Preventie‐ en Handhavingsplan Voor de uitvoering van de Drank‐ en Horecawet
Periode 2014‐2018
Samen voor verantwoord alcoholgebruik
Deventer, 13 mei 2014
Inhoudsopgave Inleiding ........................................................................................... 3 1 Probleemanalyse.......................................................................... 5 2 Beleid en regelgeving ................................................................... 7 2.1. Doelstellingen van beleid ........................................................... 7 2.2 Uitgangspunten beleid ................................................................ 7 3 Preventie ................................................................................... 11 3.1 Preventieprogramma ................................................................ 11 4 Toezicht en Handhaving ............................................................... 15 4.1 Algemeen ................................................................................ 15 4.2 Toezicht op drankgebruik onder jongeren ..................................... 15 4.3 Sanctieregime .......................................................................... 16 5 Samenwerking, monitoring en evaluatie ......................................... 17 5.1 Samenwerking ......................................................................... 17 5.2 Rolverdeling: Jeugdnetwerk, CJG en Coördinatieteam ................... 18 5.3 Monitoring en evaluatie ............................................................ 18 Bijlage 1 Produktblad Jeugdtoezicht HUP 2014 ...................................... 20 Bijlage 2 Preventieprogramma 2014 .................................................... 21
2
Inleiding Per 1 januari 2013 is de Drank‐ en Horecawet (DHW) gewijzigd met als voornaamste doel het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Uit diverse onderzoeken is komen vast te staan dat het gebruik van alcohol zeer schadelijk is in de ontwikkeling van jongere. Naast de schade die jongeren ondervinden, worden we ook breder in de samenleving geconfronteerd met de negatieve gevolgen van alcoholgebruik: Bij het veroorzaken van overlast of het plegen van geweldsdelicten is vaak alcohol in het spel. Om die reden heeft de Eerste Kamer in 2012 besloten om – aanvullend op de wetgeving die op 1 januari in werking trad‐ de leeftijdsgrens voor alcoholbezit vanaf 1 januari 2014 te verhogen naar 18 jaar (was 16). De gemeente Deventer heeft al eerder regelgeving en beleid ontwikkeld met als doel alcoholgebruik onder jongeren tegen te gaan, onder andere in de nota Horecabeleid Deventer 2009‐2014 en via het alcoholmatigingsbeleid. Naar aanleiding van de gewijzigde Drank en Horecawet zijn in 2013 bestaand beleid en regelgeving opnieuw tegen het licht gehouden waarbij is nagegaan of en zo ja, welke wijzigingen/aanvullingen wenselijk zijn. Hierbij zijn diverse ketenpartners en marktpartijen, betrokken bij het thema, geraadpleegd. De uitkomst hiervan is neergelegd in de nota ‘Uitgangspunten implementatie nieuwe Drank‐ en Horecawet’ welke op 30 oktober 2013 door de raad is vastgesteld. Preventie‐ en handhavingsplan Drank‐ en Horecawet Als vervolg op de nota is nu het preventie‐ en handhavingsplan DHW opgesteld. Het realiseren van een dergelijk plan is een verplichting die voortvloeit uit de nieuwe wet. In het plan legt de gemeente vast hoe zij met ketenpartners invulling geeft aan haar uitvoerende taken in het kader van de DHW, met name daar waar dit het tegengaan van alcoholgebruik onder jongeren betreft. Het plan wordt elke vier jaar, gelijktijdig met de vaststelling van de lokale nota gezondheidsbeleid, opnieuw vastgesteld. In het plan komt het volgende aan bod: • De doelstellingen van het preventie‐ en handhavingsbeleid alcohol • Welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik, met name onder jongeren, te voorkomen • De wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen • De minimaal te behalen resultaten in de door het plan bestreken periode
3
Op verzoek van de raad wordt in dit plan specifiek ingegaan op de wijze waarop in het kader van de preventieve activiteiten, specifieke doelgroepjongeren (jongeren met een licht verstandelijke beperking, jongeren waarvan de ouders verslaafd zijn en jongeren met een stoornis in het autistisch spectrum) worden bereikt 1 . Het plan is tot stand gekomen in nauw overleg met betrokken ketenpartners en Horeca Deventer. In hoofdstuk 1 wordt de probleemanalyse gemaakt. In hoofdstuk 2 wordt de beleidsfocus beschreven. Hoofdstuk 3 omvat het thema preventie en in hoofdstuk 4 wordt toegelicht hoe toezicht en handhaving wordt vormgegeven. Ten slotte zet hoofdstuk 5 uiteen welke partijen betrokken zijn, op welke wijze er wordt samengewerkt en op welke wijze monitoring en evaluatie zal plaatsvinden.
1
Motie ChristenUnie/CDA/PvdA/VVD/SP 30 oktober 2013, voorstelnr. 845468
4
1 Probleemanalyse Gevolgen overmatig alcoholgebruik op jongeren Er zijn, zoals in de inleiding reeds benoemd, sterke aanwijzingen dat alcoholgebruik ongunstig is voor de ontwikkeling van jongeren. We maken in dit hoofdstuk een nadere probleemanalyse. Vooral het drinken van veel alcohol in korte tijd is slecht voor het brein. Wordt er gekeken naar het brein van personen die erg veel hebben gedronken in hun puberteit, dan blijkt dat bepaalde functies bij hen minder goed ontwikkeld zijn. Pubers met alcoholproblemen scoren lager dan andere jongeren op taalvaardigheid, intelligentie, aandacht en ruimtelijk inzicht. Overmatig alcoholgebruik kan dus gevolgen hebben voor het brein, maar vergroot ook de kans op verkeersongevallen, letselschade, geweld en onveilig vrijen; Jongeren die veel drinken zijn vaker bij deze vormen van riskant gedrag betrokken 2 . Naast de schade die jongeren ondervinden, worden we ook breder in de samenleving geconfronteerd met de negatieve gevolgen van alcoholgebruik: Bij het veroorzaken van overlast of het plegen van geweldsdelicten is vaak alcohol in het spel. Landelijk beeld alcoholgebruik onder jongeren Sinds 1988 is onder Nederlandse jongeren het alcoholgebruik toegenomen. Jongeren gingen in de loop van de afgelopen decennia meer, vaker én op jongere leeftijd drinken. In 2003 waren Nederlandse jongeren zelfs koplopers in Europa, als het ging om bingedrinken, oftewel het op een avond meer dan vijf drankjes drinken. Het afgelopen decennium werd sterk ingezet op het voorkomen van drinken door jongeren onder de 16. Gevolg was dat drankgebruik onder jonge pubers sterk afnam, vooral onder de jongste groep: in 2003 had 36% van de 12‐jarige jongens de afgelopen maand gedronken, in 2011 was dat geslonken tot 9,4%. Bij 12‐jarige meisjes daalde het aandeel actuele drinkers van 25,4 naar 5,8%. In geen ander Europees land nam drankgebruik onder jonge drinkers zo sterk af. Onder jongeren van 16 jaar en ouder veranderde er landelijk echter weinig. Zij verminderden hun alcoholgebruik niet. Actueel beeld alcoholgebruik onder jongeren in Deventer Ter voorbereiding op de implementatie van de nieuwe Drank‐ en Horecawet zijn in de afgelopen periode diverse gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van Tactus verslavingszorg, Raster jongerenwerk, Politie, GGD, Horeca en vertegenwoordigers van paracommerciële instellingen (buurthuizen, sportverenigingen, cultuur), zowel een op een als in groepsverband. De gesprekken gaven inzicht in de effectiviteit van het alcoholmatigingsbeleid tot op heden en gaven een beeld van de actuele stand van zaken rondom alcoholgebruik onder jongeren in Deventer.
