Preventie- en Handhavingsplan Voor de uitvoering van de Drank- en Horecawet

Preventie- en Handhavingsplan Voor de uitvoering van de Drank- en Horecawet Periode 2015-2018

Inhoud

1

Probleemanalyse ......................................................................................................... 5

2

Beleidsfocus ................................................................................................................ 6

3

4

5

6

7

2.1

Uitgangspunten en onderbouwing van beleid ................................................................ 6

2.2

Beleidsdoelgroep en -setting ............................................................................................ 6

2.3

Doelstellingen van beleid .................................................................................................. 7

Risicoanalyse en interventiestrategie ........................................................................... 8 3.1

Gegevens uit onderzoek.................................................................................................... 8

3.2

Gegevens van informanten ............................................................................................... 8

3.3

Interventiestrategie............................................................................................................. 8

Handhavingsactiviteiten ............................................................................................... 9 4.1

Hotspots inventariseren ................................................................................................... 10

4.2

Interventiestrategie bepalen ........................................................................................... 11

4.3

Uitvoeren van interventiestrategie ................................................................................. 11

4.4

Effectmeting en evaluatie ................................................................................................ 22

Regelgevende activiteiten .......................................................................................... 23 5.1

Voorwaarden stellen aan evenementen ......................................................................... 23

5.2

Beperken schenktijden paracommercie ........................................................................ 23

Educatieve/communicatieve activiteiten ..................................................................... 20 6.1

Alcoholverstrekkers .......................................................................................................... 20

6.2

Onderwijs ........................................................................................................................... 21

6.3

Ouders en de thuissituatie............................................................................................... 24

6.4

Publiekscommunicatie ..................................................................................................... 25

6.5

Effectmeting en evaluatie ................................................................................................ 25

Uitvoering................................................................................................................... 26 7.1

Samenwerking met externe partners ............................................................................. 26

7.2

Coördinatie vanuit integraal DHW-team........................................................................ 26

Kalender preventie en handhavingsplan DHW .................................................................. 27 2

Literatuurlijst ..................................................................................................................... 28 Bijlage 1: Uittreksel uit de APV met regels betreffende de uitvoering van de DHW Bijlage 2: Tabel met risicokenmerken, -locaties en tijdstippen Bijlage 3: Tabel met maatregelen per beleidspijler.

3

Inleiding Op 1 januari 2013 is de Drank- en Horecawet (hierna: DHW) gewijzigd. Met de wijzigingen wil de wetgever het volgende bereiken:  Alcoholgebruik onder jongeren terugdringen;  Alcoholgerelateerde verstoring van de openbare orde aanpakken;  Bijdragen aan het verminderen van de administratieve lasten. De DHW geeft gemeenten nieuwe bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden. Het onderwerp raakt diverse beleidsterreinen, zoals gezondheidsbeleid, jeugdbeleid, alcohol(matigings)beleid, handhavingsbeleid en openbare orde en veiligheid. Door een passende invulling en uitvoering van deze wet heeft de gemeente de mogelijkheid om – samen met haar partners- te sturen op het terugdringen van de negatieve effecten van alcoholgebruik. De DHW bepaalt dat de raad een verordening vaststelt. In deze verordening moeten regels worden opgenomen met betrekking tot schenktijden, alcoholverstrekking tijdens bijeenkomsten van persoonlijke aard en tijdens niet-verenigingsgebonden activiteiten van paracommerciële rechtspersonen. De gemeente Krimpen aan den IJssel heeft ervoor gekozen om dit op te nemen in de Algemene Plaatselijke Verordening Krimpen aan den IJssel 2013 (verder: APV) (zie bijlage 1). Het thema alcoholmatiging vraagt om een integrale continue aanpak. Voor een sluitend verhaal is het van belang om op verschillende gebieden interventies te plegen: preventie, regelgeving en handhaving. Preventie is nu integraal onderdeel van het beleidsplan Sociaal Domein. In 2015 wordt in dat kader een preventieprogramma vastgesteld. Nu ook de handhaving van de DHW bij de gemeente ligt, is het van belang om deze onderdelen bij elkaar te brengen en een integraal plan te presenteren. Wijzigingen DHW per 1 januari 2014 De DHW is per 1 januari 2014 opnieuw gewijzigd. Een belangrijke wijziging is de verhoging van de leeftijdsgrens voor alcoholconsumptie van zestien naar achttien jaar. Een andere wijziging is dat gemeenten elke vier jaar een preventie- en handhavingsplan alcohol vaststellen, gelijktijdig met de lokale nota gezondheidsbeleid. Dit plan beschrijft de hoofdzaken uit het beleid met betrekking tot preventie van alcoholgebruik onder met name jongeren. Daarnaast vermeldt dit plan ook op welke manier er invulling wordt gegeven aan de handhavingstaken die op grond van de DHW zijn verkregen. Het nieuwe artikel 43a van de DHW geeft aan wat er in dit preventie- en handhavingsplan moet worden opgenomen en beschrijft:  welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik, met name onder jongeren, te voorkomen;  de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen;  welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden.

4

1

Probleemanalyse

Sinds 1988 is onder Nederlandse jongeren het alcoholgebruik flink toegenomen. Jongeren gingen in de loop van de afgelopen decennia meer, vaker én op jongere leeftijd drinken. In 2003 waren Nederlandse jongeren zelfs koplopers in Europa, als het ging om bingedrinken, oftewel het op een avond meer dan vijf drankjes drinken (Hibell e.a., 2012). Afgelopen decennium werd sterk ingezet op het voorkomen van drinken door jongeren onder de 16. Gevolg was dat drankgebruik onder jonge pubers sterk afnam, vooral onder de jongste groep: in 2003 had 36% van de 12-jarige jongens de afgelopen maand gedronken, in 2011 was dat geslonken tot 9,4%. Bij 12-jarige meisjes daalde het aandeel actuele drinkers van 25,4 naar 5,8% (Verdurmen e.a., 2012). In geen ander Europees land nam drankgebruik onder jonge drinkers zo spectaculair af. Onder jongeren van 16 jaar en ouder veranderde er echter weinig. Zij verminderden hun alcoholgebruik niet. Bijna de helft van de jongeren van 16 jaar was de afgelopen maand een keer dronken of aangeschoten, zo blijkt uit de cijfers van 2011 (Verdurmen e.a., 2012). Als jongeren aan drank willen komen is dat relatief makkelijk in Nederland. Meer dan de helft van de verkooppunten (53%) leefde de oude leeftijdgrens van 16 jaar niet na in 2013 (Roodbeen, e.a., 2014). Als jongeren in hun puberjaren veel drinken, neemt de kans toe dat ze later problemen met hun drankgebruik krijgen. Eén op de drie mannen in de leeftijdsgroep van 16 tot 24 jaar valt onder de noemer ‘probleemdrinker’1. Alcoholgebruik kan ongunstig zijn voor de ontwikkeling van de hersenstructuren. Juist als hersendelen in ontwikkeling zijn, zijn ze erg kwetsbaar voor deze giftige stof. De heersende wetenschappelijke opvatting is dat als er in de puberjaren veel wordt gedronken, het brein zich minder goed ontwikkelt2. Wordt er gekeken naar het brein van personen die erg veel hebben gedronken in hun puberteit, dan blijkt dat bepaalde functies bij hen minder goed ontwikkeld zijn. Pubers met alcoholproblemen scoren lager dan andere jongeren op taalvaardigheid, intelligentie, aandacht en ruimtelijk inzicht. Overmatig alcoholgebruik kan dus gevolgen hebben voor het brein, maar vergroot ook de kans op verkeersongevallen, letselschade, geweld (waaronder ook seksueel geweld) en onveilig vrijen. Vooral jongeren die veel drinken zijn vaker bij deze vormen van riskant gedrag betrokken.

Een probleemdrinker is iemand die ‘problemen heeft door regelmatig of stevig drinken’. Regelmatig drinken is daarbij minstens 21 dagen per maand vier of meer glazen drank. Stevig drinken is minstens vier keer per maand zes of meer glazen drank. De problemen lopen uiteen van black-outs door drankgebruik tot alcoholongevallen, regelmatige dronkenschap/katers en problemen met vrienden en familie (Van Dijkck e.a. 2005). 2 Dat wijst althans onderzoek bij ratten uit. Bij puberratten die erg veel drinken, zijn bepaalde functies van het brein minder goed ontwikkeld. Vooral het drinken van veel alcohol in korte tijd is slecht voor het brein. Puberratten die eenmalig veel alcohol krijgen, blijken daarna minder hersencellen aan te maken (Crew e.a., 2000). Hoewel rattenhersenen niet hetzelfde zijn als mensenhersenen zijn er sterke aanwijzingen dat alcohol ook bij mensen voor ernstige schade aan het brein kan zorgen. Een recent onderzoek (Boelema, 2014) nuanceert dat beeld. Daarin wordt geconcludeerd dat zelfs het wekelijks drinken van gemiddels 15 glazen alcohol gedurende een periode van vier jaar geen invloed heeft op de rijping van bijvoorbeeld het concentratievermogen. 5 1

2 2.1

Beleidsfocus Uitgangspunten en onderbouwing van beleid

Dit plan, met gebruikmaking van het model ons aangereikt door het Trimbos-instituut3, is gebaseerd op een integrale beleidsvisie. Er is immers sprake van een preventie én handhavingsplan (PenH-plan). Verschillende typen maatregelen worden ingezet bij de aanpak van de alcoholproblematiek. Als uitgangspunt voor integraal alcoholbeleid hanteren we het preventiemodel van Reynolds (2003) dat ook de basis vormt voor de Handreiking Gezonde Gemeenten van het RIVM. Het preventiemodel kent 3 beleidspijlers, te weten: educatie, regelgeving en handhaving. De pijlers staan deels op zichzelf maar overlappen elkaar ook (figuur 1). Juist in de overlap zien we het integrale preventiebeleid terug. Het preventiemodel van Reynolds is gebaseerd op de systeemtheorie van Holder (1998) die duidelijk maakt dat alcoholgebruik altijd een resultaat is van een combinatie van factoren. De persoon, zijn sociale omgeving, het aanbod van drank en het overheidsbeleid vormen samen een systeem dat uiteindelijk de keuze van de gebruiker bepaalt. Holder laat daarmee zien dat alcoholpreventie nooit alleen op het individu gericht kan zijn. Het meest succesvol zijn strategieën die vooral de omgeving van de drinker beïnvloeden. En in die omgeving van de jonge drinker spelen alcoholverstrekkers, scholen en ouders een belangrijke rol. In dit PenH-plan staat daarom de omgeving van de jonge drinker centraal.

