Profetisch getuigenis voor gerechtigheid en vrede, Jezus achterna Jo Hanssens, Pax Christi Vlaanderen Putten aan de Bron, Foyer Bonheiden, 10 april 2011 In deze lezing zal ik dieper ingaan op de volgende vragen: - “Wat is geweld? Wat is onrecht? En hoe geweld en onrecht te boven komen?” - “Hoe Jezus van Nazareth navolgen die geweldloos is geweest ten einde toe?” - “Welk profetisch getuigenis voor gerechtigheid en vrede wordt van de kerk en van de christenen verwacht in de wereld van vandaag?” 1. Wat is geweld? Wat is onrecht? In de media en in de hedendaagse cultuur is er vandaag een vrij grote banalisering van het geweld: slaan, schieten, roepen en tieren op elkaar, de ander kwetsen, minachten en vernederen zijn schering en inslag. Ze worden in tal van media gretig opgevoerd en als vermaak aangeboden. In de samenleving wordt direct gebruik van geweld vrij algemeen aanvaard als laatste middel, „als het niet anders meer kan‟. Maar geweld wordt ook gemakkelijk vergoelijkt en goedgepraat om allerlei, ook zogezegd „eerbare‟ redenen. Vroeger werd het dodelijk geweld in oorlogen zelfs verheerlijkt. Naast het geweld op wereldvlak in oorlogen en gewapende conflicten leven we tussen heel wat vormen van geweld dichterbij. Ze zijn niet zo massief of grootschalig, maar daarom niet minder reëel en beklemmend. Zo hebben veel mensen vandaag in hun dagelijkse leven te maken met uitingen van onverschilligheid, achteloosheid, intimidatie, ruwheid, grofheid, machtsmisbruik, zelfs haatmails en verregaande vormen van onverzoenlijkheid. Wat is de kern van geweld? Geweld kunnen we omschrijven als elk menselijk handelen dat de levenskansen van anderen, van mezelf en van het leefmilieu vermindert, ondermijnt of onmogelijk maakt. Onrecht is daarenboven een tweelingbroer van geweld, want ook onrecht vermindert en ondermijnt de levenskansen van anderen, van mezelf en van het leefmilieu. Het geweld zoals we het hier benoemd hebben, is duidelijk niet hetzelfde als de natuurlijke aandrift tot zelfbehoud. Reacties van woede zijn aanvankelijk nog geen geweld in de zin zoals hierboven beschreven. In de evangelies wordt soms ook gezegd dat Jezus kwaad is. Daarom is hij nog niet gewelddadig. Reacties van woede worden wel gewelddadig, als men er bij blijft. Ook haat - en wraakgevoelens komen spontaan op bij iets ergs dat je wordt aangedaan. Ze worden echter gewelddadig, als je ze koestert en als je er daadwerkelijk op ingaat. We moeten ook onderscheid maken tussen macht en gezagsuitoefening en misbruik van macht en gezag. Vooraleer het geweld zich manifesteert, leven vaak onderhuids al lang latente spanningen en conflicten. Ook spanningen en conflicten zijn, net als woede en haat- en wraakgevoelens, eigen aan ons mens-zijn. Ze komen voort uit onze drang naar zelfbehoud en uit onze verschillen. Dit alles maakt deel uit van ons menselijk bestaan. De hele vraag is: hoe gaan we om met verschillen? hoe gaan we om met spanningen en conflicten die er uit voortvloeien? hoe gaan we om met onverzoenlijkheid en machtmisbruik?