2
Gegevens Trimbosinstituut, maart 2014
5
Partners geven aan dat er sprake is van een daling van alcoholgebruik onder jongeren jonger dan 16 jaar 3 . Dit beeld wordt bevestigd door de cijfers. Uit de jongerenmonitor regio IJsselland (GGD) komt naar voren dat het alcoholgebruik onder jongeren tussen de 12 en 15 jaar is gedaald van 28% in 2007 tot 17% in 2011 4 .Voor Deventer was dit in 2011, 13%. Ook de tolerantie van ouders ten aanzien van het alcohol gebruik is bij jongeren van 12 t/m 15 jaar afgenomen: In 2007 tolereerde 42% het alcoholgebruik van hun kinderen, in 2011 was dat 33%. De regio IJsselland loopt daarmee in de pas met de landelijke trend waarin een daling in het alcoholgebruik bij jongeren en een lagere tolerantie bij ouders over alcoholgebruik bij hun kinderen is te zien. Een groep drinkt echter stevig 5 . Aandachtspunt binnen de keten is dat verslavingsproblematiek (met name alcoholproblematiek) in de (jeugd)ketens van zorg, opvoeding en justitie vaak niet, (te) laat, onvoldoende of niet in nauwe relatie met andere problemen wordt onderkend en adequaat wordt aangepakt. Jongeren hebben de neiging elders in te drinken voordat ze uit gaan. Het indrinken gebeurt met name thuis en in de openbare ruimte (hotspots). Er zijn slechts incidenteel meldingen van overmatig drinken in sportkantines, jongerencentra, horeca, tijdens evenementen of in drankketen. Horeca Deventer constateert dat, sinds de invoering van de nieuwe leeftijdsnorm, jongeren de horeca aanmerkelijk minder vaak bezoeken.
3
Het aantal jongeren dat bij Tactus verslavingszorg in behandeling was wegens alcoholmisbruik bedroeg in de tweede helft van 2011: 9 en in de tweede helft van 2012: 6. Bron ‘De Deventer Jeugd in Beeld najaar 2012, Kennis en verkenning juni 2013.
4
Specifiek voor Deventer kan er geen vergelijking worden gemaakt met de cijfers van 2007 omdat de jongerenmonitor 12 t/m 23 jarigen op deze manier pas wordt uitgevoerd sinds 2011. 5 Van de 12‐15 jarigen die alcohol drinkt (17%) is 20% de afgelopen 4 weken dronken geweest. Van de groep 16‐23 jarigen die drinkt is 36% de afgelopen 4 weken dronken geweest en 60 % zegt te binge drinken (>5 glazen per keer). In het eerste kwartaal van 2013 zijn in totaal 5 jongeren opgenomen in de alcoholpoli ziekenhuis Deventer.
6
2 Beleid en regelgeving 2.1. Doelstellingen van beleid Op basis van de Drank‐ en Horecawet kunnen twee algemene hoofddoelstellingen worden onderscheiden: • Afname alcoholgebruik en de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik onder de 18 jaar. • Afname dronkenschap (met name tijdens uitgaansavonden in het publieke domein), onder jongeren De ambitie van dit beleidsplan is dat jongeren op een zo gezonde en veilig mogelijke wijze kunnen opgroeien, zodat hun talenten zo optimaal mogelijk tot ontwikkeling kunnen komen. De gemeente streeft ernaar dat jongeren in Deventer onder de 18 jaar geen alcohol drinken en dat jongeren van 18 tot 23 jaar hun alcoholgebruik matigen. Concreet dienen binnen de vier jaren die dit plan bestrijkt de volgende resultaten te worden behaald; • Het aantal jongeren < 18 jaar in Deventer dat alcohol gebruikt is afgenomen met 5 % • Het percentage jongeren tussen de 18 jaar en 23 jaar dat in de afgelopen 4 weken dronken was in Deventer is afgenomen met 5% • De gemiddelde startleeftijd van jongeren die wel eens alcohol gebruiken neemt toe met 6 maanden
2.2 Uitgangspunten beleid In de nota ‘uitgangspunten bij de implementatie van de nieuwe Drank‐ en Horecawet’ 6 , welke in oktober 2013 door de raad is vastgesteld, is uiteengezet welke uitgangspunten gelden bij de implementatie van de nieuwe wet. Hieronder volgt een korte uiteenzetting: Preventie, introduceren nieuwe sociale norm Binnen het programma ‘Meedoen’ is alcoholmatiging op dit moment al een van de geprioriteerde thema’s waar in de afgelopen jaren is geïnvesteerd. De gemeente subsidieert met € 240.000 een preventieprogramma van Tactus bestaand uit diverse activiteiten gericht op het voorkomen van (alcohol)verslaving bij jongeren, zie bijlage 2 preventieprogramma 2014 voor een gedetailleerd overzicht. Zo zet Tactus onder andere expertise in op verschillende plekken waar de jongeren zich bevinden. Zij werken daarin samen in CJG verband (onderwijs‐, zorg‐ en welzijnspartners). Jaarlijks worden dit programma geëvalueerd en bijgesteld. In de eerder consultatieronde die is gehouden, met als resultaat de door de raad vastgestelde uitgangspunten Implementatie nieuwe Drank‐ en Horecawet, is ook het preventieprogramma van Tactus en de samenwerking van Tactus met andere partijen 6
Nota, voorstelnr 845468, vastgesteld in de raad op 30 oktober 2013
7
extra tegen het licht gehouden. Daaruit, alsmede uit de gesprekken van de afgelopen periode en de cijfers van alcoholgebruik in de regio IJsselland en Deventer wordt opgemaakt dat dit programma resultaat oplevert maar dat tijdelijk voor een periode van in ieder geval twee jaar een extra investering van belang is om de communicatie over de verhoogde leeftijdsgrens goed vorm te geven. En dat ook in de samenwerking met ketenpartners daar aandacht voor moet zijn. Onder meer met de GGD als het gaat om doorverwijzing en monitoring van de nieuwe leeftijdscategorie. Dit aanvullende aanbod is met Tactus afgesproken waarbij nadrukkelijk aansluiting is gezocht bij de landelijke campagne naar aanleiding van de verhoging van de leeftijdsgrens naar 18 jaar, in hoofdstuk drie Preventie wordt zowel het bestaande als het aanvullende aanbod beschreven. Omdat het beïnvloeden van een sociale norm een aantal jaren nodig heeft, gaat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een langlopend communicatietraject (5 tot 10 jaar) uitvoeren. Lokale partijen kunnen aanhaken bij dit traject waarbij specifiek wordt nagegaan op welke wijze horeca en paracommercie kunnen worden ondersteund in het doorvoeren van de cultuuromslag en controle op leeftijd. De Koninklijke Horecabond, afdeling Deventer heeft toegezegd een actieve bijdrage te willen leveren aan het realiseren van deze cultuuromslag binnen de horecabranche. Ook bij de totstandkoming van het geldende horecabeleid was het tegengaan van bovenmatig alcoholgebruik onder jongeren al een van de uitgangspunten. Vanuit dit oogpunt is onder andere besloten de sluitingstijden van de reguliere horeca te vervroegen, de happy hours te beperken en huisregels voor horeca verplicht te stellen. Daarnaast hebben Koninklijke Horeca Nederland, de gemeente Deventer en de politie in 2011 gezamenlijk het Protocol Collectieve Horecaontzegging vastgesteld met als doel overlastgevers uit de horeca te weren. Daarnaast worden alternatieve straffen opgelegd waardoor geweldplegers zich bewust worden van de destructieve invloed die alcohol kan hebben. Al deze maatregelen hebben tot gevolg dat problematisch drinkgedrag onder jongeren binnen de horeca zich op dit moment nagenoeg niet meer voordoet. Voor wat betreft de aanpak van drankgebruik wordt dan ook de nadruk gelegd bij drankgebruik in de openbare ruimte (hotspots). Hieraan zal het drugsgebruik worden toegevoegd. Het zal hierbij gaan om een integrale aanpak die is gestoeld op 2 pijlers :een preventieve aanpak en informatiegestuurde controles (onder andere meldingen bij politie en door screening social media op spontane feesten en partijen). Gelet op het ontbreken van middelen zal het aantal controles echter beperkt zijn. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de specifieke activiteiten in het kader van preventie. In hoofdstuk 4 wordt het onderdeel toezicht en handhaving uitgediept. Geen nieuwe regels Op grond van de nieuwe Drank en Horecawet heeft de raad de bevoegdheid aanvullende regels te stellen om het gebruik van alcohol onder jongeren tegen te gaan. Zo bestaat de mogelijkheid de verkoop van alcohol tijdens evenementen aan banden te leggen of helemaal te verbieden, en het koppelen van de sluitingstijden van de horeca aan de toegangsleeftijden van het horecapubliek. De VNG adviseert van deze bevoegdheid alleen gebruik te maken als de lokale situatie dit noodzakelijk