Regelgeving

Handhaving

Preventie

Educatie

Figuur 1: Preventiemodel Reynolds

2.2

Beleidsdoelgroep en -setting

Einddoelgroep van dit preventie- en handhavingsplan zijn jongeren en jongvolwassenen tot 24 jaar. Het accent ligt nadrukkelijk op de groep onder de 18 jaar. Het is bekend dat het risico op gezondheidsschade door alcoholgebruik het grootst is onder de 18 jaar. Jongeren onder de 18 jaar zijn fysiek nog niet geheel volwassen en met name de hersenen zijn nog volop in ontwikkeling. Alcohol kan deze ontwikkeling schaden. Met dit gegeven in het achterhoofd heeft de centrale overheid de leeftijdsgrens voor verkoop én bezit van alcohol verhoogd naar 18 jaar. Het toezicht op (en ondersteunen bij) de naleving van deze leeftijdsgrens is een belangrijk element binnen het gemeentelijk preventie- en handhavingsbeleid.

3

Het Trimbos-instituut behelst ook het Expertisecentrum handhaving Drank- en Horecawet. 6

Voor 18-24 jarigen gaat het vooral om het voorkomen van overmatig alcoholgebruik. De uitgaansavonden zijn hierbij een belangrijk risico moment. Gezien de ontwikkeling van de hersenen tot ongeveer 25 jaar, de oververtegenwoordiging van de leeftijdsklasse tot 24 jaar in het uitgaansleven én de relatie van alcohol met het uitgaansleven (met de daarbij behorende risico’s op dronkenschap, soms uitmondend in een alcoholvergiftiging) wordt in dit plan aandacht besteed aan de uitgaanssetting. Daarbij is uitgaan een breed begrip: het gaat ook om het bezoeken van evenementen en feestjes in huiselijke sfeer. Naast gezondheidsproblematiek is veiligheidsproblematiek een belangrijke motivatie om aandacht te besteden aan deze leeftijdsgroep.

2.3

Doelstellingen van beleid

Artikel 43a van de DHW schrijft voor dat de doelstellingen van het beleid duidelijk moeten zijn. Op basis van de Drank- en Horecawet onderscheiden we twee algemene hoofddoelstellingen: 1. Afname alcoholgebruik en de schadelijke gevolgen daarvan onder de 18 jaar. 2. Afname dronkenschap (met name tijdens uitgaansavonden in het publieke domein). De ambitie van dit beleidsplan is dat jongeren op een zo gezonde en veilig mogelijke wijze kunnen opgroeien, zodat hun talenten zo optimaal mogelijk tot ontwikkeling kunnen komen. Wij kiezen ervoor om de algemene doelstellingen te concretiseren met aandacht voor de setting waarin jongeren drinken en de doelgroep zelf.

3

Risicoanalyse en interventiestrategie

Jaarlijks maken we een risicoanalyse op basis waarvan we de doelstellingen kunnen wijzigen en de focus kunnen verleggen. De risicoanalyse geeft inzicht in de concrete kenmerken van de locaties waar jongeren drinken en waar hun alcoholgebruik voor problemen zorgt. Hiermee kunnen de inspanningen van de gemeente en haar partners gericht worden ingezet op plaatsen waar de grootste gezondheids- en/of veiligheidswinst kan worden behaald. Door het jaarlijkse karakter van deze analyse, is het tevens een evaluatie-instrument dat inzicht geeft in de resultaten van het lokale alcoholbeleid en dat aanknopingspunten biedt voor een volgend PenH-plan. Om de vier jaar moet het PenH-plan immers opnieuw worden vastgesteld.

3.1

Gegevens uit onderzoek

De kenmerken van het alcoholgebruik onder jongeren (frequentie, dronkenschap, koopgedrag etc.) wordt met behulp van de GGD gezondheidsmonitor vastgesteld. Deze monitor wordt eens per vier jaar afgenomen. De GGD heeft de planning van de monitormomenten van de integrale gezondheidsmonitor Rijnmond aangepast aan de landelijke monitormomenten. Dit betekent het volgende: In 2015 zal de groep jongeren van 12 tot 19 jaar worden gemonitord. Dit zal plaatsvinden via een steekproef op scholen in ten minste de 2e en 4e klassen van het voortgezet onderwijs. Deze cijfers zullen in onze volgende rapportage worden meegenomen, tot die tijd gebruiken we de cijfers zoals die op dit moment bekend zijn uit eerdere onderzoeken. De cijfers met betrekking tot opname van jongeren wegens alcoholvergiftiging worden jaarlijks op basis van ziekenhuisgegevens verzameld.

3.2

Gegevens van informanten

Om een praktijkgerichte risicoanalyse uit te kunnen voeren worden, ter aanvulling op de bovengenoemde onderzoeken, andere bronnen geraadpleegd. In eerste instantie zijn dat: politie en jongerenwerk. Van deze partners wordt jaarlijks gevraagd aan te geven wat zij als de belangrijkste risico’s zien4.

3.3

Interventiestrategie

De kern van de interventiestrategie is gebaseerd op de beleidspijlers handhaving, regelgeving en educatie. De risicoanalyse bepaalt in welke mate op een specifieke pijler wordt ingezet en welke setting de meeste aandacht krijgt. De risicoanalyse is dus niet bedoeld om te bepalen welke interventies worden ingezet, maar waar, wanneer en hoe interventies het beste kunnen worden ingezet. Op basis van de uitkomsten kan de uitvoeringsstrategie worden bepaald en bovendien in opvolgende jaren worden verfijnd en bijgestuurd. Omdat de alcoholproblematiek onderhevig is aan trends, wordt de risicoanalyse idealiter elk jaar opnieuw uitgevoerd. In de tabel in bijlage 3 schetsen we een overzicht van de maatregelen per beleidspijler.

4

Dat vindt plaats via een gestandaardiseerde vragenlijst, expertbijeenkomst of interviews.

4

Handhavingsactiviteiten

Met de gewijzigde Drank- en Horecawet (per 1 januari 2013) is de gemeente toezichthouder geworden voor de hele DHW. Handhaving van de wetgeving rond alcohol is dus een relatief nieuwe taak voor de gemeente. De hier geschetste handhavingsactiviteiten zijn gebaseerd op de ervaringen van de Nederlandse Voedsel en WarenAutoriteit (NVWA), die voorheen de (landelijke) verantwoordelijkheid had voor de handhaving van de DHW. Daarnaast zijn deze gebaseerd op de ervaringen van gemeenten die afgelopen jaren (bijvoorbeeld als pilotgemeente) al wat meer ervaring hebben opgedaan met handhaving van lokaal alcoholbeleid. Op basis van hun ervaringen en inzichten is gekozen voor een programmatische aanpak, waarbij de volgende stappen worden onderscheiden: 1. Hotspots inventariseren 2. Interventiestrategie bepalen 3. Uitvoeren van interventiestrategie 4. Effectmeting en evaluatie Zoals eerder aangegeven ligt de gemeentelijke prioriteit in dit plan, zowel als het gaat om preventie als om handhaving, bij de problemen rondom alcoholverstrekking aan minderjarigen èn het voorkomen van dronkenschap onder jongvolwassenen. Deze doelstellingen sluiten aan bij de volgende wettelijke bepalingen: Leeftijdsgrens 18 jaar - Artikel 20, (lid 1 en 4) van de Drank- en Horecawet. Oftewel het bedrijfsmatig of anders dan om niet verstrekken van alcoholhoudende drank aan een persoon van wie niet is vastgesteld dat deze de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt en het duidelijk zichtbaar aangeven van de leeftijdgrens. - Artikel 20, lid 4 van de Drank- en Horecawet. Het verplicht aanduiden van de leeftijdsgrens. Dronkenschap/doorschenken - Artikel 20, lid 5 van de Drank- en Horecawet. Het verbod om personen in kennelijke staat van dronkenschap of kennelijk onder invloed van andere psychotrope stoffen toe te laten in een horecazaak of op het terras. - Artikel 20, lid 6 van de Drank- en Horecawet. Het onder invloed van alcoholhoudende drank of psychotrope stoffen dienst doen in een horeca- of slijtlokaliteit. - Artikel 252 Wetboek van Strafrecht. Verbod om dronken personen te schenken. - Artikel 453 Wetboek van Strafrecht. Verbod om zich in kennelijke staat van dronkenschap op de openbare weg te begeven.

