Nr.6 | maart 2015
Profileringsdrang of ruimte voor talent?
“NIEMAND WEET WAT GOED ONDERWIJS IS”
FOCUS: RADICALI SERING
Laten we het over iets anders hebben
PETRA STIENEN PROFESSIO OVER TRIPLE A NELE RUIMTE.
Aandacht, Acceptatie, Aanmoediging
Waarom ‘pakken’ zo weinig leraren die?
OEFENEN IN VERLANGEN
Wat zou je willen betekenen op deze aarde?
de klas van...
“IK KAN VERWONDERD RAKEN VAN HOE MOOI ZIJ ZIJN” Tekst: Hester van de Kaa | Fotografie: Arno Hoogwerf
De klas van...
“Dit is een heel leuke, unieke klas. Een klas
te zien dat ze hun eigen argument durfden
die een glimlach op mijn gezicht brengt.
te laten horen, zelfs als ze alleen stonden.
Deze 21 kinderen zitten vol bijzondere
Ze durfden elkaar te confronteren en
NAAM:
verhalen en talentjes. Ze kunnen veel van
origineel te zijn. De kinderen gaan er vol
JOYCE ZIJLSTRA LEEFTIJD: 29 SCHOOL: DE KROEVENDONK PLAATS: ROOSENDAAL GROEP: 7 VRIJE TIJD: ZINGEN, VRIENDEN, ACTIEF ZIJN IN DE KERK, TV KIJKEN
elkaar hebben, en als ik laat merken dat ik
passie in, daar werd ik door geraakt. Ik kan
hen waardeer, doen zij dat onderling ook.
verwonderd raken van hoe mooi zij zijn.
Ze kunnen mee lachen met elkaars grappen, meevoelen met elkaars verdriet.
Ik ben een juf die veel liefde geeft en
Bijvoorbeeld de leerling die groot fan is van
probeert te benoemen wat ik zo bijzonder
de boeken Het leven van een loser. Hij heeft
aan ze vind. Als school hebben we het
een heel rijke fantasie en uitgebreid
motto Geloven in ontwikkeling…Altijd!
vocabulaire en schreef zijn eigen boekje:
Vanuit onze christelijke identiteit hebben we
Het leven van een sukkel, met tekeningen!
ook als doel kinderen te laten weten dat ze
Dat vinden zijn klasgenoten echt leuk van
er altijd mogen zijn. God houdt van je,
hem. Of het meisje dat zo slim is, dat ze mij
daarom ben je waardevol. Ik ben blij dat ik
en haar klasgenoten wel eens helpt.
dat op deze school mag uiten en letterlijk
Kinderen waarvan je merkt: die hebben
mag vertellen. Al zijn de kinderen tegen-
iets eigens.
woordig mondiger, het blijft zo makkelijk
Ze voelen zich veilig bij elkaar, komen met
om van hen te houden en ze geven zoveel
eigen ideetjes. Zo stelde een meisje voor
liefde terug. Ze staan open voor de wereld.
eens een discussie te houden. We hadden
Dat, samen met humor, maakt het lesgeven
het over vrijheid van meningsuiting en
de moeite waard.”
vrijheid van religie. Ik vond het zo mooi om
2
•
inhoud
10 IN DEZE EDITIE
16
‘NIEMAND WEET WAT GOED ONDERWIJS IS’ 4
18
26
30
eisen. Dat is de insteek van een
FOCUS: RADICALISERING: LATEN WE HET OVER IETS ANDERS HEBBEN 16
wetsvoorstel waarvoor Roelof
Sinds de aanslagen in Parijs is de
onszelf aanhollen. Els van Dijk schreef
Bisschop het initiatief nam. Een
aandacht voor radicalisering van
Oefenen in verlangen. Pas in de stilte
interview met het SGP-Kamerlid.
leerlingen groot. Guido de Bruin tilt
kun je verlangen: wat zou je willen
En reacties uit het veld.
het thema naar een hoger plan: hoe
betekenen op deze aarde?
Voortaan beperkt de inspectie zich tot het toetsen van de deugdelijkheids
VOORUITKOMEN MET TRIPLE A: AANDACHT, ACCEPTATIE, AANMOEDI GING 10
blijft de school een ‘schuurplek’ waar iedereen ertoe doet?
PROFESSIONELE RUIMTE VOOR LERAREN 18
VOORKOM EEN CRASH VAN DE ZIEL 25 Aandachtig in de wereld staan. Dat zijn we een beetje kwijtgeraakt in een tijd waarin we voortdurend achter
DE RONDVRAAG: ‘HET NIVEAU VAN DE PABO’S MOET OMHOOG’ 30 Verus poneert een stelling.
Waarom ‘pakken’ zo weinig
Betrokkenen uit het onderwijs
Arabiste Petra Stienen (1965) is op 21
leerkrachten hun professionele
reageren.
mei een van de sprekers op Verus
ruimte? Verus zette een leerkracht,
2015. Zij zal haar visie geven op het
directeuren, rector, bestuurders,
RUBRIEKEN
thema Vieren, verbinden verbeteren.
lector en voorzitter van CNV-O om de
DE KLAS VAN… 2
Voor Verus Magazine geeft de
tafel. “We hebben de behoefte aan
NIEUWSPLEIN 8, 26
oud-diplomaat vast een voorproefje.
ontwikkeling weg geselecteerd” .
COLUMN WIM KUIPER 12 DIENSTVERLENING IN DE PRAKTIJK 13 MIJN VERHAAL 14 OPINIE 21 GA JIJ JE MAAR EENS MELDEN... 22 SCHOLEN MET LEF 24
JURIDISCHE KWESTIE 28 LEDENVOORDEEL 29
COLOFON
Nr.6 | maart 2015 VERUS MAGAZINE VOOR CHRISTELIJK ONDERWIJS VERUS, vereniging voor christelijk onderwijs Wij verenigen schoolleiders van meer dan 2.200 scholen en bestuurders en toezichthouders van ruim 500 scholenorganisaties in PO, VO, MBO en HO. Voor hen zijn wij in de ontwikkeling van eigentijds christelijk onderwijs de vernieuwende sparringpartner en de vertrouwde belangenbehartiger. ISSN: 2352-5320
REDACTIE Hester van de Kaa ((eind-)redacteur) Guido de Bruin (hoofdredacteur) Corine de Reus (bladmanager, eind- en beeldredacteur) REDACTIEADRES Houttuinlaan 5b, Postbus 381, 3440 AJ Woerden
[email protected]. VERUS DIGITAAL Het magazine kan als pdf gedownload worden van www.verus.nl. VORMGEVING Ontwerpwerk, Den Haag DRUK Ten Brink, Meppel COVERFOTO Jan van der Meijde
ABONNEMENTEN (excl. 6% btw) Verus Magazine is voor leden gratis en kost voor niet-leden 50. Verus Magazine verschijnt zes keer per jaar. Zonder schriftelijke opzegging (per e-mail of post) wordt het abonnement na een jaar automatisch verlengd voor onbepaalde tijd. Er geldt een opzegtermijn van drie maanden. Voor informatie en losse nummers: 0348 74 44 44 of
[email protected]. COPYRIGHT Voor overname van artikelen of gedeelten daarvan graag voorafgaand contact met de redactie. DISCLAIMER Aan de informatie in dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.
3
“Als je de motivatie aanboort bij collega’s, krijg je visiegedreven, bezield onderwijs”
4
coverstory
Tekst: Marijke Nijboer | Fotografie: Jan van der Meijde
INITIATIEFWETSVOORSTEL BEPERKING INSPECTIETOEZICHT
“NIEMAND WEET WAT GOED ONDERWIJS IS” WETTELIJK HEEFT DE INSPECTIE ALLEEN DE TAAK OM TE KIJKEN OF EEN SCHOOL VOLDOET AAN DE DEUGDELIJKHEIDSEISEN. MAAR IN DE PRAKTIJK BEOORDELEN INSPECTEURS VEEL MEER ZAKEN. DAT IS VERWARREND, VINDT TWEEDE KAMERLID ROELOF BISSCHOP (SGP). SAMEN MET PAUL VAN MEENEN (D66) EN MICHEL ROG (CDA) DIENDE HIJ EEN INITIATIEFWETSVOORSTEL IN. INSTEEK: VOORTAAN BEPERKT DE INSPECTIE ZICH TOT HET TOETSEN VAN DE DEUGDELIJKHEIDSEISEN. “NIEMAND WEET WAT GOED ONDERWIJS IS.”
Elke school moet verder kijken dan de
Eigen inzicht
Nog een voorbeeld: de discussie over het
deugdelijkheidseisen (wettelijk vastgestelde
Scholen worden hierdoor belemmerd om
pestprotocol. “Het ministerie liet zoge
minimumeisen) en goed onderwijs willen
hun onderwijs in te richten naar hun eigen
naamde kwaliteitseisen opstellen waaraan
geven, licht Roelof Bisschop toe. En de
inzicht, zegt Bisschop. “Je kunt bijvoorbeeld
een antipestprogramma moest voldoen.
inspectie kan daar ook prima een rol in
een negatieve beoordeling krijgen op de
Maar die hadden geen enkele link met
spelen. Alleen gebeurt dat nu op een
indicator ‘didactische werkvormen’.
deugdelijkheidseisen. Zo konden scholen
ondoorzichtige manier. “De afgelopen tien
Misschien kiest een school bewust voor een
niet langer zelf een antipestprogramma
jaar zijn er veel ‘kwaliteitseisen’ aan de
docentgestuurde, klassikale werkwijze. Die
kiezen.” Bisschop: “Met het huidige
beoordeling toegevoegd, en die zijn niet
vrijheid hébben scholen. Maar dat levert je
toetsingskader wordt een staatsdidactiek
wettelijk verankerd. Beide soorten eisen
tot nu toe een negatieve score op bij de
en -pedagogiek afgedwongen die de vrijheid
lopen als soep en vla in hetzelfde bord door
inspectie, terwijl de inspectie daar niets over
van scholen inperkt om het onderwijs naar
elkaar heen, en scholen worden op het
heeft te zeggen.”
eigen inzicht in te richten.”
>
geheel beoordeeld. Dat vinden wij onzuiver.”
5
“Wat vinden anderen?”
ROELOF BISSCHOP
Hoogleraar onderwijsrecht Paul Zoontjens:
Ik ben ervoor dat de inspecteur de school
“Het is goed dat de inspectie toeziet op
echter goed zijn als de inspectie beide eisen
de volledige kwaliteit van de scholen.
scheidt in haar rapportage. Zij kan op basis
Ze moet niet alleen naar rekenen en taal
van de deugdelijkheidseisen terugrapporte-
kijken, maar ook onderzoek doen naar
ren naar de politiek. Over de kwaliteitseisen
andere aspecten, zodat daarover een
gaat de inspecteur het gesprek met de
gesprek ontstaat met de school.
school aan. In het verleden hadden we
Maar wat mij verontrust is dat de inspec-
stimulerend toezicht. De inspecteur keek of
tie niet alleen onderzoekt of een school
de zaak op orde was en voerde daarna een
voldoet aan de regels. Ze meent ook te
gesprek met het team. Dat ervoeren wij altijd
moeten beoordelen of het onderwijs op
als zeer stimulerend. In het huidige controle-
doorlicht op basis van de kwaliteit van onderwijs in de volle breedte. Het zou
de school goed is, dus boven de norm
rend toezicht gaat de overdracht via bestuur
De Onderwijsraad vindt dat de inspectie
van voldoende uitstijgt. Niemand in
en directie. Dat vinden wij een verschraling.
ook moet kijken naar kwaliteitsverbetering.
