PPPD operatie alvleesklier
Inhoud Opname in het ziekenhuis ....................................................................3 1.1 Zorgpad PPPD ..................................................................................3 1.2 Onderzoeken, afspraken en behandelingen tijdens uw opname.......3 1.3 Meer informatie over de PPPD operatie ............................................4 1.4 PA uitslag ...........................................................................................4 De operatie .............................................................................................4 2.1 Voor de operatie.................................................................................4 2.2 Dag 0 de opname- en operatiedag.....................................................4 2.3 Gewicht .............................................................................................5 2.4 Pijn.....................................................................................................5 2.5 Medewerkers afdeling Chirurgie ........................................................5 2.6 Gesprek met de arts...........................................................................6 2.7 Na de operatie....................................................................................6 Schema zorgpad PPPD van dag tot dag..............................................7 3.1 Na de operatie – dag 1.......................................................................7 3.2 Na de operatie – dag 2.......................................................................8 3.3 Na de operatie – dag 3.......................................................................9 3.4 Na de operatie – dag 4.....................................................................10 3.5 Na de operatie – dag 5 tot 9.............................................................10 3.6 Weer naar huis ................................................................................ 11 3.7 PA-uitslag......................................................................................... 11 3.8 Na de operatie.................................................................................. 11 3.9 Multidisciplinair behandelteam Oncologie........................................12 3.10 Multidisciplinair overleg oncologie..................................................12 3.11 Adviezen voor thuis.........................................................................12 Overig....................................................................................................13 4.1 Belangrijke telefoonnummers van afdelingen in OLVG....................13 4.2 Wat moet u doen bij spoed? ............................................................13 4.3 Locatie polikliniek en verpleegafdeling.............................................13
2
Opname in het ziekenhuis 1.1 Zorgpad PPPD Het zorgpad PPPD laat zien dat de behandeling uit verschillende stappen bestaat. In het schema achter in deze brochure leest u van dag tot dag wat er gaat gebeuren zodat u weet wat u kunt verwachten. Traditionele zorg of versneld herstel? Uit onderzoek blijkt dat patiënten sneller en beter herstellen, wanneer zij weten wat hen te wachten staat. Daarom hebben wij voor u per dag in een schema beschreven wat er gebeurd en wat er van u verwacht wordt. Na de operatie zo snel mogelijk uit bed Al op de eerste dag na de operatie gaat u korte tijd uit bed. Door te bewegen, herstelt u sneller en kunt u eerder naar huis. 1.2 Onderzoeken, afspraken en behandelingen tijdens uw opname Hieronder staat welke onderzoeken, afspraken en behandelingen u kunt krijgen tijdens uw opname voor een PPPD operatie. Kort voor uw operatie heeft u op één dag minstens 3 gesprekken in het OLVG (zie ook de folder Opname bij afdeling Chirurgie).
1. Polikliniek Pre-operatief Onderzoek (PPO) U hebt een gesprek over de narcose met een verpleegkundige en een anesthesioloog van de polikliniek Pre-operatief Onderzoek (PPO). U bespreekt onder andere de bijzonderheden over de narcose. Gebruikt u medicijnen? Breng dan uw Actueel Medicatie Overzicht mee (gratis via uw eigen apotheek). 2. Oncologieverpleegkundige De oncologieverpleegkundige bespreekt met u de afspraken en handelingen van voor en na de operatie. Tijdens dit gesprek heeft u gelegenheid om uw ervaringen, mogelijke problemen te bespreken of vragen te stellen. U krijgt informatie over de opname op de afdeling. Ook krijgt u informatie medicijnen die u moet gebruiken. Bij het opnamegesprek met de oncologieverpleegkundige krijgt u deze medicijnen mee. 3. Coassistent Opnamegesprek. 4. Chirurg Dit gesprek heeft u alleen als u nog niet eerder met uw behandelend chirurg over uw operatie gesproken heeft.
3
1.3 Meer informatie over de PPPD operatie PPPD is de afkorting van Pylorus Preserving Pancreatico Duodenectomie. De operatie duurt 3 tot 6 uur. De volgende organen, behalve de maagportier (pylorus), worden verwijderd: • galblaas • twaalfvingerige darm (duodenum) • het deel van de alvleesklier waar de tumor of cyste zit, • een deel van de galwegen • lymfeklieren rondom het operatiegebied
andere bezoektijden dan op de verpleegafdeling en dat hoort uw eerste contactpersoon van de chirurg. 1.4 PA uitslag Na de operatie onderzoekt een patholoog de uitgenomen organen en het weefsel. Na onderzoek blijkt of er sprake is van kanker. De uitslag van dit onderzoek heet een PA uitslag of een Pathologisch Anatomische uitslag. Het duurt meestal 5 tot 7 werkdagen voor dat de PA uitslag bekend is.
De operatie
Ondanks de verschillende onderzoeken kan de chirurg pas tijdens de operatie beoordelen of een PPPD operatie gedaan kan worden. Als dit niet mogelijk is, kan tijdens de operatie besloten worden tot een Whipple operatie of een dubbele of enkele bypass.