4.1

Hotspots inventariseren

Hotspots zijn locaties waar alcoholhoudende drank anders dan om niet wordt verstrekt. Op basis van de risicoanalyse worden op basis van de risicoanalyse (zie hfdst. 3) de hotspots vastgesteld en deze worden eens per jaar herijkt5. Daarbij hanteren we weer de eerder genoemde settings: -

supermarkten slijterijen horeca evenementen sportkantines jongerencentra scholen openbare ruimte

professionals en structureel karakter semi/non professionals meestal tijdelijk karakter

Hotspots in Krimpen aan den IJssel Per hotspot wordt de kans op overtreden in kaart gebracht. Die kans wordt bepaald op basis van kenmerken zoals deurbeleid, het gebruik van leeftijdscontrolesystemen, openingstijden, doelgroep en naleving. Figuur 2 laat zien hoe de verschillende typen alcoholverstrekkers kunnen worden ingedeeld. Op basis van landelijke ervaringscijfers komen we op voorhand tot de volgende risicoindeling in Krimpen aan den IJssel:  Permanent risico: Verenigingen en cafetaria, volgens landelijke gegevens naleving 15% Ontmoetingsplaatsen voor jeugd (BOJ, hangplekken)  Beperkt risico: Supermarkten 55%, horeca 36%  Nagenoeg geen risico: Slijterijen, volgens landelijke gegevens 73% . Figuur 2: Risico-pyramide

Permanent risico

Beperkt risico

Structurele overtreders zonder systeem

Systeem in opbouw, uitvoering nog onvoldoende

Nagenoeg geen risico Goed systeem en goede uitvoering 5

Per hotspot verzamelen we de volgende informatie: naam en adres van de inrichting, rechtspersoon, openingstijden, data (voor evenementen), toegangsbeleid, doelgroep, tijden waarop jongeren de inrichting bezoeken, nalevingshistorie relevante bijzonderheden (veiligheid, bedrijfsfilosofie).

4.2

Interventiestrategie bepalen

Op basis van de risicoanalyse en de hotspotlijst stellen we prioriteiten vast. Daarbij maken we een afweging tussen de aandacht voor de leeftijdsgrens voor alcoholverkoop van 18 jaar en de bepalingen rondom dronkenschap, zoals het niet toelaten van dronken personen in een horecagelegenheid en het niet schenken aan klanten in kennelijke staat van dronkenschap. Elk jaar worden met het herijken van de hotspots tevens de handhavingsprioriteiten opnieuw vastgesteld. Basiscontrole We handhaven het bestaande beleid van een jaarlijkse integrale horeca controle bij zowel de commerciële als de para-commerciële horeca-inrichtingen (sportverenigingen etc.). De controle wordt uitgevoerd door gemeente, politie (horecataken), DCMR en Veiligheidsregio. Indien gewenst kunnen ook (externe) partners hierbij aansluiten, zoals het Technisch Bureau in de Krimpenerwaard, Belastingdienst, Stedin netbeheer, Arbeidsinspectie etc. Leeftijdsgrens/dronkenschap locatiebezoek We streven naar een bezoek- c.q. controlefrequentie van minimaal 6 keer per jaar voor de hotspots met een permanent risico (zie figuur 2 in paragraaf 4.1). Voor de hotspots met een beperkt risico zijn 4 locatiebezoeken per jaar noodzakelijk om de naleving effectief te blijven beïnvloeden (Wagenaar e.a., 2005). Voor de groene categorie met een beperkt risico volstaat 1 locatiebezoek per jaar. Uitgangspunt is dat we met de bezoeken inzetten op het bieden van nalevingsondersteuning. De inspecties zullen met name in de weekenden plaats vinden, tenzij de risicoanalyse anders uitwijst. Samenwerking met de politie is uiteraard van groot belang, met name voor dronkenschap inspecties. De gemeentelijke BOA heeft slechts de bevoegdheid om toezicht te houden op de bepalingen van de DHW (toegang bieden aan dronken personen en naleving leeftijdsgrens). Handhaving met betrekking tot het schenken aan dronken personen is voorbehouden aan de politie.

4.3

Uitvoeren van interventiestrategie

In het beschrijven van de interventiestrategie beperken we ons tot de leeftijdsgrens/dronkenschap inspecties. Controles naar aanleiding van ontvangen signalen Kern van de controlestrategie vormen de observatie inspecties die in burgerkleding uitgevoerd worden. Doel van deze controles is nagaan of de regels nageleefd worden. Hiervoor zetten wij een toezichthouder c.q. buitengewoon opsporingsambtenaar DHW in. De raad heeft middelen beschikbaar gesteld voor de inzet van een toezichthouder. Deze toezichthouder kan begin 2015 beginnen met het uitoefenen van toezicht op de naleving van de DHW. De naleving van de wet door alcoholverstrekkers kan worden vastgesteld aan de hand van mysteryshop onderzoek. Hierbij worden jongeren onder de 17 jaar ingezet, om de naleving van de leeftijdsgrenzen te toetsen. Ze volgen een vast protocol dat is uitgewerkt door de Universiteit Twente en STAP Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid. Met het nalevingsonderzoek kan per locatie worden bepaald hoe de naleving van de leeftijdsgrens in de praktijk wordt uitgevoerd. Ook voor doortappen en het toelaten van dronken klanten kan dit onderzoek worden uitgevoerd.

Bij niet naleving wordt een maatregel genomen en volgt een herinspectie (binnen 2 maanden). Als aanvulling kunnen surveillance inspecties ingepland worden, waarbij de toezichthouder opvallend zichtbaar aanwezig is (mbv herkenbare kleding). Hierbij wordt vooraf nauwkeurig geëvalueerd op welke locaties en op welke tijdstippen dit mogelijk is. Dit in verband met de veiligheid van de toezichthouder. Bepaalde evenementen zouden bijvoorbeeld geschikt zijn om zichtbaar aanwezig te zijn als toezichthouder. Samenwerking en een goede voorbereiding met de politie is ook hier van groot belang. Nalevingscommunicatie Communicatie kan het effect van de handhaving versterken. Het kan bijdragen aan een verhoogde subjectieve pakkans en aan meer draagvlak voor de maatregelen. Het is van belang de communicatie naar de diverse doelgroepen in goed overleg met andere afdelingen en partijen vorm te geven. Aangezien communicatie in dit plan vooral een educatief (uitleggen regels) en persuasief (aanzetten tot betere naleving) doel heeft, wordt ze verder uitgewerkt in het hoofdstuk 6 dat gaat over educatieve activiteiten. Uitgangspunten handhaving Wij hanteren de volgende uitgangspunten voor handhavend optreden. 1. We sluiten aan bij de landelijke handhavingsstrategie. Dit beleid is erop gericht om overtredingen op te heffen en herhaling te voorkomen. 2. Bij het beoordelen van een overtreding en het bepalen van de juiste sanctie houden we rekening met: - de mogelijke gevolgen van die overtreding, en; - de omstandigheden waaronder die overtreding is begaan, en; - de houding en het gedrag van de overtreder, en; - de voorgeschiedenis, en; - de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. Deze houden in dat de maatregel in verhouding moet staan tot het doel, en dat dié maatregel moet worden gebruikt die het minst ingrijpend is om het doel te bereiken. 3. Indien een overtreding wordt geconstateerd wordt onderstaand handhavingsstappenplan gehanteerd. Als van dat stappenplan wordt afgeweken, wordt die afwijking uitdrukkelijk gemotiveerd. Handhavings-stappenplan De afhandeling van de geconstateerde overtredingen van de leeftijdsgrens en dronkenschap zal plaatsvinden volgens het onderstaande handhavings-stappenplan. 1e overtreding Bij de eerste overtreding wordt een bestuurlijke boete opgelegd aan het betreffende verkooppunt en wordt direct gewezen op de mogelijkheid dat bij herhaling de DHW vergunning geschorst kan worden. De hoogte van de boete is vastgelegd in het Besluit Bestuurlijke boete Drank- en Horecawet. Alternatieve sanctie is de onmiddellijke invoering (binnen twee weken) van een effectief leeftijdscontrolesysteem dat door de gemeente goedgekeurd is. 2e overtreding (binnen 1 jaar) Opnieuw wordt er een bestuurlijke boete opgelegd met een waarschuwingsbrief waarin gewezen wordt op mogelijke intrekking DHW-vergunning of tijdelijke ontzegging alcoholverkoop. Voor horeca en paracommercie zal een alternatieve sanctiemogelijkheid worden geboden in de vorm van een door de gemeente goedgekeurde training barcode/IVA (zie verder hoofdstuk 6). 3e overtreding (binnen 1 jaar) Intrekking of schorsen van de DHW-vergunning of ontzegging alcoholverkoop voor maximaal 12 weken (artikel 32 DHW).

Overtreding van artikel

Korte omschrijving

Overtredingencategorie: 1= Licht 2=Middel 3=Ernstig

Actie

Opmerking

Artikel 3

Zonder vergunning het horeca / slijtersbedrijf uitoefenen

1

Schriftelijke Waarschuwing / herstelmogelijkheid, 4 weken om een ontvankelijke aanvraag in te dienen

Dit artikel wordt vaak gebruikt in combinatie met artikel 25 van de DHW. Een aanschrijving bestuursdwang / dwangsom kan niet de verplichting hebben een DHWvergunning aan te vragen teneinde de dwangsom niet te verbeuren.

