Praktijkonderzoek en Action Learning in de Lerende Organisatie Casus Maaslandziekenhuis Sittard • Dr. Henk Smeijsters, lector kenniskring Kennisontwikkeling Vaktherapieën (KenVaK), onderzoeker kenniskring Kennisorganisaties en Kennismanagement, projectleider Patiëntgecentreerde Bejegening • Hans Koolmees, onderzoeker kenniskring Kennisorganisaties en Kennismanagement • Drs. Sylvia Schoenmakers, onderzoeker kenniskring Kennisorganisaties en Kennismanagement
Overzicht presentatie • Maaslandziekenhuis • Doel onderzoek • Onderzoeksmethode • Resultaten • Bijdrage kennismanagement • Vervolgonderzoek
hs
Maaslandziekenhuis • •
•
Nieuw gebouw in 2008 (één van de drie extra gefinancierde ziekenhuizen van de 21e eeuw) ‘De Nieuwe Manier van Werken’ (2004/2005): – De patiënt is klant in een vraaggestuurd proces – Efficiënte inzet van mensen en middelen in een prettige en inspirerende omgeving – Scheiding van werksoorten – Informatie is tijd- en plaatsonafhankelijk beschikbaar – Gegarandeerde kwaliteit – Procesmatige ketenorganisatie – Goede informatievoorziening richting patiënt – Zorgproces is vrager naar facilitaire diensten – Omgeving aangepast aan situatie van patiënt – Voortrekker in zorgcontinuïteit Deelproject Patiëntgecentreerde Bejegening hk
Doel onderzoek M.b.t. patiëntgecentreerde bejegening: Ontwerpen • Mentaal model met kernbegrippen • Waarden / Maaslandvisie / Visitekaartje • Gedragsrichtlijnen
Implementeren • Verankeren in management • Verankeren in gedrag van verpleegkundig personeel op de werkplek • Verankeren bij medisch specialisten
hs
Onderzoeksmethode Praktijkonderzoek • • • • •
Kwalitatief Constructivistisch Grounded theory Ontwikkelingsgericht Actiegericht
Werkwijze Co-creërend/lerend ontwikkelen van een expliciete visie op patiëntgecentreerde bejegening: Dataverzamelingstechnieken / technieken voor co-creatie: • • • •
Focusgroepen Plenaire presentaties door deelnemers Schriftelijke individuele feedbackrondes Iteratieve ontwikkeling van concepten
Technieken naturalistic inquiry: • Member checking • Peer debriefing • Triangulatie
Data-analyse: • Verschillende typen codering uit de grounded theory
hs
Action learning • •
• • •
Verbinding tussen formeel leren en ervaringsleren Als vervolg op de training per afdeling kennis verder onderhouden, ontwikkelen en toepassen op het gebied van patiëntgecentreerde bejegening Community of practice structuur Werkplek staat centraal Leercyclus van Kolb (handelen, nadenken, informeren, ontwerpen)
hk
Fasering • Fase 1: Bottum up ontwikkelen mentaal model patiëntgecentreerde bejegening (2006)
• Fase 2: Vastleggen waarden/gedragsrichtlijnen, ontwikkelen training en action learning patiëntgecentreerde bejegening op de werkplek, verankeren in het management (2007)
• Fase 3: Uitrol patiëntgecentreerde bejegening door uitvoeren van trainingen en action learning op de werkplek (2008 – 2009)
hk
Deelnemers • Leerkring: directieleden, verpleegkundige adviesraad, cliëntenraad, procesmanagers, voorzitter medische staf, vertegenwoordigers van Verpleging & Verzorging, Facilities en de afdeling HR (13 personen)
• Uitvoerende medewerkers: verpleegkundigen, medewerkers verpleegafdelingen en medisch ondersteunende afdelingen, facilities en directie (90 personen)
• Procesmanagers en unithoofden: (50 personen) hk
Resultaat: mentaal model Thema: Cognitie
Thema: Eigenwaarde
Kernbegrippen: • Telefoongesprek • Mondelinge informatie • Schriftelijke en digitale informatie • Informatie beschikbaarheid • Informatie wachttijd polikliniek • Informatie op handen zijnd onderzoek
Mens
