Project: Epigeum III, Implementatie online cursus Learning Technologies Online

Einde project rapport Project: Epigeum III, Implementatie online cursus Learning Technologies Online Datum: september 2012 Versie: definitief Status: ingeleverd bij E-merge programmaleider Auteurs: Sofia Dopper (TUD), Sonja Wagenaar (UL), Marja Verstelle (UL), Ilja van Santen (HL), Wies Coppes (HL), Bob Teunissen (HL), Chris Japing (HHS) Project manager: Sofia Dopper (TU Delft)

Contents Management samenvatting .............................................................................................................3 Inleiding ............................................................................................................................................5 Aanpak ..............................................................................................................................................5 Samenstelling en werkwijze projectgroep .......................................................................................6 Financieel..........................................................................................................................................7 Inbedding Epigeum modules bij TU Delft .........................................................................................8 Aanpak ..........................................................................................................................................8 Ad1. Bevorderen bekendheid, toegankelijkheid en vindbaarheid ...........................................8 Ad2. Integratie binnen de E-learning module van het BKO traject ..........................................9 Ervaringen.................................................................................................................................. 11 Evaluatieresultaten.................................................................................................................... 11 Vervolgacties ............................................................................................................................. 15 Inbedding Epigeummodules bij Hogeschool Leiden ..................................................................... 15 Aanpak ....................................................................................................................................... 15 Ervaringen.................................................................................................................................. 16 Resultaten.................................................................................................................................. 17 Vervolgacties & disseminatie .................................................................................................... 19 Inbedding Epigeummodules bij Universiteit Leiden...................................................................... 19 Aanpak ....................................................................................................................................... 19 Epigeum materiaal regelmatig onder de aandacht brengen ................................................ 20 1

Permanente links naar het Epigeum materiaal op werkplekken die door de doelgroep goed bezocht worden. Zoals facultaire (ICTO-)websites en de Blackboard portal ........................ 20 De stakeholders betrekken.................................................................................................... 22 Koppeling aan professionaliseringsaanbod ........................................................................... 22 Vervolgacties ............................................................................................................................. 23 Inbedding Epigeummodules bij Haagse Hogeschool..................................................................... 23 Aanpak ....................................................................................................................................... 23 Ad 1. Beschikbaarheid materiaal ........................................................................................... 23 Ad 2. onderwijsontwikkeling ................................................................................................. 24 Ad 3. Integratie in de PDV ..................................................................................................... 24 Eindresultaat ................................................................................................................................. 24 Inbedding binnen bestaande professionaliseringstrajecten ..................................................... 25 Aantal docenten per instelling .................................................................................................. 25 Koppeling certificaat aan bestudering materiaal ...................................................................... 25 Disseminatie projectresultaten ................................................................................................. 25 Lessons learned ............................................................................................................................. 26 Project ....................................................................................................................................... 26 Implementatie van het Epigeummateriaal binnen de instellingen ........................................... 26 Aansluiting van het materiaal bij de docenten doelgroep ........................................................ 26 Aantrekkelijkheid materiaal ...................................................................................................... 26 Relevantie .................................................................................................................................. 27 Inbedding in onderwijs .............................................................................................................. 27 Technisch ................................................................................................................................... 28 Aanbevelingen voor de toekomst ................................................................................................. 28 Bijlagen .......................................................................................................................................... 28 Bijlage 1: Overzicht 7 building blocks TU Delft .......................................................................... 28 Bijlage 2: Proofs of Competence TU Delft ................................................................................. 32 Bijlage 3: Lesvoorbeeld 1 HL: Wiki gebruiken binnen de minor “internet of Things” ............... 36 Bijlage 4 Lesvoorbeeld 2 HL: Gosoapbox gebruiken in de klas ................................................. 37 Bijlage 5 Lesvoorbeeld 3 HL: Social Media als communicatiemiddel ........................................ 40 Bijlage 6 Leeg Lesvoorbeeld HL ................................................................................................. 42

2

Management samenvatting Voor u ligt de eindrapportage van het E-merge project Epigeum III. Dit rapport heeft tot doel om betrokkenen in de vier instellingen te informeren en om officieel verslag te doen aan de opdrachtgevers binnen E-merge. Resultaten Het project Epigeum III had tot doel de online cursus Learning Technologies, een cursus voor docenten bestaande uit 7 modules over de toepassing van ICT in het onderwijs, te implementeren binnen de vier Emerge instellingen. Elke instelling heeft dit op zijn eigen wijze aangepakt, met als gemeenschappelijke noemer: aansluiten bij bestaande professionaliseringsactiviteiten. Bij de ene instelling is de implementatie van de cursus beter van de grond gekomen dat bij de andere instelling. Bij de TU Delft is de cursus geïntegreerd binnen de BKO module Effective use of ICT in Education en bij de Hogeschool Leiden heeft de online cursus een plaats gekregen binnen de grassrootsaanpak en de PDV. Dit garandeert dat bij deze twee instellingen de online cursus in ieder geval de komende jaren door docenten zal worden gebruikt om hun competenties op gebied van de toepassing van ICT in het onderwijs te ontwikkelen. Bij de Universiteit Leiden bleek de implementatie van de Epigeummodules een weerbarstig proces. Het materiaal is weliswaar ingebed binnen de blended learning module voor docenten, maar deze module is wegens gebrek aan belangstelling tijdens de looptijd van het project niet doorgegaan. Inbedding in andere modules bleek lastig omdat de verantwoordelijken van die modules onvoldoende meerwaarde zagen in toepassing van het materiaal. Ook de decentrale organisatie van de BKO en van de ICTO ondersteuning bij de universiteit Leiden bleek een complicerende factor. De ervaringen bij de Universiteit Leiden geven geen aanleiding om de implementatie te vervolgen. Het materiaal blijft wel beschikbaar en kan bij professionaliseringstrajecten worden ingezet. Bij de Haagse Hogeschool is de inbedding van het Epigeummateriaal binnen de PDV gedurende de projectperiode niet echt van de grond gekomen, deels vanwege ziekte van de projectleider. De instelling is dit echter nog steeds van plan. Financieel Voor het project was een budget van 93k€ beschikbaar. Hiervan is 62K€ opgemaakt voor de uitvoering van het project. Conclusies -

Er zijn met name bij de TU Delft en de Hogeschool Leiden mooie resultaten geboekt die ons veel hebben geleerd over de opzet van blended professionaliseringstrajecten en het gebruik van third party content hierbinnen, waar ook anderen van kunnen profiteren.

-

De online cursus Learning Technologies is bruikbaar, maar minder geschikt voor de docenten doelgroep dan van tevoren ingeschat. Concrete opdrachten en begeleiding rond het materiaal zijn nodig om de vertaalslag te kunnen maken naar de onderwijspraktijk van de docent. De technische problemen met de online cursus zijn een complicerende factor bij de intensieve inzet van het materiaal binnen docentprofessionaliseringstrajecten.

-

3

Aanbevelingen voor de toekomst Ons voorstel is dat elke instelling op zijn eigen manier wel of niet verder gaat met het gebruik van het Epigeummateriaal binnen hun docentprofessionaliseringsactiviteiten. Georganiseerde samenwerking in Emerge verband lijkt op dit moment niet zinvol. Wel weten betrokkenen bij de Epigeumprojecten elkaar goed te vinden, en is het in de toekomst altijd mogelijk om elkaar waar nuttig te contacten. Mochten er in de toekomst updates komen van de online cursus Learning Technologies waar kosten aan verbonden zijn, dan zal in E-merge verband hierover een besluit moeten worden genomen.

4

Inleiding E-Merge heeft, samen met 15 andere internationale universiteiten, geïnvesteerd in een joint development project waarbinnen online cursusmateriaal is ontwikkeld voor docenten over de inzet van leertechnologie in het hoger onderwijs. Producent van het materiaal is Epigeum, een spin-off bedrijf van het Londense Imperial College. De modules zijn geschreven door gerenommeerde academici uit diverse Engelstalige landen met relevante praktijkervaring en publicaties. Het uiteindelijke product is een hoogwaardige online cursus in 7 -ook los te volgen- modulen. Het materiaal is in maart 2010 opgeleverd en beschikbaar voor docenten via de Blackboardomgevingen van elk van de vier E-merge instellingen. Het materiaal is op elk moment en vanaf elke werkplek te bestuderen en is modulair van opzet. E-merge heeft een oneindige licentie op het materiaal in eerste versie en kosteloze updates gedurende 3 jaar na oplevering. In het eerste E-merge project Epigeum, Online Cursus Learning Technologies, stond deelname centraal aan het ontwikkel- en review proces om te waarborgen dat het materiaal zo goed mogelijk aansluit bij de Nederlandse doelgroep. Het tweede project, Implementatie Online Cursus Learning Technologies (Epigeum II), had de voorbereiding tot doel van de implementatie van het leermateriaal in de vier E-merge instellingen. Het derde project, Implementatie Online Cursus Learning Technologies (Epigeum III) had de daadwerkelijke implementatie van de online cursus binnen de vier E-merge instellingen tot doel. Het voorliggende document, het eindrapport Epigeum III, is een deliverable van het project Epigeum III. Dit rapport heeft tot doel om betrokkenen in de vier instellingen te informeren en om officieel verslag te doen aan de opdrachtgevers binnen E-merge. Dit rapport beschrijft de aanpak van de implementatie van de online cursus binnen de vier E-merge instellingen en de resultaten die dit heeft opgeleverd. Daarnaast worden de lessons learned beschreven en de manier waarop de instellingen met het materiaal in de toekomst verder zullen gaan.

Aanpak Het via Blackboard beschikbaar maken van de online modules is niet voldoende om te zorgen dat docenten ermee aan de slag gaan ten behoeve van hun eigen professionalisering op gebied van leertechnologieën. Uit evaluatieresultaten van de deelnemende instellingen aan de internationale ontwikkel groep (bron: Epigeum) blijkt dat er twee redenen zijn voor docenten om met het online materiaal aan de slag te gaan. Ten eerste als ze er een certificaat mee kunnen behalen en ten tweede als het onderdeel is van iets dat ze toch al doen. In dit project hebben we daarom geprobeerd de online cursus zo optimaal mogelijk in te bedden in reeds bestaande didactische professionaliseringstrajecten van de E-merge instellingen, zodat docenten die deelnemen aan dergelijke trajecten als vanzelf met het materiaal in aanraking komen. Bovendien is vaak een certificaat gekoppeld aan deelname aan die professionaliseringstrajecten. De instellingen konden hierbij zelf kiezen in welk traject of binnen welke docent professionaliseringsactiviteiten zij het materiaal wilden integreren. Voorbeelden van docentprofessionaliseringstrajecten zijn de Basis Kwalificatie Onderwijs (BKO), de Pedagogisch Didactische Vaardigheid (PDV), en grassrootstrajecten. Doel was om binnen het project verschillende manieren uit te proberen waarop het Epigeummateriaal kan worden

5

ingezet voor de professionalisering van docenten, maar dat de aanpak toch een gemeenschappelijke noemer had, waardoor uitwisseling tussen de instellingen nuttig was en men van elkaar kon leren. De inbedding binnen de bestaande professionaliseringstrajecten is geëvalueerd middels een gezamenlijke vragenlijst (zie bijlage). Het project is gestart op 15 november 2010 en had een looptijd van 1 jaar en 10 maanden. Het project was als volgt gefaseerd: I: Inbedding en certificering (15 november 2010 – 1 september 2011): Deze fase bestond uit het intensief bestuderen van de online modules door de leden van het projectteam en de koppeling van de inhoud van de online modules aan de inhoud van bestaande professionaliseringstrajecten. Vervolgens werd een professionaliseringsactiviteit (BKO module, onderdeel van de PDV, grassrootsproject) zodanig (her) ontworpen dat de Epigeummodules integraal onderdeel uit zouden maken van de bestaande professionaliseringsactiviteit. Resultaat van deze fase was een inbeddingsplan per instelling en een (her)ontwerp van een bestaande professionaliseringsactiviteit. In dit rapport staat per instelling beschreven hoe de inbedding van het epigeummateriaal is aangepakt en vormgegeven. In de bijlage is het herontwerp van de betreffende professionaliseringsactiviteit opgenomen. II: Toepassen en evalueren (1 september 2011 – 1 augustus 2012) Deze fase bestond uit het uitvoeren van de professionaliseringsactiviteiten waarin de online modules waren ingebed en de evaluatie hiervan middels een gezamenlijke vragenlijst. Resultaat van deze fase waren ervaringen en evaluatieresultaten per pilot en lessons learned over het gehele project. In dit rapport worden deze resultaten beschreven.