1
2. De geweldloze weg van Jezus in liefde ten einde toe Ons geloof en heel ons leven steunen op de geweldloze weg van Jezus in liefde ten einde toe, zijn levensgave tot op het kruis. “Hij heeft zijn leven voor ons gegeven.” Het is deze gave in liefde die ook leidde tot zijn opstanding uit de dood, voorbij geweld, haat en wraak. “Hij is onze vrede en onze verzoening geworden.” Dit was het antwoord van de Eeuwige, Levende God en Vader op de gewelddadige verwerping van zijn liefste Zoon en Gezalfde door de mensen. In de evangelies is Jezus vanaf het begin van zijn openbaar optreden op weg naar alle soorten mensen: armen, zieken, zondaars, melaatsen en wie uitgestoten waren, lammen en blinden, kinderen en vissers, schriftgeleerden en wetgeleerden, tollenaars en de Romeinse bezetters, godsdienstige en wereldlijke leiders. In die vele ontmoetingen beleefde Jezus een nieuwe manier van kijken en kwam hij tot een nieuwe houding waardoor de tot dan toe vastgelegde scheidingslijnen tussen mensen werden doorbroken. Het werd echter ook de reden van tegenstand vanwege de overheidspersonen. Het leidde tot zijn verwerping, beschuldiging van niet onderhouden van de wet van Mozes, beschuldiging van godslastering, en tenslotte een gewelddadige dood aan de schandpaal van een kruis. Elk evangelie vertolkt dit op eigen wijze. Ik geef een voorbeeld uit het evangelie volgens Markus 3,1-6. Op sabbat is Jezus naar goede gewoonte in de synagoge. Een aantal Farizeeën zijn ook aanwezig, evenals een man met een verdorde hand. De Farizeeën beloeren Jezus om te zien wat hij zal doen. Jezus stelt daarop een vraag: “Mag men op sabbat goed doen of kwaad, een leven redden of doden?” (v. 4a). Het antwoord is vanzelfsprekend. “Maar ze hulden zich in zwijgen” (v. 4b). Daarop volgt de reactie van Jezus: “Hij keek hen stuk voor stuk aan, kwaad, en verdrietig om hun versteende hart” (v. 5a) En Jezus geneest die man. Op dit gebeuren volgt de mededeling dat de Farizeeën en de Herodianen met elkaar beginnen samen te spannen in een dodelijke samenzwering tegen hem. Jezus brengt ook een nieuwe leer met gezag. Hij vervult het eerste verbond en de wet van Mozes. Hij leert op een heldere en consequente wijze dat wij ons niet alleen schuldig maken aan moord door iemand uit de weg te ruimen, maar ook door iemand niet te helpen, door een ander te verwensen of onbarmhartig te behandelen. Hij leert dat we zelfs onze tegenstanders moeten beminnen met de kracht van de liefde, een liefde die sterker is dan haat en wraak en onverzoenlijkheid. Hij vergelijkt de nieuwe gemeenschap waartoe God hem gezonden had en deze nieuwe wijze van leven met een zaadje dat wordt uitgezaaid. Het moet eerst sterven in de aarde om nieuw leven voort te brengen. Ook in zijn moeilijkste uur, als zijn doodsvonnis reeds getekend is, slaat Jezus niet terug. Hij vergeeft zijn beulen. De diepe grond van deze geweldloze radicale liefde is zijn onaantastbare verbondenheid met God, zijn hemelse Vader. Vanuit de gekruisigde en verrezen Jezus blijft er tot op vandaag over heel de wereld een profetisch appel uitgaan tot vernieuwend, bevrijdend, geweldloos leven en handelen. Het leven en de leer van Jezus kunnen we zo samenvatten: " Bemin God bovenal en je naaste als je zelf. Bemin zoals ik heb liefgehad. Deel met je medemens in nood. Bemin ook je vijanden, hen die het je moeilijk maken. Oordeel niet, veroordeel niet. Bid en als je bid, vergeef. Overwin kwaad met goed, zoals mijn hemelse Vader doet." Dit is de goede, geschudde en overvolle maat waarover het evangelie spreekt (Lucas 6,38). Deze “goede boodschap van vrede” (Hand 10,36; Ef 6,15) doet ons ook de ganse Bijbelse boodschap herlezen en nieuw verstaan. In het eerste verbond, het Oude Testament werd nog gebeden: “Rechtvaardige God, laat mij zien hoe Gij u op hen wreekt” (Jer. 11, 20). Haat en wraak, vijandschap en onverzoenlijkheid hebben bij Jezus niet langer het laatste woord. In het licht van Jezus Christus en met de Geestkracht die in hem was, kunnen wij op onze beurt met vallen en opstaan eenzelfde weg gaan van onrecht, haat en geweld naar meer liefde, vrijheid, vergeving, verzoening, waarheid en gerechtigheid. 2
