Project: Fietsbrug Nigtevecht. Onderzoek: Fietsbrug ten zuiden van Nigtevecht en Variantenonderzoek Alternatieve verbinding de Punt

Project: Fietsbrug Onderzoek: Fietsbrug

Nigtevecht

ten zuiden van Nigtevecht en Variantenonderzoek – Alternatieve verbinding ‘de Punt’

Document en contact gegevens Opdrachtgever: samengesteld uit:

Contactpersoon: Bezoekadres:

Opgesteld door: Auteur: Bezoekadres PNH: Bezoekadres D.O.N.:

Stuurgroep Fietsbrug Nigtevecht Gemeente Stichtse Vecht Gemeente De Ronde Venen Gemeente Amsterdam Provincie Utrecht Provincie Noord-Holland mw. I.H. Brandsma Houtplein 33 2012 DE Haarlem Provincie Noord-Holland en D.O.N. Bureau b.v. P. Jansen en E. Kamp Houtplein 33 2012 DE Haarlem Sint-Catharinaplein 17 4611 TS Bergen op Zoom

In samenwerking met: Onderzoeks- en adviesbureau DSP-groep T. Woldendorp en P. Van Egmond Bureau Save B. Wiekema Bureau Waardenburg G. Smit Delta Pi P. de Jong Projectnaam: Titel rapport: Datum opgesteld: Laatste wijziging: Versie: Status:

Fietsbrug Nigtevecht Onderzoek fietsbrug ten zuiden van Nigtevecht en Alternatieve verbinding op ‘de Punt’ 27 september 2013 31 oktober 2013 1.0 Definitief

Onderzoek fietsbrug ten zuiden van Nigtevecht en Alternatieve Verbinding op ‘de Punt’ versie 1.0, 31 oktober 2013

3

Inhoudsopgave

1

MANAGEMENT RAPPORTAGE ................................................................................................................. 5

2

INLEIDING .................................................................................................................................................. 7 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.5.1 2.5.2

3

BEOORDELINGSKADER ......................................................................................................................... 10 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

4

VARIANT 1: GONDELBURG .................................................................................................................... 36 VARIANT 2: BRUG MET AANLANDINGEN OP LANDHOOFDEN ........................................................................ 43 VARIANT 2A – LIFT (TRAP) .................................................................................................................... 43 VARIANT 2B – ROLTRAP ....................................................................................................................... 47 VARIANT 2C – TRAP (SLEEPLIFT) ........................................................................................................... 50 VARIANT 2D – LOOPBAND ..................................................................................................................... 53 VARIANT 3 - KRAANBRUG MET FIETSCONTAINER ...................................................................................... 56 VARIANT 4 - RAILBAAN MET WAGEN ....................................................................................................... 60

OVERZICHT BEOORDELING VARIANTEN.............................................................................................. 64 7.1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.2.4

8

VARIANT 1; LIGGING IN EHS; PARALLEL AAN DIJK AAN OOSTZIJDE ............................................................. 17 VARIANT 2; LIGGING IN EHS; IN HAARSPELDLIGGING LANGS DIJK AAN OOSTZIJDE ........................................ 23 VARIANT 3; LIGGING IN EHS; DOORSTEEK NAAR VREELANDSEWEG AAN OOSTZIJDE .................................... 27 VARIANT 4; LIGGING IN EHS; SLINGER NAAR VREELANDSEWEG AAN OOSTZIJDE ......................................... 32

VARIANTEN OP DE PUNT ....................................................................................................................... 36 6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.3 6.4

7

FIETSBRUG ......................................................................................................................................... 13 UITGANGSPUNTEN ............................................................................................................................... 13 VARIANTEN ......................................................................................................................................... 14 ALTERNATIEVE VERBINDING .................................................................................................................. 15 UITGANGSPUNTEN ............................................................................................................................... 15 VARIANTEN ......................................................................................................................................... 15

VARIANTEN TEN ZUIDEN VAN NIGTEVECHT ........................................................................................ 17 5.1 5.2 5.3 5.4

6

INLEIDING ........................................................................................................................................... 10 VEILIGHEID ......................................................................................................................................... 10 LANDSCHAP EN NATUUR ....................................................................................................................... 11 BEHEER EN ONDERHOUD ...................................................................................................................... 12 KOSTEN.............................................................................................................................................. 12 BEOORDELINGSWIJZE .......................................................................................................................... 12

VARIANTEN FIETSBRUG EN ALTERNATIEVE VERBINDING ................................................................ 13 4.1 4.1.1 4.1.2 4.2 4.2.1 4.2.2

5

AANLEIDING .......................................................................................................................................... 7 AANLEIDING ONDERZOEK ........................................................................................................................ 7 ONDERZOEKSDOELSTELLING .................................................................................................................. 8 AANPAK VARIANTENONDERZOEK ............................................................................................................. 8 PLANNING ............................................................................................................................................. 8 TRADITIONELE BRUG TEN ZUIDEN VAN NIGTEVECHT ................................................................................... 8 ALTERNATIEVE VERBINDING OP ‘DE PUNT’ ................................................................................................ 9

FIETSBRUG ......................................................................................................................................... 64 VEILIGHEID ......................................................................................................................................... 64 LANDSCHAP EN NATUUR ....................................................................................................................... 65 BEHEER EN ONDERHOUD ...................................................................................................................... 67 KOSTEN.............................................................................................................................................. 67 ALTERNATIEVE VERBINDING .................................................................................................................. 67 VEILIGHEID ......................................................................................................................................... 67 LANDSCHAP EN NATUUR ....................................................................................................................... 68 BEHEER EN ONDERHOUD ...................................................................................................................... 69 KOSTEN.............................................................................................................................................. 69

BIJLAGEN ................................................................................................................................................ 70 8.1 8.2 8.2.1 8.2.2 8.3 8.4

BIJLAGE A, RAPPORT ALTERNATIEVE BEOORDELING EN NEE-TENZIJ TOETS FIETSBRUG NIGTEVECHT ............ 70 BIJLAGE B, RISICO ANALYSE ................................................................................................................. 71 FIETSBRUG TEN ZUIDEN VAN NIGTEVECHT .............................................................................................. 71 ALTERNATIEVE VERBINDING OP ‘DE PUNT’ .............................................................................................. 72 BIJLAGE C, BEOORDELINGSMATRIX ....................................................................................................... 76 BIJLAGE D, EXTERNE VEILIGHEID ........................................................................................................... 78


4

1

MANAGEMENT RAPPORTAGE

De Stuurgroep Fietsbrug Nigtevecht heeft op 27 juni 2013 een voorkeursbesluit genomen voor een fietsbrug ten zuiden van Nigtevecht en heeft het projectteam gevraagd de mogelijkheden te onderzoeken voor een alternatieve verbinding op De Punt. Daarbij is gevraagd specifiek te kijken naar de aspecten veiligheid, landschap en natuur, beheer en onderhoud en kosten. Daarnaast heeft de stuurgroep gevraagd nader onderzoek te doen naar mogelijkheden van een fietsbrug tussen de betonfabriek en de sportvelden van DOB. In deze samenvatting wordt uiteengezet welke aspecten het meest onderscheidend zijn bij het maken van een keuze voor de ene of de andere locatie. Locatie 3 “De Punt” Varianten met een cabine die het kanaal oversteekt (1, 3 en 4) Voor de locatie De Punt is in eerder onderzoek geconstateerd dat een conventionele fietsbrug met toeritten aan beide zijden niet binnen het projectbudget realiseerbaar is. Daarom zijn nu alternatieve concepten onderzocht, te weten: 1. Gondelbrug 2. Brug met aanlanding op landhoofden: a) lift met trap, b) roltrap, c) sleeplift, d) loopband 3. Kraanbrug met fietscontainer 4. Railbaan met wagen. De varianten 1, 3 en 4 betreffen alle een cabine die het Amsterdam-Rijnkanaal oversteekt. Voor deze varianten is het met name van belang of er sprake is van een bedienaar of niet. Wanneer de cabine door een functionaris wordt bediend is sprake van een sociaal veilig transportmiddel dat vriendelijk is in gebruik. Er is permanent persoonlijk toezicht op de momenten dat de cabine in bedrijf is. De functie van bedienaar kan goed vervuld worden door mensen die op de arbeidsmarkt minder kansrijk zijn. Daar staat tegenover dat de inzet van een bedienaar kostbaar is en dat de verbinding niet 24 uur per dag beschikbaar is. Wanneer er geen functionaris wordt ingezet, en de gebruiker dus zelf de cabine bedient, wordt aan (sociale) veiligheid ingeboet. Zowel tijdens het wachten als tijdens de oversteek is er geen toezicht. Bovendien is de cabine zonder bedienaar aantrekkelijker om te koloniseren (hangjongeren), te vernielen (vandalen) of mensen lastig te vallen. Gezien het bovenstaande verdienen varianten met inzet van een bedienaar de voorkeur. Deze passen echter niet binnen het beschikbare budget. Varianten zonder bedienaar kennen veel nadelen en risico’s. Brug met aanlandingen op landhoofden Voor een brug met aanlandingen op landhoofden zijn vier subvarianten onderzocht, te weten: a) lift met trap, b) roltrap, c) sleeplift, d) loopband. Van deze varianten is de lift met trap het beste bestand tegen weersinvloeden. Op andere aspecten is er weinig onderscheid. Voor alle subvarianten geldt dat een technisch object in een openbare ruimte in een landelijke omgeving kwetsbaar is voor vernieling, rondhangen, etc. Een voorbeeld vormt de ZuidTangent, waar de beheerder alle liften buiten gebruik heeft gesteld wegens terugkomend vandalisme. Indien bij de fietsbrug wordt gekozen voor liften, vraagt dit dus speciale aandacht in het vervolgtraject. Alle verbindingen in deze categorie kunnen binnen het beschikbare budget worden gerealiseerd. Overige aspecten: Ten aanzien van de overige aspecten bestaat er wel onderscheid tussen de verschillende (sub-) varianten, maar deze werkt niet onderscheidend bij het maken van een keuze. - Voor alle technische oplossingen geldt dat de ervaring hiermee bij de toekomstig beheerder (provincie Utrecht) beperkt is. - Storingsgevoelig zijn met name de varianten waarbij een cabine naar de overkant gaat;


5

-

De fysieke veiligheid is voor alle varianten gelijk. Het Gulfdepot vormt geen extern veiligheidsrisico. Het transport over water vormt wel een risico, maar dit is zeer gering. Er zijn geen negatieve effecten op beschermde planten en dieren. Wel vraagt de verlichting speciale aandacht met het oog op fauna (o.a. vleermuizen).

Kortom: Voor een alternatieve verbinding op De Punt vormt de aanleg van een vaste brug met aan weerszijden liften en trappen een reële en haalbare variant, die tegelijkertijd kwetsbaar is vanuit optiek van met name vandalisme. Voor een oversteek met een cabine, met welke techniek dan ook, moet uit worden gegaan van de inzet van een bedienaar. Dat is niet realiseerbaar binnen het beschikbare budget. Daar staat tegenover dat hiermee wel een attractie wordt neergezet waarvoor mensen graag naar Nigtevecht komen. Hiermee worden het fort en De Punt tot een publiekstrekker. De functie van bedienaar kan goed worden vervuld door mensen die kwetsbaar zijn op de arbeidsmarkt. Dat maakt het tot een sociaal duurzaam alternatief. Locatie 6 Voor locatie 6 staat vast dat het gaat om een conventionele brug met befietsbare toeritten. Voor de locatiekeuze liggen vier varianten voor: 1. Parallel aan de dijk 2. Haarspeld aan de dijk 3. Naar Vreelandseweg 4. Slinger naar Vreelandseweg Al deze varianten kunnen worden gerealiseerd binnen het beschikbare budget. De varianten 3 en 4 naar de Vreelandseweg scoren iets beter op sociale veiligheid, omdat er woningen staan bij de teen van de toerit. Echter, ook bij de andere varianten is men zeer snel in de nabijheid van woningen, zeker wanneer ter plaatse van de betonfabriek woningen worden gerealiseerd. De nabijheid van woningen betekent overigens ook enige overlast wanneer brommers (ongeoorloofd) gebruik maken van de brug en hier optrekken. Voor de fietsroutes scoren de varianten 3 en 4 naar de Vreelandseweg ook beter, omdat mensen die komend vanuit het westen langs de Vecht willen fietsen direct een goede aansluiting vinden, zonder eerst een slinger te hoeven maken langs de Korte Velterslaan. Ten aanzien van de verwerving van percelen verdient variant 1 de voorkeur omdat hiervoor het minste particulier eigendom hoeft te worden aangekocht en er geen versnippering van de landbouwgrond ontstaat. Een aspect waarvoor vanuit Nigtevecht veel aandacht wordt gevraagd is de impact van de brug met taluds op het uitzicht vanuit de mogelijk nieuw te bouwen woningen ter plaatse van de betonfabriek. Taluds parallel aan de dijk vormen de kleinste belemmering van het uitzicht. Variant 2 en 4 vormen een flink obstakel. Variant 3 is wel mogelijk maar alleen wanneer een gedeelte van het talud wordt uitgevoerd als constructie op palen, waarmee het doorzicht in stand blijft. Varianten 1 en 4 liggen met de hoge kant van het talud dichterbij het woonhuis aan de westzijde langs het kanaal. Dat is een nadeel. Ecologisch gezien zijn de varianten weinig onderscheidend. Kortom: Gezien de impact op het uitzicht vanuit de mogelijk toekomstige woningen ter plaatse van de betonfabriek verdienen variant 1 (parallel aan de dijk) en variant 3 (naar Vreelandseweg) de voorkeur. Voor variant 1 hoeft daarvoor minder grond te worden verworven. Variant 3 kent voordelen ten aanzien van de logische routes voor fietsers.


6

2 2.1

INLEIDING Aanleiding

Het Amsterdam-Rijnkanaal vormt een grote barrière tussen Amstelland, Amsterdam en de Vechtstreek voor fietsers en voetgangers en is daarmee een knelpunt in het recreatieve routenetwerk Groene Hart. Een fietsbrug, die ook toegankelijk is voor voetgangers, nabij Nigtevecht is hiervoor een oplossing, omdat deze zorgt voor het opheffen van een gat van ca. 9 km tussen Weesp en Vreeland waar nu geen mogelijkheid is om het Amsterdam-Rijnkanaal over te steken. Dit verbetert ook het maken van aantrekkelijke fietsroutes, zoals de verbinding langs de historische routes van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. In 2007 is het initiatief voor de Fietsbrug opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Groene Uitweg dat wordt uitgevoerd door de Provincie Noord-Holland. Vervolgens heeft De Liniecommissie, bestaande uit de provincies Utrecht, Noord-Holland, Zuid-Holland, Noord-Brabant en Gelderland en het Rijk, zich in het Pact van Rhijnauwen (2008) bestuurlijk gecommitteerd aan de realisatie van een fietsbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal tussen de kernen Abcoude en Nigtevecht als cruciale verbinding in het routenetwerk tussen de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Dit Pact van Rhijnauwen omvat het ontwikkelen van kansrijke gebieden, realiseren van cruciale verbindingen in het routenetwerk, realisatie van een kennisloket Nieuwe Hollandse Waterlinie, hierna te noemen NHW, en langjarige kennisborging. Zoals in het Pact is vastgelegd, heeft de Provincie Noord-Holland, hierna te noemen “PNH”, het initiatief genomen voor de realisatie van de fietsbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal, hierna te noemen ARK, bij Nigtevecht in het kader van de Groene Uitweg. Daartoe heeft de Provincie Noord-Holland samen met de Provincie Utrecht, hierna te noemen “PU”, Rijkswaterstaat, gemeenten Amsterdam, Abcoude en Loenen een intentieverklaring in 2008 voorbereid. Na de gemeentelijke herindeling in 2011 is de gemeente Abcoude samengevoegd met gemeente De Ronde Venen, hierna te noemen “DRV” en de gemeente Loenen is opgegaan in de nieuwe fusiegemeente Stichtse Vecht, hierna te noemen “SV”. 2.2

Aanleiding onderzoek

De Stuurgroep heeft op 27 juni 2013 besloten een voorkeursbesluit te nemen voor een fietsbrug ten zuiden van Nigtevecht en heeft het projectteam gevraagd de mogelijkheden voor een alternatieve verbinding op de Punt, zoals benoemd in de pleitnota van de dorpsraad van Nigtevecht en Trekwerk, en de mogelijke locaties ten zuiden van Nigtevecht te onderzoeken voor betreffende aspecten: 1. Veiligheid, 2. Landschap en natuur, 3. Beheer en onderhoud, 4. Kosten. Delta Pi is benaderd vanwege de ruime expertise die het bedrijf heeft in het veld van Asset Management, Risicogestuurd Beheer en Onderhoud en RAMS-analyses voor het onderzoek op de Punt. Belangrijk aandachtspunten in het onderzoek naar de alternatieve fietsverbinding zijn de storingsgevoeligheid / beschikbaarheid van de alternatieve verbinding, daarnaast de organisatorische inbedding van het beheer en onderhoud binnen de provincie Utrecht en de gemeenten. Tevens is daarbij onderzocht wat de financiële aspecten zijn van het beheer en onderhoud van de alternatieve verbinding. DON-bureau is benaderd voor het onderzoek op de Punt omdat de organisatie NEN 2767 (decompositie en conditiemeting) heeft ontwikkeld in samenwerking met het normalisatie instituut. Daarnaast implementeert het de assetmanagement systematiek gebaseerd op de PAS 55 bij overheden. Dit rapport betreft het onderzoek voor een alternatieve verbinding en een fietsbrug. In dit rapport worden de beide type verbindingen benoemd als de verbinding waarbij voor de Punt een alternatieve fietsverbinding wordt bedoeld en ten zuiden van Nigtevecht een fietsbrug wordt bedoeld. Een verbinding moet sociaal veilig zijn. Dat wil zeggen dat de verbinding zo ontworpen en beheerd dient te worden dat de kans op criminaliteit en overlast geminimaliseerd wordt en dat mensen prettig en veilig gebruik kunnen maken van de verbinding. DSP-groep is expert op het gebied van Veilig Ontwerp en


7

Beheer en is in de planfase van vele projecten in binnen- en buitenland betrokken om de sociale veiligheid van het te bouwen object te garanderen. Externe veiligheid speelt steeds vaker een belangrijke rol bij het verhogen van de veiligheid. Het uitvoeren van een veiligheidsstudie in een variantenstudie is daarbij van belang. Bureau Save is deskundige op dit gebied en heeft een scan uitgevoerd. Daarnaast bevindt de locatie van de fietsbrug zich in de Ecologische Hoofd Structuur, hierna te noemen: “EHS”. Voor de impact op de EHS wordt een toetsing uitgevoerd in opdracht van de Provincie Utecht door bureau Waardenburg. De impact op de EHS is opgenomen bij het aspect landschap en natuur. 2.3

Onderzoeksdoelstelling

Onderzoeken of: - Er te komen is tot één voorkeursvariant uit de selectie van mogelijke locaties van aanlandingen en inpassingen van hellingbanen voor de fietsbrug op locatie 6 op basis van het locatiekeuze rapport van APPM d.d. 19 juni 2013 qua veiligheid, landschap & natuur, beheer & onderhoud en kosten. - Een alternatieve verbinding op de locatie 3 de Punt haalbaar is qua veiligheid, landschap & natuur, beheer & onderhoud en kosten. 2.4

Aanpak variantenonderzoek

Om tot een gegronde studie te komen is er rekening gehouden met de belangen van alle stakeholders. Hierbij is als volgt te werk gegaan: • Opstellen generiek beoordelingskader met alle van toepassing zijnde variabelen. • Brainstormen over mogelijke haalbare varianten. • Verzamelen gegevens: per variant is er informatie verzameld over veiligheid, landschap, natuur, beheer, onderhoud en kosten. • Beoordeling gegevens: aan de hand van het generieke beoordelingskader worden de verschillende varianten gewogen. • Bepalen van risico’s en beheersmaatregelen voor de varianten op basis van de verzamelde informatie over veiligheid, landschap, natuur, beheer, onderhoud en kosten.

2.5 2.5.1

Planning Traditionele brug ten zuiden van Nigtevecht

In het kader van Projectmatig werken is de planning in de volgende fasering opgebouwd vanaf het moment van locatiekeuze; Begindatum Voorbereidingsfase Aanbestedingsfase Prestatie Inkoop

Einddatum

November -13

Juni- 14

November - 13

Mei - 15

Voorselectie

December- 13

Mei-14

Inschrijffase

Juli - 14

November – 14

Concretiseringsfase Realisatiefase Nazorgsfase Conditioneringen WABO Omgevingsvergunning Bestemmingsplanprocedure Grondverwerving

November – 14

Mei - 15

Mei- 15

December -16

December- 16

April-17

December -12

November -15

Augustus-15

November 15

November-13

Juli-15

December 12

September-14

De planning heeft als uitgangspunt het project als Best Value Procurement aan te besteden. Daarnaast is het uitgangspunt alle benodigde gronden minnelijk te verwerven ten behoeve van de realisatie. Mocht onverhoopt een deel van de gronden niet middels minnelijke verwerving beschikbaar zijn ofwel komen,


8

dan kan gesteld worden dat een onteigeningsprocedure de realisatiefase voor een jaar tot twee jaar zal uitstellen. 2.5.2

Alternatieve verbinding op ‘de Punt’

In het kader van Projectmatig werken is de planning in de volgende fasering opgebouwd vanaf het moment van locatiekeuze; Begindatum Studiefase

November-13

Einddatum Juli-14

Voorbereidingsfase

Juli-14

Juni-15

Aanbestedingsfase Prestatie Inkoop

Juli-14

April-16

Voorselectie

Juli-14

Mei-15

Inschrijffase

Juni-15

Oktober-15

Oktober-15

April-16

April-16

Februari-18

Februari-18

Juni-18

Concretiseringsfase Realisatiefase Nazorgsfase Conditioneringen WABO Omgevingsvergunning Bestemmingsplanprocedure Grondverwerving

Januari-13

Juli-17

Juli-16

Januari-17

November-13

Juli-17

Januari-13

Oktober-14

De planning heeft als uitgangspunt het project als Best Value Procurement aan te besteden. Indien op 6 november 2013 door de Stuurgroep besloten wordt de alternatieve verbinding nader uit te werken dan betekent dit minimaal 14 tot 15 maanden vertraging in de uitvoering van het project. Daarnaast is het uitgangspunt alle benodigde gronden minnelijk te verwerven ten behoeve van de realisatie. Mocht onverhoopt een deel van de gronden niet middels minnelijke verwerving beschikbaar zijn ofwel komen, dan kan gesteld worden dat een onteigeningsprocedure de realisatiefase voor een jaar tot twee jaar zal uitstellen.


9

3 3.1

BEOORDELINGSKADER Inleiding

Om de verschillende varianten te kunnen beoordelen is er een kader opgesteld. Het beoordelingskader is opgebouwd uit de criteria veiligheid, landschap en natuur, beheer & onderhoud en kosten. De vier criteria zijn weer opgedeeld in aspecten, die bij een fietsverbinding als die in Nigtevecht onderscheiden kunnen worden. In de volgende paragrafen worden deze verder uitgediept. 3.2

Veiligheid

Onder veiligheid vallen verschillende aspecten, te weten: sociaal veilig ontwerp en beheer, fysieke veiligheid en technische veiligheid. In onderstaande worden de aspecten aan de hand van de daarbij behorende indicatoren toegelicht. Sociaal veilig ontwerp en beheer:

•

•

•

•

• •

Zichtbaarheid: Hierbij gaat het over gelijkmatigheid van verlichting (vallen er geen zwarte gaten?) en het voorkomen van schijnveiligheid (hulp verwachten, terwijl dat niet reëel is). Daarnaast is gekeken naar de aanwezigheid van sociale ogen, die voor informele controle kunnen zorgdragen. Informele controle komt ook tot uitdrukking bij de mogelijkheid om (avond)stromen te bundelen. In het verlengde hiervan ligt het risico op onveiligheidsgevoelens bij het wachten op een locatie, die op sommige delen van de dag niet aantrekkelijk is. Er is gekeken naar het zicht op fietsers tijdens de hele route en of er objecten te verwachten zijn die zichtlijnen kunnen frustreren (sommige landhoofden zijn nogal uit de kluiten gewassen en bieden schuilgelegenheid aan kwaadwillenden). Eenduidigheid: Dit gaat over zonering, markering en eigenaarschap. De onderwerpen die beoordeeld worden, zijn het risico op vandalisme en graffiti en vooral de daarmee samenhangende erosiegevoeligheid bij gebrek aan verantwoordelijkheid. Valgevaar heeft te maken met het risico van onduidelijke begrenzing objecten. Sommige varianten krijgen te maken met wachtenden en die moeten in goede banen geleid worden. De komst van hekwerken kan onbedoeld gebruik in de hand werken (hangen, vastmaken fietsen) en toegankelijkheid beperken bij calamiteiten. Toegankelijkheid: De beschikbaarheid van de verbinding en de gevolgen daarvan (mijdgedrag indien je niet kunt rekenen op een beschikbare verbinding). Ook kan mijdgedrag optreden door angst voor gebruik van sommige varianten (denk aan wiebelige gondels en hoogtevrees). Er is gekeken naar de onomkeerbaarheid bij dreiging of gevaar (is er een alternatief om weg te komen als je je niet op je gemak voelt?). De gebruiksvriendelijkheid van de alternatieven (denk aan hulp bij in- en uitstappen) en hekwerken die nodig kunnen zijn om stromen wachtenden te geleiden en het beperken van de toegang. Hekken kunnen bij calamiteiten ook ongewenste obstakels worden voor vluchtenden. Aantrekkelijkheid: Dit gaat over identiteit en herkenbaarheid. Naast attractiviteit is ook de mate van beheer gekoppeld aan het risico van vervuiling een aandachtspunt. Ook gaat het over aspecten als geluidsoverlast en (het gebrek aan) beschutting. Een laatste niet onbelangrijk aspect is de aantrekkingskracht voor hangjongeren (koloniseren1 van openbare ruimte) en voor kwaadwillenden. Sociale aspecten van duurzaamheid: Mogelijk kan een variant bijdragen aan werkgelegenheid langs de nieuwe routes ter weerszijden van de fietsbrug. Context sociale veiligheid: Een fietsverbinding is onlosmakelijk verbonden met de context, in dit geval de omliggende omgeving. Onder de ruimtelijke condities in de directe omgeving worden bedoelt de aanrijroutes en de daarbij behorende sociale veiligheid.

Fysiek veilig:

•

Externe veiligheid heeft betrekking op de risico's van gevaarlijke stoffen. Bijvoorbeeld een opslagdepot of transport van gevaarlijke stoffen in de omgeving.

1

Koloniseren heeft in dit rapport de betekenis van het bezetten door mensen van een openbare ruimte.


10

Criminaliteit en overlast:

•

Studie toekomstige criminaliteit en overlast naar aanleiding van de aanleg van een fietsverbinding.

Technische veiligheid:

•

•

3.3

Arbo veiligheid en Machine veiligheid: Arbo en Machine veiligheid worden onder een noemer behandeld vanwege de overlap tussen beide aspecten. o Arbo veiligheid gaat over de veiligheid van personen die beroepshalve aanwezig zijn. Arbeidsveiligheid is een sterk gereguleerd terrein. De Arbowet, Arbobesluit en Arboregelingen beschrijven de eisen ten aanzien van de veiligheid van werknemers. Voor de Alternatieve verbinding kan daarbij gedacht worden aan bedienend personeel en onderhoudspersoneel o Machine veiligheid gaat over risico’s die ontstaan door bewegingen van de machine. Bij normaal gebruik mag een machine geen gevaar opleveren voor de veiligheid of gezondheid van de mensen in zijn omgeving. De machine moet juist zijn geïnstalleerd en onderhouden. Machineveiligheid gaat over alle personen in de omgeving van de machine: gebruikers van de fietsverbinding, vaarweggebruikers van het AmsterdamRijnkanaal en onderhouds- en bedienend personeel van de fietsverbinding. Bij de varianten voor locatie 6 wordt niet uitgegaan van bewegende onderdelen en derhalve wordt dit aspect niet beschouwd. Constructieve veiligheid: Dit gaat over de veiligheid van personen met betrekking tot het bezwijken of instabiel zijn van de constructie of het ontstaan van schade aan een constructie. Hierbij kan gedacht worden aan het geheel of gedeeltelijk bezwijken van de constructie, bijvoorbeeld bij aanvaringen, of losrakende onderdelen van de fietsbrug. Bij constructieve veiligheid gaat het ook over stabiliteit, en dat is zeker bij ranke constructies een belangrijk aspect. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het doorhangen van constructies onder belastingen.

Landschap en natuur

Onder landschap en natuur worden verschillende aspecten verstaan, namelijk de floraen faunawet, EHS, beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing. In onderstaande worden de aspecten aan de hand van de daarbij behorende indicatoren toegelicht. Flora- en faunawet:

• • •

Ruimtebeslag: in welke mate er eventuele groeiplaatsen van beschermde flora worden ontzien. Beschermde diersoorten: in welke mate er negatieve effecten op beschermde soorten ontstaan tijdens de werkzaamheden en het gebruik. Daar beschermde planten en dieren zich met name op het terrein van Fort Nigtevecht bevinden, betekent dit dat het terrein van Fort Nigtevecht (gracht en aangrenzend terrein) moet worden ontzien.

Ecologische Hoofdstructuur:

• • • •

‘nee, tenzij’-toets: Wat zijn de wezenlijke waarden en kenmerken van de EHS ter plaatse van de ingreep? Hieronder vallen ook de beheertypen (natuurdoeltypen), zie bijlage A, Rapport Alternatieve beoordeling en ‘nee-tenzij’ toets fietsbrug Nigtevecht. Welke effecten op de wezenlijke waarden en kenmerken van de EHS heeft de ingreep? Hoe kunnen de effecten worden gemitigeerd of gecompenseerd? Ruimtebeslag: In welke mate wordt het oppervlak EHS aan weerszijde van het kanaal en op het terrein van Fort Nigtevecht ontzien?

Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing:

• • • • •

Ruimtebeslag in relatie tot kappen van bomen en aankoop van grond. Impact vormgeving constructie op de omgeving en de landschapsstructuur. Uitzicht in relatie tot fort Nigtevecht c.q. nieuwbouw ontwikkeling ten zuiden van Nigtevecht en landschap. Logica voor vervolgroutes. Verlichting en consequenties landschap en ecologie.


11

3.4

Beheer en onderhoud

Onder beheer en onderhoud worden verschillende aspecten verstaan, namelijk de organisatie en techniek. In onderstaande worden de aspecten aan de hand van de daarbij behorende indicatoren toegelicht. Organisatie: • Storings- en onderhoudsorganisatie: in welke mate kan de ambtelijke organisatie qua kennis en capaciteit de gerealiseerde variant onderhouden en regie voeren op de beheer- en onderhoudsprocessen. Het doel daarbij is dat de storingsgevoeligheid en beschikbaarheid op een afgesproken peil blijven. Techniek:

•

•

3.5

Storingsgevoeligheid: Het gaat hierbij om de kans dat de verbinding goed functioneert (zonder storingen) gedurende een bepaald tijdsinterval. Dit wordt doorgaans aangeduid als de betrouwbaarheid van een systeem of functie. Met andere woorden: betrouwbaarheid is de kans op niet-falen gedurende een bepaalde periode. Beschikbaarheid: Hierbij gaat het om de fractie van de tijd dat de verbinding goed functioneert. Zaken als bediende versus niet bediende tijd, of gepland onderhoud en ongepland onderhoud (storingen) kunnen de beschikbaarheid beïnvloeden.

Kosten

Onder kosten worden verschillende aspecten verstaan, namelijk de kosten voor aanleg, beheer & onderhoud en bediening. In onderstaande worden de aspecten aan de hand van de daarbij behorende indicatoren toegelicht. Aanleg:

•

Realisatie: de kosten verbonden aan het ontwerpen en realiseren van het object.

Beheer en onderhoud:

• • •

Beheer aanpalende ruime: de kosten verbonden aan het algemeen beheer van de aangrenzende ruimte van het object. Planmatig beheer: de kosten verbonden aan het zorgdragen voor een vooraf vastgesteld serviceniveau van het beheerde object tijdens de levensduur. Uitvoeren onderhoud: de kosten verbonden aan het in goede toestand houden van het object tijdens de levensduur.

Bediening:

•

3.6

Personeel: de kosten verbonden aan het bedienen van het object.

Beoordelingswijze

De onderzoekers hebben voor de criteria zoals benoemd in § 3.2 t/m 3.4 een relatieve beoordeling uitgevoerd. De varianten worden relatief beoordeeld. In de beoordeling wordt een score (++, +, 0, -, - -) gehanteerd. Score -0 + ++

Betekenis Zeer slecht Onvoldoende Neutraal Voldoende Zeer goed

Tabel 1 Score Voor § 3.5 kosten wordt een afwijkende score gehanteerd: 0 = past binnen beschikbare projectbudget, - = valt buiten beschikbare projectbudget.


12

4

VARIANTEN FIETSBRUG EN ALTERNATIEVE VERBINDING

4.1

Fietsbrug

4.1.1

Uitgangspunten

Ten aanzien van de uitgangspunten geldt dat iedere variant hieraan moet voldoen. Indien dit onmogelijk is, dan wordt de variant als onuitvoerbaar beschouwd. In de uitwerking zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: • De fietsbrug moet de mogelijkheid hebben om circa 50.000 personen per jaar met mobiliteitsvormen te voet en met de fiets de vaarweg te laten kruisen. • Het vaarverkeer mag niet worden gestremd of gehinderd middels boot-pontwaterfietsen. De doorvaarhoogte moet minimaal NAP +8,90 m zijn en de breedte van de fietsverbinding is 3,5 tot 4 meter. • De scope van het project bevat zowel de realisatie van de fietsverbinding alsmede een onderhoudsperiode van 20 jaar. Bij de varianten voor locatie 6 is hoofdzakelijk de vormgeving van de hellingbaan uitgewerkt omdat de locatie van de fietsbrug volgend is. Tevens is van een vaste fietsbrug uitgegaan, omdat boven het ARK geen beweegbare bruggen geplaatst mogen worden. Voor de hellingbaan is verder uitgegaan van een grondlichaam omdat deze de ruimtelijke kaders schept waarbinnen ook overige varianten (door de inschrijvende partijen zelf te bepalen) mogelijk zijn. Een grondlichaam neemt immers de meeste ruimte in beslag en door hierop te anticiperen wordt ten aanzien van de contractvoorbereiding alvast van het ‘grootste’ ruimtebeslag uitgegaan. De varianten voor locatie 6 onderscheiden zich in de oostelijke hellingbaan qua vorm en ligging. Voor de oostelijke hellingbaan gelden de meeste beperkingen vanwege de betonfabriek en kleinere percelen. Om deze reden zijn eerst de oostelijke hellingbanen ontworpen en is de westelijke hellingbaan volgend geweest. Ook is aan de oorspronkelijke 3 varianten een 4e toegevoegd, zijnde 'de slinger'. Dit betreft een alternatief voor de rechte verbinding tussen ARK en de Vreelandseweg. In deze variant wordt het voordeel van de meest noordelijke positie van de brug (variant 2) gecombineerd met een directe verbinding naar de Vreelandseweg (variant 3). Aan de westzijde is meer ruimte beschikbaar en is het type hellingbaan naar keuze. Voor dit onderzoek is uitgegaan van een parallelle ligging aan de dijk om het landschap zo min mogelijk te verstoren. In de beoordeling op het gebied van sociaal veilig ontwerp en beheer is uitgegaan van de volgende aannames: • De aanlandingen bestaan uit grondlichamen en indien wenselijk (en binnen de raming realiseerbaar) is een bepaalde transparantie mogelijk. • De grondlichamen krijgen beperkte opgaande beplanting waardoor personen die erop fietsen of lopen altijd in het zicht zijn van mensen in de buurt. • Aan de zuidkant van de bebouwing aan de Korte Velterslaan en ten westen van die aan de Vreelandseweg (het terrein van de huidige betonfabriek) worden in de toekomst woningen gebouwd. In de volgende paragrafen worden de verschillende varianten van de oostelijke hellingbaan toegelicht. Deze laten zien dat de ligging van de fietsbrug varieert in de noord-zuid richting.


13

4.1.2

Varianten

In onderstaande figuur zijn de vier mogelijke varianten weergegeven waarbij de oostelijke hellingbaan steeds varieert van vorm en de ligging van de fietsbrug varieert. De blauwe en groene lijnen geven respectievelijk de begrenzing van de staatsgronden en EHS structuur aan. Het gearceerde vlak geeft de mogelijke toekomstige bebouwing aan ten zuiden van Nigtevecht.


14

4.2 4.2.1

Alternatieve verbinding Uitgangspunten

Ten aanzien van de uitgangspunten geldt dat iedere variant hieraan moet voldoen. Indien dit onmogelijk is, dan wordt de variant als onuitvoerbaar beschouwd. In de uitwerking zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: • De verbinding moet de mogelijkheid hebben om circa 50.000 fietsers per jaar met mobiliteitsvormen te voet en met de fiets de vaarweg te laten kruisen. • Er dient rekening te worden gehouden met de ruimtelijk beperkte aansluitingsmogelijkheden op de oevers aan weerszijden van het ARK. • Er mag geen gebruik gemaakt worden van een traditionele fietsbrug. • Het vaarverkeer mag niet worden gestremd of gehinderd middels boot-pontwaterfietsen. De doorvaarhoogte moet minimaal NAP +8,9m en de breedte van de verbinding is 3,5 tot 4,0 meter. • De scope van het project bevat zowel de realisatie van de fietsverbinding alsmede een onderhoudsperiode van 20 jaar. In de beoordeling op het gebied van sociaal veilig ontwerp en beheer is uitgegaan van de volgende aanname: • Indien er bij een variant over een bedienaar wordt gesproken, is deze tijdens dag uren (16 uur) aanwezig. 4.2.2

Varianten

De volgende varianten zijn op basis van brainstormsessies en onderzoek uitgewerkt: 1. Gondelbrug 2. Brug met aanlanding op landhoofden met daarbij verschillende opties: a. Lift (trap) b. Roltrap c. Trap (sleeplift) d. Loopband 3. Kraanbrug met fietscontainer 4. Railbaan met wagen Variant 1: Gondelbrug


15

Variant 2: Brug met aanlanding op landhoofd

Variant 2a: Brug met aanlanding op landhoofd met lift (trap)

Variant 2b: Brug met aanlanding op landhoofd met roltrap (bovenaanzicht)

Variant 2c: Brug met aanlanding op landhoofd met trap met optioneel sleeplift (bovenaanzicht)

Variant 2d: Brug met aanlanding op landhoofd met loopband (bovenaanzicht)

Variant 3: Kraanbrug met fietscontainer

Variant 4: Railbaan met wagen


16

5 5.1

VARIANTEN TEN ZUIDEN VAN NIGTEVECHT Variant 1; Ligging in EHS; parallel aan dijk aan oostzijde Principeschets

Toelichting

Variant 1 betreft een oversteek met aan beide zijden een parallel grondlichaam. Hierdoor maak je als fietser een soort ‘U’. De lengtes van beide hellingen zijn ca. 290 m. Te zien is dat aan de westzijde het grondlichaam volledig binnen de staatsgronden valt (blauwe lijn) en aan de oostzijde voor de helft. Beide grondlichamen vallen volledig binnen de EHS structuur (groene lijn). De fietser zal aan beide zijden via de Kanaaldijk de hellingbaan oprijden met eerst een bocht en knik om de snelheid van afdalende fietsers eruit te halen. Vervolgens zijn er twee horizontale stukken van 25 m, op respectievelijk 1/3 en 2/3 van de hellingbaan. Bovenaan maakt de fietser nog een bocht richting de fietsbrug. De breedte van het fietspad op de hellingbanen is 3,5 tot 4 m. De fietshellingpercentages zijn tussen de vlakke gedeelten 3,8% (1:26). Inclusief de vlakke stukken is het gemiddelde hellingspercentage lager dan 3,8%, namelijk 2,9%. Voor de zijkant van de hellingbaan is uitgegaan van een grastalud van 1:2. De breedte van de hellingbaan op het breedste gedeelte is dan ca. 50 m. Daar komt nog aan weerszijden 2 x 5 m bij voor de onderhoudsberm en sloot. De hellingbanen zijn zodanig gepositioneerd dat tussen de huidige kanaaldijk en de hellingbaan de sloot behouden blijft.