Kernbegrippen: • Kennis van de patiënt • Inbreng door de patiënt • Respect • Levensopvatting • Domein denken • Gastvrije bejegening • Kinderopvang Gast
Gast
Mens
Patiënt
Gast
Thema: Emotie Kernbegrippen: • Emotionele afstemming • Slecht nieuws Mensgesprek • Rust op afdeling • De naaste als coach • Persoonlijk uiterlijk • Ruimtelijke sfeer hs
Resultaat: waarden / gedragsrichtlijnen VISITEKAARTJE: “Zo zijn onze manieren” • • • • • • • • • • • •
Gastvrij Toegankelijk & representatief Efficiënt & effectief Communicatief Participatief Aandacht thuissituatie Informatief Respectvol Inlevend Trots Lerend Professioneel
hs
Resultaat: tweedaagse training Pilottraining voor 30 personen; totale training 2.000 personen en 15 trainers • • • • • •
Voorbeelden uit de dagelijkse praktijk Video opnames ‘hoe het niet moet’ Situaties uitspelen Oefenen met actief luisteren Oefenen met de nieuwe rol Feedback geven, vragen ontvangen
hs
Resultaat: action learning •
Medewerkers werken patiëntgecentreerd overeenkomstig de waarden
•
De waarden liggen vast, de vertaling naar concreet gedrag gebeurt door de medewerkers zelf
•
Medewerkers beschouwen zichzelf als ‘probleemeigenaar’
•
Medewerkers zijn in staat om praktijkkennis te expliciteren, actualiseren, erover te reflecteren, te communiceren en te verbeteren
•
De omgang met patiënten is verankerd in de omgang van medewerkers onderling
•
Hickups: weinig tijd, ploegendienst, beperkte ervaring met ICT, grote verschillen in opleidingsniveau
hk
Resultaten: samenvatting • • • • •
Visie / kernbegrippen geëxpliciteerd Waarden vastgelegd Training ontwikkeld Action learning ontwikkeld Verankerd in management
hk
Bijdrage kennismanagementtheorie • • • • • • • • •
Ontsluiten impliciete kennis Reflecteren op impliciete kennis In dialoog toetsen van impliciete kennis Integreren van ervaringskennis – theoretische kennis Creëren van best practices Doorlopen van de leercyclus Werkplekgeoriënteerd leren (action learning) Lerende organisatie Lerend beroep
hs
Vervolgonderzoek • •
Implementatieonderzoek Effectonderzoek
hk
Enkele bronnen Garvin, D.A. (2003). Learning in action. A guide to putting the learning organization to work. Boston: Harvard Business School Press. Kolb, D.A. (1984). Experiential learning. Experience as the source of learning and development. Englewood-Cliffs: Prentice Hall. Krogh, G. van, Ichijo, K. & Nonaka, I. (2000). Enabling knowledge creation. How to
unlock the mystery of tacit knowledge and release the power of innovation.
Oxford: Oxford University Press. Rondeel, M. & Wagenaar, S. (2002) (red.). Kennis maken. Leren in gezelschap. Schiedam: Scriptum Management Schoot, T. (2006). Het ontwerp van een leerproces in samenspraak: Naar een leerproces vraaggerichte zorg op basis van het ‘Acht velden model’ van Kessels. In: T. Schoot. Client-centred care. Balancing between perspectives of clients and nurses in home care. Maastricht: Universitaire Pers Maastricht. Smeijsters, H. (2004). De praktijk van leren en creëren bij onderwijsinnovatie. In: Stam, C., Evers, A., Leenheers, P., Man, A. de, Spek, R. van der (red.).
Kennisproductiviteit. Het effect van investeren in mensen, kennis en leren.
Amsterdam: Pearson Education. Smeijsters, H. (red.)(2005). Praktijkonderzoek in vaktherapie. Bussum: Coutinho. Smeijsters, H. (2006). Vakmanschap is meesterschap. De professional als middelpunt van management en onderzoek. Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 61, 930-941. Smeijsters, H., Schoenmakers, S., Wilbers, M., Koolmees, H. (2006). Patiëntgecentreerde bejegening binnen het Maaslandziekenhuis. Sittard: Orbis Medisch & Zorgconcern – Divisie Maaslandziekenhuis.