3. Profetisch getuigenis voor gerechtigheid en vrede in de menselijke relaties Geweld en onrecht, haat en wraak, wrok en onverzoenlijkheid kunnen we pas te boven komen door een bewuste keuze voor wat we “geweldloos leven en handelen” noemen. In de tijd dat de Bijbel tot stand kwam en ook in Jezus‟ tijd bestond dit begrip nog niet expliciet, ofschoon in Jezus‟ leven op dat vlak een doorbraak tot stand kwam. Pas na de gruwelen die de mensheid in niet minder dan 30 jaar op nooit geziene schaal gekend heeft tussen 1914 en 1945 en na de niets ontziende dictaturen die hiermee gepaard gingen, moet voortaan elk spreken en handelen omtrent vrede, gerechtigheid en liefde getoetst worden aan de kwalificatie van de “geweldloosheid”. Met geweldloosheid bedoelen wij niet zozeer iets abstract, een theorie, een wensdroom, maar allereerst een andere, nieuwe wijze van beleven van onze relaties met onze medemensen en ons zelf, onze menselijke omgeving en de natuur, en voor gelovigen ook met God. Geweldloos leven en handelen staat tegenover passief blijven, als God of mens onrecht worden aangedaan. Passiviteit is in dit geval de minst menselijke houding. Onrecht negeren, wegkruipen en wegvluchten kan ons zelfs medeplichtig maken. Kwaad moet als kwaad benoemd blijven. Onrecht moet als onrecht „bestreden‟ worden. De keuze voor actief geweldloos leven en handelen is, zoals bij Jezus, een keuze voor actief verzet tegen wat mensen kleineert, vermindert en naar beneden duwt. Het is de keuze voor een actieve, liefdevolle inzet opdat elk ander mag leven en wel ten volle. In gelovig perspectief is het ook een keuze tegen alles wat God ongeloofwaardig maakt. Zo neemt Jezus het op sabbat op voor de man met de verschrompelde hand tegen de hardheid van de Farizeeën in. Maar Jezus zuivert ook de tempel die een markthal geworden is en waar de heilige Naam van God niet meer tot zijn recht kan komen. Actieve geweldloosheid is een kwaliteit die we voortaan aan elke liefde geven, wil ze geloofwaardig en waarachtig zijn. Er bestaat immers ook liefde die toeslaat en de andere kwetst, misprijst, negeert. Bij conflicten, spanningen, misverstanden, oneffenheden of wrijvingen bestaat profetisch handelen er dan in toch weer contact op te nemen, de ander opnieuw tegemoet gaan, een handdruk uit te wisselen, terug met waardering te kijken naar de ander, en tenslotte een geweldloze dialoog aan te gaan. De geweldloze dialoog is een wijsheid en een kunst die, zoals elke echte kunst, kan ingeoefend en aangeleerd worden. Daarbij wordt de taal van het mededogen en van de barmhartigheid aangeleerd, een taal die verbindt en niet oordeelt, maar die de gevoelens en behoeften van ieder over en weer laat uitspreken en aan bod komen. Actief geweldloos leven en handelen is bovenal een ingesteldheid waarbij ieder wordt erkend als evenwaardig. Om onrecht, geweld en onverzoenlijkheid te overstijgen moeten we voorbij de indeling van goeden en slechten en voorbij het nooit eindigende, dodelijke spel van „Meerdere‟ en „mindere‟. Ook Jezus sloot de andere niet op in het kwaad dat hij of zij had gedaan. Dit