Samenstelling en werkwijze projectgroep De projectgroep bestond uit een overall projectleider en een projectleider per instelling. Gedurende de looptijd van het project heeft de projectgroep een aantal wisselingen gekend met verschillende oorzaken, zoals verandering van baan, onvoldoende affiniteit met het onderwerp, ziekte en zwangerschap. Hierdoor was het soms roeien met de riemen die we hadden. De projectgroep kwam om de 6 tot 8 weken bij elkaar om de voortgang van de implementatie binnen de verschillende instellingen te bespreken. Deze bijeenkomsten vonden roulerend bij de verschillende instellingen plaats en hadden een belangrijke functie om projectleden gemotiveerd en aan de slag te houden. TUD: Overall projectleider: Sofia Dopper Projectleider TUD: Marleen Brummelink (tot november 2011), daarna heeft Sofia Dopper dit erbij genomen. UL: Projectleider UL: Sonja Wagenaar (wegens zwangerschapsverlof in de rapportagefase vervangen door Marja Verstelle)

6

HL: Projectleider HL: Ilja van Santen Gerard Driessen (docent binnen PDV, alleen betrokken in de eerste 3 maanden van het project). Gerard is vervangen door Wies Coppes en Bob Teunissen. HHS: Projectleider HHS: Chris Japing (vanaf januari 2012 tot einde project met ziekteverlof)

Financieel Voor het project was een budget van 93k€ beschikbaar. Hiervan is 62K€ opgemaakt. De verdeling over de instellingen is als volgt: TUD UL HL HHS Totaal

€ 75 € 75 € 75 € 75

371 178 215 63 827

€ 27.825 € 13.350 € 16.125 € 4.725 62025

De lage hoeveelheid bestede uren bij de HHS heeft voor een deel te maken met het feit dat de projectleider ziek werd en niet is vervangen gedurende de laatste 9 maanden van het project.

7

Inbedding Epigeum modules bij TU Delft Aanpak De implementatie van het Epigeummateriaal bij de TU Delft richtte zich op 2 sporen: 1. 2.

Bevorderen bekendheid, toegankelijkheid en vindbaarheid Integratie binnen de E-learning module van het BKO traject

Ad1. Bevorderen bekendheid, toegankelijkheid en vindbaarheid Om ervoor te zorgen dat docenten en ICTO medewerkers het Epigeummateriaal gaan gebruiken om zichzelf zelfstandig bij te scholen op gebied van ICT in het onderwijs is het belangrijk dat de doelgroep weet dat het materiaal bestaat, waar het voor bedoeld is en waar je het kunt vinden. Om dit te realiseren zijn er verschillende acties ondernomen: Bekendheid: -

Presentatie tijdens facultaire ICTO-contactpersonen overleg (incl. centrale ICTO ondersteuners en ICTO beleidsmedewerkers) Presentatie voor medewerkers E-learning support unit Presentatie voor medewerkers OC Focus Stukjes in OC Focus nieuwsbrief en ICTO nieuwsbrief (beide TU brede verspreiding) Verwijzing naar materiaal op OC Focus website en op ICTO website

Toegankelijkheid: -

-

-

Om de drempels voor docenten om toegang te krijgen tot het Epigeummateriaal zo klein mogelijk te maken hebben we de Epigeummodules in de Blackboard community voor TU Delft docenten geplaatst. Alle docenten zijn automatisch ge-enroled in deze community, en zouden zich dus niet apart hoeven te enrolen om de Epigeummodules te kunnen bekijken. Dit hebben we echter later weer moeten veranderen om twee redenen. Ten eerste omdat men vond dat de Blackboardcommunity hier niet voor bedoeld was en ten tweede omdat men niet wilde het bestand van deelnemers zou worden aangevuld met mensen die geen onderdeel uitmaken van de community (bijvoorbeeld ICTO ondersteuners). Nu zit het Epigeummateriaal in een aparte Blackboard course met self-enrolement. Nadeel hiervan is dat docenten de eerste keer dat ze op de link klikken een foutmeding krijgen, wat natuurlijk niet motiverend werkt. Bulk-enrolement vanuit centraal is wel mogelijk, maar in strijd met het beleid van de Universiteit.

Vindbaarheid in Blackboard: -

Aparte tab in Blackboard onder MyStaff info, waar al het digitale lesmateriaal op gebied van (digitale) didactiek overzichtelijk bij elkaar staat (zie onderstaande figuur).

8

Screenschot van de aparte tab in Blackboard

Ad2. Integratie binnen de E-learning module van het BKO traject Inleiding en achtergrond Bij de start van het project Epigeum III was het Onderwijskundig Centrum Focus van de TU Delft bezig met een grondige herziening van het BKO traject. Doel van de herziening was om het BKO traject korter en gestructureerder te maken en de boordeling transparanter en meer verspreid over de tijd. Het nieuwe BKO traject, dat per 1 september 2011 van start is gegaan, heeft de volgende opzet: -

-

-

3 verplichte modules: 1. Ontwikkelen van onderwijs 2. Uitvoeren van onderwijs 3. Toetsen en beoordelen 1 verdiepende keuzemodule, te kiezen uit: 1. E-learning 2. Internationalisering 3. Projectonderwijs 4. Ontwerponderwijs 5. Begeleiden van individuele studenten/promovendi 1 vrije keuzemodule

Elke module, met uitzondering van de vrije keuzemodule, wordt afgesloten met een proeve van bekwaamheid. Het BKO traject wordt afgerond met een eindopdracht en een eindgesprek met een toetsingscommissie. Het hele BKO traject zal alleen nog in het Engels worden aangeboden. Inbedding binnen de E-learning module De verdiepende keuzemodule over E-learning moest nog worden ontwikkeld en dit was een uitgelezen kans om het Epigeummateriaal meteen in de opzet van deze nieuwe module te integreren. Vanuit de principes “teach as you preach”, maximale flexibiliteit voor de docent, en leren van elkaar zijn de volgende uitgangspunten voor deze nieuwe module geformuleerd: -

Volledig op afstand te volgen 3 startmomenten per jaar Vaste doorlooptijd van 3 maanden met vastgestelde deadlines voor de opdrachten

9

-

3 opdrachten die tezamen de proeve van bekwaamheid vormen Kern van de content bestaat uit de 7 online Epigeummodules Maatwerk: docent kan zijn eigen individuele leertraject samenstellen op basis van building blocks Toepassing in de eigen onderwijspraktijk staat centraal Intensieve begeleiding via E-coaching Peerfeedback in tweetallen

Op basis van deze uitgangspunten en de reeds geformuleerde competenties, is de nieuwe module, die de naam “effective use of ICT in education” heeft gekregen, ontworpen. De content van de module bestaat uit 7 online building blocks waar cursisten een keuze uit kunnen maken (minimaal 2) en zo hun eigen op maat cursus kunnen samenstellen. De kern van elke building block is een Epigeum module. De Epigeum modules geven de cursist een overzicht over het onderwerp en algemene didactische en technische informatie. De meeste building blocks bevatten naast de Epigeummodule nog aanvullend materiaal zoals tutorials en artikelen (zie bijlage 1 voor een overzicht van de building blocks). Het aanvullende materiaal is meer praktisch van aard en bedoeld om de docent te helpen de vertaalslag te maken tussen de inhoud van de epigeummodule en de eigen onderwijspraktijk in Delft. Alle building blocks zijn beschikbaar via de Blackboard site van de BKO module “effective use of ICT in education”. Wij adviseren de cursisten elke building block te beginnen met het bestuderen van de Epigeummodule en daarna verder te gaan met het meer praktische lesmateriaal. Naast de building blocks, waar cursisten een persoonlijke keuze uit maken (op basis van hun persoonlijke leerdoelen) moeten 3 opdrachten worden afgerond, die tezamen de proof of competence vormen. Cursisten moeten, afhankelijk van hun voorkennis/ervaring op het gebied van de toepassing van ICT in hun onderwijs, kiezen tussen een proof of competence voor beginners en een voor gevorderden (zie bijlage 2 voor de proofs of competence). Het werken aan de opdrachten en het bestuderen van de buildingblocks gebeurt volgens een vast schema (zie bijlage 3 voor het course scheldule). Elke opdracht wordt eerst in concept geupload in Blackboard en voor feedback voorgelegd aan de medecursist waaraan de betreffende cursist is gekoppeld. Als de feedback van de medecursist is verwerkt wordt een nieuwe versie geupload en geeft de E-coach feedback. Nadat de feedback van de E-coach is verwerkt, wordt de definitieve versie geupload in Blackboard. Op deze manier is het werk en de voortgang van alle cursisten steeds zichtbaar voor de hele groep en wordt het leren van elkaar bevorderd. Het werk van alle groepen blijft ook voor volgende groepen via Blackboard beschikbaar. De cursus start met een kick off bijeenkomst, bedoeld om elkaar te leren kennen, om de opzet van de cursus toe te lichten, individuele leertrajecten vast te stellen en feedback duo’s te vormen. Voorafgaand aan de kick off bijeenkomst moeten cursisten een kick off formulier invullen en uploaden in Blackboard. Deze formulieren worden tijdens de bijeenkomst besproken en definitief ingevuld. De kick off bijeenkomst gebeurt in principe f2f (als alle docenten gewoon in Delft zijn), maar wordt soms ook online gedaan via web-conferentie, als er docenten zijn die zich op het tijdstip dat de kick off bijeenkomst gepland is, niet in Delft bevinden. Na de kick-off bijeenkomst gaat iedereen aan de slag en vindt contact voornamelijk asynchroon plaats via e-mail en/of het discussion board in Blackboard. Als de groep daar behoefte aan heeft kan een f2f meeting worden georganiseerd voor synchroon contact (met als doel kennis uitwisseling en feedback). Deze uitwisselings- en feedbackbijeenkomsten kunnen desgewenst ook online plaatsvinden via web-conferentie. Schematisch ziet de opzet van de module er als volgt uit:

10

Ervaringen Inmiddels (augustus 2012) heeft de nieuwe module “Effective use of ICT in education” drie keer gedraaid, met kick-off bijeenkomsten in november 2011, februari 2012 en maart 2012. De eerste en tweede keer waren er vier deelnemers, de derde keer drie deelnemers. Alleen de docenten uit de eerste en derde groep hebben de module succesvol afgerond. De deelnemers aan de tweede groep bleken onvoldoende tijd te kunnen investeren en zijn halverwege gestopt. In totaal hebben dus 7 docenten van de TU Delft het afgelopen jaar actief het Epigeummateriaal bestudeerd en hebben ook een evaluatieformulier hierover ingevuld (zie verderop voor de resultaten). Naast de docenten hebben (voor zover bekend) 8 ICTO ondersteuners gebruik gemaakt van specifieke onderdelen van het Epigeummateriaal ten behoeve van het vergroten van hun eigen expertise. Dit zijn facultaire ICTO contactpersonen, maar ook centrale ICTO ondersteuners van de ICT afdeling, de e-learning support en OC Focus. Het is onbekend of er docenten zijn die, los van de BKO, gebruik hebben gemaakt van de Epigeum modules voor hun eigen professionalisering. De gebruikers buiten de BKO hebben geen evaluatieformulier ingevuld.

