Prik 1 Het Geluksbudget

Sociale Herovering van de Riet

Prik 1 Het Geluksbudget

Aanleiding

Mensen gaan pas iets voor de buurt doen als hun eigen leven op orde is. En voor een deel

In Almelo wordt al enige tijd gewerkt met het PGB

van de mensen in De Riet is dat niet het geval. Achter de voordeur zijn problemen om op

(persoonsgebonden budget) Welzijn, een budget

te lossen. Hoe kunnen mensen verder geholpen worden zodat ze zich gaan inzetten voor

voor chronisch zieke mensen. Deze mensen

de verbetering van hun eigen toekomst en hun buurt? Het Geluksbudget beoogt mensen

worden met beperkt budget in staat gesteld iets te

te prikkelen een stapje te zetten naar meer zelfvertrouwen door een droom of wens waar

ondernemen waar ze anders niet aan toe zouden

te maken. De deelnemer bepaalt zelf welke stappen hij wil zetten.

komen. De praktijk leert dat deelnemers aan het PGB-welzijn hun ziekte als minder belastend ervaren omdat ze iets doen waaraan ze plezier beleven. Dat geeft hen nieuwe energie. Veelal leidt de activiteit tot meer sociale contacten. In het PGB

In het kort

welzijn ligt het accent op wat de persoon in kwestie kan en wil en niet op wat iemand niet meer kan.

Doel

Het waarmaken van een droom of wens om het welzijn te verbeteren.

Doelgroep Mensen die hun leven niet op orde hebben, een droom hebben en hierbij een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Projectleider

Gemeente Almelo

Uitvoerende organisatie Gemeente Almelo Overige organisaties Scoop Welzijn, Makuya, basisschool De Kubus (voorheen Reigershöfte), Politie Twente (wijkagent de Riet), Maatschappelijk Werk Noord West Twente, de woningcorporaties Beter Wonen en St Joseph, MEE Twente, de Stichting Thuiszorg Noord West Twente Budget

225.000 euro

Geluksbudget

Maximaal 750 euro per huishouden

Innovatie Mensen uitdagen te dromen, te denken vanuit kansen, waardoor zij meer zelfvertrouwen krijgen. De deelnemer gaat zelf aan de slag met zijn of haar wens. De professionals werken vraaggericht, coachend en leveren maatwerk.

pagina 14 I ‘Het Geluksbudget’

Op deze methodiek wordt voortgeborduurd in het Geluksbudget.

De pijlers van het Geluksbudget

Riet. Het KennisInstituut Stedelijke Samenleving

Aanmelders en criteria

Bij het Geluksbudget staat de eigen kracht van de

en de gemeente Almelo hebben onder meer een

Mensen die werkzaam zijn voor organisaties in

mens centraal. De deelnemer wordt uitgedaagd

“benen op tafelbijeenkomst” georganiseerd om

de buurt zoals leerkrachten van de basisschool,

te dromen. Daarbij bepaalt niet de coach of

de aanpak van het Geluksbudget te verfijnen.

de wijkagent, maatschappelijk werkers, en mede-

instelling wat goed is maar de deelnemer zelf.

Op deze bijeenkomst hebben deskundigen uit de

werkers van de woningcorporaties, zijn benaderd

Het Geluksbudget is een middel om mensen over

praktijk en de wetenschap een aantal vragen rond

met de vraag of zij willen meewerken aan het

de streep te trekken en de uitvoering van hun

het Geluksbudget besproken en bediscussieerd. Een

Geluksbudget. Zij hebben veel contacten in de

droom ter hand te nemen. De gemeente stelt geld

van de vragen luidde: moeten we criteria aanleggen

buurt en kennen de bewoners goed. Vandaar dat

ter beschikking om de wens te laten uitkomen.

om deelnemers te selecteren en zo ja welke criteria

hen is gevraagd om deelnemers voor te dragen

In ruil daarvoor zet de deelnemer een stap om

moeten dat zijn? Het resultaat is dat de gemeente

voor het Geluksbudget. In eerste instantie hebben

zelf vooruit te komen. Het kan ook zijn dat hij

Almelo bewust heeft gekozen voor een experimentele

deze partijen aangegeven behoefte te hebben aan

als tegenprestatie iets gaat doen voor anderen

aanpak die gaandeweg aangepast wordt als dat

criteria voor aanmelding. De projectleider heeft

bijvoorbeeld vrijwilligerswerk in de buurt.

nodig is. Er is geen lijst met criteria gemaakt waaraan

veel energie gestoken in het uitleggen van de

deelnemers moeten voldoen. In principe komt iedere

experimentele aanpak.

Het begin

bewoner van de Riet die een steuntje in de rug kan

De ideeën voor het Geluksbudget zijn verder

gebruiken en die een droom heeft waaraan hij zelf

uitgewerkt en toegesneden op de wijk Almelo de

wil werken in aanmerking voor het Geluksbudget.

‘Het Geluksbudget’ I pagina 15


De aanmelding en het vervolg

bepaald of het geluksbudget wordt toegewezen. Er

gesprek is een open houding van de coach om het

Als een organisatie iemand op het oog heeft om

wordt een coach gezocht die past bij de deelnemer

vertrouwen van de deelnemer te winnen. Geen

deel te nemen aan het Geluksbudget dan wordt

en zij gaan samen aan de slag.

enkele droom of wens is bij voorbaat uitgesloten.

contact gezocht met deze potentiële deelnemer.

Soms komt de coach uit het netwerk van de

Wat zijn de dromen of wensen? In de loop van het

Het doel van het Geluksbudget en de procedure

deelnemer of is het een hulpverlener waarmee

leven kunnen passies ondergesneeuwd raken. Dan

wordt uitgelegd. Als de persoon in kwestie ervoor

de deelnemer al een vertrouwensband heeft.

wordt de deelnemer gevraagd terug te denken aan

voelt om deel te nemen aan het Geluksbudget,

Voor wensen zoals het uitgeven van een boek of

zijn kindertijd om dromen te achterhalen. Soms

wordt het aanmeldingsformulier ingevuld en

voor een cursus video en fotografie zijn coaches

zoekt de deelnemer samen met de coach uit waar

opgestuurd naar de projectleider. Daarna wordt het

gezocht met specifieke kennis op dat vlak.

zijn sterke punten liggen. Als de deelnemer weet

huishouden bezocht voor een intake gesprek. Om

wat hij zou willen doen, gaat hij zelf op pad. De

inzicht te krijgen in de situatie van de deelnemer

Deelnemer en coach

coach heeft een ondersteunende rol: hij helpt bij

wordt aan de hand van een lijst met onderwerpen

De coach gaat op bezoek bij de deelnemer. Som-

het op gang brengen van het proces en bemoedigt

een open gesprek gevoerd met de deelnemer. Ook

mige deelnemers hebben meteen een concreet

maar neemt niet over. Doordat de deelnemer werkt

wordt gesproken over de dromen en wensen die

idee. Anderen hebben meer tijd nodig om werkelijke

vanuit zijn sterke punten en competenties en kleine

de deelnemer heeft. De dromen en wensen kunnen

wensen of dromen te achterhalen. Dat heeft vaak

stappen zet neemt zijn zelfvertrouwen toe. Daardoor

betrekking hebben op allerlei leefgebieden.

te maken met een negatief beeld dat de deelnemer

worden vervolgstappen makkelijker.

Vervolgens wordt in overleg met de projectleider

van zichzelf heeft. Een voorwaarde voor een goed


Zorgtraject

woord door middel van bonnen. Goede afspraken

Zij gaat naar haar werk maar waagt zich verder

Een aantal deelnemers heeft een zorgtraject nodig.

tussen deelnemer en coach wijzen uit dat dat

niet buiten de deur. Ook niet voor kraamvisites of

Dan is het de taak van de coach een deelnemer

mogelijk is.

verjaardagen omdat ze dan altijd dezelfde kleren

in te lichten over instanties of regelingen bijvoor-

draagt. Zij heeft samen met haar dochter een

beeld het maatschappelijk werk, de thuiszorg of

Deelnemers dromen

lijstje gemaakt van kleding die ze nodig heeft. Om

de Stadsbank. Ook hier wordt gezocht naar een

In september 2007 zijn de eerste deelnemers van

de inkopen te doen moet ze de straat op. Ze begint

aan-bod op maat. De regie ligt bij de deelnemer

start gegaan met hun Geluksbudget. De dromen en

met één boodschap en telkens wordt de winkeltijd

en de coach ondersteunt.

wensen van de deelnemers aan het Geluksbudget

opgevoerd. Haar zelfvertrouwen neemt toe. Ze

lopen zeer uiteen. Uit veel gesprekken die de

breidt haar activiteiten uit. Ze durft nu weer naar

Budget

intaker en de coach hebben gevoerd blijkt dat

een feestje. Ze heeft ook een cursus yoga gevolgd.

Voor de uitvoering van een droom of wens is

deelnemers om verschillende redenen een tamelijk

Door het Geluksbudget is ze geprikkeld een stap te

maximaal € 750,- per deelnemer of huishouden

geïsoleerd leven leiden. Hier volgen een paar

zetten naar meer zelfvertrouwen.

beschikbaar. In het algemeen worden de reken-

voorbeelden van dromen.

ingen voor de activiteiten van de deelnemer opge-

Een oudere vrouw van zestig jaar droomt van leren

stuurd naar de projectleider die ze vervolgens

Een vrouw heeft maar twee setjes kleren. Ze

lezen en schrijven. Zij heeft de lagere school niet

betaald. In enkele gevallen krijgt de deelnemer een

wil wel graag kleding kopen maar heeft geen

afgemaakt en is daarna niet meer in de gelegen-

voorschot en worden uitgaven achteraf verant-

geld en bovendien heeft ze last van straatvrees.

heid geweest om een alfabetiseringscursus te



volgen. Zij heeft veel meegemaakt. Zij en haar

Een vrouw kan niet aan het werk komen. Zij wil

Een vrouw wil een nieuwe fiets. Zij doet al

coach hebben een cursus voor laaggeletterden

graag beter Nederlands leren spreken en meer

vrijwilligerswerk in de buurt maar is niet zo

bij het ROC gevonden. Op deze cursus ontmoet

contacten onderhouden met anderen. Haar man

weerbaar. In ruil voor de fiets heeft ze bij het

ze lotgenoten. Het Geluks-budget zet ze in voor

heeft een psychische stoornis waardoor de situatie

maatschappelijk werk een assertiviteitscursus

een visuitrusting. Vissen is haar oude hobby. Voor

thuis niet makkelijk is. Het ROC is voor haar te

gevolgd. De resultaten van deze cursus worden

haar gevoel telt ze weer mee aan de kant van het

weinig intensief en daarom heeft ze gezocht naar

meteen zichtbaar voor haar buurtgenoten omdat

kanaal.

een privé docent. Dat is mogelijk door het inzetten

ze beter voor zichzelf kan opkomen.

van het budget. Een vrouw droomt ervan om naar een concert van

Een vrouw wil graag nieuwe gordijnen. Ze blijkt aan een angststoornis te lijden. Ze heeft daarvoor

Een vrouw wil graag een laptop, voor zichzelf en

René Froger te gaan met haar dochter, schoonzoon

psychische hulp gekregen en een coachingstraject.

haar kinderen. Zij heeft daarvoor geen geld. Ze

en zoon. Door financiële problemen kan zij deze

Ze heeft zelf tweedehands gordijnen op de kop

kan goed djembé spelen. Ze wil die hobby weer

wens niet verwezenlijken. Zij heeft ook psychische

getikt. Daarnaast heeft ze een jaar lang een cursus

op pakken. In ruil voor de laptop die ze krijgt uit

problemen maar door een vervelende ervaring

tekenen en schilderen gevolgd uit het Geluks-

het Geluksbudget, geeft ze djembélessen in het

geen behoefte daar wat aan te doen. In ruil voor

budget als tegenprestatie voor de stappen die ze

buurtcentrum.

concertkaarten heeft ze de stap gezet naar een

heeft gezet richting hulp.


hulpverlener van eigen keus.