onderscheid tussen de dader van het kwaad en het kwaad zelf is fundamenteel nieuw in het optreden van Jezus. Met hem kunnen we voortaan het gelaat van de eeuwige God en Vader herkennen in elke mens in nood, in elke zieke, gevangene, berooide, hongerige en dorstige. Allen zijn evenwaardig en allen zijn geroepen om in gerechtigheid en vrede te leven. Actief geweldloos leven en handelen staat niet los van het besef van de kwetsbaarheid van alle leven. We zijn en blijven kwetsbaar als kleine kinderen. Daarom zullen we, zoals Jezus, tijd blijven maken voor stilte en inkeer, luisteren naar Gods Woord in de Schrift, luisteren ook naar de Stem van God in ons geweten en doorheen de tekenen van de tijd. Actief, geweldloos leven en handelen is ook niet mogelijk zonder een volgehouden innerlijke strijd tegen de verlokkingen van eigen macht en eigen waan. Met Jezus worden we uitgenodigd ons altijd weer af te stemmen op 3
de hemelse Vader die in de stilte en het verborgene woont en die zelf tot het uiterste barmhartig en geweldloos is. Dit is alles is profetisch getuigenis afleggen voor gerechtigheid en vrede in het leven van elke dag. 4. Profetisch getuigenis voor gerechtigheid en vrede in de grote wereld Pax Christi is als christelijke vredesbeweging ontstaan binnen de katholieke geloofsgemeenschap op het puin van de Tweede Wereldoorlog. Een internationale vredespelgrimage in 1946 naar Vézélay (nabij Auxerre, Midden-Frankrijk) was een eerste profetisch teken van verzoening tussen de Europese volkeren en Duitsland. Een van de stichters van Pax Christi, bisschop Pierre-Marie Théas, is vervolgens in de Paasweek van 1948 naar het Duitse Kevelaer (in de buurt van Aken) getrokken. In plaats van op het hoofd van de aanwezige Duitsers te slaan heeft hij zelf om vergeving gevraagd voor alle gruwelen en misdaden die het Franse volk had begaan tegen het Duitse volk doorheen de geschiedenis. De aanwezige Duitsers beleefden dit als een echt wonder in de diepe zin van het woord. Een delegatie van Pax Christi Duitsland is enkele jaren later naar Warschau gegaan, de hoofdstad van Polen die voor 90 % verwoest was. Op hun beurt hebben zij om vergiffenis gevraagd. Meteen zijn leden van Pax Christi Duitsland het Maximiliaan Kolbe Werk begonnen om Joodse families die de Holocaust hadden overleefd moreel en materieel bij te staan. Mgr. Roncalli heeft als pauselijke nuntius in Parijs de jonge Pax Christi - beweging gekend. Hij heeft gezien hoe katholieke christenen op een nieuwe, meer profetische wijze in de wereld aanwezig waren. Nadat hij gekozen was tot paus Johannes XXIII heeft hij een nieuw oecumenisch concilie aangekondigd met de uitnodiging tot het opentrekken van ramen en deuren en tot een vernieuwde aanwezigheid van de Kerk in de wereld. Toen hij wist dat hij nog maar korte tijd te leven had, heeft hij op 11 april 1963, feest van Witte Donderdag, zijn testament aan de wereld bekend gemaakt: zijn wereldbrief “Pacem in Terris”. Dit document werd gezien als een echt profetisch getuigenis voor gerechtigheid en vrede in de hedendaagse wereld. Hij reikte in die encycliek de hand aan alle mensen van goede wil om mee te werken aan “vrede onder alle volken in waarheid, rechtvaardigheid, liefde en vrijheid”. “Gaudium et Spes”, één van de belangrijke constituties van het Tweede Vaticaans Concilie (1965), is uitdrukkelijk ingegaan op deze opdracht tot gerechtigheid en vrede vanwege de Kerk en alle christenen. Sinds het begin van de kerkgeschiedenis werd er nu opnieuw gesproken over het recht om gewetensbezwaarde te zijn ten aanzien van de verplichte militaire dienst: “In deze geest kunnen wij