Evaluatieresultaten 7 docenten hebben de vragenlijst ingevuld. De vragenlijst bevatte 13 gesloten vragen, waarvan 4 specifiek over het epigeummateriaal. Deze vier vragen worden iets uitgebreider behandeld dan de rest van de vragen. Daarnaast bevatte de vragenlijst nog 4 open vragen. De reacties van docenten die gaan over het epigeummateriaal zijn vetgedrukt.

11

Algemene vragen: Vraag To what extent did the course meet your expectations?

Gemiddelde (5-puntsschaal, N=7) 4,1

What is your opinion of the kick off meeting?

4,3

What is your opinion of the feedback meeting?

4,4

What is your opinion of the proof of competence?

4,6

To what extent do you think that you can apply what you learned in practice?

4,6

Would you recommend the course to a colleague?

4,1

Are you satisfied with the online guidance of your e-coach?

5

What is your opinion of the course as a whole?

3,8

What is your opinion of the online tutorials?

4 (wel grote spreiding in antwoorden)

Specifieke vragen over Epigeum modules Vraag: Which Epigeummodules did you study? 5 docenten hebben 3 epigeummodules bestudeerd en 2 docenten hebben 2 epigeummodules bestudeerd (2 was het minimum). Alle 7 docenten hebben de eerste module “introduction to learning technologies” doorgenomen, maar dit is ook niet verwonderlijk, want deze module was verplicht voor beginners, en 6 van de 7 docenten waren beginner. Verder was de verdeling over de modules als volgt: Module 2: The effective use of VLE’s : 4 docenten Module 3: Internet collaboration tools: 2 docenten Module 4: Course planning: 1 docent Module 5: Develloping course content: 0 docenten Module 6: E-assessment: 3 docenten Module 7: Teaching with learning technologies: 1 docent Vraag: I had no technical problems studying the Epigeum modules (5 punts-schaal, 1 = helemaal oneens, 5 = helemaal eens) De eerste groep (november 2011, 4 docenten) scoort hier gemiddeld 1,5. De tweede groep (maart 2012, 3 docenten) scoort hier gemiddeld een 3,3. De eerste groep heeft 3 weken vertraging opgelopen vanwege technische problemen met het epigeummateriaal. Dit had te maken met een nieuwe java versie die ervoor zorgde dat de epigeummodules niet meer werkten. Het vinden van de oorzaak heeft veel tijd gekost (trial en error) van

12

de ICT ondersteuners. Uiteindelijk hebben de cursisten een betaversie van Java moeten installeren om de Epigeummodules te kunnen bekijken. Gelukkig hadden de docenten begrip voor de situatie en waren ze bereid het cursusrooster 3 weken op te schuiven. Bij de tweede groep hebben we meteen aangegeven dat de Epigeummodules mogelijk niet kunnen werken op de PC van de docent, en wat ze kunnen doen om dit op te lossen. Ook hebben we aangegeven dat ze meteen bij de start van de module moeten testen of de Epigeummodules werken en zo niet, dat ze dan meteen aan de bel moeten trekken. De docenten die geen toegang hadden tot het materiaal waren in staat dit snel op te lossen. Vraag: Text, video and interactive assignments of the epigeum modules were in the right proportion (5 punts-schaal, 1 = helemaal oneens, 5 = helemaal eens) Ook hier zie je een verschil tussen de eerste en de tweede groep. De eerste groep scoort gemiddeld 2,3 op deze vraag en de tweede groep gemiddeld een 4. Docenten in de eerste groep gaven aan dat ze het materiaal uit erg veel tekst vonden bestaan, en dat ze de informatiedichtheid van de teksten te laag vonden (wollig). Hoewel 1 docent uit deze groep het daar niet mee eens was. De docenten uit de tweede groep hadden hier helemaal geen problemen mee. Blijkbaar hangt het af van de taligheid van de docent hoe ze het materiaal op dit punt waarderen. Vraag: What is your opinion of the online Epigeum modules? (5 puntsschaal 1 = helemaal niet nuttig, 5 = heel nuttig) De meningen over het nut van het epigeummateriaal zijn in de eerste groep verdeeld. Gemiddeld scoort de groep op nut een 3,2 (waarvan 1 docent een 1 en 1 docent een 5). De tweede groep scoort gemiddeld een 4,3 op nut van het Epigeum materiaal. Open vragen Vraag: What did you find the most valuable part of the course? The face to face meetings. These were stimulating and made the expectations clear. Learning about all the available e-learning methods and support from the design of the mindmap was most valuable and it gave me many insights. The SWOT analysis mainly was writing down what I already had in mind, but also gave some new insights. Proof of competences were useful exercises It actually broaden my view on using ICT in education; I see much more possibilities, I developed an element that I am actually using and I can foresee further uses. The fact that the course really applies to one of the courses taught by the participant and actually leads to an improvement of that course, is very valuable. In this way, MO33 is not only a course, but actually a course improvement program. Thinking through all the practicalities. Specifically, thinking through possible answers to questions like: - What learning technologies are out there and what are they good and bad for? - How can/can't I solve this specific problem in my course with learning technologies? - Is this a good strategy for the use of this specific learning technology in this specific course? Interactive conversations at the meeting with colleagues and the tutor. Moreover, it was very useful to read the feedback on the submitted assignments.

13

Vraag: What did you find the least valuable part of the course? (de opmerkingen waarin Epigeummateriaal wordt genoemd zijn vetgedrukt) The Epigeum modules had some good info, but the information content was too low for my feeling. It takes some time to go through all the video and interactive parts, while I think the same information could be given in a shorter format. At some point I found myself listening to the module while doing other things, just because it was all a bit slow. Least valuable is hard to say. I found it difficult to work efficiently on my own for this course. I personally appreciate the face to face contact with the teacher and fellow students more than the epigeum modules and online tutorials. Epigeum modules were very tedious and contained little concrete information. I would prefer a decent textbook or a website. The mindmap, although supposed to work as a driver for us to read an list all the possibilities of ICT, did not function totally. I liked to use the mindmap tool, it was a first time, I did not know what a mind map was, and now I use it a lot. Maybe this exercise could be improved. The line between POC phase 2 and POC phase 3 is a bit vague. It is not really clear how far one should go in phase 2. I thought all implementational issues were left for phase 3, but from the feedback I received on phase 2, I understood that more focus on how to embed the ICT measure in the course was desired. Towards the end things sort of started to get a bit more obvious. You could argue that this simply indicates that I had already learned quite a lot. I don't know. Well, the only thing I wanted to say was that the least valuable part of the course were some brief moments where I thought: yeah, sure, of course, that's obvious. I can't put my finger on it. Not applicable Vraag: Which aspects of the course should remain the same? Face-to-face meetings The Proofs of Competence are well designed Proofs of competence The assignments, especially the advanced (more practical) one Focus on own course is terrific. I like the division between Beginner and Advanced at the start of the course. That's good for people who already have experience. I also like the distinction between 3 phases for the Beginner's level. They were good. I like the fact that colleagues can give feedback on the assignments. The self-study element of this course is also very efficient, in my opinion. Vraag: What suggestions do you have for improvement of the course? (opmerkingen over epigeummateriaal vetgedrukt) There could be even more contact moments Maybe 1 or 2 extra meetings to ensure that motivation stays high and deadlines are met, although this depends on the candidates as well. I didn't like the Epigeum modules. They were not terribly useful, and took up a lot of time, to convey a modest amount of information. I would recommend providing an alternative, e.g. reading materials, a website or something. I suspect most teachers at TU Delft are at an intellectual level where they do not need to learn by doing drag-and-drop exercises. Maybe for next time, the course could be totally online, even face-to-face by video conference. Just to push it to the limit of the concept.

14

The feedback form used to evaluate a colleague's work could be made more extense. This will motivate the participants to give more feedback. More possible answers than a yes/no give a more subtle picture of the quality. Perhaps make the groups a bit bigger and promote some more interaction within the group, in some way. At times the course was easily put aside in favor of other work, because there were hardly any physical meetings. By initiating a little more interaction within a slightly larger group, I think this problem could be solved. Not applicable

Vervolgacties TU Delft gaat verder met het drie keer per jaar aanbieden van de module “effective use of ICT in education” en dus met het gebruik van de Epigeummodules binnen deze module. Voor de kick-off bijeenkomst die in september 2012 zal plaatsvinden, hebben zich inmiddels 5 cursisten aangemeld. De TU Delft heeft 9 nieuwe Epigeummodules aangeschaft waarin algemeen didactische onderwerpen worden behandeld. We zijn gestart met een traject om deze Epigeummodules in te bedden in de overige modules van het BKO traject. De TU Delft wil gaan experimenteren met korte, op maat cursussen voor specifieke doelgroepen, die volledig tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen worden bestudeerd. Het Epigeummateriaal zal hier dienen als bron, waaruit met een programma als dreamweaver nieuwe op maat modules worden samengesteld, indien nodig aangevuld met eigen materiaal.

Inbedding Epigeummodules bij Hogeschool Leiden Aanpak De Hogeschool Leiden heeft het Epigeum materiaal via drie sporen uitgezet binnen de organisatie. 1. 2.

3.

Via onze ELO, Blackboard, zijn de Epigeum modules voor docenten toegankelijk gemaakt. Dit is ter zelfstudie voor geïnteresseerde docenten. In het scholingstraject voor nieuwe docenten (pedagogisch-didactische scholing, PDV) is aandacht besteed aan ICT gebruik. Het bekijken van het Epigeum materiaal was een voorbereidende opdracht. Via een apart ‘iPad traject’ hebben tien docenten onder begeleiding gebruik gemaakt van het Epigeum materiaal en ICT in hun lessen verwerkt. Dit is een zogenaamd Grassrootsproject. Voorwaarden voor docenten om mee te doen: a. de Epigeum online cursus moet volledig worden “gescand” en 3 modules bestudeerd. b. de docent moet 3 lesvoorbeelden opleveren waarbij hij/zij ICT geïntegreerd heeft in zijn/haar onderwijs; c. de docenten nemen deel aan intervisiebijeenkomsten over dit thema; d. de docenten enthousiasmeren collega’s voor het gebruik van het Epigeum materiaal; e. de docenten zijn bereid hulp te bieden bij het gebruik van Epigeum; f. de iPad wordt geen persoonlijk eigendom, maar de docent krijgt deze in bruikleen.

In het iPad traject kregen 10 docenten aan de hogeschool de opdracht om met het Epigeum materiaal en gebruik van een iPad het gebruik van ICT in hun lessen uit te proberen. Om dit zo concreet mogelijk te maken is hen gevraagd om een aantal lesvoorbeelden uit te werken.

15

De deelnemers van dit traject kwamen uit alle clusters binnen de hogeschool (Educatie, Techniek, Management & Bedrijf, Zorg, Social Work & Toegepaste Psychologie). Deze zijn via de onderwijsmanagers en de hogeschoolbrede nieuwsbrief benaderd. De verdeling over de clusters was als volgt: Educatie: 3 deelnemers Techniek: 3 deelnemers Zorg: 2 deelnemers M&B :1 deelnemer SW&TP: 1 deelnemer Deze groep docenten is drie keer bijeengekomen onder leiding van Wim Smit en Wies Coppes, projectleiders van dit traject. In de eerste bijeenkomst stond kennismaking, doelstelling en verwachtingen van het traject, organisatie en ideeën uitwisselen op het programma. In de tweede bijeenkomst werden het Epigeum materiaal, de concrete lesplannen en het TPACK model besproken. De laatste bijeenkomst stond in het teken van (voorlopige) resultaten, disseminatie in het eigen cluster, evaluatie en intervisie.