Ervaring van de projectorganisatie Wat zijn de ervaringen van de projectorganisatie met het geluksbudget?

• Het is van belang dat de intaker en de coach een open houding hebben naar de deelnemer.

De volgende discussiepunten en vragen zijn aan bod gekomen.

• De afstand tussen de belevingswereld van beleids-

• De experimentele aanpak, die gaandeweg wordt

makers en de doelgroep is groot. De doelgroep is

Hoe gaat het nu verder met de deelnemers van het

doorontwikkeld werkt goed. Het project kan

vaak bezig met de eerste levensbehoeften. Voor

Geluksbudget?

snel van start gaan. Het geeft ruimte om dingen

hen is nadenken over een cursus of baan vaak

De deelnemers aan het Geluksbudget worden

uit te proberen. Wel kost het extra tijd om aan

een stap te ver.

na het traject niet meer gevolgd. In sommige

• Het is belangrijk dat aan de deelnemer in het

gevallen wordt wel gekeken of bijvoorbeeld hulp-

eerste gesprek met aanmelder, maar ook later,

verlening gecontinueerd kan worden. Zo krijgen

• De persoonlijke benadering van de intaker en de

duidelijk wordt uitgelegd waar het Geluksbudget

een paar mensen nu nog steeds ondersteunende

coach leveren goede resultaten op. Het geeft de

over gaat om geen verkeerde verwachtingen te

begeleiding van de Thuiszorg. Van de deelnemers

deel-nemers een goed gevoel en het motiveert

wekken.

aan het Geluksbudget heeft rond 80% ook

de partnerorganisaties uit te leggen wat zo’n experimentele aanpak inhoudt.

andere hulp gekregen tijdens het traject. De deel-

hen om weer positieve dingen te ondernemen. Ook het zetten van kleine stappen en de focus

Discussie

nemers waren vaak niet op de hoogte van de

op competenties van de deelnemers blijkt een

Op 11 maart 2009 is een miniconferentie gehouden

mogelijkheden.

sterk punt.

over de Sociale Herovering van De Riet. In één van de werkgroepen is het Geluksbudget besproken.



Wat zijn de criteria om deel te kunnen nemen?

Hoeveel huisbezoeken zijn er nodig?

Hoeveel mensen hebben meegedaan aan het

In principe komen alle bewoners van De Riet in

Voor de intake worden de deelnemers gemiddeld

Geluksbudget?

aanmerking die een steuntje in de rug kunnen

een tot drie keer bezocht. De bezoeken duren een

Het project Geluksbudget is afgesloten en in totaal

gebruiken. Deelnemers worden door de partner-

tot twee uur. Het coachingstraject vergt in het

hebben 65 mensen een intakegesprek gehad.

instellingen in de buurt aangemeld. Deze ver-

algemeen meer tijd. Standaard is daarvoor twintig

Daarvan zijn 16 mensen voortijdig uitgevallen.

wijzende partners kijken ook naar motivatie van

uur gereserveerd maar in het ene geval is minder

De uitvalredenen waren verschillend: gebrek aan

deelnemers. Veelal zijn mensen voorgedragen

en in het andere geval meer tijd nodig. De eerste

motivatie van de deelnemer, verhuizing, door-

die niet uit zichzelf een Geluksbudget zouden

coachingsgesprekken duren een tot twee uur en

verwijzing naar een reguliere voorziening, etc.

aanvragen.

naarmate het traject vordert, wordt de tijd per

Uiteindelijk hebben 41 mensen hun droom waar-

gesprek korter. Het leveren van maatwerk kost veel

gemaakt met het Geluksbudget.

Ontstaat er door deze werkwijze meer inte-

tijd en energie maar blijkt wel effectief te zijn.

Is er een vervolg op het Geluksbudget?

graliteit? Ja, maar ook door de WMO groeien organisaties

Is men bij het Geluksbudget niet erg streng met

De methodiek wordt nog steeds gebruikt maar

meer naar elkaar toe. De werkwijze van organisaties

het motto ‘voor wat hoort wat’?

niet specifiek voor bewoners van De Riet. Op dit

is meer gericht op meedenken met de deelnemer.

Die mening is men in Almelo niet toegedaan. De

moment worden 50 mensen met een bijstands-

Wat kunt u zelf doen en wat kunt u voor een ander

plannen die deelnemers hebben gemaakt zijn

uitkering benaderd. Het gaat om een project dat

doen en waarmee kunnen wij u helpen?

haalbaar, want ze zijn allemaal uitgevoerd. Dat

valt onder het PGB-Welzijn in Almelo. Daarnaast

komt doordat de deelnemers zelf de plannen

is een proef met gezinscoaches gestart waarin

hebben gemaakt.

wordt voort-gebouwd op dezelfde methodiek.

Ja, cliënten moeten het budget terugbetalen

Het lijkt erop dat er meer vrouwen dan mannen

Hoe houd je de mensen in de gaten?

als zij de afgesproken activiteit niet uitvoeren.

deelnemen aan het project, klopt dat? Hebben

Als er meer dingen aan de hand zijn, wordt

Bij het Geluksbudget heeft die situatie zich niet

mannen geen problemen of hebben vrouwen meer

doorverwezen naar andere organisaties of instel-

voorgedaan.

hulp nodig?

lingen voor structurele hulp. Deze organisaties en

Het is juist dat meer vrouwen dan mannen hebben

instellingen blijven eindverantwoordelijk voor de

deelgenomen aan het Geluksbudget. Het was

reguliere hulp aan de wijkbewoners. Deelnemers

geen bewuste keuze. Het heeft vermoedelijk met

worden na afsluiting van het Geluksbudget niet

een aantal zaken te maken. Veel deelnemers zijn

verder gevolgd.

Wordt er een contract opgemaakt met de deelnemer?

aangemeld door basisscholen. Vaders komen minder bij de school dan moeders. Verder wonen veel alleenstaande moeders in De Riet. Daarnaast zijn het vaak vrouwen die de aanmelding doen en dat heeft vermoedelijk ook invloed op wie deelneemt.


Joep Scheffer heeft Gé Stieber en Catrien Convent begeleid bij het uitgeven van hun kinderboek.

Het boek is uitgegeven in het kader van de Sociale Herovering de Riet, een gemeentelijk project. De gemeente stelde voor het boek cadeau te doen aan de leerlingen van groep

‘Zowel Gé als Catrien hadden al eerder een

8 van de basisschool in de Riet. De leerlingen

aantal boeken in eigen beheer uitgegeven. Zij

waren ook aanwezig bij de boekpresentatie

wilden met het Geluksbudget het boek dat zij

in het wijkcentrum De Schöppe. Ze waren

samen hadden geschreven laten uitgeven door

blij met het boek. Bij de presentatie waren

een ‘echte’ uitgever. Na mijn eerste bezoek werd

ook mensen van de krant. De auteurs hebben

al snel duidelijk wat de bedoeling was. Ik heb

hun boek gesigneerd. Het werd een gezellige

aangegeven wat goed was aan het boek en

middag. Gé Stieber en Catrien Convent waren

wat verbeterd kon worden bijvoorbeeld kortere

zeer tevreden over het resultaat. Het boek is

zinnen. Het ging tenslotte om een jeugdboek. Zo

te koop in de boekwinkels in Almelo’.

was er nog een aantal zaken die de auteurs zelf zouden verbeteren. Na een maand kwam ik voor de tweede keer op ‘werkbezoek’. Gé en Catrien hadden het manuscript zo aangepast dat het naar de redacteur kon voor lezing en correctie. De auteurs keurden de correcties goed. De tekst ging naar de vormgever die een proef maakte.

Lidy Noorman van Makuya en coach voor het Geluksbudget.

in De Riet: Mijntje Haaksmeester. Zij heeft sinds kort haar eigen atelier aan huis. Ze helpt mensen met het maken van hun eigen kleding en gaat

In overleg met de auteurs werden enkele wijzigingen aangebracht. Het boek kon naar de

‘Als coach heb ik tot nu toe vijftien mensen

binnenkort workshops geven bij Alexandra

printer en de tekst is gebonden. Drukken was

begeleid

hebben

(gesloten inrichting voor jeugdzorg red.). Mijntje

gezien de beperkte oplage geen optie.

aangevraagd en gekregen. Ik vind het een

raakte geïnspireerd door het boek ‘Alle dagen

geweldig initiatief. Ik ben van mening dat je

schuld’, praktijkverhalen over armoede, van

op deze manier kijkt naar datgene wat mensen

Mirjam Pool. Voor de mensen die in dat boek

wel kunnen, en niet naar wat ze niet kunnen.

worden beschreven, dáár wil zij het voor doen.

Fantastisch. Je kijkt naar hun passie, naar hun

Zo zijn er nog tientallen voorbeelden te geven.

eigen kracht. Vanuit die kracht kunnen de

Dankzij het Geluksbudget worden mensen

mensen groeien en hun eigen leven richting

enthousiast gemaakt. Zij worden gestimuleerd

geven. Zo heb ik onder andere een mevrouw

om hun leven een andere draai te geven. En er is

begeleid die een eigen naaiatelier is begonnen

vaak maar weinig nodig om dat te bereiken.’

die

een

Geluksbudget




Reflectie Geluksbudget: Doel of middel? Ap van Straaten, Project- en methodiekontwikkeling Raster Welzijn Het verhaal van de viskoffer. Een verhaal zo klaar als een klontje: een man wordt getroffen

bijpassen. “Da’s mooi”, mompelt de man, “want

door een hersenbloeding. Daarna wordt ie nooit meer de oude en een regelmatige bezoeker

je had natuurlijk wel begrepen dat die aanschaf

van het medisch circuit. Ook financieel wordt ie hard getroffen.

van de viskoffer eigenlijk niet kon. Zal mijn vrouw ook blij mee zijn. Kunnen we toch een paar dagen

Uit het Geluksbudget van de gemeente Almelo

zoeker van het medisch circuit. Ook financieel

krijgt ie een bedrag waarmee een viskoffer en

wordt ie hard getroffen. Op een dag komt er

hengel kan worden aangeschaft. Sindsdien vist

iemand langs. Zomaar een man die geïnteresseerd

Het wondermiddel is misschien wel die niet nader

ie dagelijks en bezoekt het medisch circuit alleen

is. Een gesprekje voor het huis op het bankje. Over

genoemde gemeenteman (of vrouw). Hoe kreeg

nog voor de griepprik.

koetjes en kalfjes. In de weken erop praten de

hij de man op een reis terug, hoe bracht hij ‘m

Hier is geen speld tussen te krijgen: iedereen

mannen nog een aantal keren. Ze maken samen

op de gedachte van het oppakken van een oude

snapt de enorme winst voor de man zelf, voor zijn

een reis terug door het leven. Van alles komt ter

hobby, hoe motiveerde hij ‘m? Bood hij aandacht

omgeving en ook voor de samenleving. Leve het

sprake, ook het vissen. Dat was vroeger, dertig

en troost, wist hij precies op het goede moment

Almelose wondermiddel: het Geluksbudget.

jaar geleden, zijn grote liefde. Vele gesprekken

“vissen” er uit te lichten als mogelijke attractor

op vakantie.”

later: de man is op andere gedachten gekomen.

voor de toekomst? Welke set aan instrumenten

Kort daarop sprak ik de - zeer betrokken-project-

De reis terug is gemaakt en de reis in de toekomst

gebruikte hij om de motivatie tot handelen te

leider. De raad had zojuist besloten om 100 extra

staat voor de deur. Hij zou het liefst zijn grote

prikkelen? En hoe lang hield hij de mogelijkheid

Geluksbudgetten beschikbaar te stellen voor een

hobby weer oppakken. Daar heeft hij nu tijd voor.

van het inzetten van extra geld voor zich?

bepaalde wijk. Het Almelose Dagblad maakte er

Zijn vrouw en zoon stimuleren hem daarin.