niet nalaten hen te prijzen die bij de verdediging van rechten hun toevlucht zoeken tot de methode van de geweldloosheid, tot verdedigingsmiddelen dus die ook de zwakkeren ter beschikking staan, mits dit kan geschieden zonder inbreuk te doen op de rechten en verplichtingen van anderen of van de gemeenschap” (nr. 78). Deze tekst hebben de concilievaders aanvaard, gesteund door gesprekken met o.a. het echtpaar Jean Goss en Hildegard Goss-Mayr. Dit wordt beschreven in een nieuw boek dat vorig jaar verscheen onder de titel “Jean Goss, mystique et militant de la non-violence” (Ed. Fidélité, 2010). Als echtpaar zijn zij nadien aanwezig geweest in tientallen landen van Noord en Zuid, Oost en West om de actieve geweldloosheid in de lijn van het evangelie aan te leren. In 1967 verklaarde Paulus VI in zijn encycliek “Over de ontwikkeling van de volkeren” dat “de volkeren die honger leiden op dramatische wijze de volkeren interpelleren die in overvloed leven”. Deze aandacht voor gerechtigheid en vrede heeft Johannes-Paulus II verder gezet in de lijn van Vaticanum II. Niet zonder pijn schrijft paus Benedictus XVI 40 jaar later dat de wereldrijkdom sindsdien aanzienlijk is gegroeid, maar dat de ongelijkheden tussen grote groepen van de wereldbevolking nog groter
4
zijn geworden. Hij stelt in zijn encycliek “Caritas in Veritate” tal van vragen bij het functioneren van de wereldmarkt en van het huidig economische en financieel systeem. Als een refrein komt de zorg voor heel de mens, voor alle mensen en ook voor het leefmilieu terug. De encycliek is één lange roep om correctie ten aanzien van het huidig wereldbestel. “Niemand mag worden uitgesloten van de eis tot rechtvaardigheid en van volledige menselijke ontwikkeling. Het recht op voedsel en het recht op drinkbaar water zijn wezenlijk voor alle mensen zonder onderscheid.” Te eten geven aan wie honger lijdt is een categorische plicht en vraagt, naast een persoonlijk antwoord, ook een duidelijke structurele en politieke aanpak, zo wordt benadrukt. Zonder broederlijke liefde kan de mensengemeenschap niet worden opgebouwd. De wereld heeft nood aan “de actieve kracht van de liefde in waarheid”. Op vragen omtrent het wijdverbreide geweld dat nauw verweven is met het onrecht wordt evenwel niet ingegaan. Als we vandaag spreken over “profetische inzet voor gerechtigheid en vrede” kunnen we daar niet aan voorbijgaan. Onze door het geld gedomineerde wereld staat ver verwijderd van het rijk van rechtvaardigheid en waarheid, liefde en vrijheid waarvan God droomt. Een veel consequenter navolging van de geweldloze liefde waarin Jezus ons is voorgegaan, dringt zich op. “Liefde in waarheid” vraagt om “liefde in geweldloosheid”, tot in de sociale, maatschappelijke, economische en financiële uitdagingen van onze wereld toe. Liefde in waarheid verbonden met de actieve geweldloosheid zijn dringend geboden om het visioen van Gods rijk dichterbij te brengen. 5. Profetisch getuigenis voor gerechtigheid en vrede bij de opbouw van levende christelijke gemeenschappen In 2010 gaf Pax Christi samen met de Uitgeverij Davidsfonds een boek uit: “Ga nu allen in vrede! Omgaan met macht en conflicten in pastorale contexten.” Dit boek was de neerslag van een studiedag die wij samen met het Centrum voor Vredesethiek van de KU-Leuven in 2009 hebben georganiseerd. Het is een must voor allen die op geweldloze wijze willen leren omgaan met machtsmisbruik en conflicten in pastorale contexten. Er staan o.a. bijdragen in over “Macht en mechanismen bij conflicten in organisaties” (Caroline Van Damme), “Geweldloze communicatie in pastorale contexten” (Jan Vanden