8
maakt. Dit met het oog op de toezichtslasten en het feit dat deze bepalingen zeer beperkend kunnen zijn voor het bedrijfsleven. Gelet op het feit dat uit de consultatieronde niet is gebleken van knelpunten waarvoor deze regelingen een oplossing zouden bieden, wordt afgezien van deze bevoegdheid. Ook bestaat de mogelijkheid een verbod in het leven te roepen voor het schenken van sterke of alcoholhoudende drank in inrichtingen die veel door jongeren worden bezocht of inrichtingen die gelegen zijn in bepaalde aangewezen gebieden. Daarnaast is het mogelijk een verbod in het leven te roepen om zwak‐alcoholhoudende drank te verkopen in bedrijven en winkels zoals warenhuizen, snackbars, supermarkten of andere levensmiddelenwinkels en/of vanuit bestelruimten (internetbestellingen). Daarnaast is het mogelijk het bezoek van jongeren aan horeca en terrassen te beperken. Er wordt, zoals door de raad besloten, van dergelijke regelingen afgezien omdat niet is aangetoond dat voor welk type bedrijven/instellingen/gebieden in Deventer deze bepaling zinvol zou kunnen zijn en het zowel ondernemingen als instellingen onnodig zou belasten. De nieuwe wet maakt het ook mogelijk om, ter bescherming van de volksgezondheid of in het belang van de openbare orde, ‘happy hours’ in de horeca en stuntprijzen voor zwakalcoholhoudende drank bij supermarkten, snackbars en dergelijke te verbieden. Om te kunnen bepalen of er sprake is van stuntprijzen moeten gemeenten echter kunnen aantonen welke prijzen er gewoonlijk worden gevraagd in een bepaald verkooppunt. Daarvoor moeten de verschillende prijzen voor langere tijd zijn bijgehouden. Dat vergt veel inspanning, levert zodoende veel administratieve lasten op en wordt om die reden afgeraden. Een absoluut verbod op happy hours behoort wel tot de mogelijkheden maar is, gelet op de lokale context te ingrijpend en wordt om die reden afgeraden. Bij verordening kan de burgemeester de bevoegdheid verleend worden om voorschriften aan de vergunning te verbinden of deze te beperken tot zwak‐alcoholhoudende drank. In de verordening moet daarbij worden aangegeven om welke redenen dat kan. Deze bevoegdheid bestond al en wordt gehandhaafd zodat de mogelijkheid blijft bestaan in individuele gevallen aanvullende voorwaarden op te leggen, indien noodzakelijk/wenselijk. De uitgangspunten samengevat: • Alcoholmatiging is op dit moment al een van de geprioriteerde thema’s in het programma Meedoen. Bij de vaststelling van het nieuwe aanvullende aanbod in het kader van preventie is nadrukkelijk de samenwerking gezocht met alle partners, betrokken bij het thema (zorg, welzijn en onderwijs) 7 • Voor wat betreft de communicatie over de nieuwe leeftijdsgrens wordt aansluiting gezocht bij de landelijke campagne ‘niet roken en drinken voor je 18e’, geïnitieerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport • Alle ondernemers en instellingen die het betreft zullen in de eerste helft van 2014 worden voorgelicht over bij de invoering van de leeftijdscontroles. Zowel Horecabond Deventer als de sportraad hebben aangegeven hier een actieve rol in te willen spelen
7
Zie voor uitwerking hoofdstuk 3
9
•
•
•
Bij de totstandkoming van het geldende horecabeleid heeft de raad reeds regels gesteld om het alcoholgebruik onder jongeren tegen te gaan. Uit de consultatieronde blijkt dat deze voldoen. Voorgesteld wordt daarom af te zien van aanvullende regels Voor wat betreft de integrale aanpak van drankgebruik zal het zwaartepunt liggen bij het drank‐ en drugsgebruik in de openbare ruimte. De aanpak is gestoeld op 2 pijlers; preventie en informatiegestuurde controles 8 . Gelet op de beschikbare middelen zal het toezicht slechts beperkt van omvang kunnen zijn. Er wordt opgetreden bij excessen en naar aanleiding van handhavingsverzoeken. Het zwaartepunt zal komen te liggen bij de controles op het drinken van jongeren in de openbare ruimte.
8
Voor uitwerking zie hoofdstuk 5
10
3 Preventie Algemeen De aanpak alcoholmatiging is een continu proces, we willen draagvlak zoeken en creëren in onze samenleving voor dit thema. En zorgen voor een integrale aanpak door een samenwerking van de belangrijkste partners in het kader van preventie: Tactus, GGD IJsselland en Horeca Deventer. Uit de evaluatie en consultatieronde in 2013 blijkt dat het betaande preventieaanbod voldoet maar dat in de komende jaren extra moet worden geïnvesteerd in communicatie van de nieuwe leeftijdsgrens en het beïnvloeden van de sociale norm waar het alcoholgebruik betreft. Het is allereerst van belang om de jeugd in de gemeente Deventer, maar ook de ouders en (para)commerciële instellingen goed te informeren over de wetswijziging, de doelstellingen van de wetswijziging maar ook de consequenties bij overtreding hiervan. Hiertoe zijn betrokken ketenpartners diverse initiatieven ontwikkeld. Aan het bestaande preventieprogramma, uitgevoerd door Tactus, zullen in de komende jaren drie elementen worden toegevoegd; Het betreft de projecten “Smart Connection” en “Kroegentocht “ voor 2014, die verderop nader worden toegelicht, en in 2015 in ieder geval een trainingsmodule voor alcoholverstrekkers, die als vrijwilliger werken onder andere bij sportverenigingen. Met Tactus en de GGD is daarnaast afgesproken dat de samenwerking op het thema alcoholmatiging wordt geïntensiveerd de komende jaren om te zorgen voor een goede doorverwijzing en informatie,‐ en kennisuitwisseling. Horeca Deventer heeft, onder begeleiding van Koninklijke Horeca Nederland, een aantal initiatieven genomen die moeten bijdragen aan de doelstellingen. Navolgend een overzicht van alle maatregelen in het kader van preventie.
3.1 Preventieprogramma Alcoholgebruik is het resultaat van een combinatie van factoren. De persoon, zijn sociale omgeving, het aanbod van drank en het overheidsbeleid vormen samen een systeem dat uiteindelijk de keuze van de gebruiker bepaalt. Alcoholpreventie kan nooit alleen op het individu gericht zijn. Het meest succesvol zijn strategieën die vooral de omgeving van de drinker beïnvloeden. En in die omgeving van de jonge drinker spelen alcoholverstrekkers, scholen en ouders een belangrijke rol. Er zijn verschillende doelgroepen die invloed kunnen hebben op het alcoholgebruik van jongeren. Alcoholverstrekkers, het onderwijs en de ouders en jongeren zelf. Een overzicht van de educatie‐ en communicatiestrategieën op deze doelgroepen; Alcoholverstrekkers Het betreft hier onder andere de horeca ondernemers, caissières bij supermarkten en slijterijen, barvrijwilligers enz. Van deze professionals en vrijwilligers wordt verwacht dat ze de leeftijdsgrens voor verstrekking van alcohol kennen en naleven. Om alcoholverstrekkers hierin te bekwamen zijn trainingsprogramma’s ontwikkeld zoals Barcode voor barpersoneel en IVA (Instructie Verantwoord Alcoholgebruik) training voor barvrijwilligers.