17

Beoordeling

Veiligheid Sociaal veilig ontwerp en beheer

Zichtbaarheid Voor het aspect zichtbaarheid wordt onderscheid gemaakt tussen het oostelijke gedeelte van de fietsbrug en het westelijke. Aan de westkant levert deze variant een relatief korte afstand tot de eerste bebouwing op. Er is beperkte sociale controle aan de oostzijde, dat geldt voor fietsers op de Kanaaldijk Oost die achter een grondlichaam komen te fietsen, maar ook voor fietsers die vanaf de hellingbaan aan de achterkant van het dorp uitkomen. De sociale controle bij deze variant is beperkt en onder de fietsbrug kan een onaangename hangplek ontstaan. De oostelijke hellingbaan is parallel gelegen aan de Kanaaldijk Oost waar autoverkeer langs rijdt. Vanaf de hellingbaan ziet de fietser deze weg pas als deze de kruingrens van de bomen is gepasseerd. Bovenaan de hellingbaan ziet de fietser, kijkend in oostelijke richting, verschillende boerderijen liggen. Deze boerderijen zijn echter met de achterkant naar de hellingbaan gericht en de afstand is nog ca. 250 m. Bij deze variant is de fietser, komend van de fietsbrug, relatief snel in de bebouwde kom, maar aankomend aan de minst attractieve zijde van het dorp levert dit eerder schijnveiligheid dan dat het een bijdrage levert aan welbevinden. Dat heeft ook te maken met snelrijdend autoverkeer op de Kanaaldijk Oost. Qua identiteit scoort deze variant goed: je versterkt de kracht van het kanaal. Deze zou nog beter naar voren kunnen komen, indien de hellingbaan op palen in het landschap zou komen te staan. De variant scoort redelijk op gelijkmatigheid van verlichting, omdat aan de oostzijde de route tegen de bebouwde kom aanloopt. Maar omdat het in de EHS is gelegen, zal dit weer geneutraliseerd worden.

Eenduidigheid Deze variant scoort goed op het punt van het in banen leiden van mensen. Aan de oostzijde komt de hellingbaan uit op de drukke Kanaaldijk oost en sluit niet aan op een bestaande fietsroute. De daar geprojecteerde bogen in het fietspad moet het fietsverkeer dwingen de Kanaaldijk met lage snelheid te naderen. Toegankelijkheid Deze variant scoort goed op dit criterium, omdat de hellingbanen flauw zijn. De hellingbanen en de fietsbrug worden in principe alleen toegankelijk voor fietsers dus geen bromfietsen (<45 km/u), maar wel snorfietsen (<25 km/u). Wel dienen te allen tijde noodhulpdiensten gebruik te kunnen maken van deze variant. Het reguleren van de toegankelijkheid kan worden bewerkstelligt door het plaatsen van bebording maar ook door het plaatsen van fysieke obstakels om te voorkomen dat ander verkeer dan toegestaan er gebruik van gaat maken. Om de doorstroming te garanderen is het niet aan te bevelen meer obstakels te plaatsen.

Aantrekkelijkheid Door een functioneel ontwerp aan te kleden met architectonische en natuurlijke elementen wordt een voor de fietser prettige ervaring gecreëerd bij het gebruikmaken van de fietsbrug. Voor de hellingbanen uitgevoerd als grondlichaam zijn allerlei mogelijkheden te bedenken maar het zwaartepunt van de aantrekkelijkheid voor de hellingbanen ligt vooral op een ecologische invulling. De hellingbanen liggen in de EHS en moeten niet als obstakel worden gezien maar juist een kans bieden voor natuur om zich daar te ontwikkelen. Het aanleggen van goed uitgedachte flora en faunaplaatsen op de hellingbanen kan bijdragen aan de EHS en aan een plezierige beleving voor de fietser. Het fietspadmeubilair en de brug moeten vandalismebestendig zijn en er moeten geen dode hoeken of uitstekende delen gecreëerd worden die gevoelig zijn voor vandalisme.


18

De brug moet ook geen hangplek worden dus het aanbrengen van bankjes op de brug of hellingbanen zal uitgesloten moeten worden. Los van de plekken onder de brug is deze variant niet aantrekkelijk voor koloniseren. De geluidsoverlast van brommers die over de brug rijden zal relatief beperkt zijn bij deze variant aangezien de hellingbanen in de huidige situatie ver van de bebouwde omgeving vandaan liggen.

Sociale aspecten van duurzaamheid Niet van toepassing op deze locatie. Context sociale veiligheid Tijdens een schouw is geconstateerd dat een vervolgroute aan de westzijde (dan wel een aanrijdroute) in relatie tot sociale veiligheid een groot aantal risico's kent. Er zijn amper sociale ogen (in de vorm van bewoners in huizen), er is geen verlichting en de Velterslaan kenmerkt zich behalve door gebrek aan licht ook door de fysieke verschijningsvorm: een groene tunnel van wilgenstruweel, waar ook overdag zichtlijnen zeer beperkt zijn. Indien wordt gekozen voor de locatie ten zuiden van Nigtevecht zal nog goed gekeken moeten worden naar het verbeteren van de vervolgroute. Door de fietsbrug raken de (beperkte) verkeersstromen, die met name ’s avonds over de bruggen in de omgeving gaan, verspreid. Hierdoor is er minder sociale controle. De kans bestaat dat de fietsbrug, bij gebrek aan ander verkeer, een plek wordt die op bepaalde tijdstippen gemeden zal worden.

Fysieke veiligheid (externe omgeving) Volgens de Circulaire ‘Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen’ betreft een gedeelte van het scheepstransport over het ARK het transport van gevaarlijke stoffen. De Circulaire geeft aan dat voor het Amsterdam-Rijnkanaal er jaarlijks 8.300 schepen met LF1 producten (onder meer diesel), 9.000 schepen met LF2 producten (onder meer benzines) en 230 schepen met GF3 producten (onder meer LPG) passeren. Er varen geen schepen voorbij met giftig gas of giftige vloeistof. Wanneer er met een van deze typen transporten nabij locatie 6 een ongeval plaatsvindt en er brand ontstaat, zal dat een bedreiging voor de fietsbrug zijn. De kans dat dit juist op die locatie gebeurt is klein. Criminaliteit en overlast Naar verwachting zullen met name recreatieve fietsers gebruik maken van de verbinding. Daarnaast zal ook een groep utilitaire fietsers (woon-werk en woon-school) gebruik maken van de verbinding. De inschatting is dat het totaal aantal gebruikers rond de 50.000 per jaar zal liggen. Van recreatieve en utilitaire fietsers valt over het algemeen geen criminaliteit en overlast te verwachten. Wel neemt de bereikbaarheid van Nigtevecht toe voor fietsers en bromfietsers met iets kwaads in de zin. Zowel wijkagenten als gemeenteambtenaren zien bij de realisatie van een fietsbrug geen reden voor stijging van criminaliteit en overlast in Nigtevecht of Abcoude. Nigtevecht is zelfs met een fietsbrug nog altijd een brug te ver voor personen uit de omgeving. Volgens trendanalyses zullen woninginbraken de komende jaren een probleem blijven in Nederland, maar ook hiervoor geldt de verwachting dat een fietsbrug geen noemenswaardige invloed zal hebben. Omdat de verwachting is dat een fietsbrug geen invloed zal hebben op veiligheidssituatie, is de enige aanbeveling dit te monitoren. Deze monitoring valt binnen de reguliere monitoring van politie en gemeente.

Technische veiligheid Arboveiligheid Voor regulier onderhoud zijn de standaard onderhoudsnormen van toepassing die dienen te worden opgenomen in het ontwerp. Het uitgangspunt is dat de brug geen buitengewone constructie krijgt die bijzonder (risicovoller) onderhoud vereist.


19

Constructieve veiligheid Er zijn weinig risico’s benoemd t.a.v. constructieve veiligheid, te weten: • De fietsbrug wordt aangevaren. • Hele constructie (2 landhoofden) klapt om bij aanvaring. • De fietsbrug raakt in eigentrilling. Landschap en natuur Flora- en faunawet

Aan weerzijden van het kanaal zijn geen (groeiplaatsen van) beschermde soorten planten aangetroffen. Voor realisatie van de fietsbrug zullen bij deze variant plaatselijk delen van sloten moeten worden gedempt en bomen moeten worden gekapt. Een grondlichaam betekent het plaatselijk dempen van sloten en risico op overtreding van verbodsbepalingen. Bij een variant met aan weerszijde van het kanaal een hellingbaan parallel aan het kanaal zal een grotere slootlengte worden verplaatst. De schade blijft door het verplaatsen van sloten op de schaal van de polders beperkt, waardoor de gunstige staat van instandhouding van de soortgroepen niet in het geding is, als ook tevens mitigerende maatregelen worden getroffen. Kansen lijken met name te liggen in een oplossing met grondlichaam. Met het grondlichaam wordt een hoog en droog talud gerealiseerd, waar planten en ongewervelden van kunnen profiteren. Als voor de aanleg lokale grond wordt gebruikt zal dit tot meer open water kunnen leiden waar platte schijfhoren, vissen en amfibieën van kunnen profiteren. Er zijn op voorhand dan ook geen redenen waarom een ontheffing niet redelijkerwijs verleend kan worden. Er dient bij uitvoering van de werkzaamheden wel rekening gehouden te worden met vleermuizen en broedvogels. Bij gebruik van de fietsbrug zal eveneens rekening moeten worden gehouden met vleermuizen. Verlichting van het wateroppervlak in het kanaal moet worden vermeden. Als gevolg van de fietsbrug zal een doorbreking van de bomenrijen aan weerzijde van het kanaal ontstaan. Dit betekent een doorkruising van een (mogelijke) trek- en jachtroute van vleermuizen. Het is wenselijk de doorbreking zo beperkt mogelijk te houden. Signaalverlichting ten behoeve van scheepvaart kan zodanig aangebracht worden dat verstrooiing tot een minimum wordt beperkt. Amberkleurige verlichting heeft minder effect op vleermuizen dan wit licht.

Ecologische hoofdstructuur ‘Nee, tenzij’-toets Ruimtebeslag EHS

Realisatie van de fietsbrug ligt binnen de EHS en leidt daarmee tot verlies aan oppervlak nog te realiseren natuur. Dit geldt zowel voor het oppervlak ten oosten (EHS-oost) als ten westen (EHS-west) van het Amsterdam-Rijnkanaal. De barrièrewerking van een intensief gebruikt fietspad, over een hellingbaan langs het kanaal zal naar verwachting zeer beperkt zijn. Het ruimtebeslag heeft geen effect op de aspecten ‘Zones met bijzondere ecologische kwaliteit’ en ‘Bijzondere soorten’. Realisatie van de fietsbrug op Locatie 6 geeft geen beperking ten aanzien van mogelijke maatregelen in het kader van de ontsnippering van het ‘Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO) – knelpunt Nigtevecht’. Gebruik van de fietsbrug

Indien de fietsbrug onverlicht blijft, dan wel verlichting zodanig is dat uitstraling naar het Amsterdam-Rijnkanaal met de EHS aan weerszijden wordt voorkomen, dan zijn effecten op vleermuizen als gevolg van verlichting uit te sluiten. Gebruik van de fietsbrug heeft daarmee geen effect op de aspecten ‘Zones met bijzondere ecologische kwaliteit’, ‘Bijzondere soorten’ en ‘Essentiele verbindingen’. Aanleg van de fietsbrug

Realisatie betekent wel dat voor de te ontwikkelen natuur in de stapstenen EHS-oost en EHS-


20

west 1,8 – 2,4 ha minder oppervlak beschikbaar is. Bij de EHS-west is dit een afname van ca. 10% en bij EHS-oost is dit 12 %. Dit kan de functie van de stapstenen beperken. Realisatie van de fietsbrug heeft daarmee vanuit ruimtebeslag een negatief effect op het aspect samenhang en robuustheid EHS. Een fietsbrug biedt echter ook kansen. Kansen en maatregelen t.b.v. de EHS

Realisatie van de fietsbrug kan kansen bieden voor soorten, bijvoorbeeld doordat de aanleg leidt tot nieuw biotoop waar planten en dieren van kunnen profiteren. Deze kansen lijken met name te liggen bij een oplossing met grondlichaam. Het verlies aan oppervlak EHS wordt bij een grondlichaam (deels) gecompenseerd doordat de begroeiing op de hellingbanen een bijdrage leveren aan de algemene natuurwaarde en in combinatie met de verbinding over het kanaal een bijdrage levert aan het verminderen van de barrièrewerking van het kanaal. Dit effect zal groter zijn bij een grondlichaam dan bij een hellingbaan op palen. Afweging variant Deze variant heeft met de hellingbaan aan weerszijden van het kanaal een stapsteenfunctie wat bijdraagt bij aan het verminderen van deze barrièrewerking en versterkt daarmee het aspect Robuustheid en samenhang EHS. De grondlichamen aan weerszijden van het kanaal geven door bundeling van biotopen een optimale invulling van de stapsteen functie. De optimalisatie van de stapsteenfunctie weegt zwaarder dan het (beperkte) verschil in ruimtebeslag op de EHS.

Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing De hellingbaan oost is gespiegeld met west en ligt langs Kanaaldijk oost. Landschappelijk gezien is dit de meest eenduidige oplossing van de vier varianten. De hellingbanen zijn ondergeschikt aan de bomenrij langs het ARK waardoor het landschap 'afleesbaar' blijft. De beide hellingbanen vormen nu samen met de brug zelf één geheel. Er ligt door de lange bomenrij een sterke lijn in het landschap waardoor je weet dat daar het ARK ligt, daarom heen is vlak land met daarin het dorp Nigtevecht en daarlangs meandert de rivier de Vecht. De hellingbaan langs Kanaaldijk oost bevindt zich op grote afstand van de woningen aan de Vreelandseweg. Hierdoor is de beperking in doorzicht naar de westzijde niet of nauwelijks van invloed op het woongenot alhier. Omdat de hellingbaan ruim onder de kruin van de bomenrij is gelegen, blijft de begroeiing langs het kanaal dominant in de omgeving. Vanuit de in de toekomst te bouwen woningen op het terrein van de betonfabriek is zicht op het veenweide landschap naar het zuiden gewaarborgd. Door de ligging evenwijdig aan het ARK vergt deze variant het minste particuliere eigendom. Wel betreft het hier twee particuliere eigenaren. Tevens zorgt de ligging ervoor dat de resterende percelen niet versnipperd raken.

Beheer en onderhoud Organisatie Storings- en onderhoudsorganisatie De fietsbrug komt in beheer bij de Provincie Utrecht. Het planmatig onderhoud wordt voor de duur van 20 jaar in de realisatie opdracht van de fietsbrug en aanpalende ruimtes opgenomen. Het dagelijks onderhoud wordt in onderlinge afstemming verzorgd door de gemeenten Stichtse Vecht en De Ronde Venen. Storingsgevoeligheid Voor de vaste fietsbrug is geen storingsdienst van toepassing. Beschikbaarheid Voor de vaste fietsbrug zijn geen beschikbaarheidsaspecten van toepassing. De brug is buiten incidenteel groot planmatig onderhoud altijd beschikbaar.


21

Hoofdrisico’s Deze variant kent 3 hoofdrisico’s, te weten: 1. Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk Oost en West 2. Bromfietsers kunnen op de rechte hellingbaan naar beneden hoge snelheden halen en daarmee is de kans op incidenten groter. 3. Klachten fietsers over ontwerp brug: zijwind, steilheid helling, te weinig of geen goede mogelijkheid voor pauzeren op brug, matige verlichting Kosten Deze variant past binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln.


22

5.2

Variant 2; Ligging in EHS; in haarspeldligging langs dijk aan oostzijde Principeschets

Toelichting

Variant 2 is de meest noordelijk gelegen oversteek met aan de westzijde een parallel grondlichaam en aan de oostzijde een grondlichaam met haarspeldbocht dat daardoor compacter is. De lengtes van beide hellingen zijn ca. 290 m. Evenals variant 1 valt het grondlichaam aan de westzijde volledig binnen de staatsgronden (blauwe lijn) en aan de oostzijde voor een klein gedeelte. Aan de oostzijde zal dus meer particuliere grond moeten worden aangekocht. Beide grondlichamen vallen volledig binnen de EHS structuur (groene lijn). Voor de westelijke hellingbaan is dezelfde omschrijving van toepassing als bij variant 1. Voor de oostelijke hellingbaan geldt dat de fietser meer bochten maakt waaronder ook een haarspeldbocht. Het ontwerp hiervan verdient aandacht. Hier is extra ruimte wenselijk om te voorkomen dat stijgende en afdalende fietsers elkaar raken (fietsers zijn geneigd de bocht af te snijden en in de bocht te gaan ‘hangen’) Bovenaan maakt de fietser nog een bocht richting de brug. De breedte van het fietspad op de hellingbanen is 3,5 tot 4 m. De fietshellingpercentages zijn tussen de vlakke gedeelten 3,8% (1:26). Inclusief de vlakke stukken is het gemiddelde hellingspercentage lager dan 3,8%, namelijk 2,9%. Op beide hellingbanen zijn twee horizontale stukken van 25 m, op respectievelijk 1/3 en 2/3 van de hellingbaan. Voor de zijkant van de hellingbaan is uitgegaan van een grastalud van 1:2. De breedte van de hellingbaan op het breedste gedeelte is dan ca. 50 m. Daar komt nog aan weerszijden 2 x 5 m bij voor de onderhoudsberm en sloot. De hellingbanen zijn zodanig gepositioneerd dat tussen de huidige kanaaldijk en de hellingbaan de sloot behouden blijft.


23

Beoordeling


Zichtbaarheid Op dit aspect scoort variant 2 beter dan variant 1. Dit komt vooral door het feit dat hij aan de westzijde dichter bij de boerderij uitkomt en dat passanten aan de oostzijde korter achter een grondlichaam vertoeven. Daarbij komt dat door deze bajonetopstelling de gelijkmatigheid van de verlichting beter is dan bij de andere varianten. Door de ligging in de EHS wordt dit voordeel waarschijnlijk geneutraliseerd. De haarspeldbocht kan voor problemen in gebruik zorgen, met name bij ouderen en kan voor verstopping van het fietspad zorgen, met botsingen ten gevolg. Voordeel van deze bocht is wel dat gebruikers elkaar kunnen zien op de twee verschillende niveaus.

Eenduidigheid Aan de oostzijde komt de hellingbaan uit op de drukke Kanaaldijk oost en sluit niet aan op een bestaande fietsroute. Er kan sprake zijn van opstopping van verkeersstromen vanwege de haarspeldbocht en de steile helling. Ook kan de combinatie van een steile hellingbaan met haarspeldbocht gevaarlijk zijn en dit maakt deze variant minder gebruiksvriendelijk. Hier is het beheer door de steile helling het meest ingewikkeld. Toegankelijkheid Aan de oostzijde komt de hellingbaan uit op de drukke Kanaaldijk oost, daar moeten extra maatregelen genomen worden om het verkeer af te remmen en niet in een keer de weg op te laten rijden. De snelheid van de gebruikers zal hier vanwege de flauwe laatste bocht hoger liggen dan bij variant 1. De haarspeldbocht heeft invloed op het criterium onomkeerbaarheid bij gevaar: een handige dader kan gemakkelijk de bocht afsnijden. Deze variant kan problemen opleveren voor de toegankelijkheid voor noodhulpdiensten.

Aantrekkelijkheid De brug zal identiteit verlenen aan het gebied door de twee tegenover elkaar gepositioneerde hellingbanen. Deze variant is relatief aantrekkelijk voor koloniseren: het oostelijk deel kan een aantrekkelijke windluwe hangplek zijn. Ook kan deze variant een grote aantrekkingskracht hebben op skaters. De geluidsoverlast van brommers die over de brug rijden is bij deze variant naar verwachting het grootst van alle varianten aangezien de hellingbanen niet ver van de bebouwde omgeving vandaan liggen en er, door de haarspeldbocht, twee keer hard geremd en opgetrokken moet worden. Sociale aspecten van duurzaamheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Context sociale veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Criminaliteit en overlast Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Technische veiligheid Arboveiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.


24

Constructieve veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Landschap en natuur Flora- en faunawet

Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.

Ecologische hoofdstructuur ‘nee, tenzij’-toets Met uitzondering van het hieronder benoemde aspect is deze variant vergelijkbaar met variant 1 op de beoordeling van de ‘nee-tenzij’-toets. Aanleg van de fietsbrug

Realisatie betekent dat voor de te ontwikkelen natuur in de stapstenen EHS-oost en EHS-west 1,8 – 2,4 ha minder oppervlak beschikbaar is. Bij de EHS-west is dit een afname van ca. 10% en bij EHS-oost is dit 9%.

Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing De brug ligt op een neutrale positie op de grootste afstand van de twee woonhuizen naast Kanaaldijk west. De aanbrug west is langs de Kanaaldijk gelegd hetgeen de samenhang met de lange bomenrij langs het ARK versterkt. Om die positie in het midden mogelijk te maken is op Kanaaldijk oost een compactere hellingbaan noodzakelijk. De compactheid van deze hellingbaan komt daardoor geforceerd over en doet niets met het landschap. Het zou hier de voorkeur verdienen om een transparant 'staketsel' te bouwen om de fietsers weer op maaiveld te krijgen. De hellingbaan langs Kanaaldijk oost bevindt zich op grote afstand van de woningen aan de Vreelandseweg. Hierdoor is de beperking in doorzicht naar de westzijde niet of nauwelijks van invloed op het woongenot alhier. Omdat de hellingbaan ruim onder de kruin van de bomenrij is gelegen, blijft de begroeiing langs het kanaal dominant in de omgeving maar zal de vorm van de hellingbaan met haarspeld wel meer opvallen dan in variant 1. Vanuit de in de toekomst te bouwen woningen op het terrein van de betonfabriek is zicht op het veenweide landschap naar het zuiden gewaarborgd al zal deze variant ook voor die woningen meer opvallen. Ook het zicht op het kanaal wordt hier deels weggenomen. Deze variant vergt meer particulier eigendom dan variant 1. Het betreft hier één particuliere eigenaar. Ook hier zorgt de ligging ervoor dat de resterende percelen niet versnipperd raken.

Beheer en onderhoud Organisatie Storings- en onderhoudsorganisatie Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Storingsgevoeligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Beschikbaarheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.

Hoofdrisico’s Deze variant kent 4 hoofdrisico’s, te weten: 1. Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk Oost en West 2. Bromfietsers kunnen op de rechte hellingbaan aan de Westzijde naar beneden hoge snelheden halen en daarmee is de kans op incidenten groter.


25

3. Bromfietsers kunnen op de gebogen hellingbaan aan de Oostzijde door een te hoge snelheid uit de bocht vliegen en van de hellingbaan vallen/danwel tegen hekwerk botsen. 4. Klachten fietsers over ontwerp brug: zijwind, steilheid helling, te weinig of geen goede mogelijkheid voor pauzeren op brug, matige verlichting

Kosten Deze variant past binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln


26

5.3

Variant 3; Ligging in EHS; doorsteek naar Vreelandseweg aan oostzijde Principeschets

Toelichting

Variant 3 heeft aan de oostzijde geen aanlanding op de Kanaaldijk Oost maar op de Vreelandseweg. Hierdoor maakt de oostelijke hellingbaan een doorsteek door de achterliggende percelen (landbouwgronden). De lengte van de oostelijke hellingbaan is groter vanwege de lager gelegen landbouwgronden. Het verschil met de Kanaaldijk is circa 2 m. De Vreelandseweg ligt weer hoger dan de percelen. De hellingbaan is circa 350 m lang. Evenals variant 1 valt het grondlichaam aan de westzijde volledig binnen de staatsgronden (blauwe lijn) en aan de oostzijde voor een klein gedeelte. Aan de oostzijde zal dus meer particuliere grond moeten worden aangekocht. De oostelijke hellingbaan valt niet volledig binnen de EHS structuur (groene lijn). Voor de westelijke hellingbaan is dezelfde omschrijving van toepassing als bij variant 1. Voor de oostelijke hellingbaan geldt dat de fietser dus vanaf de Vreelandsweg de hellingbaan oprijdt richting de brug. Er is vooraan een knik in het fietspad voorzien om de snelheid van de dalende fietsers eruit te halen alvorens deze op Vreelandsweg aankomen. De minimale breedte van het fietspad is 3,5 m tot 4 m. De fietshellingpercentages zijn tussen de vlakke gedeelten 3,8% (1:26). Inclusief de vlakke stukken is het gemiddelde hellingspercentage lager dan 3,8%, namelijk 2,9%. Op beide hellingbanen zijn twee horizontale stukken van 25 m, op respectievelijk 1/3 en 2/3 van de hellingbaan. Voor de zijkant van de hellingbaan is uitgegaan van een grastalud van 1:2. De breedte van de hellingbaan op het breedste gedeelte is dan ca. 50 m. Daar komt nog aan weerszijden 2 x 5 m bij voor de onderhoudsberm en sloot. De hellingbaan aan de westzijde van het ARK is zodanig gepositioneerd dat tussen de huidige kanaaldijk en de hellingbaan de sloot behouden blijft.


27

Beoordeling


Zichtbaarheid Aan de westzijde zijn sociale ogen relatief ver weg. De oostelijke hellingbaan gaat vrijwel in dezelfde lijn als de brug rechtdoor het landschap in richting de Vreelandseweg. De fietser fietst dus in de richting van de bebouwing aan de Vreelandseweg. Vanaf de zuidkant is de fietser incidenteel zichtbaar vanaf de voetbalvelden en bij toekomstige nieuwbouw aan de noordkant ligt de hellingbaan binnen bereik van sociale ogen aan die kant. Van de varianten heeft deze variant relatief goede zichtbaarheid omdat de fietser in het open landschap fietst richting de bebouwing. Daardoor wordt deze sneller opgemerkt. Tevens zijn woningen ook sneller te bereiken dan bij aanlanding op de Kanaaldijk Oost. Vooruitkijkend in de toekomst wordt de betonfabriek mogelijk opgeheven en gaat plaats maken voor woningen. Hierdoor neemt de zichtbaarheid van variant 3 nog verder toe. Gelijkmatigheid van verlichting zal niet eenvoudig te realiseren zijn al scheelt het dat een groot deel buiten de EHS valt.

Eenduidigheid Doordat de hellingbanen de landschappelijke lijnen volgen ontstaat er richting de Vreelandseweg versnippering van een perceel, waardoor een niemandsland tussen de hellingbaan en het D.O.B. terrein zou kunnen ontstaan. Dit kan verpaupering en vervuiling in de hand werken, als er geen waarde toe te kennen is aan het stukje niemandsland voor een gebruiker. Er is een helder verloop van de hellingbaan aan de oostkant van het ARK en het nieuwe fietspad sluit aan op een bestaande fietsroute.

Toegankelijkheid Deze variant is goed toegankelijk voor diverse groepen en ook gebruiksvriendelijk. Noodhulpdiensten lijken gebruik te kunnen maken van deze variant. Aantrekkelijkheid De brug zal in mindere mate dan de vorige twee varianten identiteit verlenen aan het gebied. Los van de plekken onder de brug is deze variant niet aantrekkelijk voor koloniseren. De geluidsoverlast van brommers die over de brug rijden zal relatief groot zijn bij deze variant aangezien brommers bij de oostelijke hellingbaan in de bebouwde omgeving optrekken en ook remmen. Sociale aspecten van duurzaamheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Context sociale veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Criminaliteit en overlast Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Technische veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.


28

Arboveiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Constructieve veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.

Landschap en natuur Flora- en faunawet

Aan weerzijden van het kanaal zijn geen (groeiplaatsen van) beschermde soorten planten aangetroffen. Voor realisatie van de fietsbrug zullen bij deze variant plaatselijk delen van sloten moeten worden gedempt en bomen moeten worden gekapt. Een grondlichaam betekent het plaatselijk dempen van sloten en risico op overtreding van verbodsbepalingen. Bij deze variant met aan westzijde van het kanaal een hellingbaan parallel aan het kanaal, zal een grotere slootlengte worden verplaatst, en aan de oostzijde van het kanaal een beperkte mate van slootlengte moeten worden verplaatst. De schade blijft door het verplaatsen van sloten op de schaal van de polders beperkt, waardoor de gunstige staat van instandhouding van de soortgroepen niet in het geding is, als ook tevens mitigerende maatregelen worden getroffen. Kansen lijken met name te liggen in een oplossing met grondlichaam. Met het grondlichaam wordt een hoog en droog talud gerealiseerd, waar planten en ongewervelden van kunnen profiteren. Als voor de aanleg lokale grond wordt gebruikt zal dit tot meer open water kunnen leiden waar platte schijfhoren, vissen en amfibieën van kunnen profiteren. De schade blijft op de schaal van de polders beperkt, waardoor de gunstige staat van instandhouding van soortgroepen niet in het geding is. Er dient bij uitvoering van de werkzaamheden wel rekening gehouden te worden met vleermuizen en broedvogels. Bij gebruik van de fietsbrug zal eveneens rekening moeten worden gehouden met vleermuizen. Verlichting van het wateroppervlak in het kanaal moet worden vermeden. Als gevolg van de fietsbrug zal een doorbreking van de bomenrijen aan weerzijde van het kanaal ontstaan. Dit betekent een doorkruising van een (mogelijke) trek- en jachtroute van vleermuizen. Het is wenselijk de doorbreking zo beperkt mogelijk te houden. Signaalverlichting ten behoeve van scheepvaart kan zodanig aangebracht worden dat verstrooiing tot een minimum wordt beperkt. Amberkleurige verlichting heeft minder effect op vleermuizen dan wit licht.

Ecologische hoofdstructuur Nee, tenzij-toets EHS Ruimtebeslag EHS

Realisatie van de fietsbrug met de aansluiting op de Vreelandseweg ligt deels binnen de EHS en leidt daarmee tot verlies aan oppervlak nog te realiseren natuur. Dit geldt in mindere mate aan de oostzijde van het kanaal dan aan de westzijde van het kanaal. Echter aan de oostzijde doorsnijdt deze variant het open polderlandschap en geeft minder bundeling van biotoop. De meerwaarde van een ecologische verbinding dwars door de polder is verwaarloosbaar. De polder vormt geen barrière voor dieren. Daarnaast tast een hellingbaan dwars door de polder het open polderlandschap aan wat versnippering in hand werkt (ook van de EHS) en wat nadelig is voor weidevogels. De barrièrewerking van een intensief gebruikt fietspad, over een hellingbaan langs het kanaal zal naar verwachting zeer beperkt zijn. Het ruimtebeslag heeft geen effect op de aspecten ‘Zones met bijzondere ecologische kwaliteit’ en ‘Bijzondere soorten’. Realisatie van de fietsbrug op Locatie 6 geeft geen beperking ten aanzien van mogelijke maatregelen in het kader van de ontsnippering van het ‘Meerjaren-programma Ontsnippering (MJPO) – knelpunt Nigtevecht’, aangezien het doel


29

hiervan is dat dieren die te water raken weer op de kant kunnen komen. Geen van de varianten leggen hierin een beperking op. Gebruik van de fietsbrug

Dit onderdeel is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Aanleg van de fietsbrug

Realisatie betekent dat voor de te ontwikkelen natuur in de stapstenen EHS-oost en EHS-west 1,8 – 2,4 ha minder oppervlak beschikbaar is. Bij de EHS-west is dit een afname van ca. 10% en bij EHS-oost is dit ca. 6%. Kansen en maatregelen t.b.v. de EHS

Dit onderdeel is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.

Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing De brug is nu in zuidelijke richting verschoven waardoor het hoogste punt van de aanbrug west dichter bij een woning is komen te liggen, hetgeen een nadeel kan zijn. Desondanks wordt dat aanvaardbaar geacht, en een deel van de bezwaren kan worden weggenomen door de hellingbaan te voorzien van begroeiing tot een nader te bepalen hoogte zodat de hellingbaan als massa enigszins wordt genuanceerd. Aan de oostzijde is gekozen voor een directe verbinding met de Vreelandseweg. Als de langzaam verkeersroute liefst vrij blijft van het snelverkeer dan is deze oplossing zeker te verkiezen boven de varianten 1 en 2. De hellingbaan aan de oostzijde loopt nu in de richting van de woningen aan de Vreelandseweg. Hierdoor is de beperking in doorzicht naar de westzijde groter dan in de eerste 2 varianten. Omdat de hellingbaan ruim onder de kruin van de bomenrij is gelegen, blijft de begroeiing langs het kanaal echter dominant in de omgeving, maar zal de vorm van de hellingbaan een deel van het uitzicht 'in de breedte' naar het westen wegnemen. Vanuit de in de toekomst te bouwen woningen op het terrein van de betonfabriek is zicht op het veenweide landschap naar het zuiden grotendeels aan het oog onttrokken. Het zicht op het kanaal is grotendeels aanwezig. Al met al strekt het tot aanbeveling om de hellingbaan oost geheel of gedeeltelijk transparant uit te voeren zodat zichtlijnen nu en in de toekomst bewaard blijven. Echter bij een keuze voor een grondlichaam is in deze variant minder rekening gehouden met het dorpse karakter en de nabijheid van de meanderende rivier dan in variant 4. In de te ontwikkelen woningbouw dient hier in de toekomst rekening mee gehouden te worden. Met name de keuze voor uitzicht naar het zuiden of dat de toekomstige woningen gericht zijn op de rivier in het oosten en het kanaal in het westen, zal bepalend zijn voor het al of niet transparant uitvoeren van de aanbrug oost. Toetsing van de uiteindelijke voorstellen zal geschieden middels bolfoto's waarin een natuurgetrouwe weergave van de te verwachten effecten afleesbaar en controleerbaar worden. Deze variant vergt net als de volgende variant het meeste particulier eigendom. Deze grond is van één eigenaar. Door de verbinding met de Vreelandseweg geeft deze variant versnippering in landbouwgrond. Dit kan echter verbeterd-hersteld worden door het eerste deel van de oostelijke hellingbaan op pijlers uit te voeren, zodat er een verbinding ontstaat tussen de noordelijke en zuidelijk percelen.

Beheer en onderhoud Organisatie Storings- en onderhoudsorganisatie Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Storingsgevoeligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.


30

Beschikbaarheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.

Hoofdrisico’s Deze variant kent 3 hoofdrisico’s, te weten: 1. Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk West 2. Bromfietsers kunnen op de rechte hellingbaan naar beneden hoge snelheden halen en daarmee is de kans op incidenten groter. 3. Klachten fietsers over ontwerp brug: zijwind, steilheid helling, te weinig of geen goede mogelijkheid voor pauzeren op brug, matige verlichting. Kosten Deze variant past binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln


31

5.4

Variant 4; Ligging in EHS; slinger naar Vreelandseweg aan oostzijde Principeschets

Toelichting

Variant 4 betreft een aangepaste versie van variant 3. Deze variant heeft een grondlichaam met een curve erin waardoor de ligging meer noordelijk is komen te liggen. De aansluiting oostelijk is op de Vreelandseweg. Voor de verdere beschrijving wordt verwezen naar variant 3.


32

Beoordeling


Zichtbaarheid Deze variant combineert de voordelen van de aanlanding dicht bij de boerderij aan de Kanaaldijk west en het in het zicht landen van woningen aan de oostzijde. De hellingbaan in het oosten ligt wat dichterbij de nieuwe sociale ogen die er na nieuwbouw op de grond van de betonfabriek zullen zijn. Door de slinger is er ook vanuit verschillende hoeken zicht op de passanten. Uitgaande van een lage beplanting op de hellingbanen is dit veruit de prettigste variant op het gebied van zichtbaarheid. Eenduidigheid Doordat de hellingbaan een meanderend karakter heeft (lees slinger) ontstaat er richting de Vreelandseweg versnippering van een perceel, waardoor een niemandsland tussen de betonfabriek en de hellingbaan zou kunnen ontstaan. Om verpaupering en vervuiling niet in de hand te werken is het aan te bevelen om dit restlandje mee te nemen in de inpassing van de hellingbaan. Door de slinger zal de snelheid net als variant 2 beperkt kunnen worden en hoeven er geen maatregelen genomen te worden voor de aansluiting op de Vreelandseweg en daar sluit de slinger aan op een bestaande fietsroute. Toegankelijkheid Deze variant is goed toegankelijk voor diverse groepen en ook gebruiksvriendelijk. Noodhulpdiensten lijken gebruik te kunnen maken van deze variant. Aantrekkelijkheid De brug zal in mindere mate dan de eerste twee varianten en meer dan variant 3 identiteit verlenen aan het gebied. Los van de plekken onder de brug is deze variant niet aantrekkelijk voor koloniseren. De geluidsoverlast van brommers die over de brug rijden zal relatief groot zijn bij deze variant aangezien brommers bij de oostelijke hellingbaan in de bebouwde omgeving optrekken en remmen en ook omdat de hellingbaan dichtbij de bebouwde omgeving ligt. Door de slingerende vorm worden al te hoge snelheden en geluidsoverlast voorkomen. Sociale aspecten van duurzaamheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Context sociale veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Criminaliteit en overlast Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Technische veiligheid Arboveiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Constructieve veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.

Landschap en natuur Flora- en faunawet

Deze variant is vergelijkbaar met variant 3 op dit beoordelingsaspect.