Ervaringen De ervaringen van de verschillende sporen zijn wisselend. Per aanpak zullen we kort de ervaringen beschrijven. Verspreiding via blackboard De verspreiding via Blackboard bleek niet zo gemakkelijk als eerst gedacht. De cursus moet handmatig beschikbaar gemaakt worden voor alle docenten aan de Hogeschool, hetgeen dus niet gebeurd is. Het materiaal was ook niet makkelijk vindbaar. Zeker omdat onze Blackboard omgeving gedurende dit project is gemigreerd van Blackboard 8.0 naar 9.1 heeft dit weinig prioriteit gehad. Docenten konden zichzelf inschrijven of zich laten inschrijven door de Blackboard key-users per cluster. De ervaring leerde dat weinig docenten zich uit zichzelf inschrijven. Degenen die ingeschreven waren verspreidden het nieuws enigszins, wat af en toe een extra inschrijving opleverde. Het materiaal wordt, voor zo ver dat zichtbaar is, (nog) niet actief gebruikt door deze groep. Inbedding in PDV In de PDV is een dagdeel opgenomen over digitaal leermateriaal en het gebruik van ICT in het onderwijs. Hoewel dit een korte tijd is om met ICT vertrouwd te raken, kan het wel nieuwe ideeën opleveren, een goede kennismaking zijn en motiverend werken om door te gaan. Relatief weinig deelnemers hebben vantevoren het Epigeummateriaal bestudeerd. De meesten hebben wel een poging gewaagd, maar haakten snel af. In deze opleiding nemen ook MBO-docenten deel, vooral zij gaven aan dat het Epigeummateriaal niet aansluit bij hun leerbehoefte. De middag werd wel positief ontvangen en alle docenten zien het nut en de toegevoegde waarde van dit onderdeel in de PDV. Het iPad traject

16

Dit traject is door de deelnemende docenten als zeer waardevol ervaren. Er waren slechts 10 Ipads te vergeven die zo veel mogelijk eerlijk verdeeld werden over alle Clusters. Geinteresseerde docenten moesten een motivatie sturen en aangeven waar ze de Ipad graag voor wilden gebruiken. Naast deze 10 docenten hebben nog 4 docenten zich aangemeld voor de intervisiebijeenkomsten. Onder het principe “bring your own device”, hebben zij hetzelfde traject doorlopen als de andere 10 docenten. De uitwisseling van informatie, ook buiten de clusters om, was een inspiratie om telkens nieuwe zaken te ontdekken. Ook het werken met het TPACK model vonden docenten prettig, vanwege de eenvoud van dit model. De docenten waren minder te spreken over het Epigeum materiaal, een van de docenten gaf aan dat het materiaal geschreven is door en voor onderwijskundigen, maar niet voor docenten. Het is wetenschappelijk Engels met onderwijskundige vaktermen, wat het niet zo toegankelijk maakt. De meeste docenten hebben aangegeven dat ze filmpjes oversloegen omdat deze te lang duurden. Het materiaal werd vooral gebruikt als ideeënbank, zoals een docent vertelde: ‘ik las een stukje over wiki’s in het onderwijs en ik heb daarna de hele avond op internet gezocht naar voorbeelden.’ De betreffende docent gaat komend jaar een wiki gebruiken in de les. Er was geen tijd beschikbaar in de jaartaak van de docenten, dus zij deden dit naast hun reguliere taken. Dit was tijdens de bijeenkomsten ook te merken aan het lage aantal deelnemers dat de planning aanhield. Om dit te ondervangen mochten de docenten ook lesideeen die in voorbereiding waren (bijvoorbeeld voor het nieuwe schooljaar alvast opgezet) aanleveren aan het eind van het traject.

Resultaten Verspreiding via blackboard Op dit moment zijn er 41 personen ingeschreven in de Blackboard module van Epigeum. Inbedding in PDV Gedurende PDV11 hebben 20 cursisten tijdelijk toegang gekregen tot het Epigeum materiaal. Gedurende PDV12 waren dat 15 cursisten. In de komende jaren zijn er jaarlijks twee cursussen waarin het lesgeven met ICT ingebed is. Concreet betekent dit dat per jaar gemiddeld 36 nieuwe docenten zullen kennismaken met het Epigeummateriaal. Het iPad traject Het iPad traject is geëvalueerd op verschillende manieren. Er zijn bruikbare resultaten van de docenten, namelijk de lesvoorbeelden. Er zijn nu 4 lesvoorbeelden binnen gekomen. Deze zijn als bijlage toegevoegd aan dit bestand. De lesopzetten zijn allemaal volgens een specifiek format ingevuld. Het lege format is ook bijgevoegd als bijlage. Daarnaast zijn er resultaten van de gezamenlijke enquête die ook bij de andere instellingen is uitgezet. Ook zijn drie deelnemers aan het project geinterviewd over wat zij hebben ervaren en wat zij komend schooljaar gaan doen met ICT in het onderwijs. Hier is een filmopname van gemaakt en zal beschikbaar zijn tijdens de workshop op 27 september 2012 bij het 10-jarig bestaan van Emerge. Resultaten van enquêtes In totaal hebben 6 deelnemers de enquête ingevuld. Drie docenten hebben drie modules van Epigeum bestudeerd. Drie docenten hebben twee modules bestudeerd. De verdeling hierbij was als volgt:

17

Module 1: 5 docenten Module 2: 2 docenten Module 3: 4 docenten Module 4: 0 docenten Module 5: 1 docent Module 6: 3 docenten Module 7: 1 docent Vraag Vraag I prefer online learning above face-to-face training sessions The online modules were easy to find in Blackboard I had no technical problems studying the online modules The English language of the modules wasn’t a barrier to my learning progress The index was useful to find specific topics Text, video and interactive assignments were in the right proportion The difficulty level of course material was just right. I would recommend use of the online modules to other colleagues who are interested in similar topics I was able to apply the content of the online modules to my educational practice

Gemiddelde (5-puntsschaal, N=7) 3,3 2 4,2 3 3,2 2,2 2,7 3,3 2,5

In de vragenlijst waren twee open vragen opgenomen. De eerste vraag was ‘Which part of the course material was most useful to you and why?’ en de tweede vraag was ‘Remarks’. Antwoorden op de eerste vraag waren: The transcripts with examples on how to implement ICT and how to deal with resistance. It also encouraged me to engage in "out of the box thinking". De manier waarop de cursussen vormgegeven waren, zijn voor mij belangrijker geweest dan de inhoud ervan. De uitleg over en de ervaringen met 'clickers' in het onderwijs. "Internet Based Collaboration, met name het onderdeel Wiki en Collaborative diagrams and mind mapping" The information was usefull in a broader sense. I couldn't use specific tips, but i was isprired to explore other options for the use of technologie in mij courses. the way the course was presented was most interesting. Opmerkingen waren: The courses were obviously written for experts in the theory of education (onderwijskundigen). It was therefore to difficult for ordinary teachers who aren't familiar with the jargon. It's for that reason mainly that I will not encourage (even discourage) the use of these courses. Mijn engels is prima (C1) toch was het flink concentreren.

18

De video's zijn dikwijls te lang, te veel informatie. Iemand vertelt dat het net zo goed geschreven kan worden. De toegevoegde waarde kan beter. Gelukkig heb je de transcripts. The course was clearly not related to the Dutch system. I have little influence on the structure of any courses in Blackbaord. Bijlagen: Filmpje Format lesvoorbeelden Uitgewerke lesvoorbeelden

Vervolgacties & disseminatie Uit de drie sporen zijn de nodige vervolgacties en disseminatie activiteiten voortgekomen. De Blackboard Epigeum cursus blijft beschikbaar, ook binnen de nieuwe omgeving. De cursus wordt op een beter vindbare plek geplaatst. Tijdens de jaarlijkse personeelsconferentie (13 november 2012) geven we een workshop over Epigeum en met het gebruik van de Bredfortkar gaan de mensen zelf direct aan de slag. De pas aan docenten uitgereikte smartphones zullen ook worden gebruikt. De deelnemers aan het iPad traject blijven we dit jaar volgen en gaan hun ervaringen delen. Er wordt een professionaliseringstraject rondom ICT opgezet. Hierin komen allerlei vormen van ICT gebruik aan bod. Het traject is bedoeld voor zittende docenten aan de Hogeschool Leiden. Het onderdeel ICT in de PDV blijft in het programma en wordt eventueel groter. Een mooi resultaat van het iPad traject (en dus Epigeum) is dat er steeds meer ruimte is voor kennisdeling binnen de hogeschool op ICT gebied. Er zijn in augustus twee bijeenkomsten geweest over het werken met een iPad en komend jaar zijn er maandelijks korte ‘inloopuurtjes’ waar een specifiek onderdeel van werken met iPad en/of ICT in het onderwijs centraal staat. Ook de afdeling ICT schuift steeds vaker aan bij deze bijeenkomsten, zodoende wordt er nauwer samengewerkt tussen verschillende afdelingen binnen de hogeschool.

Inbedding Epigeummodules bij Universiteit Leiden Aanpak Epigeum projectleiding voor de Universiteit Leiden is ondergebracht bij het ICLON. Er is in samenspraak met Academische Zaken (Bestuursbureau) gekozen voor deze speerpunten: -

regelmatig onder de aandacht brengen vindbaar via permanente links op meest bezochte websites stakeholders betrekken koppeling aan professionaliseringsaanbod & pilot opzetten.

19

Epigeum materiaal regelmatig onder de aandacht brengen Op het overleg voor facultaire ICTO coördinatoren is regelmatig aandacht besteed aan mogelijkheden voor implementatie van Epigeum materiaal. In de universitaire ICTO nieuwsbrief (circa 200 abonnees, met name ICTO geïnteresseerden en bestuurders) is tweemaal aandacht besteed aan het Epigeum materiaal.

Permanente links naar het Epigeum materiaal op werkplekken die door de doelgroep goed bezocht worden. Zoals facultaire (ICTO-)websites en de Blackboard portal Een permanente link vanaf de Blackboard portal is gerealiseerd. Er is overleg geweest met de facultaire ICTO coördinatoren over opname van links op de facultaire ICTO ondersteuningspagina’s. Zij hebben daarbij de voorkeur uitgesproken het materiaal te presenteren in relatie tot gebruikte tools. Dus bijvoorbeeld bij informatie over weblogtools een link naar het Epigeum cursusmateriaal over inzet van weblogs. Ook gaven de facultaire ICTO coördinatoren aan dat het belangrijk is om Epigeum duidelijk te positioneren als extra kanaal van training / ondersteuning. Naar aanleiding van deze adviezen is in februari 2011 een voorstel ingediend voor het ontwikkelen van een flexibel format voor een facultaire webpagina, met een overzicht van ICT-tools, inhoudelijke informatie en good practices. Dit is verder uitgewerkt in samenwerking met de ICTO coach van de Faculteit Sociale Wetenschappen (maart-mei 2011), zie figuur 1 voor een schermafbeelding van een prototype. Het uiteindelijke voorstel werd door de gemeenschappelijke faculteiten te bewerkelijk beoordeeld. Er zijn afspraken gemaakt over het opnemen van een link naar het Epigeum materiaal op de medewerkersportal-in-ontwikkeling.

20

Figuur 1: opzet format facultaire ICTO webpagina met koppeling tussen tools en Epigeum materiaal

21

Figuur 2: Epigeum III, Aansluiting bij (bestaande) professionaliseringstrajecten, Sonja Wagenaar, ICLON, jan 2011

De stakeholders betrekken Het Epigeum implementatieproject vormde onderdeel van het AZ ICTO Werkprogramma 2011 en 2012. Met de universitaire ICTO programmamanager (Academische Zaken, Bestuursbureau) is enkele keren per jaar overleg geweest over de voortgang en de mogelijke maatregelen. De vice-rector en de facultaire onderwijsportefeuillehouders en onderwijsbeleidsmedewerkers zijn via Academische Zaken regelmatig geïnformeerd. Er is overleg geweest met het Hoofd van de afdeling HRM. Net als ICTO is ook HRM en de BKO aan de Universiteit Leiden decentraal georganiseerd. Met hem zijn een zestal mogelijke acties geformuleerd, onder andere om de facultaire BKO coördinatoren te bereiken. Uiteindelijk is dit niet doorgezet omdat het Epigeum materiaal daarvoor te weinig connectie had met de BKO en daardoor lagere prioriteit dan andere agendaonderwerpen.