Berghe), “Conflict! Uitdaging voor persoonlijke groei” (Claude Vandevoorde). In de Kerk van de toekomst is overleg op voet van evenwaardigheid volstrekt noodzakelijk. “Evenwaardigheid” verwijst naar de diepste realiteit die ons samenbrengt in een christelijke geloofsgemeenschap. We zijn allen evenwaardig en tegelijk allemaal verschillend. Zo zijn er in de Kerk als geloofsgemeenschap velerlei taken, bedieningen en gaven. Tegelijk is er één Geest, één doop, één God en Vader, één Jezus Christus die alles in allen tot stand brengt. Ik denk hier aan de prachtige beschrijving van de eenheid in verscheidenheid die de apostel Paulus beschrijft in zijn eerste brief aan de christenen van Korinthe (1 Kor. 12), gevolgd door het hooglied van de liefde (1 Kor. 13). De Godsopenbaring is zelf van begin tot het einde een gebeuren van dialoog tussen God en mens. Zo is ook de Kerk geroepen een Kerk van dialoog te zijn. Hoe zouden wij niet ingaan op de uitnodiging tot dialoog, overleg en communicatie bij de opbouw van een levende geloofsgemeenschap? Goed overleg, open communicatie en geweldloze dialoog zijn verheven kunsten die, zoals reeds gezegd, kunnen ingeoefend en beoefend worden. Zij behoren tot de kern van een vruchtbare pastoraal en een authentiek christelijk leven. Sint Benedictus en Sint Augustinus wisten dit reeds toen zij hun regels van gemeenschapsleven neerschreven. Het is ook zeer belangrijk dat we samen het evangelie leren lezen zoals bijvoorbeeld bij Pax Christi, de Sint-Egidiusgemeenschap en Sortir de la Violence met aandacht voor de 5
geweldloze weg die Jezus is gegaan ten einde toe in relatie tot ons concreet leven van elke dag. “Jésus, non-violent” is de sprekende titel van een drieledige reeks over het Marcus-evangelie, uitgegeven door Sortir de la Violence. Een profetische Kerk zal vandaag ook meer aandacht hebben voor de martelaren van onze tijd, de christenen die geweldloos hun leven gaven voor Christus en zijn evangelie. Vandaag kunnen we denken aan de monniken van Tibhirine en de film “Des hommes et des dieux”. In Pakistan heeft op 2 maart jl. Shahbaz Bhatti, katholieke christen en minister van minderheden, zijn inzet met de dood betaald, toen hij opkwam voor de bedreigde christelijke en andere minderheden in zijn land en voor de zwakken in de Pakistaanse samenleving. Hij schreef kort voor zijn gewelddadige dood: “Als man van het volk wil ik Jezus dienen. Deze toewijding maakt mij gelukkig. Ik zoek geen populariteit, ik wil geen machtsposities. Ik wil slechts een plaats aan de voeten van Jezus. Ik wil dat mijn leven, mijn karakter, mijn daden voor mij spreken en zeggen dat ik Jezus Christus volg.” . 6. Profetisch getuigenis voor gerechtigheid en vrede samen met andere geloofs- en levensovertuigingen 6.1 Door God te erkennen en te belijden als God van vrede, gerechtigheid en verzoening Geloof in God duldt geen geweld. Waarachtig geloof in God kan ook nooit met geweld worden opgedrongen. God van zijn kant blijft allen oproepen om niet te doden en zeker nooit in zijn Naam. God blijft allen oproepen tot vrede, gerechtigheid en leven. Na de Tweede Wereldoorlog werd voorgesteld te bidden voor de bekering van de toenmalige vijand. Bisschop Théas antwoordde dat dit enkel kon, als men ook bad voor de eigen bekering. God laat zijn zon opgaan over allen zonder onderscheid, goeden en slechten. Bekering tot geweldloos leven en handelen wordt steeds meer een opdracht voor elke gelovige en elke religieus geïnspireerde mens, tot welk geloof of welke godsdienst hij of zij ook behoort. Daarin herkennen we de houding van mededogen waartoe de Gulden Regel in alle religies oproept. Bij het einde van de Bergrede staat ook de gulden regel: “Behandel anderen dus steeds zoals je zou willen dat ze jullie behandelen. Dat is het hart van de Wet en de Profeten” (Mat. 7,12). Elk van ons moet bewust kiezen om kwaad niet met kwaad te vergelden. Deze keuze en houding kunnen we samen voeden met mensen uit andere geloofs- en levensovertuigingen in een regelmatige gezamenlijke stille meditatie. 