Artikel 3

Zonder vergunning het horeca / slijtersbedrijf uitoefenen

3

Bestuurlijke boete en toesturen aanvraagformulier en/of Waarschuwing last onder dwangsom

Dit artikel wordt vaak gebruikt in combinatie met artikel 25 van de DHW. Een aanschrijving bestuursdwang / dwangsom kan niet de verplichting hebben een DHWvergunning aan te vragen teneinde de dwangsom niet te verbeuren.

Artikel 3

Het horeca / slijtersbedrijf uitoefenen terwijl vergunning is geweigerd, geschorst, ingetrokken of buiten behandeling gesteld.

3

Bestuurlijke boete en voornemen toepassen bestuursdwang. Na zienswijze: Definitieve beslissing bestuursdwang

Artikel 4, eerste lid

Niet voldoen aan regels gesteld in de paracommerciële verordening

1

Schriftelijke Waarschuwing/ herstelmogelijkheid

Artikel 4, vijfde lid

Afschrift ontheffing is niet aanwezig in

1

Schriftelijke Waarschuwing/

de inrichting

herstelmogelijkheid

Artikel 8

Niet voldoen aan eisen aan leidinggevenden als bedoeld in of krachtens dit artikel

2

Vergunning wordt direct ingetrokken

Artikel 9, derde lid

Aanwezigheid registratie barvrijwilligers

1

Schriftelijke Waarschuwing / herstelmogelijkheid

1


Artikel 9, vierde lid Aanwezigheid bestuursreglement

Artikel 10

Niet voldoen aan bij AMvB gestelde eisen van sociale hygiëne

2

Vergunning wordt direct ingetrokken


Verbod verstrekking alcoholhoudende drank voor gebruik elders dan in de vergunning aangegeven lokaliteit of terras.

1


Artikel 12, tweede lid

Verbod verstrekking sterke drank elders dan in de vergunning vermelde slijtlokaliteit

1



Verbod verstrekken alcoholhoudende drank in een horecalokaliteit of op een terras voor gebruik elders dan ter plaatse

2

Bestuurlijke boete en/of vooraankondiging vergunning schorsen voor 2 weken. Na zienswijze: Definitieve aanschrijving vergunning schorsen


Verbod verstrekken alcoholhoudende drank voor gebruik ter plaatse in een

2

Bestuurlijke boete en/of vooraankondiging vergunning schorsen

Bevoegdheid tot intrekken is gelegen in artikel 31, eerste lid, sub b.

Bevoegdheid tot intrekken is neergelegd in artikel 31, eerste lid, sub b

slijtersbedrijf anders dan proeven

voor 2 weken. Na zienswijze: Definitieve aanschrijving vergunning schorsen voor 2 weken


Andere bedrijfsactiviteiten in slijterij

1


Zie Besluit aanvulling omschrijving slijtersbedrijf


Verbod 1 bedrijfsactiviteiten in horecalokaliteit of op terras


Zie Besluit aanvulling omschrijving slijtersbedrijf


Verboden bedrijfsactiviteiten in lokaliteit behorende bij een inrichting waarbij alleen toegang mogelijk is via de horecalokaliteit

1



Rechtstreeks verbinding tussen slijterij en andere neringsruimte

1


Artikel 16

Automatenverkoop alcoholhoudende drank

2

Bestuurlijke boete en/of vooraankondiging vergunning schorsen voor 2 weken. Na zienswijze: Definitieve aanschrijving vergunning schorsen

Artikel 17

Verstrekken alcoholhoudende drank (voor gebruik elders dan ter plaatse) anders dan in gesloten verpakking

1


Intrekking van de DHW-vergunning is alleen van toepassing op vergunde bedrijven. Indien intrekking niet mogelijk is kan een last onder dwangsom worden opgelegd.


Verkoopverbod zwakalcoholhoudende drank anders dan in de in lid 2 genoemde locaties

1



Onderscheid tussen alcoholhoudende en niet alcoholhoudende drank ontbreekt

1



Verbod illegale bestelservice sterke drank

2

Bestuurlijke boete


Verbod illegale bestelservice zwakalcoholhouden de drank

2


Artikel 19a eerste lid

Drie maal in periode van 12 maanden artikel 20 eerste lid overtreden

3

Three strikes out (ontzegging verkoop zwakalcoholhouden de drank te verkopen vanaf locatie waar dit heeft plaatsgevonden

Bevoegdheid burgemeester.

Artikel 20, eerste en tweede lid

Verstrekken zwak alcoholhoudende dranken of sterke drank aan personen van wie niet is vastgesteld dat deze de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt

2

Bestuurlijke boete

Een locatie als bedoeld in artikel 18, tweede lid, of artikel 19, tweede lid, onder a (niet vergunningplichtig) welke in een periode van 12 maanden 3 maal artikel 12, eerste lid, heeft overtreden kan de bevoegdheid worden ontzegd zwakalcoholhouden de drank te verkopen. (artikel 19a)

Artikel 20, eerste

Verstrekken zwak alcoholhoudende

2

Bestuurlijke boete

en tweede lid

dranken of sterke drank aan personen van wie niet is vastgesteld dat deze de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt

Artikel 20, eerste en tweede lid

Verstrekken zwak alcoholhoudende dranken of sterke drank aan personen van wie niet is vastgesteld dat deze de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt

2

Bestuurlijke boete en/of bestuursrechtelijke waarschuwing


Aanwezigheid personen <16 jaar in een slijtlokaliteit zonder toezicht persoon > 21 jaar

2

Bestuurlijke boete en/of bestuursrechtelijke waarschuwing

Artikel 20, vijfde lid

Geen aanduiding leeftijdsgrenzen bij de toegang of aanduiding niet goed leesbaar

1


Intrekking van de DHW-vergunning is alleen van toepassing op vergunde bedrijven

Artikel 20, zesde lid

Toelaten personen 2 in kennelijke staat van dronkenschap of onder invloed van andere psychotrope stoffen

Proces verbaal en/of vooraankondiging vergunning intrekken. Na zienswijze: definitieve aanschrijving vergunning intrekken

Bestuurlijke boete kan niet worden opgemaakt, enkel een proces verbaal

Artikel 20, zevende lid

Verbod dienst te doen onder invloed

2

Proces verbaal en/of vooraankondiging vergunning intrekken. Na zienswijze: definitieve aanschrijving vergunning intrekken

Bestuurlijke boete kan niet worden opgemaakt, enkel een proces verbaal

Artikel 21

Verstrekken van alcoholhoudende drank, met het vermoeden van

2

Proces verbaal en/of vooraankondiging vergunning intrekken. Na

Artikel 31, eerste lid onder c (imperatieve intrekkingsgrond van de DHW-

verstoring openbare orde, veiligheid of zedelijkheid

zienswijze: definitieve aanschrijving vergunning intrekken


Alcoholverbod bij tankstations, winkels bij wegrestaurants en andere ruimten langs de autosnelweg die geen horecabedrijf zijn

2

Bestuurlijke boete en/of vooraankondiging last onder dwangsom. Na zienswijze: Definitieve aanschrijving last onder dwangsom


Alcoholverbod in a) stadions b) gebouwen gezondheidszorg, onderwijs en zwembaden

2

Bestuurlijke boete en/of vooraankondiging last onder dwangsom. Na zienswijze: Definitieve aanschrijving last onder dwangsom


Leidinggevende op vergunning/aanhang sel vermeld is niet aanwezig

1



Geen leidinggevende die vermeld is op vergunning of aanhangsel of barvrijwilliger aanwezig

1



Personen <16 jaar slijten of tappen.

1

Schriftelijke Waarschuwing/ herstelmogelijkheid en arbeidsinspectie in kennis stellen


Verbod op illegale aanwezigheid van alcoholhoudende

2

Bestuurlijke boete en/of bestuursrechtelijke

vergunning) Bestuurlijke boete kan niet worden opgemaakt, enkel een proces verbaal Indien vergunning niet ingetrokken kan worden, dan een last onder dwangsom

Er is (nog) geen algemene maatregel van bestuur maar dit artikel is al wel opgenomen in Besluit bestuurlijke boete

drank

waarschuwing


Verbod op illegale aanwezigheid van alcoholhoudende drank

1

Schriftelijke Waarschuwing


Verbod op illegale aanwezigheid van alcoholhoudende drank

1

Schriftelijke Waarschuwing


Toelaten dat alcoholhoudende drank in voor publiek geopende ruimte wordt genuttigd

1

Schriftelijke waarschuwing en bestuursrechtelijke waarschuwing

Artikel 25a

Verbod/beperking verstrekking alcoholhoudende drank in verordening genoemde inrichtingen

1


Artikel 25b

Verbod toegangsleeftijd bezoekers geregeld in verordening

-

-

Niet in verordening opgenomen

Artikel 25c

Verbod/beperking verstrekken zwakalcoholhouden de drank uit in verordening genoemde locaties

-

-

Niet in verordening opgenomen.