33

Ecologische hoofdstructuur Nee, tenzij-toets EHS Met uitzondering van het hieronder benoemde aspect is deze variant vergelijkbaar met variant 1 op de beoordeling van de ‘nee-tenzij’-toets. Aanleg van de fietsbrug

Realisatie betekent wel dat voor de te ontwikkelen natuur in de stapstenen EHS-oost en EHSwest 1,8 – 2,4 ha minder oppervlak beschikbaar is. Bij de EHS-west is dit een afname van ca. 10% en bij EHS-oost is dit ca. 6%. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing De brug ligt op dezelfde plaats als in variant 1 maar aan de oostzijde is gekozen voor een verbinding met de Vreelandse weg als variant 3. Dat is vanuit deze noordelijkste positie van de brug alleen mogelijk door het de hellingbaan met een slinger in het landschap te leggen zodat het rijwielpad naast de beschermde boomgaard kan worden aangesloten op de Vreelandse weg. Aardige bijkomstigheid is dat de hellingbaan, voor wie vanuit het zuiden over de Kanaaldijk oost in noordelijke richting rijdt, refereert aan dijken langs meanderende rivieren zoals bijvoorbeeld de Linge in de Betuwe. De brug is dan ook gelegen tussen twee meanderende rivieren, ‘t Gein en de Vecht. Ook is de slingerende dijk een manier om de ambitie van Nigtevecht om hierachter in de toekomst een dorpsuitbreiding met woningen te realiseren, de meest compacte vorm om dat op een 'dorpse' manier te realiseren. Hoewel de variant 3 met de 'rechte doorsteek' naar de Vreelandse weg op een vanzelfsprekende manier het slotenpatroon in het veenweidelandschap volgt, ligt deze hellingbaan toch nog te dicht op de toekomstige woningbouw om een dergelijke, vanwege alzijdigheid veel toegepaste, strakke landschappelijke inpassing te rechtvaardigen. Om die reden is de oplossing met de slinger zeker denkbaar en verdedigbaar, al was het alleen maar omdat de positie van de brug in de meest noordelijke stand (variant 2) de grootste sociale veiligheid garandeert zowel aan de west- als aan de oostzijde (resp. dichtst bij woning en de huidige en toekomstige woningbouw, alsook de voetbalvereniging ten zuiden hiervan). Al met al strekt het tot aanbeveling om de hellingbaan oost geheel of gedeeltelijk transparant uit te voeren zodat zichtlijnen nu en in de toekomst bewaard blijven. Variant 4 is een verwijzing naar het dorpse karakter en de nabijheid van de meanderende rivier. In de te ontwikkelen woningbouw dient hier in de toekomst rekening mee gehouden te worden. Toetsing van de uiteindelijke voorstellen zal geschieden middels bolfoto's waarin een natuurgetrouwe weergave van de te verwachten effecten afleesbaar en controleerbaar worden. Deze variant vergt net als de vorige variant het meeste particulier eigendom. Deze grond is voor het overgrote deel van één eigenaar. Door de S-vorm ontstaat een overhoek waarop landbouw niet meer mogelijk wordt. Versnippering van landbouwgronden is hierdoor niet aan de orde.

Beheer en onderhoud Organisatie Storings- en onderhoudsorganisatie Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Storingsgevoeligheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect. Beschikbaarheid Deze variant is vergelijkbaar met variant 1 op dit beoordelingsaspect.


34

Hoofdrisico’s Deze variant kent 3 hoofdrisico’s, te weten: 1. Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk West 2. Bromfietsers kunnen op de rechte hellingbaan aan de Westzijde van het AKR naar beneden hoge snelheden halen en daarmee is de kans op incidenten groter. 3. Klachten fietsers over ontwerp brug: zijwind, steilheid helling, te weinig of geen goede mogelijkheid voor pauzeren op brug, matige verlichting Kosten Deze variant past binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln


35

6 6.1

VARIANTEN OP DE PUNT Variant 1: Gondelburg Principeschets

Toelichting Bovenstaande principeschets geeft een beeld van het gondelbrug principe waarmee er een vrij experimentele fietsverbinding kan worden gerealiseerd. Dit concept maakt gebruik van een uitgebreide elektromechanische installatie, deze installatie bestaat uit gondels die aan de hand van een kabelbaaninstallatie en dragende elementen de gondels van de ene naar de andere oever verplaatsen. De gondelbrug kan zowel zonder als met bedienaar worden uitgevoerd. Onze weten regelgeving stelt het niet verplicht om een bedienaar lokaal aanwezig te hebben, echter vanuit het criteria veiligheid is dit wel wenselijk. De bedieningskosten zullen daarom optioneel meegenomen worden, waarbij wordt uitgegaan van een dienstverlening van 16 uur per dag tijdens dag uren. De gondel kan zowel in een als twee bewegingsrichting(en) worden uitgevoerd. De gondels dienen zo uitgerust te zijn dat er een aantal personen inclusief fiets in kunnen plaats nemen. In combinatie met deze functie moeten aankomst/vertrekplaatsen zo zijn uitgerust dat gebruikers de gondel veilig kunnen betreden/verlaten.

Veiligheid Sociaal veilig ontwerp en beheer met bedienaar Zichtbaarheid Er is menselijk toezicht gedurende de momenten dat de gondel loopt. Dat is gunstig voor informele controle en dus voor de veiligheidsbeleving en hulp bij in- en uitstappen. Er wordt er vanuit gegaan dat de gondelier(s) meegaan in de gondel, zoals dat ook bij skicabines vaak het geval is. Waarschijnlijk worden er twee gondels ingezet, wat betekent dat er enige wachttijd is. Dat kan onveiligheidsgevoelens oproepen omdat mensen moeten wachten op een plek waar nauwelijks sociale controle is. Ook het wachten met onbekende anderen kan bedreigend overkomen. Het feit dat er menskracht aanwezig is, betekent dat er een gebouwde voorziening dient te komen met sanitair en wachtruimte voor de bedienaar. Qua kwetsbaarheid lijkt het voor de hand te liggen dit op de oever aan Nigtevechtse kant te positioneren: deze kant ligt het dichtst bij de bebouwde omgeving. Maar ook hier kan de voorziening gevoelig zijn voor vernieling of vandalisme. Doordat er twee gondels zijn, is er weinig verlichting nodig. Gelijkmatigheid van verlichting speelt enkel een rol bij het in- en uitstappen. Vanuit ecologisch perspectief is deze beperkte verlichting positief.

Eenduidigheid


36

Doordat de gondels afsluitbaar zijn, kunnen kwaadwillenden niet bij de gondel komen wanneer deze niet in dienst zijn. Voorwaarde is dan wel dat ze in de slaapstand op hoogte hangen. Hierdoor wordt vandalisme en graffiti dan ook minder voor de hand liggend. Doordat het afgesloten cabines zijn, is er ook weinig valgevaar (kindvriendelijkheid).

Toegankelijkheid Absoluut positief is, dat er hulp aanwezig kan zijn bij het in- en uitstappen. Zeker voor mensen met een fysieke of visuele beperking is dit gebruiksvriendelijk. Dat de gondel niet altijd in dienst is, betekent dat de toegankelijkheid beperkt is. Maar daar wegen andere aspecten ruim tegenop (zie zichtbaarheid). Wel treedt het aspect op dat de mechaniek beschermd moet worden en dat wachtenden geleid moeten worden en dat dit de toegankelijkheid kan beperken (hekken dienen te voorkomen dat mensen in aanraking komen met een slingerende gondel). Het gebruik van een gondel kan als vervelend ervaren worden door mensen met hoogtevrees. Dit kan verergerd worden als er wind staat en de gondel schommelt. Indien de gondel defect is, zal ook de verbinding zelf niet kunnen functioneren en (tijdelijk) buiten gebruik zijn. Dat zal mijdgedrag op kunnen leveren. Aantrekkelijkheid Het is een aantrekkelijk object dat een grote mate van identiteit kan verlenen aan het dorp Nigtevecht. Het zal in die zin ook een baken zijn, een landmark, waar fietsers in het buitengebied zich op kunnen oriënteren. Gedurende de tijd dat de gondel operationeel is, zal er geluid zijn. Maar het betreft hier geluid in een omgeving waar ook al veel zwaar vrachtverkeer per water plaatsvindt. Sociale aspecten van duurzaamheid Omdat hier menskracht vereist is, zal het bijdragen aan werkgelegenheid. Mogelijkerwijs kunnen ook vrijwilligers ingezet worden en misschien wel in combinatie met een dagbesteding van mensen met een fysieke of geestelijke beperking. De aanwezigheid van beroepskrachten/personeel kan een positieve bijdrage leveren aan het ontmoeten. Het kan vanuit de wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) bezien een prettige plek worden om "een praatje met de gondelier" te houden.

Deze variant kan ook zonder bedienaar worden uitgevoerd. Vanuit sociale veiligheid en criminaliteitspreventie is deze variant ongunstig. Een groot aantal aspecten zal niet veranderen, maar op cruciale aspecten wel. Die benoemen we hieronder expliciet.

Sociaal veilig ontwerp en beheer zonder bedienaar Zichtbaarheid Door het ontbreken van sociale ogen wordt de kans op onveiligheid vergroot. Anders dan bij de varianten die een meer brugachtig alternatief tonen, is er wachttijd zonder dat er directe hulp in de nabijheid is. Eenduidigheid Het onbemenst zijn heeft ook een voordeel: er hoeft geen gebouwde voorziening te komen, een object dat een aantrekkingskracht op vandalen (vernieling en graffiti) kan hebben en verstopgelegenheid biedt voor kwaadwillenden. Toegankelijkheid Voor ouderen en mensen met een fysieke beperking vervalt hulp bij het in- en uitstappen. De gebruiksvriendelijkheid daalt en de kansen op vallen, struikelen en erger wordt vergroot. Overwogen kan worden om de gondel 24 uur per dag in werking te laten zijn. Aantrekkelijkheid De aantrekkelijkheid om de gondel te koloniseren (jongeren), te vernielen (vandalen) of mensen lastig te vallen en erger is zonder bedienaar groter. Zonder bedienaar kan het voorkomen dat bromfietsers gebruik maken van de gondel. Dit kan stankoverlast geven.


37

Sociale aspecten van duurzaamheid Deze vervallen grotendeels bij een onbemenste gondel. Toch is er ook een bijkomstigheid: mensen zijn meer geneigd elkaar te helpen, wat een opmaat naar sociale cohesie kan zijn.

Voor de andere aspecten maakt het voor de beoordeling niet uit of deze variant nu met of zonder bedienaar wordt uitgevoerd. Een randvoorwaarden hierbij is dat er communicatie met een hulpverlenende instantie, vanuit de gondel, mogelijk moet zijn. Context sociale veiligheid Tijdens een schouw is geconstateerd dat een vervolgroute aan de westzijde (dan wel een aanrijdroute) in relatie tot sociale veiligheid een groot aantal risico's kent. Er zijn amper sociale ogen (in de vorm van bewoners in huizen), er is geen verlichting en de Velterslaan kenmerkt zich behalve door gebrek aan licht ook door de fysieke verschijningsvorm: een groene tunnel van wilgenstruweel, waar ook overdag zichtlijnen zeer beperkt zijn. Door de gondelbrug raken de (beperkte) verkeersstromen, die met name ’s avonds over de bruggen in de omgeving gaan, verspreid. Hierdoor is er minder de sociale controle. De kans bestaat dat de gondelbrug, bij gebrek aan ander verkeer, een plek wordt die op bepaalde tijdstippen gemeden zal worden. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Voor de situatie bij de alternatieve verbinding op locatie 3 zijn er twee activiteiten te duiden die risico’s ikv fysieke veiligheid kunnen veroorzaken. Dit betreft het opslagdepot van Gulf ten noorden van de Punt en het watertransport van gevaarlijke stoffen over het Amsterdam-Rijnkanaal in beide richtingen. Het Gulf depot (inclusief aanvoer en afvoer) levert geen extern veiligheidsrisico op voor de alternatieve verbinding. Het watertransport van gevaarlijke stoffen is een bedreiging voor de alternatieve verbinding, doch de kans daarop is klein. (zie Bijlage D. Externe veiligheid) Criminaliteit en overlast Naar verwachting zullen met name recreatieve fietsers gebruik zullen maken van de verbinding. Daarnaast zal ook een groep utilitaire fietsers (woon-werk en woon-school) hier gebruik van maken. De inschatting is dat het totaal aantal gebruikers rond de 50.000 per jaar zal liggen. Van recreatieve en utilitaire fietsers valt over het algemeen geen criminaliteit en overlast te verwachten. Wel neemt de bereikbaarheid van Nigtevecht toe voor fietsers en bromfietsers met iets kwaads in de zin. Zowel wijkagenten als gemeenteambtenaren zien bij de realisatie van een fietsverbinding geen reden voor stijging van criminaliteit en overlast in Nigtevecht of Abcoude. Nigtevecht is zelfs met een fietsverbinding nog altijd een brug te ver voor personen uit de omgeving. Volgens trendanalyses zullen woninginbraken de komende jaren een probleem blijven in Nederland, maar ook hiervoor geldt de verwachting dat een verbinding geen noemenswaardige invloed zal hebben. Omdat de verwachting is dat een verbinding geen invloed zal hebben op de veiligheidssituatie is de enige aanbeveling dit te monitoren. Deze monitoring valt binnen de reguliere monitoring van politie en gemeente.


38

Technische veiligheid Arboveiligheid & Machineveiligheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. Arbo en machine veiligheid (zie daarvoor Bijlage C). Voorbeelden van risico’s zijn: • Gevaren door het werken op hoogte, • Bewegingen van de machine bij het uitvoeren van onderhoud. • Vastraken / gegrepen worden door draaiende / bewegende delen van de installatie. • Onveilig gedrag van de gondel als bijvoorbeeld: gondel vertrekt voordat gondel dicht is, gondel is niet volledig op hoogte voordat gondel de oversteek maakt, deuren gondel gaan open / zijn niet vergrendeld tijdens oversteek. Tevens is het vermoeden dat deze variant tamelijk onderhoudsintensief zal zijn, waardoor risico’s t.a.v. Arbo en machine veiligheid zich vaker voor kunnen doen.

Constructieve veiligheid Er zijn aanzienlijke risico’s benoemd t.a.v. constructieve veiligheid. Deels hangt dit samen met het type hoofddraagconstructie, deels ook met het feit dat de gondel zich aan de onderkant van de hoofddraagconstructie bevindt. • De gondel komt in profiel van vrije ruimte t.g.v. temperatuurs-effecten, wind, te zware belasting. • De gondel wordt aangevaren. • Afbreukrisico is groter, bij aanvaring is gondel mogelijk verwoest en passagiers (ernstig) verwond. Bij traditionele brug doorgaans alleen materiele schade. • Hele constructie (2 landhoofden/steunpunten) klapt om bij aanvaring. • De gondel raakt in eigentrilling. Landschap en natuur Flora- en faunawet Een randvoorwaarde voor realisatie van de fietsverbinding op de Punt is dat deze geen ruimtebeslag legt op het terrein van Fort Nigtevecht. Dit betekent dat de gracht wordt ontzien. De stootbalk op de Punt is een (potentiele) groeiplaats van steenbreekvarens. Het lijkt niet aannemelijk dat deze als gevolg van de werkzaamheden zal worden aangetast. Er zijn dan ook geen negatieve effecten op beschermde planten, ongewervelden, vissen, amfibieën en reptielen te verwachten. Overtreding van verbodsbepalingen ten aanzien van deze soortgroepen is uit te sluiten. Bij gebruik van de fietsverbinding zal rekening moeten worden gehouden met vleermuizen. Verlichting van het wateroppervlak in het kanaal en van de omgeving van het fort moet worden vermeden (zie Rapport Alternatieven beoordeling en nee-tenzij toets fietsbrug Nigtevecht van bureau Waardenburg, Bijlage A).


39

Ecologische hoofdstructuur Uitgangspunt bij de beoordeling van effecten op de EHS voor de Punt is dat realisatie van de fietsverbinding niet ten koste gaat van oppervlak EHS. Kritische factoren bij het gebruik van de verbinding zijn verlichting en geluid. Bij de beoordeling is er van uitgegaan dat geluid (als gevolg van de werking van de lift- of andere constructie) geen reële bijdrage levert aan het huidige niveau als gevolg van scheepsvaart en lokaal verkeer. Verstoring van natuurwaarden van de EHS (Fort Nigtevecht) als gevolg van geluid is dan uitgesloten. Indien de fietsverbinding onverlicht blijft, dan wel verlichting zodanig is dat uitstraling naar Fort Nigtevecht en het Amsterdam-Rijnkanaal wordt voorkomen, dan zijn effecten op vleermuizen uit te sluiten. Gebruik van de verbinding heeft daarmee geen effect op de aspecten ‘Zones met bijzondere ecologische kwaliteit’, ‘Bijzondere soorten’ en ‘Essentiele verbindingen’. Realisatie van de verbinding geeft geen beperking ten aanzien van mogelijke maatregelen in het kader van de ontsnippering van het ‘Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO) knelpunt Nigtevecht’. De aanleg van natuurvriendelijke oevers blijft mogelijk. Daarnaast lijkt deze maatregel kansrijker ten zuiden de Punt waar de EHS aan weerszijde van het Amsterdam- Rijnkanaal ligt. Realisatie van de verbinding heeft daarmee geen effect op het aspect samenhang en robuustheid EHS. Effecten op het functioneren van de EHS zijn niet te verwachten. De wezenlijke waarden en kenmerken worden niet aangetast. Bij het ontwerp zal ten aanzien van eventuele verlichting rekening moeten worden gehouden met de functie van Fort Nigtevecht en het Amsterdam-Rijnkanaal voor vleermuizen. Aanleg van de fietsverbinding Bij de werkzaamheden zal rekening moeten worden gehouden met (beschermde) soorten van Fort Nigtevecht. Bij uitvoering van de werkzaamheden zal verstoring van broedvogels als gevolg van de werkzaamheden moeten worden voorkomen. Indien bij uitvoering van de werkzaamheden verlichting ’s avonds kan worden uitgesloten is verstoring van vleermuizen niet aan de orde. Indien verstoring van broedvogels en vleermuizen wordt voorkomen zijn effecten als gevolg van werkzaamheden op de EHS, Fort Nigtevecht, uit te sluiten. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing Ruimtebeslag in relatie tot kappen van bomen De constructie neemt een beperkte ruimte in op de oevers en aan de Kanaaldijk West zullen er nauwelijks of geen bomen hoeven te wijken voor het realiseren van de gondel of kraanconstructie. Daarmee wordt de ruimtelijke kwaliteit van het object in zijn omgeving geborgd. Impact vormgeving constructie op omgeving De beide varianten hebben geen vaste verbinding over het Amsterdam Rijnkanaal. Daardoor wordt het zicht op het dorp van beide zijden (vanaf boten, maar ook van fietsers en automobilisten) niet permanent gefrustreerd. Delen van de dag zullen gondel en bak ook stilhangen, waardoor staketsel en tuien een rustig beeld zullen geven. Een niet-vaste verbinding is ook passender bij de landschappelijke betekenis van de Punt. Deze bijzondere locatie wordt qua openheid van het veenweidelandschap en dramatiek (bij windkracht) nauwelijks aangetast en zal daardoor meer als onderdeel van het landschapsstructuurelement het kanaal worden beleefd. Uitzicht in relatie tot fort Nigtevecht en landschap Vanuit de gondel heb je een goed beeld op fort Nigtevecht, maar omdat een fietser in gondel niet zelf kan bepalen hoe lang hij/zij kan kijken, scoort deze minder hoog. Logica voor vervolgroutes Je komt op een punt op de Kanaaldijk West uit waar je als fietser zelf kunt beslissen naar


40

welke kant je de route vervolgt. Aan de westzijde is dat prettig, maar aan de oostzijde op de Punt is die vervolgrouting niet direct duidelijk, omdat zicht op de vervolgroute ontbreekt en mensen nog kunnen gaan zwerven. Het kan ook zijn dat er allerlei verwijzingsborden aan de westzijde geplaatst moeten worden om routing te duiden. Dat levert aan beeldkwaliteit in. Op de Kanaaldijk West kan oriëntatie op het vervolg aan de oostzijde ook verwarring opleveren. Ook zal extra aandacht moeten worden besteed aan de verkeersveiligheid op het kruispunt met de Kanaaldijk Oost. Verlichting en consequenties landschap en ecologie Deze hoofdgroep is relatief zwaar verlicht: de gondel en de bak zijn in de avonduren verlicht. De verlichtingsbron gaat heen en weer over het kanaal. Dat levert veel strooilicht op, waar de fauna van het fort hinder van zal ondervinden. Deze vorm van verlichting kan problemen opleveren voor de scheepvaart. De groep van gondel en kraan met bedienaar zal niet permanent in bedrijf zijn, wat een voordeel is. Daardoor zou de verlichting in de nacht in zijn geheel kunnen vervallen. Cultuurhistorische waarde Bij het verder ontwikkelen van deze variant dient de cultuurhistorische waarde rondom Fort Nigtevecht nader uitgewerkt te worden.

Beheer en onderhoud Organisatie De alternatieve verbinding komt in eigendom bij de provincie Utrecht. De provincie Utrecht heeft momenteel een slechts zestal beweegbare bruggen (waarvan 4 op afstand bediend en 2 lokaal) in haar areaal die ze beheert en onderhoud. De gondelbrug is een variant met diverse technieken die momenteel niet in het areaal van de provincie Utrecht zijn, en waarmee de provincie dus geen ervaring heeft. Uit de risicoanalyse blijkt (zie bijlage C) dat meerdere risico’s er toe kunnen leiden dat gebruikers van de gondelbrug opgesloten raken in de gondel. Ook dit is een aspect dat zich niet voordoet bij het huidige areaal. Doordat het bij storingen niet alleen gaat om storingsherstel, maar ook om zorg voor passagiers, dient de beheerorganisatie daarop ingericht te worden. Naast de ervaring met de technieken is de ervaring met de contractvorm van belang bij het beoordelingsaspect beheer en onderhoud en organisatie. Zowel de Provincie Utrecht als de Provincie Noord-Holland hebben geen ervaring met het aanbesteden van deze nog vrij experimentele fietsverbinding als openbare fietsverbinding in het buitengebied. Om deze fietsverbinding te kunnen aanbesteden voor de realisatie en beheer en onderhoud voor de duur van 20 jaar is aanvullend onderzoek, door bijvoorbeeld het organiseren van een marktconsultatie, nodig om de haalbaarheid, de juiste aanbestedingswijze en bijbehorende type contract te bepalen. In het nadere onderzoek moeten o.a. de volgende aspecten onderzocht worden: • Risico’s moeten nader bepaald en verdeeld worden tussen overheid en realiserende marktpartij (met name bij overmachtssituaties, bedienfouten) • Wie is verantwoordelijk voor incidentmanagement? • Het op te leveren onderhoudsniveau (versleten/ afgedraaid/ restlevensduur) aan het eind van de contract periode van met name de bediening, de besturing, de bewegende delen. • De prestatie-eisen die aan de alternatieve verbinding worden gesteld (met name de beschikbaarheid, betrouwbaarheid en restlevensduur) in relatie tot betalingen aan de onderhoudende marktpartij. • Wat het serviceniveau is voor de gebruikers van de fietsverbinding, bijvoorbeeld verwachte beschikbaarheid, wel of geen bedienaar, openingstijden.

Storingsgevoeligheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. storingsgevoeligheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding (zie bijlage C).


41

Beschikbaarheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. beschikbaarheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot al dan niet langdurige niet-beschikbaarheid (zie daarvoor bijlage C). Voorbeelden van risico’s zijn: • Vandalisme • Uitval energievoorziening • Aanvaringen • Onbruikbaarheid bij harde wind, sneeuw en ijsvorming • Brand • Lange reparatietijden vanwege de bijzondere niet gangbare constructie

Hoofdrisico’s Deze variant kent 4 hoofdrisico’s, te weten: • Gekozen techniek blijkt vele malen duurder dan geraamd. • Hulpdiensten stellen aanvullende eisen aan uitvoering van de fietsverbinding. • Het technisch falen van de vrij experimentele fietsverbinding. • Er treedt ijsvorming op aan de kabels, met overbelasting, onbruikbaarheid, of doorhang tot in profiel van vrije ruimte ARK als gevolg. • Er treden problemen op bij certificering, bijvoorbeeld initiële keuring, of jaarlijkse keuring, waarna AV buiten gebruik moet worden gesteld. • Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk Oost en West. De overige risico’s zijn opgenomen in bijlage C.

Kosten Deze variant met bedienaar past niet binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln. Deze variant zonder bedienaar past binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln.


42

6.2

Variant 2: Brug met aanlandingen op landhoofden

Variant 2 kent een aantal verschillende opties om via het landhoofd op het brugdeel niveau te komen, namelijk: A. Lift B. Roltrap C. Trap met fietsgoot D. Loopband 6.2.1

Variant 2A – Lift (trap)

Principeschets

Toelichting Bovenstaand is een principeschets weergegeven van een brug met liften ter hoogte van de landhoofden in combinatie met een vaste trap. Dit concept maakt gebruik van een elektromechanische installatie, echter kan door gebruik van hydraulische liften de complexiteit worden beperkt. De lift wordt per landhoofd enkelvoudig uitgevoerd en kan in beginsel 24x7 worden gebruikt. Het principe is eenvoudig, gebruikers kunnen met hun fiets plaats nemen in de lift, deze brengt hun op niveau van het brugdeel. Dit brugdeel wordt gebruikt om de waterweg fietsend of wandelend te kruisen. Op het einde van het brugdeel kan de lift genomen worden om opnieuw het wegniveau te bereiken.

Veiligheid Sociaal veilig ontwerp en beheer Zichtbaarheid Door de verticale aankomst zijn fietsers enige tijd uit het zicht van anderen. Ook kan een lift niet direct omkeren bij dreigend gevaar (hangjongeren op de brug kunnen al opgevat worden als dreigend gevaar). Liften zullen van glas zijn, dat is in ieder geval prettiger voor de gebruikers. Een kwetsbaar punt is de onderste meter. Inkijk (rok en jurk) levert vaak onbehaaglijkheid op bij vrouwen (een gezandstraalde onderste meter wordt dan geadviseerd). In vergelijking met de varianten met bediening is er geen informeel toezicht anders dan de medegebruikers van lift en verbinding. Daarmee vervallen sterke punten als bij de gondel, maar komen ook risico's (geweld tegen bedienaar) te vervallen. Voor de liften aan beide kanten geldt dat er gemiddeld een beperkte wachttijd is. Indien er een trap wordt toegevoegd heeft een fietser, indien deze daartoe fysiek in staat is,


43

de keuze hiervan gebruik te maken, hij heeft dan geen wachttijd. Een fietser kan dan vrij snel over het kanaal en is komend vanaf de westzijde snel binnen het bereik van sociale ogen. Eenduidigheid De liften nemen niet veel ruimte in beslag en bij transparantie (glazen lift, stalen trap gemaakt van ‘doorkijkroosters’) zullen ze geen hinderlijk object worden waar kwaadwillenden zich achter kunnen verschuilen.

Toegankelijkheid Een lift in de openbare ruimte is een kwetsbaar object. Een lift in een openbare ruimte in een landelijke setting is een extra kwetsbaar object, zeker in combinatie met een aangrenzende trap of een trappenhuis. Kwetsbaar voor vernieling, rondhangen, urineren en erger. Op de Punt zal dit laatste kunnen optreden, rondhangen en hinderlijk ophouden voor medegebruikers is op de stille westzijde een risico. Bij gevaar is vluchten op de brug lastig, omdat een lift niet direct vertrekt, dan wel eerst opgeroepen moet worden. Bij het toevoegen van een trap blijft dit lastig voor mensen die fysiek niet in staat zijn (met hun fiets) gebruik te maken van de trap. Indien de lift defect is zal ook de verbinding zelf niet kunnen functioneren en (tijdelijk) in ongebruik zijn. Dat zal mijdgedrag op kunnen leveren. Zeker wanneer de ene lift wel en de andere niet functioneert, dan heb je een doodlopende weg. Dit levert zeker in de avonduren een erg ongemakkelijke situatie op. Dit risico wordt voor een deel van de gebruikers voorkomen door een trap toe te voegen.

Aantrekkelijkheid Een (glazen) lift is gevoelig voor vuil en aanslag en moet regelmatig (nat) gereinigd worden. Erosievandalisme ligt op de loer: wanneer iets er slecht beheerd uitziet, zullen mensen sneller iets weggooien of geneigd zijn te vernielen dan wanneer eigenaarschap wordt getoond (broken window theorie). Een openbare lift zonder bedienaar is een aanlokkelijk object voor rondhangende jeugd en kan eenvoudig gekoloniseerd worden. Het kan voorkomen dat bromfietsers gebruik maken van de lift, dit kan stankoverlast geven. Sociale aspecten van duurzaamheid Zijn niet benoemd in deze variant, omdat dit criteria niet van toepassing is. Context sociale veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Criminaliteit en overlast Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Technische veiligheid Arboveiligheid & Machineveiligheid Bij deze variant concentreren de risico’s t.a.v. Arbo en machineveiligheid zich op de landhoofden. Voor de liften is er een aantal risico’s t.a.v. Arbo en machine veiligheid (zie bijlage C). Het gaat dan met name om risico’s als: • Bewegingen van de machine bij het uitvoeren van onderhoud. • Vastraken / gegrepen worden door draaiende / bewegende delen van de liften. Constructieve veiligheid Voor deze variant zijn de risico’s t.a.v. constructieve veiligheid met name gelegen in een ontwerp van de brug dat onvoldoende sterkte en/of stabiliteit van de constructie biedt. Dit komt vaker voor bij ‘ranke’ constructies. In het ontwerp is dan ook veel aandacht voor sterkte en stabiliteit van de constructie nodig.


44

Landschap en natuur Flora- en faunawet Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Ecologische hoofdstructuur Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing Ruimtebeslag in relatie tot kappen van bomen Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Impact vormgeving constructie op omgeving In alle gevallen is er een vast brugdek, waardoor zichtlijnen op het dorpsgezicht en het zicht op het fort onomkeerbaar gefrustreerd zullen worden. Ook het zicht op de Punt vanaf de noordzijde (Kanaaldijken) zal er sterk door beïnvloed worden, waardoor de locatie aan openheid van het veenweidelandschap en dramatiek (bij windkracht) inboet. De Punt zal daardoor minder als onderdeel van het landschap worden beleefd en meer als statement van architectonische betekenis. Uitzicht in relatie tot fort Nigtevecht en landschap Omdat er een brugdek is, kunnen mensen zelf bepalen hoe lang ze op de hoogte van negen meter willen blijven genieten van het uitzicht (Fort Nigtevecht aan de westzijde; het dorp en de Vecht aan de oostzijde). Logica voor vervolgroutes Behalve de lift hebben de andere varianten het voordeel dat ze geleid worden naar een vervolgroute. In het geval van roltrap en trap met sleeplift worden de fietsers keurig naar het kruispunt Kanaaldijk Oost geleid, waardoor er geen extra bewegwijzering of aan de andere kant begeleiding nodig is, wat de beeldkwaliteit zal vergroten. Extra aandacht zal wel moeten worden besteed aan de verkeersveiligheid op het kruispunt met de Kanaaldijk Oost. Verlichting en consequenties landschap en ecologie Bij een vast brugdek kan de verlichting eenvoudig in de constructie opgenomen worden, waardoor er geen strooilicht naar fort en landschappelijke omgeving zal zijn. Dat is zeker een voordeel ten opzichte van Variant 1. Cultuurhistorische waarde Bij het verder ontwikkelen van deze variant dient de cultuurhistorische waarde rondom Fort Nigtevecht nader uitgewerkt te worden.

Beheer en onderhoud Organisatie De alternatieve verbinding komt in eigendom bij de provincie Utrecht. De provincie Utrecht heeft momenteel een zestal beweegbare bruggen in haar areaal die ze beheert en onderhoud. Deze variant is een traditionele brug, met niet gangbare aanlandingen. Ten aanzien van de hoofdoverspanning is ruim voldoende ervaring beschikbaar. Ten aanzien van de toepassing van liften als aanlandingen in het buiten gebied is de ervaring zeer beperkt in de provincie Utrecht. In de Provincie Noord-Holland zijn bij o.a. de Zuid Tangent (snelle busverbinding Haarlem – Amsterdam - Schiphol) liften toegepast voor het toegankelijk maken van de bushaltes die niet op maaiveld staat. Als gevolg van veelvuldig terugkomend vandalisme heeft de beheerder besloten de liften buiten dienst te stellen. Als gevolg van de hiervoor genoemde problematiek is met name voor beheer en onderhoud voor de duur van 20 jaar aanvullend onderzoek nodig, door bijvoorbeeld het organiseren van een marktconsultatie. In het nadere onderzoek moeten o.a. de volgende aspecten onderzocht worden: • Risico’s moeten nader bepaald en verdeeld worden tussen overheid en realiserende marktpartij, met name bij overmachtssituaties, bedienfouten • Wie is verantwoordelijk voor incidentmanagement?


45

• • •

Het op te leveren onderhoudsniveau (versleten/ afgedraaid/ restlevensduur) aan het eind van de contract periode van met name de bediening, de besturing, de bewegende delen. De prestatie-eisen die aan de alternatieve verbinding worden gesteld (met name de beschikbaarheid, betrouwbaarheid en restlevensduur) in relatie tot betalingen aan de onderhoudende marktpartij. Wat is het serviceniveau voor de gebruikers van de fietsverbinding, zoals betrouwbaarheid verbinding of openingstijden.

Storingsgevoeligheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. storingsgevoeligheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding (zie bijlage C). Beschikbaarheid Bij deze variant is een aantal risico’s te benoemen t.a.v. beschikbaarheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding (zie daarvoor Bijlage C). Wel geldt hierbij dat storingen aan liften, hoewel ze wellicht met regelmaat voorkomen (zie het aspect storingsgevoeligheid), een minder grote invloed hebben op beschikbaarheid omdat vermoedelijk veel storingen aan liften door een deskundige monteur verholpen kunnen worden.

Hoofdrisico’s Deze variant kent 3 hoofdrisico’s, te weten: • Het technisch falen van de lift. • Er treden problemen op bij certificering, initiële of jaarlijkse liftkeuring, waarna AV buiten gebruik moet worden gesteld. • Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk Oost en West. De overige risico’s zijn opgenomen in bijlage C.

Kosten Deze variant past binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln.


46

6.2.2

Variant 2b – Roltrap

Principeschets

Toelichting Bovenstaand is een principeschets weergegeven van een fietsverbinding met roltrappen ter hoogte van de landhoofden. Dit concept maakt gebruik van een uitgebreide elektromechanische installatie, men heeft namelijk om in beide richtingen de waterweg te kunnen kruisen vier roltrappen nodig. Er kan eventueel gebruik gemaakt worden van twee roltrappen die in beide richtingen kunnen worden gebruikt. Deze laatste uitvoering vraagt ook een uitgebreide automatisering installatie. De roltrappen wordt per landhoofd tweevoudig uitgevoerd en kan 24x7 worden gebruikt. Aan de hand van de automatische roltrappen kunnen fietsers en voetgangers op het brugdeel komen. Dit brugdeel wordt gebruikt om de waterweg fietsend of wandelend te kruisen. Op het einde van het brugdeel kan gebruik gemaakt worden van een roltrap om opnieuw het wegniveau te bereiken.

Veiligheid Sociaal veilig ontwerp en beheer Zichtbaarheid Vergeleken met een lift is het zicht op gebruikers van dit type verbinding beter, omdat er meer alzijdig zicht is. Eenduidigheid Anders dan bij een lift is het ruimtebeslag van een roltrap in de openbare ruimte groot. Er zijn namelijk vier roltrappen nodig (open afkomend verkeer dienen gescheiden te zijn, hoewel er ook roltrappen zijn, die kunnen switchen van rolrichting). De roltrappen worden objecten, die door hun ruimtebeslag, afhankelijk van de uitvoering/ materiaalkeuze, kwetsbaar zijn als schuilplek of plasplek. Toegankelijkheid De roltrap is, ook indien hij defect is nog te gebruiken, wat de gebruiksvriendelijkheid ten goede komt. Doordat je zelf niet hoeft te lopen en alleen de fiets vast moet houden, hoef je anders dan bij variant 2C geen twee dingen tegelijk doen. 2B is op dit aspect gebruiksvriendelijker dan 2C. Iemand, die zich bedreigd voelt, kan altijd een kant op vluchten, zonder te hoeven wachten.


47

Aantrekkelijkheid Net als een lift is een roltrap in de openbare ruimte kwetsbaar, misschien zelfs nog kwetsbaarder dan een lift, omdat de wind bladeren en zwerfvuil met zich meebrengt, die de techniek kunnen belemmeren. Een oplossing zou zijn de roltrappen in een gebouw op te nemen, maar dat heeft weer andere nadelen. Enige mate van beschutting is echter wenselijk. Minder dan een lift is een roltrap in de openbare ruimte een aantrekkelijk object om te koloniseren door hangjongeren. Sociale aspecten van duurzaamheid Zijn niet benoemd in deze variant, omdat dit criteria niet van toepassing is. Context sociale veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Criminaliteit en overlast Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Technische veiligheid Arboveiligheid & Machineveiligheid Bij deze variant concentreren de risico’s t.a.v. Arbo en machineveiligheid zich op de landhoofden. Voor de roltrappen zijn er een aantal risico’s t.a.v. Arbo en machine veiligheid. Het gaat dan met name om risico’s als: • Bewegingen van de machine bij het uitvoeren van onderhoud. • Vastraken / gegrepen worden door draaiende / bewegende delen van de roltrappen. Constructieve veiligheid Voor deze variant zijn de risico’s t.a.v. constructieve veiligheid met name gelegen in een ontwerp van de brug dat onvoldoende sterkte en/of stabiliteit van de constructie bied. Dit komt vaker voor bij 'ranke' constructies. In het ontwerp is dan ook veel aandacht voor sterkte en stabiliteit van de constructie nodig.

Landschap en natuur Flora- en faunawet Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Ecologische hoofdstructuur Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing Deze variant heeft een helingbaan (roltrap), daar is ten opzichte van de varianten 1 en 2A veel meer ruimtebeslag mee gemoeid, omdat er als het ware gebouwen ontstaan (luifelconstructie voor roltrap). Naast de constructies die dit meebrengt is consequentie dat bomen gekapt moeten worden voor de stijgpunten van de constructie onvermijdelijk. De aanlandingen beïnvloeden een groter deel van de (lokale) openheid van het kanaal. Landschapsstructuur wordt gevolgd, dus impact hierop is niet groot. Cultuurhistorische waarde Bij het verder ontwikkelen van deze variant dient de cultuurhistorische waarde rondom Fort Nigtevecht nader uitgewerkt te worden.

Beheer en onderhoud Organisatie De alternatieve verbinding komt in eigendom bij de provincie Utrecht. De provincie Utrecht heeft momenteel een zestal beweegbare bruggen in haar areaal die ze beheert en onderhoud. Deze variant is een traditionele brug, met niet gangbare aanlandingen. Ten aanzien van de hoofdoverspanning is ruim voldoende ervaring beschikbaar. Ten aanzien van de toepassing


48

van roltrappen als aanlandingen in het buitengebied is er geen ervaring in de Provincie Utrecht en de Provincie Noord-Holland. Om deze fietsverbinding te kunnen aanbesteden is, met name voor beheer en onderhoud voor de duur van 20 jaar, aanvullend onderzoek nodig door bijvoorbeeld het organiseren van een marktconsultatie. In het nadere onderzoek moeten o.a. de volgende aspecten onderzocht worden: • Risico’s moeten nader bepaald en verdeeld worden tussen overheid en realiserende marktpartij, met name bij overmachtssituaties • Wie is verantwoordelijk voor incidentmanagement? • Het op te leveren onderhoudsniveau (versleten/ afgedraaid/ restlevensduur) aan het eind van de contract periode van met name de bediening, de besturing, de bewegende delen. • De prestatie-eisen die aan de alternatieve verbinding worden gesteld (met name de beschikbaarheid, betrouwbaarheid en restlevensduur) in relatie tot betalingen aan de onderhoudende marktpartij. • Wat het serviceniveau is voor de gebruikers van de fietsverbinding, bijvoorbeeld verwachte beschikbaarheid.

Storingsgevoeligheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. storingsgevoeligheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding (zie bijlage C). Met name de toegepaste roltrappen zijn storingsgevoelige onderdelen van de fietsverbinding. De ervaring bij andere objecten (Beneluxtunnel, fietsbrug Pernis etc.) leert dat roltrappen, met name waar ze in een buitensituatie worden toegepast storingsgevoelig zijn. Beschikbaarheid Bij deze variant is een aantal risico’s te benoemen t.a.v. beschikbaarheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding (zie daarvoor bijlage C). Wel geldt hierbij dat storingen aan liften en roltrappen, hoewel ze wellicht met regelmaat voorkomen (zie het aspect storingsgevoeligheid), een minder grote invloed hebben op beschikbaarheid omdat vermoedelijk veel storingen aan liften en roltrappen door een deskundige monteur vrij snel verholpen kunnen worden.

Hoofdrisico’s Deze variant kent 3 hoofdrisico’s, te weten: • Het technisch falen van de roltrap. • Er treden problemen op bij certificering, initiële of jaarlijkse roltrapkeuring, waarna AV buiten gebruik moet worden gesteld. • Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk Oost en West. De overige risico’s zijn opgenomen in bijlage C.



49

6.2.3

Variant 2c – Trap (sleeplift)

Principeschets

Toelichting Bovenstaand is een principeschets weergegeven van een brug met vaste trappen ter hoogte van de landhoofden. Dit concept maakt gebruik van een vaste trap in combinatie met een fietsgoot, men heeft namelijk om in beide richtingen de waterweg te kunnen kruisen vier sleepliften nodig. De trap heeft een fietsgoot en deze wordt per landhoofd tweevoudig uitgevoerd, deze optie kan 24x7 worden gebruikt. De gebruiker kan de fiets doormiddel van de fietsgoot langs de trap mee naar boven nemen. Optioneel kan er een extra ondersteuning worden aangebracht middels een fiets-sleeplift. Deze optie is wel meeberekend in de investeringsraming. De fiets kan dan doormiddel van de sleeplift naar het deel worden verplaatst. Wanneer de gebruiker is aangekomen op het brugdeel kan hij fietsend of wandelend de waterweg kruisen. Op het einde van het brugdeel kan de gebruiker zelf opnieuw gebruik maken van een vaste trap terwijl de fiets opnieuw wordt meegenomen middels de fietsgoot.

Veiligheid Sociaal veilig ontwerp en beheer Zichtbaarheid Ook hier is alzijdig zicht, gunstig vanuit sociale veiligheid. Anders dan bij een roltrap is het ook mogelijk om een open trap uit te voeren, waardoor het geheel eerder een zwevende uitstraling kan krijgen dan een gebouwde. Dat levert ook extra zichtbaarheid op (je kan zien wat er beneden je gebeurt). Doordat er geen wachttijd is, kan de oversteek vlot afgehandeld worden en is een fietser relatief snel binnen zicht van derden. Eenduidigheid Anders dan bij een lift is het ruimtebeslag van een trap (sleeplift) in de openbare ruimte groot. Er zijn namelijk vier trappen nodig (open afkomend verkeer dienen gescheiden te zijn, hoewel er ook sleepliften en zijn, die kunnen switchen van richting, dat zou een kostenbesparende variant kunnen zijn). De trappen worden objecten, die door hun ruimtebeslag, afhankelijk van de uitvoering/ materiaalkeuze, kwetsbaar zijn als schuil- of plasplek.


50

Toegankelijkheid Indien het mechaniek niet werkt zal de trap ook bruikbaar blijven voor mensen die fysiek in staat zijn hun fiets mee naar boven te nemen over de trap. Dat is minder gebruiksvriendelijk, maar het zal minder vermijdgedrag opleveren dan een oversteek die volledig afhankelijk is van de techniek. Een sleeplift zal voor ouderen met fiets of rollator een obstakel kunnen worden. Je moet tenslotte zelf een handeling verrichten om fiets of rollator aan te haken en tegelijk zelf gaan lopen, dat is gebruiksonvriendelijk. Bovendien is een hoogte van minimaal 8,9 meter (zie § 4.2 uitgangspunten) overbruggen met een trap niet voor iedereen mogelijk. Deze variant scoort minder goed op gebruiksvriendelijkheid. Aantrekkelijkheid Een trap met sleeplift zonder ombouw is minder aantrekkelijk dan een roltrap of lift als element om te koloniseren. Sociale aspecten van duurzaamheid Zijn niet benoemd in deze variant, omdat dit criteria niet van toepassing is. Context sociale veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Criminaliteit en overlast Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Technische veiligheid Arboveiligheid & Machineveiligheid Bij deze variant zijn er weinig risico’s t.a.v. Arbo veiligheid. Er zijn geen risico’s t.a.v. machineveiligheid, aangezien deze variant geen machine is. Constructieve veiligheid Voor deze variant zijn de risico’s t.a.v. constructieve veiligheid met name gelegen in een ontwerp van de brug dat onvoldoende sterkte en/of stabiliteit van de constructie biedt. Dit komt vaker voor bij 'ranke' constructies. In het ontwerp is dan ook veel aandacht voor sterkte en stabiliteit van de constructie nodig. Landschap en natuur Flora- en faunawet Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Ecologische hoofdstructuur Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing Deze variant is qua overspanning vergelijkbaar met variant 2a op dit beoordelingsaspect. Alleen de aanlandingen beïnvloeden een groter deel van de (lokale) openheid van het kanaal. Landschapsstructuur wordt gevolgd, dus impact hierop is niet groot. Cultuurhistorische waarde Bij het verder ontwikkelen van deze variant dient de cultuurhistorische waarde rondom Fort Nigtevecht nader uitgewerkt te worden.

Beheer en onderhoud Organisatie Deze variant is een traditionele brug met trappen. Beheer en onderhoudservaring is in ruimte mate aanwezig. De bestaande organisatie kan deze brug goed beheren.


51

Naast de ervaring met de technieken is de ervaring met de contractvorm van belang bij het beoordelingsaspect beheer en onderhoud – organisatie. In beginsel zijn de beoordelingen bij de overige varianten m.b.t. het contractuele aspect ook voor deze variant van belang. Daarbij hoort echter de kanttekening dat deze variant een volledig civiel kunstwerk is, zonder bewegende onderdelen etc. Daarvoor zijn de beheer en onderhoudsinspanningen in de eerste 20 jaar doorgaans beperkt.

Storingsgevoeligheid Deze variant kent geen elementen die aanleiding kunnen zijn tot veelvuldige storingen. Er zijn immers geen elektrotechnisch en werktuigbouwkundige elementen in deze variant. Beschikbaarheid Deze variant kent geen elementen die aanleiding kunnen zijn tot veelvuldige storingen en dus niet-beschikbaarheid. Er zijn immers geen omvangrijke elektrotechnisch en werktuigbouwkundige elementen in deze variant.

Hoofdrisico’s Deze variant kent 3 hoofdrisico’s, te weten: • Het technisch falen van de sleeplift. • Er treden problemen op bij certificering, initiële of jaarlijkse keuring van de sleeplift, waarna AV buiten gebruik moet worden gesteld. • Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk Oost en West. De overige risico’s zijn opgenomen in bijlage C.

Kosten Deze variant (zowel met als zonder sleeplift) past binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln.


52

6.2.4

Variant 2d – Loopband

Principeschets

Toelichting Bovenstaand is een principeschets weergegeven van een brug met loopbanden ter hoogte van de landhoofden. De loopband wordt per landhoofd tweevoudig uitgevoerd en kan 24x7 worden gebruikt. De loopband kenmerkt zich door een bewegingsrichting. Aan de hand van de automatische loopbanden kunnen fietsers en voetgangers op het brugdeel komen. Het brugdeel wordt gebruikt om de waterweg fietsend of wandelend te kruisen. Op het einde van het brugdeel kan gebruik gemaakt worden van een loopband om opnieuw het wegniveau te bereiken. Dit concept maakt gebruik van een elektromechanische installatie, men heeft namelijk om in beide richtingen de waterweg te kunnen kruisen vier loopbanden nodig. Er kan eventueel gebruik gemaakt worden van twee loopbanden die in beide richtingen kunnen worden gebruikt. Deze laatste uitvoering vraagt ook een uitgebreidere besturingsautomatisering.

Veiligheid Sociaal veilig ontwerp en beheer Zichtbaarheid Hier is sprake van alzijdig zicht en dat is gunstig voor de sociale veiligheid. Anders dan bij een roltrap is het ook mogelijk om een smalle strook te maken, waardoor het geheel eerder een zwevende uitstraling kan krijgen dan een gebouwde. Dat levert ook extra zichtbaarheid op (ook hier kan je redelijk zien wat er beneden je gebeurt). Doordat er geen wachttijd is, kan de oversteek vlot afgehandeld worden en is een fietser relatief snel binnen zicht van derden (alleen aan de puntzijde). Eenduidigheid Anders dan bij een lift is het ruimtebeslag van een loopband in de openbare ruimte groot. Er zijn namelijk vier loopbanden nodig (open afkomend verkeer dienen gescheiden te zijn, hoewel er ook loopbanden zijn, die kunnen switchen van rolrichting, dat zou een kostenbesparende variant kunnen zijn). De loopbanden worden objecten, die door hun ruimtebeslag, afhankelijk van de uitvoering/ materiaalkeuze, kwetsbaar zijn als schuil- of plasplek.


53

Toegankelijkheid Indien het mechaniek niet werkt, zal de loopband door de steile hellingbaan enkel met veel moeite bruikbaar blijven. Door inzet van een stroef materiaal zal dit nadeel deels opgeheven kunnen worden. Deze variant is in dat geval minder gebruiksvriendelijk, maar zal minder vermijdgedrag opleveren dan bij een defecte lift of kraan. Een loopband zal voor ouderen met fiets, rollator en met een scootmobiel gebruikt kunnen worden. Aantrekkelijkheid Een loopband is minder aantrekkelijk dan een roltrap of lift als element om te koloniseren. Ook hier geldt de kwetsbaarheid voor vastlopen ten gevolge van het ophopen van zwerfvuil en bladeren. Sociale aspecten van duurzaamheid Zijn niet benoemd in deze variant, omdat dit criteria niet van toepassing is. Context sociale veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Criminaliteit en overlast Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Technische veiligheid Arboveiligheid & Machineveiligheid Bij deze variant concentreren de risico’s t.a.v. Arbo en machineveiligheid zich op de landhoofden. Immers de brug over het Amsterdam Rijnkanaal zelf is een ‘traditionele’ brug die weinig Arbo risico’s met zich mee brengt en geen machine veiligheidsrisico’s. Voor de loopbanden is er een aantal risico’s t.a.v. Arbo en machine veiligheid. Het gaat dan met name om risico’s als: • Bewegingen van de machine bij het uitvoeren van onderhoud. • Vastraken / gegrepen worden door draaiende / bewegende delen van de loopbanden Constructieve veiligheid Voor deze variant zijn de risico’s t.a.v. constructieve veiligheid met name gelegen in een ontwerp van de brug dat onvoldoende sterkte en/of stabiliteit van de constructie bied. Dit komt vaker voor bij 'ranke' constructies. In het ontwerp is dan ook veel aandacht voor sterkte en stabiliteit van de constructie nodig. Landschap en natuur Flora- en faunawet Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Ecologische hoofdstructuur Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing Deze variant is qua overspanning vergelijkbaar met de brug met lift (variant 2a) op dit beoordelingsaspect. Alleen de aanlandingen beïnvloeden een groter deel van de (lokale) openheid van het kanaal. Landschapsstructuur wordt gevolgd maar constructie is breder, dus impact hierop kan groter zijn. Cultuurhistorische waarde Bij het verder ontwikkelen van deze variant dient de cultuurhistorische waarde rondom Fort Nigtevecht nader uitgewerkt te worden.


54

Beheer en onderhoud Organisatie Deze variant is vergelijkbaar met de variant 2b roltrap op dit beoordelingsaspect. Storingsgevoeligheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. storingsgevoeligheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding (zie bijlage C). Met name de toegepaste loopbanden zijn storingsgevoelige onderdelen van de fietsverbinding. De ervaring bij andere bruggen leert dat roltrappen, die immers vergelijkbaar zijn, met name waar ze in een buitensituatie worden toegepast, storingsgevoelig zijn. Beschikbaarheid Bij deze variant is een aantal risico’s te benoemen t.a.v. beschikbaarheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding (zie daarvoor bijlage C). Wel geldt hierbij dat storingen aan loopbanden, hoewel ze wellicht met regelmaat voorkomen (zie het aspect storingsgevoeligheid), een minder grote invloed hebben op beschikbaarheid omdat vermoedelijk veel storingen aan loopbanden door een deskundige monteur vrij snel verholpen kunnen worden.

Hoofdrisico’s Deze variant kent 3 hoofdrisico’s, te weten: • Het technisch falen van de loopband. • Er treden problemen op bij certificering initiële of jaarlijkse keuring loopband, waarna AV buiten gebruik moet worden gesteld. • Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk Oost en West. De overige risico’s zijn opgenomen in bijlage C.



55

6.3

Variant 3 - Kraanbrug met fietscontainer

Principeschets

Toelichting Bovenstaande principeschets geeft een beeld van een kraan met fietscontainer waarmee er een vrij experimentele fietsverbinding kan worden gerealiseerd. Dit concept maakt gebruik van een eenvoudige kraanconstructie, deze bestaat uit een fietscontainer die aan de hand van dragende elementen van de ene naar de andere oever verplaatst. De kraanbrug met fietscontainer kan zowel zonder als met bedienaar worden uitgevoerd. Het is wettelijk niet verplicht om een bedienaar aanwezig te hebben, echter vanuit het criteria veiligheid wel wenselijk. De bedieningskosten zullen optioneel meegenomen worden, hierbij zijn wij uitgegaan dat deze service 16 uur per dag aanwezig zal zijn op nader te bepalen tijden. De fietscontainer gaat heen en weer en dient zo uitgerust te zijn dat er een aantal personen inclusief fiets-rolstoel-scootmobiel in kunnen plaats nemen. In combinatie met deze functie moeten aankomst/vertrekplaats zo zijn uitgerust dat gebruikers de fietscontainer veilig kunnen betreden/verlaten.

Veiligheid Sociaal veilig ontwerp en beheer met bediening Zichtbaarheid Doordat deze variant in onze aanname ook bediend moet worden, is er sprake van sociale controle en is er hulp bij in- en uitstappen. Net als bij de gondel dienen mensen lang te wachten omdat de kraan heen en weer takelt en er maar een bak wordt benut. De bedienaar gaat mee met de fietscontainer. Net als bij variant 1 (de gondelbrug) zal er minieme verlichting nodig zijn. Er worden geen problemen met gelijkmatigheid voorzien. Net als bij de gondel geldt dat aanwezigheid van een bedienaar prettig is, maar dat deze, zeker bij een 24-uurs bezetting, kwetsbaar is bij overlast met hangjongeren en andere aspecten van criminaliteit. Indien fietsers lang moeten wachten en het er druk wordt, neemt de kans op zakkenrollerij toe.

Eenduidigheid Lang wachten betekent dat mensen in banen geleid zullen moeten worden. Bij deze variant is het niet ondenkbaar dat er dranghekken of een andere geleiding komt om mensen niet voor te laten dringen.


56

Toegankelijkheid Net als dat in de bouw gebeurt, zal ook hier de fietscontainer de momenten dat de kraan buiten gebruik is, kunnen zweven op een hoogte waar vandalen en anderszins kwaadwillenden geen schade kunnen aanrichten. Aantrekkelijkheid Gevoeligheid voor wind kunnen zorgen voor ongemak in gebruik en dat kan vermijdingsgedrag in de hand werken. Bij een kraan zal net als bij de gondelbrug een wachtruimte met wc voor de bedienaar moeten komen. Met dito kwetsbaarheid voor vernieling en graffiti. Sociale aspecten van duurzaamheid Omdat hier menskracht vereist is, zal het bijdragen aan werkgelegenheid. Mogelijkerwijs kunnen ook vrijwilligers ingezet worden en misschien wel in combinatie met een dagbesteding van mensen met een fysieke of een geestelijke beperking. De aanwezigheid van beroepskrachten/personeel kan een positieve bijdrage leveren aan het ontmoeten. Het kan vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) bezien een prettige plek worden voor "een praatje met de kraanmachinist".

Deze variant kwam ook zonder bedienaar worden uitgevoerd. Vanuit sociale veiligheid en criminaliteitspreventie is deze variant ongunstig.

Sociaal veilig ontwerp en beheer zonder bedienaar Zichtbaarheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Eenduidigheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Toegankelijkheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Aantrekkelijkheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Sociale aspecten van duurzaamheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Voor de andere aspecten maakt het voor de beoordeling niet uit of deze variant nu met of zonder bedienaar wordt uitgevoerd. Een randvoorwaarden hierbij is dat er communicatie met een hulpverlenende instantie, vanuit de fietscontainer, mogelijk moet zijn.

Context sociale veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Criminaliteit en overlast Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Technische veiligheid Arboveiligheid & Machineveiligheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. Arbo en machine veiligheid (zie daarvoor bijlage C). Voorbeelden van risico’s zijn: • Gevaren door het werken op hoogte, • Bewegingen van de machine bij het uitvoeren van onderhoud. • Vastraken / gegrepen worden door draaiende / bewegende delen van de installatie


57

•

Onveilig gedrag van de container als bijvoorbeeld: container vertrekt voordat container dicht is, container is niet volledig op hoogte voordat container de oversteek maakt, deuren container gaan open / zijn niet vergrendeld tijdens oversteek

Tevens is het vermoeden dat deze variant tamelijk onderhoudsintensief zal zijn, waardoor risico’s t.a.v. Arbo en machine veiligheid zich vaker voor kunnen doen.

Constructieve veiligheid Er zijn aanzienlijke risico’s benoemd t.a.v. constructieve veiligheid (zie daarvoor bijlage C). Deels hangt dit samen met het type hoofddraagconstructie, deels ook met het feit dat de container zich aan de onderkant van de hoofddraagconstructie bevindt. • De container wordt aangevaren. • Afbreukrisico is groter, bij aanvaring is container mogelijk verwoest en passagiers (ernstig) verwond. Bij traditionele brug doorgaans alleen materiele schade. • Hele constructie (2 landhoofden/steunpunten) klapt om bij aanvaring • De container raakt in eigentrilling. Landschap en natuur Flora- en faunawet Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Ecologische hoofdstructuur Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Cultuurhistorische waarde Bij het verder ontwikkelen van deze variant dient de cultuurhistorische waarde rondom Fort Nigtevecht nader uitgewerkt te worden.

Beheer en onderhoud Organisatie De alternatieve verbinding komt in eigendom bij de provincie Utrecht. De provincie Utrecht heeft momenteel slechts zestal beweegbare bruggen in haar areaal die ze beheert en onderhoud. De kraanbrug is een variant met diverse technieken die momenteel niet in het areaal van de provincie Utrecht zijn, en waarmee de provincie dus geen ervaring heeft. Uit de risicoanalyse (zie bijlage C) blijkt dat meerdere risico’s er toe kunnen leiden dat gebruikers van de kraanbrug opgesloten raken in de fietscontainer. Ook dit is een aspect dat zich niet voordoet bij het huidige areaal. Doordat het bij storingen niet alleen gaat om storingsherstel, maar ook om zorg voor passagiers, dient de beheerorganisatie daarop ingericht te worden. Naast de ervaring met de technieken is de ervaring met de contractvorm van belang bij het beoordelingsaspect beheer en onderhoud – organisatie. Zowel de Provincie Utrecht als de Provincie Noord-Holland hebben geen ervaring met het aanbesteden van deze nog vrij experimentele fietsverbinding als openbare fietsverbinding in het buitengebied. Om deze fietsverbinding te kunnen aanbesteden voor de realisatie en beheer en onderhoud voor de duur van 20 jaar is aanvullend onderzoek, door bijvoorbeeld het organiseren van een marktconsultatie, nodig om de haalbaarheid, de juiste aanbestedingswijze en bijbehorende type contract te bepalen. In het nadere onderzoek moeten o.a. de volgende aspecten onderzocht worden: • Risico’s moeten nader bepaald en verdeeld worden tussen overheid en realiserende marktpartij, met name bij overmachtssituaties, bedienfouten • Wie is verantwoordelijk voor incidentmanagement? • Het op te leveren onderhoudsniveau (versleten/ afgedraaid/ restlevensduur) aan het eind van de contract periode van met name de bediening, de besturing, de


58

• •

bewegende delen. De prestatie-eisen die aan de alternatieve verbinding worden gesteld (met name de beschikbaarheid, betrouwbaarheid en restlevensduur) in relatie tot betalingen aan de onderhoudende marktpartij. Wat het serviceniveau is voor de gebruikers van de fietsverbinding, bijvoorbeeld verwachte beschikbaarheid, wel of geen bedienaar, openingstijden.

Storingsgevoeligheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. storingsgevoeligheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding (zie bijlage C). Beschikbaarheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. beschikbaarheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot al dan niet langdurige niet-beschikbaarheid (zie daarvoor bijlage C). Voorbeelden van risico’s zijn: • Vandalisme • Uitval energievoorziening • Aanvaringen • Onbruikbaarheid bij harde wind, sneeuw en ijsvorming • Brand • Lange reparatietijden vanwege de bijzondere niet gangbare constructie Hoofdrisico’s Deze variant kent 4 hoofdrisico’s, te weten: • Gekozen techniek blijkt vele malen duurder dan geraamd. • Hulpdiensten stellen aanvullende eisen aan uitvoering van de fietsverbinding. • Het technisch falen van de vrij experimentele fietsverbinding. • Er treden problemen op bij certificering, bijvoorbeeld initiële keuring, of jaarlijkse keuring, waarna AV buiten gebruik moet worden gesteld. • Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk Oost en West. De overige risico’s zijn opgenomen in bijlage C.

Kosten Deze variant met bedienaar past niet binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln. Deze variant zonder bedienaar past niet binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln.


59

6.4

Variant 4 - Railbaan met wagen

Principeschets

Toelichting Deze variant is ontstaan uit het idee dat de vrij experimentele fietsersverbinding een attractie kan of mag worden. De railbaan principe is gebaseerd op basis van een achtbaan-constructie, dat vraagt om een uitgebreide elektrotechnische en mechanische installatie. De railbaan met wagen kan zowel zonder als met bedienaar worden uitgevoerd. Het is wettelijk niet verplicht om een bedienaar aanwezig te hebben, echter vanuit het criteria veiligheid wel wenselijk. De bedieningskosten zullen optioneel meegenomen worden, hierbij zijn wij uitgegaan dat deze service 16 uur per dag aanwezig zal zijn op nader te bepalen tijden. De wagen gaat over rails en dient een aantal gebruikers met fiets-rolstoelscootmobiel van de ene naar de andere oever te brengen. De aankomst- en vertrekplaatsen dienen zo zijn uitgerust te zijn dat gebruikers de wagen veilig kunnen betreden/verlaten.

Veiligheid Sociaal veilig ontwerp en beheer met bedienaar Zichtbaarheid Er is menselijk toezicht gedurende de momenten dat de railbaan met wagen loopt. De bedienaar gaat mee in de wagen en bedient dus niet vanaf de wal. Dat is gunstig voor informele controle en dus voor de veiligheidsbeleving en hulp bij in- en uitstappen. Eenduidigheid Lang wachten betekent dat mensen in banen geleid zullen moeten worden. Bij deze variant is het niet ondenkbaar dat er dranghekken of een andere geleiding komt om mensen niet voor te laten dringen. Toegankelijkheid Net als dat bij de bouw gebeurt, zal ook hier de wagen op de momenten dat de railbaan buiten gebruik is, kunnen zweven op een hoogte waar vandalen en anderszins kwaadwillenden geen schade kunnen aanrichten. Aantrekkelijkheid Het is een aantrekkelijk object, dat een grote mate van identiteit kan verlenen aan het dorp Nigtevecht. Het zal in die zin ook een baken zijn, een landmark, waar fietsers in het buitengebied zich op kunnen oriënteren. Gedurende de tijd dat de railbaan operationeel is, zal er geluid zijn. Maar het betreft hier geluid in een omgeving waar ook al veel zwaar vrachtverkeer per water plaatsvindt. Sociale aspecten van duurzaamheid Omdat hier menskracht vereist is, zal het bijdragen aan werkgelegenheid. Mogelijkerwijs kunnen ook vrijwilligers ingezet worden en misschien wel in combinatie met een dagbesteding


60

van mensen met een fysieke of geestelijke beperking. De aanwezigheid van beroepskrachten/personeel kan een positieve bijdrage leveren aan het ontmoeten. Het kan vanuit de Wmo bezien een prettige plek worden voor "een praatje met de wagenmeester".

Deze variant kwam ook zonder bedienaar worden uitgevoerd. Vanuit sociale veiligheid en criminaliteitspreventie is deze variant ongunstig.

Sociaal veilig ontwerp en beheer zonder bedienaar Zichtbaarheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Eenduidigheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Toegankelijkheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Aantrekkelijkheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Sociale aspecten van duurzaamheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect.

Voor de andere aspecten maakt het voor de beoordeling niet uit of deze variant nu met of zonder bedienaar wordt uitgevoerd. Een randvoorwaarden hierbij is dat er communicatie met een hulpverlenende instantie, vanuit de wagen, mogelijk moet zijn.

Context sociale veiligheid Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Fysieke veiligheid (externe omgeving) Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Criminaliteit en overlast Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Technische veiligheid Arboveiligheid & Machineveiligheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. Arbo en machine veiligheid (zie daarvoor bijlage C). Voorbeelden van risico’s zijn: • Gevaren door het werken op hoogte, • Bewegingen van de machine bij het uitvoeren van onderhoud. • Vastraken / gegrepen worden door draaiende / bewegende delen van de installatie • Onveilig gedrag van de container als bijvoorbeeld: container vertrekt voordat container dicht is, container is niet volledig op hoogte voordat container de oversteek maakt, deuren container gaan open / zijn niet vergrendeld tijdens oversteek Tevens is het vermoeden dat deze variant tamelijk onderhoudsintensief zal zijn, waardoor risico’s t.a.v. Arbo en machine veiligheid zich vaker voor kunnen doen.

Constructieve veiligheid Er zijn aanzienlijke risico’s benoemd t.a.v. constructieve veiligheid. Deels hangt dit samen met het type hoofddraagconstructie, deels ook met het feit dat de gondel zich aan de onderkant van de hoofddraagconstructie bevindt. • De container wordt aangevaren • Afbreukrisico is groter, bij aanvaring is container mogelijk verwoest en passagiers


61

• •

(ernstig) verwond. Bij traditionele brug doorgaans alleen materiele schade Hele constructie (2 landhoofden/steunpunten) klapt om bij aanvaring De container raakt in eigentrilling

Een railbaan met wagen zonder bedienaar is vergelijkbaar met de gondel zonder bedienaar en wordt niet als aparte variant beoordeeld; zie variant 1.

Landschap en natuur Flora- en faunawet Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Ecologische hoofdstructuur Deze variant is vergelijkbaar met de gondelbrug op dit beoordelingsaspect. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing Deze constructie is te hoogstedelijk en doet afbreuk aan de beleving van het cultuurhistorische kleinschalige Vechtlandschap en de waterlinie. Cultuurhistorische waarde Bij het verder ontwikkelen van deze variant dient de cultuurhistorische waarde rondom Fort Nigtevecht nader uitgewerkt te worden.

Beheer en onderhoud Organisatie Deze variant is vergelijkbaar met de kraanbrug met fietscontainer op dit beoordelingsaspect. Storingsgevoeligheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. storingsgevoeligheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding. Specifiek bij deze variant speelt mee dat er een werktuigbouwkundig mechanisme moet zijn dat er continu voor zorgdraagt dat de bak waarin de passagiers zich bevinden horizontaal blijft. Dit wordt ingeschat als een kwetsbaar, storingsgevoelig onderdeel van deze variant. Beschikbaarheid Bij deze variant is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. beschikbaarheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot al dan niet langdurige niet-beschikbaarheid (zie daarvoor bijlage C). Voorbeelden van risico’s zijn: • Vandalisme • Uitval energievoorziening • Aanvaringen • Onbruikbaarheid bij harde wind, sneeuw en ijsvorming • Brand • Lange reparatietijden vanwege de bijzondere niet gangbare constructie Hoofdrisico’s Deze variant kent 4 hoofdrisico’s, te weten: • Gekozen techniek blijkt vele malen duurder dan geraamd. • Hulpdiensten stellen aanvullende eisen aan uitvoering van de fietsverbinding. • Het technisch falen van de vrij experimentele fietsverbinding. • Er treden problemen op bij certificering, bijvoorbeeld initiële keuring, of jaarlijkse keuring, waarna AV buiten gebruik moet worden gesteld. • Beperkte sociale controle op de Kanaaldijk Oost en West. De overige risico’s zijn opgenomen in bijlage C.


62

Kosten Deze variant met bedienaar past niet binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln. Deze variant zonder bedienaar past niet binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln.


63

7

OVERZICHT BEOORDELING VARIANTEN

De verschillende varianten hebben een score gekregen van de deskundigen van de verschillende bureaus. In Bijlage C Beoordelingsmatrix is een gedetailleerde matrix met alle score opgenomen. In onderstaande paragrafen zijn de resultaten van de beoordelingscriteria veiligheid, landschap en natuur, beheer & onderhoud en kosten nader uiteengezet. 7.1

Fietsbrug

7.1.1

Veiligheid

Voor de veiligheidsbeoordeling op de varianten van locatie 6 bestaat er onderscheid tussen de locatie an sich en de onderlinge varianten van de locatie. Voor alle varianten van locatie 6 is het positief dat er een relatief laag risico is op vandalisme en graffiti vanwege het feit dat er geen bewegende onderdelen aanwezig zijn en grondlichamen zich niet goed lenen voor graffity. Tevens is er door de continue beschikbaarheid geen sprake van opstopping van verkeersstromen. Een negatief aspect is dat het bundelen van avondstromen erg lastig is met een vaste verbinding, omdat deze altijd beschikbaar is en ‘s avonds het veiligheidsgevoel door het onbreken van sociale controle op de fietsverbinding laag is. Een fietsverbinding die ‘s avonds is afgesloten heeft dit probleem niet. In een gebied met zeer weinig sociale ogen is dit een zwaarwegend punt. Hierdoor kan ook mijdgedrag van de brug optreden. De varianten 1 en in mindere mate 2 met parallele hellingbaan aan de oostzijde van het kanaal scoren op het gebied van zichtbaarheid van de fietsers laag. Aan beide zijden van het kanaal komen de gebruikers ver van sociale ogen van de brug. Tevens blokkeren de hellingbanen zichtlijnen naar de kanaaldijk oost. Varianten 3 en 4 scoren qua zichtbaarheid van de fietsers beter dan 1 en 2 voor de oostelijke hellingbaan omdat fietsers hier in het open landschap richting bebouwing fietsen. Bij variant 4 is de ligging dichtbij de mogelijk toekomstige woningen t.p.v. de betonfabriek het gunstigst voor de zichtbaarheid van de fietsers. De 1e variant scoort goed op eenduidigheid omdat het in banen leiden van mensen bij de rechte hellingbaan meer vanzelfsprekend is dan bij de gekromde hellingbanen. Variant 2 heeft vanwege de haarspeldbocht een lagere gebruiksvriendelijkheid. Bij variant 3 leidt de doorsnijding van het perceel tot een stukje restland waar moeilijk waarde aan toe te kennen is voor een gebruiker. Bij variant 4 biedt het stukje restland kansen om het aantrekkelijk te maken voor de mogelijk toekomstige woningen bij de betonfabriek. Varianten 3 en 4 scoren op eenduidigheid wat hoger dan variant 2 omdat de hellingbanen minder snel leiden tot gevaarlijke situaties bij de aansluiting op de Vreelandseweg in tegenstelling tot de Kanaaldijk Oost. Indien wordt gekozen voor locatie 6 zal nog goed gekeken moeten worden naar het verbeteren van de vervolgroute aan de westkant van het ARK. Dat kan variëren van het weghalen van de wilgenbeplanting langs de Velterslaan. Maar het kan ook door te verkennen of een nieuwe vrije fietsverbinding richting Gein door open land mogelijk is. Qua toegankelijkheid ten behoeve van hulpdiensten scoort variant 2 het laagst van alle varianten vanwege de haarspeldbocht die lastiger te nemen is. De aantrekkelijkheid voor koloniseren is bij variant 2 het grootst omdat het oostelijke deel een aantrekkelijk windluwe hangplek kan zijn. De varianten 2, 3 en 4 kunnen vanwege optrekkende en afremmende bromfietsers geluidoverlast veroorzaken op de oostelijk gelegen bebouwing. In tabel 7.1 zijn de scores per variant weergegeven.


64

Varianten locatie 6 Beoordelingscriterium 1 Parallel

2 Haarspeld ligging EHS

3 Doorsteek

4 Slinger

Zichtbaarheid

_

0

0

+

Eenduidigheid

+

0

+

+

Toegankelijkheid

+

0

+

+

Aantrekkelijkheid

+

0

0

0

Tabel 7.1 Score sociaal veilig ontwerp en beheer 7.1.2

Landschap en natuur

Flora- en Faunawet Voor de beoordeling op flora en fauna is geen onderscheid gemaakt in de varianten 1 t/m 4 maar is de impact beoordeeld van een hellingbaan die alleen bestaat uit een grondlichaam in de polder. Het risico op negatieve effecten op beschermde soorten is bij aanleg van een grondlichaam groot. De schade is echter tijdelijk (er worden ook nieuwe sloten aangelegd) en blijft op de schaal van de polders beperkt, waardoor de gunstige staat van instandhouding van de betreffende soortgroepen niet in het geding is. Met een hellingbaan die alleen bestaat uit een grondlichaam wordt een hoog en droog talud gerealiseerd, waar planten en ongewervelden van kunnen profiteren. Als voor de aanleg lokale grond wordt gebruikt zal dit tot meer open water kunnen leiden waar platte schijfhoren, vissen en amfibieën van kunnen profiteren. De dieren zullen ook profiteren van de nieuw aan te leggen sloten langs de grondlichamen. De gunstige staat van instandhouding van deze soorten is niet in het geding, een ontheffing kan redelijkerwijs verkregen worden. Voor het verwijderen van bomen met nesten van broedvogels met een jaarrond beschermd nest kan een ontheffing nodig zijn. Ecologische hoofdstructuur (EHS) Realisatie van de fietsbrug is mogelijk mits er geen aantasting van de EHS plaatsvindt. Locatie 6 ligt weliswaar binnen de EHS maar biedt tevens kansen voor natuur. Het ruimtebeslag bij de vier varianten voor locatie 6 varieert voor de oostelijke grondlichamen. Bij alle varianten liggen de grondlichamen binnen de EHS en hebben, vanuit het oogpunt van ruimtebeslag een negatief effect op het aspect ‘Samenhang en robuustheid EHS’. Dit effect is bij een oostelijke aansluiting op de Vreelandseweg het kleinst. Als gevolg van de aanleg en het gebruik van de fietsbrug zullen geen reële effecten op de aspecten ‘Zones met bijzondere ecologische kwaliteit’, ‘Bijzondere soorten en Essentiele verbindingen’ optreden. De fietsbrug biedt ook kansen voor de EHS door het realiseren van stapstenen. In dit opzicht scoren variant 1 en 2 goed. Beide varianten sluiten zowel westelijk als oostelijk met het grondlichaam langs het kanaal aan op hellingbanen met beplanting. Dit geeft een bundeling van biotopen langs het kanaal wat de stapsteenfunctie versterkt ten opzichte van varianten 3 en 4 met aansluiting op de Vreelandseweg. De brugconstructie zelf kan bijdragen aan het verminderen van de barrièrewerking van het kanaal en daarmee in samenhang met de stapstenen positief bijdragen aan het aspect ‘Samenhang en robuustheid EHS’. De brugconstructie kan verder in potentie betekenis hebben als verblijfplaats voor vleermuizen. Dit effect zal bij alle varianten met een aardebaan of brugconstructie vergelijkbaar zijn.


65

Verhoging lokale biodiversiteit Verminderen barrièrewerking kanaal Bijzondere soorten (vleermuizen)

Locatie 6 hellingbaan + ++ +

Locatie 6 brugconstructie + +

Tabel 7.2 Kans op positieve effecten op EHS geldend voor alle varianten van locatie 6. Alle varianten van locatie 6 bieden mogelijkheden via het principe van werk met werk maken door invulling te geven aan nieuwe natuur. Uitgaande van de stapsteenfunctie op Locatie 6 heeft de variant 1 en in iets mindere mate variant 2 met (aarden) hellingbanen langs het kanaal de voorkeur boven de andere varianten. De bundeling van biotopen geeft een optimale invulling van de stapsteen functie. Optimalisatie van de stapsteenfunctie mag zwaarder wegen dan het (beperkte) verschil ruimtebeslag op de EHS met andere varianten. De begroeiing op de hellingbanen levert een bijdrage leveren aan de algemene natuurwaarde en in combinatie met kunstwerk over het kanaal een bijdrage aan het verminderen van de barrièrewerking van het kanaal. Dit effect zal groter zijn bij grondlichamen dan bij een hellingbaan met palen. Met de bijdrage van varianten 1 en 2 met stapsteenfunctie aan het aspect Robuustheid en samenhang EHS wordt voor het ruimtebeslag voldoende gecompenseerd. Er is dan geen sprake van een significante aantasting van wezenlijke kenmerken en doelen/functies van de EHS. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing Variant 1, waarbij de hellingbaan oost is gespiegeld met west en ligt langs Kanaaldijk oost, is landschappelijk gezien is dit de meest eenduidige oplossing van de vier varianten. Er ligt door de lange bomenrij een sterke lijn in het landschap waardoor je weet dat daar het ARK ligt. De brug ligt bij variant 2 op een neutrale positie op de grootste afstand van de twee woonhuizen naast Kanaaldijk west en om die positie in het midden mogelijk te maken is op Kanaaldijk oost een compactere hellingbaar noodzakelijk. De compactheid van deze hellingbaan komt daardoor geforceerd over en doet niets met het landschap. Bij variant 3 en 1 is de brug in zuidelijke richting verschoven waardoor het hoogste punt van de hellingbaan aan de westzijde van het ARK dichter bij de woning is komen te liggen hetgeen een nadeel kan zijn. Aan de oostzijde is gekozen voor een directe verbinding met de Vreelandseweg, waardoor het fietsverkeer vrij blijft van het snelverkeer. De 4e variant ligt op dezelfde plaats als in variant 2 maar aan de oostzijde is gekozen voor een verbinding met de Vreelandse weg als variant 3. Hierbij is de hellingbaan als een slingerende dijk in het landschap te leggen zodat het rijwielpad naast de beschermde boomgaard kan worden aangesloten op de Vreelandse weg, waardoor het fietsverkeer vrij blijft van het snelverkeer. Het strekt tot de aanbeveling om de hellingbaan aan de oostzijde van het ARK geheel of gedeeltelijk transparant uit te voeren voor alle varianten met uitzondering van variant 1. Hierdoor blijft zicht op het veenweide landschap naar het zuiden voor variant 3 en 4 gezien vanuit de, in de toekomst te bouwen, woningen op het terrein van de betonfabriek. Met de transparante hellingbaan blijft ook zicht op het kanaal bij variant 2. Omdat de hellingbaan langs de westzijde van het ARK ruim onder de kruin van de bomenrij is gelegen, blijft de begroeiing langs het kanaal dominant in de omgeving, maar zal de vorm van de hellingbaan met haarspeld bij variant 2 wel meer opvallen dan in variant 1. Voor de 1e en 4e variant is aankoop van grond benodigd van 2 particulieren aan de oostzijde van het ARK en er is alleen maar van 1 particulier grond benodigd voor de 2e en 3e variant aan de oostzijde. Aan de westzijde ligt de hellingbaan ten westen van het ARK op staatsgronden.