Nederland weet wat goed onderwijs is.
De politiek regeert uit wantrouwen, reageert
“Wij staan open voor de opmerking van de
Daarom is er vrijheid van onderwijs. Er
op incidenten en acteert met generieke
Onderwijsraad dat als je kwaliteitseisen
moet variëteit zijn. Alleen dan kunnen we
maatregelen. De inspectie is de uitvoering
schrapt, je het gesprek verhindert tussen
werkende weg uitvinden wat goed is.
daarvan. Dat past niet meer bij wat scholen
school en inspectie. Ons voorstel wil die
De inspectie heeft het recht om te zeg-
nodig hebben om te blijven werken aan een
kwaliteitsverbetering niet belemmeren,
gen dat een school niet voldoet. Maar
steeds betere onderwijskwaliteit. Politici
maar juist stimuleren. Wij overwegen ons
of het onderwijs goed of beter is dan op
zouden zich eerst moeten afvragen: is dit
initiatiefvoorstel aan te passen om dit
andere scholen, daar kan en moet de
structureel, of een incident? Een incident
duidelijker tot uitdrukking te brengen.
inspectie geen uitspraken over doen.”
vraag om incidentele aanpak.”
Belangrijk is dat het gesprek op de juiste
Toezicht gaat niet om afrekenen, zegt
manier gebeurt. Als een inspecteur gaat
Zoontjens; het gaat erom dat het
voorschrijven aan docenten hoe zij moeten
gesprek tussen inspectie en school
lesgeven, help je de kwaliteit van het
gevoerd wordt. Als je het inspectietoe-
onderwijs om zeep. Daag scholen liever
zicht beperkt tot de deugdelijkheidseisen,
Janny Bunschoten, voorzitter Schoolvereniging Rehoboth op Urk:
uit om zelf een stap te zetten. Als je de
maak je het gesprek onmogelijk. “Wel
“Ik vind het zorgelijk dat de kwaliteit alleen
motivatie aanboort bij collega’s, krijg je
moet duidelijker worden op basis waar-
wordt beoordeeld door de inspectie. De
visiegedreven, bezield onderwijs.”
van de inspectie scholen aanspreekt.”
raden van toezicht zien daar ook op toe, en die kijken naar meer dan alleen rekenen en
werken en mogelijk een nota van wijziging
Yvonne Raaijmakers, voorzitter CvB SPO Venray:
opstellen. Zij hopen dat het voorstel dit
“Ik vind ook dat er helderheid moet
dat daar een handvol inspecteurs ineens
voorjaar in de Tweede Kamer wordt
komen, want die twee eisen lopen
de klassen in ging om de leerkrachten te
behandeld.
inderdaad door elkaar heen. Maar
beoordelen. Dat is hun taak niet. Natuurlijk
inspectietoezicht op alleen de deug
moeten zwakke scholen worden aange-
delijkheidseisen vind ik te mager.
pakt. Maar als inspecteurs ook al in de
De indieners van het initiatief wetsvoorstel gaan de schriftelijke reacties hierop ver
6
taal. De eigen organisatie beoordeelt ook de kwaliteit van het onderwijs en het personeel. Pas hoorde ik van een andere vereniging
coverstory
groepen gaan kijken, als het gesprek tussen
verder uitbreiden. En loop je het risico
inspectie en school ontbreekt en er niet
dat de school zich eenzijdig gaat richten
wordt gekeken naar de zienswijze van de
op de meetbare en objectieve resultaten.
school, dan krijgen we een afrekencultuur.
Ik ben wel met Bisschop eens dat de
De politiek bepaalt helaas steeds meer het
inspectie veel scherper moet aangeven
beleid van de inspectie.”
wanneer er wordt beoordeeld op basis
Berend Kamphuis, voorzitter CvB CVO Zuid-West Fryslân, tot 1-1-2015 lid Onderwijsraad:
van welke wettelijke voorschriften, en wanneer er een stimulerend gesprek wordt gevoerd, op basis van welke kwaliteitsaspecten.”
voorstel. Bisschop stelt terecht de vraag
Sjaak Ghielen, bestuurslid Stichting Prodas:
waar de ambitie en reikwijdte van de inspec-
“Ik ben het helemaal eens met Bisschop.
Niet klagen maar vragen: wat is voor ons goed onderwijs?
tie eindigen. Maar ik denk dat door de ma-
Scholen ervaren die twee soorten criteria
Niet klagen over de inspectie,
nier waarop Bisschop de zaak benadert, hij
niet als verschillend, en in het toezicht-
maar zelf onder woorden brengen
z’n doel voorbijschiet. Kwaliteit reikt verder
kader en de werkwijze van de inspectie
wat we onder goed onderwijs
dan het nakomen van deugdelijkheidseisen.
wordt er ook geen onderscheid tussen
verstaan en hoe we onszelf en
Daarom kijkt de inspectie ook breder. Ik ben
gemaakt. Ik hecht zeer aan de inspectie,
collega-scholen daar steeds op
het eens met de inspectie en de Onder-
daar zitten heel deskundige mensen,
bevragen. Dat is het uitgangspunt
wijsraad dat het feit dat je voldoet aan alle
en het is goed dat zij iets willen zeggen
van een traject dat Verus, VKO
eisen van de wet, nog niet betekent dat je
over de kwaliteit. Maar het moet duidelijk
en het Vlaams Verbond van
onderwijs ook echt kwalitatief goed is.
zijn dat dit niet valt onder het toezicht
Katholieke Hogescholen samen
Sommige kwaliteitsaspecten zijn direct
zoals dat in de wet is geregeld. Naar
met onderwijsinstellingen in
terug te voeren op een deugdelijkheidseis.
de kwaliteit kijken heeft te maken met
Nederland en Vlaanderen gaan op
Dan is het logisch dat de inspectie met
stimulerend toezicht.
weg naar een ‘kwaliteitshorizon’
die kwaliteitseisen die deugdelijkheidseis
Onze organisatie neemt de opmerkingen
en eigenwijze methoden voor
beoordeelt. Maar de inspectie gebruikt ook
inzake stimulerend toezicht heel serieus.
kwaliteitsontwikkeling.
kwaliteitsaspecten die niet een op een zijn
Vooral indicatoren die het verschil maken
terug te voeren op een deugdelijkheidseis.
tussen goede en zwakke scholen krijgen
Dat zijn hulpmiddelen om te kijken waarom
veel aandacht wanneer een school
Meedenken?
het onderwijs is zoals het is. Bijvoorbeeld
onvoldoende scoort bij tussen- en
Neem dan contact op met
het item ‘schoolklimaat’ of ‘leeromgeving’.
eindopbrengsten. Denk bijvoorbeeld aan
Guido de Bruin, adviseur identiteit,
Met deze kwaliteitsaspecten ondervangen
instructiekwaliteit, leertijd, de taakge-
[email protected], 06 15 90 44 26.
we het feit dat het voldoen aan de wet geen
richtheid van leerlingen en leiderschap.
garantie is op goed onderwijs.
Maar als mensen het oppakken omdat
Als je de bevorderende taak van de inspec-
het moet van de inspectie, hebben de
tie minder belangrijk maakt, wordt de relatie
betreffende indicatoren niet dat stimule-
tussen inspectie en school heel mager. De
rende effect. Helaas doen scholen met
school ontneemt zichzelf dan een goede
het huidige toezichtkader vooral hun
kans om het eigen onderwijs te verbeteren.
best voor de inspectie. Dat is jammer; ze
Bovendien: als je alleen met deugdelijk-
moeten zélf gericht zijn op het halen van
heidseisen werkt, zal de politiek het aantal
optimale opbrengsten.”
“Mijn intuïtieve sympathie ligt bij dit wets-
deugdelijkheidseisen waarschijnlijk nog veel
•
7
NIEUWSPLEIN
17,6%
De uitkomst van onderwijs ligt niet altijd vast
Met dat percentage daalde het aantal
In de ogen van onderwijspedagoog
boek Het prachtige risico van onderwijs.
schoolverlaters van het MBO Utrecht
Gert Biesta wordt er veel over onderwijs
Waartoe we onderwijs geven is volgens
vorig jaar, ten opzichte van 2012-
geschreven wat niet door mag gaan voor
Biesta de belangrijkste vraag die gesteld
2013. 6,7% van haar studenten valt
goed onderwijs. Onderwijs is geen
moet worden. Daarna komen pas het
nu uit. In een natuurlijke ondergrens
product in een economisch efficiënt
‘wat’ en ‘hoe’ in beeld. Over deze
gelooft VSV-regisseur Judith Veltman
proces dat gemanaged en in productie-
‘waartoe’-vraag schrijft Biesta aan de
niet. Ze gaat voor het landelijk
cijfers uitgedrukt kan worden. Het is
hand van zeven thema’s: scheppen,
gemiddelde van 5,2%. “We blijven
geen onderneming waarin zoveel
communicatie, lesgeven, leren, emanci-
ambitieus.”
mogelijk risico uitgesloten wordt. Voor
patie, democratie en virtuositeit. Dit doet
Biesta is onderwijs juist een gewenst en
hij op een manier waarvan leidinggeven-
prachtig risico dat bestaat uit de
den en leraren zullen smullen (hoewel de
interactie tussen mensen waarvan de
schrijfstijl niet licht is en denktijd en
uitkomst niet vastligt. Dit idee resulteerde
geduld vraagt).
“Dit is weer een methode om scholen in de mal te krijgen van wat Sander Dekker goed of excellent onderwijs vindt” Een teleurgestelde Michel Rog. Wat onderwijsstaatssecretaris Sander Dekker betreft komt de door CDA-
in het recent uit het Engels vertaalde
•
Win Het prachtige risico van onderwijs
Kamerlid Rog gewenste pilot regelluwe scholen er. Maar… alleen
Verus magazine geeft vijf exemplaren
voor excellente scholen.
van Het prachtige risico van onderwijs
•
weg. Wilt u er één winnen? Stuur dan een mail met als onderwerp de titel van het boek en uw contactgegevens naar Anneke Uyterlinde,
[email protected]. Reageren kan tot en met donderdag
16 april.
8
nieuwsplein
Verus onderzoekt
samenwerkingsverbanden Passend onderwijs Verus onderzoekt in samenwerking met
sociale verhoudingen? Hoe verhoudt het
onderzoeksbureau IVA Onderwijs sociale en
ideaal van ‘een passende plek voor elk kind’
culturele dimensies in samenwerkings
zich tot de financiële overwegingen? En
verbanden voor passend onderwijs. Er
krijgt het samenwerkingsverband een eigen
wordt gekeken naar trends, kansen en
‘identiteit’? De informatie uit dit onderzoek
problemen op het gebied van governance,
zal Verus gebruiken in het advies en
cultuur en organisatie in samenwerkings
scholingsaanbod. Een belangrijke reden om
verbanden na invoering van de Wet
het onderzoek te starten was het advies
Passend Onderwijs in augustus 2014.
hiertoe van onze ledencommissie
Vragen die centraal staan zijn: Wat betekent
Governance.
het nieuwe samenwerkingsverband voor de
•
Verbeter de motivatie van uw leerlingen!