Artikel 25d

Verbod prijsacties genoemd in verordening

-

-

Niet in verordening opgenomen


Niet aanwezig hebben van de vergunning in de inrichting

1


Artikel 30

Geen (tijdige)

2

Vergunning direct

Bij tijdige melding

melding van verandering van de inrichting indien deze niet meer voldoet aan omschrijving in vergunning

intrekken

kan een gewijzigde vergunning worden verleend, indien aan de inrichtingseisen wordt voldaan. Grondslag ligt in artikel 31, eerste lid, sub d.

Artikel 30a, eerste lid

Geen melding van een nieuwe leidinggevende of geen melding dat de aantekening dat een leidinggevende geen bemoeienis heeft met de bedrijfsvoering of exploitatie doorgehaald moet worden

2

Vergunning direct intrekken

Grondslag ligt in artikel 31, eerste lid, sub d

Artikel 30a, vijfde lid

Het bijschrijven van een nieuwe leidinggevende is binnen twee jaar drie keer geweigerd op basis van artikel 8 DHW of artikel 3 Wet Bibob

1

Waarschuwing, bij een volgende keer (dus de vierde weigering binnen 2 jaar) wordt de vergunning ingetrokken

De burgemeester kan de vergunning intrekken op basis van artikel 31, derde lid sub b

Artikel 31, eerste lid, sub c

De vergunning levert gevaar op voor de openbare orde, veiligheid of zedelijkheid

3


De imperatieve bevoegdheid tot intrekken is gelegen in artikel 31, eerste lid, sub c

Artikel 31, derde lid, sub a

Er is sprake van het 3 geval en onder de voorwaarden, bedoeld in artikel 3 van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur


De bevoegdheid om de vergunning in te trekken is gelegen in artikel 31, derde lid, sub a. Alvorens de vergunning daadwerkelijk in te trekken kan om een Bibob advies gevraagd worden.


Overtreding van voorschriften gesteld aan ontheffing


1

Artikel 35, vierde lid

Ontheffing/afschrift dient aanwezig te zijn

1


Artikel 38

Onjuiste gegevens verstrekken bij aanvraag

3


Artikel 31, eerste lid onder a imperatieve intrekkingsgrond

Sanctie

Grondslag

Toepassen mogelijk bij overtreding van artikel

Intrekken vergunning/ ontheffing en/of schorsing

Artikel 31 geeft imperatieve en facultatieve intrekkingsgronden. Artikel 32 schorsing.

Alles behalve 3, 9 vijfde lid,17, 18, 19, 22, 25 en 45

Bestuurlijke boete

O.b.v. artikel 44a, eerste lid Drank- en Horecawet.

De burgemeester kan een bestuurlijke boete opleggen ter zake van overtreding binnen zijn gemeente van het bij of krachtens de artikelen 3, 4, 9, derde, vierde en vijfde lid, 12 tot en met 19, 20, eerste tot en met vijfde lid, 22, eerste en tweede lid, 24, 25, behoudens het derde lid, 25a tot en met 25d, 29, derde lid, 35, tweede en vierde lid, of 38 gestelde. (artikel 44a lid 1)

Dwangsom/bestuursdwang

O.b.v. artikel 125, derde lid Gemeentewet. Artikel 5:32 Awb. Artikel 19a, 36 en 44 Drank- en Horecawet.

Alles behalve 9 vijfde lid, 20 zesde en zevende lid, 21, 22 tweede lid en 45

Strafrecht

Wet economische delicten en Richtlijn strafvordering. Voor art 45 commune strafrecht.

Alles behalve 9 vijfde lid en 29

Three strikes out

O.b.v. artikel 19a Drank- en Horecawet.

artikel 20 eerste en tweede lid

4.4

Effectmeting en evaluatie

Het effect van de interventiestrategie op de naleving van de leeftijdsgrens en het toelaten en schenken aan dronken klanten wordt gemeten met nalevingsonderzoek. Dit onderzoek wordt een keer per twee jaar uitgevoerd.

5

Regelgevende activiteiten

De DHW geeft gemeenten verschillende verordenende bevoegdheden. De modelverordeningen die gemaakt zijn door de VNG en door het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) geven aan welke mogelijkheden er zijn. Regelgeving is geen verplichtend onderdeel van het gemeentelijke PenH-plan. Toch is het een onmisbare factor van een integraal alcoholbeleid. Om die reden bevat dit hoofdstuk een basispakket aan maatregelen zoals ook vastgesteld in de DHW verordening. In het licht van de twee hoofdthema’s van dit plan (leeftijdsgrens en dronkenschap) is bekeken welke verordende bevoegdheden een expliciete meerwaarde hebben in het terugdringen van de alcoholproblematiek. Daarbij is gekozen voor de volgende maatregelen: Voorwaarden stellen aan evenementen Beperken schenktijden paracommercie

5.1

Voorwaarden stellen aan evenementen

Het naleven van de leeftijdsgrens voor alcohol is moeilijk voor veel alcoholverstrekkers weten we uit onderzoek (Roodbeen e.a., 2014). Dit geldt ook voor het naleven van de bepalingen rondom dronkenschap en doortappen. Bij evenementen is de naleving nog een fractie lastiger. Door de schaalgrootte, tijdelijke personeelskrachten en het gebrek aan een structurele controlesystematiek is de naleving vaak slecht. De DHW biedt gemeenten de mogelijkheid om voorwaarden te stellen aan het verlenen van een ontheffing van de DHW, zoals dat bij evenementen het geval is (artikel 35, lid 2). Aan een ontheffing kunnen voorschriften worden verbonden, zoals bijvoorbeeld de verplichting tot het schenken van bier met een laag (max. 2,5 %) alcoholpercentage. Dit ter voorkoming van overmatig alcoholgebruik en alle nadelige effecten hiervan.

5.2

Beperken schenktijden paracommercie

Het vastleggen van de schenktijden in de paracommercie is een wettelijke verplichting voor gemeenten. Het beperken van schenktijden niet. Toch is het verstandig de schenktijden in sportverenigingen en jongerencentra, zeker daar waar veel jongeren komen, niet te ruim te stellen. Achterliggende gedachte is de wetenschap dat ruime schenktijden doorgaans leiden tot meer alcoholconsumptie. Ook is het de vraag of het vanuit normatief oogpunt wenselijk is dat tieners tijdens sport en spel van ’s ochtend vroeg tot ‘s avonds laat geconfronteerd kunnen worden met alcoholgebruik door anderen. In dit PenH- plan nemen we de schenktijden zoals deze genoemd staan in artikel 2.8a.2, lid 1 van de APV over. Dat betekent dat er uitsluitend drank mag worden verstrekt vanaf een uur voor de aanvang en tot uiterlijk een uur na de afloop van een activiteit die wordt uitgeoefend in verband met de statutaire doelen van de rechtspersoon. Voor jongerencentra lijken deze tijden niet reëel. Gelukkig geeft de modelverordening ruimte voor afwijkende schenktijden in bepaalde typen paracommerciële inrichtingen. Avondactiviteiten beginnen daar doorgaans later en daarom zal voor jongerencentra een ander verstrekkingsbeleid gelden. Binnen de gemeente Krimpen aan den IJssel is het Jeugd- en Jongerenwerk Midden Holland (JJMH) werkzaam. Het JJMH richt zich met het jongerencentrum ’t Onderdak’ op jongeren in de leeftijd van 12 tot 17 jaar. Binnen ‘t Onderdak’ of een andere toekomstige locatie mag derhalve geen alcohol geschonken en / of gedronken worden.

6

Educatieve/communicatieve activiteiten

Dit PenH-plan kent twee einddoelgroepen: jongeren onder de 18 jaar en 18-25 jarigen. In hoofdstuk 2 gaven we aan we preventie activiteiten het beste kunnen richten op de omgeving van deze groepen. Voor een belangrijk deel gaat het daarbij om de sociale en professionele omgeving van jongeren. Daarom staan omgevingsgerichte educatieve activiteiten centraal in dit hoofdstuk. Daarbij onderscheiden we drie doelgroepen die invloed kunnen hebben op het alcoholgebruik van jongeren: -

