PROGRAMMA VOOR JAAR II: VORMINGSJAAR Zaterdag-cursussen Cursus Inleiding in de filosofie Onze postmoderne cultuur Sociale ethiek Christus en menselijke vragen Inleiding kerkgeschiedenis Spiritualiteit en gebed Inleiding in de moraaltheologie Abraham: geroepen om een zegen te zijn Nieuwe Testament. De brieven van Paulus Seksuele moraal Omgang met teksten van het Nieuwe Testament: Parabels en lijdensverhalen Omgang met teksten van het Nieuwe Tesament: Paasevangeliën Afsluitdag
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13
Openingsavond/afsluitdag 1.
2.
De openingsavond vindt plaats op vrijdag 23 oktober 2009 (diocesane avond) vooralsnog in Roermond (Refter Kantoren Bisdom, Swalmerstraat 100). Mgr. G. De Korte van Bisdom Groningen-Leeuwarden zal spreken over “Een Kerk met toekomst?". Wij vragen Mgr. de Korte zijn visie te geven op de kerk in Nederland en hoe ze eruit zal zien, wie haar zal dragen... met bijzondere aandacht voor vormen van medewerking in het pastoraat door mensen als onze catechisten. Zaterdag 3 juli 2010: Deze dag sluit het cursusjaar op een bezinnende en vierende wijze af en blikt vooruit op het volgende cursusjaar. Er wordt tevens een gezamenlijke excursie gehouden.
TOELICHTING BIJ HET PROGRAMMA VOOR JAAR II 1. Cursus Inleiding in de filosofie Docent: Drs. E. Dassen Doel en inhoud van de cursus: Dit opleidingsonderdeel wil een inleiding zijn in het filosofisch denken, in zijn verschillende probleemgebieden en vraagstellingen. De ontwikkeling van de Westerse rationaliteit en de specifieke plaats van de filosofie daarin staan centraal. Aan de hand van de grote filosofische stromingen uit de geschiedenis wil het een eerste aanzet bieden tot een filosofische reflectie. Methode: Hoorcollege aan de hand van powerpoint-presentatie afgewisseld met onderwijsleergesprek. Er is mogelijkheid voor het stellen van vragen en discussie. Evaluatie: Persoonlijke verwerking in een portfolio aan de hand van door de docent aangereikte vragen. Verplichte literatuur: De docent stelt de cursisten een cursustekst ter beschikking. Aanbevolen literatuur en naslagwerken: - LAURENS TEN KATE (red.), Encyclopedie van de filosofie, van de Oudheid tot vandaag, Uitgeverij Boom, Amsterdam, 2007, ISBN 90 8506 129 8. - PETER KUNZMANN (red.), Atlas van de filosofie, Uitgeverij Sesam, Amsterdam, 1996, ISBN 90 414 00974. - HANS JOACHIM STÖRIG, Geschiedenis van de filosofie, Uitgeverij Spectrum, Utrecht, 2000, ISBN 90 274 70731. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 19 september 2009, ochtend Zaterdag 3 oktober 2009, middag Zaterdag 7 november 2009, ochtend Zaterdag 14 november 2009, ochtend Zaterdag 9 januari 2010, ochtend
2. Onze postmoderne cultuur (religieuze antropologie) Docent: Drs. H. Vanheeswijck Doel van de cursus: Uitgangspunt is de vraag naar het eigene van de postmoderne cultuur. Inhoud: Om die vraag te beantwoorden wordt er ingegaan op de geschiedenis van de religieusculturele antropologie. Tegen die achtergrond wordt aangetoond hoe vandaag – in de postmoderne cultuur – gereageerd wordt op de diverse elementen die ons uit de Westerse traditie worden aangereikt. De fundamentele vraag die we hierbij trachten te beantwoorden is: hoe christen te zijn in een multiculturele en postmoderne samenleving? Methode: Deze grote lijnen worden in de colleges nader uitgewerkt en aan de hand van teksten geïllustreerd. Evaluatie: Er wordt een vraag opgegeven waarin de behandelde lesstof verwerkt moet worden en ook de persoonlijke verwerking blijkt. Dit wordt besproken tijdens een kort evaluatiegesprek. Literatuur die wordt aanbevolen tot verdere persoonlijke verdieping: André Louf: Met Gods genade Guido Vanheeswijck: Voorbij het onbehagen Antoon Vergote: De Heer je God liefhebben Valeer Neckebrouck: Gij alleen de Allerhoogste De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 19 september 2009 (middag) Zaterdag 24 oktober 2009 (hele dag) Zaterdag 28 november 2009 (middag) 3. Sociale ethiek Docent: Prof.Dr. E. Kimman S.J. Doel en inhoud van de cursus: In het eerst deel wordt uiteengezet wat met sociale rechtvaardigheid wordt bedoeld. Het tweede deel is gewijd aan een bespreking van de Bijbelsdogmatische principes van de sociale leer van de Kerk. In deel drie komen de belangrijkste thema’s uit de sociale
leer aan de orde: het algemeen welzijn, het subsidiariteitsbeginsel, de universele bestemming van de goederen, de arbeid, de centrale positie van de menselijke persoon en de solidariteit. Deel vier biedt een historisch overzicht van de ontwikkeling van de socialer leer van de Kerk vanaf Rerum Novarum (1891) tot en met Centesimus annus (1991). Evaluatie: Een mondeling gesprek. Literatuur: In overleg met de docent. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 6 februari 2010 (hele dag) 4.