Het wonder is dat hij durfde te vertrouwen op

een groot artikel van: extra geld voor 100 huis-

Met zijn zoon koopt ie een hengel en een viskoffer.

een wonder, op de chaos theorie van kleine

houdens aan de onderkant van de samen-

Wel een uitgave, vakantiegeld bijna weg... maar

gebeurtenissen en grote gevolgen.

leving. De vertaling in de wijk volgde snel: er

toch. Hij kan vissen.

vooral voor zorgen dat je dat budget niet kreeg.

Een week later schuift zijn wekelijkse gespreks-

Er dreigde een soort loosers-imago. De opgave

partner weer aan. Die maakt zijn dag helemaal

voor de projectleider werd dan ook: hoe vind ik

goed met het bericht dat de viskoffer betaald

100 huishoudens. Het wondermiddel was tot doel

wordt door de gemeente. Die vindt het namelijk

verheven en het resultaat het wegzetten van het

belangrijk dat ook mensen met een ziekte of een

wondermiddel.

handicap zoveel mogelijk mee kunnen doen aan

Terug naar de viskoffer. Het verhaal is waarschijn-

de samenleving. Bijvoorbeeld door mee te doen

lijk anders en veel genuanceerder: een man wordt

aan activiteiten, door hobby’s te kunnen blijven

getroffen door een hersenbloeding. Daarna wordt

uitoefenen, door de krant te kunnen blijven lezen

ie nooit meer de oude en een regelmatige be-

En als geld een hobbel is dan kan de gemeente



Prik 2 Buurtrestaurant

Aanleiding

Het Buurtrestaurant is een plek waar mensen uit de buurt elkaar kunnen ontmoeten.

Uit gesprekken met wijkfunctionarissen in De Riet

Het is een laagdrempelige gelegenheid waar voor weinig geld een gezonde maaltijd

is naar voren gekomen dat sommige, veelal oudere,

kan worden gebruikt.

bewoners eenzaam zijn en geïsoleerd leven. Dat is ook de bevinding van Scoop Ouderenwerk. Medewerkers van Scoop hebben met alle ouderen in de buurt een persoonlijk gesprek gevoerd.

In het kort

Dat is de aanleiding om een buurtrestaurant op

Doel Sociale cohesie vergroten, tegengaan van vereenzaming, betaalbare en gezonde voeding serveren, eetpatronen veranderen.

elkaar ongedwongen te ontmoeten.

te zetten, immers dat is een geschikte plaats om

Doelgroep

(Seniore) buurtbewoners.

Projectleider

Gemeente Almelo

Uitgangspunten en partners Een restaurant vóór en dóór de buurt was het uitgangspunt van dit deelproject. Het restaurant

Stuurgroep Gemeente Almelo waaronder afdeling Stedelijk Beheer en Thuiszorg Noord West Twente.

geeft de buurtbewoners een kans om eens uit eten

Betrokken organisaties ZorgAccent/Thuiszorg Noord West Twente, ROC van Twente, Stichting Aveleijn, Brede Buurtschool de Kubus.

dat het restaurant ook na de projectperiode blijft

Budget

100.000 euro

Looptijd

September 2007 - januari 2009

Openingstijden

Dinsdag van 12.00 tot 13.30 uur en 17.00 uur tot 18.30 uur

Locatie

Wijkcentrum de Schöppe

Aantal plaatsen

20 - 30

Prijs maaltijd

Driegangenmenu voor 5,50 euro

Innovatie

Vitale coalitie van samenwerkende partners

pagina 24 I ‘Buurtrestaurant’

te gaan en elkaar te ontmoeten. Het is de bedoeling

bestaan. Daarom is bij de opzet zoveel mogelijk

Accommodatie

Brede Basisschool. Vrijwilligers hebben de keuken

aansluiting gezocht bij bestaande faciliteiten en

Het wijkcentrum de Schöppe is al een centraal

geïnstalleerd. De keuken wordt ook gebruikt door

is samenwerking gezocht met instanties die al in

punt in de wijk waar allerlei activiteiten worden

Brede Basissschool voor smaaken kooklessen en

de buurt werkzaam zijn. Zo is er in De Riet een

georganiseerd. Het is daardoor een natuurlijke

voor andere activiteiten. De locatiemanager van

wijkcentrum, de Schöppe; een woonzorgzone en

plaats voor het Buurtrestaurant. Een van de ruimtes

de Schöppe beheert ook het Buurtrestaurant. Hij

zorgcentrum van Thuiszorg Noord West Twente;

in de Schöppe is opnieuw geschilderd en ingericht.

heeft de algemene leiding, houdt werkoverleg met

een Brede Buurtschool (BBS) met allerlei buiten-

In de ruimte kunnen maximaal 40 gasten worden

de medewerkers en is het aanspreekpunt van de

schoolse activiteiten, onder meer smaaken kook-

ontvangen. De inrichting (losse tafels) is zo dat het

gasten. Een van de medewerkers van het wijk-

lessen. Met deze partners is het restaurant opgezet.

geheel gemakkelijk is om te bouwen voor andere

centrum bleek een volwaardig koksdiploma te

Daarnaast is contact gezocht met het ROC van

activiteiten.

hebben. Hij kookt nu in het Buurtrestaurant.

willen inzetten in het restaurant en de keuken.

De keuken

Thuiszorg Noord West Twente

Deze organisaties hebben elk vanuit hun eigen

De bestaande keuken in de Schöppe is vanwege

Het Buurtrestaurant sluit goed aan bij de ont-

doelstellingen belang bij een Buurtrestaurant. Zij

hygiëne-eisen vervangen door een nieuwe keuken

wikkeling van de woonzorgzone van Thuiszorg

hebben samen het Buurtrestaurant ontwikkeld.

en keukeninrichting. Deze investering van ruim

Noord West Twente. De Thuiszorg Noord `West

50.000 euro is bekostigd met subsidiegeld van

Twente wil het welzijn in de buurt bevorderen en

het Rijk (Pechtoldgeld), de gemeente Almelo en de

vereenzaming van bewoners tegengaan. TNWT

Twente in Almelo met de vraag of zij stagiaires

‘Buurtrestaurant’ I pagina 25



heeft een zorgcentrum (de Koppel) in De Riet.

De gasten komen vooral uit De Riet maar ook

restaurant op te zetten. Zij zagen het als een vorm

Op basis van dit gezamenlijke belang is nauw

uit omliggende buurten. Het restaurant wordt

van gesubsidieerde concurrentie. De gemeente

samengewerkt. Zo adviseert de kok van het

goed bezocht. ’s Avonds zijn er tussen de 20 en

Almelo heeft overlegd met het Horecaplatform en

zorgcentrum het Buurtrestaurant over het menu en

30 gasten. Het aantal gasten voor de lunch ligt

afgesproken dat het Buurtrestaurant één werkdag

de inkoop. Hij fungeert ook als achtervang als de

lager. Ondertussen is een vast groepje bezoekers

per week geopend is. Het Buurtrestaurant bedient

kok van Buurtrestaurant ziek is. Een medewerker

ontstaan van veelal oudere mensen. Zij hebben

een andere doelgroep dan de reguliere horeca.

van Thuiszorg Noord West Twente maakt deel uit

elkaar in het buurtrestaurant leren kennen en eten

van de stuurgroep Buurtrestaurant.

regelmatig samen. Sommige gasten komen wat

Vrijwilligers

eerder om een aperitief te drinken.

Het personeel van het Buurtrestaurant bestaat voor

ROC- stagiaires, cliënten Aveleijn en vrijwilligers uit de buurt

De maaltijd bestaat uit drie gangen. Het eerste jaar

een deel uit vrijwilligers. Het vergt doorlopende

zijn vooral Hollandse maaltijden voorgeschoteld.

inspanning om het aantal vrijwilligers op peil te

Het restaurant voorziet in stageplaatsen voor

De kok experimenteert nu ook met gerechten

houden.

leerlingen van de afdeling Facilitair van het ROC van

uit andere gebieden. Dat valt in goede aarde.

Twente. Twee leerlingen helpen mee in de keuken

In verband met de inkoop moeten gasten zich

Promotie en beheer

en in het restaurant. Ook cliënten van Aveleijn

tevoren aanmelden.

De doelgroep van het restaurant wordt actief benaderd. De woningcorporatie AWS Beter Wonen

(instelling voor volwassenen met een verstandelijk handicap) dragen een steentje bij. Belangrijk zijn de

Financiering

heeft een prijsvraag uitgeschreven. De winnaars

vrijwilligers uit de buurt die meehelpen.

De kosten van het Buurtrestaurant zijn het

van de prijsvraag kregen een dinerbon voor het

Alle medewerkers van het Buurtrestaurant hebben

eerste jaar betaald uit het budget van de Sociale

Buurtrestaurant. Voorts wordt het menu van week

bedrijfskleding. Zij helpen met de voorbereiding

Herovering van De Riet. Het salaris van de kok

tot week gevarieerd. Aandacht voor gastvrijheid en

van de maaltijd, stellen samen met de kok het

wordt betaald door de gemeente. De kosten

gezelligheid blijven van belang evenals aandacht

maandmenu samen en leren HACCP-bewust (eisen

voor het gebruik van de ruimte in wijkcentrum

voor de hygiëne en de veiligheidseisen.

t.a.v. de hygiëne) te werken.

de Schöppe worden niet in rekening gebracht.

De gemeente Almelo is gedurende de periode

Voor het overige is het de bedoeling dat het

Vitale coalitie betrokken professionals

van de Sociale Herovering projectleider van het

Buurtrestaurant kostenneutraal gaat opereren.

De bij het Buurtrestaurant betrokken professionals zijn toegewijd aan de buurt en de buurtbewoners.

Buurtrestaurant. Daarnaast is een medewerker van de afdeling Stedelijk Beheer van de gemeente

Ervaring projectorganisatie

Ze kennen elkaar goed en weten elkaar te vinden

Almelo partner in het Buurtrestaurant omdat de

Het Buurtrestaurant loopt enige tijd en de bij het

als het nodig is. Het ontwikkelen en in stand

accommodatie onder deze dienst valt.

project betrokken partijen hebben een aantal

houden van het Buurtrestaurant vergt durf en

leerpunten benoemd.

vraagt de deelnemende partijen om te denken

Gasten, maaltijd

buiten de kaders, de taken en de rollen van de

Het restaurant is in september 2007 feestelijk

Concurrentiebeding

eigen organisatie. Zij beschikken over een flinke

geopend door de wethouder. Sindsdien is het elke

De horeca-ondernemers waren aanvankelijk niet

portie creativiteit om oplossingen te bedenken

dinsdag open, afgezien van de schoolvakanties.

gecharmeerd van het voornemen een buurt-

voor problemen die zich gaandeweg voordoen.



Gewoon beginnen

Is er een stamtafel in het Buurtrestaurant? Met

Stel ik wil met mijn straat een bijeenkomst orga-

Het Buurtrestaurant is vrij snel van start gegaan

een stamtafel komen bewoners makkelijker met

niseren om elkaar beter te leren kennen. Kan ik

en heeft het concept gaandeweg ontwikkeld.

elkaar in gesprek

dan gebruik maken van het Buurtrestaurant?

Er is geen stamtafel maar een opstelling met losse

Daarover zijn afspraken te maken maar dan moet

Vervolg en Inbedding

tafeltjes. Zo kan alles snel omgebouwd worden

de kok er wel bij zijn, ook weer in verband met de

Het project de Sociale Herovering is geëindigd in

voor een andere activiteit. De tafeltjes kunnen wel

hygiëne-eisen.

het najaar van 2008 maar het Buurtrestaurant blijft

aan elkaar geschoven worden tot grotere tafels.

Hoe hou je een coalitie van verschillende partijen/

bestaan. Het is nu een reguliere activiteit geworden in het wijkcentrum. De afdeling Stedelijk Beheer

Wat is de meerwaarde van een buurtrestaurant ten

organisaties in stand?

van de gemeente Almelo en de Thuiszorg Noord

opzichte van een commerciële horecavoorziening,

Gedreven mensen die een gezamenlijk doel na-

West Twente vormen tezamen de stuurgroep voor

bijvoorbeeld een buurtcafé?

streven, daar gaat het om. Maar dat kan

het Buurtrestaurant. De locatiemanager van het

Mensen die het Buurtrestaurant bezoeken, komen

tegelijkertijd een zwak punt worden als een van

wijkcentrum houdt de dagelijkse leiding voor de

vrijwel nooit in reguliere restaurants vanwege de

de betrokken professionals uitvalt bijvoorbeeld

accommodatie en ook de kok en de vrijwilligers

prijzen.

vanwege ander werk. Wie neemt zijn of haar taak dan over? Het tweede jaar dat het Buurtrestaurant

blijven werkzaam in het Buurtrestaurant.