66

7.1.3

Beheer en onderhoud

Voor het toevoegen van een fietsbrug aan het areaal van de Provincie Utrecht en de gemeenten Stichtse Vecht en De Ronde Venen is geen aanpassing nodig aan het reeds bestaande onderhoudsorganisatie. 7.1.4

Kosten

In de kosten berekening zijn de kosten voor aanleg, beheer en onderhoud voor 20 jaar meegenomen. Alle varianten passen binnen het beschikbare budget van € 10,75 mln. 7.2

Alternatieve verbinding

7.2.1

Veiligheid

De Punt Bij een verbinding op deze locatie is er minimale sociale controle op de route die gebruikers afleggen van en naar de verbinding. Aan de oostzijde is geen sociale controle, er is slechts een boerderij (Kanaaldijk west 2), maar deze ligt op grote afstand. De route vanaf de aanlanding richting Abcoude is ongunstig. Men fietst buiten het zicht van vaste sociale ogen en de beplanting aan beide zijden zorgen voor een tunneleffect en dus zeer beperkte zichtlijnen. Daarnaast is er nauwelijks ander verkeer dat voor sociale controle kan zorgen. Gebruikers van deze route zijn hierdoor kwetsbaar voor verschillende vormen van criminaliteit en krijgen een onprettig gevoel. Het ligt in de verwachting dat mensen deze route zullen mijden, zeker in de donkere uren, en dus geen gebruik maken van de verbinding. Aan de westzijde staat een aantal woningen met zicht op de fietsverbinding, maar ook deze staan op grote afstand. De westelijke aanlanding is deels buiten het zicht van sociale ogen, deze zijn echter snel te bereiken als men van de Punt richting Nigtevecht fietst. Sociale veiligheid en verkeersveiligheid gaan hand in hand op het kruispunt, waar de gebruikers van de fietsverbinding aantakken op de locatie waar de Kanaaldijk Oost in de Raadhuisstraat overgaat. Indien wordt gekozen voor locatie de Punt zal nog goed gekeken moeten worden naar het verbeteren van de vervolgroute aan de westkant van het ARK. Dat kan variëren van het weghalen van de wilgenbeplanting langs de Velterslaan. Maar het kan ook door te verkennen of een nieuwe vrije fietsverbinding richting Gein door open land mogelijk is. Sociaal veilig ontwerp en beheer Indien de varianten 1, 3 en 4 worden uitgevoerd met bedienaar komen deze positiever uit de beoordeling aan de hand van de criteria voor sociaal veilig ontwerp en beheer. Alle varianten zonder bedienaar zijn aanzienlijk minder positief; zie daarvoor tabel 7.3 voorbeeld 1A en 1B. De grootste risico’s hierbij zijn, naast de gebrekkige sociale controle, een beperkte gebruiksvriendelijkheid, vandalisme en kolonisatie.

Beoordelingscriterium

Varianten locatie 3 (de punt) 2A Lift 2B 1 Gondel (trap) Roltrap bedienaar met zonder

2C Trap (sleeplift)

2D Loopband

3

Kraan

bedienaar met zonder

4 Railwagen bedienaar met zonder

Zichtbaarheid

+

0

_

0

0

0

+

0

+

0

Eenduidigheid

+

_

0

0

_

0

+

_

+

_

Toegankelijkheid

0

_

0

0

_

0

0

_

0

_

Aantrekkelijkheid

0

_

_

_

0

0

0

_

0

_

Tabel 7.3 Score sociaal veilig ontwerp en beheer Fysieke veiligheid Voor alle alternatieve varianten op de Punt geldt dat er twee activiteiten zijn die risico’s ikv fysieke veiligheid kunnen veroorzaken. Dit betreft het opslagdepot van Gulf ten noorden van de Punt en het watertransport van gevaarlijke stoffen over het Amsterdam-Rijnkanaal in beide richtingen. De conclusie is, dat het Gulf depot (inclusief aanvoer en afvoer) geen extern veiligheidsrisico oplevert voor de


67

alternatieve verbinding. De conclusie is, dat het watertransport een bedreiging oplevert voor de alternatieve verbinding doch dat de kans daarop klein is. Technische veiligheid Alle alternatieve varianten brengen risico’s met zich mee op het gebied van technische veiligheid. Dit heeft enerzijds te maken met de toepassing van aandrijfmechanisme en elektrotechnische installaties en anderzijds met de constructieve veiligheid van de varianten. Waarbij variant 2 zich wel op het gebied van constructieve veiligheid onderscheid, deze variant is vergelijkbaar met een traditionele brug. Beoordelingscriterium Hoofdcriterium

Deelcriterium

Technische veiligheid

ARBO en machine veiligheid Constructieve veiligheid

Varianten

1 Gondel __ __

2A Lift (trap) _

2B Roltrap

0

0

2C Trap (sleeplift)

_

0

2D Loopband _

0

3 Kraan

4 Rail wagen

__

__

__

__

0

Tabel 7.4 Score technische veiligheid 7.2.2

Landschap en natuur

Flora- en faunawet Voor alle alternatieve varianten op de Punt geldt dat ze geen ruimtebeslag leggen op het terrein van Fort Nigtevecht. Dit betekent dat de gracht wordt ontzien. Er zijn dan ook geen negatieve effecten op beschermde planten en dieren te verwachten. Overtreding van verbodsbepalingen ten aanzien van deze soortgroepen is uit te sluiten. Bij het ontwerp van de fietsverbinding zal rekening moeten worden gehouden met verlichting van het wateroppervlak in het kanaal en van de omgeving van het Fort. Ecologische hoofdstructuur (EHS) Voor alle alternatieve varianten op de Punt geldt dat ze geen effect hebben op de EHS en de realisatie niet ten koste gaat van oppervlakte EHS. Wel zijn er bij alle varianten kritische factoren op het gebied van licht en geluid. In het ontwerp zijn er verschillende technische oplossingen mogelijk waardoor dit verholpen kan worden. Hierdoor kan er geen verhoging van achtergrondgeluid ontstaat en er geen lichtuitstraling naar het Fort Nigtevecht plaats vinden. Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing Binnen het alternatief de Punt hebben de varianten 1, 2A, 3, en 4 de voorkeur t.a.v. ruimtebeslag. Bij de varianten met vast brugdek pakt de verlichting gunstiger uit. Ook de vervolgroutes zijn hier beter te duiden. Beoordelingscriterium Landschap Hoofdcriterium

Deelcriterium

Beeldkwaliteit en landschappelijke inpassing

Ruimteslag i.r.t. tot kappen van bomen Impact vormgeving constructie op omgeving

Varianten locatie 3 (de punt) 1 2A 2B Gondel Lift Roltrap (trap) _ + ++ ++

__

Uitzicht in relatie tot fort en omgeving

_

Logica voor vervolgroutes Verlichting i.r.t. landschap en ecologie

_

_

_

_

+

__

2C Trap (sleeplift)

3 Kraan

4 Railwagen

__

2D Loopband _

++

++

__

__

++

__

_

_

_

_

__

__

++

+

++

++

+

++

+

+

+

Tabel 7.5 Score landschap


68

7.2.3

Beheer en onderhoud

Organisatie Voor alle alternatieve varianten op de Punt geldt dat deze in beheer komt bij de Provincie Utrecht. De provincie Utrecht heeft momenteel een zestal beweegbare bruggen in haar areaal die ze beheert en onderhoud. De varianten 1, 3 en 4 zijn uitgevoerd met diverse technieken die momenteel niet in het areaal van de provincie Utrecht zijn, en waarmee de provincie dus geen ervaring heeft. Variant 2 is vergelijkbaar met een traditionele brug, met niet gangbare aanlandingen. Ten aanzien van de hoofdoverspanning is ruim voldoende ervaring beschikbaar. Ten aanzien van de aanlandingen (liften, roltrappen en loopbanden) is de ervaring zeer beperkt. Uit de risicoanalyse blijkt dat er diverse risico’s kunnen leiden tot het vast komen te zitten van gebruikers in de gondel, lift, fietscontainer of railwagen. Ook dit is een dynamiek dat zich niet voordoet bij het huidige areaal van Provincie Utrecht. Doordat het bij storingen niet alleen gaat om storingsherstel, maar ook om zorg voor gebruikers, dient de beheerorganisatie daarop ingericht te worden. De provincies Utrecht en Noord-Holland zijn voornemens om een Best Value Procurement (BVP) contract te sluiten waarin aanleg, beheer en onderhoud voor een periode van 20 jaar in een contract worden genomen. Dit vraagt om aanvullend onderzoek, een dergelijke uitbesteding vraagt een gedegen voorbereiding. Techniek Bij alle varianten is een aanzienlijk aantal risico’s te benoemen t.a.v. storingsgevoeligheid. Er zijn diverse risico’s die leiden tot het stilvallen van de verbinding. Bijvoorbeeld door lange reparatietijden vanwege de bijzondere niet gangbare constructie, vandalisme, uitval energievoorziening, aanvaringen, brand, onbruikbaarheid bij harde wind, sneeuw en ijsvorming. Optie 2C is hierbij een uitzondering: deze variant kent geen elementen die aanleiding kunnen zijn tot veelvuldige storingen en dus niet-beschikbaarheid. Er zijn immers geen elektrotechnisch en werktuigbouwkundige elementen in deze variant. Beoordeling Beheer en onderhoud

Varianten

Hoofdcriterium

Deelcriterium

1 Gondel met bedienaar

Organisatie

Storingsen onderhoudsorganisatie

Techniek

Storingsgevoeligheid Beschikbaarheid

1 Gondel 2A zonder Lift bedienaar (trap)

2B Roltrap

2C Trap 2D 3 (sleeplift) Loopband Kraan

4 Railwagen

--

--

-

-

0

-

--

--

-

-

-

--

0

--

-

--

--

--

-

-

0

-

--

--

Tabel 7.6: Score Beheer en Onderhoud

7.2.4

Kosten

In de kosten berekening zijn de kosten voor aanleg, beheer en onderhoud voor 20 jaar meegenomen. Daarnaast hebben we bij de varianten 1, 3 en 4 optioneel de kosten van een bediening voor een periode van 20 jaar meegenomen. De varianten 1 (zonder bedienaar) en variant 2 A t/m D passen binnen het beschikbare budget. De varianten 1 (met bedienaar), 3 en 4 (zowel met als zonder bedienaar) passen niet binnen het projectbudget.


69

8 8.1

BIJLAGEN Bijlage A, Rapport Alternatieve beoordeling en nee-tenzij toets fietsbrug Nigtevecht


70

8.2

Bijlage B, Risico analyse

8.2.1

Fietsbrug ten zuiden van Nigtevecht

Contract, Realisatie, Beheer en onderhoud Nr. Fase/Thema Incident (15 risico's)

Oorzaak

Gevolg

1

Onderhoud

Er klimmen mensen in / op / over de constructie en/of afrasteringen heen

Lichamelijk letsel / schade

2

Onderhoud

De fietsbrug wordt misbruikt voor bungy jumpen en basejumping

Lichamelijk letsel beschikbaarheid

3

Onderhoud

Bij de fietsbrug verblijven hangjongeren en/of hangouderen

Onveiligheidsgevoel

4

Onderhoud

Uitglijden / vallen / struikelen op het brugdek door bijvoorbeeld gladheid

Gladheid

5

Onderhoud

Eigenaar fietsbrug wordt aansprakelijk gesteld voor opgelopen lichamelijk letsel

Fietsbrug is niet veilig genoeg in de ogen van passagiers: overheid stelt mensen bloot aan te grote risico's

Juridische kosten

6

Onderhoud

40 km/uur voertuigen en brommers maken gebruik van de fietsbrug

Toegankelijkheid voor deze voertuigen, kortere route over ARK

Onveiligheid, geluidsoverlast

7

Onderhoud

Blikseminslag op fietsbrug

8

Onderhoud

Onderhoudsmedewerkers beneden

9

Onderhoud

Hele constructie (2 landhoofden steunpunten) klapt om bij aanvaring

10

Onderhoud

11

/

procedures,

schade,

niet-

imagoschade,

Lichamelijk letsel en/of materiele / constructieve schade vallen

Bij AV zijn veel installaties op hoogte: werken op hoogte / boven water

Lichamelijk letsel

Instabiliteit na aanvaring

Negatieve publiciteit, bij schade ook langdurige niet-beschikbaarheid door lange reparatietijden, en vergunningverlenende instanties die daarna zeer oplettend zijn.

De fietsbrug komt in eigentrilling door de wind

In ontwerp onderschatte faalwijze onvoldoende tegen ontworpen

Schade, onveiligheid,

Onderhoud

De fietsbrug is niet goed bereikbaar voor hulpdiensten

Ontbreken traditionele aanlandingen

12

Onderhoud

Windhoos raakt fietsbrug

Weersomstandigheden

Extra niet-beschikbaarheid, negatief imago bij optredende incidenten, die niet adequaat bereikt kunnen worden door hulpdiensten Lichamelijk letsel en/of materiele / constructieve schade

13

Onderhoud

Sportvissers gebruiken de fietsbrug om te vissen

14

Onderhoud

Onderhoud aan de fietsbrug kan niet buiten profiel van vrije ruimte worden uitgevoerd (Schilderen staalconstructie bijvoorbeeld)

In ontwerp niet voldoende stilgestaan bij uitvoeringswijze onderhoud

Hinder voor scheepvaart op ARK, of ontoereikend dan wel duur onderhoud

15

Onderhoud

Aanvaring tussen geheven stuurhut.

Onvoldoende attentie voor scheepvaart

Schade aan fietsbrug, lichamelijk letsel

fietsbrug

en

naar

/

een


71

8.2.2

Alternatieve verbinding op ‘de Punt’


Oorzaak

Gevolg

1

Onderhoud

Er wordt vuurwerk in de gondels of rond de AV afgestoken in de periode rond oud en nieuw

Niet-beschikbaarheid, extra kosten

2

Onderhoud

De AV wort getroffen door vandalisme

Niet-beschikbaarheid, extra kosten

3

Onderhoud

Ruiten van gondel ingegooid.

Materiele schade

4

Onderhoud

Er klimmen mensen in / op over de constructie en of afrasteringen heen

Lichamelijk letsel / schade

5

Onderhoud

De AV wordt misbruikt voor bungy jumpen en basejumping

Lichamelijk letsel beschikbaarheid

6

Onderhoud

Bij de AV verblijven hangjongeren en/of hangouderen

Onveiligheidsgevoel

7

Onderhoud

Er treed paniek op bij een stroomstoring

Geen communicatie met passagiers in gondel/container

8

Onderhoud

Er gaan bij het in en uitstappen dingen verkeerd, bijvoorbeeld: rolstoelen / scootmobiels komen klem te zitten bij inuit gaan van de gondel, of andere overgangen

Gap / spleet tussen gondel/container en vaste wereld is te groot voor kleine wielen.

Lichamelijk letsel / niet-beschikbaarheid AV

9

Onderhoud

Gebruikers vallen bij het open afstappen bij overgangen van bewegende naar niet bewegende delen bijvoorbeeld roltrappen

Snelheid bewegende delen

Lichamelijk letsel / niet-beschikbaarheid AV

10

Onderhoud

AV lokt vandalisme uit. Het is een interessant object: kijken hoe je het kapot kunt krijgen

Niet-beschikbaarheid

11

Onderhoud

Oneigenlijk noodstop

Niet-beschikbaarheid, conflicten tussen gebruikers AV

12

Onderhoud

Er valt iets uit de gondel naar beneden, per ongeluk of doelbewust

Open constructie

Lichamelijk letsel, materiele negatieve publiciteit etc.

13

Onderhoud

Passerende gondels raken elkaar

Wind / storm, vandalisme

Lichamelijk letsel en/of materiele / constructieve schade

14

Onderhoud

Uitglijden / vallen / struikelen op het brugdek door bijvoorbeeld gladheid

Gladheid

15

Onderhoud

Gebruiker van de fietsverbinding wordt onwel als gondel/container op hoogte is

Gezondheidsproblemen

16

Onderhoud

Kinderen raken verwond bij gebruik alternatieve verbinding

Ontwerp niet voldoende doordacht op kind vriendelijkheid

17

Onderhoud

Eigenaar fietsbrug wordt aansprakelijk gesteld voor opgelopen lichamelijk letsel

Fietsbrug is niet veilig genoeg in de ogen van passagiers: overheid stelt mensen bloot aan te grote risico's

Juridische kosten

18

Onderhoud

Gondel / container raakt vervuild, passagiers laten rotzooi achter in gondel/container

19

Onderhoud

Honden (of mensen) urineren in de gondel/container

20

Onderhoud

Snelheid / capaciteit van de oversteek is te laag

Eisenpakket onvoldoende op dit punt, ontwerp niet goed doordacht

Vertraging bij oversteek, imagoschade

21

Onderhoud

Er stappen te veel mensen in de gondel ondanks waarschuwingen (pictogrammen etc. ) die aangebracht zijn

Veel aanbod passagiers

Overbelasting

gebruik

en AV worden

(misbruik)

van

/

schade,

niet-

schade,


procedures,

imagoschade,


72


Oorzaak

Gevolg

22

Onderhoud

40 km/uur voertuigen maken gebruik van de gondels / AV



23

Onderhoud

Brommers maken gebruik van de gondels / AV



24

Onderhoud

Er ontstaan wachtrijen alternatieve verbinding

Capaciteit onvoldoende piekintensiteiten

Wachttijden

25

Onderhoud

Energievoorziening valt uit

Alternatieve verbinding komt tot stilstand en gaat pas verder als energievoorziening hersteld is.

Niet-beschikbaarheid, onveiligheid als alternatieve verbinding op dat moment passagiers vervoert.

26

Onderhoud

Uitlaatgassen van brommers en 40/km uur autootjes vervuilen de gondel en creëren en ongezonde atmosfeer binnen de gondel.

Toegankelijkheid voor deze voertuigen

Vervuiling & ongezonde binnen de gondel.

27

Onderhoud

Verstikkingsrisico in gesloten ruimtes (gondel)

Gondel is gesloten ruimte

Verstikking

28

Onderhoud

Risicovolle (brand, explosie) stoffen (gassen, vloeistoffen) worden getransporteerd via de AV

Toegankelijkheid, niet handhaafbaarheid, onduidelijkheid voor gebruikers AV

Onveiligheid

29

Onderhoud

Blikseminslag op constructie / kabel

30

Onderhoud

Onderhoudsmedewerkers beneden

31

Onderhoud

32

voor

vallen

de

voor

de

atmosfeer

Lichamelijk letsel en/of materiele / constructieve schade naar

Bij AV zijn veel installaties op hoogte: werken op hoogte / boven water

Lichamelijk letsel

Diverse risico's m.b.t. elektrisch werken / aanraakveiligheid

Bij AV zijn veel elektrische installaties

Lichamelijk letsel

Onderhoud

Onderhoudsmedewerkers raken bekneld, worden gegrepen door draaiende delen tijdens uitvoering onderhoud

Onvoldoende veilige uitvoering

Lichamelijk letsel

33

Onderhoud

Machine gaat bewegen tijdens werkzaamheden (liften, gondels, kabel)

Onvoldoende machine uitgeschakeld

Lichamelijk onderhoudsmedewerker

34

Onderhoud

Lekkage / knappen leidingen en slangen van hydraulische aandrijvingen, daardoor zweepslag en hydraulische spuiters

Montagefouten, achterstallig onderhoud

Lichamelijk letsel, niet-beschikbaarheid

35

Onderhoud

Onbedoeld vrijkomen van potentiele energie (hoogte, veren, buffers etc.) tijdens uitvoering onderhoud

Niet goed energieloos gemaakt, danwel geborgd, voorafgaande aan uitvoering onderhoud

Lichamelijk letsel, niet-beschikbaarheid

36

Onderhoud

Wat gebeurt er met de andere gondel/container als de noodstop wordt ingedrukt?

Gedrag constructie na noodstop niet voldoende doordacht

Onveiligheid

37

Onderhoud

Na noodstop duurt het lang voordat passagiers weer uit de gondel/container/lift zijn

Onduidelijkheid over proces / werkwijze na indrukken noodstop

Vertraging, niet-beschikbaarheid, onveiligheidsgevoel

38

Onderhoud

Bij indrukken noodstop stoppen alle beweging, maar zijn de passagiers niet in een veilige situatie gebracht. Door noodstop zijn ze vervolgens langere tijd in onveilige situatie (denk bijvoorbeeld aan brand)

Gedrag constructie na noodstop niet voldoende doordacht

Onveiligheid

39

Onderhoud

Vastraken / gegrepen worden door draaiende / bewegende delen van de installatie

Onvoldoende afschermingen en gevaar aanduiding.

Lichamelijk letsel

40

Onderhoud

Gondel/container vertrekt gondel/container dicht is

voordat

Fouten in aansturing, verkeerde signalen eindsensors, bedienfout (gemakzucht bedienaar)

Onveiligheid

41

Onderhoud

Gondel/container is niet volledig op hoogte voordat gondel/container de oversteek maakt

Fouten in aansturing, verkeerde signalen eindsensors, bedienfout (gemakzucht bedienaar)

Onveiligheid

42

Onderhoud

Deuren gondel / container gaan open / zijn niet vergrendeld tijdens oversteek

Fouten in aansturing, verkeerde signalen eindsensors, bedienfout

Onveiligheid

letsel


73


Oorzaak

Gevolg

43

Onderhoud

Wachtende passagiers worden geraakt door zakkende gondel/container

Onvoldoende afscherming gevaarszone

Lichamelijk letsel

44

Realisatie

Ondanks CE keurmerk zijn er risico's die onvoldoende beheerst zijn bij gebruik en beheer van fietsverbinding

Risicoanalyse compleet

Gevaar, letsel

45

Realisatie

Bij ontwerp zijn relevante Europese Onvoldoende normen niet adequaat gehanteerd, bijv. ontwerp EN-ISO 4190, EN-ISO 14798, IEC 61508, EN-ISO 13849, EN-IEC 62061

46

Onderhoud

De gondel/kabelbaan komt in profiel van vrije ruimte t.g.v. temperatuur effecten als wind, te zware belasting.

In ontwerp onderschatte temperatuur effecten als wind, belastingen etc.

Onveiligheid

47

Onderhoud

De gondel/container wordt aangevaren

Gondel te laag / schip te hoog

Lichamelijke letsel, materiele schade aan gondel en schip

48

Onderhoud

Afbreukrisico is groter, bij aanvaring is gondel/container mogelijk verwoest en passagiers (ernstig) verwond. Bij traditionele brug doorgaans alleen materiele schade

49

Onderhoud

Hele constructie (2 landhoofden/steunpunten) klappen om bij aanvaring

Instabiliteit na aanvaring


50

Onderhoud

De gondel/kabelbaan wordt in eigentrilling gebracht door de gebruikers van de AV

In ontwerp onderschatte faalwijze onvoldoende tegen ontworpen

Schade, onveiligheid,

51

Onderhoud

Gondel valt naar beneden

Divers, koppeling gondel draagconstructie onvoldoende sterk en stabiel

Lichamelijk letsel, materiele negatieve publiciteit etc.

52

Onderhoud

Problemen met afdracht horizontale dwarskrachten kabelbaanconstructies

Systeem met hangkabels genereert grote horizontale dwarskrachten

Zettingen, zware funderingsconstructie nodig.

53

Onderhoud

Eigentrillingen kabelbaanconstructie

Ontwerp Baldadige gebruikers

Onveiligheidsbeleving Bak in doorvaartprofiel ARK

54

Onderhoud

Onvoldoende sterkte en/of stabiliteit van Ontwerp onvoldoende uitgewerkt en de constructie, komt vaker voor bij 'ranke' gecontroleerd constructies

Vertraging, extra kosten, onveiligheid

55

Onderhoud

De AV is niet goed bereikbaar voor hulpdiensten

Ontbreken traditionele aanlandingen

56

Realisatie

Hulpdiensten stellen aanvullende eisen aan uitvoering van de brug (bijvoorbeeld ambulance moet er wel over kunnen)

HVD zien risico's

Extra niet-beschikbaarheid, negatief imago bij optredende incidenten, die niet adequaat bereikt kunnen worden door hulpdiensten Extra kosten, vertraging in realisatie

57

Realisatie

Conflicterende (ontwerpeisen): geen brommers via de AV, maar wel toegankelijk voor hulpdiensten

HVD stellen Opdrachtgever

58

Onderhoud

Er treed brand op in de installatie / AV / Ontsteking + brandbaar materiaal gondel/container

Onveiligheid, niet-beschikbaarheid

59

Realisatie

De brandweer stelt eisen aan de alternatieve verbinding, bijvoorbeeld: er moet een vaste blusleiding komen.

HVD zien risico's

Extra kosten, vertraging in realisatie

60

Realisatie

De enige manier om en brand te bereiken is lift. Doe er maar een trap bij!?

HVD zien risico's

Onveiligheid, incidenten

61

Onderhoud

In de nabijheid van de AV bevindt zich een schip dat brand. Hoe en wanneer wordt AV uit bedrijf genomen?

62

Onderhoud

Vallende ijspegels / sneeuwbrokken door bewegende constructies, of vallen op personen/gondel

Bewegingen trillen ijs en sneeuw sneller los, dan normaliter bij bruggen.

Lichamelijk letsel / materiele schade

63

Onderhoud

Windhoos raakt gondel

Weersomstandigheden

Lichamelijk letsel en/of materiele / constructieve schade

64

Onderhoud

AV / gondel zijn niet (veilig) bruikbaar bij harde wind

Te veel bewegingen door wind

Niet-beschikbaarheid / lichamelijk letsel

van

de

CE

is

aandacht

onvoldoende

voor

niveau

Onveiligheid, mogelijk niet voldoen aan weten regelgeving, niet-beschikbaarheid


andere

onvoldoende

eisen

dan

schade,

Niet voldoen aan alle eisen

ontoegankelijkheid

bij

AV passagiers in onveilige situatie


74


Oorzaak

Gevolg

65

Onderhoud

Brug is niet toegankelijk voor strooiwagen. Hoe wordt er gestrooid? Gemeente wil niet strooien voor provincie

Ranke constructie is vatbaarder voor gladheid, ontoegankelijkheid voor strooiwagen

Onveiligheid, gladheid, valpartijen, letsel, extra kosten voor strooien.

66

Onderhoud

Vaarwegverkeer (bijvoorbeeld pleziervaart) wordt afgeleid voorbijsnellende gondels

de door

AV is eyecatcher

Schepen wijken af van hun koers/snelheid, mogelijk aanvaringen op ARK

67

Onderhoud

Vaarwegverkeer (bijvoorbeeld pleziervaart) meert tijdelijk af om met de brug op en neer gaan

AV is eyecatcher

Opstoppingen op ARK

68

Onderhoud

Sportvissers gebruiken de AV om te vissen

69

Onderhoud

Onderhoud aan de brug kan niet buiten profiel van vrije ruimte worden uitgevoerd (Schilderen staalconstructie bijvoorbeeld)

In ontwerp niet voldoende stilgestaan bij uitvoeringswijze onderhoud

Hinder voor scheepvaart op ARK, of ontoereikend dan wel duur onderhoud aan Alternatieve Verbinding

70

Onderhoud

Onvoldoende aandacht voor ontwerp

Langere niet-beschikbaarheid, hinder op ARK

71

Onderhoud

Onvoldoende aandacht voor ontwerp

Hinder voor scheepvaart op ARK, nietbeschikbaarheid AV

72

Onderhoud

Correctief onderhoud kan niet zonder stremming vaarverkeer. Gondel hangt stil boven ARK, je krijgt hem niet terug bij het landhoofd Er treed ijsvorming op aan de kabels, met overbelasting, onbruikbaarheid, of doorhang tot in profiel van vrije ruimte ARK als gevolg. Onderhoud aan vaarweg / bermen levert risico's op voor AV, vereist buitendienststelling van AV

Onvoldoende aandacht voor omgevingscondities die van invloed zijn op ontwerp


73

Onderhoud

Aanvaring tussen gondel/container en een geheven stuurhut.

Onvoldoende attentie voor scheepvaart

Schade aan gondel en schip, lichamelijk letsel

74

Onderhoud

Veelvuldige storingen aan roltrappen en liften

Liften en of roltrappen worden in een buitenmilieu toegepast, indringing van vuil, vuilwater ,zand, bladeren, strooizouten en andere troep

Schade, storingen, niet-beschikbaarheid AV

75

Onderhoud

Dieren knagen aan kabels van de AV

Toegankelijkheid voor dieren

Storingen / stilvallen AV

76

Onderhoud

Kabels (energie/signaal) sneller dan verwacht

Invloed buitenmilieu

Storingen / stilvallen AV

77

Onderhoud

Schade aan (flexibele) kabels

Beweging container

78

Realisatie

Onvoldoende aandacht voor certificering en keuringen

Langdurige niet beschikbaarheid

79

Onderhoud

Er treden problemen op bij certificering, bijvoorbeeld initiële keuring, of jaarlijkse liftkeuring, waarna AV buiten gebruik moet worden gesteld Vertraging in storingsoplossing door storingen die tot her certificatie moeten leiden.

Onvoldoende aandacht voor certificering en keuringen

Langdurige niet beschikbaarheid

80

Onderhoud

Er zijn geen/onvoldoende reserveonderdelen, leiden tot langere storingen.

Onvoldoende eisen aan reservedelen en RA prestaties


81

Onderhoud

Unieke gereedschappen / materieel zijn niet voorhanden bij storingen

Speciale verbinding met niet-gangbare onderdelen

Langere niet-beschikbaarheid

82

Onderhoud

Strooizouten in bewegende werktuigbouwkundige elektromechanische installaties

Buitentoepassing en gladheidsbestrijding

Storingen, veel onderhoud

83

Onderhoud

Bijzondere verbinding

Kosten

84

Onderhoud

Extra verlichtingskosten bij variant omdat object uitgelicht wordt i.v.m. bijzonderheid In het ontwerp van de AV is gedwongen winkelnering opgenomen. Bijvoorbeeld: paswoorden door leveranciers op onderdelen met besturing.

Gedwongen winkelnering, voor oplossen storingen moeten mogelijk leveranciers worden ingeschakeld

Langere niet-beschikbaarheid storingen, hogere kosten onderhoud

85

Onderhoud

Installaties bevinden zich aan twee kanten, bij storing is niet duidelijk aan welke kant storing zich voordoet


degraderen

/ /

Storingsoplossing / correctief onderhoud duurt langer dan nodig

van

installatie,

gondel

/

bij


75

8.3

Bijlage C, Beoordelingsmatrix Beoordelingscriterium Landschap

Varianten locatie 6 (ten zuiden van Nigtevecht)

Criteria

Deelcriterium

Variant 1 Langs de dijk

Zichtbaarheid

Gelijkmatigheid verlichting

0

+

0

0

Sociale controle (o.a. door bedienaar)

-

0

+

++

Bundeling avondstromen

--

--

--

--

Risico & onveiligheidsgevoel

+

-

++

++

Reizigers (tijdelijk) uit zicht

0

0

+

++

Blokkering zichtlijnen

--

-

0

0

Risico op vandalisme en graffiti

0

0

0

0

Valgevaar

0

-

0

0

Doorstroming

+

0

++

++

Beschikbaarheid verbinding (risico: mijdgedrag)

++

++

++

++

Mijdgedrag door angst gebruik

+

-

+

+

Onomkeerbaarheid bij gevaar

++

0

++

++

Eenduidigheid

Toegankelijkheid

Hulp bij gebruik

Variant 2 Haarspel

Variant 3 Vreelandseweg

Variant 4 Slinger in land

0

-

0

0

++

+

++

++

Hekken (risico: fietsen vastzetten, struikelobjecten)

0

0

0

0

Beschikbaarheid verbinding voor noodhulpvoertuigen

+

-

+

+

Identiteit

+

+

0

+

Geluidsoverlast

0

--

-

-

Risico vervuiling

0

0

-

-

Risico kolonisering

+

0

+

+

Fysiek veilig

externe veiligheid

0

0

0

0


ARBO en machine veiligheid

0

00

0

0

Constructieve veiligheid

0

0

0

0

Ruimteslag in relatie tot kappen van bomen

++

++

++

++

Impact vormgeving constructie op omgeving

0

0

-

-

Uitzicht in relatie tot nieuw te bouwen wijk en omgeving

++

+

0

0

Logica voor vervolgroutes

--

--

++

++

Verlichting en consequenties voor landschap en ecologie

++

++

+

+

++

++

++

++

Gebruiksvriendelijkheid

Aantrekkelijkheid

Beoordelingscriterium Landschap


Beoordelingscriterium Beheer en onderhoud Organisatie

Storings- en onderhoudsorganisatie

Techniek


0

0

0

0

++

++

++

++

0

0

0

0

Beoordelingscriterium Kosten Kosten

Realisatie, Beheer en onderhoud en bediening


76

Beoordelingscriterium Veiligheid Criteria

Varianten locatie 3 (de Punt)

Deelcriterium

1 Gondel bedienaar

2D Loopband

3

(sleeplift )

(trap)

Gelijkmatigheid verlichting

-

-

0

0

0

Sociale controle

++

--

--

-

++

-

--

--

--

++

Kraan

4 Railwagen

bedienaar

bedienaar

met

zonder

met

0

-

-

-

-

-

-

++

--

++

--

--

--

--

++

-

++

-

-

++

++

++

--

--

--

--

++

--

0

0

0

++

++

++

++

+

+

0

-

-

-

+

+

+

+

Risico op vandalisme en graffiti

++

--

_

--

--

--

++

++

++

++

Valgevaar

++

-

+

0

_

_

++

++

++

++

0

-

0

++

+

++

0

0

0

0

Wachttijd: risico onveiligheidsgevoel

&

In banen leiden wachtenden

van

Beschikbaarheid verbinding

Toegankelijkheid

2C Trap

zonder

Reizigers (tijdelijk) uit zicht Blokkering zichtlijnen door installatie

Eenduidigheid

2B Roltrap

met

Bundeling avondstromen Zichtbaarheid

2A Lift

zonder

--

--

+

++

++

+

--

--

--

--

Mijdgedrag door angst gebruik

--

--

+

+

-

+

--

--

--

--

Onomkeerbaarheid gevaar

+

-

0

0

0

0

+

+

+

+

Hulp bij gebruik

++

-

+

0

--

0

++

++

++

++

Gebruiksvriendelijkheid

++

-

++

++

-

0

++

++

++

++

Hekken rond installatie

bij

-

-

0

0

0

0

-

-

-

-

Beschikbaarheid verbinding voor noodhulpvoertuigen

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

Identiteit

++

++

++

0

0

0

0

+

+

++

Geluidsoverlast

-

-

+

0

0

0

-

-

-

-

Risico vervuiling

0

--

--

--

-

-

0

0

0

0

Risico kolonisering

0

--

--

-

0

-

0

0

0

0

externe veiligheid

_

_

0

0

0

0

_

_

_

_

ARBO en veiligheid

--

--

-

-

0

-

--

--

--

--

--

--

0

0

0

0

--

--

--

--

Ruimteslag in relatie tot kappen van bomen

+

++

++

-

--

-

++

++

++

++

Impact vormgeving constructie op omgeving

++

++

--

--

--

--

++

++

--

--

Uitzicht in relatie tot fort en omgeving

-

-

+

++

+

++

-

-

-

-

Logica vervolgroutes

-

-

-

++

+

++

-

-

-

-

-

--

-

+

+

+

--

--

--

--

--

--

-

-

0

-

--

--

--

--

-

-

-

--

0

--

-

-

--

--

--

--

-

-

0

-

--

--

--

--

-

0

0

0

0

0

-

-

-

-

Aantrekkelijkheid

Fysieke veiligheid


machine

Constructieve veiligheid Beoordelingscriterium Landschap


voor

Verlichting en consequenties voor landschap en ecologie Beoordeling Beheer en onderhoud Organisatie

Storingsen onderhoudsorganisatie

Techniek


Kosten*

Beschikbare projectbudget

*Let op score t.a.v. kosten is afwijkend t.o.v. andere criteria.


77

8.4

Bijlage D, Externe veiligheid


78

Alternatieven beoordeling en nee-tenzij toets fietsbrug Nigtevecht Toetsing in het kader van de Flora- en faunawet en de Ecologische Hoofdstructuur

G.F.J. Smit

Alternatieven beoordeling en nee-tenzij toets fietsbrug Nigtevecht Toetsing in het kader van de Flora- en faunawet en de Ecologische Hoofdstructuur

G.F.J. Smit

opdrachtgever: Provincie Utrecht 28 oktober 2013 rapport nr. 13-157

Status uitgave:

eindrapport

Rapport nr.:

13-157

Datum uitgave:

28 oktober 2013

Titel:

Alternatieven beoordeling en nee-tenzij toets fietsbrug Nigtevecht

Subtitel:

Toetsing in het kader van de Flora- en faunawet en de Ecologische Hoofdstructuur

Samenstellers:

drs. G.F.J. Smit

Foto's omslag:

-

Aantal pagina’s inclusief bijlagen:

000

Project nr.:

13-488

Projectleider:

drs. G.F.J. Smit

Naam en adres opdrachtgever:

Provincie Utrecht Postbus 803000, 3508 TH Utrecht

Referentie opdrachtgever:

H.Bruger/DM

Bureau Waardenburg bv is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Bureau Waardenburg bv; opdrachtgever vrijwaart Bureau Waardenburg bv voor aanspraken van derden in verband met deze toepassing. © Bureau Waardenburg bv / Provincie Utrecht Dit rapport is vervaardigd op verzoek van opdrachtgever hierboven aangegeven en is zijn eigendom. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden d.m.v. druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schrif-telijke toestemming van de opdrachtgever hierboven aangegeven en Bureau Waardenburg bv, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitsmanagementsysteem van Bureau Waardenburg bv is door CERTIKED gecertificeerd overeenkomstig ISO 9001:2008.