Christus en menselijke vragen
Docent: Prof. Dr.MSc. J. van der Vloet, diaken Doel: Deze cursus wil een weg gaan met de menselijke vragen zoals die zich in deze dagen in alle scherpte stellen: wat is de zin van mijn leven, waarom is er lijden en dood, waar komen we vandaan, is deze wereld een toeval of is er een oorsprong? Vanuit het geloof in Christus krijgen deze vragen een andere betekenis en worden ze in een zingevend kader geplaatst. Inhoud: 1. Het bestaan en de zingeving, schepping of toeval? 2. Lijden als schreeuw naar God: de gelovige en het lijden. 3. Dood waar is uw angel? Christenen en de dood. Methodes: Aan de hand van teksten, beelden en dialoog worden de thema’s schepping, lijden, dood, verrijzenis, oordeel, bekeken en besproken. Evaluatie: In de les zelf aan de hand van een reeks korte opdrachten ter verwerking van de leerstof. Het boek wordt als achtergrond gelezen en heropgenomen in de begeleiding. Persoonlijke verwerking in logboek. Literatuur:
Als achtergrond dient het tweede deel van het boek J. Van der Vloet, De zingever. Antwoorden op levensvragen, Davidsfonds, Leuven, 1995. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 27 februari 2010 (hele dag) Zaterdag 13 maart 2010 (middag) 5. Inleiding kerkgeschiedenis Docent: Dr. R.M. de La Haye, diaken Doel van de cursus: De student vertrouwd maken met de hoofdlijnen uit twintig eeuwen geschiedenis van kerk, christendom en theologie, en ze enig inzicht te geven in de historische dynamiek die de traditie van de Kerk heeft doorgemaakt. Inhoud: Rond enkele scharniermomenten in de kerkgeschiedenis worden globale ontwikkelingen uit twintig eeuwen kerkgeschiedenis geschetst. Daarbij is er zowel aandacht voor ontwikkelingen in de structuur en de leiding van de Kerk als voor aspecten van geloofsbeleving en -verwoording in liturgie, vroomheid, theologie, kloosterleven, diaconie en volksdevotie. Methode: De docent presenteert de grote lijnen van twintig eeuwen kerkgeschiedenis. Evaluatie: Aan het einde van de cursus zullen de cursisten enkele richtvragen gegeven worden, die in het logboek uitgewerkt worden. Lesmateriaal: De docent reikt een reader aan. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 7 november 2009 (middag) Zaterdag 28 november 2009 (ochtend) Zaterdag 9 januari 2010 (middag) Zaterdag 27 maart 2010 (middag) 6. Spiritualiteit en gebed Docent: Drs. G. Janssens, CssR
Doel van de cursus: Gebed speelt een belangrijke rol in het leven van een gelovig christen. Het hangt samen met een levenshouding, met stilte en ruimte scheppen, met luisteren en spreken. Het is op weg gaan om God te ontmoeten. Bidden. Wat leert de christelijke traditie mij over bidden? Het is een belangrijke uiting van spiritualiteit. Hoe vind ik er mijn weg in? Methode van de cursus: Het is een praktische cursus. Naast de aangeboden lesstof wordt de cursisten de gelegenheid geboden hun eigen ervaring ter sprake te brengen. Inhoud: De vijf middagen hebben de volgende inhoud. Over de beelden die we hebben van Degene naar wie wij zoeken. Bidden is een ontmoeting; waarin geluisterd en gesproken wordt. Over het onderscheid tussen gebed en meditatie.; hoe ze in elkaar kunnen overgaan. Voorbeelden van eigentijdse gebeden. Bidden met de woorden van de Schrift. Het gebed in het 1e Testament. Iedere cursist kan er een paar meenemen die bijzonder aanspreken. Het gebed in het 2e Testament. Over het bidden van Jezus zelf. Een paar voorbeelden van gebeden uit jodendom en Islam die sterke gelijkenis vertonen met onze gebeden. Over de waarde van het persoonlijke gebed. Mensen vragen zich wel eens af waarom ze eigenlijk bidden. Wat haalt het eigenlijk uit? Of is dat een verkeerde vraag? Over de verschillende soorten van gebed. Over de praktijk van het persoonlijke gebed. Over het gemeenschappelijke gebed. Het gebed in de liturgie. Over formulering, structuur en stijl. Het gebed tot Maria en de heiligen. Bidden met iconen. Afsluitende gebedsbijeenkomst. De spiritualiteit wordt gegeven op: Zaterdag 10 oktober 2009 (middag) Zaterdag 14 november 2009 (middag) Zaterdag 23 januari 2010 (ochtend) Zaterdag 13 maart 2010 (ochtend) Zaterdag 24 april 2010 (middag) 7.