Een paar bewoners van De Riet helpen in het buurt-

actief was kreeg de begeleider van de ROC-

Discussie

restaurant maar de kok en de beheerder hebben de

stagiaires andere taken. Daarmee viel het contact

Op 11 maart 2009 is een miniconferentie gehouden

leiding. Waarom krijgen bewoners geen grotere rol?

met het ROC weg en hebben een jaar lang

over de Sociale herovering van De Riet. In één van

Door de HACCP-eisen die gesteld worden aan

geen stagieaires van het ROC gewerkt in het

de werkgroepen is het Buurtrestaurant besproken.

het Buurtrestaurant is het lastig zaken aan de

Buurtrestaurant. Om de coalitie in stand te houden

De volgende zaken zijn aan de orde gekomen.

bewoners over te laten. Het bereiden en bewaren

is het nodig dat iemand van de betrokken partijen

van voedsel moet aan strenge eisen voldoen.

dit soort leemten signaleert en actie onderneemt.

Zijn de doelen die gesteld zijn aan het begin van

Wanneer de projectfase is afgelopen verdient het

het project gehaald?

Hoe weet de kok of zijn maaltijd in goede aarde valt?

aanbeveling te zorgen voor een goede inbedding

Door het Buurtrestaurant is er een ontmoetingspunt

De kok loopt vaak door het restaurant. Maaltijd-

in de betrokken organisaties zodat het succes van

in de wijk. Mensen die bij elkaar in de straat

wensen en reacties komen ook binnen bij de

het Buurtrestaurant minder afhankelijk wordt van

woonden kenden elkaar niet altijd. Het mooiste

bediening en worden doorgegeven aan de kok.

personele wisselingen.

voorbeeld is een ouder stel dat elkaar heeft leren kennen in het Buurtrestaurant!


Mevrouw Kamp en mevrouw Klein Elhorst-Kamp, Gasten Buurtrestaurant

Bovendien: “’s Middags zijn we altijd te druk met allerlei dingen en hebben we geen tijd hebben om te koken. Ach, ’s avonds een boterhammetje is niets mis mee, toch?”

Mevrouw Kamp en haar schoonzuster mevrouw

Bij de Schöppe staat hun tafel voor vijf personen

Klein Elhorst-Kamp gaan met nog drie andere

al klaar. Zij eten altijd met veel smaak. Als er wat

vriendinnen elke dinsdag rond het middaguur

overblijft dan krijgen ze de restje in een bakje

naar De Schöppe voor de warme maaltijd. Ze

van de keuken mee naar huis. Ook dat zijn zij

wachten op elkaar op de hoek van straat en

gewend. Niks weggooien. Als het restaurant

gaan gezamenlijk naar het buurtrestaurant. De

vaker open zou zijn, zouden de dames meer

dames zijn rond de tachtig. Van oudsher zijn ze

gebruik maken van het buurtrestaurant.

gewend om tussen de middag warm te eten.

Geertje Telgenhof, vrijwilliger Buurtrestaurant Mevrouw Geertje Telgenhof vertelt: “Vanaf het eerste uur draai ik mee in de keuken maar vooral in de bediening van het buurtrestaurant De Riet. Ik ben de eerste vrijwilliger van het buurtrestaurant. Tot nu toe heb ik geen moment spijt van mijn vrijwilligerswerk in het buurtrestaurant. Door het restaurant heb ik leuke contacten met (oudere) buurtbewoners. Je leert in het restaurant goed met mensen om te gaan. Het is gewoon erg fijn om iets voor de bewoners in de wijk te betekenen. Van de leerlingen van het ROC van Twente, die ook meehelpen in het buurtrestaurant, heb ik tips gekregen hoe ik beter kan serveren.”



Reflectie Buurtrestaurant Maarten Witteveen, Directeur SVWO/Arcon

leven van buurtbewoners. De gedachte is dat wanneer mensen hun eigen leven op orde hebben zij ook wat doen voor hun eigen buurt.

In de Almelose wijk De Riet zien we een cumulatie

voelen voor hun eigen omgeving, deze uitnodigt

van problemen onder verschillende leeftijds- en

voor contact, er aandacht is voor gezondheid

Een van de activiteiten in de wijk die door de

bevolkingsgroepen. De gemeente wil voor de

en voeding dan volgt ook aandacht voor eigen

gemeente is georganiseerd is het buurtrestaurant.

bewoners van De Riet iets extra’s doen. De vraag

persoonlijke ontwikkelkansen en werk. De leef-

Kort gezegd is het buurtrestaurant een gelegenheid

is gesteld hoe een bijdrage geleverd kan worden

baarheid van de wijk zal verbeteren wanneer

waar mensen (met een smalle beurs) voor een klein

aan de problemen in De Riet waarbij bewoners

aangeboden activiteiten verloedering, apathie van

bedrag van een gezonde maaltijd kunnen genieten.

gelijktijdig een handelingsperspectief geboden

bewoners en kansloosheid tegengaan.

Maar het buurtrestaurant is vooral ook een plek

wordt? Sociale cohesie en individuele kansen

waar mensen elkaar ontmoeten. Het restaurant is

ontstaan niet vanzelf, die moet je organiseren is

Het is enerzijds een bijdrage aan het leefbaarder

een keer per week open en is een samenwerking

het idee achter de initiatieven in het kader van “ De

maken van een wijk en aan de andere kant een

van het ROC, het wijkcentrum, Thuiszorg Noord

Sociale Herovering van Almelo de Riet “. Bewoners

sfeer creëren waarbij mensen kansen gaan zien

West Twente, woonzorgcentrum de Koppel en de

moet mogelijkheden geboden worden om zelf ook

voor hun eigen toekomst.

gemeente. Vrijwilligers uit de buurt bemannen het

de handen uit de mouwen te steken in de wijk.

De activiteiten in de wijk moeten een bijdrage

restaurant. Zij treffen de voorbereidingen, koken

Wanneer mensen zich verantwoordelijk gaan

leveren aan het op orde brengen van het eigen

onder beheer van een gediplomeerd kok, bedienen


de gasten, ruimen af en ruimen op. Een restaurant

Ook is er door de aanwezigheid van een

te houden. Alleen voorbereiden, bedienen en

waar aandacht is voor gezond eten voor weinig

professioneel kok aandacht voor kennis rond

schoonmaken is niet voldoende en kan buurt-

geld. Het buurtrestaurant is daarnaast een ont-

voeding en hygiëne. Er wordt gesproken over

bewoners “terugduwen” in de apathische en af-

moetingsplek in de wijk. In het buurtrestaurant

het belang van verse producten, het eten van

wachtende, volgende rol die juist met de activiteit

en op basisscholen worden bovendien kooklessen

voldoende groente en variatie in voedingspatronen.

doorbroken moest worden. Beter is initiatief

gegeven aan kinderen.

Ook wordt aandacht besteed aan hygiëne bij

en ideeën van buurtbewoners juist positief te

de bereiding en de opslag van etenswaar. Op

waarderen en stimuleren.

Wat zijn nu de ervaringen van dit initiatief?

die manier wordt kennis doorgegeven die ook

Duidelijk is dat het restaurant een belangrijke

thuis gebruikt kan worden en kan leiden tot het

In de verdere doorontwikkeling van het restaurant

functie heeft als ontmoetingsplaats en dan vooral

veranderen van eenzijdige eetpatronen.

zal dit onderwerp zeker het belangrijkste item

een actieve ontmoetingsplaats. Geen hangplek,

blijken te zijn. Wanneer de professionals in staat

maar een activiteit waar samen gewerkt wordt

In de workshop 11 maart 2009 doet zich een

zullen zijn zich meer ondersteunend op te stellen

aan het klaar maken van maaltijden. Het kent een

discussie voor over de grote mate van protocollering

in plaats van de taken voor zichzelf te claimen

product waar de mensen die er aan meehelpen om

bij de bereiding van het eten en de aanwezigheid

zal het restaurant zijn belangrijke functies blijven

dit product te bereiden trots op kunnen zijn. In die

van een professioneel kok die uiteindelijk de

houden. Het mag niet zo zijn dat de protocollen

zin draagt het bij aan zelfvertrouwen en gevoel

eindverantwoordelijkheid draagt. De vraag wordt

rondom hygiëne als argument worden ingebracht

van eigenwaarde van mensen.

gesteld hoe zich dat verhoudt met de doelstelling

om belangrijke verantwoordelijkheden bij buurt-

om mensen zelf verantwoordelijk te laten zijn voor

bewoners weg te houden. Als dat gebeurt dan

de activiteiten in de buurt.

zal blijken dat het restaurant geen bijdrage gaat leveren aan de doelstelling van de “Sociale

De voordelen van de aanwezigheid van een kok

Herovering”; het organiseren van activiteiten die

zijn duidelijk: Er is continuïteit. Er is kennis over

een bijdrage leveren aan de leefbaarheid in de

de belangrijke hygiëne eisen en de financiën

wijk en verloedering, apathie van bewoners en

zijn in vertrouwde handen. Maar de vraag is of

kansloosheid tegengaan.

buurtbewoners ook zelf niet kunnen zorgen voor die continuïteit, hygiëne eisen en financiën? Vanuit de professionals wordt veel nadruk gelegd op de ingewikkeldheid van protocollen rond de hygiëne ook in relatie tot de samenwerking met het ROC en de eisen die aan het ROC gesteld worden. Bijvoorbeeld de eis dat er een gecertificeerd kok aanwezig moet zijn. Maar dat neemt niet weg dat dit geen argument moet worden om buurtbewoners buiten de verantwoordelijke taken



Prik 3 Smaak- en kooklessen

Aanleiding

Snoep en patat zijn lekker maar niet zo gezond. Tijdens de smaaken kooklessen kunnen

Deze prik is een extra impuls om het voedingsgedrag

kinderen proeven dat gezond eten ook lekker kan zijn. Ze maken zelf allerlei gerechtjes klaar.

van kinderen en hun ouders te beïnvloeden en sluit aan bij prik 2 het Buurtrestaurant. Op de Brede Buurtschool in De Riet worden al smaaken kooklessen gegeven als verlengde schooldagactiviteit. De lessen die in het kader van de Sociale Herovering worden gegeven zijn voor

In het kort

kinderen die niet op de Brede Basisschool zitten.

Doel Het voedingsgedrag van kinderen en hun ouders beïnvloeden door kinderen te laten koken en proeven Doelgroep Kinderen van 10 - 12 jaar die in De Riet wonen die niet aan Brede Buurtschool activiteiten deelnemen. Projectleider

Gemeente Almelo

Uitvoerende organisatie

Scoop Welzijn Almelo

Betrokken organisaties

Buurtrestaurant, Basisschool De Egbertus/Radboudschool

Budget

10.000 euro

Aantal kinderen

Drie trajecten in totaal 35 kinderen.

Duur traject

10 - 12 weken

pagina 32 I ‘Smaak- en kooklessen’

Scoop Welzijn is gevraagd de lessen uit te werken en te verzorgen. Een medewerkster van Scoop heeft de andere basisschool in De Riet bezocht en de kinderen verteld wat de smaaken kooklessen inhouden. Vijfentwintig kinderen hebben zich spontaan aangemeld. De lessen worden gegeven in de keuken van het Buurtrestaurant in De Riet.

