“Preventie als basis voor een alcohol- en drugbeleid in het “ bedrijf” Pleidooi voor een actief “fase 2”-beleid op de werkvloer
Marc TACK teamleider preventie CGG Eclips Gent ssies 2012 - 2013
Van waaruit? • CGG
Eclips Drugpreventie & Verslavingszorg
- afdeling van CGG Eclips
- preventieve en hulpverlenende focus op middelenmisbruik, gokke - modules: Infopunt, Preventie, Vroeginterventie, Hulpverlening & Omgevingszorg
Lid en netwerkpartner
Inhoudstafel • DEEL I Gebruik, problematisch gebruik en verslaving • DEEL II Alcohol- en drugproblematiek in werkcontext • DEEL III Verandering uitlokken • DEEL IV CAO 100
•DEEL V Q-ADO
DEEL I Gebruik Problematisch gebruik Verslaving
Van niet-problematisch gebruik vs problematisch gebruik (VAD, 2002)
Meerderheid bevolking
Niet-problematisch gebruik
Minderheid bevolking
Problematisch gebruik
Sociaal gebruik Geïntegreerd gebruik
Situationeel (veiligheid/gezondheid) Riskant Occasioneel excessief gebruik
Chronisch gebruik Proces naar afhankelijkheid (vooral gezondheid; impact op omgeving)
Middelenproblematiek is “des mensen” Ooit in het leven
In de afgelopen 12 maanden
DSM-III-R diagnose %
%
Stemmingsstoornis
19,0
7,6
Angststoornis
19,3
12,4
Alcoholmisbruik/–afhankelijkheid
17,2
8,2
Drugsmisbruik/–afhankelijkheid
3,1
1,3
Schizofrenie
0,4
0,2
Eetstoornis
0,7
0,4
Verslaving ontstaat uit een “fout” in het leerproces Normaal leren + + - + + - + - - + - + incident - - - “Te vaak…
te veel … te goed”
+ + + + + + + + incident Stoppen met gebruiken is
VERLIESERVARING
+ ++
Verslaving is een progressieve aandoening. De neurobiologische processen die ten grondslag liggen bij de aanleiding verschillen van die van de latere fases. ( Kalivas & Volkow, 2005, AJP 2005)
Versterkte aandacht Geremde controle 9
Consequenties voor behandeling
« Vroege interventies » hebben betere kans op succesvolle verandering
Verwacht weerstand
Veranderen van gedrag is meer dan « een andere keuze maken »
DEEL II Alcohol- en drugproblematiek in werkcontext
Definiëring werkgerelateerd A&D-gebruik
Elk gebruik dat zich voordoet tijdens werkgerelateerde uren i.c.: - (onmiddellijk) voorafgaand aan het werk; - tijdens de werktijd inclusief lunchpauzes; - ‘specifieke aangelegenheden’; - de weg van en naar het werk.
Problematisch gebruik en werk…
Bedrijven worden voornamelijk geconfronteerd met functionerings-problemen ten gevolge van alcoholgebruik – vooral buiten het werk. Aantal probleemdrinkers: 5 tot 10% beroepsbevolking.
Medicatiegebruik wordt onderschat (tot 30% beroepsbevolking)
•
Illegale drugs (vooral cannabis) ook bij volwassenen betekenisvol. Inzake illegale drugs is er buiten de schoolcontext te weinig Belgisch cijfermateriaal – onderzoek is aangewezen
Met als gevolgen…
Ziekteverzuim/afwezigheid: twee tot zes keer hoger. 2 types : on the job & stay away
Verhoogde kans op bedrijfsongevallen: twee tot vier keer hoger 15 % tot 30% gebeurt onder invloed van alcohol.