Algemene inleiding op de moraaltheologie
Docent: Dr. H.C. Flohr, pr. Doel en inhoud van de cursus:
De mens is tot geluk geroepen. Als kinderen van God in Christus mogen we ontdekken langs welke weg dit geluk te vinden is. Onderzocht zal worden wat de rol is van onze vrijheid, van ons geweten, van de wet van God, van de Kerk. Ook wordt aandacht besteed aan de genade en de werking van de Heilige Geest in ons moreel leven. Methode: Hoorcollege met mogelijkheid tot het stellen van vragen. Evaluatie: Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen. Literatuur: Encycliek Veritatis Splendor (1993) Katechismus van de Katholieke Kerk, Licap- SRKK-LEV, 1995, deel III Katholieke Catechismus voor volwassenen, deel II, Leven vanuit het geloof. Leidraad voor het toegepaste christen-zijn, Averbode-Gooi & Sticht, 1997 S. Pinckaers, De Bronnen van de Christelijke Moraal, Columba, 1997 De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 12 december 2009 (hele dag) 8. Abraham: geroepen om een zegen te zijn. Geroepen en gegaan; geloof en gerechtigheid, geven wat je hebt en ontvangen wat je niet hebt; de gave van het leven. Docent: Drs. J.J.M. van Tulder, pr. Doel van de cursus: De opzet van de cursus is een eerste kennismaking met het Oude Testament. We trachten door middel van vragen te praktiseren hoe je als lezer greep kunt krijgen op de tekst van het Oude Testament, en wel om er zelf volharding en vorming in te vinden en anderen te kunnen leren, de Schrift met vrucht te lezen. Inhoud: Samen lezen wij enkele teksten over Abraham, zoals Genesis 12,1-5; 15,1-21; 18,1-15; 22,1-19. De behandeling heeft het karakter van een werkcollege. De docent verstrekt vooraf vragen bij de teksten, die we ter voorbereiding van de gezamenlijke bespreking thuis doornemen. Tijdens de lessen trachten we in samenspraak tot een verantwoorde en zinvolle verklaring van de betrokken teksten te komen. Het is noodzakelijk, een volledige bijbel bij de hand te hebben. Evaluatie:
Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen. Literatuur: Wordt tijdens de cursus aangegeven door de docent. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 3 oktober 2009 (ochtend) Zaterdag 10 oktober 2009 (ochtend) Zaterdag 10 april 2010 (ochtend) Zaterdag 24 april 2010 (ochtend) 9. Nieuwe Testament. De brieven van Paulus Docent: Drs.Lic. M.F.P.J. Heemels, pr. Doel en inhoud van de cursus: Paulus schreef zijn brieven met het oog op bepaalde conflictsituaties, waarin meningen botsten. Toch zijn zijn brieven meer dan conflictbeheersing. In zijn brieven komt ook Paulus’ verkondiging van Jezus Christus tot uitdrukking. Om die reden is men ze in de Kerk blijven lezen en zijn ze in de H. Schrift opgenomen. Aan de hand van de teksten zullen we nagaan welke de centrale thema’s van Paulus’ theologie zijn en hoe deze in zijn brieven tot uitdrukking komen. Evaluatie: Door middel van een schriftelijk examen. Achtergrondliteratuur: Hoet, H., De Weg van Paulus, Leven en brieven van de Apostel der volkeren. Tielt: Lannoo 2008 Bruggen, van, J., Paulus. Pionier voor de Messias van Israël. Kampen: Kok 2003 De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 23 januari 2010 (middag) Zaterdag 27 maart 2010 (ochtend) Zaterdag 15 mei 2010 (ochtend) 10. Seksuele moraal Docent: Dr. H. van der Meer S.J. Doel van de cursus:
De kandidaten moeten zicht krijgen op de theologische achtergrond van - en op de samenhang tussen de verschillende leerstellingen van de Kerk inzake seksuele moraal, zoals die door Paus Johannes Paulus II verkondigd worden. Inhoud: Na een korte schets van het Bijbels denken over seksualiteit en uitspraken van kerkvaders en middeleeuwse theologen over seksualiteit en huwelijk, wordt geschetst hoe het Tweede Vaticaans Concilie daar een eigen plaats bij inneemt, waarbij door het Concilie enerzijds de traditie gesauveerd wordt (wat toen niet “mocht”, mag ook nu niet), en anderzijds eigen accenten worden gezet ( wat toen minder benadrukt