Lesonderdelen

Veel animo voor lessen

Tijdens het lesprogramma komt aan de orde:

Levensecht leren, zelf doen en ervaren

• Wat is smaak? De kinderen doen verschillende

De eerste serie smaaken kooklessen bestaat uit

Aan de eerste en tweede serie hebben respec-

Het animo voor de smaaken kooklessen is groot.

een klassikaal gedeelte en een gedeelte waarin

tievelijk 13 en 14 kinderen meegedaan. In verband

• Kennismaking met de schijf van vijf;

leerlingen proefjes doen of koken. De kinderen

met de keuken is het optimale aantal kinderen acht.

• Ingrediënten inkopen in de supermarkt om een

vinden het veel lijken op leren op school en

Kinderen, maar ook ouders reageren positief. Twee

willen liever meteen aan de slag in de keuken.

ouders hebben zich na de eerste serie aangemeld

• Zelf leren koken;

In de twee en derde serie smaaken kooklessen

als vrijwilliger. Zij helpen de jongerenwerkster die

• De voor- en nadelen van vers en kant-en-klaar

is het programma aangepast. Elke week wordt

de smaaken kooklessen geeft.

producten. De kinderen maken een verse soep

iets lekkers gekookt. Tussen de bedrijven door,

smaakproefjes;

gezonde maaltijd te maken;

en vergelijken de smaak met soep uit blik;

bijvoorbeeld als iets in de oven staat, doen de

Leerervaringen projectorganisatie

• De kinderen maken samen met de kok van

kinderen proefjes en smaaktesten. Op die manier

Na een hele dag school willen kinderen vooral

het Buurtrestaurant een maaltijd in het

komt de leerinhoud spelenderwijs aan de orde. In

doen. Flexibiliteit in de opzet en de uitvoering van

Buurtrestaurant en helpen met de bediening.

het kader van levensecht leren zijn de kinderen op

het lesprogramma is belangrijk.

Zij maken ook de menukaarten.

bezoek geweest bij een biologische boerderij. Ze hebben zelf allerlei groenten van het land gehaald.

‘Smaak- en kooklessen’ I pagina 33



Kim Novak, jongerenwerkster smaak-en kooklessen

fantastisch. Ze hebben ook meegeholpen in het Buurtrestaurant. Als volleerde koks en kelners mochten ze op de afsluitingsavond meekoken en

‘Bij de smaaken kooklessen komt natuurlijk

het diner uitserveren. Ook de ouders deden die

ook het gezondheidsaspect om de hoek kijken.

avond mee. Door de ouders erbij te betrekken

De kinderen moeten ook ‘vreemde’ dingen,

hoop je dat eetpatronen misschien worden door-

zoals sambal, leren eten. Om te laten zien wat

broken. Het zou goed zijn dat deze smaaken

er allemaal in eten zit, hebben we scheikundige

kooklessen ‘stadsbreed’ zouden worden opgepakt.

proefjes gedaan en proefjes met kleurstoffen.

Op sommige scholen wordt er af en toe aandacht

Waarom is mayonaise geel? Hoe smaakt het als

aan geschonken maar verder komt het er helaas

je het groen maakt? De uitslag van die proef was

nog niet van. Maar wie weet...’

dat het precies hetzelfde smaakte maar dat het er alleen niet zo smakelijk uitzag. We proberen om

De smaaken kooklessen zijn opgenomen in het

op een leuke manier met eten om te gaan en te

reguliere aanbod van Scoop Welzijn. De lessen

laten zien dat er meer is dan wat je thuis krijgt

worden aangeboden aan kinderen die deelnemen

voorgeschoteld. Na de eerste lessen bleek dat de

aan de Verlengde Schooldag.

kinderen het leuker vonden om actief in de keuken bezig te zijn. De lessen waren na schooltijd, en op dat tijdstip was het moeilijk om ze aan het leren te krijgen. DOEN! was het parool. Daar kwamen de kinderen per slot van rekening voor. Een belangrijk onderdeel vonden wij toch wel de schijf van vijf. Wat is gezond en wat is ongezond? Wat kun je het beste maar af en toe eten en wat mag je dagelijks eten? Het kwam regelmatig voor dat een kind helemaal niets lustte. Alleen maar patat, chips en cola. Sommige kinderen kenden bepaalde groenten niet. De smaakproeven, geblinddoekt, waren af en toe een klein drama. Huilende kinderen die normale groentes niet lustten. Maar de meeste kinderen vonden het



Reflectie Smaak- en kooklessen Ir. Marja de Jong, Programmaleider Samen Gezond!, GGD IJsselland

de deelnemers van de volgende twee groepen, die waren zeer enthousiast. Het geheel lijkt goed in elkaar te zitten, met proefjes, smaaklessen en

Het eerste wat opviel bij dit project zijn de

ja; uitstekend. Niet? Dan liggen er volop kansen

informatie over gezondheid. Ook ouders worden

gezondheidsactiviteiten. Dat heeft natuurlijk te

om met de opgedane ervaringen de verschillende

erbij betrokken vanuit de gedachte dat zij het

maken met mijn werk en achtergrond. Maar dat is

beleidsterreinen aan elkaar te verbinden in een

eetpatroon van de kinderen grotendeels bepalen.

het niet alleen. Ik vind het ook bijzonder dat in de

integrale wijkaanpak.

Dat leverde ook nog twee moeders op die

wijkaanpak, die vooral inzet op sociale herovering,

vrijwilliger zijn geworden; een resultaat dat ook

het thema gezondheid een plek heeft gekregen en

Na deze algemene indruk van ‘Prik 3’ binnen

mooi past bij de doelstelling ‘samen werken’.

vertaald is naar concrete doelstellingen en acties.

het project de Sociale Herovering van De Riet

De gehele cursus duurt 10-12 weken. Dat is een

De smaaken kooklessen is er een van, maar ook

als geheel, zoom ik nu in op de activiteit Smaak-

periode die lang genoeg is om kinderen bewust

het stimuleren van bewegen van kinderen in prik

en kooklessen. Nadat de smaaken kooklessen

met het onderwerp bezig te laten gaan. Doordat

4: Hart voor Heracles.

een keer uitgevoerd zijn, is de opzet aangepast.

ze actief ingezet worden bij het bereiden van een

Daarbij vraag ik me af of in deze integrale aanpak,

De kinderen wilden graag ‘doen’ en daar is de

gerecht en het serveren in het buurtrestaurant

ook beleidsmatig zaken aan elkaar worden gekop-

begeleiding goed op ingesprongen. Er is gekozen

geef je ze verantwoordelijkheid en ontstaat er

peld. Is er een link met het lokaal gezond-

voor meer koken en ‘levensecht leren’; een hele

betrokkenheid. Prima.

heidsbeleid of met sportstimuleringsbeleid? Zo

goede keuze. Dat blijkt ook uit de reacties van


Het doel van de activiteit was: ‘voedingsgedrag

je vervolgactiviteiten op moet richten. Er is geen

gezond voedingspatroon onlosmakelijk met elkaar

van kinderen beïnvloeden’. Het is niet duidelijk of

ingewikkeld wetenschappelijk onderzoek voor

verbonden.

er is geëvalueerd of dit doel is gehaald. Is aan de

nodig. Met een eenvoudige vragenlijst, kennisquiz

Tot slot heb ik mij afgevraagd of er in dit

kinderen gevraagd wat ze hebben geleerd, of zijn

of groepsgesprek verzamel je veel informatie en

project samengewerkt is met de GGD (gezond-

ze van plan om andere producten of gerechten te

maak je de deelnemers ook nog eens bewust van

heidsbevorderaars, medewerkers jeugdgezond-

gaan eten? In de gezondheidsbevordering weten

wat de cursus hen heeft opgeleverd.

heidszorg), of met diëtisten. Dit zijn professionals

we dat je met een cursus van 12 weken niet zomaar

die inhoudelijk veel weten over respectievelijk

‘gedrag kan beïnvloeden’. De doelomschrijving is

Uit de beschrijvingen wordt niet duidelijk of er

gezonde leefstijl en gezonde voeding. Mijn advies

ook nogal ruim, om antwoord te kunnen geven of

ook een koppeling is gelegd tussen de prikken 3

is om samenwerking met hen te zoeken en ze erbij

je het hebt gehaald. Maar je kunt wel nagaan of

en 4. In prik 4 is het stimuleren van bewegen een

te betrekken. Laat ze adviseren bij projecten als

kinderen (en hun ouders) anders zijn gaan denken

doelstelling en wordt gesteld dat er ook aandacht

deze, vooral als het gaat om het verder uitbreiden

over hun dagelijkse voeding en voedingsmiddelen

is voor gezonde voeding (en sociale cohesie). Bij

van de smaaken kooklessen op alle basisscholen

(bewustwording, attitude) of dat ze van plan

de smaaken kooklessen zie ik dat niet terug.

in Almelo, dat genoemd wordt als voornemen, of

zijn om hun dagelijkse eetpatroon aan te gaan

Momenteel is er veel aandacht voor het stimuleren

als wens voor de toekomst.

pakken (intentie). En wat hen eventueel nog

van een gezonde leefstijl bij kinderen, onder

Gezien de succespunten van deze prik, die de

tegenhoudt om te veranderen. Dat geeft inzicht

andere om het toenemende overgewicht een halt

organisatoren zelf noemen, ligt er een goede basis

in wat je met de activiteit hebt bereikt en waar

toe te roepen. In die aanpak zijn bewegen en een

om mee door te gaan. De activiteit is prima en past goed in het geheel van sociale herovering. Zorg vanaf nu voor een bredere inbedding in het onderwijs, leg een koppeling met bewegen (op school) en haal partners als de GGD en de diëtiste erbij die inhoudelijk kunnen ondersteunen. Vergeet hierbij het onderzoek niet! Dan ontstaat er een schitterend project, waarvan het me niet zou verbazen als het ook nog dat in aanmerking kan komen voor landelijke of regionale subsidie.



Prik 4 Hart voor Heracles; Hart voor Almelo Assist, Scoren door scholing Voetbal, voetbal en voetbal. Dat doen de kinderen in de buurt het liefst de hele dag. Heracles

Aanleiding

is de trots van Almelo voor jong en oud, zeker in De Riet. In deze prik wordt onder de vlag van

Sommige jongeren verlaten het beroepsonderwijs

voetbal ‘geleerd’ bijvoorbeeld sociale vaardigheden, verantwoording nemen etc. Assist, scoren

voortijdig zonder een diploma. Daardoor worden

door scholing is voor jongeren die voortijding de school hebben verlaten. Hierbij wordt gebruik

hun kansen op de arbeidsmarkt kleiner. Hoe kunnen

gemaakt van de aantrekkingskracht van voetbal; de cursus wordt gegeven in het Heracles

deze jongeren gemotiveerd worden hun opleiding

stadion. ‘Voetbalheld zonder geweld’ is een cursus voor kinderen uit de Riet.

af te maken of een baan te zoeken? In Enschede en Hengelo is ervaring opgedaan met projecten waarbij de gemeente samen met het ROC van

In het kort

Twente en FC Twente beroepsoriëntatiecursussen

Doel Het terugdringen van het aantal voortijdig schoolverlaters. Het wegnemen van barrières die veroorzaken dat jongeren niet meer naar school gaan of werken.

de gemeente Almelo een soortgelijk programma

aanbiedt: Scoren door Scholing. Met Assist wil

Doelgroep Jongeren tot 23 jaar die moeite hebben om een opleiding met een diploma af te ronden, jongeren die de school hebben verlaten zonder mbo-diploma op minimaal niveau 2, of vmbo-leerlingen die moeite hebben om een juiste beroepskeuze te maken. Projectleider

Gemeente Almelo

Stuurgroep

Gemeente Almelo, ROC van Twente, Heracles

Uitvoering lesprogramma

ROC van Twente

Betrokken organisaties

Tactus, Reclassering, Stadsbank

Duur

10 weken, 24 uur per week.