11
De gemeente zal alcoholverstrekkers in Deventer, die als vrijwilliger werken onder andere bij sportverenigingen, deze trainingsmodule aanbieden. Deze zal vanaf begin 2015 uitgevoerd worden. Koninklijke Horeca Nederland (KHN) attendeert leden regelmatig op de e‐learning module Verantwoord Alcohol Schenken. Deze is goed te gebruiken voor instructies aan personeel. Daarnaast biedt KHN een veelheid aan materiaal om ondernemers te ondersteunen bij de invoering en handhaving van de nieuwe regels 9 . KHN afdeling Deventer overweegt nieuwe huisregelbordjes aan te schaffen en in te voeren. Tijden het overleg Keurmerk Veilig Ondernemen Deventer wordt op korte termijn afgestemd op welke wijze de KHN maatwerk kan bieden voor de gemeente Deventer. Ook geeft KHN voorlichting en advies om ondernemers te helpen met voorkomen alcoholmisbruik en ondernemers minder afhankelijk te maken van jonge doelgroep. Zodra het Preventie en Handhavingsplan Deventer is vastgesteld wordt hierover gecommuniceerd in een nieuwsbrief naar de leden. Het verschaffen van informatie aan horecaondernemers wordt door de KHN opgepakt in een continu proces. Doel is ondernemers kennis te geven en laten inspireren door best practices. De regioadviseur KHN zal structureel deelnemen aan het begeleidingsteam DHW 10 . Ook een vertegenwoordiging van de supermarktketens in Deventer zal worden gevraagd in het begeleidingsteam zitting te nemen. Onderwijs De school is een belangrijke pedagogische omgeving voor jongeren. Ook als het gaat om alcoholgebruik leren jongeren op school wat wel en niet verstandig is. In Deventer voert Tactus in het Voortgezet Onderwijs het project ‘de Gezonde school en Genotmiddelen’ uit. De Gezonde School en Genotmiddelen (DGSG) is hét schoolpreventieprogramma over alcohol, roken en drugs en is ontwikkeld door het Trimbos‐Instituut. Het betreft hier een integraal programma waar voorlichting een onderdeel van uitmaakt maar dat ook ziet op ouderactiviteiten, het opstellen van een goed schoolreglement en het signaleren en begeleiden van leerlingen bij problematisch middelengebruik. Het programma biedt scholen handvaten bij het vormen van een school gezondheidsbeleid rondom alcohol, roken en blowen. Daarnaast wordt het project OTV Op tijd voorbereid aangeboden. Het betreft hier een digitaal leerproject dat leerlingen van de basisschool voorbereidt op het omgaan met alcohol en roken. In het project wordt ingegaan op de risico’s als gevolg van onverantwoord gebruik van deze middelen voor het kinderen in de basisschool leeftijd. Ouders en thuis situatie Ouders onderschatten hoeveel hun kinderen drinken. Ze denken vaak dat het gedrag van hun puber volledig wordt bepaald door vrienden, terwijl zij wel degelijk ook ze invloed hebben op het alcoholgebruik van hun kinderen. Adviezen met betrekking tot alcoholopvoeding wordt in samenwerking met de scholen aangeboden via het project DGSG (zie voor toelichting bovenstaande alinea). Daarnaast wordt in 2014 als extra project de ‘De Kroegentocht’ uitgevoerd. De kroegentocht voor ouders is een op 9
O.a. stickers, posters, polsbandjes, ID‐scannershuisregelbordjes e.d.
10
Zie voor toelichting op de doeltellingen van team, hoofdstuk 5, samenwerking
12
ludieke wijze vormgegeven grootschalige informatieavond voor ouders van pubers (vanaf 12 jaar tot 16, 17 of 18 jaar) over alcohol (evt. ook drugs) en opvoeding.
13
Jongeren Er zijn afspraken met Tactus dat jongeren via scholen, buurt, in het uitgaansleven en andere kanalen voorlichting krijgen over middelengebruik. In 2014 wordt extra ingezet met het project Smart Connection. Het betreft hier een programma voor en door jongeren. De uitvoering vindt daar plaats waar het gebeurt: Het uitgaansleven van jongeren. Doelstelling van Smart Connection is om gezond gedrag (d.w.z. niet drinken tot je 18e en daarna verantwoord drinken (0,2 promille of minder) te belonen. Smart Connection wordt uitgevoerd door leeftijdsgenoten van de jongeren de zogenaamde peers. Daarnaast is afgesproken dat de samenwerking tussen de GGD en Tactus geïntensiveerd wordt t.a.v. vroeg signalering. Aanbod specifieke doelgroepen Jongeren met een licht verstandelijke beperking, jongeren waarvan de ouders verslaafd zijn en jongeren met een stoornis in het autistisch spectrum zijn kwetsbaar als het gaat om problematisch alcohol‐ of drugsgebruik. Tactus werkt in nauwe samenwerking met de instellingen toe naar een planmatige, structurele aanpak. In 2014 ligt de focus op het middelenbeleid binnen de instellingen ten aanzien van het omgaan met (problematisch) middelengebruik door deze jongeren. De aanpak kenmerkt zich door maatwerk en het erkennen en bundelen van beide expertises. Financiën Binnen het programma Meedoen is ten behoeve van het preventieprogramma een bedrag van € 240.000 jaarlijks vrijgemaakt. Hieraan is voor 2014 eenmalig een bedrag van € 20.000 toegevoegd dat wordt besteed aan de projecten Smart Connection en Kroegentocht, waarmee de totale inzet €260.000 bedraagt in 2014. In 2015 wordt nogmaals eenmalig € 20.000 extra ingezet, onder andere te besteden aan de trainingsmodule voor alcoholverstrekkers, waardoor ook in dat jaar de totale inzet €260.000 bedraagt. Voor een gedetailleerd overzicht van het jaarlijkse preventieprogramma wordt verwezen naar bijlage 2.
14
4 Toezicht en Handhaving
4.1 Algemeen Het toezicht op de nieuwe Drank‐ en horecawet moet worden gerealiseerd binnen de kader van het Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) 2014. In dit programma zijn de keuzes beschreven die het college maakt bij de handhaving van regels die zien op de (leef)omgeving. Hierbij zijn prioriteiten bepaald. Ook is beschreven op welke verschillende manieren toezicht wordt gehouden en welke instrumenten hiervoor worden gebruikt. Het toezicht op de leeftijdscontrole is een nieuwe taak voor gemeenten, die voorheen was belegd bij de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Gezien de gelimiteerde middelen zal het toezicht slechts beperkt van omvang kunnen zijn 11 . Gelet op het actuele beeld waarbij is geconstateerd dat (overmatig) drinken onder jongeren zich met name in de openbare ruimte manifesteert, is besloten hiervoor wat betreft het toezicht, het zwaartepunt te leggen. Hierbij zal een efficiencyslag worden gemaakt door de controles op drankgebruik te combineren met het algemene toezicht op jeugd 12 . Controles bij inrichtingen en evenementen zullen naar aanleiding van handhavingsverzoeken en in geval van excessen worden uitgevoerd. Het toezicht op de nieuwe Drank‐ en Horecawet kan uitsluitend worden uitgevoerd door een toezichthouder die tevens Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BOA) is én het examen over de DHW met goed gevolg heeft afgelegd. De belangrijkste reden waarom de toezichthouder moet beschikken over een BOA‐bevoegdheid, is dat zij dan ook de artikelen van strafrechtelijke aard, met name strafbaarheidstelling jongeren, kunnen handhaven. Binnen team toezicht van de gemeente Deventer zullen 4 gekwalificeerde toezichthouders worden belast met het toezicht op de drank‐ en Horecawet.