2

Voorwoord De provincies Noord-Holland en Utrecht en de gemeenten De Ronde Venen en Stichtse Vecht willen een fietsbrug aanleggen over het Amsterdam-Rijnkanaal bij Nigtevecht. Voor deze fietsbrug zijn twee alternatieve locaties in beeld. Realisatie van de fietsbrug kan effecten hebben op beschermde soorten planten en dieren en op de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Om een verantwoorde keuze voor één van beide alternatieven te kunnen maken is een floraen fauna-onderzoek en een Nee/tenzij-toets noodzakelijk. De toets moet inzicht geven of realisatie van een fietsbrug, vanuit het kader van de EHS en de Flora- en faunawet, haalbaar is en wat de knelpunten en mogelijke oplossingen zijn bij realisatie op één van beide locaties. Provincie Utrecht heeft Bureau Waardenburg opdracht verstrekt om de effecten op beschermde soorten en op de EHS in beeld te brengen en aan te geven op welke wijze negatieve effecten kunnen worden beperkt. Dit rapport kan worden gebruikt als onderbouwing van een ontheffingsaanvraag op grond van de Flora- en faunawet en vormt een “nee-tenzij toets” ten aanzien van de Ecologische Hoofdstructuur. Aan de totstandkoming van dit rapport werkten mee: G.F.J. Smit

projectleiding, rapportage

Genoemde personen zijn door opleiding, werkervaring en zelfstudie gekwalificeerd voor de door hun uitgevoerde werkzaamheden. Het project is uitgevoerd volgens het kwaliteitshandboek van Bureau Waardenburg. Het kwaliteitsmanagementsysteem van Bureau Waardenburg is ISO gecertificeerd. Vanuit Provincie Utrecht werd de opdracht begeleid door mevrouw R. Tuinstra en de heren H. Bruger, Ch. Klemann en J. de Pater. Wij danken hen voor de prettige samenwerking.

3

4

Inhoud Voorwoord ..................................................................................................................................... 3! Management samenvatting ......................................................................................................... 7! 1! Inleiding .................................................................................................................................. 9! 1.1! Aanleiding en doel...................................................................................................... 9! 1.2! Aanpak toetsing Flora- en faunawet ......................................................................... 9! 1.3! Aanpak nee, tenzij-toets EHS .................................................................................10! 1.4! Invloed op het Natura 2000-gebied Oostelijke Vechtplassen ...............................11! 2! Ingreep en plangebied.........................................................................................................13! 2.2! Ingreep ......................................................................................................................13! 2.2! Locatie 3 ...................................................................................................................14! 2.3! Locatie 6 ...................................................................................................................15! 3! Voorkomen van beschermde soorten planten en dieren ..................................................19! 3.1! Bronnenonderzoek ..................................................................................................19! 3.2! Methodiek veldonderzoek .......................................................................................19! 3.3! Resultaten Locatie 3 ................................................................................................19! 3.4! Resultaten Locatie 6 ................................................................................................22! 4! Effecten op beschermde flora en fauna .............................................................................27! 4.1! Locatie 3 ...................................................................................................................27! 4.2! Locatie 6 ...................................................................................................................28! 4.3! Alternatieve afweging...............................................................................................29! 4.4! Knelpunten en oplossingen .....................................................................................31! 5! Nee, tenzij-toets EHS ..........................................................................................................33! 5.1! Wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS ..................................................33! 5.2! Effecten op de EHS – Locatie 3 ..............................................................................36! 5.3! Effecten op de EHS – Locatie 6 ..............................................................................37! 5.4! Kansen en maatregelen t.b.v. de EHS ...................................................................38! 5.5! Alternatieve afweging...............................................................................................39! 6! Conclusies, aanbevelingen en rand-voorwaarden ............................................................43! 6.1! Conclusies ................................................................................................................43! 6.2! Aanbevelingen .........................................................................................................45! 7! Literatuur ..............................................................................................................................47! Bijlage 1! Wettelijk kader .........................................................................................................49!

5

Bijlage 2 Lengte- en dwarsprofielen Locatie 6 ......................................................................... 59!

6

Management samenvatting Aanleiding en doel De provincies Noord-Holland en Utrecht en de gemeenten De Ronde Venen en Stichtse Vecht willen een fietsbrug aanleggen over het Amsterdam-Rijnkanaal bij Nigtevecht. Voor deze fietsbrug zijn twee alternatieve locaties in beeld. • Locatie 3: ‘De Punt’ ligt aan de noordkant van het sluiseiland waar de Vecht in het Amsterdam-Rijnkanaal uitkomt. Voor deze locatie is een fietsbrug voorzien met een alternatieve aanlanding in de vorm van een liften- / gondel-systeem of vergelijkbare voorziening. • Locatie 6: ligt zuidelijk van de Betonfabriek Nigtevecht, op het traject tussen de betonfabriek en de sportvelden. Hier is sprake van een traditionele hellingbaan door middel van een aardebaan of door middel van een kunstwerk-constructie (brug-constructie). Om een verantwoorde keuze voor één van beide alternatieven te kunnen maken is een floraen fauna-onderzoek en een Nee/tenzij-toets uitgevoerd. Tevens is gekeken of er mogelijkheden dan wel beperkingen zijn bij de invulling van het voor deze locatie aangegeven knelpunt uit het Meerjarenplan Ontsnippering (MJPO) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Flora- en faunawet Bij beide locaties zal zowel bij de aanleg als bij het gebruik van de fietsbrug rekening moeten worden gehouden met vleermuizen. Verlichting van het wateroppervlak in het kanaal en van de omgeving van het fort moet worden vermeden. Locatie 3 is kwetsbaarder door de ligging kort op Fort Nigtevecht. Voor het dempen van sloten ten behoeve van de fietsbrug op Locatie 6 kan een ontheffing voor de Flora- en faunawet nodig zijn voor platte schijfhoren en kleine modderkruiper. De gunstige staat van instandhouding van deze soorten is niet in het geding, een ontheffing kan redelijkerwijs verkregen worden. Realisatie van de fietsbrug op Locatie 6 biedt ook kansen voor beschermde soorten. Bij de oplossing met aardebaan wordt een hoog en droog talud gerealiseerd, waar planten en ongewervelden van kunnen profiteren en kan meer open water worden gerealiseerd waar beschermde soorten van kunnen profiteren. Ecologische Hoofdstructuur Realisatie van de fietsbrug is mogelijk mits er geen aantasting van de EHS plaatsvindt. Bij Locatie 3 is dit (binnen randvoorwaarden) niet aan de orde. Locatie 6 ligt binnen de EHS maar biedt tevens kansen invulling te geven aan de EHS en het MJPO. Compensatie wordt niet nodig geacht.

7

Locatie 3 legt een minimaal ruimtebeslag op de EHS. Indien het geluid van de constructie zodanig is dat verstoring door licht en geluid kan worden uitgesloten zijn er geen effecten op natuurwaarden van de EHS (Fort Nigtevecht). Locatie 6 ligt geheel of grotendeels binnen de EHS, afhankelijk van de locatie van de oostelijke hellingbaan. Verlies aan oppervlak EHS is nadelig voor het aspect Robuustheid. Locatie 6 biedt echter ook kansen om de samenhang van de EHS te versterken met hellingbanen als ‘stapstenen’ binnen de EHS. Indien hiermee bij het ontwerp en uitvoering rekening gehouden wordt heeft een fietsbrug met (aarden) hellingbaan die aan weerzijde parallel langs het kanaal loopt de voorkeur boven de ‘neutrale’ constructie op locatie 3.

8

1 Inleiding 1.1

Aanleiding en doel De provincies Noord-Holland en Utrecht en de gemeenten De Ronde Venen en Stichtse Vecht willen een fietsbrug aanleggen over het Amsterdam-Rijnkanaal bij Nigtevecht. Voor deze fietsbrug zijn in het rapport Locatiekeuze fietsbrug Nigtevecht Resultaten van het interactief omgevingsproces (APPM 2013) een zestal locaties belicht. Twee van deze locaties, de nummers 3 en 6 uit het rapport, worden in hier nader behandeld: Locatie 3 - op de Punt: hierbij is er alleen sprake van een alternatieve aanlanding in de vorm van liften of gondel-systeem. Voor deze locatie is geen traditionele hellingbaan voorzien. Locatie 6 - tussen de betonfabriek en de sportvelden: hierbij is sprake van een alternatieve aanlanding of een traditionele hellingbaan door middel van een aardebaan of door middel van een kunstwerk-constructie (brugconstructie). Realisatie van de fietsbrug kan effecten hebben op beschermde soorten planten en dieren en op de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Effecten op het in het oosten gelegen Natura 2000-gebied de oostelijke Vechtplassen zijn niet voorzien. In par 1.4 wordt kort ingegaan op de ligging van het plangebied t.o.v. het Natura 2000-gebied. Om een verantwoorde keuze voor één van beide alternatieven te kunnen maken is een floraen fauna-onderzoek en een Nee/tenzij-toets uitgevoerd. De toets moet inzicht geven of realisatie van een fietsbrug, vanuit het kader van de EHS en de Floraen faunawet, haalbaar is en wat de knelpunten en mogelijke oplossingen zijn bij realisatie op één van beide locaties. In het rapport wordt verslag gedaan van bronnen- en veldonderzoek, bepaling van de effecten op beschermde soorten planten en dieren (Ffwet) en de EHS en mogelijke knelpunten en mogelijke oplossingen. Het doel is te bepalen of realisatie van de fietsbrug bij één of beide alternatieven kan leiden tot overtredingen van de wetten en regels die zien op bescherming van de natuur. Als dat het geval is, wordt bepaald wat de knelpunten en mogelijke oplossingen zijn, die bepalend zijn voor de voorwaarden waaronder ontheffing (Ffwet) en/of toestemming (EHS) kan worden verkregen.

1.2

Aanpak toetsing Flora- en faunawet Bij de realisatie van de fietsbrug zal op beide locaties rekening moeten worden gehouden met het huidige voorkomen van krachtens de Flora- en faunawet beschermde soorten planten en dieren. Als de voorgenomen ingreep leidt tot het

9

overtreden van verbodsbepalingen betreffende beschermde soorten, zal moeten worden nagegaan of een vrijstelling geldt of dat een ontheffing ex artikel 75 van de Flora- en faunawet moet worden verkregen (zie bijlage 1). Dit rapport beschrijft voor beide locaties de effecten van realisatie van de fietsbrug op beschermde en/of bijzondere soorten planten en dieren. In dit rapport wordt ingegaan op de volgende vragen: Welke beschermde soorten planten en dieren komen mogelijk of zeker voor in de invloedssfeer van ingreep (Hoofdstuk 3). Welke effecten op beschermde soorten heeft de ingreep (Hoofdstuk 4)? Kunnen de effecten een wezenlijke negatieve invloed op soorten hebben? Worden verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet overtreden? Zo ja, welke? Moet hiervoor ontheffing worden aangevraagd? Zijn er mogelijkheden voor mitigatie (vermindering) en compensatie van schade aan beschermde soorten? Deze rapportage kan dienst doen bij de onderbouwing van de ontheffingsaanvraag ex art. 75 Ffwet. De beoordeling van het voorkomen van en effecten op beschermde soorten is opgesteld op basis van het in 2013 uitgevoerde veldbezoek, de huidige ter beschikking staande kennis en inschattingen van deskundigen. De toetsing is een bepaling en beoordeling van de huidige aanwezigheid van beschermde soorten planten en dieren in het plangebied, de functie van het plangebied en de directe omgeving voor deze soorten en de te verwachten effecten van de voorgenomen ingreep op beschermde soorten.

1.3

Aanpak nee, tenzij-toets EHS Het plangebied maakt deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Het ruimtelijke beleid voor de EHS is gericht op behoud en ontwikkeling van de wezenlijke kenmerken en waarden. Daarom geldt in de EHS het ‘nee, tenzij’-regime. Als een voorgenomen ingreep de nee, tenzij-toets met positief gevolg doorloopt kan de ingreep plaatsvinden. Eventuele nadelige effecten moeten worden gemitigeerd en de resterende schade moet worden gecompenseerd. Als een voorgenomen ingreep niet voldoet aan de voorwaarden uit het ‘nee, tenzij’-regime dan kan de ingreep niet plaatsvinden op grond van de Provinciale Ruimtelijke Verordening, Provincie Utrecht 1 2013 (PRV). De PRV geeft aan dat niet elke ingreep leidt tot een significante aantasting van de wezenlijke kenmerken en waarden. Ingrepen die (eventueel nadat

1

Op 1 oktober 2012 is titel 2.10 van het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) in werking getreden. Titel 2.10 van het Barro bevat regels met betrekking tot de EHS. Artikel 4.11 van de PRV voldoet gedeeltelijk daaraan. In een partiële herziening van deze verordening worden de overige regels van titel 2.10 van het Barro verwerkt.

10

inrichtingsmaatregelen zijn genomen) niet de wezenlijke kenmerken en waarden significant aantasten, zijn vanuit artikel 4.1.1 toegestaan. De wezenlijke kenmerken en waarden zijn of worden omschreven in het Natuurbeheerplan Provincie Utrecht 2013 (Provincie Utrecht, 2012). De PRV van Provincie Utrecht geeft aan dat bij significante aantasting van waarden en kenmerken in ieder geval gedacht moet worden aan: • de aanwezigheid van zones met bijzondere ecologische kwaliteit (bijzondere samenhang abiotische en biotische kenmerken, goed ontwikkelde systemen, zoals waardevolle oude boskernen); • gebieden die bepalend zijn voor de aaneengeslotenheid en robuustheid van de EHS; • de aanwezigheid van bijzondere soorten; • de aanwezigheid van essentiële verbindingen (bijvoorbeeld foerageer- en migratieroutes). Het natuurbeheerplan geeft de ambitie voor het aspect potentiële waarde. Het gaat daarbij om: de bij het gebied behorende natuurdoelen en -kwaliteit, geomorfologische en aardkundige waarden en processen, de waterhuishouding, de kwaliteit van bodem, water en lucht, rust, stilte, donkerte en openheid, de landschapsstructuur en de belevingswaarde. De natuurdoelen worden (vaak per perceel) gespecificeerd als natuurdoeltype of beheertype. De ‘nee, tenzij’-toets in de voorliggende rapportage geeft antwoord op de volgende vragen: Wat zijn de wezenlijke waarden en kenmerken van de EHS ter plaatse van de ingreep? Hieronder vallen ook de beheertypen (natuurdoeltypen). Welke effecten op de wezenlijke waarden en kenmerken van de EHS heeft de ingreep? Kunnen eventuele negatieve effecten worden gemitigeerd of gecompenseerd?

1.4

Invloed op het Natura 2000-gebied Oostelijke Vechtplassen Beide alternatieven liggen op circa 2 kilometer ten westen van het Natura 2000-gebied Oostelijke Vechtplassen (figuur 1.1). Als het plan/project negatieve effecten heeft op het gebied Oostelijke Vechtplassen, is een vergunning op grond van de Natuurbeschermingswet 1998 (kortweg: ‘Nbwet’) vereist. De fietsbrug ligt echter van het Natura 2000-gebied gescheiden door de bebouwing van Nigtevecht, de Vecht met zijn lintbebouwing, open agrarisch gebied, en de N523 met Nederhorst den Berg. Werkzaamheden voor realisatie van de fietsbrug kunnen lokaal tot verstoring leiden. Effecten op het Natura 2000-gebied zijn op grond van de afstand en tussenliggende elementen redelijkerwijs uit te sluiten. De fietsbrug zal deel uitmaken van een fietsroute langs de Vecht. Effecten van het gebruik van de fietsbrug op het verderop gelegen Natura 2000-gebied zijn eveneens redelijkerwijs uit te sluiten.

11

Omdat voor beide alternatieven geldt dat effecten redelijkerwijs zijn uit te sluiten, heeft het kader van de Nbwet ook geen gevolgen voor de locatie-keuze. De Nbwet wordt daarom in dit rapport verder buiten beschouwing gelaten.

Figuur 1.1

12

Ligging plangebied met beide locaties(rode cirkel) ten opzicht van het Natura 2000-gebied de Oostelijke Vechtplassen (Bron: website Ministerie van Economische Zaken).

2 Ingreep en plangebied 2.2

Ingreep De ingreep betreft het realiseren van een fietsbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal. De fietsbrug maakt deel uit van een regionale toeristische fietsroute. Er zijn voor de fietsbrug twee mogelijke locaties (figuur 2.1). De beide alternatieve locaties liggen in Nigtevecht, binnen de gemeente Stichtse Vecht. De locaties grenzen aan de gemeente De Ronde Venen waar ze op een bestaande fietsroute aansluit. Afhankelijk van de locatie en wijze van uitvoering zal het nodig zijn bomen te kappen, sloten (deels) te dempen en grondwerk (afgraven en/of ophogen) uit te voeren. Deze ingreep kan omschreven worden als ingreep in het kader van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting. Gebruik van een door de minister goedgekeurde gedragscode voor de betreffende ingreep is niet aan de orde. Voor het uitvoeren van de ingreep geldt een vrijstelling voor overtreding van verbodsbepalingen ten aanzien 2 van soorten in Tabel 1 conform AmvB artikel 75 (zie bijlage 1).

Nigtevecht Fort Nigtevecht Locatie 3

Locatie 6

Figuur 2.1 Ligging alternatieven, Locatie 3 De Punt en Locatie 6 ten zuiden van de Betonfabriek Nigtevecht. (ondergrond: Data by OpenStreetMap.org contributors under CC BY-SA 2.0 license). 2

Bij toepassing van de Flora- en faunawet worden conform de AmvB art. 75 vier beschermingsregimes onderscheiden. Voor soorten uit ‘Tabel 1’ geldt vrijstelling van verbodsbepalingen bij werkzaamheden in het kader van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting. Voor vogels en soorten van ‘Tabel 2 of 3’ geldt geen vrijstelling en kan aanvraag van een ontheffing aan de orde zijn bij overtreding van verbodsbepalingen.

13

2.2

Locatie 3 Locatie 3: ‘De Punt’ ligt aan de noordkant van het sluiseiland waar de Vecht in het Amsterdam-Rijnkanaal uitkomt (figuur 2.1). De noordpunt bestaat hier uit Meerkade Nigtevecht met een opslagterrein met damwandprofielen. In het uiterste noorden staan drie populieren in gras (figuur 2.2). Ten zuiden van het opslagterrein staan enkele woonhuizen met opstallen en een parkeerplaats. De fietsbrug eindigt aan de andere kant van het kanaal bij Fort Nigtevecht. Fort Nigtevecht is onderdeel van de Hollandse Waterlinie en maakt deel uit van de EHS. Over de kanaaloever loopt hier het fietspad Kanaaldijk West (figuur 2.3). Gelet op het beperkte beschikbare ruimtebeslag zal een fietsbrug op deze locatie worden voorzien van een alternatieve aanlanding in de vorm van een liften- / gondelsysteem of vergelijkbare voorziening. Aan de westzijde zal dit een zeer beperkt ruimtebeslag binnen de EHS innemen (ca. 10 x 10 m voor de constructie).

Figuur 2.2 Impressie Locatie 3 De Punt met links het Amsterdam-Rijnkanaal en rechts de Vecht.

14

Figuur 2.3 Impressie Locatie 3 De Punt aan de westkant van het Amsterdam-Rijnkanaal met het fietspad Kanaaldijk West.

2.3

Locatie 6 Locatie 6: ligt ruim 400 meter ten zuiden van Fort Nigtevecht, tussen de betonfabriek en de sportvelden (figuur 2.1). De Betonfabriek Nigtevecht ligt aan de zuidrand van Nigtevecht langs het kanaal. Ten zuiden hiervan ligt de Hoekerpolder, een open graslandpolder met sportvelden. Langs het kanaal loopt de Oostkanaaldijk, een verharde tweebaansweg met fietspad (figuur 2.4). Aan de andere kant van het kanaal ligt Polder Braambrugge-Oostzijde, een open graslandpolder met boerenerven langs het kanaal (figuur 2.5). Langs het kanaal loopt de Kanaaldijk West, een verharde lokale weg. Het gedeelte van de polders aan weerszijden van het kanaal waar de fietsbrug is gepland maakt deel uit van de EHS. De locatie is, als ‘Knelpunt 16 Nigtevecht Amsterdam-Rijnkanaal’, ook opgenomen in het Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO: Min V&W, 2004). Hier is sprake van een alternatieve aanlanding of een traditionele hellingbaan door middel van een aardebaan of door middel van een kunstwerk-constructie (brug-constructie). De aanlanding volgt bij voorkeur bestaande landschappelijke contouren. In het MJPO is het doel aangegeven het kanaal aan beide zijden van natuurvriendelijke oevers te voorzien. Rijkswaterstaat is hier van afgestapt en zal bij het vernieuwen van de damwanden het kanaal aan beide zijden voorzien van fauna uitreeplaatsen (informatie W. Wouters).

15

Figuur 2.4 Impressie Locatie 6 ten zuiden van Betonfabriek Nigtevecht, aan de oostkant van het Amsterdam-Rijnkanaal, met Oostkanaaldijk en fietspad.

Figuur 2.5 Impressie Locatie 6 Polder Braambrugge-Oostzijde, aan de westkant van het Amsterdam-Rijnkanaal.

16

Voor de fietsbrug zijn meerdere varianten mogelijk die elk een eigen inpassing hebben. De doorvaarthoogte van de brug is 9 meter. De hellingbaan volgt zoveel mogelijk de landschappelijke contouren. In figuur 2.6 zijn de voorbeelden van mogelijke varianten gegeven. De profielen zijn opgenomen in Bijlage 2. De westelijke hellingbaan loopt in alle varianten langs het Amsterdam-Rijnkanaal. De oostelijke hellingbaan loopt parallel langs het kanaal, loopt via een lus naar het kanaal, volgt de perceelgrenzen of loopt met een slinger naar de Vreelandseweg. De hellingbanen zijn bij aanlanding op het kanaal 284 m lang met een 2

2

ruimtebeslag van 11.835 m (9.270 m bij lusvorm), bij aanlanding op de Vreelandseweg is dit 2.

350 m en 11.924 m De taluds hebben een verhang van 1:2.

Variant 1 Parallel aan de dijk

Variant 2 Haarspeld aan de dijk

Variant 3 Naar Vreelandseweg

Variant 4 Slinger naar Vreelandseweg

Figuur 2.6

Mogelijke varianten ligging hellingbaan Locatie 6 (lichtblauw – nieuwe bermsloot, lichtgroen - EHS).

17

18

3 Voorkomen van planten en dieren 3.1

beschermde

soorten

Bronnenonderzoek Het bronnenonderzoek gaat uit van bestaande en beschikbare gegevens. Voor een actueel overzicht van beschermde soorten die in de regio voorkomen zijn gegevens van provinciale Ecodatabank (EDB) en Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) geraadpleegd (gegevens aangeleverd door Provincie Utrecht). Daarnaast is informatie opgevraagd bij de Zoogdiervereniging over het dit jaar voor Natuurmonumenten uitgevoerde onderzoek naar vleermuizen op en rond Fort Nigtevecht en het Amsterdam-Rijnkanaal (Jansen en Koelman, in voorbereiding).

3.2

Methodiek veldonderzoek Het plangebied is op 23 juli 2013 bezocht. Tijdens het terreinbezoek is zoveel mogelijk concrete informatie verzameld met betrekking tot de aan- of afwezigheid van beschermde soorten (zicht- en geluidswaarnemingen, sporenonderzoek naar de aanwezigheid van pootafdrukken, nesten, holen, uitwerpselen, haren, etc). Op basis van terreinkenmerken is beoordeeld of het terrein geschikt is voor de in de regio voorkomende beschermde soorten.

3.3

Resultaten Locatie 3 Flora Zowel aan de oost- als aan de westkant van het kanaal ter hoogte van Locatie 3 is de oever zelf opgebouwd uit stalen damwandprofielen. Een oevervegetatie ontbreekt. Het talud van de westelijke kanaaloever bestaat uit een begroeiing met soorten van voedselrijke ruigten zoals duizendblad, brandnetel, berenklauw, groot hoefblad, smeerwortel, ridder zuring, heermoes, grote weegbree en rode klaver (figuur 3.1). Aan de kant van Fort Nigtevecht is de begroeiing op het talud vergelijkbaar (figuur 3.2) of plaatselijk wat droger van karakter met o.a. Jacobs kruiskruid. De zwanenbloem (NDFF, Tabel 1) is bekend van de gracht rond het fort. Aan de oostkant van het kanaal bij de Punt is een beperkt oppervlak begroeid met een grazige vegetatie met bereklauw. Er is een waarneming van steenbreekvaren (Tabel 2) uit 2000 (NDFF). De stootbalk op de damwand vormt een potentiele groeiplaats. Op Locatie 3 zijn aan weerzijden van het kanaal, behoudens de stootbalk, geen (groeiplaatsen van) beschermde soorten planten aangetroffen.

19

Ongewervelden Er zijn waarnemingen van platte schijfhoren bekend van de sloten rond Fort Nigtevecht (EDB). Het kanaal is niet geschikt voor platte schijfhoren.

Figuur 3.1 Westelijke kanaaloever bij Locatie 3 ter hoogte van Fort Nigtevecht.

Uit de omgeving zijn meerdere waarnemingen bekend van de rode lijst soort vroege glazenmaker en van algemeen voorkomende libellen als paardenbijter, bruine glazenmaker, gewone oeverlibel, grote keizerlibel, grote roodoogjuffer, houtpanserjuffer, lantaarntje, smaragdlibel, variabele waterjuffer en viervlek (EDB, NDFF). De gracht en sloten rond Fort Nigtevecht vormen geschikt biotoop voor libellen. Van vlinders zijn waarnemingen bekend van algemene soorten als bont zandoogje, dagpauwoog, groot en klein koolwitje, klein geaderd witje en kleine vos (NDFF). Waarnemingen van beschermde soorten vlinders en libellen ontbreken. Aan weerszijde van het kanaal liggen op Locatie 3 ook geen biotopen van betekenis voor beschermde dagvlinders of libellen. Vissen Uit de regio zijn bittervoorn, kleine modderkruiper en rivierdonderpad bekend (EDB, NDFF). De bermsloot langs Fort Nigtevecht lijkt voor geen van deze soorten geschikt. De sloot is smal en ondiep en er zijn alleen waarnemingen van tiendoornige stekelbaars bekend. Kleine modderkruiper is wel waargenomen in de gracht rond het fort en achterliggende sloten. Op De Punt is geen open water aanwezig. Het Amsterdam-Rijnkanaal is onderdeel van het leefgebied van rivierdonderpad.

20

Figuur 3.2 Talud langs Fort Nigtevecht bij Locatie 3 langs de westelijke kanaaloever.

Amfibieën Uit de omgeving van het fort is de bastaardkikker bekend (EDB). Andere in polders algemene soorten, zoals kleine watersalamander, gewone pad en bruine kikker zullen ook in de bermsloot en op de terreinen rond het fort voorkomen. Waarnemingen van strikt beschermde soorten zijn niet uit de directe omgeving van Fort Nigtevecht bekend. Op De Punt is geen open water aanwezig, deze locatie heeft hier dan ook geen betekenis voor amfibieën. Reptielen De ringslang is de enige reptielsoort die in de regio voorkomt. De Ankeveense Plassen zijn een belangrijk leefgebied voor deze soort. Er zijn geen waarnemingen bekend van De Punt of de omgeving van Fort Nigtevecht. Grondgebonden zoogdieren De Punt is grotendeels verhard en heeft geen betekenis voor kleine zoogdieren. Rond Fort Nigtevecht is geschikt biotoop aanwezig voor allerlei algemeen voorkomende kleine zoogdieren en kleine marterachtigen. De taluds van de westelijke kanaaloever zijn met name geschikt voor veldmuizen. Voor strikt beschermde grondgebonden zoogdieren lijkt de gracht rond het fort geschikt biotoop voor waterspitsmuis. Recente waarnemingen van waterspitsmuis zijn bekend van de Ankeveense Plassen, maar niet uit de omgeving van Locatie 3 (www.telmee.nl, NDFF).

21

Vleermuizen Waarnemingen van vleermuizen komen vooral van de omgeving van Fort Nigtevecht (NDFF). Hier zijn met name jagende gewone dwergvleermuizen gezien. Er zijn enkele oudere waarnemingen bekend van rosse vleermuis, laatvlieger en watervleermuis. In 2013 zijn ruige dwergvleermuis, watervleermuis en meervleermuis regelmatig boven de gracht waargenomen en is watervleermuis ook zwermend bij het fort aangetroffen. Het kanaal is een jacht- en vliegroute voor soorten als wateren meervleermuis. De kanaaloevers op Locatie 3 hebben geen specifieke functie voor vleermuizen (Jansen en Koelman, in voorbereiding). Vogels In de bomen op de punt en direct langs de westelijke kanaaloever zijn tijdens het veldbezoek geen verblijfplaatsen van vogels met een jaarrond beschermd nest aangetroffen. Rond Fort Nigtevecht staan hoog opgaande bomen en plaatselijk dichte struiken die van betekenis kunnen zijn voor uilen en andere vogels met een jaarrond beschermd nest. Deze vallen echter buiten het plangebied.

3.4

Resultaten Locatie 6 Flora Zowel aan de oost- als aan de westkant van het kanaal ter hoogte van Locatie 6 is de oever opgebouwd uit stalen damwandprofielen. Een oevervegetatie ontbreekt. Het talud van de westelijke kanaaloever bestaat uit een met Locatie 3 vergelijkbare grazige begroeiing met soorten van voedselrijke ruigten. Het grazige talud aan de kant Polder Braambrugge Oostzijde is ingeplant met een dubbele rij populieren (figuur 3.3). De lager gelegen bermsloot is deels bedekt met kroos, een watervegetatie is verder nauwelijks aanwezig. Aan de oostkant van het kanaal ten zuiden van Betonfabriek Nigtevecht is de kanaaloever begroeid met wilg, esdoorn en kruiden zoals brandnetel, kleefkruid, haagwinde en bereklauw. Het talud langs de Hoekerpolder is begroeid met voedselrijk grasland en een enkele rij populieren. De sloot is roodbruin gekleurd van kwel en een watervegetatie is vrijwel afwezig (figuur 3.4). Uit de Hoekerpolder zijn groeiplaatsen van rietorchis bekend. Deze liggen in de oostkant van de polder ruim buiten het plangebied voor de verschillende varianten. Op Locatie 6 zijn aan weerzijden van het kanaal geen (groeiplaatsen van) beschermde soorten planten aangetroffen. Ongewervelden Er zijn waarnemingen van platte schijfhoren bekend van de sloten rond Fort Nigtevecht. Het is zeer waarschijnlijk dat deze soort ook in sloten van Polder Braambrugge Oostzijde en Hoekerpolder voorkomt.

22

Er zijn uit de omgeving waarnemingen bekend van algemeen voorkomende soorten (zie 3.3). Waarnemingen van beschermde soorten vlinders en libellen ontbreken. Aan weerszijde van het kanaal liggen op Locatie 6 ook geen biotopen van betekenis voor beschermde dagvlinders of libellen. Vissen Uit de regio zijn bittervoorn, kleine modderkruiper en rivierdonderpad bekend (EDB, NDFF). De bermsloot langs beide kanaaloevers lijken voor geen van deze soorten geschikt. De sloot is smal en een watervegetatie is nauwelijks aanwezig. In de aanliggende polder liggen sloten die in potentie geschikt zijn voor bittervoorn of kleine modderkruiper. Het Amsterdam-Rijnkanaal is onderdeel van het leefgebied van rivierdonderpad. Amfibieën Uit de omgeving zijn waarnemingen bekend van in polders algemene soorten, zoals kleine watersalamander, gewone pad en bruine kikker (EDB, NDFF). Deze zullen ook in de sloten aan weerzijde van de kanaaloevers op Locatie 6 voorkomen. Waarnemingen van strikt beschermde soorten zijn niet uit de directe omgeving bekend. Er is één recente (2011) waarneming van een rugstreeppad van de oostkant van de Hoekerpolder ter hoogte van de sportvelden (NDFF). Dit is buiten de verschillende varianten. Reptielen De ringslang is de enige reptielsoort die in de regio voorkomt. De Ankeveense Plassen zijn een belangrijk leefgebied voor deze soort. In het westen is de soort bekend van de Vinkeveense Plassen. Er zijn geen waarnemingen bekend van Polder Braambrugge Oostzijde en Hoekerpolder. Grondgebonden zoogdieren De polders, taluds en erven langs het kanaal vormen geschikt biotoop aanwezig voor allerlei algemeen voorkomende kleine zoogdieren en kleine marterachtigen. De taluds zijn met name geschikt voor veldmuizen. Voor strikt beschermde grondgebonden zoogdieren is in de directe omgeving van de kanaaloevers geen geschikt biotoop aanwezig. Recente waarnemingen van strikt beschermde grondgebonden zoogdieren zijn niet bekend uit de omgeving van Locatie 6. Vleermuizen Waarnemingen van vleermuizen komen vooral van de omgeving van Fort Nigtevecht (NDFF). Hier zijn met name jagende gewone dwergvleermuizen gezien. Het mag worden aangenomen dat deze ook rond de boerenerven langs het kanaal jagen. Er zijn enkele oudere waarnemingen bekend van rosse vleermuis, laatvlieger en watervleermuis. In 2013 zijn ruige dwergvleermuis, watervleermuis en meervleermuis regelmatig boven de gracht waargenomen en is watervleermuis ook zwermend bij het fort aangetroffen. Voor deze sterk aan water gebonden soorten hebben erven en

23

relatief smalle polderslootjes geen specifieke betekenis. Het kanaal is een jacht- en vliegroute voor deze soorten (Jansen en Koelman, in voorbereiding). De dubbele rij populieren langs de westelijke oever kan een geschikte jachtgebied en vliegroute vormen voor gewone dwergvleermuis. De kanaaloevers zelf op Locatie 6 hebben geen specifieke functie voor vleermuizen. Vogels In de bomen langs de kanaaloevers zijn geen verblijfplaatsen van vogels met een jaarrond beschermd nest aangetroffen. De populieren kunnen onder andere geschikt zijn voor roeken, maar deze zijn tijdens het veldbezoek niet op de locaties gezien.

Figuur 3.3 Talud langs Polder Braambrugge Oostzijde bij Locatie 6 met dubbele populierenrij.

24

Figuur 3.4 Talud langs Hoekerpolder onder Betonfabriek Nigtevecht bij Locatie 6 met enkele populierenrij.

25

26

4 Effecten op beschermde flora en fauna 4.1

Locatie 3 Een randvoorwaarde voor realisatie van de fietsbrug op Locatie 3 is dat deze geen ruimtebeslag legt op het terrein van Fort Nigtevecht. Dit betekent dat de gracht, en daarmee eventuele groeiplaatsen van zwanenbloem en biotoop van platte schijfhoren en kleine modderkruiper, wordt ontzien. De stootbalk op de Punt is een (potentiële) groeiplaats van steenbreekvaren (Tabel 2). Het lijkt niet aannemelijk dat deze als gevolg van de werkzaamheden zal moeten worden aangetast. Er zijn dan ook geen negatieve effecten op beschermde planten, ongewervelden, vissen, amfibieën en reptielen te verwachten. Overtreding van verbodsbepalingen ten aanzien van deze soortgroepen is uitgesloten. Bij realisatie van de fietsbrug op Locatie 3 zijn overtredingen ten aanzien van algemeen voorkomende kleine zoogdieren (met name veldmuis, Tabel 1) niet op voorhand uit te sluiten. Voor deze soorten geldt een vrijstelling voor overtreding van verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet bij ruimtelijke ingrepen (zie Bijlage 1). Bij de werkzaamheden ten behoeve van de fietsbrug zal rekening moeten worden gehouden met in de nabije omgeving jagende vleermuizen (Tabel 3) en met broedvogels. Indien de werkzaamheden plaatsvinden in het winterhalfjaar en/of zomers tussen ochtend- en avondschemering zijn geen negatieve effecten op vleermuizen te verwachten. Indien het noodzakelijk is het werkterrein ’s avonds te verlichten (bijvoorbeeld i.v.m. scheepvaart) kunnen de dieren het verlichte terrein mijden. Op het kanaal is voldoende jachtgebied voorhanden. Verlichting van het terrein rond het fort moet echter zomers worden vermeden. Indien de werkzaamheden plaatsvinden buiten het broedseizoen en eventuele te kappen bomen geen nesten bevatten van broedvogels met een jaarrond beschermd nest zijn er geen beperkingen ten aanzien van broedvogels. Indien de werkzaamheden plaatsvinden (deels) binnen het broedseizoen zal op basis van een controle op aanwezige nesten in de nabije omgeving bepaald moeten worden of er sprake kan zijn van verstoring. Het risico op verstoring van (algemeen voorkomende) broedvogels tijdens werkzaamheden is overigens klein indien de werkzaamheden op meer dan een tiental meters van dichte opgaande begroeiing plaatsvinden. Begroeiing (inclusief bomen) kan alleen worden verwijderd na vaststelling dat er geen in gebruik zijnde nesten aanwezig zijn. Voor het verwijderen van bomen met nesten van broedvogels met een jaarrond beschermd nest kan een ontheffing nodig zijn.

27

Bij gebruik van de fietsbrug zal eveneens rekening moeten worden gehouden met vleermuizen. Verlichting van het wateroppervlak in het kanaal en van de omgeving van het fort moet worden vermeden. Signaalverlichting ten behoeve van scheepvaart kan zodanig aangebracht worden dat verstrooiing tot een minimum wordt beperkt. Amberkleurige verlichting heeft minder effect op vleermuizen dan wit licht.

4.2

Locatie 6 Bij realisatie van de fietsbrug op Locatie 6 kunnen effecten op groeiplaatsen van rietorchis (Tabel 2) en verblijfplaatsen van rugstreeppadden (Tabel 3) worden uitgesloten. Deze liggen op te grote afstand van de locatie bij de verschillende varianten. Overtreding van verbodsbepalingen ten aanzien van deze soorten is uit te sluiten. Voor realisatie van de fietsbrug op Locatie 6 zullen bij alle varianten plaatselijk delen van sloten moeten worden gedempt en bomen moeten worden gekapt. Voor de te dempen delen van sloten zal nieuw water worden gegraven. Het dempen van sloten zal leiden tot aantasting van biotoop van platte schijfhoren (Tabel 3), kleine modderkruiper (Tabel 2) en algemeen voorkomende soorten amfibieën (Tabel 1). Afhankelijk van de omvang van de te dempen slootdelen, de werkwijzen en uiteindelijke inpassing kan al dan niet overtreding van verbodsbepalingen aan de orde zijn. Bij een open afrit (deels) op palen zal het effect dermate beperkt zijn dat overtreding van verbodsbepalingen kan worden uitgesloten. Bij een open afrit over een (verhoogd) grondlichaam is overtreding van verbodsbepalingen niet uit te sluiten. Bij een variant met aan weerzijde van het kanaal een hellingbaan parallel aan het kanaal zal de grootste slootlengte worden gedempt. Dit betreft vooral sloten dwars op de dijk, de bermsloot kan in het ontwerp worden meegenomen. Er wordt echter ook een nieuwe sloot gegraven. De schade blijft op de schaal van de polders beperkt, waardoor de gunstige staat van instandhouding van de soortgroepen niet in het geding is. Dit betekent dat, rekening houdend met mitigerende maatregen, een ontheffing redelijkerwijs verkregen kan worden. Als gevolg van de fietsbrug zal een doorbreking van de bomenrijen aan weerzijde van het kanaal ontstaan. Dit betekent een doorkruising van een (mogelijke) trek- en jachtroute van vleermuizen. Het is wenselijk de doorbreking zo beperkt mogelijk te houden. Bij realisatie van de fietsbrug op Locatie 6 zijn overtredingen ten aanzien van algemeen voorkomende kleine zoogdieren (met name veldmuis, Tabel 1) niet op voorhand uit te sluiten. Voor deze soorten geldt een vrijstelling voor overtreding van verbodsbepalingen bij ruimtelijke ingrepen (zie Bijlage 1). Bij de werkzaamheden ten behoeve van de fietsbrug zal rekening moeten worden gehouden met in de omgeving jagende vleermuizen en met broedvogels.