Trajecten Oktober 2008, januari 2009, april 2009, per periode een groep van 12 jongeren. Accommodatie

Polmanstadion Heracles

Budget

250.000 euro

Innovatie Jongeren leren zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun leven. Vitale coalitie van Gemeente, ROC en Heracles.

pagina 38 I ‘Hart voor...’

ontwikkelen met Almelose partners: het ROC van Twente en Heracles. Het budget voor de Sociale

Herovering van De Riet wordt ingezet om het

de Riet persoonlijk benaderd om te vragen of zij

Eigen toekomstplan

Assist-programma te ontwikkelen.

willen deelnemen aan Assist. Toen dat onvoldoende

De deelnemers aan Assist maken voor zichzelf

deelnemers opleverde, is men stadsbreed jongeren

een toekomstplan. Daarin geven ze aan wat

Samenwerking

gaan werven. Na het eerste traject is de werving

ze concreet gaan doen en hoe ze mogelijke

Assist is als laatste project van de Sociale

door mond tot mond reclame veel gemakkelijker

barrières denken te gaan nemen. Het plan wordt

Herovering begonnen. De Gemeente Almelo heeft

verlopen. Veelal komen jongeren binnen via het

gepresenteerd aan een publiek van deelnemers,

de rol van wegbereider op zich genomen en

ROC of het RMC.

familie en hulpverleners.

gesproken met het ROC om te leren van ervaringen

Programma

Accent Assist

in Hengelo en Enschede. Heracles is gepeild of zij

Assist duurt alles bijeen tien weken. Het programma

Het aanvankelijke idee van het begeleiden

voelen voor dit project. Daarnaast is gesproken

begint met het afnemen van een aantal testen,

van jongeren naar werk en scholing bleek niet

met het RMC (regionaal melden coördinatiepunt

onderzoeken en persoonlijke gesprekken om

voor alle jongeren haalbaar, vanwege allerlei

voortijdig schoolverlaters). In november 2008 is

te kijken waar de interesses van een deelnemer

problemen. Het accent ligt nu vooral op het

een convenant getekend tussen het ROC van

liggen. Dit duurt drie weken. Vervolgens krijgt

nemen van verantwoording voor je eigen leven,

Twente, Heracles en de Gemeente Almelo.

de deelnemer de gelegenheid om de gekozen

geconcretiseerd in een toekomstplan en het

beroepsrichting(en) in de praktijk door twee

slechten van barrières die het realiseren van het

Uitgangspunt Assist

stages van elk twee weken uit te proberen. Deze

plan in de weg staan. Daarin wijkt Assist af van

In Assist worden de jongeren positief benaderd:

stages vinden bij voorkeur plaats bij bedrijven die

de projecten Scoren door Scholing in Hengelo en

iedereen heeft kwaliteiten en is de moeite waard.

lid zijn van de businessclub van Heracles Almelo.

Enschede.

Het doel is om jongeren te leren verantwoording

Na de stageperiodes, die gekenmerkt worden

te nemen voor hun leven en zich bewust te laten

door intensieve begeleiding, wordt een plan van

Resultaat

worden van hun kwaliteiten. De jongeren gaan aan

aanpak opgesteld voor de toekomst.

Tot nu toe hebben 43 jongeren deelgenomen aan

heeft contact gelegd met diverse partijen. Zo is

Assist. Van hen hebben 38 jongeren het project

de slag met vragen als: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik bereiken? De trajecten worden afgestemd

Heracles uitstraling

in 10 weken afgerond. 80% van hen is begonnen

op de jongeren; er wordt maatwerk geleverd.

Het programma wordt uitgevoerd in het stadion van

aan een opleiding of scholingsprogramma. Van

Docenten van het ROC van Twente verzorgen het

Heracles Almelo. Door gebruik te maken van de

de overige 20% heeft een aantal jongeren een

lesprogramma.

aantrekkingskracht van de voetbalomgeving

werkplek gevonden. Een klein deel is bezig met

worden jongeren tot leren en sociale activering

het volgen van een hulpverleningsprogramma.

Aanmelding

aangezet. Het aanzien van Heracles Almelo bij het

Jongeren die voortijdig het onderwijs verlaten

Twentse bedrijfsleven maakt het mogelijk om in

Vervolg Assist

worden geregistreerd bij het RMC (regionaal meld-

korte tijd voor iedereen stageplaatsen te vinden. Een

Assist loopt vanwege de late start langer door

en coördinatiepunt voortijdig schoolverlaters).

stage kan in allerlei verschillende beroepsrichtingen

dan het totale project de Sociale Herovering de

Voor het eerste traject hebben medewerkers van

plaatsvinden zoals horeca, beveiliging, administratie,

Riet dat is geeindigd in december 2008. De laatste

het RMC en de gemeente Almelo de jongeren uit

techniek, groenvoorziening en detailhandel.

trajecten van Assist worden afgerond in augustus

‘Hart voor...’ I pagina 39


2009. Het RMC onderhoudt de contacten met de

Waarom doet Heracles mee?

Hoe meet je de resultaten op termijn?

verschillende partijen.

Heracles wil als voetbalclub midden in de

Dat is lastig. Het project is net van start gegaan. De

De samenwerkende partners hebben de intentie

samenleving staan. De club wil graag iets terug

Universiteit Twente heeft vergelijkbare projecten

uitgesproken van Assist een structurele activiteit

doen voor de Almelose samenleving en heeft

gemonitord in Hengelo en Enschede. Na een jaar

te maken. De definitieve beslissing wordt naar

daarom ook een plan voor maatschappelijk onder-

bleek 85% van de deelnemers te doen wat ze

verwachting genomen eind 2009. Vooruitlopend

nemen gemaakt. Een voordeel van de lesruimte

hadden afgesproken. Het ROC van Twente maakt

op het besluit hebben de betrokken organisaties

in het Polmanstadion is dat het een heel andere

een SROI-evaluatie (social return on investment)

al enkele actiepunten geformuleerd voor de

sfeer heeft dan school. De jongeren en de spelers

van Assist. (zie ook kader)

doorontwikkeling van Assist.

komen elkaar tegen. De spelers hebben een

• Meer sport in het programma. Samen met de

voorbeeldfunctie voor de jongeren.

Aanbeveling deelnemers workshop Geef de jongeren zelfvertrouwen maar spreek hen

afdeling Sport en Bewegen van het ROC van Twente wordt een sportprogramma opgesteld.

Wat gebeurt er na 10 weken met de jongeren?

ook aan op hun verantwoordelijkheid.

De deelnemers wordt wekelijks een (sportieve)

Assist heeft een beperkte duur. De deelnemers

Hou het klein in het onderwijs of klein binnen

activiteit aangeboden.

krijgen ‘tools’ mee bijvoorbeeld sociale vaardig-

groot. Volg leerlingen beter bij de overgang van

• Duidelijkheid in trajectopbouw. Van iedere

heden waardoor zij zich beter kunnen redden.

de ene naar de andere school zodat ze niet gaan

deelnemer wordt een ‘trajectkaart’ gemaakt met

Daarna nemen anderen het stokje over (school,

‘zwerven’.

daarin de doelen per deelnemer.

werk, hulpverleners). Er is bewust gekozen voor

• Gezamenlijke intake door een medewerker van het ROC en een medewerker van het RMC.

een kort traject omdat jongeren anders te veel gaan ‘hangen’ aan de mensen van Assist.

• Een programma-aanbod van vier dagen per week.

Wat vindt de gemeente Almelo ervan dat niet alle jongeren weer terug gaan naar school?

Ervaring en aandachtspunten van de projectorganisatie

De gemeente vindt het belangrijk dat de jongeren

• Vertrouwen tussen de samenwerkende partners

al is het maar een kleine stap. Meer grip op je

is belangrijk. • Het is van belang goede afspraken te maken

een stap voorwaarts zetten, zichzelf verbeteren, leven krijgen is een belangrijk doel van de Sociale Herovering van Almelo de Riet.

over wie wat doet en wie wat betaalt.

Wat zou het ROC van Assist kunnen leren?

Discussie

Docenten en begeleiders van Assist geven trainin-

Tijdens de miniconferentie 1 maart 2009 over de

gen aan docenten van het ROC. Belangrijk daarbij

Sociale herovering van Almelo de Riet is het

is de oplossingsgerichtheid en de positieve bena-

deelproject Assist gepresenteerd in een workshop.

dering van jongeren. Wat kunnen de jongeren wél?

De volgende punten kwamen aan de orde.

In de klas moet het voor de leerlingen veilig zijn.


Alice ter Brugge, docente Sociale Vaardigheden ROC van Twente Almelo

ontstaat er een uniek groepsgebeuren. En dat maakt het verschil. Zij ervaren succes. Het is een groep jongens en meisjes geworden met hetzelfde doel.

Alice ter Brugge is samen met Edwin Kamp namens het ROC van Twente verantwoordelijk

De Universiteit Twente heeft naar aanleiding van

voor het project Assist. Eind oktober 2008 zijn zij

een eerder project ‘Scoren door Scholing’ een

gestart en de eerste geluiden zijn zeer positief.

onderzoek gedaan. Daaruit bleek dat 88 procent

Een gelijksoortig project heeft men ook bij FC

van de jongeren die in 2005 met het project heeft

Twente gedaan. Zij zijn dus goed voorbereid. De

meegedaan nog steeds bezig is met datgene

samenwerking met Heracles is prima, dichtbij en

waar ze toen voor hebben gekozen. Een resultaat

betrokken. Rob Toussaint en Nico Jan Hoogma

waar je als organisatie trots op mag zijn.

hebben bij de eerste groep de aftrap gedaan door het een en ander te vertellen over Heracles maar ook over hun eigen leven en hun loopbaan. Hoe zij het hebben aangepakt en hun keuzes hebben

Evaluatie Assist met de methode SROI (Social Return on Investment)

gemaakt. De deelnemers zijn allemaal betrokken

instanties melden concrete opbrengsten in de vorm van besparingen door Assist voor hun eigen inzet. De conclusie is dat na het eerste jaar elke

bij de club als fans en kennen ook alle spelers

Het ROC van Twente heeft het project Assist

in Assist geïnvesteerde euro 1,67 euro oplevert.

en de trainer. De aanpak is laagdrempelig. Weg

laten evalueren op effectiviteit. Hoe effectief is

Daarbij is uitgegaan van een projectlooptijd

uit de schoolomgeving. In de praktijk bezig zijn.

de aanpak uitgedrukt in geld of tijd? Wat is het

van twee jaar, een investering in het tweede

Dat werkt positief. Jongeren worden zich ervan

effect van de investeringen op de jongeren en de

jaar van 205.000 euro en 60 deelnemers die

bewust dat ze hun eigen leven in kunnen richten:

deelnemende organisaties? Het rapport wordt

in het tweede jaar het traject afronden. Assist

zij zijn regisseur. Hoe staan ze in het leven, wat

in het najaar van 2009 uitgebracht. Uit de eerste

heeft met andere woorden een rendement

kunnen ze daar mee doen, welk verschil kunnen

voorlopige resultaten blijkt dat iedereen positief

van 167% gerealiseerd. Dat is volgens de

ze zelf maken.

is over Assist. De deelnemende jongeren noemen

onderzoeker een goed resultaat voor een project

Ze worden aangesproken op hun kwaliteiten.

‘het zelf je leven oppakken’ en ‘zelf leggen van

met sociale doelstellingen. Zeker omdat bij de

Daar ligt hun kracht en van daaruit moeten en

contacten’ als belangrijkste punten van Assist.

waardebepaling voorzichtig te werk is gegaan.

kunnen ze verder. Zij zijn op deze plek 10 weken

De deelnemende organisaties waaronder Tactus,

De SROI-ratio zou nog kunnen groeien, als het

bezig. In eerste instantie gaat het initiatief

de Stadsbank, zeggen dat de bereikbaarheid

project nog langer zou lopen.

uit van de docenten maar dit wordt al snel

van de doelgroep voor voorlichting en preventie,

overgenomen door de groep en op deze manier

en motivatie om hulpverlening te accepteren

Uit: SROI - Onderzoek Assist, W. Algra

belangrijke voordelen zijn van Assist. Sommige



Voetbalheld zonder Geweld, voetbalclinic In november 2007 begint het eerste traject van ‘Voetbalheld zonder Geweld’.