Reinoud de Vries @ReinoudDeVries - Feb 20 Gezamenlijke schooldirecties @OctantNL naar @VerusNL op 21 mei over ‘Vieren, verbinden en verbeteren’. Wouter van den Berg @ WoutervandBerg - Feb 23 Studenten #bungehuis en @AdVerbrugge tegen economisch denken op universiteiten. Ook @VerusNL keert zich daar tegen. Katinka Slump @KatinkaSlump - Feb 23 @WoutervandBerg @AdVerbrugge @ VerusNL Ik doe graag mee! Rein Sybesma @onderwijsisleuk - Feb 23 @WoutervandBerg @AdVerbrugge @ VerusNL hè, hè, eindelijk begint het gevecht tegen liberaal economisch denken! Eerste stap gezet! Lisa Westerveld @ Lisawesterveld - Feb 23 @WoutervandBerg @AdVerbrugge @ VerusNL Dus jullie zijn ook aan het meebezetten? ;) Interimbureau Afoort @lnterimbureau - Feb 20 “@VerusNL: ‘School beknibbelt bewust op leraren’, kopt @telegraaf. Maar dat is de vrijheid van de school. http://bit.ly/1w0Dt9G” André Lammers RDO @AndrLammers Feb 17 @VerusNL Inspirerende studie2daagse met Dick de Bakker. Pedagogische identiteit prefeleert levensbeschouwelijke identiteit. #inzicht #nieuw Verus @VerusNL - Feb 12 Papieren tijger of goede stimulans? oa @ Joanykrijt Albert Weishaupt @JWStegeman over #lerarenregister. http://bit.ly/1MfFAeA
Laatste tweets? www.verus.nl 21% van de vo-leerlingen is niet actief
van hen motiveert, wat hun werk- en leerstijl
betrokken bij de lessen, constateerde de
is en wat ze willen behouden, ontwikkelen
inspectie. Hoe vergroot je de motivatie van
en loslaten. Profiteer tot de zomer van een
leerlingen? Door ze inzicht in hun drijfveren
speciaal actietarief en ontvang 50% korting
te geven! Ga samen met een klas aan de
op de drijfveertesten voor één klas. Kijk op
slag en profiteer nu van een speciaal
onze website of neem contact op met
actietarief. Om de motivatie van leerlingen te
Lineke Bos,
[email protected], 06 51 24 29 10
verbeteren beschikt Verus over een uniek
of Carla Rhebergen,
[email protected],
instrument: Management Drives Junior.
06 53 14 48 47 om de mogelijkheden te
Leerlingen worden uitgedaagd te ontdekken
verkennen.
Laatste nieuws?
Meld u aan voor de digitale nieuwsbrief: www.verus.nl
•
9
Tekst: Emmanuel Naaijkens | Fotografie: Jeannette Schols
Arabiste Petra Stienen, spreker op VERUS 2015
Vooruitkomen met Triple A:
Aandacht, Acceptatie, Aan ARABISTE PETRA STIENEN (1965) IS OP 21 MEI EEN VAN DE SPREKERS OP VERUS 2015. ZIJ ZAL HAAR VISIE GEVEN OP HET THEMA VIEREN, VERBINDEN, VERBETEREN. VOOR VERUS MAGAZINE GEEFT DE OUD-DIPLOMAAT VAST EEN VOORPROEFJE.
In de Roermondse wijk de Donderberg staat
cultuur en de religie, maar ook vanwege de
de buurvrouw of een sporttrainer. Niet vanuit
de katholieke Vincent van Goghschool.
ondergeschoven positie van veel bewoners.
het idee dat je deze mensen moet redden
Ongeveer 80% van de leerlingen heeft een
Voor haar een reminder dat het niet
– daar hebben ze niets aan –, maar omdat
niet-westerse achtergrond. Toen oud-diplo-
vanzelfsprekend was dat zij van een
ze even een steuntje in de rug nodig
mate en publiciste Petra Stienen op deze
dubbeltje een kwartje werd.
hebben.”
alleen maar ‘witte’ kinderen. Toch was er
Triple A
Wet van de reisleider
een meisje dat buiten de boot viel, omdat ze
“Goede leraren zijn voor mij cruciaal ge-
Met het stigma dat de Donderberg een
niet-katholiek was.
weest. Ik noem dat in mijn boek de Triple A:
probleemwijk is, moet je bij Stienen niet aan-
school zat, begin jaren zeventig, waren er
Aandacht, Acceptatie en Aanmoediging.
komen. Ook niet met de vraag of in zulke
Niet vanzelfsprekend
Door aandacht voel je je veilig. Acceptatie
wijken de jongeren wonen die zich voelen
Dertig jaar na haar vertrek uit Limburg
is dat je mag zijn wie je bent. En door
aangetrokken tot de jihad. Die maakt haar
beschrijft Stienen in haar recente boek Terug
aanmoediging ontwikkel je je talenten. Ik
oprecht boos. “Om hoeveel kinderen gaat
naar de Donderberg de metamorfose van
kon toevallig goed leren, maar ook ik had
het nou eigenlijk, het zijn heel kleine
‘haar’ wijk. Er wonen nog steeds veel
het nodig dat iemand mij zo nu en dan hulp
aantallen. In Nederland problematiseren wij
mensen die op de onderste sporten van de
aanbood en mij ondersteunde. Op de lagere
een heel kleine minderheid, maar we
maatschappelijke ladder staan, maar die
school was dat mijn leerkracht Hein van
hebben er geen aandacht voor dat het met
vertegenwoordigen inmiddels meer dan
Melick.
de meerderheid goed gaat.”
tachtig nationaliteiten. Toen ik hem interviewde voor mijn boek, zei
Stienen noemt dat in haar boek de Wet van
Toch voelt het voor Stienen alsof ze opnieuw
hij het heel mooi: talent is niet alleen goed
de reisleider. Een reis wordt leuker als je niet
thuiskomt. Tien jaar heeft ze als diplomaat in
kunnen leren. Er zijn ook kinderen die
focust op de kleine groep klagers maar de
het Midden-Oosten gewerkt, en de
bijvoorbeeld goed zijn in sport of knutselen,
meeste aandacht geeft aan de mensen die
wereldwijk die ze in Roermond aantreft is
of die dienstverlenend of creatief zijn. Die
wel mee willen en er zin in hebben.
haar vertrouwd. Niet alleen vanwege de
handreiking kan ook van ouders komen,
10
interview
nmoediging “Optimisme is gewoon onweerstaanbaar”
Voorbij de kleur van religie In haar boek gaat Stienen uitvoerig in op de betekenis van religie. Op haar achttiende nam ze bewust afstand van het geloof, vanwege de dwingende invloed van de kerk op het leven van mensen. Maar bij terugkeer
van een groep en niet als een individu.
vaak niet nodig, aldus Stienen. Iedereen
in de Donderberg blijkt dat geloof nog altijd
En dat vind ik geen vrijheid.”
kan die rol van veerman of -vrouw op zich nemen; leraren zijn er geknipt voor. Soms
een belangrijke plek in haar leven inneemt. Tegelijkertijd is ze kritisch op religies als die
De leraar als veerman
krijgt Stienen het verwijt dat ze naïef is. Ziet
in haar ogen mensen uitsluiten of hun een
Wat de samenleving nodig heeft, zegt
ze dan niet hoe slecht de wereld is? Het
vrije keuze onthouden. Stienen zag het bij
Stienen, zijn veermannen en veervrouwen
brengt haar niet van haar stuk. “Optimisme
haar niet-katholieke jeugdvriendin en later
die de gemeenschap kunnen versterken,
is gewoon onweerstaanbaar”.
ook in het Midden-Oosten.
mensen kunnen verbinden. Ze is geïnspi-
•
reerd door Sint Christoffel, patroonheilige Wat haar ook tegenstaat, is dat op veel
van de reizigers, wiens beeld de kathedraal
maatschappelijke vraagstukken een
van Roermond siert. “De veerman staat voor
cultureel en religieus etiket geplakt wordt.
mij voor iemand die het vermogen heeft
Dat leidt alleen maar tot polarisering. “Ik ga
gemakkelijk tussen twee oevers heen en
binnenkort vrijheidscolleges geven met als
weer te reizen. Iemand die aan beide kanten
U bent van harte welkom bij VERUS
titel: Durf te kijken voorbij de kleur van
van de rivier voldoende vertrouwen heeft
2015 op donderdag 21 mei a.s. waar
iemands religie. Ik geloof heel erg in de
om door de bewoners serieus genomen te
o.a. Petra Stienen zal spreken.
vrijheid van godsdienst, maar als je mensen
worden”.
U kunt zich voor deze dag nu al aanmelden via www.verus2015.nl.
vastpint op hun religieuze identiteit, dan pin je hen ook vast op de groep die daar bij
Voor het oplossen van conflicten in gezin-
hoort. Dan bekijk je hen als een onderdeel
nen, buurten en steden zijn grootse gebaren
11
column rubriek
“DEZE WERELD
OMGEKEERD” Tijdens een recente ontmoeting met collega’s uit diverse Europese landen kwam onvermijdelijk de vraag aan de orde wat de bijzondere bijdrage van christelijke scholen kan zijn aan het voorkómen van radicalisering en het bevorderen van een vreedzame samenleving. We staan voor enorme opgaven, ook in ons land. Islamofobie, islam itische radicalisering, xenofobie en antisemitisme, fundamentalistisch secularisme (‘scheiding van religie en onderwijs’); het is duidelijk dat deze fenomenen overal in Europa op dit moment aan het toenemen zijn. Ook zien we, zowel in onze liberale democratieën als in de meer autoritair geleide staten in het oosten, Rusland voorop, rijke elites die zich verrijken aan corrupte praktijken en zich niets gelegen laten liggen aan de toenemende ongelijkheid en uitbuiting van de natuur. Het zijn allemaal houdingen en gedragingen waarin christelijke waarden ver te zoeken zijn. Je zou er moedeloos van worden. En toch proberen we op onze scholen aan een nieuwe generatie in ons land, twee derde van onze kinderen, een ander verhaal te vertellen – over het goede leven en de goede samenleving, geïnspireerd door Bijbelse verhalen en in het bijzonder de persoon van Jezus Christus, wiens lijden, en sterven we in deze tijd gedenken en wiens opstanding we binnenkort vieren. Dat andere verhaal, over “deze wereld omgekeerd”, over vrede en gerechtigheid, naastenliefde en de verantwoordelijkheid om heel te maken wat gebroken is, hebben we zo’n 2000 jaar later nog steeds volop nodig!
Wim Kuiper voorzitter Verus
Reageren? Mail naar
[email protected].
