parallelweg van de Brouwersdam en het strand naar het werkterrein te worden gebracht. 10.7.3 Aanbrengen zand in duin Het zand voor de duinversterking zal vanuit het noordelijke strand in het duin worden gereden. Hiervoor zal van speciale transportroutes gebruik worden gemaakt. De transportroutes zullen onderhouden en na het transport hersteld worden. Ook zal het zand indien nodig met aangepast materieel in het duin worden gereden. Het zand wordt met graafmachines aangebracht (er wordt geen zand ‘naar beneden gestort’ vanuit de vrachtwagen) op de bestaande duin vanaf het werkpad, waardoor het resultaat is dat de nieuwe duinvoet verder landinwaarts komt te liggen. De Zouten Haard wordt niet betreden (noch met materieel of materiaal) tijdens de werkzaamheden. Op een klein deel van de 1.200 meter te versterken duin zal er gewerkt moeten worden met twee graafmachines die het duin opbouwen. Met behulp van de graafmachines wordt het zand ‘gedeponeerd’ op de ondergrond.

71



Om te zorgen dat kans op ongewenste vervorming van het achterland optreedt (squeezing) zal voorafgaand aan het aanbrengen van het zand, op relevante locaties zakbakens en waterspanningsmeters geplaatst worden. Door het monitoren wordt de mate van consolidatie in beeld gebracht en kan zo nodig het tempo van de uitvoering worden aangepast. 10.8 Planning De planning voor het vervolg ziet er in hoofdlijnen als volgt uit: Procedures: • Beoordeling van de MER door de commissie m.e.r. in maart 2012; • Behandeling van het aangepaste stukken (MER, Projectplan en Natuurtoets) alsmede de antwoordnota op de ingediende zienswijzen door het Dagelijks Bestuur februari 2012; • Behandeling van de plannen in de AV in juni 2012; • Goedkeuring + besluit van de plannen (inclusief NB-wet vergunning) door GS wordt voorzien in september / oktober 2012 (maart 2013 onherroepelijk indien er sprake is van een beroepsprocedure bij Raad van State ten aanzien van NB-wet vergunning); • Ontheffing Flora- en Faunawet augustus 2012. Bestek, aanbesteding en voorbereiding: • • • • • •

Concept bestek gereed in november 2012; Definitief bestek gereed in december 2012; Start openbare aanbesteding in juni 2013, gunning in augustus 2013; Start uitvoering (duinversterking) in september 2013; Oplevering februari 2014 (de maatregel mag uitgevoerd worden in het gesloten seizoen (1 oktober t/m 1 april)); Onderhoudsperiode tot augustus 2014.

Voor een gedetailleerde planning wordt verwezen naar de PPI-planning van het Noorderstrand [lit. 14].

72



73


Communicatie

11 Communicatie Informeren maar ook luisteren, dat is de insteek van de communicatie rondom de kustversterking Noorderstrand. Het waterschap zal mensen op de hoogte houden van het project door onder andere een nieuwsbrief en website (www.kustversterking.nl). Daarnaast kunnen geïnteresseerden vragen of klachten doorgeven aan het waterschap via onder andere informatieavonden. Bij dit project is er extra aandacht voor direct betrokkenen. Dit zijn de mensen die door de kustversterking direct geraakt worden omdat ze er wonen, hun bedrijf hebben of een belangengroep vertegenwoordigen. Deze groep neemt een belangrijke plek in omdat zij de meeste overlast hebben. Voor hen zal onder andere een excursie georganiseerd worden voordat het werk uitgevoerd wordt.