werd, staat nu centraal). Evaluatie: De kandidaten moeten thuis schriftelijk een vraagstelling over de geboden stof beantwoorden. Door Kairos per cursist aan te schaffen literatuur: Tweede Vaticaans Concilie, Pastorale constitutie “Gaudium et Spes” over de Kerk in de wereld van deze tijd, nrs. 47 t/m 52 H. Van der Meer, Liefde en seksualiteit. Aangeraden literatuur voor verdere persoonlijke verdieping: JOHANNES PAULUS II, Apostolische Exhortatie Familiaris consortio (1984) Everard J. de Jong, En God zag dat het heel goed was. De heiligheid van de seksualiteit. Amsterdam, Stichting De Boog, 2006 De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 10 april 2010 (middag) Zaterdag 15 mei 2010 (middag) 11. Omgang met teksten van het N.T.: Lijdensverhalen en Parabels Docent: Dr. G. Juhász Doel van de cursus: Na de cursus moeten de studenten weten wat een parabel is, hoe hij functioneert en hoe men de hoofdgedachte ervan op het spoor kan komen. Bij de lijdensverhalen moet men door het verhaal heen de diepere boodschap weten te achterhalen. Inhoud: Behandeld worden enkele belangrijke parabels van Jezus over het Rijk van God, en het lijdensverhaal volgens Marcus.
Methode: Wij lezen de parabels en het lijdensverhaal synoptisch, om op die manier de eigen klemtonen van elke evangelist te ontdekken, en oog te krijgen voor de kerngedachte. Evaluatie: De cursist moet een stuk presenteren van ongeveer vier bladzijden (één werkstuk voor de beide cursussen <parabels en lijdensverhalen/paasevangeliën> samen). In het werkstuk wordt een parabel en/of een perikoop uit het lijdensverhaal en/of uit de paasevangeliën voorgesteld en uitgewerkt met het oog op een Bijbelgroep, een les catechese, een preek of iets dergelijks. Literatuur voor verdere studie: D. Senior, De passieverhalen in de vier evangelies, Halewijn, Antwerpen, 2003 A. Denaux & M. Vervenne, Synopsis van de eerste drie evangeliën, Leuven & Turnhout, 1986, 3e herziene druk, 2006 De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 5 juni 2010 (hele dag) 12. Omgang met teksten van het N.T.: de paasevangeliën Docent: Dr. G. Juhász Doel van de cursus: De student wordt op weg gezet om de paasverhalen te lezen zoals zij bedoeld zijn. Men moet door de vertelling heen kunnen doorstoten tot de boodschap die ook voor ons actueel is. Inhoud: Wij lezen de paasverhalen van de vier evangeliën, te beginnen met Marcus 16, over Matteüs 28 en Lucas 24, en eindigen met Johannes 20-21. Wij lezen deze verhalen synoptisch om op die manier het eigen van elke evangelist te ontdekken en gevoelig te worden voor de eigenlijke boodschap van deze verhalen. Methode: De evangelieperikopen worden van dichtbij gelezen, met aandacht voor de eigen invalshoek en de eigen kleur van elke evangelist zodat men de ontwikkeling van de traditie aan de hand van deze evangelieverhalen kan volgen. De verwachting is dat de student stilaan leert zelf dat spoor te volgen. Evaluatie:
De cursist moet een stuk presenteren van ongeveer vier bladzijden (één werkstuk voor de beide cursussen <parabels en lijdensverhalen/paasevangeliën> samen). In het werkstuk wordt een parabel en/of een perikoop uit het lijdensverhaal en/of uit de paasevangeliën voorgesteld en uitgewerkt met het oog op een Bijbelgroep, een les catechese, een preek of iets dergelijks. Literatuur voor verdere studie: J. Kremer, De paasevangeliën, verhalen rond een gebeurtenis, Boxtel, 1979; A.Denaux & M. Vervenne, Synopsis van de eerste drie evangeliën, Leuven & Turnhout, 1986, derde herziene druk, 2006 Jan Lambrecht, Daar komt toch eens, opstellen over verrijzenis en eeuwig leven, Acco, Leuven, 1981 De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 19 juni 2010 (hele dag) 13. Dag ter afsluiting van het cursusjaar Op zaterdag 3 juli 2010 sluiten we het cursusjaar op een bezinnende en vierende wijze af en blikken we tevens vooruit op het volgend cursusjaar. Cursisten ontvangen t.z.t. nadere informatie en een uitnodiging.