12
•
dienstverlening in de praktijk
Tekst: Noël Houben
DIENSTVERLENING IN DE PRAKTIJK
Perspectief tussen de weilanden ZEVEN ÉÉNPITTERS IN ZUID-HOLLAND SLAAN OP UITEENLOPENDE GEBIEDEN DE HANDEN INEEN BINNEN HET SAMENWERKINGSVERBAND PERSPECTIEF. DE GEWOONTE OM MET REGELMAAT EEN VER DIEPENDE BIJEENKOMST TE ORGANISEREN, WAS ECHTER VERWATERD. VERUS HIELP OM DEZE WAARDEVOLLE TRADITIE NIEUW LEVEN IN TE BLAZEN.
Pieter Dijkshoorn, voorzitter van het college van bestuur van CSG De Goudse Waarden
Jacomijn van der Kooij, adviseur identiteit bij Verus “De bijeenkomst vond plaats op landgoed Op Hodenpijl bij Schipluiden,
Wij staan voor u klaar
“Een bijeenkomst waarvoor je literatuur
midden tussen de weilanden. Een prima
bestudeert, waarin je samen leert en
plek om los te komen van de waan van
lijnen uitzet voor de toekomst: door de
de dag. Na mijn inleiding bespraken we
hectiek van alledag was het er al een
’s ochtends met elkaar de inhoud van het
tijdje niet meer van gekomen. De
boek. Een wandeling bood vervolgens
bestuurders binnen Perspectief betreur-
gelegenheid om het allemaal even te
den dat. In een gesprek met Jacomijn
laten bezinken. ’s Middags vond de
ontstond het idee om deze sessies een
vertaling van het boek naar de onderwijs-
vervolg te geven. Het boek Kairos van
praktijk plaats. Daarbij bespraken de
Joke Hermsen stond centraal tijdens de
deelnemers – allen bestuurders van
eerste door Verus opgezette en begelei-
scholen in het voortgezet onderwijs –
de bijeenkomst in december 2014.
ook persoonlijke ervaringen en dilem-
Neem de rust om na te denken voordat
ma’s. Het was een geslaagde dag: voor
je beslist: met deze boodschap uit het
de deelnemers, maar ook voor mijzelf.
boek kunnen we ook in het onderwijs
Verus wil een landelijk netwerk opzetten
Een overzicht van onze dienstverlening
ons voordeel doen. We zijn erg tevreden
dat regelmatig samenkomt om inhoude-
vindt u op onze website: www.verus.nl
over de bijeenkomst én over de onder-
lijke thema’s uit te diepen. De bijeenkom-
steuning van Verus. We willen voortaan
sten met Perspectief bieden ons een
drie keer per jaar samenkomen om onder
prima gelegenheid om dit concept in de
begeleiding van Jacomijn een onderwerp
praktijk te toetsen.”
Meer weten over deze dienstverlening van Verus? Neem contact op met Jacomijn van der Kooij via 0348 74 44 16 of
[email protected].
uit te diepen.”
•
13
Tekst: Adri van der Wind | Fotografie: Paul van der Klei / Thinkstock
GA! De HEER antwoordde Mozes: ‘Ga samen met een aantal van de oudsten van Israël voor het
Mijn verhaal Wat is het verhaal dat Nederlandse schoolleiders, bestuurders en toezicht-
volk uit. Neem de staf waarmee je op de Nijl hebt geslagen in je hand en ga op weg. (Exodus 17:5, NBV)
houders onlangs vertelden of deelden
Heeft de HERE, de God van Israël, niet geboden:
om anderen te inspireren? Wat willen
ga heen, trek naar de berg Tabor en neem met
zij overbrengen op leerlingen,
u tienduizend man Naftalieten en Zebulonieten,
studenten, leraren, ouders en andere
en Ik zal aan de beek Kison Sisera, de krijgs-
bij hun school of organisatie betrokken
overste van Jabin, naar u toe voeren met zijn
mensen? ‘Mijn verhaal’ is een rubriek
strijdwagens en zijn troepen, en Ik zal hem in
waaruit u als lezer ook naar hartenlust
uw macht geven? Barak echter zeide tot haar
inspiratie mag putten. Deze keer:
[Debora]: Indien gij met mij gaat, zal ik gaan,
Adri van der Wind bij haar afscheid als voorzitter van het college van bestuur van MBO Utrecht.
maar indien gij niet met mij gaat, ga ik niet. (Richteren 4: 6-8, NBG 1951) Maar Ruth antwoordde: ‘Vraag me toch niet langer u te verlaten en terug te gaan, weg van u. Waar u gaat, zal ik gaan, waar u slaapt, zal ik slapen; uw volk is mijn volk en uw God is mijn God.’ (Ruth 1: 16, NBV)
14
Waartoe dient het onderwijs? Wat is goed
De beweging rond excellentie in het
onderwijs? Je zou zeggen dat iedereen die
onderwijs is een poging om die antwoorden
in het onderwijs werkzaam is, het antwoord
te geven. Ook in het mbo staat excellentie
op die vragen paraat heeft. Het tegendeel is
terecht volop op de agenda. Wat mij betreft
waar. Ook al beschikken we over allerlei
gaat het dan om toekomstgericht mbo dat
ranglijsten waaruit blijkt welke scholen goed
talentvolle studenten kansen biedt, de
presteren en welke niet, op de vraag of die
kracht van de drievoudige kwalificatie
scholen goed onderwijs geven, hebben we
behoudend: persoonlijk, beroepsgericht en
vaak veel minder duidelijke antwoorden.
algemeen vormend.
De vraag naar goed onderwijs is een vraag
Dit kleine meisje uit de polder wilde op haar
aartsvaders en aartsmoeders in onze rug.
naar de bedoeling van onderwijs en van
eerste schooldag zo graag naast haar
Zoals Mozes, identificatiefiguur voor
schoolorganisaties: welk verschil willen wij
buurjongetje zitten, maar dat paste niet in
leiderschap op mijn en onze levensreis.
als organisatie met ons onderwijs maken in
die wereld van ‘jongens bij jongens en
Hij ging op weg naar het beloofde land,
onze samenleving, wat is belangrijk en
meisjes bij meisjes’. Gelukkig was daar die
waarvan hij de kern niet kende, verbleef in
waarom doen we wat we doen, waardoor
leerkracht die mij aankeek, me bij de hand
de woestijn. Hij leidde zijn volk, hij leidde
laten wij ons leiden in het contact met onze
pakte en zo een plekje gaf naast het
zichzelf. Volgde een ster, een droom. Had
‘klanten’, onze leerlingen?
buurjongetje. Er was iemand die mij zag!
aanvechtingen, was weerbarstig, maar bleef
In een onderwijswereld die gedomineerd lijkt
Misschien is dat wel de kern van excellentie
trouw aan zijn opdracht.
te worden door een regime van cijfers en
in het onderwijs: mensen die je aankijken en
Of de krachtige vrouwenfiguur Ruth:
tabellen, gericht op meetbare resultaten,
een helpende hand geven.
creatief, sterk en met vrouwelijk vernuft gaan
indicatoren en ga zo maar door, pleit ik ook
Later was daar de leraar op de mulo die
voor een nieuw leven. Niet omkijkend, het
in het mbo hartstochtelijk voor zuivere
tegen mijn ouders zei: uw dochter moet
verleden achterlatend.
aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling,
echt naar een hogere vorm van onderwijs,
Of Debora, strijdend voor rechtvaardigheid.
de vorming van onze leerlingen. Dat is de
de hbs. Dezelfde leraar die mij ooit de bril
Barak, die ‘stoere’ man, durfde niet zonder
kern van onze opdracht.
van het hoofd stootte wegens mijn recalci-
haar op pad.
Willen we doorgroeien naar excellentie, dan
trante puberale gedrag. Hoe belangrijk zijn
Oude verhalen: uiterst actueel!
is het zaak om vragen als ‘waarom doen we
mensen voor de ontwikkeling van andere
wat we doen?’ en ‘wat is de kern?’ blijvend
mensen!
te agenderen in de teams. Om dicht bij onze
Laten we nieuwe wegen blijven gaan, ten gunste van komende generaties en
Hoe belangrijk ook zijn mensen die buiten
komende maatschappelijke ontwikkelingen.
de gebaande wegen gaan en nieuwe wegen
Door leerlingen adequaat voor te bereiden
Misschien is het stilstaan bij die vragen wel
wijzen. Ik heb meermalen verwezen naar het
op hun toekomst in een context die er
de rode draad in mijn veertigjarige reis door
Bijbelse woordje ‘ga’, als metafoor voor ons
anders uit zal zien dan wij nu denken.
het onderwijs. Die draad is al gesponnen op
allen in het leven. Wij kunnen de breedte van
Excellentie gevraagd!
mijn lagere school. Al heel snel wist ik dat ik
onze opdracht, onze bedoeling, vanuit onze
‘juffrouw van de eerste klas’ wilde worden.
identiteit vormgeven met de verhalen van de
bedoeling te blijven.
•
15
FOCUS: RADICALISERING
Radicalisering: laten we het over iets anders hebben
Tekst: Guido de Bruin, adviseur identiteit bij Verus
Wilt u meer weten over dit onderwerp? Download de pdf met het volledige Focusartikel op www.verus.nl/focus6-15.
16
SINDS DE AANSLAGEN IN PARIJS IS HET DEBAT OVER DE OMGANG MET RADICALE UITINGEN VAN LEERLINGEN IN DE KLAS NIET VAN DE LUCHT. MINISTER BUSSEMAKER HEEFT SCHOLEN ZELFS GEMAAND OM NIET WEG TE KIJKEN BIJ SIGNALEN VAN RADICALISERING. HOOG TIJD OM HET THEMA NAAR EEN HOGER PLAN TE TILLEN: HOE BLIJFT DE SCHOOL EEN ‘SCHUURPLEK’ WAAR IEDEREEN ERTOE DOET EN WAAR DE BLIK GERICHT IS OP EEN VERBINDENDE SAMENLEVING?
focus
1. De school als ‘schuurplek’
“Je mag bij ons zeggen wat je gelooft zonder bang te zijn”, is volgens bestuurder Henk Post een belangrijke waarde van de
Pedagogiek als wapen
De school is een plek waar leerlingen
zeven scholengemeenschappen van CVO
zichzelf leren kennen, overtuigingen en
Rotterdam – een bestuur met leerlingen van
Het gesprek aangaan, insluiten in
opvattingen verkennen, leren omgaan met
tientallen nationaliteiten, onder wie veel
plaats van uitsluiten, duidelijke regels
invloeden van anderen en experimenteren
leerlingen met een islamitische achtergrond.
hanteren – dat is het antwoord van
met grenzen. De school is een ‘schuurplek’
Hij sprak onlangs met een islamitische
scholen op signalen van radicalisering
waar veel gezegd mag worden.
ouder die vertelde dat hij voor een CVO-
bij jongeren, stelt de handreiking
school had gekozen ‘omdat je daar mag
Pedagogiek als wapen tegen
Geen sinecure
geloven’. “Dan heb je het over samen leren,
radicalisering van het Centrum School
Aan de pedagoog voor de klas de schone
werken en leven”, aldus Post. “De basis
en Veiligheid. Die is te vinden op de
en weerbarstige taak om dit schurende
voor betrokkenheid en tolerantie in de
website van het centrum,
proces te begeleiden en in banen te leiden.