74


Communicatie

75


Lijst van gebruikte literatuur

12 Lijst van gebruikte literatuur Deze literatuur ligt ter inzage bij het waterschap. Indien u de stukken wil inzien, kunt u daarvoor telefonisch een afspraak maken met dhr. M.L.I. den Dekker (telefoon 088-2461342) of mevr. E. Sturm (telefoon 088-2461407). 1. Anonymus, 1997. Meetnetoptimalisatie regio 11, Noord Zeeland. Object Zouten- en Zoeten Haard. Afkomstig uit Natuurwetenschappelijk Archief Staatsbosbeheer. Dossier: Zozo HYD/97. 2. Arcadis 2009. Natuurtoets duinverzwaring Noorderstrand Schouwen-Duiveland. In opdracht van: Waterschap Zeeuwse Eilanden, september 2009 3. Bodac B.V. Explosieven opsporingsdienst 2010. Vooronderzoek conventionele explosieven. Opdrachtgever: Waterschap Zeeuwse Eilanden. Project: Kustversterking Noorderstrand. Gemeente: Renesse. 4. Deltares 2009. Veiligheid Duinwaterkering Noorderstrand. Kenmerk 1200889-000-HYE004, augustus 2009. 5. Europese Commissie, 2000. Beheer van Natura 2000-gebieden — De bepalingen van artikel 6 van de habitatrichtlijn (Richtlijn 92/43/EEG). ISBN 92-828-9051-1 6. Grontmij 2010. Duinverbreding nabij de Rampweg te Renesse. Betreft: Geotechnisch advies. Opdrachtnummer: VH-5723-A 7. Oranjewoud 2010. Variantennotitie kustversterking Noorderstrand. In opdracht van: Waterschap Zeeuwse Eilanden, maart 2010. 8. Oranjewoud, 2010. Kustversterking Noorderstrand, ADC-toets Natuurbeschermingswet 1998. In opdracht van: Waterschap Zeeuwse Eilanden, april 2010. 9. Oranjewoud, 2010. Notitie Reikwijdte en Detailniveau. Kustversterking Noorderstrand. In opdracht van: Waterschap Scheldestromen, januari 2011. 10. Oranjewoud, 2011. Milieueffectrapport Kustversterking Noorderstrand. In opdracht van: Waterschap Scheldestromen,april 2011. 11. Oranjewoud, 2011. Natuurtoets Noorderstrand. In opdracht van: Waterschap Scheldestromen, maart 2011. 12. Provincie Zeeland, 2001. Nota soortenbeleid. 13. Provincie Zeeland, 2005. Natuurgebiedsplan Zeeland 2005. 14. PPI planning Noorderstrand. 15. Rijkswaterstaat, 2010. Kustsuppletieprogramma 2011. Passende beoordeling Natura 2000 en toetsing artikel 16 Nb-wet. 7 december 2010. 16. Waterschap Zeeuwse Eilanden, 1998. Hydrologie Zoeten en Zouten Haard, Renesse. 17. Waterschap Zeeuwse Eilanden, L. Meijers (2010). Memo kustversterking Noorderstrand, 29 september 2010. 76


Lijst van gebruikte literatuur

18. Waterschap Scheldestromen, H. van der Sande (2011). Probleemanalyse Noorderstrand; nadere onderbouwing commissie m.e.r. 19. Pranger, D.P., 2001. Vegetatiekartering Deesche Watergang, Dijkwater, Koegat, Prinsesseplaat en Zoete en Zoute Haard. Rapportnummer EV 323-1. 20. Groot Bruindering, G.W.T.A., Lammertsma, D.W.T.A., Lammertsma, D.R., Kuiters, A.T.&Griffioen, A.J., 2005. Damherten op de Kop van Schouwen; aanwijzingen ivoor beheer. Rapportnummer: Alterra rapport 1142. Alterra, Wageningen. 21. Litjens, B.E.J. 1992. Damhert. Atlas van de Nederlandse Zoogdieren (red. S. Broekhuizen et al.) blz 195-199. Stichting Uitgeverij van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Utrecht. 22. Bruin, A. de, 2009. GO 2009-022 Project. Levering Amfibieën- en Vissengegevens. Stichting RAVON, Nijmegen. 23. Waterschap Zeeuwse Eilanden, 2010, Ontwerpnota Kustversterking Noorderstrand te Renesse. 24. Deltares, 2011, Morfologisch Onderzoek Versterking Noorderstrand, 1205323-000. 25. Arcadis, 30 september 2011, Maatregelpakket Noorderstrand, C01024.000138.0100. 26. Commissie voor de milieueffectrapportage, 3 november 2011, Kustversterking Noorderstrand, Toetsingsadvies over het milieueffectrapport, 2503-66.

77


Bijlage 1 Tekeningen

Bijlage 1 Tekeningen

78


Bijlage 2

Bijlage 2 Aanvoerroutes en locaties zanddepots

79

Aanvoerroutes en locaties zanddepots


Bijlage 3

Bijlage 3 Plattegrond situatie

80

Plattegrond situatie


Bijlage 4

Bijlage 4 Doorsnedes en plattegrond duinversterking 1969

81

Doorsnedes en plattegrond duinversterking 1969

Projectplan Kustversterking Noorderstrand, Schouwen-Duiveland. Datum : 18 januari 2012 Versie : 4.0

Recommend Documents