6.1

Alcoholverstrekkers Ouders Scholen

Alcoholverstrekkers

Met de term alcoholverstrekkers worden alle personen bedoeld die verantwoordelijk zijn voor een adequate naleving van de eerder genoemde bepalingen in de DHW. Dat kunnen zijn: horecaondernemers, barpersoneel, barvrijwilligers, portiers, caissières, filiaalmanagers etc. Van deze professionals wordt verwacht dat ze de leeftijdsgrens voor de verstrekking van alcohol kennen en naleven, evenals het verbod op doorschenken bij dronkenschap en het toelaten van personen in kennelijke staat van dronkenschap in de horeca-inrichting, bij de vereniging of het evenement. Training Belangrijk is vooral dat een alcoholverstrekker zich bewust is van zijn/haar verantwoordelijkheid en in staat is juist te handelen, ook wanneer er weerstand is bij de klant. Om alcoholverstrekkers hierin te bekwamen zijn trainingsprogramma’s ontwikkeld zoals Barcode voor barpersoneel, de IVA (Instructie Verantwoord Alcoholgebruik) training voor barvrijwilligers en de Evenementen IVA. Gekoppeld aan het handhavingsplan kunnen horecaondernemers en sportverenigingen bij wie voor een tweede maal een overtreding is vastgesteld een training barcode/IVA door hun personeel/vrijwilligers en management afnemen ter vervanging van de geldboete. Uit onderzoek is gebleken dat training van barpersoneel vaak alleen effect heeft als die is gekoppeld aan een adequate handhavingstrategie (Babor, 2010). Daarom zijn de handhaving (handhavingsstappenplan) en de training in dit plan expliciet met elkaar verbonden. Voor DHW-vergunningsvrije verkooppunten zoals supermarkten wordt geadviseerd overleg te laten plaatsvinden met de ondernemers(verenigingen) om helder te krijgen wat men intern aan training van personeel doet. Het aanbieden van de Instructie Verantwoord Alcoholgebruik aan barvrijwilligers van Krimpense sportverenigingen kan vanaf 2015 onderdeel uitmaken van het gemeentelijk preventieprogramma. De kosten kunnen vanuit het lokaal gezondheidsbeleid worden gedekt. Bij voorkeur wordt gewerkt met een lokale aanbieder. Toelichting Trainingen voor barpersoneel en barvrijwilligers worden vaak aangeboden door de lokale instelling voor verslavingszorg. Er is daarnaast een aantal online trainingen beschikbaar. Effectieve elementen, zoals het trainen van vaardigheden middels rollenspellen, ontbreken in de online training. Deze trainingen worden door experts vooral geschikt bevonden om personeel te trainen dat slechts zeer incidenteel wordt ingezet op momenten waar alcoholgebruik door jongeren vrijwel nooit aan de orde is. Nalevingscommunicatie Naleving van de wet kan naast individuele training worden beïnvloed door nalevingscommunicatie. Doel van nalevingscommunicatie is om een gedragsverandering te 20 20

veroorzaken bij de doelgroep en om de subjectieve pakkans te vergroten. Daarom wordt in samenwerking met het team communicatie een nalevingscommunicatieplan ontwikkeld. Dit kan ook worden ingezet voor andere nalevingsvraagstukken die in de gemeente spelen. De volgende elementen maken in ieder geval onderdeel uit van de nalevingscommunicatiestrategie:  Educatieve communicatie Uitleg van de regels, de argumenten voor deze regels, uitleg over mogelijke hulpmiddelen om te kunnen naleven. Dit is nodig als onduidelijkheid over (het belang van) de regels naleving in de weg staat.  Dreigende communicatie Communicatie over controles, sancties, uitbreiding toezichtcapaciteit, toezichthouders in uniform. Deze vorm beïnvloedt de subjectieve pakkansbeleving en kan effectief zijn als blijkt dat de regels bewust overtreden worden.  Normatieve communicatie Bijvoorbeeld een interview met een ondernemer die de regels goed naleeft, een nieuwsbericht waarin het percentage nalevers wordt genoemd in plaats van het aantal overtreders. Oftewel: het communiceren van gewenste norm, ervan uitgaande dat de gemiddelde mens graag aan de algemeen geldende norm wil voldoen. Waar dat aan de orde is zullen Krimpenwijzer en het Centrum voor Jeugd en Gezin ook de gewenste norm communiceren. Zodoende maken ook zij gebruik van hun beïnvloedingsmogelijkheden daartoe. Toelichting Een voorbeeld van educatieve communicatie kan zijn een brief van de burgemeester naar ouders van kinderen van 16/17 jaar oud over het nieuwe leeftijdsgrenzenbeleid. In de brief kunnen de regels worden uitgelegd en beargumenteerd.

6.2

Onderwijs

De school is een belangrijke pedagogische omgeving voor jongeren. Ook als het gaat om alcoholgebruik leren jongeren op school wat wel en niet verstandig is. Gedragsverandering creëren via voorlichtingsprogramma's blijkt lastig, zo niet onmogelijk (Babor, 2010). Toch is het relevant dat jongeren geïnformeerd raken over de risico's van alcoholgebruik. Niet zozeer om gedrag te beïnvloeden, maar om het gebruik te de-normaliseren en daarmee aan draagvlak te werken voor effectievere gedragsmaatregelen als handhaving en specifieke regelgeving. Met name de informatie over wat alcohol met de hersenontwikkeling doet is bruikbaar hierbij. Dat geld niet alleen voor jongeren, maar ook voor hun ouders. Scholen worden daarom aangemoedigd om activiteiten voor ouders rond dit thema te organiseren. Bij de keuzebepaling van schoolprogramma’s op het gebied van middelengebruik heeft de GGD een belangrijke adviserende rol, zowel voor basisscholen als scholen voor voortgezet onderwijs. De scholen voor voorgezet onderwijs worden middels het overleg rondom de Lokale Educatieve Agenda geadviseerd met dit thema aan de slag te gaan.

21 21

Activiteitenoverzicht: De volgende activiteiten hebben in de periode 2012-2013 plaatsgevonden op het gebied van preventie van genotmiddelengebruik: Activiteit Ontwikkelen van preventie-actieviteiten van kerken gericht op (overmatig) alcoholgebruik

Beschrijving 2013 zijn verschillende kerken benaderd met betrekking tot preventieactiviteiten

Bijzonderheden Het organiseren van voorlichtingsavonden voor de jeugd en ouders en weerbaarheidtrainingen

Door GGZ De Hoop (St. Chris )

Voorlichting en weerbaarheidstraining

Ambulant jongerenwerker bezoekt hangjongeren en geeft voorlichting. Rots en Watertraining n.a.v. gedrag hanggroep.

Goede samenwerking JJMH, CJG, GOSA, Krimpenwijzer en Krimpens Sociaal Team .

JJMH en Begripcoaching

Pilot langdurige verslaafden

Intensieve(re) begeleiding door groter beroep te doen op eigen netwerk.

Moeilijk in zorg te krijgen of in beeld te houden. Plan van aanpak opgesteld (de Hoop) waarmee een intensievere en meer persoonsgerichte benadering wordt uitgewerkt. Het gaat in de pilot om 10 langdurig verslaafden. (1 x in 2013) Voorlichting vond plaats op verzoek van 2 kerken. De voorlichting is aan 4 groepen van 13-16 jarigen gegeven in januari en februari 2013. Er was erg weinig belangstelling vanuit de sportverenigingen. We zijn in gesprek met de Sportraad hoe we de voorlichting van intermediars gestalte kunnen geven. Voorlichtingsbijeenkomst eind 2013. Een gemeenteambtenaar is opgeleid voor de toezichttaken. De APV is aangepast.

GGZ de Hoop

1 basisschool heeft hier gebruik van gemaakt voor groep 7/8, in maart 2013.

De Hoop GGZ

Voorlichting jongeren Voorlichting over alcohol en (Kerkelijke achtergrond) drugs aan jongeren

Voorlichting Intermediairs

Voorlichting voor bestuur en technische kader van sportverenigingen

Advisering ondernemers Uitwerken nieuwe taken in kader van verhoging leeftijdsgrens alcoholgebruik/verkoop van 16 naar 18 jaar. Aanpassen APV Verslavingspreventie

Voorlichting nieuwe drank en horecawet eind 2013 De leeftijdsgrens voor het schenken en verkopen van alcohol is verhoogd van 16 naar 18 jaar. De gemeente is verantwoordelijk voor toezicht en handhaving. Voorlichting

22 22

GGZ de Hoop

De Hoop GGZ

Gemeente Gemeente i.s.m. politie

Ouderavond Weerbaarheid

Voorlichting aan ouders

Er zijn op 4 scholen ouderavonden georganiseerd waar naast informatie over verslaving ook een toelichting gegeven is op het programma dat jongeren op school aangeboden is, in februari en juni 2013.

De Hoop GGZ

Particuliere initiatieven in de gemeente, zoals de activiteiten van Stichting ‘The Future’, zijn niet in dit overzicht opgenomen. Conclusie: Het voorkomen van verslaving in welke vorm dan ook begint bij het voorlichten en weerbaar maken van jeugdigen. Alle scholen in Krimpen hebben een “keuzemenu” van aanbod gehad zodat zij zelf uit konden maken wat het beste bij hun leerlingen past. De meeste scholen hebben hier gebruik van gemaakt. Scholen waren over het algemeen zeer tevreden over het aanbod. Alleen het programma van de GGD moet nog uitgevoerd worden. De meeste scholen hebben ook een ouderavond over het tegengaan van verslaving georganiseerd. Mede hierdoor is de belangstelling voor de algemene ouderavond sterk teruggelopen. Activiteit Ouderavond over verslaving

Beschrijving Ouders van kinderen tussen 12-18 zijn schriftelijk uitgenodigd om een informatie-avond bij te wonen over verslaving

PR rondom ouderavond In plaatselijke uitgaven, o.a. Schoolkrant, Klinker, Gemeentelijke web-site . Ouderavond Workshop over drugs voor voortgezet onderwijs ouders van leerlingen

Bijzonderheden Matige opkomst (rond 50 personen van BO en VO) Voorjaar 2012 plaatsgevonden. In 2013 is er geen ouderavond gehouden omdat de opkomst in 2012 matig was en inmiddels de meeste scholen en een aantal kerken een ouderavond over dit thema houden. Ouders kunnen zich digitaal aanmelden.