6.2 Door dialoog en ontmoeting en door zich te oefenen in aandacht voor de ander. Geweldloze dialoog en echte grensoverschrijdende ontmoeting staan nog in hun kinderschoenen. Het is een kunst die we samen nog veel beter moeten leren. De geweldloze communicatie en de taal van mededogen zijn daarbij essentieel. In ontmoetingen kunnen we bijvoorbeeld onze ervaringen delen met betrekking tot onrecht en geweld, maar ook en vooral ons verlangen en onze pogingen om te komen tot meer rechtvaardigheid en vrede. Daarbij kunnen we ook met elkaar delen wie of wat ons daarbij inspireert. Deze kracht tot geweldloze liefde, rechtvaardigheid en vrede is aanwezig in alle religies, maar werd tot nu toe veel te weinig gedeeld en gearticuleerd. Thich Nhat Hanh, Vietnamese boeddhistische monnik, benadrukt hoe wezenlijk het leven in aandacht hierbij is: “Vrede is niet simpel de afwezigheid van geweld: het is het ontwikkelen van begrip, inzicht en mededogen gecombineerd met handelen. Vrede is het oefenen van aandacht, het bewust zijn van onze gedachten, ons handelen en de gevolgen van ons handelen” (Ontdek de vrede in je hart, The House of Books, 2004, p. 10-11). 6
6.3 Door samen te werken aan vrede en rechtvaardigheid, in een geweldloze stijl Veel meer initiatieven voor gerechtigheid en vrede kunnen samen gebeuren, mits ze worden aangepakt met de visie en de methoden van de actieve geweldloosheid. Enkele voorbeelden: - samen actie voeren voor een kernwapenvrije wereld, voor een internationaal verdrag tegen clustermunitie, voor strikte controle op de wapenhandel, tegen de doodstraf enz. - elkaar vinden om het zinloos geweld in onze steden te boven te komen en om jongeren te begeleiden naar een betere toekomst - verdraagzaamheid actief beoefenen, of zoals het Turks woord voor verdraagzaamheid zegt: “de ander op een positieve wijze zien” - samen stille waken houden en vasten om grove vormen van onrecht aan de kaak te stellen - samen opkomen voor vrede in gebieden waar nu oorlog en geweld op grote schaal is - meedoen met initiatieven van “Religions for Peace”, het decennium voor een “cultuur van vrede en geweldloosheid”, de jaarlijkse Vredesweek … - samen werken voor een meer rechtvaardige verdeling in de wereld, voor een betere bescherming van het leefmilieu, voor een gastvrij onthaal van asielzoekers - samen werken aan een meer rechtvaardige samenleving die niet gedomineerd wordt door geld, winstbejag en consumptiedrift. Tot besluit “Wat gij aan de minsten van de mijnen hebt gedaan, dat hebt gij aan mij gedaan.” (Jezus in het evangelie volgens Mat. 25,40) “Wij kunnen God, de Vader van allen, niet echt aanroepen, wanneer wij weigeren ons broederlijk te gedragen jegens bepaalde mensen, naar Gods beeld geschapen. (…) Daarmee vervalt de grondslag voor elke theorie of praktijk die tussen mens en mens, tussen volk en volk verschil maakt in menselijke waardigheid en de daaruit voortvloeiende rechten. Derhalve verwerpt de Kerk als strijdig met de geest van Christus elke discriminatie of kwelling die mensen wordt aangedaan vanwege ras of kleur, stand of godsdienst” (Nostra Aetate, Tweede Vaticaans Concilie). “Zoek uw kracht in de Heer, in de kracht van zijn (liefde)macht…” (Ef. 6,10-20).
7