maatschappij wordt daarmee in de klas
www.schoolenveiligheid.nl, samen
Het is zeker geen sinecure om dat gesprek
gelegd.”
met onder andere lessuggesties over
goed te voeren en om door te vragen naar
vrijheid van meningsuiting en links
de vragen en de pijn die achter het luidkeels
naar publicaties van andere instellin-
docenten zich daarvoor niet altijd voldoende
2. Kantel het gesprek in de school
toegerust voelen. De school die ‘schuurplek’
In de schoolgemeenschap (opnieuw)
wil zijn, ondersteunt haar leraren in hun
stilstaan bij het samenlevingsperspectief dat
pedagogische taak en faciliteert de
de school leerlingen wil meegeven en
professionele dialoog hierover.
waarvoor ze oefenplaats wil zijn, kan helpen
Er dreigt echter een sfeer te ontstaan waarin
om het thema op een hoger plan te tillen.
une tulipe’ planten de leerlingen op de dag
achter elke leerling die zich radicaal uit een
Dan gaat het niet meer over de vraag wat je
van de time-out in totaal 500 tulpenbollen.
potentiële jihadganger wordt gezocht en
wel en niet mag zeggen en wie zich
De tulpen zullen rond Pasen in bloei staan
waarin bij elke extreme uiting de alarmbellen
waardoor gekwetst mag voelen, maar over
en de kleurrijke gemeenschap uitbeelden die
gaan rinkelen en de politie en veiligheids-
de vraag op welke samenleving we uit zijn.
het Corderius College wil zijn. Met als
verkondigen van extreme standpunten kunnen liggen. Het is begrijpelijk dat
gen over radicalisering. Ook de website www.omgaanmetidealen.nl biedt informatie over dit thema voor onder andere het onderwijs.
achterliggende gedachte: “Als je jezelf iets
diensten in beeld komen. Dat zou wel eens
De ander doet ertoe
ontzegt, komt de ander tot bloei.”
Dat probeert het Corderius College ook te
Boerma is er zeker van: “Dit werkt door in
Niemand bang
doen. “Na de gebeurtenissen in Parijs willen
de gezinnen van onze leerlingen, zeker ook
Natuurlijk hoeft minister Bussemaker de
we vooral uitstralen dat we in deze school
als je het er met ouders over hebt. Wij
scholen niet te vertellen dat ze alert moeten
op een andere manier met elkaar omgaan”,
geven jongeren mee dat ze op een andere
zijn op signalen dat leerlingen zich isoleren
zegt Egbert Boerma. De school heeft op
manier in de maatschappij kunnen
en structureel afwijkend gedrag vertonen.
bepaalde dagen gezamenlijke vieringen
staan.”
Maar laten ze hun energie vooral steken in
(time-outs) per leerjaar in de aula. Per
het versterken van de gemeenschap waarin
leerjaar bereiden docenten en leerlingen die
iedereen telt en waarin niemand bang hoeft
gezamenlijk voor.
te zijn om wegens afwijkende meningen
De time-out bij het begin van de veertigda-
afgeserveerd te worden.
gentijd heeft dit jaar het thema ‘geestelijk
“Wat je daarvoor nodig hebt, is een sfeer
vasten’ meegekregen. “Daarbij gaat het om
waarin iedereen het gevoel heeft dat hij of zij
de vraag of het erg is om je af en toe in te
ertoe doet en gekend wordt”, zegt rector
houden ter wille van de ander”, legt Boerma
Egbert Boerma van het Corderius College in
uit. “Dat past bij het uitgangspunt van onze
Amersfoort. “Als we zo met elkaar omgaan,
school: de ander mag er zijn en doet ertoe.”
hoeft niemand bang te zijn en kunnen we
Hierop sluit een positieve actie met het oog
bijna alles aan.”
op Pasen aan. Onder het motto ‘Je suis
averechts kunnen werken.
•
Download de pdf met het volledige Focusartikel op www.verus.nl/focus6. 17
Tekst: Bert van der Kruk | Fotografie: Ruben Schipper
PROFESSIONELE RUIMTE VOOR LERAREN
“Wij hebben op scho zo plat mogelijk gem zie je? Grote verlege GOEDE VOORNEMENS OVER PROFESSIONALISERING SCHIETEN ER BIJ DOCENTEN VAAK BIJ IN, ZODRA HET DRUKKE SCHOOLSEIZOEN EENMAAL BEGONNEN IS. WAAROM ‘PAKKEN’ ZO WEINIG LEERKRACHTEN HUN PROFESSIONELE RUIMTE? EN GAAT HET LERARENREGISTER DAAR IETS IN VERANDEREN? DE VRAGEN PASSEREN TIJDENS EEN VERUS-RONDETAFELGESPREK, EVENALS DE STELLIGE ANTWOORDEN. “WE HEBBEN DE BEHOEFTE AAN ONTWIKKELING WEG GESELECTEERD.”
Het Christelijk Lyceum Zeist heeft sinds
voornemens al snel in het drukke schoolle-
elkaar vaker aan, we lopen makkelijker bij
begin van dit schoolseizoen een academie
ven. “Maar als je als school zelf cursussen
elkaar binnen. Voorheen was er een cultuur
voor leerkrachten. “Het is een manier om
aanbiedt, wordt daar ook goed gebruik van
van: ik trek mijn deur dicht, ik geef les. Nu
bij- en nascholing van docenten meer
gemaakt. De achttien plekken voor een
merk je dat de deuren langzaam open gaan
structuur te geven”, zegt Maarten van
cursus van vijf middagen die we in de herfst
en dat collega’s ook eens bij elkaar kijken.”
Dijk, docent Engels, hoofd van de prille
aanboden, waren in anderhalve dag
academie en tevens coördinator van het
volgeboekt.”
Gefronste wenkbrauwen Riemke Leusink, rector van het Christelijk
project Professionele Leergemeenschap pen van de Onderwijscoöperatie en de
Tegelijk ging de Zeister school aan de slag
Lyceum Zeist, valt haar docent bij: “Ik
VO-Raad.
met coaching van docenten. Twintig
verwacht van docenten dat ze verantwoor-
leerkrachten kregen daarvoor een opleiding.
delijkheid nemen voor hun eigen leerproces.
Veel docenten keren na de zomer vol
Zij begeleiden bijvoorbeeld nieuwe docenten
Ik zeg altijd: er is geen vak zo moeilijk als dat
goede voornemens terug op school, ook
twee jaar lang, maar coachen ook andere
van docent in het voortgezet onderwijs.
over hun eigen scholing. Vaak blijft het
collega’s. Van Dijk: “Collega’s voelen zich
Dus: je moet blijven leren. We hebben
daarbij, weet Van Dijk, en verzanden de
gewaardeerd en ondersteund. We spreken
structuren bedacht om die voortdurende
18
ool de structuur maakt. En wat enheid”
Meepraten? Kom op 21 mei naar VERUS 2015. Daar praten we met Joany Krijt en Albert Weishaupt verder over dit onderwerp.
VAN LINKS NAAR RECHTS: JOANY KRIJT, LIESBETH SCHÖNINGH, RIEMKE LEUSING, JAN-WILLEM STEGEMAN EN ALBERT WEISHAUPT
ontwikkeling te stimuleren en te faciliteren en
Voorzitter Joany Krijt van CNV Onderwijs
je samen vormgeven, die kun je niet ergens
– soms – ook een beetje af te dwingen.”
is daarmee redelijk gerustgesteld. “Het is
achter een bureau bedenken.” Dat betekent
prima om met elkaar kaders af te spreken
aan de andere kant dat ook docenten zich
Bij dat laatste woord aarzelt de rector even,
waarbinnen de professionalisering gebeurt.
daarvoor open moeten stellen en anderen in
zeker omdat aan tafel de voorzitter van CNV
Maar de manier waarop de professionali
hun wereld toelaten, betoogt Krijt.
Onderwijs direct haar wenkbrauwen fronst.
sering vorm krijgt en de keuzes die daarbij
“Professionele ruimte betekent niet: ik ben
Maar soms ontkom je niet aan een lichte
gemaakt worden, lijken mij toch vooral een
de docent, ik trek een cirkeltje om mij heen
dwang, reageert Leusink. “Iedere docent op
zaak van de docent zelf. Het gaat om de
en zeg vervolgens: hier mag jij niet komen.
onze school moet – en daar komt dus één
professionele dialoog: een docent moet niet
Het betekent wel dat je als docent gaat over
keer het woord moeten – minstens één keer
van een leidinggevende horen: ‘Jij moet
dingen waar jij het beste in bent. Daardoor
per jaar bij een collega in de klas kijken en
professionaliseren.’ Nee, ze moeten samen
gaat de kwaliteit van het onderwijs om-
een collega in de eigen klas ontvangen. En
praten over de vraag wat het beste bij hem
hoog.”
ik wil daar ook graag een verslagje van zien.
of haar past.”
Grote verlegenheid
Als het niet lukt, rollen er heus geen koppen. Maar dan gaan we wel even praten met
Alleen op die manier, via de weg van
Maar hoe komt het dan, zo luidt de vraag,
elkaar – dat is het enige drukmiddel dat wij
coachend leiderschap, kan een school de
dat zo weinig docenten die ruimte ook
heel voorzichtigjes inzetten.”
cultuur tot stand brengen waarin professio-
daadwerkelijk ‘pakken’? Waarom zijn er zo
nalisering optimaal gedijt. “Die cultuur moet
weinig Maartens? “Verlegenheid”, reageert
>
19
VAN LINKS NAAR RECHTS: MAARTEN VAN DIJK, TRUDE SCHMIDT EN JANNEMIEKE WIJGERGANGS
Jannemieke Wijgergangs, algemeen directeur van ROC A12. “Wij hebben op school de structuur helemaal omgedraaid, zo plat mogelijk gemaakt. Teams zijn vrij om na te denken over vorm en inhoud van onderwijs. En wat zie je? Grote verlegenheid om daar ook werkelijk invulling aan te geven.” “Maar we hebben onze docenten met elkaar toch ook zo geconditioneerd”, werpt Trude Schmidt tegen. Zij is directeur onderwijs bij CSG De Lage Waard in Papendrecht. “We hebben de behoefte aan ontwikkeling weg geselecteerd. En nu gaan we opeens zeggen dat je je als docent
nodig. In navolging van organisatieadviseur
ook cursussen doen. Hoe gaat dat?
moet ontwikkelen. Een docent wil autono-
Matthieu Weggeman pleit Weishaupt ervoor
’s Ochtends naar een cursus in Amsterdam,
mie; dat is een basisbehoefte van iedereen.
om de docent “in een andere positie te
leuk, even noteren dat ik er ben geweest,
Als je daaraan voldoet, is ieder mens
brengen, een zekere macht te geven, zodat
certificaat en hop. Een afvinklijst is het.
intrinsiek gemotiveerd om te leren. Het
hij de change agent wordt van het proces
U moet dit en dat doen, en dan krijgen we
probleem is dat wij nu gaan definiëren wat
binnen de school. De verandering begint bij
plotseling goed onderwijs – ik geloof er niks
goed voor de docent is. We spreken te
de docent, niet bij ons. Wij als leiders
van.”
weinig met de mensen in onze school en
hebben de rol om dat proces mee te helpen
luisteren onvoldoende naar wat zij nodig
vormgeven. Als we die bereidheid niet
“Het register is een gegeven”, reageert
hebben. Zolang wij dat niet doen, gebeurt er
hebben, kunnen we er oeverloos over blijven
Joany Krijt enigszins gestoken. “Ik snap niet
niks. Een mens wil niet ontwikkeld worden,
praten, maar verandert er uiteindelijk
waar jullie zo bang voor zijn. Je kunt ook
een mens wil zich ontwikkelen.”
helemaal niks.”
vanuit vertrouwen zeggen: laten we het
Er valt een kleine stilte aan tafel, waarin
Dwingerig Lerarenregister
register niet nodig om te professionaliseren.
instemmend gemompel klinkt. Albert
Op dit punt aangekomen, werpt
De professionalisering ligt bij de docent.
