presents:
ABCity www.urhahn.com
Atmosfeer De atmosfeer in een gebied is een belangrijke kwaliteit. In havengebieden is de sfeer vaak heel herkenbaar: ruige materialen, contrasten en een voelbare geschiedenis zijn geliefde sfeerdragers. In Hamburg is men er goed in geslaagd om de transformatie van de havens tot een succes te maken. Van een ruig werkgebied tot een meer stedelijke plek met attracties voor iedereen. In het Waterplan voor stadsinbreidingsgebied Het Eilandje in Antwerpen (2004), heeft Urhahn Urban Design de bestaande kwaliteiten als inspiratiebron genomen om een gevarieerd programma voor het water te maken in relatie tot het land.
Blauw piepschuim Blue foam is our middle name! Maquettes zijn hét middel om stedenbouwkundige plannen te visualiseren. Tekeningen en artists’ impressions leggen het plan uit, maar tijdens een presentatie staat iedereen toch het liefst om de maquette. Voor Town centre enhancement in north London (2004-2005) heeft Urhahn Urban Design voor tien locaties in noord Londen onderzocht hoe er geïntensiveerd kan worden binnen de bestaande stad. Daarvoor was het niet nodig om op maquettes de architectuur tot in detail weer te geven. Blauw schuim geeft een prima indruk van bouwvolumes en uitbreidingsmogelijkheden.
Contrast Een stad moet tot de verbeelding spreken. Een stad die je kunt begrijpen is saai. Contrasten geven spanning aan een gebied en zorgen voor de gewenste ongrijpbaarheid en pluriformiteit. Zwart-wit, zakelijk-individueel, schoonvies, formeel-informeel, bedacht-ontstaan… Het Stedenbouwkundig plan voor Indië, Almelo (Urhahn Urban Design, 2005-2006), gaat uit van contrasten. Oude fabriekshallen worden hergebruikt, nieuwe gebouwen worden toegevoegd. Kleine gebouwen staan naast grote gebouwen, open plekken naast dicht bebouwde, goedkope ruimtes naast duurdere. De verweving van stad en landschap biedt dit vernieuwings-gebied het spanningsveld dat nodig is om het tot een waardig deel van de stad te maken.
Dromen Mensen maken de stad… Urhahn Urban Design maakt stedenbouwkundige plannen en ontwikkelingsstrategieën die ruimte bieden voor het verwezenlijken van uiteenlopende wensen. De bewoners van de Kolenkitbuurt in Amsterdam zijn intensief betrokken geweest bij de stedelijke vernieuwing van hun buurt. Het ontwerp dat Urhahn Urban Design heeft gemaakt (Vernieuwingsplan en Uitwerkingsplan, 2001-2004), transformeert de reeks monotone flatgebouwen tot een diverse en levendige buurt waar de dromen van de bewoners realiteit kunnen worden.
Entrepreneurs Ondernemerschap maakt het samengaan van diverse culturen mogelijk. Het zet ook de fysieke ontwikkeling of transformatie van straten, buurten en steden in gang. In de Fysieke Pijler van het Vernieuwingsplan voor de Overtoomse Veld in Amsterdam (2004) heeft Urhahn Urban Design de ondernemingszin als uitgangspunt genomen en meer ruimte gecreëerd voor bedrijvigheid. Het nabijgelegen Confectiecentrum is een internationale trekker die gebruikt kan worden om de wijk een beter imago te geven.
Flexibiliteit Rondom het Alamo Square in San Francisco zijn de straten op typisch Amerikaanse wijze aangelegd in een eenvoudig grid. De straten zijn nooit verlegd, en toch is er enorm veel veranderd in de afgelopen eeuw. De blokken zijn daarentegen enorm flexibel: gebouwen zijn uitgebreid, afgebroken, herbouwd, of van functie veranderd. De architectuur gaat vaak maar enkele decennia mee, terwijl het stedenbouwkundig plan een levensduur van eeuwen heeft!
Groei Een stedenbouwkundig plan is geen statisch gegeven. Het groeit in een langdurig proces waar vele partijen bij betrokken zijn. Bewoners, ontwikkelaars, gemeenten, overheden en ontwerpers hebben veelal uiteenlopende belangen. Een sterk plan houdt zoveel mogelijk rekening met alle betrokken partijen, terwijl het een krachtige uitstraling heeft. Urhahn Urban Design heeft al jaren ervaring met de complexiteit van stedenbouwkundige ontwikkelingen, en is een meester in het maken van plannen die op duurzame wijze groeien binnen het proces.