28

Indien de werkzaamheden plaatsvinden in het winterhalfjaar en/of zomers tussen ochtend- en avondschemering zijn geen negatieve effecten op vleermuizen te verwachten. Indien het noodzakelijk is het werkterrein ’s avonds te verlichten (bijvoorbeeld i.v.m. scheepvaart) kunnen de dieren het verlichte terrein mijden. Op het kanaal is voldoende jachtgebied voorhanden. Indien de werkzaamheden plaatsvinden buiten het broedseizoen en eventuele te kappen bomen geen nesten bevatten van broedvogels met een jaarrond beschermd nest zijn er geen beperkingen ten aanzien van broedvogels. Indien de werkzaamheden plaatsvinden (deels) binnen het broedseizoen zal op basis van een controle op aanwezige nesten in de nabije omgeving bepaald moeten worden of er sprake kan zijn van verstoring. Het risico op verstoring van (algemeen voorkomende) broedvogels tijdens werkzaamheden is overigens klein indien de werkzaamheden op meer dan een tiental meters van dichte opgaande begroeiing plaatsvinden. Begroeiing (inclusief bomen) kan alleen worden verwijderd na vaststelling dat er geen in gebruik zijnde nesten aanwezig zijn. Voor het verwijderen van bomen met nesten van broedvogels met een jaarrond beschermd nest kan een ontheffing nodig zijn. Bij gebruik van de fietsbrug zal eveneens rekening moeten worden gehouden met vleermuizen. Verlichting van het wateroppervlak in het kanaal moet worden vermeden. Signaalverlichting ten behoeve van scheepvaart kan zodanig aangebracht worden dat verstrooiing tot een minimum wordt beperkt. Amberkleurige verlichting heeft minder effect op vleermuizen dan wit licht. Effecten op vleermuizen die rond het Fort foerageren kunnen met de genoemde maatregelen worden uitgesloten.

4.3

Alternatieve afweging Voor de locatiekeuze spelen beschermde planten en reptielen een rol. Ten aanzien van deze soortgroepen worden geen negatieve effecten voorzien. Bij Locatie 6 kan het dempen van sloten ten behoeve van de aanleg van de fietsbrug leiden tot overtreding van verbodsbepalingen voor platte schijfhoren, kleine modderkruiper en amfibieën. Het betreft soorten van respectievelijk Tabel 3, 2 en 1. Risico op overtreding van verbodsbepalingen speelt met name bij een open afrit over een aardebaan. Bij beide locaties zal grondwerk voor de aanleg van de fietsbrug leiden tot overtreding van verbodsbepalingen van grondgebonden zoogdieren. Het betreft soorten van Tabel 1 waarvoor een vrijstelling geldt ten aanzien van overtreding van verbodsbepalingen als gevolg van werkzaamheden in het kader van ruimtelijke ontwikkeling.

29

Bij beide locaties zal zowel bij de aanleg als bij het gebruik van de fietsbrug rekening moeten worden gehouden met vleermuizen. Locatie 3 is kwetsbaarder door de ligging dichtbij Fort Nigtevecht. Bij beide locaties zal bij de aanleg van de fietsbrug rekening moeten worden gehouden met broedvogels. Een overzicht van het risico op negatieve effecten op beschermde soorten voor de beide locaties geeft tabel 4.1. Hierbij is het risico op Locatie 6 bij een open afrit over een aardebaan het grootst. De schade is echter tijdelijk (er worden ook nieuwe sloten aangelegd) en blijft echter op de schaal van de polders beperkt, waardoor de gunstige staat van instandhouding van de betreffende soortgroepen niet in het geding is. Tabel 4.1 Risico op negatieve effecten op beschermde soorten bij Locatie 3 en Locatie 6. Locatie 3 Locatie 6 Locatie 6 aardebaan brugconstructie planten ongewervelden + vissen + amfibieën + reptielen grondgebonden zoogdieren + + + vleermuizen ++ + + broedvogels + + +

Kansen Realisatie van de fietsbrug kan ook kansen bieden voor beschermde soorten, bijvoorbeeld doordat de aanleg leidt tot nieuw biotoop waar planten en dieren van kunnen profiteren. Kansen lijken met name te liggen bij Locatie 6 met een oplossing met aardebaan (tabel 4.2). Met de aardebaan wordt een hoog en droog talud gerealiseerd, waar planten en ongewervelden van kunnen profiteren. Als voor de aanleg lokale grond wordt gebruikt zal dit tot meer open water kunnen leiden waar platte schijfhoren, vissen en amfibieën van kunnen profiteren. De dieren zullen ook profiteren van de nieuw aan te leggen sloten langs de hellingbanen (zie figuur 2.6). Bij Locatie 3 en Locatie 6 met brugconstructie wordt plaatselijk biotoop weliswaar zoveel mogelijk ontzien, maar wordt ook geen nieuw biotoop gerealiseerd. In hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op de kansen voor natuur die realisatie van de fietsbrug kan bieden.

30

Tabel 4.2 Kans op positieve effecten op beschermde soorten bij Locatie 3 en Locatie 6. Locatie 3 Locatie 6 Locatie 6 aardebaan brugconstructie planten + ongewervelden + vissen + amfibieën + reptielen grondgebonden zoogdieren + vleermuizen broedvogels -

Conclusie Bij Locatie 6 is er risico op tijdelijke negatieve effecten op strikt beschermde soorten. Met betrekking tot dit aspect heeft Locatie 3 de voorkeur indien de constructie zodanig is dat negatieve effecten op vogels en vleermuizen kunnen worden uitgesloten. De effecten op beschermde soorten zijn echter beperkt en goed te mitigeren. Er zijn op voorhand dan ook geen redenen waarom een ontheffing niet redelijkerwijs verleend kan worden. Gelet op de kans op positieve lange termijn effecten heeft Locatie 6 de voorkeur indien maatregelen getroffen worden om deze effecten te realiseren (zie 6.2).

4.4

Knelpunten en oplossingen Ten aanzien van het realiseren van de fietsbrug zijn voor beide locaties geen reële knelpunten voorzien. Bij uitvoering van de werkzaamheden zal op beide locaties rekening moeten worden gehouden met vleermuizen en broedvogels. Hiervoor gelden standaardrichtlijnen zoals werken buiten het broedseizoen. Bij Locatie 6 met aardenbaan betekent het plaatselijk dempen van sloten risico op overtreding van verbodsbepalingen. De schade is echter beperkt en de gunstige staat van instandhouding van de betreffende soorten is niet in het geding. Daarnaast biedt realisatie van de aardebaan ook mogelijkheden voor aanleg van nieuwe wateren en daarmee mitigatie van eventuele effecten. Zowel bij Locatie 3 als 2 moet bij gebruik van de fietsbrug rekening worden gehouden met vleermuizen. Randvoorwaarde is dat eventueel noodzakelijke verlichting geen effect heeft op boven (of langs) het kanaal foeragerende en trekkende vleermuizen.

31

32

5 Nee, tenzij-toets EHS 5.1

Wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS De EHS (figuur 5.1) is vastgesteld in het Streekplan 2005-2015 en overgenomen in de provinciale ruimtelijke structuurvisie. In de ambitiekaart van het Natuurbeheerplan provincie Utrecht 2013 is aangegeven wat de gewenste beheertypen van de EHS zijn.

Nigtevecht Fort Nigtevecht

Locatie 3

EHS - west

Locatie 6

EHS - oost

Figuur 5.1 Ligging Ecologische Hoofdstructuur (EHS) met Locatie 3 De Punt en Locatie 6 ten zuiden van de Betonfabriek Nigtevecht. (Bron: http://ruimtelijkeplannen.provincie-utrecht.nl).

Nieuwe Natuur Op figuur 5.1 is de EHS aangegeven. De terreinen EHS – west (ca. 11,50 ha) en oost (ca. 9,75 ha) zijn op de beheertypenkaart aangegeven als N00.01 Nog om te vormen naar natuur.

33

Voor deze terreinen zijn de beheertypen Moeras (N05.01 35%) en Vochtig schraalland (10.01 65%) toegekend (Natuurbeheerplan provincie Utrecht). Moeras wordt gerealiseerd door delen van het terrein af te graven tot op of onder de grondwaterspiegel en regen- en kwelwater vast te houden. Vochtig schraalland wordt gerealiseerd door de voedselrijke toplaag af te graven. Uit een nadere analyse van de bodem moet blijken of vochtig schraalland haalbaar is. Anders is Vochtig hooiland een alternatief. Plaatselijk kan struweel extra beschutting en oriëntatie geven voor diersoorten. Doelsoorten op hoofdlijnen zijn kleine marterachtingen, waterspitsmuis en ringslang (bron: Provincie Utrecht). Ecologische verbindingszone Vecht De Vecht is in de EHS van de provincie Noord-Holland voor de Vechtstreek aangegeven als Verbindingszone die internationaal kwetsbare populaties wil veiligstellen (Provincie Noord-Holland, 2010). Dit type verbindingszones verbinden leefgebieden van bijzondere soorten zoals ringslang en Noordse Woelmuis. Het zijn zones die voor een groot deel uit rietland bestaan met begeleidende elementen grasland en plaatselijk bomen en kleinschalig bos. De inrichtingseisen zijn afgestemd op de biotoopeisen van de Noordse Woelmuis. Zones die voldoen aan deze inrichtingseisen zijn ook geschikt voor veel andere soorten, zoals moerasvogels, de meervleermuis en diverse vlinder- en libellensoorten (Provincie Noord-Holland, 2013). Meerjarenprogramma Ontsnippering In het MJPO is knelpunt 16 Nigtevecht Amsterdam-Rijnkanaal opgenomen. Het knelpunt Nigtevecht oost en west ligt in de verbindingszone Ecologische Verbinding Venen Vechtplassen. Als doelsoorten voor dit knelpunt geeft het MJPO ringslang, ree en marterachtigen. In het kader van het MJPO is het doel het kanaal aan beide zijden van natuurvriendelijke oevers te voorzien (MJPO: Min V&W, 2004). Het belangrijkste doel is dat dieren die te water raken weer op de kant kunnen komen. Hoewel het MJPO geen concrete locatie aangeeft, is hier aangenomen dat het MJPO met name voor Locatie 6 van toepassing is, daar hier de EHS aan weerszijde van het kanaal grenst (figuur 5.1). Wezenlijke kenmerken en waarden Zones met bijzondere ecologische kwaliteit - Fort Nigtevecht Fort Nigtevecht ligt aan het Amsterdam-Rijnkanaal, omgeven door groen. Het fort maakt onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam en is sinds 1987 in bezit van Natuurmonumenten. Het fort met zijn ruime gracht en omliggende groen maken deel uit van de EHS en vormt een rustgebied voor natuur. Er zijn in de omgeving geen druk bereden wegen of recreatieve routes. Het fort is een winterverblijf voor vleermuizen (m.n. baardvleermuizen, bron: http://www.stelling-amsterdam.nl) en in de zomer jagen vleermuizen rond het fort (zie par. 3.3). De gracht en sloten rond Fort Nigtevecht vormen geschikt biotoop voor libellen en andere ongewervelden zoals de nauwe korfslak en een rustplek voor watervogels. De kleine modderkruiper komt in de slotgracht voor. Rond het fort staan monumentale bomen (figuur 5.2). Het fort ligt aan het

34

Amsterdam-Rijnkanaal dat een knelpunt vormt in de EHS. Het fort heeft een functie als stapsteen voor soorten die kunnen profiteren van de in het kader van het MJPO te realiseren natuurvriendelijke oevers. Samenhang en robuustheid EHS De EHS aan de westkant en oostkant van het Amsterdam-Rijnkanaal zijn (nog te realiseren) stapstenen in het agrarisch gebied voor natuur. Het terrein aan de westkant heeft een ecologische relatie met de natuur op het Fort Nigtevecht (Natuurmonumenten) en de wetering die vanaf het fort naar het westen loopt en aan takt op Het Gein. Bij de kruising van het Gein met het spoor is een aquaduct aangelegd bij de spoorverdubbeling. Dit sluit aan op een natuurstrook (ProRail) evenwijdig aan het spoor ter hoogte van het voormalige station Abcoude. Deze natuurterreinen functioneren als een ecologische verbindingszone. Het terrein aan de oostkant heeft een ecologische relatie met de ecologische verbindingszone langs de Vecht en natuur in de Hoekerpolder. Beide terreinen sluiten aan op de grasoevers van het Amsterdam-Rijnkanaal. Een goede ontwikkeling van de stapstenen in samenhang met Fort Nigtevecht is van belang voor maatregelen om de barrièrewerking van het AmsterdamRijnkanaal te beperken.

Figuur 5.2 Zicht op de gracht met monumentale wilg bij Fort Nigtevecht.

35

Bijzondere soorten De doelsoorten voor de ecologische verbindingszone langs de Vecht, ringslang en Noordse woelmuis, zijn niet uit de omgeving bekend. Wel komen een aantal beschermde soorten voor die kenmerkend zijn voor het polderlandschap zoals kleine modderkruiper en nauwe korfslak en heeft het fort betekenis voor een aantal soorten vleermuizen (zie par. 3.3). Essentiële verbindingen De ecologische verbindingszone langs de Vecht en de wetering die vanaf Fort Nigtevecht naar het westen loopt en aan takt op Het Gein vormen belangrijke verbindingen in de ecologische structuur. De (dubbele) bomenrij langs weerzijden van het Amsterdam-Rijnkanaal heeft in potentie betekenis als trekroute voor vleermuizen. Ook het Amsterdam-Rijnkanaal vormt een trekroute voor vleermuizen en is belangrijk voor lange afstand migratie van meervleermuizen naar de winterverblijven (Haarsma, 2012; Haarsma, 2011).

5.2

Effecten op de EHS – Locatie 3 Uitgangspunt bij de beoordeling van effecten op de EHS voor Locatie 3 is dat realisatie van de fietsbrug niet ten koste gaat van oppervlak EHS. Het gebruik van de fietsbrug Kritische factoren bij het gebruik van de fietsbrug zijn verlichting en geluid. Bij de beoordeling is er van uitgegaan dat geluid (als gevolg van de werking van de lift- of andere constructie) geen reële bijdrage levert aan het huidige niveau als gevolg van scheepsvaart en lokale verkeer. Verstoring van natuurwaarden van de EHS (Fort Nigtevecht) als gevolg van geluid is dan uitgesloten. Indien de fietsbrug onverlicht blijft, dan wel verlichting zodanig is dat uitstraling naar Fort Nigtevecht en het Amsterdam-Rijnkanaal wordt voorkomen dan zijn effecten op vleermuizen uit te sluiten. Gebruik van de fietsbrug heeft daarmee geen effect op de aspecten Zones met bijzondere ecologische kwaliteit, Bijzondere soorten en Essentiele verbindingen. Realisatie van de fietsbrug geeft geen beperking ten aanzien van mogelijke maatregelen in het kader van de ontsnippering van het MJPO-knelpunt Nigtevecht. De aanleg van natuurvriendelijke oevers blijft mogelijk. Daarnaast lijkt deze maatregel kansrijker ten zuiden van Locatie 3 waar de EHS aan weerszijde van het AmsterdamRijnkanaal ligt. Realisatie van de fietsbrug heeft daarmee geen effect op het aspect samenhang en robuustheid EHS. Effecten op het functioneren van de EHS zijn niet te verwachten. De wezenlijke waarden en kenmerken worden niet aangetast. Bij het ontwerp zal ten aanzien van eventuele verlichting rekening moeten worden gehouden met de functie van Fort Nigtevecht en het Amsterdam-Rijnkanaal voor vleermuizen.

36

Aanleg van de fietsbrug Bij de werkzaamheden zal rekening moeten worden gehouden met (beschermde) soorten van Fort Nigtevecht. Bij uitvoering van de werkzaamheden zal verstoring van broedvogels als gevolg van de werkzaamheden moeten worden voorkomen. Indien bij uitvoering van de werkzaamheden verlichting ’s avonds kan worden uitgesloten is verstoring van vleermuizen niet aan de orde. Indien verstoring van broedvogels en vleermuizen wordt voorkomen zijn effecten als gevolg van werkzaamheden op de EHS, Fort Nigtevecht, uit te sluiten.

5.3

Effecten op de EHS – Locatie 6 Bij deze beoordeling is er van uitgegaan dat de fietsbrug met hellingbaan zelf geen deel uitmaakt van de EHS. Omdat voor nieuwe natuur vooral aan natte en vochtige natuur wordt gedacht is dit een reële aanname. De hellingbaan biedt echter ook kansen voor natuur. In 5.4 wordt daar nader op ingegaan. Ruimtebeslag EHS Realisatie van de fietsbrug op Locatie 6 ligt (bij beide varianten met aansluiting Vreelandseweg deels) binnen de EHS en leidt daarmee tot verlies aan oppervlak nog te realiseren natuur. Dit geldt zowel voor het oppervlak ten oosten (EHS-oost) als ten westen (EHS-west) van het Amsterdam-Rijnkanaal. Het totale ruimtebeslag is afhankelijk van de uitvoering (zie par. 2.3). In tabel 5.1 is het ruimtebeslag weergegeven. De westelijke hellingbaan loopt parallel aan het kanaal, ligt geheel binnen de EHS en beslaat ca. 10% van de hier nog te ontwikkelen natuur. De oostelijke hellingbaan is variabel, waarbij de uitvoeringen parallel aan het kanaal en met haarspeld geheel binnen de EHS vallen. De uitvoering parallel aan het kanaal neemt daarbij het grootste ruimtebeslag binnen de EHS in, ca. 12% van de hier nog te ontwikkelen natuur. Bij de uitvoering met haarspeld is dit 9%. De beide uitvoeringen met aanlanding op de Vreelandseweg nemen de minste ruimte binnen de EHS in, ca. 6% van de hier nog te ontwikkelen natuur. Voor realisatie van de fietsbrug zullen sloten worden omgelegd. Hoewel dit lokaal tijdelijk effect kan hebben op verblijfplaatsen van beschermde soorten (tabel 4.1, par 4.3) zijn op langere termijn geen negatieve effecten te verwachten (tabel 4.2, par 4.3). Tabel 5.1 Ruimtebeslag van de varianten (zie 2.3), totaal en binnen de EHS. Aanlanding kanaaldijk/kanaaldijk kanaaldijk/kanaaldijk haarspeld kanaaldijk/Vreelandseweg (2x)

West

In EHS

11.835 m

2

11.835 m

2

11.835 m

2

Oost

In EHS

11.835 m

2

11.835 m

11.835 m

2

2

11.835 m

2

9.270 m

11.924 m

2

2

11.835 m 9.270 m

2

5.781 m

2

2

Er is geen rekening gehouden met de variant met een helling (deels) op pijlers. Een dergelijke constructie kan voorkomen dat water gedempt wordt en het ruimtebeslag kan minder zijn omdat er geen (of minder) talud nodig is. De ‘winst’ zal echter beperkt zijn omdat biotoop onder de brug door schaduwwerking in kwaliteit beperkt is. Een

37

brugconstructie heeft in het algemeen een mindere barrièrewerking, maar dit aspect is hier niet direct van belang. De barrièrewerking van een extensief gebruikt fietspad, over een verhoogd talud langs het kanaal zal naar verwachting zeer beperkt zijn. Het verminderde ruimtebeslag zal voor alle opties in tabel 5.1 relatief hetzelfde zijn, waardoor dit aspect niet onderscheidend is. Het ruimtebeslag heeft geen effect op de aspecten Zones met bijzondere ecologische kwaliteit en Bijzondere soorten. Realisatie van de fietsbrug op Locatie 6 geeft geen beperking ten aanzien van mogelijke maatregelen in het kader van de ontsnippering van het MJPO-knelpunt Nigtevecht. De aanleg van natuurvriendelijke oevers of fauna uitreeplaatsen blijft mogelijk. Realisatie betekent wel dat voor de te ontwikkelen natuur in de stapstenen EHS-oost en EHS-west 1,8 – 2,4 ha minder oppervlak beschikbaar is. Bij de EHSwest is dit een afname van ca. 10% en bij EHS-oost is dit 6-12 % afhankelijk van de uitvoeringswijze. Dit kan de functie van de stapstenen beperken. Realisatie van de fietsbrug heeft daarmee vanuit ruimtebeslag een negatief effect op het aspect Samenhang en robuustheid EHS. Een fietsbrug biedt echter ook kansen (zie 5.4). Gebruik van de fietsbrug Kritische factor bij het gebruik van de fietsbrug is verlichting. Indien de fietsbrug onverlicht blijft, dan wel verlichting zodanig is dat uitstraling naar Fort Nigtevecht en het Amsterdam-Rijnkanaal met de EHS aan weerszijde wordt voorkomen dan zijn effecten op vleermuizen als gevolg van verlichting uit te sluiten. Bij de beoordeling is er van uitgegaan dat geluid van toekomstig fietsverkeer geen reële bijdrage levert aan het huidige niveau als gevolg van scheepsvaart en lokale verkeer. Verstoring van natuurwaarden van de EHS (Fort Nigtevecht, EHS-oost en EHS-west) als gevolg van geluid is dan uitgesloten. Gebruik van de fietsbrug heeft daarmee geen effect op de aspecten Zones met bijzondere ecologische kwaliteit, Bijzondere soorten en Essentiele verbindingen. Aanleg van de fietsbrug Ter hoogte van Locatie 6 is er nog geen sprake van bestaande EHS-natuur. Bij de werkzaamheden zal rekening moeten worden gehouden met (beschermde) soorten van Fort Nigtevecht. Gelet op de afstand van ruim 400 meter van Fort Nigtevecht is verstoring van broedvogels als gevolg van de werkzaamheden uit te sluiten. Indien bij uitvoering van de werkzaamheden verlichting ’s avonds kan worden uitgesloten is verstoring van vleermuizen niet aan de orde. Effecten op het functioneren van de bestaande EHS, Fort Nigtevecht, zijn uit te sluiten.

5.4

Kansen en maatregelen t.b.v. de EHS Realisatie van de fietsbrug kan kansen bieden voor soorten, bijvoorbeeld doordat de aanleg leidt tot nieuw biotoop waar planten en dieren van kunnen profiteren. Deze

38

kansen lijken met name te liggen bij Locatie 6 met een oplossing met aardebaan (zie ook 4.3). De (droge) taluds van de hellingbaan kunnen in combinatie met te realiseren moeras en vochtig schraal- of hooiland betekenis hebben voor de ringslang en kleine marterachtigen, doelsoorten van de ecologische verbinding Vecht en het MJPO knelpunt. De overgang van nat naar vochtig en droog biedt een kleinschalige afwisseling waar ook andere planten en dieren van kunnen profiteren. De hellingbanen kunnen zo stapstenen vormen en daarmee een bijdrage leveren aan het beperken van de barrièrewerking van het Amsterdam-Rijnkanaal, doordat leefgebied met een hoge diversiteit aan diersoorten direct naast het kanaal wordt gerealiseerd. De fietsbrug zelf kan voor kleine zoogdieren en kleine marterachtigen gebruikt worden om het kanaal over te steken. Over het gebruik van, niet mede voor natuur ingerichte, kunstwerken door dieren is vooral anekdotische informatie bekend. Op basis van deze informatie en een studie op de Veluwe (Van Eekelen en Smit, 2000) is gebruik door kleine zoogdieren en kleine marterachtigen een reële verwachting als deze in de directe omgeving voorkomen. Het gebruik zal echter niet meer dan incidenteel zijn, maar kan wel bijdragen aan uitwisseling tussen populaties aan weerzijde van het kanaal. In dit kader levert een fietsbrug op Locatie 6 ook een positieve bijdrage aan het aspect Samenhang en robuustheid EHS. De in het MJPO voorgestelde natuurvriendelijke oevers hebben vooral betekenis om verdrinkingslachtoffers ter hoogte van de EHS te voorkomen of beperken (Min. V&W, 2004). Voor veel grondgebonden soorten blijft het kanaal zelf een barrière. Het kunstwerk en vleermuizen De fietsbrug zal voor lokaal foeragerende vleermuizen een functie als hop-over krijgen. Dieren die langs de bomenrijen aan weerzijde van het kanaal jagen steken deze langs de brug over om jachtterrein aan de andere kant te gebruiken. Een dergelijk gedrag is ook van rijkswegen bekend. Bij een inrichting van de EHS met natte en vochtige natuur en plaatselijk struweel op de taluds van de hellingbaan zal de geschiktheid van de omgeving van de brug als jachtgebied voor vleermuizen sterk toe kunnen nemen. De lokale betekenis voor vleermuizen kan versterkt worden door het kunstwerk zelf geschikt te maken als verblijfplaats voor vleermuizen (zomer- en winterverblijf). Er zijn verblijfplaatsen bekend waarbij dieren het bruggehoofd gebruiken (figuur 5.3), ook kunnen eventuele pijlers worden voorzien van vleermuiskasten. De fietsbrug kan op deze wijze een functie krijgen voor soorten die in de aanliggende polders (EHS) jagen als soorten die op het Amsterdam-Rijnkanaal foerageren.

5.5

Alternatieve afweging Voor de locatiekeuze moet rekening worden gehouden met de huidige natuur open rond Fort Nigtevecht, de mogelijkheden voor nieuwe natuur in de EHS ten oosten en westen van het Amsterdam-Rijnkanaal en hun stapsteenfunctie. Tevens moet rekening gehouden worden met het MJPO knelpunt Nigtevecht.

39

Bij Locatie 3 is sprake van een zeer beperkt ruimtebeslag binnen de EHS (ca. 10 x 10 m voor de constructie). Bij Locatie 6 varieert het ruimtebeslag bij de varianten voor de oostelijke hellingbaan. Bij alle varianten liggen de hellingbanen binnen de EHS en hebben daarmee een negatief effect op het aspect Samenhang en robuustheid EHS. Dit effect is bij een oostelijke aansluiting op de Vreelandseweg het kleinst (tabel 5.1). Als gevolg van de aanleg en het gebruik van de fietsbrug zullen geen reële effecten op de aspecten Zones met bijzondere ecologische kwaliteit, Bijzondere soorten en Essentiele verbindingen optreden. Tabel 5.1 Vergelijking van risico op negatieve effecten op EHS bij Locatie 3 en Locatie 6. Locatie 3 Locatie 6 Locatie 6 Locatie 6 k.dijk/kdijk kdijk/haarspeld kdijk/Vr.weg, slinger Zones bijzondere ecologische kwaliteit – Fort Nigtevecht Samenhang en robuustheid EHS ++ ++ + Bijzondere soorten Essentiele verbindingen -

Figuur 5.3 Voorbeeld van een winterverblijf in het brughoofd van een kunstwerk.

Kansen Realisatie van de fietsbrug biedt ook kansen voor soorten van de EHS. Deze kansen lijken met name te liggen bij Locatie 6 met een oplossing met aardebaan (tabel 5.2). Met de aardebaan wordt een hoog en droog talud gerealiseerd, waar planten en

40

dieren van kunnen profiteren. In combinatie met open water, natte en vochtige natuur leidt dit tot een afwisseling in biotopen waar diverse soorten van kunnen profiteren. Op deze wijze kan de hellingbaan bijdragen aan een stapsteenfunctie binnen de EHS. Van de varianten sluit de variant met (aarden) hellingbaan langs het kanaal aan op taluds met beplanting langs het kanaal. Dit geeft een bundeling van biotopen langs het kanaal wat de stapsteen functie versterkt ten opzichte van de varianten met aansluiting op de Vreelandseweg. De varianten met aansluiting op de Vreelandseweg geven weliswaar minder oppervlak verlies van EHS, maar doorsnijden het open polderlandschap en geven minder bundeling van biotoop. De meerwaarde van een ecologische verbinding dwars door de polder is verwaarloosbaar. De polder vormt geen barrière voor dieren. Daarnaast tast een hellingbaan dwars door de polder het open polderlandschap aan wat versnippering in hand werkt (ook van de EHS) en wat nadelig is voor weidevogels. Bij de variantenkeuze weegt optimalisatie van de stapsteenfunctie zwaarder dan het (beperkte) verschil in ruimtebeslag op de EHS. Dit betekent dat een (aarden) hellingbaan aan weerszijden langs het kanaal de voorkeur heeft boven andere varianten. Daarnaast kan het kunstwerk zelf bijdragen aan het verminderen van de barrièrewerking van het kanaal en daarmee positief bijdragen aan het aspect Samenhang en robuustheid EHS. Het kunstwerk kan verder in potentie betekenis hebben als verblijfplaats voor vleermuizen. Dit effect zal bij alle varianten met een aardebaan of brugconstructie vergelijkbaar zijn. Tabel 5.2 Kans op positieve effecten op EHS bij Locatie 3 en Locatie 6. Locatie 3 Locatie 6 aardebaan Verhoging lokale biodiversiteit + Verminderen barrièrewerking kanaal ++ Bijzondere soorten (vleermuizen) +

Locatie 6 brugconstructie + +

Conclusie Bij Locatie 3 is er geen sprake van ruimtebeslag op de EHS. Met betrekking tot dit aspect heeft Locatie 3 de voorkeur indien de constructie zodanig is dat negatieve effecten op vogels en vleermuizen rond het fort kunnen worden uitgesloten. Locatie 6 biedt mogelijkheden via het principe van werk met werk maken invulling te geven aan nieuwe natuur. Het verlies aan oppervlak EHS wordt bij een aardebaan (deels) gecompenseerd doordat de begroeiing op de taluds een bijdrage leveren aan de algemene natuurwaarde en in combinatie met kunstwerk over het kanaal een bijdrage aan het verminderen van de barrièrewerking van het kanaal. Dit effect zal groter zijn bij een aardebaan dan bij een hellingbaan met brugconstructie. De reële mogelijkheden om de barrièrewerking van het kanaal te verminderen zijn zeer beperkt. Locatie 6 met stapsteenfunctie draagt bij aan het verminderen van deze barrièrewerking en versterkt daarmee het aspect Robuustheid en samenhang EHS.

41

Van de varianten geeft de variant met (aarden) hellingbaan langs het kanaal, en in mindere mate de variant met haarspeld, door bundeling van biotopen een optimale invulling van de stapsteen functie. De variant met aansluiting op de Vreelandseweg geeft weliswaar minder oppervlak verlies van EHS, maar doorsnijdt het open polderlandschap wat leidt tot plaatselijke versnippering en minder bundeling van biotoop. Met de bijdrage van Locatie 6 met stapsteenfunctie aan het aspect Robuustheid en samenhang EHS wordt voor het ruimtebeslag voldoende gecompenseerd. Er is dan geen sprake van een significante aantasting van wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS.

42

6 Conclusies, voorwaarden 6.1 6.1.1

aanbevelingen

en

rand-

Conclusies Flora- en faunawet Algemeen Bij de werkzaamheden ten behoeve van de fietsbrug zal rekening moeten worden gehouden met in de nabije omgeving jagende vleermuizen en met broedvogels. Bij werk in het broedseizoen zal verstoring van (algemeen voorkomende) broedvogels moeten worden voorkomen. Begroeiing (inclusief bomen) kan alleen worden verwijderd na vaststelling dat er geen in gebruik zijnde nesten aanwezig zijn. Voor het verwijderen van bomen met nesten van broedvogels met een jaarrond beschermd nest kan een ontheffing nodig zijn. Locatie 3 Bij avondwerk voor aanleg van de fietsbrug moet in het zomerhalfjaar het uitstralen van verlichting op het werkterrein naar het fort worden vermeden. Locatie 6 Voor realisatie van de fietsbrug zullen plaatselijk delen van sloten moeten worden gedempt en bomen moeten worden gekapt. Voor het dempen van sloten kan een ontheffing voor artikel 11 nodig zijn voor platte schijfhoren en kleine modderkruiper. De meeste lengte aan sloot verdwijnt bij de variant met aan weerzijde van het kanaal een hellingbaan parallel aan het kanaal. Bij inpassing van de bestaande bermsloot betreft het dempen vooral delen van dwars op de dijk staande sloten. Daar er ook sprake is van een nieuw aan te leggen sloot en de gunstige staat van instandhouding niet in het geding is, zal een ontheffing redelijkerwijs verstrekt worden. Met betrekking tot het gebruik van de fietsbrug op Locatie 3 of Locatie 6 is overtreding van verbodsbepalingen niet aan de orde.

6.1.2

EHS Realisatie van de fietsbrug is mogelijk mits er geen aantasting van de EHS plaatsvindt. Bij Locatie 3 is dit (binnen randvoorwaarden) niet aan de orde. Locatie 6 ligt weliswaar binnen de EHS maar biedt tevens kansen voor natuur. Locatie 3 Realisatie van de fietsbrug gaat niet ten koste van oppervlak EHS. De constructie zal zodanig moeten zijn dat geluid (als gevolg van de werking van de lift- of andere constructie) geen reële verstoring geeft van natuurwaarden van de EHS (Fort Nigtevecht).

43

Eventueel noodzakelijke verlichting (t.b.v. scheepvaart en straatverlichting) zal zodanig moeten zijn dat verlichting van het wateroppervlak in het kanaal en van de omgeving van het fort wordt vermeden. Met inachtneming van deze voorwaarden zijn effecten op de EHS uit te sluiten. De wezenlijke waarden en kenmerken worden niet aangetast. Locatie 6 Realisatie van de fietsbrug betekent verlies aan oppervlak te realiseren natte en vochtige natuur. De fietsbrug heeft daarmee vanuit ruimtebeslag een negatief effect op het aspect Samenhang en robuustheid EHS. Dit effect is het grootst bij de variant met beide hellingbanen parallel aan het kanaal en het kleinst bij de varianten met aansluiting op de Vreelandseweg. De fietsbrug levert ook een bijdrage aan het verminderen van de barrièrewerking van het kanaal en heeft daarmee een positief effect op het aspect Samenhang en robuustheid EHS. Dit effect is het grootst bij het toepassen van een aardebaan met bundeling langs het kanaal. Daarnaast kunnen maatregelen aan het kunstwerk en inpassing van de aardebaan de natuurwaarden in algemene zin verder versterken.

6.1.3

Variantenafweging Indien bij het ontwerp voor Locatie 3 rekening kan worden gehouden met broedvogels en vleermuizen zijn zowel vanuit de Flora- en faunawet als de EHS negatieve effecten met betrekkelijk eenvoudige maatregelen uit te sluiten. Bij Locatie 6 is er bij aanleg risico op tijdelijke negatieve effecten op strikt beschermde soorten en is sprake van verlies van oppervlak EHS. Lange negatieve termijn effecten op strikt beschermde soorten zijn echter uit te sluiten. Locatie 6 biedt echter ook mogelijkheden om natuurwaarden te versterken, de barrièrewerking van het kanaal te verminderen en via het principe van werk met werk natte natuur ten behoeve van de EHS te realiseren. Gelet op de potenties om invulling te geven aan de EHS en bij te dragen aan de invulling van het MJPO knelpunt heeft een fietsbrug op Locatie 6 de voorkeur boven de, wat betreft effecten ‘neutrale’, Locatie 3. Uitgaande van de stapsteenfunctie op Locatie 6 heeft de variant met (aarden) hellingbaan langs het kanaal, en in mindere mate de variant met haarspeld, de voorkeur boven de andere varianten. Optimalisatie van de stapsteenfunctie mag zwaarder wegen dan het (beperkte) verschil ruimtebeslag op de EHS met andere varianten.

44

6.2 6.2.1

Aanbevelingen Maatregelen bij uitvoering van werkzaamheden Zowel uit de Flora- en faunawet als uit de EHS vloeien verplichtingen voort om de effecten te mitigeren. Deze worden hieronder nogmaals kort weergegeven. Tenzij anders aangegeven zijn deze maatregelen met elkaar in overeenstemming te brengen. -

-

-

Het kappen van bomen en verwijderen van struiken en andere opgaande beplanting bij voorkeur uitvoeren buiten het broedseizoen. Kap en verwijdering binnen het broedseizoen kan indien bij controle blijkt dat er geen in gebruik zijnde nesten van broedvogels aanwezig zijn. Het dempen van sloten bij voorkeur uitvoeren buiten het broedseizoen en de kwetsbare periode van kleine modderkruiper. Dit betekent dat deze werkzaamheden buiten de periode half maart tot eind augustus worden uitgevoerd. Het dempen gebeurt bij voorkeur in oktober-november (na de voortplanting en voor de overwintering). Waterplanten uit de te dempen waterdelen (geschikt voor platte schijfhoren) overzetten in nieuw aangelegde sloten of sloten in de directe omgeving. Indien het noodzakelijk is het werkterrein ’s avonds te verlichten (bijvoorbeeld i.v.m. scheepvaart) in het zomerhalfjaar, de verlichting van het wateroppervlak in het kanaal zoveel mogelijk beperken. Verlichting van het terrein rond het fort zomers vermijden.

Vastleggen maatregelen Aanbevolen wordt om in het uitvoeringsplan vast te leggen hoe de genoemde maatregelen zullen worden uitgevoerd. Daarmee is duidelijk dat deze integraal onderdeel van het project vormen. 6.2.2

Randvoorwaarden bij het ontwerp Verlichting (Locatie 3 en 6) Verlichting van het wateroppervlak in het kanaal en van de omgeving van het fort moet worden vermeden. Signaalverlichting ten behoeve van scheepvaart, indien noodzakelijk, zodanig aanbrengen dat verstrooiing tot een minimum wordt beperkt. Amberkleurige verlichting heeft minder effect op vleermuizen dan wit licht. Geluid (Locatie 3) De constructie bij Locatie 3 mag geen reële bijdrage leveren aan het lokaal aanwezige geluidsniveau zodanig dat dit kan leiden tot verstoring van broedvogels in de nabijgelegen EHS.