4.2 Toezicht op drankgebruik onder jongeren Leeftijdsgrenzeninspecties bij jongeren richten zich op het aanwezig hebben van alcoholhoudende drank door jongeren die respectievelijk jonger zijn 18 jaar en zich in de publieke ruimte bevinden. Het toezicht bestaat uit observaties op hotspots, plaatsen waar en tijdstippen waarop (’s avonds en in de weekenden) jongeren zich met alcoholhoudende dranken in de publiek toegankelijke ruimte begeven. Doelstelling is het toezicht in te bedden in een ketenaanpak waarbij: ‐ Het jongerenwerk (nieuwe) hotspots signaleert (oa via screening social media) en doorgeeft aan gemeentelijk toezichthouders en politie ‐ Gemeentelijk toezichthouders de hotspots dagelijks controleren (6 dagen in de week en in de weekenden (avonduren)
11 12
Zie onder financiën, p. 14 Zie produktblad ‘jeugdtoezicht’, HUP 2014, bijlage 1
15
‐
‐
De politie houdt zij een vinger aan de pols door actief te kijken naar het schenken dan wel het in bezit hebben van drank door jongeren. Signalen worden doorgespeeld naar de andere ketenpartners. Zowel politie als de toezichthouder zijn bevoegd jongeren te sanctioneren door middel van een boete. Toezicht en politie verkennen de mogelijkheid/wenselijkheid de controles uit te voeren in gemengde koppels. Jongeren die negatief in beeld komen in verband met overmatig drank‐ en druggebruik worden besproken in het jeugdnetwerk van de wijk die het betreft. De jeugdnetwerken zijn wijkgerichte samenwerkingsverbanden waaraan politie, team Toezicht, Raster‐jongerenwerk deelnemen. De jeugdnetwerken hebben een spilfunctie in de benadering in de aanpak van jeugdoverlast en jongerenproblematiek. Bij structureel problematisch drank, drug‐ of middelengebruik wordt een jongere door het jeugdnetwerk doorverwezen naar Tactus verslavingszorg
4.3 Sanctieregime Alcoholgebruik < 18, strafbaar Jongeren onder de 18 jaar strafbaar die alcohol in hun bezit hebben op voor publiek toegankelijke plaatsen, zijn strafbaar. Het kan dan zowel gaan om zwak alcoholische drank als om sterke drank. Er kan hiervoor een sanctie worden opgelegd uit de 1e categorie 13 . De boete kan worden opgelegd door zowel de gemeentelijk toezichthouder als door de politie. Hierbij wordt de procedure gehanteerd dat de jongere de eerste keer wordt gewaarschuwd en bij een tweede constatering wordt beboet. Bestuursrechtelijke sancties Wanneer de overige regels van de Drank‐ en Horecawet of de gemeentelijke verordening niet worden nageleefd 14 , kan de gemeente handhavend optreden door het opleggen van een bestuursrechtelijke sanctie. Deze taak is voor de gemeente niet nieuw. In het horecabeleidsplan 2009‐2014 is reeds een handhavingsprotocol opgenomen met daarin ook de procedures en het sanctieregime naar aanleiding van de overtredingen van de Drank‐ en Horecawet. Het handhavingarrangement openbare inrichtingen, waar het sanctieregime DHW onderdeel van uitmaakt, wordt op dit moment geactualiseerd en zal in de tweede helft van 2014 ter vaststelling aan de raad worden voorgelegd. Financiën Voor deze nieuwe toezichthoudende taak is – inclusief handhaving‐ in eerdere instantie door de raad voor een periode van 3 jaar een bedrag van € 30.000 per jaar vrijgemaakt. Uitgaande van de gebruikelijke verdeelsleutel tussen toezicht en handhaving houdt dit in dat in de komende 3 jaar een bedrag van € 18.000 aan controles per jaar kan worden besteed.
13
Voor jongeren onder tussen de 16 jaar en de 18 jaar bedraagt de boete op dit moment €90. Voor jongeren onder de 16 jaar bedraagt de boete €45 14
Bijvoorbeeld schenken van drank buiten de toegestane uren door paracommerciële instellingen, schenken van drank aan jongeren in openbare inrichtingen,
16
5 Samenwerking, monitoring en evaluatie
5.1 Samenwerking Algemeen Uitgangspunt van dit plan is het beïnvloeden van de omgeving van de jonge drinker opdat deze ‘verleid’ wordt meer gezonde en veilige keuzes te maken met betrekking tot alcohol. Zoals in hoofdstuk 2 is geschetst, werkt alcoholbeleid het beste als op meerdere beleidspijlers tegelijkertijd wordt ingezet. Dat impliceert ook dat er in de uitvoering meerdere partners en stakeholders betrokken zijn. Hieronder een beschrijving van de belangrijkste samenwerkingspartners en de organisatiestructuur. Betrokken partners Op een integraal dossier als het alcoholbeleid is samenwerking essentieel voor een goede uitvoering. De volgende partners zijn daarbij concreet in beeld: Alcoholverstrekkers Handhaving leeftijdsnorm. Meedenken over trendontwikkelingen alcoholgebruik Deventer, communicatie en training personeel/vrijwilligers Gemeente Toezicht en handhaving. Coördinatie keten KHN Koninklijke Horeca Nederland. Begeleiding Horeca Deventer bij voorlichting, training en handhaving DHW Raster Jongerenwerk /opbouwwerk Voorlichting en preventie (ook in samenwerking met Tactus). Hotspots in beeld brengen door screening social media, contact maken met doelgroepjongeren, doorgeleiding naar verslavingszorg indien wenselijk, voorzitterschap jeugdnetwerken Politie Controles op alcoholgebruik onder jongeren, en identiteitsfraude, veiligheid tijdens inspecties, jongeren vragen naar ID en eventuele samenwerking met betrekking tot de aanpak van doortappen vanuit het Wetboek van Strafrecht en openbare dronkenschap (artikel 252 resp. 453). Scholen Voorlichting jongeren en ouders, vroegsignalering problematisch middelengebruik Tactus/GGD Uitvoerende partijen preventief programma. Monitoring en evaluatie
17
5.2 Rolverdeling: Jeugdnetwerk, CJG en Coördinatieteam De uitvoering van preventie‐ en handhavingsplan zal op onderdelen worden bewaakt door respectievelijk het jeugdnetwerk, het horecabeleidsoverleg en het CJG. Het Jeugdnetwerk is een wijkgericht samenwerkingsverband waaraan politie, team Toezicht en Raster‐jongerenwerk deelnemen. De jeugdnetwerken hebben een spilfunctie in de benadering in de aanpak van jeugdoverlast en jongerenproblematiek. Jongeren die negatief in beeld komen in verband met overmatig drank‐ en druggebruik worden besproken in het jeugdnetwerk van de wijk die het betreft. Indien noodzakelijk/wenselijk worden jongeren vanuit het Jeugdnetwerk doorverwezen naar Tactus verslavingszorg. Het netwerk CJG Deventer is de organisatie voor preventie, vroegsignalering, het organiseren en deels uitvoeren van passende zorg voor kinderen en jongvolwassenen. De partners in het netwerk CJG 15 initiëren de preventieve netwerken in de gemeente; het netwerk CJG is verantwoordelijk voor de regie. Het netwerk CJG zal worden gevraagd mede uitvoering geven aan dit plan, met name daar waar het gaat om preventie en vroegsignalering. De coördinatie van het Preventie en Handhavingsplan ligt bij een samengesteld team bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeente 16 , politie, Tactus, GGD IJsselland, Sportraad, Koninklijke Horeca Nederland, Horeca Deventer, afvaardiging van supermarktketens. Het coördinatieteam komt eens per kwartaal bij elkaar om de voortgang te monitoren en uitvoeringsafspraken te maken.