Hittekaart Voor de Toekomstvisie voor de Westelijke Tuinsteden Amsterdam (2000) heeft Urhahn Urban Design een hittekaart ontwikkeld waarop de belangrijkste krachtvelden in het gebied, zoals landschap, bereikbaarheid en economische potenties, in kaart zijn gebracht. Deze kaart maakt duidelijk dat er in de Westelijke Tuinsteden voldoende potentie aanwezig is, en dat de Tuinsteden de eenzijdige oriëntatie naar de rest van Amsterdam ontgroeid zijn.
Individuele expressie Mensen hebben behoefte zich te onderscheiden en steden zijn leuker als er persoonlijke elementen in te vinden zijn. Stedenbouw legt regels op om voor eenheid en verdraagzaamheid te zorgen. Tegelijkertijd is het belangrijk dat er voldoende ruimte overblijft voor persoonlijke vrijheid. Urhahn Urban Design zoekt in zijn plannen en strategieën naar een passende balans.
Juweel In de stad moet ruimte zijn voor verandering. Gebouwen met generieke eigenschappen, zoals een hoge verdiepingshoogte, maken (functie)verandering mogelijk. Urhahn Urban Design pleit in zijn plannen voor die mogelijkheid tot veranderbaarheid in de tijd, omdat dat buurten duurzaam maakt. Maar het is ook belangrijk dat bewoners zich verbonden voelen met hun buurt. Door een bijzonder gebouw kan een buurt haar eigen karakter krijgen. Aan de Amsterdamse Kostverlorenkade wordt in 2007 een ‘juweel’ opgeleverd, een creatieve fabriek waar ruimte is voor ondernemers en voor een nieuw buurtcafé. (SPvE: Urhahn Urban Design, 2003.)
Kennis De boeken ‘A Pattern Image’ en ‘Strategie voor Stedelijkheid’ van Urhahn Urban Design zijn verplichte literatuur op de TU in Delft, en ook ‘Wonen in de Deltametropool’ en ‘Wonen a la Carte’ hebben gretig aftrek gevonden in de boekhandel. Urhahn Urban Design heeft veel geïnvesteerd in onderzoek naar stedelijkheid, gebouwtypologieën en milieutypen. De kennis uit die onderzoeken vormt het gereedschap dat Urhahn Urban Design gebruikt bij het maken van stedenbouwkundige ontwerpen, waardoor er gefundeerde plannen ontstaan.
14 13
11 10 09
Parking
12
Euro-companies
housing
15
a sia-companies
16
congress
retail
17
a
[email protected]
19 18
restaur ants-bars
20
retail
21
hotel
22
libr ary
23
euro-gallery
restaur ants-bars
24
08 07
Levendigheid
06 05
03 02 01 00
restaur ants- bars
04
Om grip te krijgen op een gebied zijn getallen die dichtheid, inwoneraantal of aantal functies beschrijven, goede indicatoren. Soms zijn die getallen echter misleidend. Een hoge dichtheid is bijvoorbeeld geen garantie voor levendigheid op straat. Voor het onderzoek naar de uitbreidingsmogelijkheden van het Amsterdamse Chinatown naar het Oosterdokseiland (1998-2001) heeft Urhahn Urban Design onderzocht hoe de diverse functies in het gebied zich tot elkaar verhouden en hoe de levendigheid gedurende de dag is.
Multiculti? Inwoners van de steden komen uit allerlei verschillende achtergronden en culturen, en zijn toch allen burgers van dezelfde stad. Er moet gezorgd worden dat iedereen zich in diezelfde stad thuis voelt en elkaar kan ontmoeten. Wat kan stedenbouw hieraan bijdragen? Urhahn Urban Design is op eigen initiatief een project begonnen rondom het thema ‘integratie’. Door het maken van films, essays en workshops proberen we grip te krijgen op begrippen als integratie, samenleving en ontmoeting, en proberen we die begrippen vorm te geven binnen het ruime spectrum van ons vakgebied. De Venserpolder in Amsterdam Zuidoost fungeert als case study.