Door Gemeente/ i.s.m. Bouman, st. de Hoop, JJMH en CJG

Communicatie

Krimpenerwaard College

23 23

Een goed schoolprogramma biedt meer dan voorlichting en besteedt ook aandacht aan regels voor leerlingen en personeel met betrekking tot alcoholgebruik bij schoolfeesten, kampen, excursies en studiereizen. In het overleg met de scholen voor voortgezet onderwijs zal worden gemonitord hoe de scholen in de gemeente omgaan met de regels rond de nieuwe leeftijdsgrens met betrekking tot alcohol en welke maatregelen zij nemen wanneer bij schoolfeesten, kampen, excursies en studiereizen toch wordt gedronken. Gezien de nieuwe leeftijdsgrens mogen vrijwel alle leerlingen in het voortgezet onderwijs nog geen alcohol in bezit hebben in openbare gelegenheden. Daarmee lijkt een alcoholvrij schoolbeleid de meest voor de hand liggende keuze. Bekeken wordt of scholen moeite hebben met de handhaving van de regels bij bijvoorbeeld feesten. Daar waar mogelijk wordt bekeken of een toezichthouder van de gemeente een ondersteunende rol kan spelen. De gemeente Krimpen aan den IJssel kent twee scholen voor voortgezet onderwijs. Zij hebben het volgende alcoholbeleid:  Krimpenerwaard College Sinds 1 januari 2014 is er een versobering t.a.v. alcoholgebruik op school doorgevoerd. De stelregel is dat op het moment dat er leerlingen bij zijn, er geen alcohol wordt geschonken voor personeel van het Krimpenerwaard College. Het Krimpenerwaard College verstrekt geen alcoholische dranken op schoolfeesten, niet aan de leerlingen, maar ook niet aan de docenten. Daarnaast is afgesproken dat in incidentele gevallen wordt besloten om leerlingen een blaastest af te nemen op het moment dat personeel twijfel heeft. Als uit de test naar voren komt dat een leerling heeft "ingedronken", dan worden de ouders op de hoogte gesteld en wordt de toegang tot het schoolfeest geweigerd. In de lessen verzorging en biologie wordt voorlichting gegeven over de gevolgen van het gebruik van genotsmiddelen (alcohol, roken en drugs).  Comenius College Het Comenius College hanteert een ‘non alcohol’- beleid op school. Dat houdt in dat er geen drank op feesten voor onder- en bovenbouw wordt toegestaan. Dat geldt ook voor personeel. Er wordt ook geen alcoholgebruik geaccepteerd tijdens externe feesten (er kunnen blaastesten worden afgenomen). Bij constatering van alcoholgebruik worden ouders/verzorgers gebeld om de betreffende leerling op te halen. Er wordt voorlichting gegeven over alcohol- en drugsgebruik en cyber pesten etc. Samen met de politie worden kluiscontroles uitgevoerd.

6.3

Ouders en de thuissituatie

Alcoholopvoeding Ouders onderschatten systematisch hoeveel hun kinderen drinken. Ze denken bovendien veelal dat het gedrag van hun puber volledig wordt bepaald door peers (o.a. vrienden), terwijl zij wel degelijk ook zelf invloed hebben op het alcoholgebruik van hun kinderen (van der Vorst, 2006). De beschikbaarheid van alcohol in huis en het stellen van regels zijn geschikte instrumenten om alcoholgebruik tegen te gaan. Uit onderzoek blijkt dat kinderen van ouders die geen duidelijke regels hebben afgesproken en geen leeftijdsgrens hebben gesteld voor het drinken van alcohol op jongere leeftijd beginnen met drinken. Ze drinken bovendien vaker dan jongeren waarvan de ouders wel een leeftijdsgrens hebben gesteld. Naast het stellen van regels zijn andere beschermende factoren: een goede band tussen ouder en kind en een autoritatieve opvoedstijl6. Een slechte ouder-kind relatie en psychische problematiek of middelengebruik van de ouders zijn risicofactoren. Adviezen met betrekking tot alcoholopvoeding zullen in samenwerking met de eerder genoemde VO6

Een autoritatieve opvoedstijl is een stijl die het kind en zijn ontplooiing centraal stelt. Betrokkenheid, begrip en acceptatie gaan hand in hand met gezag, kaderstelling en controle. 24 24

scholen aan ouders worden aangeboden. In het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) kunnen ouders en jongeren tevens terecht voor alcohol gerelateerde vragen. Uitgaansopvoeding Ook door regels te stellen die niet expliciet gaan over alcoholgebruik, kunnen ouders invloed hebben op het alcoholgebruik van hun kind. Dan gaat het vooral over afspraken omtrent uitgaan, zoals staptijden en frequentie van uitgaan. Uitgaansopvoeding is nodig zodat ouders zich meer bewust zijn van de rol die ze kunnen spelen om de schade van middelengebruik tijdens het uitgaan te voorkomen of te beperken. Via diverse relevante kanalen (GGD, verslavingszorginstelling, Centra voor Jeugd en Gezin, lokale media, ouderavonden op scholen en in sportverenigingen) worden ouders voorgelicht over een adequate opvoedstijl en worden zij gewezen op ondersteunende websites als www.hoepakjijdataan.nl en www.uwkindenalcohol.nl.

Haltstraffen Jongeren in de leeftijd tot 18 jaar die op straat worden aangehouden omdat zij in het bezit van alcohol zijn, kunnen in plaats van het krijgen van een boete, kiezen voor een haltstraf. Wanneer zij kiezen voor Halt krijgen zij 2 of 3 gesprekken, een leeropdracht alcohol en een (verplichte)verwijzing naar een jongeren bijeenkomst van YOUZ (jongerenafdeling Bouman GGZ). Tegelijk met deze bijeenkomst is er voor ouders de mogelijkheid om ook een voorlichtingsbijeenkomst over jongeren en alcohol bij te wonen (vrijwillig). In de periode van januari 2013 tot 15 mei 2014 zijn 9 jongeren hiervoor naar Halt verwezen. Het is niet bekend hoeveel jongeren gekozen hebben voor de boete.

6.4

Publiekscommunicatie

Goed alcoholbeleid is niet vanzelfsprekend populair onder burgers en ondernemers. Maar aan draagvlak voor beleid kan wel gewerkt worden. Zeker in het geval van nieuwe regels zoals de 18-jaargrens voor alcoholverkoop is het verstandig in te zetten op draagvlakverhogende maatregelen. Het is bekend dat de kennis rondom alcohol en de gevolgen van alcoholmisbruik kan bijdragen aan meer draagvlak voor alcoholbeleid. Dit thema leent zich daarom goed voor een lokale campagne die als doel heeft om aan draagvlak te werken voor de handhavende en regelgevende activiteiten die de gemeente op dit vlak uitvoert. Zowel voor ondernemers/verenigingen als ouders en hun kinderen is het van belang tekst en uitleg te krijgen bij de normen die er in de samenleving zijn voor het gebruik en de verkoop van alcohol. In het blad De Klinker, een gemeentelijk huis aan huis blad, zal hieraan aandacht worden geschonken. Ook op de website van de gemeente en Krimpenwijzer zal een informatiepagina beschikbaar worden gesteld.

6.5

Effectmeting en evaluatie

Het effect van de educatieve maatregelen uit dit plan wordt primair gemeten met de gezondheidsmonitor van de GGD. Dit onderzoek wordt een keer per vier jaar uitgevoerd. Meer over (effect)evaluatie in paragraaf 3.1. Dit onderzoek zal in 2015 worden uitgevoerd onder ouders van kinderen tot 12 jaar en personen van 19 jaar en ouder.

25 25

7

Uitvoering

Uitgangspunt van dit plan is het beïnvloeden van de omgeving van de jonge drinker opdat deze ‘verleid’ wordt meer gezonde en veilige keuzes te maken met betrekking tot alcohol. In de interventiestrategie is vastgesteld op welke maatregelen wordt ingezet om jongeren te beïnvloeden richting een verantwoorde leefstijl. Met behulp van de risicoanalyse kan de interventiestrategie worden geoperationaliseerd tot een lokaal uitvoeringsplan. Zoals in hoofdstuk 2 is geschetst, werkt alcoholbeleid het beste als op meerdere beleidspijlers tegelijkertijd wordt ingezet. Dat impliceert ook dat er in de uitvoering meerdere partners en stakeholders betrokken zijn. Hieronder een beschrijving van de belangrijkste samenwerkingspartners en de organisatiestructuur.

7.1

Samenwerking met externe partners

Op een integraal dossier als het alcoholbeleid is samenwerking essentieel voor een goede uitvoering. De volgende partners zijn daarbij concreet in beeld: 

  

7.2

Politie: Hotspots in kaart brengen, veiligheid tijdens inspecties, jongeren vragen naar ID en eventuele samenwerking met betrekking tot de aanpak van doortappen vanuit het Wetboek van Strafrecht en openbare dronkenschap (artikel 252 resp. 453). Ondernemers/verenigingen: Nalevingsommunicatie, meedenken over systeemontwikkeling, training personeel/vrijwilligers. Scholen: halfjaarlijks overleg over intern schoolbeleid (in kader van Lokale Educatieve Agenda) en over informatievoorziening richting ouders. Gezondheidsorganisaties: Het CJG, Krimpenwijzer en partners als de GGD, Jeugd- en Jongerenwerk Midden Holland en Stichting De Hoop (instelling voor verslavingszorg) zijn belangrijk bij de uitvoering en ontwikkeling van educatieve programma’s.

Coördinatie vanuit integraal DHW-team

De coördinatie van het PenH-plan ligt bij een samengesteld team vanuit de processen Volksgezondheid/jeugd, Integrale Veiligheid, vergunningverlening / toezicht / handhaving, communicatie. Dit integrale DHW-team komt eens per kwartaal bij elkaar om de voortgang te monitoren en uitvoeringsafspraken te maken (in de opstartfase 1 keer per maand).