5.3 Monitoring en evaluatie Jeugdmonitor GGD Eén van de wettelijke taken van GGD IJsselland is het verwerven van inzicht in de gezondheidssituatie van de inwoners van de regio IJsselland. Aan deze taak wordt gewerkt door middel van het uitvoeren van gezondheidsmonitoren onder verschillende bevolkingsgroepen van de regio IJsselland. Alle gezondheidsmonitoren worden op zowel regionaal als gemeentelijk niveau gerapporteerd. In principe wordt er in een cyclus van 4 jaar gewerkt. Het alcoholgebruik onder jongeren wordt gemonitord in de jongerenmonitor. De jongerenmonitor heeft de jongeren van 12 t/m 23 jaar in de regio IJsselland als doelgroep. Belangrijke onderwerpen binnen de jongerenmonitor zijn leefstijlfactoren zoals het alcoholgebruik, gebruik van genotmiddelen, bewegen, voeding en seksueel gedrag. Daarnaast komt ook de algemene en psycho‐sociale gezondheid aan bod. De eerstvolgende GGD Jeugdmonitor verschijnt in 2015. De komende vier jaar zal vanwege de wijzigingen in de drank‐ en horecawet specifiek de leeftijdscategorie 16‐ 18 jarigen bevraagd worden op alcoholgebruik.
15
onderwijs‐, zorg‐ en welzijnspartners
16
Staf Veiligheid, Maatschappelijke Ontwikkeling & Milieu, Ondernemen en Vergunningen toezicht
18
Evaluatie Op grond van de Drank‐ en Horecawet is de gemeente verplicht om het Preventie‐ en Handhavingsplan elke vier jaar, gelijktijdig met de vaststelling van de lokale nota gezondheidsbeleid, opnieuw vast te stellen. Voorafgaand aan de vaststelling van het nieuwe plan zal onder regie van het coördinatieteam een evaluatie worden uitgevoerd waarbij aanbevelingen worden gedaan met betrekking tot het nieuw op te stellen plan.
19
Bijlage 1 Produktblad Jeugdtoezicht HUP 2014 Taakveld Veiligheid / Openbare ruimte Toelichting taak
Jeugdtoezicht Deze taak richt zich op overlastgevende jeugd, drankgebruik onder jongeren in de openbare ruimte, jeugdgroepen, JOPS en MOPS en deelname aan het jeugdnetwerk. Het gaat om preventief toezicht en handhaving op hangplaatsen van jeugd en alcoholisten ter voorkoming van overlast.
Omvang taak
Dagelijks toezicht op hotspots (op vrijdag en zaterdag ook in de avonduren)
Relatie gemeentelijk beleid
Modelaanpak Jeugdoverlast Deventer, Uitgangspunten implementatie Drank- en Horecawet
Prioritering
ROOD
Maatschappelijk effect Doelstelling
Deventer heeft een veilige woon-, werk- en verblijfsomgeving. Afname van jeugdoverlast en drankgebruik onder jongeren
Adequaat handhavingsniveau
Dagelijks (7 dagen per week met name in de avonduren en weekenden)
Capaciteit Autonoom naleefgedrag
3000 uren Gebleken is dat jeugdoverlast en drankgebruik toeneemt naarmate de intensiteit van toezicht afneemt.
Toezichtstrategie
Door dagelijks de “hot-spots” te bezoeken en met jeugd in gesprek te gaan wordt in kaart gebracht om wie het gaat en kan een preventief dossier worden gemaakt.
Monitoring (effectindicator)
Afname aantal meldingen jeugdoverlast (Meldpunt Openbare Ruimte) Afname aantal hotspots ‘jeugdoverlast’ Afname drankgebruik onder jongeren in Deventer (GGD)
Randvoorwaarden
Goede samenwerking met de partners (politie, Raster, Tactus) Voldoende BOA’s
20
Bijlage 2 Preventieprogramma 2014 Productgroep
Preventie 2014 Deventer
Beleidskader
Samen sterk in mensenwerk: Beleidsplan meedoen 2012-2019
Doel
Bijdrage leveren aan het voorkomen, het vroegtijdig signaleren en terugdringen van verslavingsproblemen bij kinderen en jongeren en in beperkte mate bij ouderen
Doelgroepen
(Kwetsbare) jongeren en hun ouders Overige (kwetsbare) doelgroepen zoals algemeen publiek en ouderen
Visie/analyse
Samen met gemeenten in de regio Deventer zet Tactus haar expertise in om inwoners in deze regio verslavingspreventie te bieden. Onder verslavingspreventie verstaan we het behalen van gezondheidswinst en het bevorderen van de kwaliteit van leven door via preventiemethodieken verslavingsproblemen te voorkomen dan wel tijdig op te sporen en daarbij toeleiding te realiseren op het juiste interventieniveau. De visie van Tactus is dat wanneer er sprake is van risico op middelenproblematiek Tactus, als specialist, de verantwoordelijkheid neemt voor het aanbieden van de juiste ondersteuning. Dit doen wij op basis van de volgende uitgangspunten. We richten ons op een positieve manier op het bevorderen van (mentale) gezondheid i.p.v. op het bestrijden van verslaving. Dit betekent dat we er alles aan doen om middelen gerelateerde gezondheidsrisico’s of (beginnende) verslaving snel te ontdekken en aan te pakken. Signalering van riskant en problematisch gebruik van alcohol en drugs en waar nodig doorverwijzing naar de zorg zijn belangrijk om schadelijke gezondheidseffecten en de ontwikkeling van verslavingen te voorkomen. We staan voor een gerichte samenhangende preventie ketenaanpak. I.p.v. het aanbieden van geïsoleerde losstaande activiteiten, bieden we preventienin een keten aan. De ketenaanpak houdt in dat we naast ondersteuning bij een veilige en gezonde omgeving, getrapt preventieactiviteiten aanbieden volgens de stepped - care gedachte.
21
Universele preventie
Gewoon gezond leven
Maatregelen gericht op omgeving
Voorlichting en bewustwording
Op eigen kracht
Selectieve preventie Signaleren en adviseren
Geïndiceerde preventie
Preventie interventies
Behandeling
Er op tijd bij zijn
Bijsturen met hulp
Behandelen
Zorggerelateerde preventie (na)zorg/care
Voorkomen van erger
We werken vanuit het principe van een integrale aanpak, omdat dit bewezen meer effect heeft. Een integrale aanpak verbindt preventie, behandeling en repressie (regelgeving en handhaving) We staan voor eigen kracht, zelfredzaamheid en zelfmanagement. Mensen zijn over het algemeen in staat vanuit eigen mogelijkheden, motieven en belangen, zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun gedrag en leefstijl. Belangrijke voorwaarden in deze benadering is dat mensen kunnen beschikken over betrouwbare en toegankelijke informatie en dat zij zoveel mogelijk gestimuleerd worden om gezond om te gaan met middelen. Complementair werken vinden wij belangrijk. Dit betekent dat de bestaande werkprocessen bij zorginstellingen en maatschappelijke organisaties worden benut om de verslavingspreventie- en zorg bij hen binnen te brengen. Wij gaan ervan uit dat de zorg en maatschappelijke organisaties een belangrijke plek zijn voor verslavingspreventie. En dat zij kunnen helpen gezondheidsrisico’s door middelengebruik tijdig te onderkennen en aan de orde te stellen. Het is belangrijk dat bij deze taken de expertise van de verslavingszorg erbij wordt gehaald omdat verslavingspreventie een specifieke deskundigheid vereist. Combinaties van gedrag en leefstijl. Soms kan een vraagstuk van mensen over een ander gezondheidsthema (bijv. eenzaamheid) een prima insteek zijn om verslavingspreventie in te zetten op het veilig en gezond omgaan met middelen (zoals in slimme clusters). Dit willen we optimaal benutten en zo betere combinaties maken van thema’s die verband houden en elkaar beïnvloeden. Resultaat
Investeren in verslavingspreventie levert veel op. Naast het voorkomen van gezondheidsklachten door middelengebruik, draagt verslavingspreventie bij aan een goed (mentale) gezondheid en voorkomt verslaving. Gezonde mensen hebben in het algemeen een betere kwaliteit van leven, kunnen beter voor zichzelf en voor hun omgeving zorgen en doen minder een beroep op zorg. Ook kunnen ze langer en beter participeren in de maatschappij.