�� �
��
E
IN
DU
No Go > To Go
��
US
��
�� ��
��
X
��
MI
��
��
��
��
��
ST
RY
Door de hinder van bedrijven en industrie zijn wonen en werken de laatste eeuw vaak gescheiden. Als gevolg daarvan zijn veel woongebieden slaapsteden waar overdag iedere vorm van leven ontbreekt, en werkgebieden vooral ‘s avonds no go area’s . Door technische innovaties is de hinder van veel bedrijven de laatste jaren enorm afgenomen en is het weer mogelijk te denken aan mixed use. Het project Industry in the City (Urhahn Urban Design, 2005-2006) toont succesvolle precedenten van intensivering en functionele mix in werkgebieden. Zeventien principes beschrijven de mogelijkheden voor het mengen van functies, zodat No Go areas weer plekken worden To Go.
�� �
��
US
E
IN
DU
cafe bar
�� �
�
ST
RY
��
X
��
��
��
��
��
�� ��
��
MI
��
��
Oase De mews in Londen zijn de straatjes die ooit de achterkanten vormden van de statige huizen, van waaruit de personeels-woningen en de koetshuizen werden ontsloten. Gebouwd om aan het oog te onttrekken en nu getransformeerd tot zeer gewilde woonstraatjes, zonder de overlast van verkeer en toch in de nabijheid van alle voorzieningen. Ook Parijs kent zulke oases van rust, verborgen achter de drukke boulevards: de îlots , een soort achterhuizen binnen in de grote blokken. Een royale blokmaat is een luxe die nog slechts zelden wordt toegepast. Urhahn Urban Design heeft in het plan voor het Euroquartier, Almere (2000) een grote blokmaat ingezet als middel om in Almere een nieuwe dimensie toe te voegen aan de suburbane bouwtraditie.
Privé-openbaar De grens tussen openbaar en privé ligt niet altijd bij de gevel. Sommige gebouwen herbergen een publieke functie, zoals stations, stadhuizen, horecafuncties en scholen. Voor de locatie van het voormalig ABN-Amrokantoor aan het Rembrandtplein in Amsterdam is lang gezocht naar een functie of een gebouw dat dit uitgaansplein wat meer allure kan geven. In een van de ontwerpen die Urhahn Urban Design voor deze locatie heeft gemaakt (2001), fungeren ‘stedelijke vensters’ als verbinding tussen buiten en binnen.
Quo vadis? Waar gaat u naartoe? Mensen gebruiken de openbare ruimte voor verschillende dingen: om zich te verplaatsen, te recreëren, elkaar te ontmoeten... Urhahn Urban Design ziet de openbare ruimte niet als een verzamelplaats van straatmeubilair en parkeerplaatsen in de restruimte tussen de gebouwen, maar als plekken met een eigen identiteit die zorgvuldig moeten worden vormgegeven. Het Masterplan voor de Schelphoek in Alkmaar (Urhahn Urban Design, 2005) bevat pleintjes, hofjes, straten en kades. Daardoor wordt het openbaar gebied een afwisselend geheel dat voor ieder doel plaats biedt en waar mensen verschillende routes en bestemmingen kunnen kiezen.
Rich mix In de recente Nederlandse bouwtraditie zijn nieuwe gebieden meestal voorspelbaar ingericht: woonwijken rondom een winkelcentrum. Terwijl mensen massaal steden als Londen en Parijs opzoeken, die juist worden gewaardeerd om hun levendigheid en veelzijdigheid. Jane Jacobs (1916-2006) heeft in haar boeken het belang van functiemenging bepleit. Ook Urhahn Urban Design is ambassadeur voor de Rich Mix. Het is geen toeval dat Urhahn Urban Design een pied a terre heeft geopend in Farringdon, Londen. In een straal van 5 minuten rondom dat kantoor is een zeer veelzijdig aanbod te vinden van functies.
Spontaan Op het Amsterdamse Oudekerksplein wordt een vrouwenborst in het wegdek gestreeld door een bronzen hand. In het Leidsche Bosje zaagt een mannetje de tak door waarop hij zit en in het Muziektheater komt een violist uit de grond. Deze kunstwerken zijn allen ’s nachts illegaal geplaatst door een onbekende kunstenaar. Er zijn nooit vergunningen voor verleend, toch zijn er bewoners en gemeentediensten die deze kunstwerken beschermen en onderhouden. Spontane ontwikkelingen geven spanning aan de stad. Urhahn Urban Design heeft op eigen initiatief onderzoek gedaan naar ‘spontane stadsontwikkelingen’ en gezocht naar een stedelijke ontwikkelingspraktijk die ruimte biedt aan particuliere initiatieven en onvoorziene ontwikkelingen, en - daarmee verbonden - aan een zekere mate van wanorde.