Tijdens deze middagen besteden de uitvoerders

Op dinsdag- en donderdagmiddag kan de jeugd uit de wijk voetballen bij

aandacht aan omgaan met elkaar, elkaar helpen

voetbalvereniging ‘de Rietvogels’.

(grote kinderen helpen de kleinere), gezonde voeding etc. Geprobeerd wordt om ook ouders te betrekken bij het project.

In het kort

Het eerste traject start met negen kinderen en

Doel Voetbal als middel gebruiken om sociale vaardigheden te leren zoals omgaan met agressie, respect, verantwoordelijkheid, taalgebruik en samenwerking. Het belang van voldoende beweging en goede voeding.

eindigt met twintig kinderen. Regelmatig komen

Doelgroep

Kinderen en jongeren van 6 tot 18 jaar uit De Riet

juni 2008 worden nog drie trajecten ‘Voetbalheld

Projectleiding

Gemeente Almelo

zonder Geweld’ gehouden. De volgende trajecten


Elixer jeugdwerk projecten, De Rietvogels, Scoop Welzijn

Trajecten

3

Duur

6 weken


ouders kijken. Een paar ouders bieden aan om in het volgende traject mee te helpen. Tot en met

worden goed bezocht. Als het goed weer is, komen er ruim 20 kinderen per middag. Elk traject duurt zes weken en wordt afgesloten met een

voetbalclinic. Tijdens de voetbalclinic worden onderlinge voetbalwedstrijdjes gehouden en andere voetbalspelletjes zoals flessenvoetbal en voetbalsnelheidsmeter. Tijdens de clinic gebruiken kinderen en begeleiders samen een gezonde lunch. De voetbalclinics worden in de Kerst- (2007), voorjaars-, mei- en zomervakantie 2008 georganiseerd. Elke keer doen zo’n 20 kinderen van 6 tot 18 jaar mee.




Reflectie Assist afgemaakt? Dr. Duco Bannink, Universiteit Twente Onderdeel van het traject Sociale Herovering

wil ik, wat kan ik, waar ga ik naartoe?’ Het proces

Resultaten van Assist zijn nog niet vast te stellen.

Almelo De Riet is het deelproject Assist. In Assist

is uitdrukkelijk een groepsproces. De jongeren

Een vergelijkbaar project in Hengelo heeft ertoe

werken het ROC van Twente, Heracles Almelo

onderling houden elkaar bij de les en reflecteren

geleid dat ruim drie kwart van de deelnemers

en de gemeente Almelo samen. Assist is een

met elkaar op dezelfde vragen. Ook motiverend is

een jaar na aflopen nog steeds bezig is met de

beroepskeuzeprogramma van tien weken met veel

dat het hele programma wordt gedraaid op een

opleiding of het werk waarvoor in het programma

aandacht voor persoonlijke ontwikkeling. Het is

bijzondere plek. De jongeren gaan niet naar school

de benodigde stappen zijn gezet. Die voorzet lijkt

gericht op jongeren die moeite hebben met school

- voor velen inmiddels een beladen omgeving -

dus wel degelijk het beoogde effect te hebben

en werk. Motivatieproblemen en uiteindelijk soms

maar ze komen bij elkaar in het Polmanstadion.

gehad.

zelfs schooluitval zijn hiervan het gevolg. Assist probeert om dit te voorkomen. De jongeren doen

De centrale gedachte van het project is

mee aan een intensief programma van tien weken

tegelijkertijd het sterke en het zwakke punt.

waarin ze veel nadenken over wat ze met hun

Het project duurt tien weken en dat is precies

leven willen, welke opleiding daarbij hoort en wat

genoeg om bij de jongeren het denken over hun

voor werk ze willen doen.

eigen toekomst op gang te krijgen, maar niet zo lang dat de jongere achterover kan leunen. Als je

Het programma is gebouwd op één centrale

langer doorgaat, dan bestaat het gevaar dat de

gedachte: als de jongere niet zélf iets met zijn

jongere de verantwoordelijkheid ‘teruglegt’ bij de

of haar leven wil doen, niet zelf wil aanpakken,

begeleiders en dat doet het effect van de voorzet

dan heeft een programma gericht op terugleiden

teniet.

naar school of werk geen zin. Assist is daarom ook precies wat het zegt te zijn: een voorzet. Deze

Maar aan de andere kant, het komt natuurlijk wel

voorzet, deze ‘assist,’ moeten de jongeren zelf -

degelijk voor dat jongeren een problematiek hebben

terug in de buitenwereld - ‘afmaken.’

die langduriger zorg vereist. Die zorg is natuurlijk wel beschikbaar, maar niet in de context van het

In de eerste drie weken van het programma

Assist-project. Dus waar jongeren aan tien weken

worden tests gedaan en houden de medewerkers

niet genoeg hebben, kan de voorzet niet worden

persoonlijke gesprekken met de deelnemers.

afgemaakt en wordt het doel gemist. De sterke

Daarna volgt een stage. De begeleiders geven de

focus en korte duur stimuleren - terecht - de eigen

voorzet die de jongeren helpt bij het beantwoorden

verantwoordelijkheid van de jongere, maar dat is

van de belangrijke vragen die worden gesteld: ‘wat

wellicht voor sommige jongeren te hoog gegrepen.



Prik 5 Vrijetijdsbesteding Jongeren Jongeren geven zelf vorm aan hun vrije tijd. Maken dromen waar en leren al doende.

Aanleiding De jongere staat centraal in deze prik. Voor jongeren wordt van alles georganiseerd maar sluit dat ook echt aan bij wat zij zelf willen? Het budget voor de Sociale Herovering biedt de kans om te experimenteren met een andere manier van jongerenwerk. De gemeente Almelo en het jongerenwerk van Scoop Welzijn willen een kwali-

In het kort

teitsslag maken naar meer vraaggericht werken. Het streven is jongeren aan te moedigen om

Doel Jongeren op een andere manier leren omgaan met hun vrije tijd, hen in staat te stellen dit ook door te geven aan andere jongeren in hun omgeving. Doelgroep Jongeren tussen 12 en 18 jaar in De Riet.

zelf meer verantwoordelijkheid te nemen voor de invulling van hun vrije tijd. Om ideeën op te doen voor de invulling van deze prik is een brainstorm gesprek gehouden met medewerkers van

Projectleider

Gemeente Almleo

de B&A groep en het KennisInstituut Stedelijke


Scoop Welzijn

Samenleving. De B&A Groep en de gemeente

Betrokken organisaties Kreatief Centrum, Wijkcentrum de Schöppe, Muziekschool Twente, Politie Almelo, Duur

Drie tot zes maanden

Budget

100.000 euro

Sponsoring door bedrijven in natura: cursus en adviezen

Innovatie Jongeren bepalen zelf wat ze gaan doen, voeren zelf uit, leren al doende. Het accent ligt op dromen en niet op problemen. De jongerenwerker heeft een ondersteunende rol.

pagina 46 I ‘Vrijetijdsbesteding jongeren’

Amsterdam hebben een methode ontwikkeld

‘Edutainment’ genaamd. Jongeren worden aan-

die de jongeren begeleidt. De jongerenwerker

Daarnaast is een Dreamcoördinator aangesteld

gemoedigd zelf hun dromen waar te maken. Zij

heeft een coachende rol. Het Dreamproject kent

om de coach inhoudelijk te ondersteunen en aan

leren spelender wijs, door samen toe te werken

geen standaardtrajecten alleen maatwerk.

te sturen. De coördinator is ook verantwoordelijk

naar een einddoel. Deze werkwijze is aangepast aan de Almelose situatie

voor het beschrijven van de methodiek.

De coach De Dreamcoach is een vertrouwenspersoon. Zij

Dream

Wat leren de jongeren zoal?

begeleidt en stimuleert het groepsproces, moti-

Al doende leren jongeren samenwerken, vertrou-

In het Almelose project ‘Dream, maak je dromen

veert, bewaakt afspraken. Daarnaast heeft zij een

wen delen, planmatig werken, brieven schrijven,

waar’ worden leren en vermaak gecombineerd.

rol als persoonlijk coach van de deelnemende

vergaderen, afspraken maken en elkaar eraan

Het gaat om activiteiten vóór en dóór jongeren

jongeren. De coach stelt de jongeren in staat hun

houden, mensen benaderen, conflicten oplossen,

met een educatieve component. De jongeren

activiteiten zelf vorm te geven. De coach levert

onderhandelen, netwerken, naar een einddoel

kiezen zelf een activiteit en werken stap voor stap

maatwerk zowel op persoonlijk als groepsniveau.

toewerken.

toe naar een door hen gekozen eindresultaat.

Voor het Dreamproject in Almelo een coach

Daarbij staan respect, aandacht en de ruimte om

aangesteld die twee groepen begeleidt. Ter voor-

te leren centraal. Dat zijn zaken die deze groep

bereiding is ‘Edutainment’ Amsterdam bestudeerd.

jongeren meestal mist. Het resultaat staat of valt

De meeste tijd is gereserveerd voor de uitvoering

met de inzet van de jongeren zelf en met degene

dat wil zeggen het begeleiden van jongeren.

‘Vrijetijdsbesteding jongeren’ I pagina 47



Financiën

bestaan. Een toneelstuk schrijven en opvoeren valt

bedrijf. Ze hebben moeite met het maken van

Uit het budget van de Sociale Herovering is

niet mee. De twee groepen besluiten om samen

de website. Wel interviewen ze de moeder die

€ 100.000, - beschikbaar gesteld. Daarnaast zijn

een voorlichtings-dvd te maken met een film en

op de voorlichtingsavonden het verhaal vertelde

deelactiviteiten in de Dreamprojecten gesponsord

een lied met een videoclip. De meiden willen de

over haar dochter. Ze schakelen een journaliste

door bedrijven. De jongeren hebben de sponsors

dvd aanbieden aan scholen in Almelo om zo

in om te leren hoe je een interview afneemt, en

zelf benaderd. De sponsoring was veelal in natura

andere jongeren te waarschuwen.

een cameraploeg om het interview te filmen. Het

bijvoorbeeld ondersteuning bij het maken van de film Loverboy? No way!

interview wordt ook op de DVD gezet. Deze groep Een groep van tweeëntwintig meiden gaat aan

heeft vooral de basisvaardigheden geleerd: hoe

de slag. Vijf meiden maken het script. Ze vragen

telefoneer ik, en hoe schrijf ik een nette mail.

Deelprojecten

hulp aan een bedrijf dat ervaring heeft met het

Jongeren hebben drie activiteiten bedacht en uit-

maken van films. Een medewerker van het bedrijf

gewerkt: het maken van een voorlichtingsfilm

geeft advies over wanneer en waar gefilmd kan

Een videoclip maken en op televisie komen

over loverboys, het maken van een videoclip, het

worden. Alle meiden doen auditie voor de film. Ze

Een groep van tien meisjes en twee jongens met

opknappen van de jongerenkelder in de Schöppe.

kiezen samen de hoofdrolspeelster. Ook de andere

verschillende etnische achtergronden droomt van

rollen in de film en overige taken worden verdeeld

het maken van een videoclip en het uitzenden van

Loverboy? No way!

in overleg.

de clip op een landelijke tv-zender. De jongeren

Eind oktober 2007 worden twee voorlichtings-

Al met al werken de meiden ruim een half jaar

komen uit de wijk De Riet, zijn tussen de 11 en 14

avonden georganiseerd over Loverboys, ‘Herken

aan deze film. Zij bedenken en regelen alles zelf:

jaar oud en zitten op verschillende scholen. Het is

jij de loverboy?’. Deze avonden zijn bedoeld voor

van het schrijven van het script, het scouten van

een hechte groep die goed samenwerkt en redelijk

moeders en dochters. Een moeder vertelt over

locaties, het acteren, tot en met de kleding en

zelfstandig is. De groep die zich ADRespect (Almelo

haar dochter die in handen is gevallen van een

de make-up. Het resultaat is een veertig minuten

De Riet respect) noemt, neemt zelf beslissingen

loverboy. Een van de vragen die aan de orde komt

durende film met de titel ‘Loverboy? No way!’.

bijvoorbeeld over wie ze nodig hebben om de

is: wat kunnen we doen om ook andere ouders

clip te maken. Met het uitkomen van de videoclip

en jongeren te waarschuwen? Als mogelijke acties

Naast de film wordt ook een videoclip gemaakt

‘Tegengas’ en de uitzending van de clip op TV-

worden genoemd: het maken en opvoeren van

voor de dvd. Een groep van vier meiden vergadert

Oranje komt de droom van ADRespect uit.

een toneelstuk en het bouwen van een website.

en oefent wekelijks. Om een goed resultaat te

Spontaan geven zich ruim twintig meiden op om

krijgen, roepen zij de hulp in van een producer.

deze ideeën uit te werken. De gemeente Almelo

Hij helpt hen met het maken van de tekst van het

besluit om dit actieplan te faciliteren in het kader

girlpower-achtige lied. De muziekschool in Almelo

van het Dreamproject. Twee groepen jongeren

geeft de meiden zangles. Het bedrijf dat helpt bij

gaan van start, één toneel- en één websitegroep,

het maken van de film, helpt ook bij het opnemen

met een jongerenwerker als coach.

van de videoclip.