Weishaupt, directeur-bestuurder van het
Jannemieke Wijgergangs graag ‘een
Die regelt hij zelf. Dat Lerarenregister ligt
Roelof van Echten College en lector
knuppeltje’ op tafel. “Gaat het Leraren
helemaal bij hem. Als werkgever weet je: dat
Professionele Onderwijsorganisaties bij
register mij nu helpen bij het professio
is goed geregeld en ik heb gewoon mijn
Stenden Hogeschool, zegt: “Je kunt
naliseringsvraagstuk of niet? Zelf worstel
werkgever-werknemer relatie.”
docenten wel stimuleren tot professionele
ik ermee. Volgens mij is het register een
ontwikkeling, maar dat werkt alleen als je als
oude wereld in mijn nieuwe wereld.”
“Het probleem is”, aldus Riemke Leusink,
school ook een professionele organisatie
Het beroepsregister, opgezet door de
“dat tegenwoordig alles gevalideerd en
wilt zijn. In een schoolorganisatie heerst al
Onderwijscoöperatie, wil stimuleren dat
gemeten moet worden. Het idee leeft dat
snel de orde van de dag, waardoor er van
alle leraren consequent aan hun profes
alles meetbaar, maakbaar en stuurbaar is.
allerlei mooie idealen niks overeind blijft en
sionele ontwikkeling werken.
Het Lerarenregister gaat een fictieve
optimaal inzetten. Inderdaad heb je het
werkelijkheid creëren die geen afspiegeling
de docent makkelijk in de modus terecht“Ik heb geen enkel vertrouwen in dat
is van de realiteit. Bij professionalisering in
register”, reageert Albert Weishaupt. “Het is
het onderwijs gaat het veel meer om
Schoolleiders en bestuurders zullen hun
een papieren tijger. Het heeft iets dwinge-
informeel leren. Dat is moeilijk vast te leggen
docenten dus anders moeten aansturen,
rigs, het juridiseert. In de accountancy
in een document.”
vervolgt hij. En er zijn andere structuren
hebben ze ook een register, daar moeten ze
komt van: braaf uitvoeren van de les.”
20
•
rubriek opinie
Tekst: Wout Neutel, adviseur belangenbehartiging bij Verus
In de tang DAAR STA JE DAN ALS BESTUURDER OF DIRECTEUR WANNEER JE DE VRAAG KRIJGT HOE HET STAAT MET PASSEND ONDERWIJS. WAAR IS HET GESPREK IN DE AFGELOPEN MAANDEN OVER GEGAAN? GING HET OVER ONDERWIJS, GING HET OVER GELD OF GING HET OVER ALLE VERGADERINGEN WAAR JE NAARTOE MOEST?
Natuurlijk, in de aanloop naar passend
Dat gevoel krijg ik wanneer ik aan passend
onderwijs moesten eerst de samen
onderwijs denk. En het werd nog weer
werkingsverbanden gevormd worden.
eens bevestigd toen de Tweede Kamer
Dat gaf een hoop bestuurlijke drukte. Van de
sprak over het wetsvoorstel basisregister
oude, vertrouwde samenwerkingsverbanden
onderwijs. Een wetsvoorstel dat eerst als
WSNS naar de veel grotere samenwerkings-
hamerstuk op de agenda stond, maar
verbanden passend onderwijs. Niet
waar een oplettend Kamerlid toch ineens
gevraagd, toch gekregen. Ook de discussie
vraagtekens bij plaatste. Want wie heeft er
over de verdeling van het geld leidde de
nu gevraagd om een wet die scholen
aandacht af van waar het allemaal om te
verplicht om bij iedere leerling met een
doen was, namelijk zorgen dat er voor
ontwikkelingsperspectief een vinkje te zetten
iedere leerling een passende plek is. Toen
in BRON? Het onderwijs vast en zeker niet.
dat eenmaal was afgerond, werd het tijd om
Want zegt zo’n vinkje nou over het onder-
over te schakelen op de onderwijsinhoud.
wijs dat hij of zij ontvangt? Is het onderwijs
Maar ging het daar werkelijk over? Of
aan zo’n leerling daarmee goed? En wat is
bepalen bestuurlijke en financiële zaken
de volgende stap? Hebben we
nog steeds de agenda?
het niet erg ingewikkeld gemaakt? Toch zijn er tal van bevlogen bestuurders,
Onwillekeurig moest ik denken aan de
directeuren en onderwijsgevenden die in
bijeenkomst met Paul Frissen in oktober
weerwil van alle bureaucratische verplich
2014. Hij sprak toen de inmiddels veel
tingen iedere dag met volle inzet aan het
geciteerde woorden “In Nederland leeft
werk gaan om het beste onderwijs te
de diepe overtuiging dat als we iets maken,
realiseren. En laat ze alsjeblieft zelf uitmaken
als we het opschrijven, als we een regel
wat dat beste onderwijs is.
hebben… de wereld zich ernaar gaat
•
gedragen. In Den Haag denkt men dat als een wet is aangenomen, de wereld veranderd is.” Oftewel: “De professional is een oplossing, op zoek naar problemen die passen bij zijn oplossing.”
21
Tekst: Emmanuel Naaijkens | Fotografie: Dirk Kreijkamp
Ga jij je maar eens melden… 22
ga jij je maar eens melden…
Een leerling die dat te horen krijgt, kijkt meestal niet zo blij. In Verus Magazine juist wel. Zoals deze keer Dafke van der Schans (16) uit klas 4 vmbo-tl van het ds. Pierson College in Den Bosch. Dafke voelt conrector Fleur Cerini aan de tand.
“Ik was aardig maar kritisch” Wat was u voor een leerling? “Ik was een aardige leerling, maar ook best kritisch. Misschien zouden we dat nu wel ’lastig’ noemen. Ik heb behoorlijk lang over mijn schoolloopbaan gedaan, zo ben ik een keer blijven zitten. Buiten school was ik heel actief. Mijn focus lag niet op het leren, dat kwam pas later.”
Wat is waardevol in de omgang met leerlingen? “We zijn een school waar men oog heeft voor elkaar, ook al zijn we met zoʼn 1640 leerlingen een grote school. Ik hoor het terug van leerlingen en ervaar dat zelf ook. Docenten en mentoren kennen de leerlingen, de lijntjes zijn kort. Je merkt in de omgang dat het contact prettig is.”
Wat is er leuk aan uw werk? “Je kent de reclamespot: leraar, elke dag anders. Dat herken ik nog steeds in mijn werk. Ik ben met veel verschillende soorten dingen bezig. De mensen op de Pierson werken echt vanuit hun passie, dat vind ik het allerleukste. Je ziet leerlingen groeien en docenten zetten zich daar graag voor in.”
Wat zijn mindere momenten in uw werk? “Je moet soms gesprekken voeren met ouders en leerlingen waarin we met elkaar tot de conclusie komen dat het niet goed lukt. Of dat leerlingen niet op hun plek zijn. Dat vind ik dan heel jammer.”
Hoe ziet de school er over vijf jaar uit? “Dan bieden we onderwijs dat steeds meer op maat is en aansluit bij talenten en mogelijkheden. Wat kan de leerling goed, wat minder en waar moet je extra ondersteuning bieden? Het is veel meer een antwoord op wat individuele leerlingen nodig hebben.”
Wat vindt u belangrijk dat ik meeneem als ik aan het eind van het schooljaar wegga? “Ik hoop dat je terugkijkt op een heel leuke schoolperiode en dat je het hier naar je zin had. Maar vooral hoop ik dat je veel geleerd hebt, ook over jezelf. Wat zijn je sterke kanten, hoe kun je daarin de goede keuzes maken?”
•
23
scholen met lef
Tekst: Bert van der Kruk
9 Laat in je leiderschap van de school zien wie je bent en waar je voor staat.
“NIET VOOR DE VOETEN LOPEN”
VERUS MAGAZINE LAAT SCHOOLLEIDERS AAN HET WOORD OVER DE TIEN NOTIES IN HET BOEK SCHOLEN MET LEF VAN DICK DEN BAKKER, DIRECTEUR ONDERWIJS & IDENTITEIT BIJ VERUS. DIT KEER AGNES SCHAAFSMA, RECTOR VAN HET WILLEM LODEWIJK GYMNASIUM IN GRONINGEN (720 LEERLINGEN).
“Als je als leider datgene waar jij voor staat,
Het is mijn taak als leider om alle neuzen
niet in je organisatie herkent, heb je een
dezelfde kant op te krijgen. Van alle kanten
probleem. Je moet de manier van werken
probeer ik op te pakken wat er in school
op school dus zo organiseren dat dat goed
speelt en daarover het gesprek te openen.
op elkaar aansluit: wat de schoolleiding
Daarbij moet ik er vooral voor zorgen dat
belangrijk vindt, moet aansluiten bij wat het
ieders hoofdaandacht gevestigd blijft op
team, de leerlingen en de ouders belangrijk
wat hij of zij moet doen. Leerlingen en
vinden. Je moet dus niet alleen als persoon
docenten moeten gefocust zijn op de les,
integer zijn, maar ook als organisatie.
op de opleiding die we op onze school
Vorig jaar kreeg onze school bezoek van
geven – en daarbij doel ik niet alleen op het
vertegenwoordigers van een aantal andere
vaste curriculum, maar natuurlijk ook op de
zelfstandige gymnasia. Een van de bezoe-
vorming die we leerlingen meegeven op hun
kende docenten verwoordde zijn indruk
levensweg.
achteraf zo: ‘Deze school heeft een moreel
Ik zie het als mijn taak om leerlingen en
kompas.’ In een paar gesprekken op één
docenten niet voor de voeten te lopen met
Dick den Bakker schreef het boek
dag met leerlingen, docenten en ander
allerlei ideeën van mijzelf. Daarmee is niet
Scholen met lef uit liefde voor de huidige
personeel had hij geproefd waardoor onze
gezegd dat ik alles zomaar goed vind. Ik
én toekomstige kinderen en jongeren
school zich laat leiden. Het maakte niet uit
zie graag dat alle mensen op het niveau
die de scholen zullen bezoeken, in het
met wie hij sprak, iedereen zat op één lijn.
waarop zij werken en op de plek die aan
geloof en de hoop dat zij zullen bijdragen
Dat vond ik een mooi compliment.
hen is toevertrouwd, daadwerkelijk verant-
aan een menswaardige samenleving.