26 26

Kalender preventie en handhavingsplan DHW 01-01-2014 nieuwe horecaverordening (= APV 2013) December 2014 aanbieding van eerste preventie- en handhavingsplan DHW aan de raad ter vaststelling. Advisering door Adviesraad sociaal domein en Sportraad Om de 2 jaar: Nalevingsonderzoek DHW Om de 4 jaar: Nieuw aangepast preventie- en handhavingsplan DHW (tegelijkertijd met lokale nota gezondheidsbeleid) Jaarlijks: Hotspots herijken Handhavingsprioriteiten vaststellen Hotspotsbezoeken: Risico vol - 6 x per jaar Beperkt risico - 4 x per jaar Weinig risico - 1 x per jaar

27 27

Literatuurlijst Babor e.a. (2010). Alcohol no ordinary commodity. Oxford: University press. Bieleman, B., Kruize, A. & Zimmerman, C. (2011). Monitor alcoholverstrekking jongeren 2011. Groningen: Intraval. Boelema, S. (2014). Alcohol use in adolescence, a longitudinal study of its effects on conitive functioning. Utrecht: Universiteit Utrecht. Crews, F.T., Braun, C.J., Hoplight, B., Switzer, R.C. 3rd, & Knapp, D.J. (2000). Binge ethanol consumption causes differential brain damage in young adolescent rats compared with adult rats. Alcohol: clinical and experimental research, 24(11), 1712-1723. Dalen, W.E. van, Franken, F., de Greeff, J., Mulder, J., van Straten, P. & van der Wulp, N.Y. (2013). Het perspectief voor de Alcoholvrije School in Nederland. Utrecht: STAP. Dijck, D. van, & Knibbe, R.A. (2005). De prevalentie van probleemdrinken in Nederland: Een algemeen bevolkingsonderzoek. Maastricht: Universiteit van Maastricht. Hibell, B., Guttormsson, U., Ahlström, S., Balakireva, O., Bjarnason, T., Kokkevi, A., & Kraus, L. (2012). The 2011 ESPAD report: Substance use among students in 36 European countries. Stockholm: The Swedish Council for Information and Alcohol and Other Drugs (CAN). Holder, H. D. (1998). Alcohol and the Community: A Systems Approach to Prevention. Cambridge: Cambridge University Press. Meier , P. et al. (2008). The independent review of the effects of alcohol pricing and promotion. Summary of Evidence to Accompany Report on Phase 1: Systematic Reviews. School of Health and Related Research, University of Sheffield, UK. Reynolds, R.I. (2003). Building Confidence in Our Communities. London: London Drug Policy Forum. Roodbeen, R., Lie, K.J. & Schelleman-Offermans, K. (2014). Alcoholverkoop aan jongeren 2013. Nuchter, kenniscentrum leeftijdsgrenzen. Van der Vorst, H., Engels, R.C.M.E., Meeus, W., & Dekovic, M. (2006). Parental Attachment, Parental Control, and Early Development of Alcohol Use: A Longitudinal Study. Psychology of Addictive Behaviors , Vol. 20, No. 2, 107–116 Verdurmen, J., Monshouwer, K., Dorsselear, S. van, Lokman, S., Vermeulen-Smit, E., & Vollebergh, W. (2012). Jeugd en riskant gedrag 2011: Kerngegevens uit het peilstationsonderzoek scholieren. Utrecht: Trimbos-instituut. Wagenaar, A.C., Toomey, T.L. & Erickson, D.J. (2005). Complying With the Minimum Drinking Age: Effects of Enforcement and Training interventions. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 29, 2, 255-262

28 28

Bijlage 1 Uittreksel uit de Agemene Plaatselijke Verordening Krimpen aan den IJssel 2013 met betrekking tot de uitvoering van de DHW Wijziging Drank- en Horecawet De gewijzigde Drank- en Horecawet stelt een verordening verplicht ter voorkoming van oneerlijke mededinging door paracommerciële rechtspersonen (sportverenigingen, dorpshuizen, kerkgenootschappen, scholen, etcetera) bij het verstrekken van alcoholhoudende drank. Deze regels zijn geen nieuw fenomeen. Voor de wetswijziging was bepaald dat dergelijke regels, in de vorm van voorschriften en beperkingen, verbonden werden aan de vergunning die paracommerciële instellingen nodig hebben om een horecabedrijf te mogen uitoefenen. Die voorschriften en beperkingen worden nu overgeheveld van de Drank- en Horecawetvergunning (die overigens blijft bestaan) naar een algemene regel (de APV). De VNG heeft een model voor deze medebewindbepaling aangeboden in een aantal varianten. De gekozen variant in het voorgestelde nieuwe artikel 2.8a.1 komt overeen met de huidige praktijk in Krimpen aan den IJssel die nu nog is vastgelegd in individuele vergunningen, en in de APV: Artikel 2.8a.1 Begripsbepaling In deze afdeling wordt verstaan onder: - alcoholhoudende drank , - paracommerciële rechtspersoon, dat wat daaronder wordt verstaan in de Drank- en Horecawet. Artikel 2.8a.2 Regulering paracommerciële rechtspersonen 1. Een paracommercieel rechtspersoon kan, onverminderd het bepaalde in artikel 2.3.1.4, alcoholhoudende drank uitsluitend verstrekken vanaf een uur voor de aanvang en tot uiterlijk een uur na afloop van een activiteit die wordt uitgeoefend in verband met de statutaire doelen van de rechtspersoon. 2. Een paracommercieel rechtspersoon verstrekt geen alcoholhoudende drank tijdens bijeenkomsten van persoonlijke aard en bijeenkomsten die gericht zijn op personen welke niet of niet rechtstreeks bij de activiteiten van de desbetreffende rechtspersoon betrokken zijn.

29 29

Bijlage 2 In tabel 1 zijn de risicokenmerken, -locaties en tijdstippen inzichtelijk maakt. De informatie die nodig is om de locaties te specificeren genereren we na inwerkingtreding van dit PenH-plan. Tabel 1: Setting Detailhandel

Horeca/ Evenementen

Thuis/ ouders

Sportverenigingen

Scholen

Openbare ruimte

Risico kenmerken

Locatie(s)

Tijdstip(pen)

Aankoop door minderjarigen t.b.v. indrinken. Bij supermarkt beperkte naleving Geïrriteerde klanten bij leeftijdscontrole Doorschenken bij dronkenschap Geïrriteerde klanten bij leeftijdscontrole

*

Vrijdag en zaterdag avond

*

Vrijdag en zaterdag avond, evenementen

Ontbreken van duidelijke afspraken mbt alcohol en uitgaan Ouders hebben geen zicht op wat kind buiten doet Ouders niet bekend met risico alcoholgebruik minderjarigen Slechte naleving leeftijdsgrens Doorschenken Ons kent ons

nvt

Geen afgebakend tijdstip

*

Toernooien Winst team clubfeesten

Valt niet waterdicht te controleren wat leerlingen buiten schoolterrein doen of tijdens vrije uren excursies/schoolreizen Alcoholgebruik op straat door minderjarigen en openbare dronkenschap

*

Schoolfeesten en buitenschoolse activiteiten

*

Weekenden vakanties

30 30

Bijlage 3 Tabel 2 schetst een overzicht van de maatregelen per beleidspijler. Uitgangspunt van dit plan is dat per setting zoveel mogelijk combinaties worden gemaakt van elementen de verschillende pijlers die elkaar versterken. Idealiter wordt er per setting een geschikte maatregelenmix opgesteld. In de volgende hoofdstukken worden per beleidspijler de verschillende maatregelen nader toegelicht. Tabel 2: Maatregelenmix per setting

Setting Detailhandel

Handhaving

Regelgeving

Educatie

-Toezicht leeftijdsgrenzen -Three strikes out

DHW

- Nalevingscommunicatie - Training caissières - Communicatie over DHW en alcoholregels

Horeca/ evenementen

-Toezicht leeftijdsgrenzen -Toezicht doorschenken - Handhavingsstappenplan

- Aanvullende eisen tav ontheffing DHW bij evenementen

-Nalevingscommunicatie -Training barpersoneel - Communicatie over DHW en alcoholregels

Thuis/ouders

-

-

-Alcoholopvoeding -Uitgaansopvoeding - Communicatie over DHW en alcoholregels

Sport/ Jongerencentra

-Toezicht leeftijdsgrenzen -Toezicht doorschenken Handhavingsstappenplan

Schenktijden Beperken (art. 2.8a.2 APV)

-Training barvrijwilligers -Nalevingscommunicatie - Communicatie over DHW en alcoholregels

Scholen

Ondersteuning door BOA huisregels bij schoolfeesten (in Krmpen geven beide VO scholen aan geen alcohol te schenken)

- Overleg scholen over alcoholvoorlichting aan ouders - Communicatie over DHW en alcoholregels

Openbare ruimte

Toezicht openbare Dronkenschap Bezit alcohol openbare ruimte

-

Nalevingscommunicatie. Communicatie over DHW

Illegale inrichting

Inzetten op legaliseren

Bestemmingsplan, Drank- en Horecawet, APV

Nalevingscommunicatie

31 31

Preventie- en Handhavingsplan Voor de uitvoering van de Drank- en Horecawet

Recommend Documents