45

Hellingbaan (Locatie 6) Gelet op de grote barrièrewerking van het kanaal wordt gestreefd naar een optimale invulling van de stapsteenfunctie aan weerszijde van het kanaal. Een aarden hellingbaan aan weerzijde langs de kanaaloevers lopend biedt hiervoor goede mogelijkheden. De taluds worden daarbij (deels) ingepland met struweel, zodanig dat ze voor dieren dekking bieden in het overwegend open landschap en aansluiten op de met bomen ingeplante taluds langs het kanaal. Brugconstructie (Locatie 6) Indien vanuit veiligheidsoverweging verlichting t.b.v. fietsverkeer nodig is, deze zodanig aanbrengen dat verstrooiing tot een minimum wordt beperkt. Dit kan door inbouwen van LED-verlichting in de reling. In het brughoofd (en eventuele pijlers) voorzieningen opnemen ten behoeve van verblijfplaatsen voor vleermuizen. Vastleggen maatregelen Aanbevolen wordt om in het uitvoeringsplan vast te leggen hoe de genoemde maatregelen zullen worden uitgevoerd. Daarmee is duidelijk dat deze integraal onderdeel van het project vormen. 6.2.3

Nader onderzoek Flora- en faunawet Bij het dempen van wateren bestaat risico op overtreding van verbodsbepalingen ten aanzien platte schijfhoren en kleine modderkruiper. In het kader van een (mogelijke) ontheffingsaanvraag zal een actueel onderzoek naar het voorkomen van deze soorten binnen het plangebied, de te dempen sloten, nodig zijn. Indien gekozen wordt voor Locatie 6 wordt aanbevolen nader onderzoek te doen naar de aanwezigheid van deze soorten in sloten binnen het plangebied en directe omgeving. Afhankelijk van de uitkomsten van dit onderzoek kan het nodig zijn dat er voor deze soorten ontheffing wordt aangevraagd en verkregen. Vóór uitvoering van kapwerkzaamheden zullen eventuele te verwijderen bomen moeten worden gecontroleerd op nesten van vogels met een jaarrond beschermde verblijfplaats. Hoewel deze tijdens het veldbezoek in 2013 niet zijn aangetroffen, is vestiging in 2014 of later niet uitgesloten. Afhankelijk van de uitkomsten van dit onderzoek kan het nodig zijn dat er voor deze soorten ontheffing wordt aangevraagd en verkregen. EHS In het kader van de EHS wordt aanvullend veldonderzoek naar het voorkomen van soorten niet nodig geacht.

46

7 Literatuur APPM, 2013. Locatiekeuze fietsbrug Nigtevecht - Resultaten van het interactief omgevingsproces. APPM Management Consultants, Hoofddorp. van Eekelen, R. & G.F.J. Smit, 2000. Het gebruik door dieren van kunstwerken in de A1 op de Veluwe. Studie van viaducten, tunnels en het ecoduct bij Kootwijk. Rapport 00-085. Bureau Waardenburg bv, Culemborg. Haarsma, A-J, 2011. De meervleermuis in Nederland. Rapport Zoogdiervereniging 2011.40. Zoogdiervereniging, Nijmegen. Haarsma, A-J, 2012. De meervleermuis en Natura2000 in Nederland. Notitie 8 augustus 2012 op www.batweter.nl. Min. V&W, 2004. Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO). Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Den Haag. Provincie Noord-Holland, 2010. Ecologische Hoofdstructuur: stand van zaken, herijking en toekomst. Provincie Noord-Holland, Haarlem. Provincie Noord-Holland, 2013. Ontwerp Natuurbeheerplan 2014 Noord-Holland. Provincie Noord-Holland, Haarlem. Provincie Utrecht, 2012a. Provinciaal Ruimtelijke Verordening Provincie Utrecht 20132028. Provincie Utrecht, Utrecht. Provincie Utrecht, 2012b. Natuurbeheerplan provincie Utrecht 2013. Provincie Utrecht, Utrecht. Overige bron: Jansen en Koelman, in voorbereiding. Nog geen titel: informatie Zoogdiervereniging over onderzoek in 2013 naar vleermuizen op en rond Fort Nigtevecht en het Amsterdam-Rijnkanaal.

47

48

Bijlage 1 1.1

Wettelijk kader

Inleiding In deze bijlage wordt in het kort beschreven wat de wettelijke kaders zijn voor opstellen van ecologische beoordelingen van ruimtelijke ingrepen en andere handelingen. In de natuurbeschermingswetgeving wordt een onderscheid gemaakt tussen soortenbescherming en gebiedsbescherming. De soortenbescherming is in Nederland verankerd in de Flora- en faunawet (§1.2 van deze bijlage), de gebiedsbescherming in de Natuurbeschermingswet 1998 (§1.3). Met deze wetten geeft Nederland invulling aan de Europese Vogel- en Habitatrichtlijnen. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) heeft sinds 1 oktober 2010 de procedures bij ruimtelijke ingrepen ingrijpend gewijzigd (§ 1.4). Ook wordt kort ingegaan op de betekenis van Rode lijsten (§ 1.5) en de Ecologische Hoofdstructuur (§ 1.6) bij ecologische toetsingen.

1.2

Flora- en faunawet Het doel van de Flora- en faunawet is het instandhouden en beschermen van in het wild voorkomende planten- en diersoorten. De Flora- en faunawet kent zowel een zorgplicht als verbodsbepalingen. De zorgplicht geldt te allen tijde voor alle in het wild levende dieren en planten en hun leefomgeving, voor iedereen en in alle gevallen. De verbodsbepalingen zijn gebaseerd op het ‘nee, tenzij’ principe. Dat betekent dat alle schadelijke handelingen ten aanzien van beschermde planten- en diersoorten in principe verboden zijn (zie kader). Verbodsbepalingen in de Flora- en faunawet (verkort) Artikel 8:

Het plukken, verzamelen, afsnijden, vernielen, beschadigen, ontwortelen of op een andere manier van de groeiplaats verwijderen van beschermde planten.

Artikel 9:

Het doden, verwonden, vangen of bemachtigen of met het oog daarop opsporen van beschermde dieren.

Artikel 10: Het opzettelijk verontrusten van beschermde dieren. Artikel 11: Het beschadigen, vernielen, uithalen, wegnemen of verstoren van nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfsplaatsen van beschermde dieren. Artikel 12: Het zoeken, beschadigen of uit het nest halen van eieren van beschermde dieren. Artikel 13: Het vervoeren en onder zich hebben (in verband met verplaatsen) van beschermde planten en dieren.

Artikel 75 bepaalt dat vrijstellingen en ontheffingen van deze verbodsbepalingen kunnen worden verleend. Het toetsingskader hiervoor is vastgelegd in het Vrijstellingenbesluit. Er gelden verschillende regels voor verschillende categorieën werkzaamheden.

49

Er zijn vier beschermingsregimes corresponderend met vier groepen beschermde 3 soorten (tabellen 1 t/m 3 en vogels, AmvB art. 75 ). Tabel 1. De algemene beschermde soorten Voor deze soorten geldt een vrijstelling van verbodsbepalingen bij werkzaamheden in het kader van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting en bestendig gebruik en beheer. Ontheffing ten behoeve van andere activiteiten kan worden verleend, mits de gunstige staat van instandhouding niet in het geding is (‘lichte toetsing’). Tabel 2. De overige beschermde soorten Voor deze soorten geldt een vrijstelling van verbodsbepalingen bij werkzaamheden in het kader van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting en van bestendig gebruik en beheer, als op basis van een door de minister van EZ goedgekeurde gedragscode wordt gewerkt. Anders is ontheffing noodzakelijk, na lichte toetsing. Tabel 3. De strikt beschermde soorten Dit zijn de planten- en diersoorten vermeld in Bijlage 1 van het Vrijstellingenbesluit of in Bijlage IV van de Habitatrichtlijn. Uit recente jurisprudentie blijkt dat de regels voor 4 de Habitatrichtlijnsoorten nog strikter zijn . Voor bestendig gebruik en beheer geldt voor de soorten van Bijlage 1 van het Vrijstellingenbesluit een vrijstelling van verbodsbepalingen, mits men werkt op basis van een door de minister van EZ goedgekeurde gedragscode. Voor ruimtelijke ingrepen is altijd een ontheffing op grond van artikel 75 van de Flora- en faunawet noodzakelijk. Deze kan worden verleend na een uitgebreide toetsing (zie onder). Voor de soorten van Bijlage IV van de Habitatrichtlijn geldt hetzelfde regime, met één grote beperking. Ontheffing of vrijstelling kan niet worden verleend voor ruimtelijke ingrepen en bestendig beheer en gebruik, behalve op grond van dwingende redenen van groot openbaar belang, van het belang van het milieu, de openbare veiligheid, de volksgezondheid of de bescherming van wilde flora en fauna. Voor deze groep soorten kan overigens geen vrijstellingen worden verleend voor artikel 10 (verontrusting). Vogels. Alle inheemse vogels zijn strikt beschermd. Ontheffing of vrijstelling kan alleen worden verkregen op grond van openbare veiligheid, volksgezondheid of bescherming van flora en fauna. De Vogelrichtlijn noemt zelfs ‘dwingende redenen van groot openbaar 5 belang’ niet als grond . Dat betekent dat in beginsel alle activiteiten die kunnen leiden tot verstoring of vernietiging van in gebruik zijnde nesten buiten het broedseizoen moeten worden uitgevoerd. Het ministerie heeft een lijst gemaakt van soorten die hun nest doorgaans het hele 6 jaar door of telkens opnieuw gebruiken. Deze nesten zijn jaarrond beschermd . 3

Voor soortenlijsten zie: Besluit houdende wijziging van een aantal algemene maatregelen van bestuur in verband met wijziging van artikel 75 van de Flora- en faunawet en enkele andere wijzigingen. 23 februari 2005. 4 Zie uitspraken van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, 21 januari 2009 zaaknr. 200802863/1 en 13 mei 2009 nr. 200802624/1), en Rechtbank Arnhem, 27 oktober 2009 zaaknr. AWB 07/1013. Zie tevens de brief van het ministerie van LNV d.d. 26 augustus 2009 onder kenmerk ffw2009.corr.046 en de Uitleg aangepaste beoordeling ontheffing ruimtelijke ingrepen Flora- en faunawet. 5 Zie vorige voetnoot. 6 Zie de Aangepaste lijst jaarrond beschermde vogelnesten ontheffing Flora- en faunawet ruimtelijke ingrepen, ministerie van LNV, augustus 2009.

50

De uitgebreide toetsing houdt in dat ontheffing alleen kan worden verleend als: 1. Er geen afbreuk wordt gedaan aan de gunstige staat van instandhouding van de soort; 2. Er geen andere bevredigende oplossing voorhanden is; 3. Er sprake is van een in of bij wet genoemd belang; 4. Er zorgvuldig wordt gehandeld. Zorgvuldig handelen betekent het actief optreden om alle mogelijke schade aan een soort te voorkomen, zodanig dat geen wezenlijke negatieve invloed op de relevante populatie van de soort optreedt. In veel gevallen kan voorkomen worden dat een ontheffing nodig is, als mitigerende maatregelen er voor zorgen dat de functionele leefomgeving van dieren in tact blijft. Vooral voor soorten van Bijlage IV van de Habitatrichtlijn en vogels is dit cruciaal (omdat er alleen ontheffing kan worden verkregen na zware toetsing).

1.3

Natuurbeschermingswet 1998 De Natuurbeschermingswet 1998 (kortweg: Nbwet) vormt de invulling van de gebiedsbescherming van de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn en heeft tot doel het beschermen en instandhouden van bijzondere gebieden in Nederland. De belangrijkste zijn Natura 2000-gebieden en beschermde natuurmonumenten. Habitattoets In de habitattoets dient onderzocht te worden of een activiteit, gelet op de instandhoudingsdoelstellingen, negatieve effecten voor een Natura 2000-gebied kan hebben en zo ja of deze gevolgen significant kunnen zijn. In beginsel dient dit plaats te vinden door middel van een passende beoordeling. Om procedurele redenen kan er voor worden gekozen om een oriëntatiefase – soms ook wel ‘voortoets’ genoemd – te doorlopen. De inhoudelijke studie is in grote lijnen identiek. De oriëntatiefase kan leiden tot de conclusie dat een passende beoordeling noodzakelijk is als significante effecten niet op voorhand kunnen worden uitgesloten. In de passende beoordeling kan aanvullend onderzoek uitgevoerd worden er kunnen in de passende beoordeling ook mitigerende maatregelen opgenomen worden die er voor zorgen dat significante effecten met zekerheid zijn uit te sluiten.

51

Natura 2000-gebieden Habitattoets: de toetsing van projecten en plannen volgens de Nbwet (verkort) Artikel 19d, lid1:

Het is verboden zonder vergunning (...) projecten te realiseren of andere handelingen te

verrichten die gelet op de instandhoudingsdoelstelling (...) de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in een Natura 2000-gebied kunnen verslechteren of een significant verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen. Zodanige projecten of andere handelingen zijn in ieder geval projecten of handelingen die de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied kunnen aantasten. Artikel 19e:

[Het bevoegd gezag] houdt bij het verlenen van een vergunning rekening

a. met de gevolgen die een project of andere handeling, waarop de vergunningaanvraag betrekking heeft, gelet op de instandhoudingsdoelstelling, kan hebben voor een Natura 2000-gebied; b. met een vastgesteld beheerplan, en c. vereisten op economisch, sociaal en cultureel gebied, alsmede regionale en lokale bijzonderheden. Artikel 19f, lid1:

Voor projecten die niet direct verband houden met of nodig zijn voor het beheer van een

Natura 2000-gebied maar die afzonderlijk of in combinatie met andere projecten of plannen significante gevolgen kunnen hebben voor het desbetreffende gebied, maakt de initiatiefnemer een passende beoordeling van de gevolgen voor het gebied waarbij rekening wordt gehouden met de instandhoudingsdoelstelling van dat gebied. Artikel 19g, lid 1: Indien een passende beoordeling is voorgeschreven kan een vergunning slechts worden verleend indien [het bevoegd gezag] zich op grond van de passende beoordeling ervan heeft verzekerd dat de natuurlijke kenmerken van het gebied niet zullen worden aangetast. lid 2:

Bij ontstentenis van alternatieve oplossingen voor een project kan [het bevoegd gezag] ten aanzien van Natura 2000-gebieden waar geen prioritair type natuurlijke habitat of prioritaire soort voorkomt, een vergunning voor het realiseren van het desbetreffende project slechts verlenen om dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard.

lid 3:

Ten aanzien van Natura 2000-gebieden waar een prioritair type natuurlijke habitat of een prioritaire soort voorkomt, kan [het bevoegd gezag] bij ontstentenis van alternatieve oplossingen voor een project of andere handeling een vergunning slechts verlenen: a. op argumenten die verband houden met de menselijke gezondheid, de openbare veiligheid of voor het milieu wezenlijke gunstige effecten of b. na advies van de Commissie van de Europese Gemeenschappen om andere dwingende redenen van groot openbaar belang.

Artikel 19h, lid 1: Indien een vergunning om dwingende redenen van groot openbaar belang wordt verleend voor projecten, waarvan niet met zekerheid vaststaat dat die de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied niet aantasten, verbindt [het bevoegd gezag] aan die vergunning in ieder geval het voorschrift inhoudende de verplichting compenserende maatregelen te treffen. N.B. Het bevoegd gezag is meestal gedeputeerde staten van plaats waar het project plaatsvindt, maar soms is dat de minister van EZ. Artikel 19j, lid1:

Een bestuursorgaan houdt bij het nemen van een besluit tot het vaststellen van een plan

dat, gelet op de instandhoudingsdoelstelling voor een Natura 2000-gebied, de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in dat gebied kan verslechteren of een significant verstorend effect kan hebben op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen rekening a. met de gevolgen die het plan kan hebben voor het gebied, en b. met het voor dat gebied vastgestelde beheerplan. lid 2:

Voor plannen, die niet direct verband houden met of nodig zijn voor het beheer van een Natura 2000-gebied, maar die afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten significante gevolgen kunnen hebben voor het desbetreffende gebied, maakt het bestuursorgaan een passende beoordeling van de gevolgen voor het gebied waarbij rekening wordt gehouden met de instandhoudingsdoelstelling.

52

Samenvattend is de procedure als volgt: In een ‘oriëntatiefase’ of ‘passende beoordeling’ wordt onderzocht of een activiteit, gelet op de instandhoudingsdoelstellingen, negatieve effecten voor een Natura 2000gebied kan hebben en zo ja of deze gevolgen significant kunnen zijn. De effecten worden apart en in samenhang met die van andere plannen en projecten (‘cumulatieve effecten’) beoordeeld. In de oriëntatiefase dient de beoordeling plaats te vinden zonder de mitigerende maatregelen mee te wegen, al kan het zinvol zijn de mitigatiemogelijkheden vast in beeld te brengen. De toetsen kunnen de volgende uitkomsten hebben. • Er zijn geen effecten. Vanuit de Nbwet zijn er dan geen vervolgstappen nodig. Er zijn geen beperkingen aan de activiteit. • Significant negatieve effecten kunnen niet worden uitgesloten. Hierin worden op basis van de beste wetenschappelijke kennis effecten op de habitats en soorten ingeschat, rekening houdend met cumulatieve effecten en met het effect van mitigerende maatregelen. • In andere gevallen, er zijn (mogelijk) wel effecten, maar die zijn beperkt en zeker niet significant, bepaalt het bevoegd gezag of er vergunning nodig is. Aan de vergunning kunnen maatregelen gekoppeld zijn om negatieve effecten additioneel te verminderen of te voorkomen. Deze maatregelen zijn niet nodig om significante effecten te voorkomen, maar zijn gewenst door het bevoegd gezag. Het verdient altijd aanbeveling de uitkomsten van de toets met het bevoegd gezag te bespreken. Uit de passende beoordeling kan blijken dat er geen effecten zijn. Als het treffen van mitigatie leidt tot het voorkomen van effecten die anders wel optreden, dan is een vergunning noodzakelijk. Ook als uit de passende beoordeling blijkt dat er wel effecten zijn, maar deze zijn zeker niet significant is een vergunning noodzakelijk. Een vergunning kan op basis van de passende beoordeling worden verleend. Als uit de passende beoordeling volgt dat er mogelijk of zeker significante effecten zijn. Dan moet een vergunning worden aangevraagd. Die mag alleen worden verleend als er voldaan is aan alle drie onderstaande ADC-criteria: Er zijn geen geschikte Alternatieven. Er is sprake van Dwingende redenen van groot openbaar belang, waaronder redenen van sociale en economische aard. Er is voorzien in exacte en tijdige Compensatie Cumulatieve effecten In het onderzoek naar cumulatieve effecten, wordt het effect van het onderhavige plan of project in combinatie met andere ingrepen in beeld gebracht. Het werkdocument “Toepassing begrippenkader” (Ministerie van LNV, 2007) stelt voor om het begrip cumulatie als volgt te definiëren: “De effecten van de voorgestelde eigen activiteit op de instandhoudingsdoelstellingen van een Natura 2000-gebied in combinatie met de effecten van andere activiteiten en plannen”.

53

Met andere woorden: in een studie naar de cumulatieve effecten dienen alle activiteiten (bestaand gebruik, nieuwe projecten) en plannen te worden betrokken, die op dezelfde instandhoudingsdoelstellingen negatieve effecten kunnen hebben als het eigen project. Het doet daarbij in beginsel niet ter zake of er een verband is tussen het eigen project en de andere activiteiten en plannen, of dat de effecten tijdelijk zijn of (naar verwachting) slechts beperkt van omvang zijn. Significantie Voor de invulling van het begrip significantie volgen wij de ‘Leidraad significantie’ van het Steunpunt/Regiebureau Natura 2000. Van significante effecten kan sprake zijn als ten gevolge van menselijk handelen het verwezenlijken van de instandhoudingsdoelen sterk wordt bemoeilijkt of onmogelijk wordt gemaakt. Dat is in ieder geval zo, als het oppervlak van een habitattype of een leefgebied of de kwaliteit van habitattype of leefgebied of de omvang van een populatie lager wordt dan genoemd in de instandhoudingsdoelen in het aanwijzingsbesluit. Externe werking Ook activiteiten buiten het Natura 2000-gebied kunnen vergunningplichtig zijn als die activiteiten negatieve effecten op de instandhoudingsdoelen voor het gebied (kunnen) veroorzaken. Dit wordt de ‘externe werking’ van de bescherming genoemd. Beheerplan Beheerplan van Natura 2000-gebieden Artikel 19a lid 1:

Gedeputeerde staten stellen voor een gebied een beheerplan vast waarin wordt

beschreven welke instandhoudingsmaatregelen getroffen dienen te worden en op welke wijze. Tevens kan het beheerplan beschrijven welke handelingen en ontwikkelingen in het gebied en daarbuiten het bereiken van de instandhoudingsdoelstelling niet in gevaar brengen, mede gelet op de instandhoudingsmaatregelen die worden getroffen. lid 3:

Tot de inhoud van een beheerplan behoren ten minste a. een beschrijving van de beoogde resultaten met het oog op het behoud of herstel van natuurlijke habitats en populaties van wilde dieren plantensoorten in een gunstige staat van instandhouding in het aangewezen gebied mede in samenhang met het bestaande gebruik in dat gebied en, voor zover relevant voor het bereiken van de instandhoudingsdoelstelling, daarbuiten b. een overzicht op hoofdlijnen van de noodzakelijke maatregelen met het oog op de onder a bedoelde resultaten.

lid 10:

Voor zover er in een beheerplan projecten worden opgenomen die niet direct verband houden met of nodig zijn voor het beheer van een Natura 2000-gebied maar die afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten significante gevolgen kunnen hebben voor het desbetreffende gebied, wordt het beheerplan eerst vastgesteld nadat gedeputeerde staten een passende beoordeling hebben gemaakt van de gevolgen voor het gebied, waarbij rekening wordt gehouden met de instandhoudingsdoelstelling van dat gebied, en is voldaan aan de voorwaarden, genoemd in de artikelen 19g en 19h.

Bestaand gebruik Bestaand gebruik volgens de Nbwet is gebruik dat bestaand gebruik: gebruik dat op 31 maart 2010 bekend is, of redelijkerwijs bekend had kunnen zijn bij het bevoegd gezag bestond op 1 oktober 2005 en sindsdien niet of niet in betekenende mate is gewijzigd. Voor de raad van State lijkt de vraag of het gebruik al bestond op het

54

(eerste) moment van aanwijzen (als Vogelrichtlijngebied) of aanmelden (als Habitatrichtlijngebied) overigens relevanter. bestaand gebruik dat zeker geen significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000-gebied kan vergunningvrij worden voortgezet. Als significante effecten niet kunnen worden uitgesloten is een vergunning nodig, tenzij in het beheerplan anders is bepaald. in het beheerplan moeten dan maatregelen zij voorzien om de effecten te beperken of te niet te doen. Artikel 19d, lid 2: Het verbod, bedoeld in het eerste lid, is niet van toepassing op het realiseren van projecten of het verrichten van andere handelingen, waaronder bestaand gebruik, alsmede de wijzigingen daarvan, overeenkomstig een beheerplan. lid 4:

Het verbod, bedoeld in het eerste lid, is niet van toepassing op bestaand gebruik, behoudens indien dat gebruik een project is dat niet direct verband houdt met of nodig is voor het beheer van een Natura 2000-gebied maar dat afzonderlijk of in combinatie met andere projecten of plannen significante gevolgen kan hebben voor het desbetreffende Natura 2000-gebied.

Beschermde natuurmonumenten Het toetsingskader voor beschermde natuurmonumenten is vergelijkbaar, echter de procedure en de speelruimte van het bevoegd gezag wijken op enigszins af. De beoordeling is minder strikt en door het ontbreken van concrete instandhoudingsdoelen vaak ook minder eenduidig. De bescherming van natuurmonumenten kent geen externe werking. Zorgplicht Artikel 19l legt aan iedereen een zorgplicht voor beschermde natuurgebieden op. Deze zorg houdt in ieder geval in dat ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat een handeling nadelige gevolgen heeft, verplicht is die handeling achterwege te laten of, als dat redelijkerwijs niet kan worden gevergd, eventuele gevolgen zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken. De nadelige handelingen hebben betrekking op de instandhoudingsdoelen in het geval van een Natura 2000-gebied en op de wezenlijke kenmerken in het geval van een beschermd natuurmonument.

1.4

Wabo en omgevingsvergunning De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is op 1 oktober 2010 van kracht geworden. De Wabo voegt een groot aantal (circa 25) vergunningen, ontheffingen en andere toestemmingen samen tot één omgevingsvergunning. De omgevingsvergunning is nodig voor het uitvoeren van ruimtelijke ingrepen, zoals sloop, bouw, aanleg en gebruik, als die een plaatsgebonden karakter hebben en dat van invloed kunnen zijn op de “fysieke leefomgeving”. Dit omvat alle fysieke waarden in de leefomgeving, zoals milieu, natuur, landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Als hoofdregel kent de Wabo het bevoegd gezag toe aan B&W van de gemeente waar het project (in hoofdzaak) zal worden uitgevoerd. Voor projecten van provinciaal belang kunnen GS het bevoegd gezag zijn, voor projecten van nationaal belang een minister.

55

De ontheffing Flora- en faunawet en de vergunning Natuurbeschermingswet 1998, die voor een ruimtelijke ingreep nodig kunnen zijn, kunnen worden “aangehaakt” bij de omgevingsvergunning. Dat wil zeggen dat bij een aanvraag voor een omgevingsvergunning ook een toetsing aan Ffwet en/of Nbwet moet worden gevoegd. De aanvraag wordt dan aan het bevoegde gezag (Ffwet: ELI; Nbwet: GS of ELI) voorgelegd. Die zal dan toestemming geven in de vorm van een Verklaring van geen bedenkingen (Vvgb). De inhoudelijke toetsing zal niet veranderen. Op aanvragen voor een omgevingsvergunning, die mede betrekking hebben op Floraen faunawet en/of Natuurbeschermingswet 1998 is de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing. Overigens kan een ontheffing Ffwet of vergunning Nbwet ook los van de omgevingsvergunning worden aangevraagd. Dat dient dan wel te gebeuren vóórdat de omgevingsvergunning wordt aangevraagd.

1.5

Rode lijsten Rode lijsten zijn geen wettelijke instrumenten, maar zijn sturend voor beleid. Zij dienen om prioriteiten in middelen en maatregelen te kunnen bepalen. Bij het beoordelen van maatregelen en ingrepen kunnen de Rode lijsten echter wel een belangrijke rol spelen. Er zijn nu landelijke Rode lijsten vastgesteld voor paddestoelen, korstmossen, mossen, vaatplanten, platwormen, landen zoetwaterweekdieren, bijen, dagvlinders, haften, kokerjuffers, libellen, sprinkhanen en krekels, steenvliegen, vissen, amfibieën, reptielen, zoogdieren en vogels (LNV 2009). Een aantal provincies heeft aanvullende provinciale Rode lijsten opgesteld. Van soorten op de Rode lijst moet worden aangenomen dat negatieve effecten van ingrepen de gunstige staat van instandhouding relatief gemakkelijk in gevaar brengen. Waar het beschermde soorten betreft zal er dus extra aandacht aan mitigatie en compensatie moeten worden besteed. Bij niet-beschermde soorten of soortgroepen kunnen op grond van de zorgplicht extra maatregelen worden gevergd. Bij een aantal soortgroepen gaat het echter om tientallen of honderden moeilijk vast te stellen soorten, waardoor de waarde voor praktische toepassingen vaak beperkt is.

1.6

De Ecologische Hoofdstructuur en Barro De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) heeft als doel om van de bestaande en nieuwe natuur een goed functionerend netwerk te maken. Het ruimtelijk beleid voor de EHS is gericht op ‘behoud, herstel en ontwikkeling van de wezenlijke kenmerken en waarden’ van de EHS. Op plannen, projecten of handelingen binnen de EHS is het ’nee, tenzij’regime van toepassing. Vanaf 1 oktober 2012 is het nee, tenzij-regime vastgelegd in het Besluit algemene regelingen ruimtelijke ordening, kortweg Barro. Het Barro bepaalt dat provincies de (begrenzing van de) EHS moeten vastleggen in een provinciale verordening. In die verordening worden regels gesteld omtrent de

56

inhoud van en de toelichting bij bestemmingsplannen in het belang van de realisatie, bescherming, instandhouding en verdere ontwikkeling van de beoogde natuurkwaliteit van de ecologische hoofdstructuur. De provincies moeten de wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS vastleggen. De wezenlijke kenmerken en waarden zijn de huidige en potentiële waarden, gebaseerd op de natuurdoelen voor het gebied. De natuurdoelen worden vaak per perceel in natuurdoeltypen of beheertypen vastgelegd. Het Barro bepaalt in art. 2.10.4 de voorwaarden waaronder plannen kunnen worden toegestaan, die (per saldo) leiden tot een significante aantasting van de wezenlijke kenmerken en waarden, of een significante vermindering van de oppervlakte of de samenhang van de EHS: er is sprake van een groot openbaar belang (waaronder in ieder geval worden gerekend: de veiligheid, de hoofdinfrastructuur, de drinkwatervoorziening, de plaatsing van installaties voor de opwekking van elektriciteit met behulp van windenergie of de plaatsing van installaties voor de winning, opslag of transport van aardgas), er zijn geen reële andere mogelijkheden, en de negatieve effecten worden waar mogelijk beperkt en de overblijvende effecten worden gecompenseerd. De begrenzing kan alleen worden gewijzigd voor zover op basis van een ecologische onderbouwing is vastgesteld dat: 1. de wijziging leidt tot een verbetering van de samenhang van de ecologische hoofdstructuur of tot een betere inpassing van de EHS in de planologische omgeving, en 2. ten minste de kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen van de EHS in het desbetreffende gebied worden behouden; of 3. ten behoeve van een kleinschalige ontwikkeling voor zover: de aantasting van de wezenlijke kenmerken en waarden en van de samenhang van de EHS als gevolg van de ontwikkeling beperkt is; de voorgenomen wijziging leidt tot een kwalitatieve of kwantitatieve versterking van de ecologische hoofdstructuur in het desbetreffende gebied; de voorgenomen wijziging ertoe niet leidt dat de oppervlakte van de EHS afneemt; de voorgenomen wijziging zorgvuldig is onderbouwd, waarbij blijkend uit de bij het bestemmingsplan behorende toelichting in ieder geval alternatieven zijn afgewogen, en maatregelen worden genomen die een goede landschappelijke en natuurlijke inpassing borgen. In principe wordt de eventuele compensatieopgave buiten de ecologische hoofdstructuur gerealiseerd. De compensatieopgave hoeft niet in de nabijheid van de ingreep plaats te vinden en hoeft ook niet in hetzelfde natuurtype te worden uitgevoerd. Het gaat erom dat de positieve ecologische effecten van realisatie van de

57

compensatieopgave op de ecologische hoofdstructuur (in natuurkwaliteit, oppervlakte of ruimtelijke samenhang) gelijkwaardig zijn aan de negatieve effecten van de ingreep in de ecologische hoofdstructuur. Realisatie van de compensatieopgave binnen de ecologische hoofdstructuur is mogelijk, bijvoorbeeld als dat kan leiden tot een versnelling van de realisatie van de ecologische hoofdstructuur. Voorwaarde daarbij is dat er door middel van een herbegrenzing tegelijkertijd voor wordt gezorgd dat de omvang van de ecologische hoofdstructuur niet afneemt. Literatuur Ministerie van I&M, 2012. Besluit van 28 augustus 2012, houdende wijziging van het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening en van het Besluit ruimtelijke ordening in verband met de toevoeging van enkele onderwerpen van nationaal ruimtelijk belang, Stb 388 (2012). Ministerie van LNV, 2009. Besluit van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 28 augustus 2009, nr. 25344, houdende vaststelling van geactualiseerde Rode lijsten flora en fauna. Ministerie van LNV, 2005a. Algemene Handreiking Natuurbeschermingswet 1998. Ministerie van LNV, Den Haag. Ministerie van LNV, 2005b. Buiten aan het werk? Houd tijdig rekening met beschermde dieren en planten! Ministerie van LNV, Den Haag. Ministerie van LNV & IPO, 2007. Spelregels EHS. Ministerie van LNV/IPO, Den Haag. www.wetten.nl. omgevingsvergunning.vrom.nl/ www.vrom.nl/pagina.html?id=3410 (nota ruimte) Steunpunt Natura 2000 (2010). Leidraad bepaling significantie. Nadere uitleg van het begrip ‘significante gevolgen’ uit de Natuurbeschermingswet. versie 27 mei 2010. RegieBureau Natura 2000, Utrecht. Steunpunt Natura 2000 (2007). Toepassing begrippenkader Natuurbeschermingswet 1998. Intern werkdocument voor opstellers beheerplannen Natura 2000 en vergunningverleners Nb-wet. RegieBureau Natura 2000, Utrecht. Steunpunt Natura 2000 (2008). Aanvulling op ‘Toepassing begrippenkader Nb-wet ‘98’ • Bestaand gebruik • Externe Werking. Intern werkdocument voor opstellers beheerplannen Natura 2000 en vergunningverleners Nb-wet. RegieBureau Natura 2000, Utrecht.

58

Bijlage 2 Lengte- en dwarsprofielen Locatie 6

59

60

61

Bureau Waardenburg bv Adviseurs voor ecologie & milieu Postbus 365, 4100 AJ Culemborg Telefoon 0345-512710, Fax 0345-519849 E-mail [email protected], www.buwa.nl

Notitie

datum aan van project projectnummer betreft

1.

19 september 2013 Werkgroep Alternatieve Verbinding Bob Wiekema Oranjewoud/Save Alternatieve verbinding over Amsterdam-Rijnkanaal DM78 - rev1 Externe veiligheid

Inleiding.

Een team beoordeelt diverse aspecten behorende bij de mogelijke Alternatieve Verbinding (AV) ter hoogte van Nigtevecht over het Amsterdam-Rijnkanaal. Een van de relevante aspecten bij de beoordeling betreft "Externe Veiligheid". In dit memo wordt dit aspect ten behoeve van het beoordelingsteam nader uitgewerkt en toegelicht uitgaande van een plaatsing van de AV op locatienummer 3 (van de westoever naar de punt van het schiereiland tussen Amsterdam-Rijnkanaal en Vecht). De beoordeling van de voorgestelde varianten is

2.

Externe veiligheid.

Externe veiligheid heeft betrekking op de risico's van gevaarlijke stoffen. Voor de situatie bij de AV op locatie 3 zijn er twee activiteiten te duiden die dergelijke risico's kunnen veroorzaken. Dit betreft het opslagdepot van Gulf ten noorden van locatie 3 en het watertransport van gevaarlijke stoffen over het Amsterdam-Rijnkanaal in beide richtingen. Het depot van Gulf betreft de opslag van diesel in 11 bovengrondse tanks van 6.000 m3 elk. Deze tanks zijn in een tankput geplaatst. Ter hoogte van de zuidgrens van het depot is een kade in het kanaal, waarlangs tankers afmeren voor overslag van diesel naar het depot. Op het depot worden tankauto's beladen met diesel. Diesel is een brandbare vloeistof met milieuverontreinigende eigenschappen. De milieuverontreiniging is in dit geval niet aan de orde. Diesel is een vloeistof met een lage dampspanning bij omgevingstemperatuur. Gegeven deze lage dampspanning kunnen zich geen explosieve wolken vormen. Een gasexplosie van diesel op het depot of bij de overslag is niet mogelijk. Zou diesel door een lekkage vrijkomen dan vormt zich een vloeistof plas, die tot ontbranding kan komen. Omdat het vlampunt van diesel hoog is, is de kans hierop klein, maar niet uitgesloten. Dan ontstaat een plasbrand met een warmtebelasting voor de omgeving. Deze warmtestraling is op een klein aantal meters van de rand van de plas al gedaald tot een niveau wat voor personen niet schadelijk meer zal zijn. Voor het depot kan gezegd worden dat de warmtestraling gelimiteerd blijft tot het bedrijfsterrein van het depot. Voor de lossende tanker is er een plas van maximaal 10.000 m2 te verwachten (100 bij 100 m) bij de afmeer locatie. Deze plas strekt zich dan 50 meter naar het zuiden uit wat onvoldoende is om een bedreiging voor de AV te geven. De conclusie is, dat het Gulf depot (inclusief aanvoer en afvoer) geen extern veiligheidsrisico oplevert voor de AV.

blad 1 van 2

nummer: dm78, rev 1, 19 september 2013 betreft: Externe veiligheid AV Nigtevecht

Het watertransport vindt plaats onder de AV door. Volgens de Circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen betreft een gedeelte van het scheepstransport het transport van gevaarlijke stoffen. De Circulaire geeft aan dat voor het Amsterdam-Rijnkanaal er jaarlijks 8.300 schepen met LF1 producten (onder meer diesel, 9.000 schepen met LF2 producten (onder meer benzines) en 230 schepen met GF3 producten (onder meer LPG) passeren. Er varen geen schepen voorbij met giftig gas of giftige vloeistof. Wanneer er met een van deze typen transporten nabij locatie 3 een ongeval plaatsvindt en er ontstaat een brand zal dat een bedreiging voor de AV zijn, daar de AV zich bevindt op 9 meter hoogte en de vlammen eenzelfde hoogte kunnen hebben. De kans dat dit juist op die locatie gebeurt is klein. De aanvaringsfrequentie van een tanker op het kanaal is 4,0 . 10-7 per vaartuigkilometer. Wordt dit vermenigvuldigd met circa 18.000 tankers per jaar dan is de ongevalfrequentie 7,2. 10-3 per kilometer per jaar (circa eens per 140 jaar). Circa 100 meter van het traject is bedreigend voor de AV, wat de kans terugbrengt tot 7,2. 10-4 (eens per 1.400 jaar). Het aantal aanvaringen dat leidt tot een forse schade en dus tot een plas van relevante afmetingen is 4%, zodat de kans op een bedreiging gelijk wordt aan 2,8. 10-5 per jaar (eens per 35.000 jaar). De kans is dus klein, maar niet onmogelijk. Nederland kent in de wetgeving geen normstelling voor objecten als een AV. De normstelling is opgehangen aan objecten waar mensen gedurende langere tijd verblijven, zoals woonhuizen. Nadrukkelijk vermeldt de regelgeving dat de normstelling geen betrekking heeft op verkeersdeelnemers. De beoordeling van deze situaties wordt met een op te stellen afweging voorbehouden aan het bevoegd gezag. De conclusie is, dat het watertransport een bedreiging oplevert voor de AV doch dat de kans daarop klein is. 3.

Beoordeling varianten

Zoals reeds aangeven is er geen wettelijke normstelling van toepassing op de AV. In de beoordeling kan dit dus geen rol spelen, alle varianten zijn gelijk. De externe veiligheidsrisico's bestaan uit risico's die veroorzaakt worden scheepsongevallen waarbij vervoerd product uitstroomt. Het uitstromende product is een brandbaar product, ofwel vloeistof (benzines, diesel) ofwel (vloeibaar) gas (LPG). Bij ongevallen met LPG onder of nabij de AV is er eigenlijk geen verschil tussen de alternatieven. Een dergelijk ongeval leidt tot een plotselinge vuurbal met een serieuze bedreiging voor de gezondheid van personen op de AV. De bedreiging is gelijk voor elke variant. Bij ongevallen met brandbare vloeistoffen is er het risico van een plasbrand op het water onder of zeer nabij de AV. Wanneer er sprake is van een vaste verbinding zoals een brug is het mogelijk dat aanwezigen kunnen vluchten naar een van de oevers, is er daarentegen sprake van een transportverbinding, dan moet er rekening worden gehouden met het uitvallen van de verbinding, waarbij de aanwezigen de oevers niet of moeilijk kunnen bereiken. Dit leidt tot de volgende beoordeling: Varianten Score (+, 0, -) Variant 1 Gondelbrug Variant 2 Brug met verticale aanlanding (alle 0 opties) Variant 3 Kraan met fietsbox Variant 4 Railbox met wagen -

blad 2 van 2

Project: Fietsbrug Nigtevecht. Onderzoek: Fietsbrug ten zuiden van Nigtevecht en Variantenonderzoek Alternatieve verbinding de Punt

Recommend Documents