Toename spanningen in de werkrelaties
Kwaliteits- en imagoverlies
En voor de betrokkene…
PR-inspanningen
DEELIII VERANDERING UITLOKKEN
Zelfwaarde -esteem -efficacy
Kennis probleem/context/alternatieven
Veiligheid steun/behoud
5 manieren om te beïnvloeden: Wanneer
Plaats
Doelstelling
Beleid
Vooraf
Regisseurstoel
Anticiperen
Modelling
Permanent
Gehele theater
Gewenste alternatieven tonen
Op de scène
De regeloverschrijding stopt
Grenzen stellen Nu object. info / feedback
Onmiddellijk nadien
Aan rand v/d scène
Leren
Motiveren
Geleidelijk proces
Op balkon
Begeleiden van een keuze Marc Tack cgg Eclips
A&D-beleid: deel van een groter geheel (VAD, 2001)
gezondheidsbeleid
veiligheidsbeleid
globaal personeelsbeleid
5 manieren om te beïnvloeden: Wanneer
Plaats
Doelstelling
Beleid
Vooraf
Regisseurstoel
Anticiperen
Modelling
Permanent
Gehele theater
Gewenste alternatieven tonen
Op de scène
De regeloverschrijding stopt
Grenzen stellen Nu object. info / feedback
Onmiddellijk nadien
Aan rand v/d scène
Leren
Motiveren
Geleidelijk proces
Op balkon
Begeleiden van een keuze Marc Tack cgg Eclips
5 manieren om te beïnvloeden: Wanneer
Plaats
Doelstelling
Beleid
Vooraf
Regisseurstoel
Anticiperen
Modelling
Permanent
Gehele theater
Gewenste alternatieven tonen
Op de scène
De regeloverschrijding stopt
Grenzen stellen Nu object. info / feedback
Onmiddellijk nadien
Aan rand v/d scène
Leren
Motiveren
Geleidelijk proces
Op balkon
Begeleiden van een keuze Marc Tack cgg Eclips
5 manieren om te beïnvloeden: Wanneer
Plaats
Doelstelling
Beleid
Vooraf
Regisseurstoel
Anticiperen
Modelling
Permanent
Gehele theater
Gewenste alternatieven tonen
Op de scène
De regeloverschrijding stopt
Grenzen stellen Nu object. info / feedback
Onmiddellijk nadien
Aan rand v/d scène
Leren
Motiveren
Geleidelijk proces
Op balkon
Begeleiden van een keuze Marc Tack cgg Eclips
5 manieren om te beïnvloeden: Wanneer
Plaats
Doelstelling
Beleid
Vooraf
Regisseurstoel
Anticiperen
Modelling
Permanent
Gehele theater
Gewenste alternatieven tonen
Op de scène
De regeloverschrijding stopt
Grenzen stellen Nu object. info / feedback
Onmiddellijk nadien
Aan rand v/d scène
Leren
Motiveren
Geleidelijk proces
Op balkon
Begeleiden van een keuze Marc Tack cgg Eclips
DEEL IV CAO 100 (1 april 2009) leidraad op www.nar.be
Preventie… in het licht van de CAO 100 • bevorderen en zorg om welzijn en veiligheid op de werkvloer is een wettelijke verplichting voor de wekgever (rol werkgever) • problematisch gebruik (acuut/chronisch) is nadelig voor : - betrokken werknemer - collega’s - werkgever • A/D beleid dient deel uit te maken van het algemeen gezondheidsen veiligheidsbeleid en het algemeen personeelsbeleid • CAO 100 brengt thematiek aan de orde en geeft grenzen aan • krachtlijnen : - focus op prestaties & (dis)functioneren op het werk - preventie & hulpverlening - werkgerelateerd gebruik - gefaseerd - consensus mbt beleid noodzakelijk - geldt voor alle werknemers (hoog /laag) - op maat van bedrijf & specifieke risico’s • Fase 1 : verplicht (beleidsverklaring) – 01/04/2010 • Fase 2 : Facultatief (uitwerken regels, procedures,….)