Dat kader van gedeelde waarden moet het
woordelijkheid nemen. Als dat niet gebeurt,
U kunt het boek bestellen via verus.nl.
handelen van elke dag sturen. Het helpt
dan hebben we het daarover, want dat kan
niet als je alleen maar een aantal regels en
natuurlijk niet: ik ga ervan uit dat ieder zijn
afspraken op papier zet, het moet een le-
of haar eigen plek invult. Mijn ervaring is dat
vend kompas zijn waarop je je met z’n allen
die plek beter wordt ingevuld naarmate ik
binnen de school richt. Die kernkwaliteiten –
mij er minder mee bemoei.”
hristelijk jd. in dat ke traditie t betekent n christelijk samen
Scholen met lef Scholen met lef
at voor een dat mijn dersteunen. hebben om onderwijs te raken.
Tien noties bij christelijk geïnspireerd onderwijs in een seculiere tijd
dige én scholen p dat ge
Dick den Bakker Dick den Bakker
waarbij het in ons geval gaat om onder meer ruimte voor talent van leerlingen, excellent onderwijs, persoonlijke begeleiding en een waardenvol schoolklimaat – houden we voortdurend levend in allerlei gesprekken, studiemiddagen en andere bijeenkomsten.
24
•
Oefenen in verlangen voorkomt een crash van de ziel
Tekst: Bert van der Kruk | Fotografie: Thinkstock
JONGEREN VAN NU ZIJN OPENER DAN OOIT. DAT BIEDT VEEL KANSEN, ZEGT ELS VAN DIJK, DIRECTEUR VAN DE EVANGELISCHE HOGESCHOOL IN AMERSFOORT. ZE SCHREEF EEN VERVOLG OP HAAR BOEKJE DE HUNKERENDE GENERATIE (2011), WAARIN ZE BETOOGDE DAT JONGEREN VOORAL VERLANGEN NAAR ZEKERHEID, NABIJHEID EN VERBONDENHEID. Oefenen in verlangen heet het vervolg. Wat wilt u daarmee zeggen?
U noemt dat oefenen een pedagogische opdracht. Waarom?
“De titel is ontleend aan een uitspraak van Augustinus, namelijk dat
“Ik kan het kort samenvatten met wat een joodse dichter ooit zei:
heel het leven een oefening in verlangen is. Verlangen naar God als
Op weg naar wijsheid is de eerste stap stilte, de tweede luisteren,
realiteit in je leven, naar lonkende vergezichten zoals het evangelie
de derde onthouden, de vierde oefenen en de vijfde onderwijzen
die biedt of naar echt contact met anderen. Verlangen heeft met
aan anderen. Dus ook kinderen en jongeren. Zij hebben dat
aandacht te maken, maar ook met geduld. Ik heb dat uitgelegd aan
verlangen niet vanzelf in zich. Om hen daarin te onderwijzen, zullen
de hand van het Franse woord attention, dat zowel verwijst naar
wij als generatie boven hen eerst weer zelf die oude kunst moeten
aandacht als naar wachten, attendre. Aandachtig in de wereld staan
beoefenen. Ook wij komen vaak moe uit ons werk, ploffen op de
en – zoals we vroeger zeiden – durven verwijlen bij de dingen, bij
bank en gaan achter ons beeldscherm zitten. Maar dat werkt dus
mensen en bij God – dat zijn we een beetje kwijtgeraakt in een
niet. Verlangen is werkelijk een oefening, het gaat niet vanzelf.”
wereld waarin we voortdurend achter onszelf aanhollen. Daardoor
•
lijken de diepere lagen van het leven onaangeroerd te blijven en riskeren we een crash van de ziel.”
“Misschien een beetje flauw om te zeggen, maar je moet beginnen
Ook oefenen in verlangen?
om het te organiseren. Maak tijd, ga op zoek naar een inspiratie-
Op vrijdag 10 april
bron: wie inspireert je, waarvan gaan jouw ogen glimmen? Als je
houdt de Evangelische
daarvoor geen rust plant, word je vanzelf ingevuld. Tijd en stilte zijn
Hogeschool in Amersfoort
niet meer vanzelfsprekend. We zijn bang om dingen te missen, we
het symposium ‘Oefenen
lijden aan Fear Of Missing Out (FOMO). Dat geldt zeker voor
in verlangen’. Daar wordt
jongeren: hun Whats App-groepen gaan dag en nacht door. Maar
ook het gelijknamige boek
wat gebeurt er nu als je eens verstilt? Als je de tijd neemt om te
van Els van Dijk gepresen-
luisteren? Pas in de stilte kun je verlangen: wat zou je willen
teerd. Meer informatie op
betekenen op deze aarde? Welke sporen wil jij nalaten? Dat zijn
www.eh.nl/symposium.
Hoe oefen je verlangen?
grote vragen die je in beweging zetten.”
25
NIEUWSPLEIN Meld je aan voor VERUS 2015 op donderdag 21 mei en kom samen met collega’s Vorige maand viel de uitnodiging voor
Frank du Mosch presenteert en leidt de
VERUS 2015 bij onze leden op de mat.
gesprekken. Onder anderen met Joany
Hét event voor het christelijk onderwijs in
Krijt en Albert Weishaupt over het leraren-
Spant! Bussum.
register en de professionalisering van de leraar.
Met onder anderen: • Paul van Geest, theoloog van het jaar 2014 • Ben Tiggelaar, schrijver, spreker en gedragswetenschapper • Petra Stienen, Arabiste, spreker en
Fotografie: Elisabeth Ismail (Ben Tiggelaar) /
Luister naar inspirerende sprekers en naar de verhalen van schoolleiders. Volg (praktische) workshops. Je bepaalt zelf aan welke workshop je wilt deelnemen. En natuurlijk is er ook ruime gelegenheid
publiciste (lees ook het interview met
voor ontmoeting. Het programma in Spant!
haar op pagina 10 en 11)
Bussum begint om 11.30 uur.
• Luc Stevens, emeritus hoogleraar
Jeanette Schols (Petra Stienen) / Erik Kottier
orthopedagogiek Universiteit Utrecht,
AANMELDEN KAN NU!
(Joany Krijt)
nu directeur NIVOZ
Ga voor meer informatie en aanmelden
• Joany Krijt, voorzitter CNV Onderwijs.
naar www.verus2015.nl
Verbinden en vieren Start de dag om 10.00 uur met een inspirerende viering in de Evangelisch-Lutherse Kerk in Bussum. We staan met elkaar stil bij onze christelijke inspiratie. Hoogleraar theologie Erik Borgman opent de viering. Guido de Bruin, adviseur identiteit, vertelt een Bijbelverhaal. De muzikale begeleiding wordt verzorgd door organist Jos van der Kooij en een koor met leerlingen van CSG De Goudse Waarden. De viering is rond 10.45 uur afgelopen. Om 11.30 uur start het programma van VERUS 2015 in Spant! Bussum. ← GUIDO DE BRUIN, ADVISEUR IDENTITEIT BIJ VERUS
26
•
nieuwsplein
The Netherlands: A country where teachers have a voice
Bussemaker in NRC Handelsblad:
“Rendement is geen doel van de prestatie-afspraken.” NRC.next checkte deze uitspraak en schrijft: “Er zijn aparte afspraken over rendement en kwaliteit, waarbij het eerste (verhoging van het rendement) wel degelijk een doel op zich is.” Conclusie: Bussemaker’s uitspraak is onwaar. #nextcheckt
In Nederland beslissen leerkrachten wat er
pre-prepared lessons, used by thousands in
Het artikel van The Atlantic gaat ook over
in hun klaslokaal gebeurt, niet de bureau
the U.S., is alien.” De OECD schreef in 2011
het vertrouwen en de vrijheid die school
craten. Dat schrijft de Amerikaanse website
dat Nederlandse scholen wereldwijd op
leiders hun leraren geven.
The Atlantic over ons “over het algemeen
twee na de meeste autonomie hebben in
“We have a program … but everyone does
succesvolle onderwijssysteem”.
het uitkiezen van toetsen en onderwijs
it their own way,” zegt iemand. Over een
Nederlandse leerkrachten vertellen dat ze
materiaal. Amerika stond 21e op de lijst van
andere schooldirecteur wordt geschreven
bepaalde onderwerpen moeten behandelen,
32 landen. Er is een positief verband tussen
dat hij nooit zijn leerkrachten checkt. “I don’t
maar hoe ze dat doen, bepalen ze zelf.
die vrijheid voor scholen om eigen keuzes te
know what they’re doing right now,” he said.
“The idea of a scripted curriculum with
maken, en de plek op internationale rankings.
“I don’t have to know.”
•
Agenda 26-3-2015
Paascongres
VO
Amersfoort
9.30 – 16.00 uur
Taco Visser
21-4-2015
Inspiratiedag Ouderbetrokkenheid
PO/VO
Amersfoort
9.00 – 17.00 uur
Monica Neomagus
23-4-2015
PBS Netwerk
VO
Huissen
9.00 – 18.30 uur
Pim Kalkman
21-5-2015
VERUS 2015
PO/VO/ MBO/HO
Spant! Bussum
10.00 – 17.00 uur
Corine de Reus
8-6-2015
Inspiratiedag Ouderbetrokkenheid
PO/VO
Amersfoort
9.00 – 17.00 uur
Monica Neomagus
Netwerkbijeenkomsten Ga voor informatie over alle data van komende netwerkbijeenkomsten naar www.verus.nl/kalender Cursussen Ga voor informatie over alle cursussen naar www.verus.nl/cursussen
27
juridische kwestie rubriek
Tekst: : Emmanuel Naaijkens m.m.v. mr. Kees Verhaart, advocaat bij Verus
DE SCHIJN
VAN TWEE
in diens rol van arts-gemachtigde, in de procedure op tafel komen.