Transformatie Veranderingen geven ziel aan een plek. Een verlaten metrotunnel in Los Angeles werd in de jaren 80 ontdekt door graffiti kunstenaars en werd daarna al snel een van de meest gewilde filmlocaties van de stad. Een groep kunstenaars heeft er vervolgens een museum gehuisvest dat de bijzondere geschiedenis van de locatie belicht. De graffitiplaats is toen ‘gelegaliseerd’. Bij de ontmanteling van dit Belmont Artpark ten behoeve van woningbouw, werden verfsnippers gevonden met bijna 200 lagen verf op elkaar, die de transformatie van deze locatie mooi symboliseren.
Urban Het woord urban, ofwel stedelijk, heeft vele betekenissen. In feite heeft het zelfs zoveel betekenissen als er mensen zijn. Het woord weerspiegelt de gelaagdheid van de stad.
Vingerafdruk Iedere locatie heeft zijn eigen vingerafdruk: de verzameling van eigenschappen die de plek uniek maakt. Urhahn Urban Design is erin gespecialiseerd deze kenmerken te gebruiken voor het maken van een passend plan voor iedere locatie. Geen copy-paste , maar maatwerk voor iedere opgave.
Water Er vindt van alles plaats op en aan het water. Transport van goederen, terrasjes, zeilen, woonboten, jetski, veerpontjes, vissen, onderhoud van kades en bruggen... Water geeft sfeer, identiteit en een immens gevoel van ruimte. Woningen aan het water liggen goed in de markt, kadeleven is populair. In de Woonvisie voor de Stadsregio Rotterdam (Urhahn Urban Design, 2003) zijn de locaties aan het water bestempeld als één van de zes regioprojecten voor het wonen in de toekomst, onder het motto ‘Pakhuizen en Uitzicht’.
X-factor Rotterdam heeft een lange weg afgelegd om van haar eenzijdige imago van werkstad af te komen. Het jaarlijkse zomercarnaval is één van de elementen die de stad haar speciale charme heeft gegeven. Het imago van de buurt Pendleton, vlakbij de binnenstad van Manchester, zal niet alleen verbeterd worden door het vervangen van de armoeiige hoogbouwflats door eengezinswoningen. Urhahn Urban Design heeft een Vernieuwingsplan (2005) voor deze wijk opgesteld. Branding van de wijk en vooral het vinden van nieuwe X-factors, zijn sleutels waarmee de buurt nieuw leven in kan worden blazen.
Y-oevers De ontwikkeling van de IJ-oevers is in 1984 opgestart en behoort met 10 kilometer lengte tot de grootste ontwikkelingsambities van Amsterdam. De belangrijkste doelen zijn de uitbreiding van het centrum aan de noordkant van de historische binnenstad, het herstellen van de historische relatie tussen de stad en het water en versterking van het ov-knooppunt van het Centraal Station. Gert Urhahn heeft in uiteenlopende rollen ideeën, plannen en projecten voor de IJ-oevers geleverd. Vanaf 2007 is het kantoor van Urhahn Urban Design weer terug aan het IJ.
Zoltan Als Zoltan de toekomst voorspelt betreft het meestal voorspoed in liefde en zaken. Niemand kan in de toekomst kijken, maar een visionaire blik is wel nodig om stedenbouwkundige plannen tot een duurzaam succes te maken. Wat vandaag op de tekentafel ligt, zal worden bewoond door mensen in de toekomst.
A G M S
B H N T
C I O U
D J P V
Urhahn Urban Design presents ABCity Redactie
&
ontwerp:
Urhahn
Print: spinhex & industrie Entrepreneurs
(Los
Angeles),
Urban
Design
drukkerij, Amsterdam Groei
(Marrakech),
(Amsterdam), Water (IJsselmeer), Y-oevers
b.v.,
Amsterdam,
oktober
2006
Fotografie: Josje-Marie Vrolijk:
Individuele
Expressie
(Yangon),
Spontaan
(Amsterdam) | Gert Urhahn: Atmosfeer (Hamburg),
Flexibiliteit (San Francisco), Quo Vadis? (Rotterdam) | Smeallum: Multiculti (Buenos Aires) | Otherthings: Transformatie (Los Angeles) | Pandion in opdracht van Urhahn Urban Design: Oase (Londen) | Luc Vrolijks: X-factor(Rotterdam) | Robert ten Elsen: Contrast (Street Art in GEM, Den Haag, 2006) | Unknown: Zoltan Alle andere afbeeldingen: Urhahn Urban Design.
w w w. u r h a h n . c o m
E K Q W Y
F L R X Z