Koppeling aan professionaliseringsaanbod een opzet voor koppeling aan het professionaliseringsaanbod is in overleg met direct betrokkenen uitgewerkt, zie figuur 2. In februari 2012 zijn met het LUMC de mogelijkheden besproken voor inbedding van Epigeum in het facultaire ICTO professionaliseringstraject. Er is aan gewerkt om bij de ICLON BKO-training module Blended Learning de inzet van Epigeum materiaal uit te proberen, echter vooralsnog heeft deze training geen doorgang gevonden.

22

Technische problemen bleken niet oplosbaar. Op sommige werkplekken binnen de universiteit Leiden (evenals elders overigens) kunnen docenten geen toegang tot het materiaal krijgen. Op andere werkplekken krijgt men wel toegang maar komt er bij iedere pagina die geopend wordt een foutmelding op. Dit blijkt te maken te hebben met de Java-instelling van de betreffende computer. Het materiaal werkt meestal wel, maar de foutmelding die moet worden weg geklikt is zeer irritant. Het probleem kon door de universitaire helpdesk en de functioneel beheerder Blackboard niet opgelost worden. Ook contacten met Epigeum zelf leverden geen afdoende oplossingen op. Voor de pilot is een opzet bedacht die aansluit bij de steeds meer gehoorde behoefte aan korte flexibele trajecten. Een kort traject over één thema, elk moment te beginnen en begeleid via e-coaching. De uitvoering is niet in gang gezet wegens de hierbovengeschetste situatie.

Vervolgacties De ervaringen geven geen aanleiding om de implementatie te vervolgen. Het materiaal blijft wel beschikbaar en kan bij professionaliseringstrajecten worden ingezet.

Inbedding Epigeummodules bij Haagse Hogeschool Aanpak De dienst Onderwijs en Studentenzaken van de Haagse Hogeschool is verantwoordelijk voor het ontwikkelen en invoeren van ICTO-beleid. Er zijn twee adviseurs van de dienst belast met deze taak. De adviseurs hebben ervoor gekozen om langs drie lijnen te werken: 1.

2. 3.

regelmatig onder de aandacht brengen van de beschikbaarheid van het materiaal langs verschillende kanalen: permanent op de onlangs tot stand gekomen ICTO-website van de hogeschool, permanent via Blackboard en regelmatig via een aantal hogeschoolbrede docentnetwerken voor ICTO en de eens per kwartaal georganiseerde introductiedagen voor nieuwe medewerkers. Bij onderwijsadvisering, met name tijdens de (her)ontwikkeling van curricula, wordt gestreefd naar invoering van modellen van blended learning. Daarbij wordt gebruik gemaakt van het Epigeummateriaal. Integratie in de cursus Pedagogisch-Didactische Vorming (PDV). Alle docenten zonder specifieke onderwijsbevoegdheid zijn verplicht deze cursus te volgen, die over het algemeen twee keer per jaar wordt aangeboden.

Ad 1. Beschikbaarheid materiaal Het materiaal is probleemloos in een aparte course in Blackboard v8 geïnstalleerd. Er is een permanente tekst op de startpagina van Blackboard geplaatst met een link naar de inschrijfknop voor de course. Op dit moment hebben 112 docenten zich op eigen initiatief ingeschreven. In de course staat per module een korte beschrijving van de inhoud. Gewerkt wordt aan een wat gedetailleerdere beschrijving per onderdeel van een module, zodat docenten gericht kunnen zoeken naar voor hen relevante inhoud. Enige tijd geleden is onder de ingeschreven docenten (aantal toen 54) een enquête gehouden ter evaluatie van het materiaal. Ook werd onderzocht waarom docenten zich hadden ingeschreven en wat ze precies gedaan hadden. De respons was bedroevend laag, zodat geen eenduidige conclusies kunnen worden getrokken. Aanvullend is in de netwerken met docenten gesproken over hun ervaringen met het materiaal en over hun oordeel over de bruikbaarheid ervan.

23

In de gesprekken bleek dat er soms sprake is van een taalbarrière. Het vinden van relevante onderdelen voor een specifiek probleem of vraag bleek eveneens een struikelblok. Degenen die zich iets meer hadden verdiept in het materiaal vonden de aangeboden informatie weliswaar relevant en interessant, maar ze misten concrete voorbeelden of bijvoorbeeld een stappenplan voor een bepaalde aanpak. Blackboard van de HHS is inmiddels geüpgraded naar versie 9.1 SP8. Daarbij ontstonden problemen met de SCORM-pakketten waaruit het materiaal bestaat. Deze problemen zijn binnenkort opgelost.

Ad 2. onderwijsontwikkeling Docenten die betrokken zijn bij curriculumontwikkeling krijgen van meet af aan advies over de mogelijkheden van ICT in het vernieuwde onderwijs. Bij een aantal opleidingen, vooral in deeltijd, wordt ernaar gestreefd om een model van blended learning in te voeren. De betrokken docenten krijgen daarbij een door de ICTO-adviseurs op maat gemaakte selectie uit het Epigeummateriaal aangeboden. Docenten hebben positief gereageerd en zien het materiaal als een belangrijke inspiratiebron bij de curriculumontwikkeling.

Ad 3. Integratie in de PDV De cursus PDV wordt al een aantal jaren door interne trainers aangeboden aan docenten zonder onderwijsbevoegdheid. Bij een herziening van de cursusopzet is ICTO grotendeels uit de cursusmodules verdwenen. Een tweede vernieuwingsronde staat op stapel, waarbij ICTO weer een prominente plaats in de cursus zal krijgen. Een belangrijke plaats zal worden ingeruimd voor de cursus LTO. Een eerste proef is het afgelopen studiejaar genomen. In een door Bert Mulder (lector Informatie, Technologie en Samenleving van de HHS) verzorgde module van de PDV is de cursisten gewezen op het Epigeummateriaal. De bedoeling was dat een selectie daaruit zelfstandig bestudeerd zou worden en dat aan het einde van de PDV-cursus naast het assessment ook een toets zou worden afgenomen. Door ziekte van de deelprojectleider is van het laatste niets terecht gekomen. De PDV-cursus zal dit studiejaar worden her ontwikkeld en volgend studiejaar in zijn nieuwe vorm en met LTO aangeboden worden.

Eindresultaat In het PID zijn de volgende resultaten gedefinieerd: De online cursus Learning Technologies heeft een duidelijke plaats binnen bestaande professionaliseringstrajecten 1 Minimaal 50 docenten per instelling hebben aantoonbaar gebruik gemaakt van de online cursus. Aan de bestudering van (delen van) de online cursus is een certificaat gekoppeld. Disseminatie projectresultaten Evaluatierapport met aanbevelingen (zie lessons learned)

1

Omdat het aantal medewerkers bij Hogeschool Leiden een stuk lager is dan bij de andere instellingen, had hogeschool Leiden minimaal 10 gebruikers als doelstelling geformuleerd.

24

Inbedding binnen bestaande professionaliseringstrajecten De inbedding van het Epigeummateriaal binnen bestaande docentprofessionaliseringstrajecten op de Emergeinstellingen is deels gelukt. Bij de TU Delft is het materiaal ingebed in een BKO module en bij de Hogeschool Leiden heeft het Epigeummateriaal een plaats gekregen binnen het grassrootsconcept en de PDV. Dit garandeert dat bij deze twee instellingen het materiaal in ieder geval de komende jaren door docenten zal worden gebruikt om hun competenties op gebied van de toepassing van ICT in het onderwijs te vergroten. Bij de Universiteit Leiden bleek de inbedding van de Epigeummodules een weerbarstig proces. Het materiaal is weliswaar ingebed binnen de blended learning module voor docenten, maar deze module is wegens gebrek aan belangstelling tijdens de looptijd van het project niet doorgegaan. Inbedding in andere modules bleek lastig omdat de verantwoordelijken van die modules onvoldoende meerwaarde zagen in toepassing van het materiaal. Ook de decentrale organisatie van de BKO en van de ICTO ondersteuning bij de universiteit Leiden bleek een complicerende factor. Bij de Haagse Hogeschool is de inbedding van het Epigeummateriaal binnen de PDV gedurende de projectperiode niet echt van de grond gekomen, deels vanwege ziekte van de projectleider. De instelling is dit echter nog steeds van plan.

Aantal docenten per instelling De doelstelling om 50 docenten bij de 3 grote E-mergeinstellingen en 10 docenten bij de Hogeschool Leiden actief met het Epigeummateriaal aan de slag te laten gaan is niet overal gelukt, althans niet binnen de looptijd van het project. Alleen de Hogeschool Leiden heeft haar doelstelling van 10 docenten gehaald. Bij de TU Delft is het Epigeummateriaal goed ingebed in een bestaande BKO cursus, en met een verwachte deelname van 20 docenten per jaar wordt de doelstelling van 50 docenten over twee jaar behaald. Het aantal docenten dat zich heeft ingeschreven voor de Blackboardcursus via welke het Epigeummateriaal bij de verschillende instellingen beschikbaar is gemaakt is bij alle instellingen aanzienlijk gegroeid gedurende de projectperiode. Dit betekent dat de bekendheid van het materiaal bij de docentenpopulatie op de instellingen gestaag is toegenomen. Er valt echter niets te zeggen over de mate waarin deze docenten het materiaal ook daadwerkelijk bestuderen. De statistieken vanuit Blackboard bleken op dit punt niet erg betrouwbaar.

Koppeling certificaat aan bestudering materiaal Door de inbedding van het Epigeummateriaal in de BKO danwel PDV is indirect een certificaat gekoppeld aan de bestudering van het materiaal. Bij de Hogeschool Leiden is via een grassroots aanpak de bestudering van het Epigeummateriaal beloond met een iPad.

Disseminatie projectresultaten Naast de disseminatie binnen de instellingen, die is verlopen via reguliere kanalen als nieuwsbrieven, websites, en presentaties binnen gremia zoals de ICTO contactpersonen, zijn de projectresultaten door de leden van de projectgroep op de volgende manieren gedissemineerd: -

Presentatie tijdens Surf Academy over docentprofessionalisering en ICT – 11 oktober 2011 Presentatie op Surf Onderwijsdagen – 8 november 2011 Presentatie op E-merge stroomdag – 22 november 2011 Presentatie op implementatieworkshop bij TU Delft – 28 november 2011 Deelname aan E-merge projectleidersvergaderingen Workshop tijdens viering 10 jaar E-merge - 27 september 2012

25

Lessons learned Project -

-

E-merge projecten hebben vaak niet de hoogste prioriteit bij projectdeelnemers. Bovendien verschilt het belang dat wordt gehecht aan het E-merge project vaak per instelling. Dit maakt samenwerking soms lastig. Wat helpt is om regelmatig bijeenkomsten met de projectgroep te organiseren om het enthousiasme voor het project vast te houden en om voortgang te blijven boeken. Daarnaast is het belangrijk om afspraken die zijn gemaakt tijdens de bijeenkomsten meteen na afloop schriftelijk vast te leggen. Het blijkt in de praktijk lastig om de juiste persoon per instelling in de projectgroep te krijgen. Soms is het type persoon dat je als projectleider nodig hebt niet beschikbaar in een bepaalde instelling. Maak goed duidelijk bij de coordinatiegroep van E-merge wat voor persoon nodig is voor het project (functie, expertise, maar ook positie binnen de instelling). En maak het bespreekbaar als de juiste persoon niet op de juiste plek zit.