De plannen veranderen al gauw. Een goede

Tot slot de websitegroep. De jongens en meiden

website met informatie over loverboys blijkt al te

uit deze groep roepen ook de hulp in van een



Opknappen jongerenkelder Tegengas (een fragment)

De jongerenkelder in het wijkcentrum de Schöppe is niet meer van deze tijd vindt een aantal jongeren.

Luister niet wat ouders zeggen

De betonnen tafel en banken zijn niet te verplaatsen

Geef gewoon wat tegengas

en nemen veel ruimte in. Een groep jongeren,

Kies altijd je eigen vrienden Kijk niet naar zijn kleur of ras

Couplet: Mijn moeder zegt die buitenlander die is zo gevaarlijk Ga er niet mee om, hij wil niet werken en is dom

regelmatige bezoekers van de tienerinloop, wil de kelder graag een opknapbeurt geven. Ze dromen van een mooie ruimte, ingericht naar hun eigen smaak. Ze slopen de betonnen tafels en banken uit de kelder. Ze verven de muren en maken graffitischilderijen voor aan de wand. Ook zoeken ze nieuwe meubels uit voor de kelder. In maart 2008 wordt de door de

Mijn moeder zegt die Nederlander die is zo geniepig

jongeren vernieuwde kelder feestelijk geopend.

Ga er niet mee om, hij is te gierig en te stom

Ervaring met het project Mijn vader zegt die buitenlander dat is toch een vreemde

Als jongeren werken aan projecten die ze zelf

Ga niet met hem mee, want ze drinken altijd thee

bedacht hebben, raken ze enthousiast en betrokken.

Mijn moeder zegt die Nederlander dat is toch een viezerd Ga niet met hem mee hij wast zich niet voor de moskee

Break/rap: Al die volwassen mensen, oorlog om geloof Luister toch naar kinderen, of zijn jullie soms doof De ene heeft een donkere huid, de andere een lichte huid Wij kiezen onze eigen vrienden, kleur maakt ons niks uit Luister niet naar je ouders, zij weten er niks van. Het gaat om wat er binnen zit en wat je er mee kan Wij zijn hier de toekomst dus geef elkaar de hand Het kan hier zoveel beter, een mooier Nederland Youtube: ADRespect Tegengas


Om de betrokkenheid van jongeren vast te houden is het raadzaam snel met de gekozen activiteit te beginnen. Daarnaast is het motiverend om kleine stappen en successen bij de uitvoering van de activiteit te vieren. De door de jongeren uitgevoerde activiteiten worden niet alleen bekostigd door de gemeente maar ook door sponsors veelal in natura in de vorm van bijvoorbeeld lessen, ter beschikking stellen van ruimte etc.

Vervolg De Almelose welzijnsorganisatie Scoop wil de werkwijzen van het Dreamproject ook gebruiken voor ander jongerenwerk. Bij de activiteit ‘Mode Maken’, een stadsbrede activiteit wordt de Dreamwerkwijze toegepast.

Jeannette Lodeweges Scoop Welzijn Almelo

heeft gemaakt, is nu bezig met het plannen van een

hebben we geleerd dat de jongerenwerkers meer

vakantie. Je ziet meteen dat ze weer in hun rol komen

coachend bezig moeten zijn. Voor Scoop zijn deze

van toen ze met de film bezig waren. Ze plannen en

‘leer-speelprojecten’ heel waardevol geweest.

In ‘DREAM’ worden de jongeren bewust centraal

regelen alles zelf. Ze schrijven fondsen aan, maken het

gesteld. Als jongerenwerker speel je veel meer een

programma en regelen alles. Deze manier van werken

De film ‘Loverboy? No way!’ is aan het onderwijs

coachende rol. De jongeren moeten zelf aan de

hadden ze zich bij het eerste project al eigen gemaakt

getoond. De gemeente heeft de film zowel aan het

slag. Je moet ze leren om meer zelfbewustzijn te

en die gebruiken ze nu weer. Dromen komen uit.

basisonderwijs als aan het voortgezet onderwijs

krijgen; dat wanneer ze iets heel graag willen ze dat

Maar dat wil niet zeggen dat alles wat je droomt ook

cadeau gegeven. De bibliotheek en het ROC heb-

ook kunnen. Wij waren vanuit Scoop al bezig met

gebeurt! Wanneer je een droom hebt, merk je vaak

ben de film aangeschaft. De film heeft landelijk veel

educatieve trajecten maar dit gaat een stapje verder.

dat je al gaande het proces dingen moet bijstellen.

aandacht gekregen. Uit heel Nederland kregen we

Wat we duidelijk merken is dat de jongeren nu veel

Ook dat is groeien: leren omgaan met zaken die niet

reacties en vragen om informatie.

initiatiefrijker zijn. Een deel van de groep die de film

altijd lopen zoals je je het had voorgesteld. Als Scoop

Familie Van Dael

veel contact met elkaar en is van plan om nog een film te maken. Bo en haar vriendinnen hebben veel

Dochter Bo was verantwoordelijk voor de visagie

geleerd van het project. Niet alleen hoe je een film

in de film. Een aantal opnames voor de film zijn

maakt maar ook hoe je dingen moet regelen en

gemaakt in het huis van de familie Van Dael. De

aanpakken.

groep heeft alle werkzaamheden na schooltijd verricht. Ze kwamen soms wel twee of drie keer per week bij elkaar. Zelfs in de vakanties werkten

Kim Novak - Jongerenwerker De Riet

ze door. Met het filmen werd het pas echt

bereikt. Als jongerenwerker krijg je een goede band met de jongens en meiden. De groep bestond onder

interessant. De hoofdrolspeler uit de serie ‘Van

Kim heeft de filmgroep begeleid. Hoewel de meiden,

andere uit een Irakees meisje dat de hoofdrol speelt

Jonge Leu en Oale Groand’, Elvis, had ook een

tussen de 10 en 17 jaar oud, de zaken hoofdzakelijk

in de film, en Turkse en Nederlandse meiden. De

rol in de film. Dat was natuurlijk reuze spannend.

zelf moesten regelen, was het goed om Kim op de

Loverboy-problematiek speelt ook in De Riet maar

En het bleek ook nog een aardige gozer te zijn.

achtergrond te hebben voor eventuele bijsturing.

geen van de meiden had persoonlijke ervaring op

Hij hielp de meiden met tips. Er speelden nog

Het is zo goed bevallen dat Kim deze werkwijze

dit gebied. De groep heeft het script zelf geschreven

twee andere spelers uit de serie mee. Leuke

ook wil gaan gebruiken in andere projecten. De

en ook de andere zaken zoals het filmen, de grime,

jongens. Bo heeft les gehad van de visagiste uit

filmgroep kwam elke donderdagavond bij elkaar in

de catering en de montage hebben zij, met behulp

de regiosoap. Ze was verantwoordelijk voor de

het wijkcentrum de Schöppe. De groep groeide naar

van professionals, zelf geregeld.

grime en de kleding. De groep heeft nog steeds

elkaar toe en de meiden zijn trots op wat ze hebben




Reflectie Dream

en rust in de wijk brengen. Maar dat staat op

Drs. Anke van Beckhoven, Programmamanager Edutainment, B&A groep.

gespannen voet met competentieontwikkeling. Jongerenwerk kan alleen een positieve kracht

Jongerenwerk start met het beeld dat we hebben van jongeren. Zonder te willen

zijn wanneer het een positieve opdracht krijgt:

bagatelliseren dat jongeren op achterstand zijn gezet door hun situatie, is ons beeld van

jongeren ‘empoweren’ naar werk en scholing.

jongeren vaak gekleurd door wat ze niet kunnen; we vinden dat het hen ontbreekt aan bagage, vaardigheden, opvoeding, enzovoort, en we gaan weinig uit van hun talenten.

Over het algemeen laten jongeren zich niet

Ons jongerenbeeld gaat uit van wat jongeren niet weten en niet zijn.

aanspreken op hun problemen; jongerenwerk begint niet bij de problemen die jongeren hebben,

Om jongeren iets te bieden, moet je sterk geloven

goed kennen, enthousiasme wordt geactiveerd,

maar bij hun dromen, ambities, en talenten. Dat

in hun eigen groei en kracht. Iedereen die serieus

en latente ambities worden langzaam maar zeker

vraagt van de jongerenwerker een andere rol;

onderzoek heeft verricht naar kinderen heeft

manifest.

zij of hij is de coach van een groep jongeren en

uiteindelijk niet hun zwakte of hun grenzen ontdekt,

Jongeren worden gezien als producent van hun

onderzoekt met jongeren wat er nodig is om een

maar de verrassende en buitengewone kracht van

eigen project; er wordt gewerkt vanuit de kracht

droom te realiseren. Dat betekent een omslag in

hun mogelijkheden en talenten. Jongerenwerk op

van de jongeren zelf, vanuit hun ambities en

kijken en werken met jongeren: geen standaard

het snijvlak van vrije tijd, onderwijs en werk kan

dromen. De verantwoordelijkheid wordt zoveel

aanbod maar onderzoek naar de vraag; een

jongeren wel degelijk aanspreken.

mogelijk bij jongeren zelf neergelegd. DREAM

faciliterende en coachende rol; jongeren in hun

Tegenover het beeld van jongeren als onwillig

laat zien dat een andere manier van jongerenwerk

kracht zetten en het ze vooral zelf laten doen.

en overlastveroorzaker, staat het beeld van jong-

mogelijk is, maar stelt wel nieuwe eisen aan

eren met talenten. Het zijn deze talenten die

uitvoerders en bestuurders.

jongerenwerkers in DREAM proberen aan te boren en verder te ontwikkelen.

Gemeenten hebben behoefte aan jongerenwerk

In DREAM wordt gebruik gemaakt van de krachten

dat jongeren uitnodigt tot participatie, hun compe-

en talenten van een groep meiden die serieus

tenties versterkt, werkt met effectieve aanpakken

iets willen betekenen voor meisjes die misbruikt

en methodieken, vraaggericht is, samenwerkt met

worden door loverboys; zij hebben in het project

buurtprofessionals, en flexibel kan reageren op

hun creativiteit en betrokkenheid, gecombineerd

vragen uit de buurt. In veel gemeenten is echter

met een vrijwillige inzet om bij te dragen aan het

niet helder welke opdracht het jongerenwerk krijgt:

oplossen van een maatschappelijk vraagstuk.

overlastbestrijding - competentieontwikkeling -

Ervaringen in Almelo laten zien dat je heel dicht

talentontwikkeling? Waar kan het jongerenwerk

bij jongeren moet starten. Jongeren geven zelf aan

een verschil maken?

wat ze willen doen en leren; alleen dan heeft de

We geven het jongerenwerk vaak een dubbele op-

aanpak kans van slagen. Vertrouwen moet worden

dracht mee; het moet de problemen met jongeren

gewonnen via tussenpersonen die de jongeren

aanpakken - lees: ervaren overlast door bewoners-


Prik 1 Het Geluksbudget

Recommend Documents