22
Aanbod
Wij bieden een regionaal preventieaanbod met de volgende producten: Beleidsontwikkeling en –advisering Publieksinformatie en agendasetting DIMS Voorlichting door en voor jongeren: Peerproject Verslavingpreventie per vindplek voor jongeren Preventie kwetsbare jongeren: KVO Laagdrempelige preventieactiviteiten voor risicovol gebruikende jongeren en hun ouders
Product
Product
Beleidsontwikkeling en -advisering Beleidsmakers bij de gemeente die een praktische vraag hebben ten aanzien van het ontwikkelen en verbeteren van hun beleid ten aanzien van alcohol, drugs, en gokken, biedt de afdeling preventie een oplossingsrichting of advies aan. We nemen op aanvraag van een gemeente deel aan gemeentelijke beleidsnetwerken of stuurgroepen. Prestaties: We ondersteunen en adviseren de gemeenten bij het invullen van verslavingspreventiebeleid. We gaan inhoudelijk in op en adviseren ten aanzien van lokale vragen en bij ontwikkelingen op aanvraag van gemeenten en/of instellingen. We nemen op aanvraag deel aan regionale en lokale beleidsnetwerken ten behoeve van verslavingsbeleid. Publieksinformatie en agendasetting Het creëren van publiek draagvlak bij de bevolking is een belangrijke voorwaarde voor het slagen van preventieactiviteiten. Wij doen dit door het verspreiden van algemene kennis over verslavende middelen, de risico’s en over verslaving in de breedste zin van het woord en wat Tactus hierin kan betekenen wat ondersteuning betreft. Ook gaan we in op vragen, en geven voorlichting aan algemene groepen (ouders, kerken, jongeren, sportverengingen enz.). Prestaties: o We dragen bij aan het onderhoud van de websites www.tactus.nl, en www.drankendrugs.nl en beantwoorden vragen die via deze websites gesteld worden. o We beantwoorden binnenkomende vragen via de bureaudienst o We geven middels informatiestands voorlichting o We geven voorlichting op aanvraag van algemene publieksgroepen o We werken mee aan het project “Slimme Clusters” o We werken mee aan het samenwerkingsproject project “Dtown” o We geven bij voldoende belangstelling oudercursussen o Uitvoeren van smartconnection
Product
DIMS Het DIMS (Drugs Informatie en Monitoring Systeem) heeft als doel inzicht te krijgen in de markt van recreatieve drugs in Nederland en de veranderingen die zich daar voordoen. DIMS verzamelt informatie door middel van een landelijk netwerk van 16 deelnemers met testfaciliteiten in 22 plaatsen in Nederland. Wij nemen deel aan dit landelijke netwerk en voeren in de regio pillentests uit. Voor ons is deze deelname een uitgelezen mogelijkheid om in contact te komen met een doelgroep die anders moeilijk te bereiken is. We voorzien de consument van mondelinge en schriftelijke informatie over de risico’s die er aan het
23
gebruik van het middel verbonden zijn. Prestaties: o We nemen deel aan het landelijk netwerk DIMS. o We testen alle aangeboden pillen en houden registratie bij van de testresultaten. o We geven informatie aan de consumenten over de risico’s van gebruik. Product
Voorlichting voor en door jongeren: Jongeren spreken zich tegenover leeftijdsgenoten gemakkelijk uit over hun ervaring en hun mening. Daarom vindt Tactus het belangrijk om jongeren te betrekken bij de voorlichting over genotmiddelen aan leeftijdsgenoten Tactus werft en traint jaarlijks een groep studenten van Saxion Hogeschool. Deze studenten worden getraind als peer en worden door het jaar heen ingezet in de verschillende gemeenten en bij diverse projecten waar veel jongeren aanwezig zijn. De voorlichting wordt dan onder begeleiding van een preventiewerker door de opgeleide peers uitgevoerd. Prestaties: o We werven, trainen en begeleiden studenten van Saxion ten behoeve van een regionaal inzetbare peerpool.
Product
Verslavingspreventie per vindplek Op verschillende plekken bevinden zich jongeren. Op deze plekken willen wij middels complementair werken onze expertise inzetten. o
o o o o Product
Onderwijs ( VO, VSO, MBO) CJG ’s Jeugdzorg/LVB In de Wijk samen met jeugd en jongerenwerk en politie De Alcoholpoli in het ziekenhuis
Voortgezet onderwijs (VO en VSO) Het VO is een belangrijke setting waar (bijna) alle jongeren komen. We voeren hier het Trimbos project ” De gezonde school en genotmiddelen” uit. De gezonde school en genotmiddelen zijn een integraal schoolpreventieprogramma over alcohol, roken en drugs. Op alle VO en -scholen wordt een monitorgesprek aangeboden. We krijgen in deze monitor inzicht in de problematiek en de behoeftes van de school, van waaruit preventietoewijzing plaatsvindt. Er is extra aandacht voor beleid en voor signaleren van risicojongeren. We spreken activiteiten af voor het komende jaar. Bijzondere aandacht hebben de jongeren op school die kwetsbaar zijn en/of al gebruiken. Wij bieden de school hierin ondersteuning. Dit met als doel voor deze leerlingen de drempel naar Tactus te verlagen en te voorkomen dat experimenteel en risicovol gebruikende jongeren in de zorg komen. Op maat zetten we laagdrempelige preventieactiviteiten voor deze risicojongeren in. Prestaties: o We bieden alle 22 scholen in de regio Deventer ( VO en VSO scholen) een monitorgesprek aan. We schatten in dat negentig procent van de scholen gebruik maakt van ons aanbod. Dit houdt in dat we op tenminste 20 scholen een monitor gesprek uitvoeren o Op grond van deze monitorgesprekken hebben we inzicht in de
24
o
Product
noodzaak, vragen en behoeften van deze scholen op basis waarvan we een structurele, beleidsmatige preventieaanpak afspreken. We voeren op locatie passende preventieactiviteiten uit en passen we zo nodig materialen aan. Per school leveren wij maatwerk. We bieden tenminste 5 scholen extra ondersteuning om kwetsbare jongeren en of jongeren die al gebruiken in kaart te brengen. Dit doen we o.a. door contact te leggen met zorgcoördinatoren, uitvoeren van spreekuren of aan te sluiten bij een ZAT overleg.
Middelbaar Beroepsonderwijs (ROC) Het ROC kent een grote verscheidenheid aan leerlingen. Waar de een af en toe een biertje drinkt, experimenteren anderen volop. Met het ROC worden monitorgesprekken gesprekken gevoerd. We krijgen in deze monitorgesprekken inzicht in de problematiek en de behoeftes van de school, van waaruit preventietoewijzing plaatsvindt. De focus ligt op risicojongeren. Dit met als doel voor deze leerlingen de drempel naar Tactus te verlagen en te voorkomen dat experimenteel en risicovol gebruikende jongeren in de zorg komen. Er worden op maat activiteiten uitgevoerd t.b.v. deze jongeren. Prestaties: o We bieden de sectoren binnen het ROC een monitorgesprek aan. o Op grond van deze monitorgesprekken hebben we inzicht in de noodzaak, vragen en behoeften van deze scholen op basis waarvan we een structurele, beleidsmatige preventieaanpak afspreken. We voeren op locatie passende preventieactiviteiten uit, gericht op risicojongeren. Per school leveren wij maatwerk. o We bieden ondersteuning om kwetsbare jongeren en of jongeren die al gebruiken in kaart te brengen. Dit doen we o.a. door contact te leggen met zorgcoördinatoren of aan te sluiten bij een ZAT overleg.