Implementatie van het Epigeummateriaal binnen de instellingen -

-

-

De implementatie van het Epigeummateriaal is bij de ene instelling gemakkelijker verlopen dan bij de andere instelling. Dit heeft onder andere te maken met de positionering van de professionaliseringstrajecten (centraal of decentraal). Een decentrale organisatie betekent dat veel meer mensen moeten worden overtuigd van het nut om het materiaal een plek te geven binnen het professionaliseringstraject. Bij de Universiteit Leiden bleek dit een van de bottlenecks. Het materiaal is door E-merge niet aangeschaft vanuit een concrete behoefte aan dergelijk materiaal vanuit de instellingen. Hierdoor werd het implementeren van het materiaal heel aanbodgericht. Het materiaal was er en moest “verkocht” worden. Dit heeft de implementatie bemoeilijkt. Vanwege budget is communicatie uit het projectplan geschrapt, terwijl dit bij implementatietrajecten cruciaal is.

Aansluiting van het materiaal bij de docenten doelgroep -

-

-

De Epigeum modules zijn eigenlijk heel onderwijskundig materiaal, met veel gebruik van onderwijskundige termen. Het materiaal is dan ook veel meer geschikt voor een onderwijskundige doelgroep dan voor docenten. Uit de evaluatieresultaten bleek dat docenten heel verschillend denken over het nut van het Epigeummateriaal. De ene docent waardeert het materiaal enorm, de andere docent helemaal niet. De ene docent vindt de interactieve oefeningen in het materiaal kinderachtig, de ander vindt dat juist motiverend. De ene docent vindt dat het materiaal uit te veel tekst bestaat, de andere docent vindt dat geen enkel probleem. Dit pleit voor een gevarieerd aanbod, waar voor elke docent iets aantrekkelijks in zit. Voor HBO docenten bleek het Engels en het niveau (veel onderwijskundige termen) van het materiaal, een drempel. Bij de Hogeschool Leiden nemen ook MBO docenten deel aan het PDV traject en voor deze doelgroep sluit het epigeummateriaal nog minder aan bij hun leerbehoefte.

Aantrekkelijkheid materiaal -

Het materiaal ziet er professioneel uit, maar het 'verkoopt' zichzelf niet; het is daarom nodig om het te koppelen aan bestaand beleid, professionaliseringsaanbod of incentives

26

-

-

Het materiaal is niet zo flexibel en gebruiksvriendelijk als men inmiddels van web2.0 gewend is. Door de gesloten opzet kan je er niet op trefwoord in zoeken, kun je niet doorverwijzen via een dieplink, kun je over een pagina of onderdeel niet snel via Twitter een tip delen en kun je het niet "liken", kun je geen aanbevelingen krijgen wat anderen ook bekeken. Ook de filmpjes zijn nét niet geschikt om naar door te verwijzen: ze zijn daarvoor net te lang en de sprekers komen te traag op gang om los van de cursusinhoud te gebruiken. De lengte van een module (1-2 uur) of de totale cursus (7 x 1 - 2 uur) lijkt te lang om spontaan aan te beginnen en door te zetten Het materiaal bevat veel tekst met een lage informatiedichtheid

Relevantie -

-

Voor de Universiteit Leiden sluit Epigeum te weinig aan op de BKO eindtermen om voor het BKO-traject relevant te zijn. Waar behoefte aan is in de faculteiten, is tips en instructie bij op de instelling gebruikte tools. De Epigeum modules staan daar te los van. Bij de TU Delft zijn tutorials ontwikkeld om aan deze behoefte te voldoen. Voor de Universiteit Leiden bleek dit niet eenvoudig op te lossen, omdat elke faculteit eigen tools gebruikt. Omdat ICTO ondersteuning aan de Universiteit Leiden decentraal is georganiseerd liggen de mogelijkheden voor het stimuleren van gebruik van Epigeum materiaal ook voornamelijk decentraal. Decentrale ICTO ondersteuners hebben geen onderwijskundige achtergrond. Docenten doen hoofdzakelijk een beroep op hen voor tool-gerelateerde vragen, niet voor onderwijskundige vragen. De decentrale ondersteuners gaven aan dat zij om die reden geen mogelijkheden zagen om met het Epigeum materiaal te werken. Voor hen deed de opzet het meest denken aan een "onderwijskundig boek".

Inbedding in onderwijs -

-

-

-

-

De Epigeummodules slechts via Blackboard aanbieden is onvoldoende om docenten echt te bereiken. Voor ICTO ondersteuners kan de beschikbaarheid binnen Blackboard echter wel toereikend zijn. Bij de TU Delft bleek dat ICTO ondersteuners in staat zijn zelfstandig de voor hen noodzakelijke informatie uit het materiaal te halen. Mogelijk geldt dit ook voor een aantal docenten, maar voor de meeste docenten geldt dat zij pas echt worden bereikt als het materiaal wordt geïntegreerd in een professionaliseringsactiviteit. Vrijblijvend inzetten van het Epigeummateriaal binnen een cursus heeft geen zin. Als docenten slechts worden gewezen op de mogelijkheid van het materiaal gebruik te maken dan zal het gros van de docenten dit achterwege laten (zoals geldt voor alle vrijblijvende activiteiten). Het is belangrijk concrete opdrachten rond het materiaal aan te bieden, die bij voorkeur betrekking hebben op het eigen onderwijs van de docent, zoals is gedaan door TUD en HL. Op die manier wordt een verstaalslag gemaakt van het epigeummateriaal naar de onderwijspraktijk van de docent. Daarnaast zijn (online) begeleiding en feedback ook belangrijk voor deze vertaalslag. Wat ontbreekt aan het Epigeummateriaal is de digitale didactiek. Na bestudering van het materiaal kunnen docenten nog niet meteen aan de slag. Daarom heeft TU Delft een aantal tutorials ontwikkeld/laten ontwikkelen die zowel de didactiek als de knoppen van verschillende tools aan de orde stellen (turning point, wiki, wimba en Blackboard). Het koppelen van een incentive aan de bestudering van een minimum aantal Epigeummodules werkt. Dit blijkt goed uit het i-pad initiatief van de HL en de inbedding in de BKO-module bij de TU Delft.

27

Technisch -

-

2

Het materiaal blijkt heel gevoelig voor technische veranderingen , zoals updates van java en updates van browsers. De consequentie hiervan is dat het materiaal soms onverwacht niet meer werkt, of op de ene PC wel en op de andere niet, of met de ene browser wel en met de andere niet. Goede instructies voor docenten wat ze moeten doen als het materiaal niet werkt op hun PC of laptop is noodzakelijk. In het materiaal zitten soms foutmeldingen die niet of lastig te verhelpen zijn. Dit demotiveert gebruikers en weerhoudt mensen ervan om anderen op het materiaal te wijzen. Het is een technische tekortkoming dat er niet rechtstreeks naar het materiaal doorgelinkt kan worden. Voor maatwerk is speciale software en expertise nodig die de drempel voor maatwerk hoog leggen. Het Epigeummateriaal is niet erg platformonafhankelijk. Het draait bijvoorbeeld niet op een i-pad.

Aanbevelingen voor de toekomst Ons voorstel is dat elke instelling op zijn eigen manier wel of niet verder gaat met het gebruik van het Epigeummateriaal binnen hun docentprofessionaliseringsactiviteiten. Georganiseerde samenwerking in E-merge verband lijkt op dit moment niet zinvol. Wel weten betrokkenen bij de Epigeumprojecten elkaar goed te vinden, en is het in de toekomst altijd mogelijk om elkaar waar nuttig te contacten. Mochten er in de toekomst updates komen van de online cursus Learning Technologies waar kosten aan verbonden zijn, dan zal in E-merge verband hierover een besluit moeten worden genomen.

Bijlagen Bijlage 1: Overzicht 7 building blocks TU Delft There are 7 buildings blocks to choose from, and they contain the following learning materials. Building block 1: introduction Contents: 1. Epigeum module ‘introduction to learning technologies’. This module is primarily intended for teachers who want to use or extend their use of learning technologies in their classes. If you have not yet used computer-based technologies for teaching, this course will provide examples of how these may find a place in your class. Consider this module as one piece in your larger experience of learning about and using technologies in teaching and education. Estimated study load: about 2 hours.

2

De projectleider van het project heeft de technische problemen steeds doorgegeven aan Epigeum en verzocht om oplossingen.

28

Building block 2: the effective use of VLE’s (Virtual Learning Environments) Contents: 1. Epigeum module ‘the effective use of VLE’s’. The core areas of this module cover questions like how to use a VLE optimally and how do you help students use it most effectively. This module deals with VLE’s in general. Estimated study load: 2 hours. 2. If you would like to learn more about BlackBoard as a VLE and how to use certain functionalities of BlackBoard, have a look at one or more of the 7 tutorials that have been developed in cooperation with Leiden University. Topics per tutorial and tools discussed:

1. What is blended learning? 2. What do I need to know about developing a Blackboard course? 3. How can I communicate with my students via Blackboard? Announcements - Mail- Discussion Board 4. How can I facilitate collaboration between students with Blackboard? Groups - Scholar - Blog 5. How can I monitor my students progress using Blackboard? Grade centre - Performance dashboard - Adaptive Release 6. How can I facilitate digital testing with Blackboard? Assignments - Tests - Peer-self-assessment 7. Who can I refer to when I need technical support with Blackboard? Estimated study load: 15 minutes per tutorial Building block 3: internet based collaboration tools Contents: 1. Epigeum module ‘internet based collaboration tools’. In this course, the relationship between contemporary views of learning and internet based collaboration tools is discussed. This course is intended for teachers who would like to learn how to support student learning with tools like wiki, wimba, discussion boards, peer feedback etc. Estimated study load: 2 hours 2. We have developed several tutorials that cover effective use of certain tools that are at your disposal here at Delft UT. The tutorials not only elucidate the practicalities of the tools, but also shed light on didactical issues. You can choose one or more of they are of interested to you. The tutorials deal with the following tools: - using wiki - using Wimba - using Turning Point/Response Ware

29

Estimated study load: 2 hours per tutorial 3. If you would like to learn how to use BlackBoard features like the discussion board, group tool and peer assessment, have a look at the appropriate tutorials from our BlackBoard tutorial resource. 4. How can I facilitate collaboration between students with Blackboard? Groups - Scholar - Blog 6. How can I facilitate digital testing with Blackboard? Assignments - Tests - Peer-selfassessment Estimated study load: 15 minutes per tutorial

Building block 4: course planning Contents: 1. Epigeum module ‘course planning’. This module aims to discuss the importance of learning design in the context of new technology in higher education. It shows that technology-enhanced learning has relatively limited value unless fully woven throughout the ecology of your course. Estimated study load: 2 hours 2. Several BlackBoard tutorials can be very informative when it comes to course planning and learning design. Have a look at the following tutorials: 1. What is blended learning? 2. What do I need to know about developing a BlackBoard course? Estimated study load: 15 minutes per tutorial 3. If you would like a more in-depth look at course design in general, study the Epigeum course ‘understanding the principles of course design’. Estimated study load: 2 hours Building block 5: developing course content Contents: 1. Epigeum module ‘developing course contents’. This course explores the broad range of digital learning resources such as digital images, video, simulations and software applications, looks into how they are produced and how they can be (re)used most effectively. The course deals with using new content you make yourself as well as using existing content. Estimated study load: 2 hours

30

Building block 6: e-assessment Contents: 1. Epigeum module ‘e-assessment’. This module looks into the possibilities of assessing students using computers and the internet. A learning and assessment model will be presented that highlights the relationship of diagnostic, formative and summative assessment. You will examine the various purposes of (e-)assessment and how these can be aligned with different types of learner tasks. Estimated study load: 2 hours 2. Several BlackBoard tutorials address the issue of e-assessment. Have a look at the following tutorials: 5. How can I monitor my students progress using Blackboard? Grade centre - Performance dashboard - Adaptive Release 6. How can I facilitate digital testing with Blackboard? Assignments - Tests - Peer-self assessment Estimated study load: 15 minutes per tutorial 3. If you would like a more in-depth look at marking and giving feedback in general, study the Epigeum course ‘marking and giving feedback’. Estimated study load: 2 hours