Preventief beleid verplicht? Elke onderneming uit de private sector (1april 2010) (advies publieke sector)
Fase 1 (verplicht): “in een eerste fase bepaalt de WG-er de uitgangspunten en de doelstellingen van een preventief beleid in zijn onderneming en werkt hij een beleidsverklaring of intentieverklaring uit, die de krijtlijnen bevat van een preventief A&D-beleid in zijn onderneming”. overleg CPBW (doel=consensus) en advies CPBW/OR opname in AR + info aan WN-ers. 4 modellen (zie www. nar.be) : Model 1 : alg. beleidsverklaring, zonder uitwerking (enkel fase 1) Model 2 : alg. beleidsverklaring + verdere uitwerking Model 3 : alg. beleid & uitwerking + regels testen Model 4 : uitgewerkt beleid op alle vlakken (info, preventie, hulp, + regelgeving + nadere regels testen
Fase 2 (facultatief) •
uitwerking van regelgeving, procedures en hulpverlening.
Verdere uitwerking fase 2 na opname hiervan in fase 1
• Regels uitwerken rond : - beschikbaarheid alcohol op het werk - binnenbrengen alcohol / medicatie / drugs - werkgerelateerd gebruik van alcohol,… • Procedures uitwerken : - bij vaststelling disfunctioneren - bij regelovertreding - bij onbekwaamheid tot werken (vervoer nr huis, kosten,…) gn recht op gewaarborgd dagloon (is zz te wijten) aansprakelijkheidsgegeven WG • Procedures testen : - algemeen beleid opgenomen in AR (fase 1) incl. testmogelijkheid - tijdstippen testen, doelgroepen WN (vb veiligheidsfuncties), procedure, gevolgen positief resultaat (hulpverlening, andere functie, verwijdering,…)
DEEL V Q-ADO
AAN DE SLAG MET Q-ADO 2.0
Welke onderwerpen komen aan bod? Q-ADO bestaat uit een honderdtal vragen (wanneer u de vragenlijst volledig kunt invullen)
verspreid over tien categorieën:
1. Organisatiegegevens 2. Beschikbaarheid van alcohol op het werk
3. Functioneringsproblemen door problematisch gebruik 4. Regelgeving inzake alcohol en andere drugs op het werk 5. Huidige aanpak van deze functioneringsproblemen 6. Hulpverlening en ondersteuning binnen de organisatie 7. Samenwerking met externe hulpverlening 8. Voorlichting en vorming 9. Stand van zaken beleidsmatig werken 10. Evaluatie met betrekking tot beleidsuitkomsten
6. Hulpverlening en ondersteuning binnen de organisatie 7. Doorverwijzing en samenwerking met externe hulpverlening 8.Voorlichting en vorming
9. Stand van zaken beleidsmatig werken 10. Evaluatie met betrekking tot beleidsuitkomsten
Wie vult Q-ADO in? Het is de bedoeling dat Q-ADO ingevuld wordt door beleids/sleutelfiguren in de organisatie: - werkgever/hiërarchische lijn; medewerkers van HRM - de vakbondsafgevaardigdenpersoneelsdienst; - medewerkers van de sociale dienst; preventieadviseurs van Interne/Externe D P B . U kunt op de volgende manier te werk gaan: 1. Voorafgaand overleg en één persoon vult Q-ADO in of verschillende personen vullen Q-ADO in - resultaten samenbrengen 2. Collectieve verwerking van uw resultaten via e-mailuitnodiging Wilt u een collectieve verwerking van de resultaten? Wilt u alle organisaties van uw netwerk de vragenlijst laten invullen en wilt u een overzicht? VAD kan u de collectieve verwerking van meerdere vragenlijsten in een globaal overzicht leveren. U betaalt een vast deelnamebedrag en een bedrag per verstuurde e-mail. Interesse?
[email protected] of 02/423351
Tijd voor een besluit… De basisassumpties voor een beleid zijn duidelijk : een preventieve benadering gericht op kwaliteitsvol werkbehoud Er zijn steunende partners beschikbaar Het is een zaak van “ieder zijn rol” Vanuit een synergie van diverse hefbomen is er invloed mogelijk Problemen groeien, oplossingen ook…
Bedankt voor uw aandacht
Eclips Drugpreventie & Verslavingszorg Lange Violettestraat 84 9000 Gent 09 233 58 58 Infopunt
[email protected] [email protected] www.cggeclips.be