PETTEN
In de praktijk is het tot nu toe niet ongebruikelijk dat bedrijfsartsen soms twee petten opzetten in dit soort procedures. Maar bij sommige
Een werknemer heeft dus danige rugklachten dat, na verloop van een ziekteperiode, herstel er niet meer inzit. Er
professioneel betrokkenen
Een bedrijfsarts die in een bezwarenprocedure voor een WIAuitkering ook als arts-gemachtigde optreedt namens de werkgever, wekt de schijn van partijdigheid. En dat is ongewenst, vindt de tuchtrechter.
bestond al langer een ongemakkelijk gevoel over die dubbelrol. Gelukkig heeft het Regionaal Tuchtcollege in Zwolle recent met een heldere uitspraak een eind gemaakt aan die schimmigheid. Het kan
wordt een arbeidsongeschiktheidsuitkering aangevraagd en in het kader van de Wet verbetering
niet zo zijn dat een bedrijfsarts, die betrokken is bij de bedrijfs
poortwachter beoordeelt het UWV of die aanvraag terecht is. De
geneeskundige behandeling van de zieke werknemer, op een later
uitslag is negatief. Volgens het UWV is de man wel in staat om zijn
moment namens de werkgever optreedt als arts-gemachtigde.
oude werkzaamheden weer op te pakken. De werkgever is het niet
Dat is een schending van zijn neutraliteit.
eens met de beslissing van het UWV; het werk is in zijn ogen wel te
Overigens betekent deze uitspraak niet dat een bedrijfsarts geen
zwaar voor de werknemer. Hij gaat daarom in beroep tegen het
kennis mag nemen van het medisch dossier in een WIA-zaak en
besluit van de uitkeringsinstantie.
daar geen commentaar op mag geven. Dit geldt temeer omdat de
Voor die procedure doet de baas een beroep op de bedrijfsarts.
arts in het voortraject een essentiële rol speelt. Maar hij mag dus
Hij vraagt de arts op te treden als arts-gemachtigde en die stemt
niet optreden namens de werkgever op een hoorzitting van het
daarin toe. Maar is de rol van de bedrijfsarts vanaf dat moment
UWV. Als een werkgever een arts-gemachtigde wil inschakelen,
juridisch-ethisch gezien nog wel in de haak? Door in de bezwaren-
dan zal hij op zoek moeten gaan naar een arts die op geen enkele
procedure op te treden namens de werkgever, ontstaat er op zijn
manier verbonden is aan de betreffende zaak.
minst de schijn van partijdigheid. Immers, een bedrijfsarts dient zowel het belang van de werkgever als de werknemer. Zijn opstelling
Het tuchtcollege heeft overigens geen maatregel opgelegd aan
is per definitie neutraal en daarbij is hij (of zij) ook een ‘vertrouwens-
de arts vanwege diens dubbele pet. Hij wekte wel de schijn van
persoon’ voor de werknemer waar het gaat om ziektebeelden en
partijdigheid, maar dat hij zich feitelijk ook zo gedragen heeft is niet
dergelijke. Het kan bijvoorbeeld niet zo zijn dat gegevens uit het
gebleken. Bedrijfsartsen zijn vanaf nu wel gewaarschuwd: ook de
medisch dossier, tegen de wil van de werknemer, via de bedrijfsarts,
schijn is niet langer acceptabel.
•
Heeft u vragen over dit onderwerp? Of over andere juridische zaken?
Onze juristen staan u graag te woord. Neem contact op met de juridische helpdesk van Verus, T 0348 74 44 60,
[email protected]. 28
ledenvoordeel
LEDENVOORDEEL: KANTOORARTIKELENCOLLECTIEF
“Ik kan geen verbeter punten bedenken” Tekst: Noël Houben
gauw een besparing van zo’n veertig procent mogelijk op kantoor- en school
VERUS EN VIJF ANDERE ORGANISATIES SLOTEN IN 2012 EEN COLLECTIEF AF MET LEVERANCIER LYRECO. LEDEN BEHALEN DAARDOOR BESPARINGEN TOT WEL ZEVENTIG PROCENT OP DE AANKOOP VAN KANTOOREN SCHOOLARTIKELEN. SCHOLEN KUNNEN ZICH NOG STEEDS AANSLUITEN BIJ HET COLLECTIEF: OF ZE NU GROOT OF KLEIN ZIJN.
artikelen. De hoogste kortingen gelden voor het zogenoemde kernassortiment: tot wel zeventig procent op de prijzen die elders gelden. Het is een mooi voorbeeld van wat een groot collectief kan bedingen.
Aanbesteden overbodig Naast de hoge kortingen en de goede service biedt het kantoorartikelencollectief
De christelijke scholengemeenschap
Aanzienlijke kortingen
nog een belangrijk voordeel: het bespaart
Willem de Zwijger uit Schoonhoven is met
CSG Willem de Zwijger maakte voor de
deelnemende scholen de rompslomp
ruim 1.000 leerlingen een voorbeeld van de
overstap naar Lyreco al gebruik van één
van een kostbare en ingewikkelde aan
laatstgenoemde categorie. De school voor
vaste leverancier voor school- en kantoorar-
bestedingsprocedure om een leverancier te
vmbo, havo en vwo sloot zich in 2013 aan
tikelen. Bezemer: “Over dit bedrijf waren we
selecteren. Die aanbesteding heeft advies-
bij het kantoorartikelencollectief. “Wij kopen
ook tevreden. Via het collectief konden we
bureau Yellow Way immers al in 2012 voor
van alles in bij Lyreco”, vertelt Linda
echter veel goedkoper inkopen, met een
het collectief uitgevoerd. Het is zeker voor
Bezemer. “Pennen, blocnotes, punaises,
vergelijkbare service. Dat maakte een
kleinere scholen geen sinecure. Ook leden
ordners: noem maar op. De website is
overstap aantrekkelijk.”
van Verus die zich nu aansluiten profiteren
makkelijk te navigeren, de bestelling is de
De kortingen die leden kunnen inboeken
van al deze voordelen. Bezemer zou niet
volgende dag al in huis. Er zijn ook geen
dankzij het collectief zijn inderdaad aan
meer anders willen. “Ik kan eigenlijk geen
bezorgkosten. Erg prettig allemaal.”
zienlijk. Voor een gemiddelde school is al
verbeterpunten bedenken.”
•
Meer informatie? Direct inschrijven?
Kijk op www.schoolinkoop.nl of neem contact op met Carlijn Kuijpers via
[email protected] of 073 614 00 10. 29
DE RONDVRAAG
HET NIVEAU MOET OMHO Marjolijn Kroezen pabostudent Inholland
“Ervaring komt met de jaren” “Zeker, afgestudeerde leraren moeten
Jonne Gaemers bestuursvoorzitter scholengroep Tabijn
“In toekomst universitair niveau”
een goed niveau bezitten. Maar wat
IN DE RONDVRAAG PONEERT VERUS EEN STELLING. BETROKKENEN UIT HET ONDERWIJS GEVEN HUN MENING. Tekst: Emmanuel Naaijkens
mensen vaak vergeten is dat leraren
“Ik ben het helemaal eens met de
brede kennis verwerven in plaats van
stelling. We hebben met zijn allen een
diepe. Wij, studenten, leren over
kwaliteitsagenda afgesproken, ook
allerlei zaken zoals Nederlands, reke-
voor het primair onderwijs.
nen, aardrijkskunde en geschiedenis.
Dus begin op de pabo. Er zou veel
Vaak worden echter de pedagogische
meer aandacht moeten zijn voor het
en didactische vakken vergeten. Ook
verhogen van de instructievaardig-
hierin krijgen wij les. Is het niet zo dat
heid, in relatie tot differentiëren in de
ervaring met de jaren komt? Zo is
klas. Dat is een cruciaal onderdeel van
het ook met onze kennis. Hoe langer
het onderwijsproces. Daar is nog een
je voor een bepaalde klas staat hoe
behoorlijke slag te maken, voor het
meer inzicht je krijgt. Mijn mening is
zittend personeel maar ook voor
dan ook duidelijk: kennis en ervaring
nieuwe leerkrachten. De toelatings
komen met de jaren, hoewel er een
eisen voor de pabo moeten omhoog.
goede basis gelegd moet worden op
En op de langere termijn zou het
de pabo’s.”
absolute doel moeten zijn dat er, net als in de Scandinavische landen, alleen nog maar universitair geschoolde leerkrachten voor de klas staan.”
30
de rondvraag
U VAN DE PABO’S OOG Peter Antes directeur en stagebegeleider De Hoeksteen in Nijkerk
“Toelating verscherpen” “Het is een ingewikkelde vraag. Op
Harrie van de Ven directeur Fontys Hogeschool Kind en Educatie
Prof. Doret de Ruyter opleidingsdirecteur Pedagogische wetenschappen VU
“Pabo aantoonbaar beter”
“Meer oog voor reflectie”
mijn school hebben we tien jonge
“Ik vind het lastig om in algemene zin
afgestudeerden en die doen het
“Het niveau van de pabo is aantoon-
te zeggen dat het niveau omhoog
buitengewoon goed, ze zijn van hoog
baar omhoog gegaan. Sinds 2007 is
moet, want ik ken niet het niveau van
niveau. Als je het zo bekijkt mankeert
er een enorme slag gemaakt met
alle pabo’s. Maar het niveau moet wel
er niks aan de pabo. Tegelijkertijd kom
onder meer de invoering van de
hoog zijn. Op dit moment is er veel
ik ook veel op de pabo en voer onder
reken- en taaltoetsen, de landelijke
aandacht voor het kennisniveau van
andere afstudeergesprekken en ik
kennisbasis en het verhogen van het
studenten, zie bijvoorbeeld de
zie dan dat onze afgestudeerden
niveau van afstuderen. Niet iedereen
invoering van toelatingstoetsen, en
uitzonderingen zijn. Wat mij betreft
kan meer naar de pabo, er wordt nu
dat is terecht. Het is echter een
gaan de toelatingseisen voor de
voor de poort een toelatingstoets
slechte zaak dat er nauwelijks
pabo omhoog en wordt de selectie
afgenomen. Wij zijn recent gevisiteerd
aandacht is voor reflexief denken. Het
scherper. En ik ben voor een
door experts en daaruit bleek dat het
is geweldig belangrijk dat studenten
universitaire pabo, want leerkracht is
afstudeerniveau bij Fontys onom
leren zichzelf vragen te stellen als
een complex beroep. Maar daarnaast
stotelijk goed is. Dat geldt ook voor
‘waarom en waartoe geef ik eigenlijk
blijft er behoefte aan praktische
andere pabo’s. Waar het in de
onderwijs, en hoe kan ik dat het beste
hbo’ers. Een goede mix in een team
beeldvorming misschien mis gaat is
doen?’. Zij staan straks als professio-
zou goud zijn.”
dat wij studenten afleveren op start-
nals voor de klas en worden met dat
bekwaam niveau. Dáár moet je ze op
soort vragen geconfronteerd.”
beoordelen. Daarna moeten ze zich nog door ontwikkelen.”
31
VIEREN VERBINDEN VERBETEREN
21 MEI: EVENT VERUS 2015 U EN UW COLLEGA’S ZIJN VAN HARTE WELKOM OP HÉT EVENT VOOR HET CHRISTELIJK ONDERWIJS OP 21 MEI: VERUS 2015. EEN DAG VOL ONTMOETING EN BEZIELING OVER WAAR HET IN HET CHRISTELIJK ONDERWIJS OM DRAAIT.
AANMELDEN KAN NU! GA NAAR WWW.VERUS2015.NL VRAGEN? Mail naar
[email protected]
• INSPIRERENDE SPREKERS • IN DEBAT • VERHALEN VAN AUTHENTIEKE SCHOOLLEIDERS • PRAKTISCHE WORKSHOPS • ONTSPANNING • RUIMTE VOOR ONTMOETING MET: Ben Tiggelaar, Petra Stienen, Frank du Mosch, Paul van Geest, Joany Krijt, Ahwraham Soetendorp, Luc Stevens
“Warme ontvangst, mooie ontmoetingen en inspirerende verhalen. Bedankt!” Een spontane reactie op Twitter van een bezoeker van VERUS 2014.