Building block 7: teaching with learning technologies Contents: 1. Epigeum module ‘teaching with learning technologies’. This module deals with the question how teachers should select and integrate technology into their work to make their teaching more effective. Several tools you can use to enhance teaching and tutoring with learning technologies are discussed. Estimated study load: 2 hours 2. These two tutorials explain how to use certain functionalities of BlackBoard to enhace teaching and tutoring: 3. How can I communicate with my students via Blackboard? Announcements - Mail- Discussion Board 4. How can I facilitate collaboration between students with Blackboard? Groups - Scholar - Blog Estimated study load: 15 minutes per tutorial We have developed tutorials that cover effective use of certain tools that are at your disposal here at Delft UT. The tutorials not only elucidate the practicalities of the tools, but also shed light on didactical issues. You can choose one or more that meet your needs. The tutorials deal with the following tools: 31

- using wiki - using Wimba - using Turning Point/Response Ware Estimated study load: 2 hours per tutorial

Bijlage 2: Proofs of Competence TU Delft

Proof of competence (beginner) Exploring the field of e-learning This proof of competence is for teachers who have little experience with the application of ICT in education (ICTO) and who would like to become more familiar with the possibilities that ICTO can offer for their courses. This proof of competence is divided into three sections, which correspond to the various phases in the teaching process (orientation, application, reflection). The phase products together constitute the Proof of competence. The time available for completing the Proof of competence is three months (equivalent to the duration of the course), with each phase taking about one month. The first two stages are likely to take longer than the last. Learning Objectives Upon completion of this assignment, the teacher will be able to: -

Provide an overview of the various possibilities of ICT for teaching and learning, including the tools and support available at TU Delft Make an informed choice for a particular ICTO application to match the learning objectives, teaching methods and testing within their courses

Instructions Phase 1: Orientation The teacher will create a mind map that addresses the following: 1. The various technologies available for education 2. The affordances of the various technologies for education 3. The technical infrastructure of TU Delft 4. The support for ICT education available at TU Delft 5. The consulted sources upon which the mind map is based Use at least Building block 1 for this assignment. Tip: on the ICTO site, www.icto.tudelft.nl you can find information on the E-learning systems available at DUT. Phase product: Mind map 32

Phase 2: Application in teaching 1: The teacher will conduct a SWOT analysis of a course in which he/she is involved, determining which technologies (from the orientation phase) could help to improve the course and in which ways. 2: Each teacher will select one technology and support this selection by preparing a brief description of the expected outcomes of its use (i.e. how does the technology support students in the learning process?), relating the technology to learning objectives, teaching methods and testing (i.e. embedding in the course). We advise you to use Building block 4 for this assignment Phase product: SWOT analysis (description of the current situation and the desired situation) Phase 3: Reflection The teacher will determine what is needed in order to achieve the desired situation, and will prepare plans describing the steps necessary for embedding the technology into the course. Phase product: Action plan

Feedback Each phase product must be submitted by the end of the month in which it is assigned. These products will be posted to BB in the course environment, thus making them publicly available to current or future participants. The trainer/coach and a peer will provide feedback for each phase product according to a specific format. Evaluation The phase products will be assessed against the following criteria: Phase 1: Mind map 1. Completeness of the image of the teacher's field of e-learning and its benefits to education 2. Sources consulted 3. Completeness of the teacher's image of the opportunities offered by TU Delft for the application of ICT in education (e.g. range of tools, support) 4. Quality of the relationships presented in the mind map

Phase 2: SWOT analysis 1. Extent to which the relationship between educational challenges and the use of ICT in education is supported 2. Extent to which the ICTO solution is integrated into the overall learning objectives, teaching methods and testing (i.e. the chosen technology promotes the achievement of learning 33

objectives) 3. Relevance of the threats and opportunities

Phase 3: Action plan 1. Extent to which the teacher is aware of what is involved in the application of ICT in education and of their role in this process 2. Quality of reflection Time allocation total 40 hours

Proof of Competence (intermediate) Implementation of specific e-learning applications in individual teaching practice This proof of competence is for teachers who have general knowledge of ICT in education (ICTO) applications and who know which applications they would like to investigate/use in their courses. This proof of competence is divided into three sections, which correspond to the various phases in the teaching process (orientation, application, reflection). The phase products together constitute the proof of competence. The time available for completing the proof of competence is three months (equivalent to the duration of the course), with each phase taking about one month. The first two stages are likely to take longer than the last. Learning Objectives Upon completion of this assignment, the teacher will be able to: -

Make an informed choice for a particular ICTO application to match the learning objectives, teaching methods and testing within their own courses Embed the ICTO application into their own teaching practice Develop the ICTO application for their own teaching practice Reflect on the impact of the ICTO application on their own teaching practice

Instructions Phase 1: Preparation The teacher will write an embedding plan that addresses the following: 1: The teacher will describe the instructional challenges experienced in their teaching and which (challenges) they would like to address using ICTO applications. The teacher will explain why he/she would like to learn more about this ICTO application and how they think that it could contribute to 34

their teaching practice. 2: The teacher will select one ICTO application that is expected to be able to address the educational challenge adequately. 3: The teacher will support their choice by preparing a brief description of the expected outcomes of using the tool (i.e. how will the tool support students in the learning process?), relating the tool to learning objectives, teaching methods and testing. 4: The teacher will explain the concrete embedding of the application in the course (blended approach). How do various teaching methods interact to produce an integrated course? 5: The teacher will describe the teaching professionalisation (e.g. components of the e-learning module, interviews with experts) necessary in order to be successful in deploying and mastering their selected tools. 6: The teacher will describe what is necessary in technical terms in order to be successful in deploying, mastering and/or receiving advice about their selected tools (for example via ELS). 7: The teacher will describe what they expect of their students. How will the plan ensure that the students will do what the teacher has in mind? What will be done with the results, how and when will feedback take place?

We advise you to use Building block 4 for this assignment Phase product: Embedding plan Phase 2: Implementation The teacher will develop an actual digital learning object (e.g. screencast, digital test, tutorial, wiki, online question-and-answer session). Phase product: Practical example of ICTO Phase 3: Reflection The teacher will reflect upon the approach and final product according to such aspects as the manner in which it was approached, support for the selection of software (e.g. comparisons made, advice sought), what did/did not go well, what was learned, the usefulness of the final product: relevance to the objectives and target audience, whether the teacher has sufficient knowledge/equipment to develop the tool further and implement it in teaching practice. Phase product: Reflection report (maximum 1-2 A4 pages)

Feedback Each phase product must be submitted by the end of the month in which it is assigned. These 35

products will be posted to BB in the course environment, thus making them publicly available to current or future participants. The trainer/coach and a peer will provide feedback for each phase product according to a specific format. Evaluation The phase products will be assessed against the following criteria: Phase 1: 5. Extent of support for the selected ICT solution (e.g. good problem analysis, weighing of alternatives, use of/references to sources, advice obtained, best practices). 6. Extent to which the ICTO solution is integrated into the overall learning objectives, teaching methods and testing (e.g. the tool promotes the achievement of the objectives, it is well embedded in teaching, the technology is sufficiently clear). Phase 2: 7. Quality of the practical example of ICTO: clarity regarding what is expected of students, ease of use for students, optimisation of the tool's potential

Phase 3: 8. Extent to which the feedback from the trainer/coach and peer is integrated into the phase product on 'reflection' 9. Quality of reflection

Time allocation total 40 hours

Bijlage 3: Lesvoorbeeld 1 HL: Wiki gebruiken binnen de minor “internet of Things” TPACK toepassen is een passende combinatie maken van technologie, inhoud en didactiek. Deze componenten moeten op elkaar aansluiten voor een optimale toepassing in het onderwijs. Inhoud (doel) In de minor “Internet of Things” werken studenten samen aan het bouwen van een “knowlegde base”, een basis waarin de opgebouwde kennis in de minor wordt weergegeven. “Internet of Things” is een redelijk nieuw en innovatief. In de minor maken de studenten op diverse manieren kennis met de 36

ontwikkelingen op dit gebied. In gastcolleges, door het bestuderen van literatuur, door experimenten en onderzoek. Door het opzetten van een WIKI kan de kennis worden gestructureerd en gedeeld en kan de bijdrage van de verschillende studenten worden gevolgd. Didactiek (werkvorm) De didactiek binnen de minor is gebaseerd op het zoeken naar oplossingen in complexe authentieke situaties (sociaal constructivisme) en op samenwerken. In kleine groepen wordt de leerstof bediscussieerd, becommentarieerd en verwerkt (samenwerkend leren). De wiki is een belangrijk instrument bij het realiseren van deze didaktiek. De wordt opgezet en gevuld door (groepjes van) studenten. De structuur en de regels voor gebruik worden opgesteld door de studenten. De kennis die wordt opgedaan in (gast)colleges, practica en onderzoek wordt verwerkt in de wiki. Technologie Blackboard learn omgeving. Indien onvoldoende faciliteiten geboden worden, zullen andere communicatietools worden ingezet. Dit is onderdeel van het experiment. Uitvoering Gaat plaatsvinden vanaf september 2012 t februari 2013. Gedurende de looptijd En na afloop) zal het gebruik worden besproken en verder worden gedefinieerd. Om te komen tot een bruikbaar leeromgeving ook bij volgende uitvoeringen van de minor. Informatie Uitgevoering: Wim Smit, projectleider Innovatie, ICT en onderwijs, cluster Techniek Datum: 19 april 2012 Welke klas/vak: 4e jaars Informatica / minor “Internet of Things” Verdere informatie: http://help.blackboard.com/Blackboard-Learn/9.1/Student/NL-NL/index.htm

Bijlage 4 Lesvoorbeeld 2 HL: Gosoapbox gebruiken in de klas

TPACK toepassen is een passende combinatie maken van technologie, inhoud en didactiek. Deze componenten moeten op elkaar aansluiten voor een optimale toepassing in het onderwijs. 37

Inhoud (doel) Een actieve evaluatie van de afgelopen module. De klas heeft inhoudelijke colleges gehad en daarnaast in groepjes een workshop voorbereid en uitgevoerd. In deze klas heeft een groot deel van de studenten in haar vooropleiding al te maken gekregen met ontwikkelingsproblemen van jongeren. In de evaluatie die we gezamenlijk doen gaan we in op de mate waarin de module leerzaam is geweest voor deze studenten. We zijn hier ongeveer 15 minuten mee bezig geweest. Didactiek (werkvorm) Een evaluatieoefening waarbij de studenten gaan ‘schaallopen’. Alle tafels en stoelen gaan aan de kant. Studenten gaan achterin het lokaal op een lijn staan. Ze staan daar op het cijfer 0 (ik weet/kan niets). Aan de andere kant van het lokaal is het cijfer 10 (ik weet/kan alles). Zo ontstaat er een schaal waarop studenten zichzelf een cijfer kunnen geven. De eerste opdracht is: -

Geef jezelf een cijfer over je kennis van ontwikkelingsproblemen bij jongeren voor de module begon. o Studenten lopen naar voren, de een wat verder dan de ander. Korte vragenronde; waarom sta je vooraan, waarom achteraan. - Denk na over wat je geleerd hebt deze module over de ontwikkelingsproblemen. Ga op het cijfer staan wat je jezelf nu geeft over jouw kennis. o Studenten gaan vooruit/blijven staan (of achteruit, maar dat is niet wenselijk). Waarom ga je x vooruit? Waarom blijf je staan? De tweede opdracht is hetzelfde, maar dan met de vaardigheid van het gesprekken voeren met jongeren met ontwikkelingsproblemen. In hoeverre konden zij deze gesprekken al voor de module voeren en welk cijfer geven zij zichzelf nu? Technologie Een internet-applicatie genaamd gosoapbox. Dit is een website waar iedereen naartoe kan, onafhankelijk van apparaat (bv iPhone, android en laptop). De studenten logden in met een code en konden daar verschillende vragen beantwoorden. In de poll (zie afbeeldingen) kregen ze de vraag hoeveel ‘schalen’ ze vooruit waren gegaan op het gebied van kennis en vaardigheden. In de discussie stonden twee discussies klaar waarop de studenten antwoord hebben gegeven (Wat vond je het leukst aan PPD3? Wat kan er beter volgend jaar?). De resultaten waren zichtbaar voor de studenten. Deze kunnen ook onzichtbaar gezet worden. Voor docenten zijn de resultaten op te slaan, maar niet eenvoudig te exporteren.