Product
CJG De meeste gemeenten brengen de verschillende partijen die samenwerken rond de preventieve zorg voor jeugd bij elkaar in een CJG. Met de CJG’s werken wij samen. Wij kijken op welke manier wij kunnen ondersteunen om de vroegsignalering van middelenproblematiek dan wel KVO kinderen te vergroten, passend bij de doelstelling van het CJG. Prestaties: o Wij zorgen voor de informatie t.a.v. middelengebruik en opvoeden op de regionale CJG- websites o Wij voeren een monitorgesprek met de CJG coördinatoren en krijgen zo inzicht in de noodzaak, vragen en behoefte van het CJG in relatie tot middelengebruik. o We onderzoeken de mogelijkheden van samenwerking ten behoeve van vroegsignalering van kwetsbare jongeren/risicovol gebruikende jongeren. o We nemen deel aan de netwerkbijeenkomsten van het CJG
Product
Jeugdzorg en LVB groepen Jongeren in deze setting zijn een kwetsbare groep voor problematisch alcohol- of drugsgebruik. We werken in nauwe samenwerking met de instelling toe naar een
25
planmatige, structurele aanpak waarbij we ons in 2014 blijven focussen op het middelenbeleid binnen de instellingen t.a.v. het omgaan met (problematisch) middelengebruik door deze jongeren. De aanpak kenmerkt zich door maatwerk en het erkennen en bundelen van beide expertises. Prestaties: o We voeren monitorgesprekken met jeugdzorginstellingen o We hebben inzicht in de noodzaak, vragen en behoeften van deze instellingen op basis waarvan een structurele, beleidsmatige preventieaanpak wordt afgesproken. o Waar nodig voeren we passende preventieactiviteiten uit Product
Product
In de wijk samen met jeugd- en jongerenwerk en politie: outreachende aanpak Het lokale jeugd- en jongerenwerk hebben contact met jongeren (zowel ambulant als op locatie) die risicovol middelengebruiken. Met een aantal jongeren heeft ook de wijkagent regelmatig contact. We voeren monitorgesprekken met jongerenwerkers en wijkagenten. Samen brengen we knelpunten en mogelijkheden in kaart en formuleren een passende preventieaanpak op maat, bijvoorbeeld door de inzet van laagdrempelige preventieactiviteiten in de vorm van Funlichting; deskundigheidsbevordering aan jongerenwerkers en politie; het aansluiten bij bestaande netwerken zoals een lokaal zorgnetwerk of een straatgroepenteam. Prestaties: o We voeren monitorgesprekken met jongerenwerkers en wijkagenten o We hebben inzicht in de noodzaak, vragen en behoeften In de Wijk en maken samenwerkingsafspraken rond het benaderen van risicojongeren/risicogroepen o We bieden ondersteuning om kwetsbare jongeren en of jongeren die al gebruiken in kaart te brengen. o We nemen deel aan relevante netwerken, waarbij middelengebruik van jongeren een rol speelt. o voeren passende, laagdrempelige preventieactiviteiten uit. De Alcoholpoli Binnen de Alcoholpoli komen jaarlijks jongeren binnen die te veel gedronken hebben (comazuipen). Met de ziekenhuizen maken wij afspraken om met de betreffende jongeren en hun ouders een voorlichtingsgesprek te voeren. Prestaties: o We voeren jaarlijks een monitor gesprekken met de Alcoholpoli en maken afspraken rond de samenwerking. o We werken samen met ziekenhuizen binnen de Alcoholpoli
Product
Preventie kwetsbare kinderen Uit onderzoek weten we dat sommige kinderen meer risico lopen op het ontwikkelen van verslaving dan andere. Dit biedt ons aanknopingspunten voor verslavingspreventie, specifiek gericht op kwetsbare kinderen. Het werken met kinderen met een verhoogde kwetsbaarheid op verslaving vraagt om een toegesneden aanpak. Kinderen van verslaafde ouders is een voorbeeld van een kwetsbare doelgroep waarbij we preventief een heleboel kunnen bereiken. We benaderen intermediairs actief om te zorgen dat deze kinderen in beeld komen van verwijzers en toe geleid worden. In Nederland hebben ongeveer 300.000 kinderen een vader en of
26
moeder met alcoholproblemen. Kinderen die opgroeien met een ouder met een verslavingsprobleem hebben het niet gemakkelijk. Veel kinderen durven er niet over te praten. Zij piekeren er in hun eentje over, trekken zich terug en raken geïsoleerd. Het is in deze situatie fijn om samen met andere kinderen die hetzelfde meemaken iets te ondernemen, iets leuks te doen. Ten behoeve van deze kinderen voeren we een preventief aanbod uit in de vorm van een KVO/Talk ’n Joy groep. Ook organiseren wij voor KVO kinderen jaarlijks een Fundag. Een dag die in het teken staat van ontspanning en samen leuke dingen doen. De instroom voor deze groep halen we voor een deel uit ons eigen hulpverleningsnetwerk. Maar ook andere professionals kunnen in hun werk te maken krijgen met kinderen met gebruikende ouders (kinderen van verslaafde ouders - KVO). Prestaties: o We blijven de bestaande KVO/Talk ’n Joy groepen in Deventer en Zutphen uitvoeren. o We ondernemen wervingsactiviteiten om nog meer kinderen toe te leiden naar het aanbod van KVO. o We nemen deel aan netwerken om aandacht te vragen voor kinderen van verslaafde ouders. o Ten behoeve van kinderen uit een gezin met verslavingsproblemen worden Fundagen georganiseerd en uitgevoerd. o We bereiken met de Fundagen tenminste 20 kinderen. Product
Laagdrempelige preventie voor risicovol gebruikende jongeren en hun ouders De meeste signalen komen via bovengenoemde vindplaatsen binnen. Een preventiewerker van Tactus neemt contact op met de verwijzer en analyseert de situatie. Tactus stelt met behulp van een (gevalideerd) screeningsinstrument een diagnose en maakt een inschatting van de ernst en de fase van middelengebruik. Daaruit volgt een plan van aanpak met interventies of behandelmethoden, waarbij het uitgangspunt is om zo licht en zo kort mogelijk in te zetten en zwaar genoeg om effectief te zijn. We zetten die interventie in die het beste past bij de persoon en de situatie en daarmee de grootste kans op succes heeft. De interventie kan zowel op een individu als op een (kleine) groep gericht zijn. Waar mogelijk betrekken we de ouders erbij. Prestaties: o Alle signalen worden opgepakt. o We leggen contact met de betreffende jongeren en maken met behulp van een screener een inschatting van de ernst en fase van het middelengebruik. o We bieden preventieactiviteiten aan voor risicovol gebruikende jongeren en hun ouders. o We verwijzen waar nodig is naar een passend hulpaanbod o We leggen contact met tenminste 80 jongeren. o We bieden ouders gesprekken aan volgens de Triple P methodiek.
27
Begroting basispakket centrum gemeente Deventer
2014
Preventie Tactus Verslavingszorg € 240.000
Beleidsontwikkeling en-advisering Publieksvoorlichting en agendasetting DIMS Voorlichting voor en door jongeren: Peerproject Verslavingsexpertise per vindplek DGSG: VO en VSO MBO CJG Jeugdzorg en LVB groepen In de wijk samen met Jeugd en jongerenwerk en politie:outreachende aanpak Alcoholpoli
totale kosten basispakket 2014 € 13.069,50 € 26.139,00 € 2.178,25 € 1.306,95
€ € € €
65.347,50 8.713,00 6.534,75 6.534,75
€ €
17.426,00 1.742,60
Preventie kwetsbare kinderen
€
27.881,60
Laagdrempelige preventieactiviteiten met risicovol gebruikende jongeren Materiaal Totaal basispakket
€ € €
56.634,50 6.491,60 240.000,00
28