38

Uitvoering Er ontstond geen discussie tijdens het invullen. Wel waren de studenten enthousiast hierover. De toepassing bied ook de mogelijkheid om langer te lopen, bijvoorbeeld tijdens een college.

39

Informatie Uitgevoerd door: Wies Coppes, docent LERO, cluster Educatie Datum: 19 april 2012 Welke klas/vak: Eerstejaars KOP, PPD3 Ontwikkelingsproblemen bij jongeren. Verdere informatie: www.gosoapbox.com

Bijlage 5 Lesvoorbeeld 3 HL: Social Media als communicatiemiddel TPACK toepassen is een passende combinatie maken van technologie, inhoud en didactiek. Deze componenten moeten op elkaar aansluiten voor een optimale toepassing in het onderwijs. Inhoud (doel) In deze les is het belangrijk dat de studenten zelf een vorm vinden waarmee zij met elkaar in contact kunnen blijven tijdens de rest van de module? Studenten zijn in staat om belangrijk factoren te achterhalen op het gebied van communicatie Studenten zijn in staat om verschillende communicatiemiddelen te vergelijken Studenten zijn in staat om de keuze voor een communicatiemiddel te onderbouwen Studenten zijn in staat om heldere afspraken te formuleren over de toepassing van het communicatiemiddel.

Didactiek (werkvorm) De docent is tijdens het gehele programma aanwezig om zodoende goed op te hoogte te zijn van de afspraken. Studenten maken uiteindelijk wel een verslag, maar ‘live’ begeleiden, luisteren, doorvragen is natuurlijk anltijd nuttig. 1. (10m) Instructie a. docent legt uit dat binnen de minor veel zelfstandigheid en proactiviteit van de studenten verwacht wordt. Aangezien een hoge zelfstandigheid soms kan leiden tot onduidelijkheid is het belangrijk om afspraken te maken over de communicatie. Wanneer er een directe manier van communiceren gehanteerd wordt zal dit veel onduidelijkheid wegnemen. Ook kan het nuttig zijn om eigen bevindingen met anderen te delen. Eén van de belangrijkste delen van HBO-onderwijs is dat studenten SAMEN leren. Door jouw ideeën te bespreken met anderen en feedback te geven over andermans ideeën zal je als student meer groeien in het vak. Aangezien iedereen ander ervaringen en/of voorkeuren heet voor communicatiemiddelen is het nuttig om de

40

keuze aan de studenten zelf over te laten. Hierdoor is de kans groter dat er ook actief gebruik van gemaakt gaat worden 2. Achterhalen factoren mbt communicatie over module (brainstorming) a. (20m) studenten gaan in groepjes van drie overleggen wat zij zelf belangrijk vinden als het gaat om communiceren over de module. De belangrijkste 5 punten schrijven zij op een geeltje b. (10m) de gehele klas clustert de factoren (geeltjes) op het bord en onderscheiden zo de belangrijkste factoren

3. Pauze (10m)

4. Communicatiemiddelen analyseren en vergelijken a. (15m)studenten gaan in groepjes van drie (andere samenstelling) overleggen wat de voor- en nadelen zijn van het aan hen toebedeelde communicatiemiddel (Twitter, Facebook of Blackboard) b. (15m) studenten presenteren hun bevindingen aan de rest van de groep (overtuigen van de meerwaarde van hun communicatiemiddel) 5. Groepsdiscussie a. (10m) studenten kiezen middels een groepsdiscussie voor een communicatie middel b. (20m) studenten maken zelfstandig afspraken over de toepassing (denk aan beheerder, moderator, welke onderwerpen wel en welke niet, etc.) 6. Studenten maken verslag van de afspraken voor de docenten en zetten communicatie platform op (zelfstandig, na de les)

Technologie Social Media (twitter, facebook, blackboard, etc) worden op deze wijze door de studenten zelf actief gebruikt. Het is volgens mij wel belangrijk om hier als docent ook actief in mee te doen, om op die manier eventuele problemen op een vroegtijdig moment aan te pakken. Je heb ook de mogelijkheid om tijdens de les de communicatie op de beamer te laten zien, zodat je terplekke nog onduidelijkheden of andere vragen kunt bespreken. Uitvoering De les moet nog gegeven worden, maar de vorige keer hebben studenten zelf een communicatieplatform opgezet via Facebook en daar werd actief gebruik van gemaakt. Het nadeel was dat de docenten er toen geen zicht op hadden en daardoor niet konden zien of de informatie die verstuurd werd wel allemaal correct was. Studenten waren door de facebookgroep wel beter op de hoogte van afspraken, leswijziging en tentamenafspraken.

41

Informatie Uitgevoerd door: Roel Beijer, Docent, SW&TP Datum: nog uit te voeren Welke klas/vak: 2012-2013/Toegepaste Psychologie, Minor Talentmanagement Verdere informatie: https://www.facebook.com/#!/about/groups https://twitter.com/about discussieruimte op Blackboard

Bijlage 6 Leeg Lesvoorbeeld HL Lesvoorbeeld: [TITEL TOEPASSING] gebruiken in de klas TPACK toepassen is een passende combinatie maken van technologie, inhoud en didactiek. Deze componenten moeten op elkaar aansluiten voor een optimale toepassing in het onderwijs. Inhoud (doel) Wat was de inhoud van de les? Welk lesdoel werd ermee beoogd? Wat moeten de studenten weten/kunnen aan het einde van de les? Didactiek (werkvorm) Welke didactiek werd gebruikt? Welke werkvorm is gekozen? Een opdracht, een discussie, een hoorcollege, een practicum, …? Welke instructie kregen/krijgen studenten voor ze met de technologie aan de slag gaan? Technologie Welke applicatie/software/technologie heb je gebruikt? Naam en korte omschrijving? Wat deden de studenten hiermee? Wat kun je als docent hiermee? Heb je een ander scherm bijvoorbeeld dan de studenten? Uitvoering Hoe verliep de uitvoering? (technische) problemen? Hoe vonden studenten het?

42

Goede plek voor eventuele afbeeldingen van het programma/de studenten/het werk dat eruit kwam. Informatie Uitgevoerd door: Naam, functie, cluster Datum: uitgevoerd of nog uit te voeren? Welke klas/vak: welk jaar/specialisatie, welk vak Verdere informatie: website van app/programma. Of link naar een handleiding.

43

Stemkastjes in het onderwijs

HEpigeumEtalage

05-09-12 15:10

Stemkastjes in het onderwijs

Bewerkingsmodus is:

7 online cursussen

• UIT

Stemkastjes in het onderwijs Socrative Online tool met mogelijkheden tot stemmen en interactief onderwijs. Aantoonbaar is de verhoging van betrokkenheid bij het onderwijs door leerlingen en studenten.

Smart Response PE Bijgevoegde bestanden:

smartresponsepeusersguidev30july10.pdf (1,766 MB)

Turning Point Te koppelen aan PowerPoint.

https://elo.hsleiden.nl/webapps/blackboard/content/listContent.jsp?course_id=_3033_1&content_id=_127218_1&mode=reset

Pagina 1 van 4

Stemkastjes in het onderwijs

05-09-12 15:10

Youtube stemkastjes PO

Youtube stemkastjes HBO en WO

Ter overtuiging ;-) Ook inzetbaar om eeuwig durende discussies af te kappen en de 'stemming' erin te houden.

Inzet stemkastjes deeltijd D1 en T1 Stemkastjes in anonieme modus. Bij de introductie de beginsituatie over kennis en vaardigheden moderne media peilen m.b.v. stemkastjes. Enkele vragen ter controle en bevestiging, een quiz! Interactie met de studenten d.m.v. stellingen. Percentage stemming zichtbaar maken. Stemkastjes op naam. Het maken van een proeftoets. Uitslag is een indicatie van het leerrendement. Stemkastjes in anonieme modus. https://elo.hsleiden.nl/webapps/blackboard/content/listContent.jsp?course_id=_3033_1&content_id=_127218_1&mode=reset

Pagina 2 van 4

Stemkastjes in het onderwijs

05-09-12 15:10

Stemkastjes in anonieme modus. Evaluatie van de gegeven module.

Professor Eric Mazur argumenten om 'clickers' te gebruiken. (blauwe tekst zijn de twee argumenten)

Using clickers in higher education Professor Eric Mazur Department of Physics, Harvard University Eric Mazur: What were the drivers for changing my approach to teaching? I think that's a very important question because why change if there's not a driver? What I ended up discovering after eight years of teaching was that my students were not learning the basics. I got high teaching evaluations. Students did well on what I consider to be really difficult exams, after all we're at Harvard here. So in year eight or so of my teaching career I came across a simple conceptual test there and results that showed that students weren't learning anything or hardly anything in their introductory physics course. I felt challenged, gave it to my students, discovered that they weren't able to answer the simplest questions. In other words, they were relying on rote memorisation. They could pass my exams but they were really not internalising any of the information. That's when it became clear to me that after all I wasn't that great of a teacher and I needed some dramatic changes. So why did I use this clicker technology in particular? Well I didn't choose it, I helped develop it because it didn't exist at the time. As I explained, the teaching in my classroom is interactive, I needed continuous polling of the students. But I also wanted a record, I wanted to be able after a class was over to go back and see which questions were the most effective ones and in order to have that, you need data. So I ask a question, students think about it for a minute, they vote on it either by show of hands or nowadays using clickers like, like this one here. And then I ask them to turn to their neighbour and discuss their answer amongst themselves, trying to convince their neighbour of their answer. And I vote again… or they vote again. So basically there are two aspects to this. One is this continuous engagement. Secondly, through the use of clickers or show of hands, I am aware of what is going on in my classroom. I also wanted a convenience, right, if you ask a show of hands, you have sort of a fuzzy record of what goes on and, and if you ask how many of you had choice A and ask for a show of hands, it's sequential, it's not very fast. So we were looking very early on for a technology that could help gather all the data and keep a record. Initially we didn't have a small clicker like this, it was a big clunky devise that was wired and it was a whole network of handheld computers. This of course is a lot more convenient. Well, I mean I'm always on the lookout to try to improve the learning in my classroom and I think that, you know, I always hope that I'll see an improvement in the learning. But that's not good enough. One has to demonstrate that there are learning gains. So one of the things I've always done throughout my career is not put up any particular expectations, but try to measure the outcomes. So whatever I've done in my career, I have always tried to get data and I focused on those uses of technology that have demonstrated learning gains where, you know, I can show to one of my colleagues look, I did this before and the students were only learning this much, now I'm doing that, with or without technology and they're learning two or three times as much. In fact two or three times as much is precisely what we've accomplished using the interactive teaching inside the classroom.

https://elo.hsleiden.nl/webapps/blackboard/content/listContent.jsp?course_id=_3033_1&content_id=_127218_1&mode=reset

Pagina 3 van 4

Stemkastjes in het onderwijs

05-09-12 15:10

Stemkastjes bij colleges deeltijd Ervaringen en uitslagen gebruik stemkastjes in de deeltijd. - peiling beginsituatie studenten - stellingen voor discussie - peiling behalen doelen college

https://elo.hsleiden.nl/webapps/blackboard/content/listContent.jsp?course_id=_3033_1&content_id=_127218_1&mode=reset

Pagina 4 van 4