2.1 Voor de operatie De dag voor de operatie belt u tussen 15.00 en 16.00 uur naar de afdeling Planning via ' (020) 599 34 49 om te horen hoe laat u op de operatiedag wordt verwacht. U komt dan nuchter (zie folder Anesthesie en pijnbestrijding volwassenen onder ‘Nuchter zijn’ of kijk op www.olvg.nl/nuchter). Met sommige patiënten spreken wij af dat zij de dag(en) voor de operatie al worden opgenomen. U hoeft dan niet te bellen. U wordt ‘s avonds om 20.00 opgenomen.
Na de operatie neemt de chirurg contact op met uw eerste contactpersoon. Omdat een PPPD operatie ingrijpend is, verblijft u de eerste uren na de operatie meestal op de uitslaapkamer (Recovery). Hier zijn
2.2 Dag 0 de opname- en operatiedag De meesten patiënten komen een dag voor de operatie. U verblijft op verpleegafdeling B5. Dit is een chirurgische afdeling met patiënten die
Bij een Whipple operatie wordt ook de maagportier (pylorus) verwijderd. Meer informatie leest u in de KWF-folder over alvleesklierkanker.
4
worden geopereerd aan het spijsverteringskanaal. Voor de operatie trekt u een blauwe operatiejas aan. Heeft u vragen of wensen? Bespreek dit dan met de verpleegkundige. 2.3 Gewicht Bij uw opname, en ook tijdens uw verblijf, weegt de verpleegkundige regelmatig uw gewicht ongeveer 1-2 keer per week. 2.4 Pijn Pijn is van invloed op uw welbevinden en op uw genezing. Zonder pijn verloopt het genezingsproces beter. Voor de operatie en tijdens uw opname vragen wij u regelmatig of u pijn heeft. Het is belangrijk om aan te geven of u pijn heeft. Geef pijn daarom op tijd aan. Tijdens de operatie geeft de anesthesioloog u pijnmedicatie via een ruggenprik. Dit noemen we een epiduraalkatheter waardoor u continue pijnmedicatie krijgt toedient. Ook na de ingreep informeren wij regelmatig naar de mate van uw pijn aan de hand van een getal tussen de 0 en 10. Nul staat voor geen pijn en tien voor de hoogst mogelijke pijn. 2.5 Medewerkers afdeling Chirurgie Op de afdeling Chirurgie werken veel verschillende medewerkers:
• verpleegkundige De verpleegkundige ontvangt u en wijst de weg op de afdeling en uw kamer. De verpleegkundige bereidt u voor op deze informatie en controleert meerdere malen uw gegevens. Deze controle gebruiken we om zo veilig mogelijk te werken. • oncologieverpleegkundige Begeleider tijdens de gehele opname en informeert u over de operatie, eventuele nabehandeling en biedt indien nodig psychische ondersteuning. • verpleegkundig specialist Begeleider tijdens opname, algemene ondersteuning, uitleg over de periode na de operatie (followup), check voortgang behandelingsproces. • zaalarts Een zaalarts is een chirurg in opleiding en deze bepaalt het medisch beleid in overleg met de hoofdbehandelaar. U maakt de eerste dag van uw opname kennis met de zaalarts. Tijdens de dagelijkse ‘artsenvisite’ bekijkt de zaalarts uw situatie en spreekt het beleid voor die dag af. • diëtist De diëtist geeft een voedingsadvies. Afhankelijk van uw voedingstoestand krijgt u de eerste dagen mogelijk kunstmatige voeding via een sonde. Deze wordt tijdens 5
de operatie geplaatst. De diëtist komt na de operatie bij u langs voor voedingsadviezen en algemene informatie. • fysiotherapeut Van de fysiotherapeut krijgt u voor de operatie voorlichting en instructie over ophoesten en uitleg over de ademhalingsoefeningen na de operatie. De eerste 3 dagen na uw ingreep oefent de fysiotherapeut de ademhalingsoefeningen met u. Afhankelijk van uw conditie start de fysiotherapeut op dag 3 of 4 met looptraining. Als u thuis trappen moet lopen, zal de fysiotherapeut dit ook met u oefenen. 2.6 Gesprek met de arts Het OLVG is een opleidingsziekenhuis. Soms staan er tijdens de visite veel mensen aan uw bed bijvoorbeeld zaalartsen, co- assistenten, een stafchirurg, verpleegkundigen en verpleegkundigen in opleiding. Als u of uw familie een gesprek wilt met een arts, maak dit dan kenbaar bij uw verpleegkundige. De verpleegkundige regelt een afspraak voor u, echter dit lukt niet altijd op dezelfde dag. De zaalarts die voor u verantwoordelijk is, kan u informeren over uw behandeling. De chirurg die u heeft geopereerd is niet altijd beschikbaar. Lees meer op www.olvg.nl/wiedoetwat 6
2.7 Na de operatie. Na de operatie gaat u eerst naar de Recovery ter observatie. Na enkele uren gaat u terug naar de afdeling, dat is meestal aan het begin van de avond. U bent door een aantal slangen verbonden met apparaten onder andere een: • infuus • epiduraal (ruggenprik) met pijnmedicatie • drain aan de rechterzijde van uw lichaam • blaaskatheter • zuurstof • maagsonde • Soms een voedingssonde De eerste 24 uur controleren wij ieder uur uw pols, bloeddruk, temperatuur en meten het zuurstofgehalte in het bloed. Zo controleren we de doorbloeding van de nieuwe verbindingen die zijn aangelegd tijdens de operatie.
Schema zorgpad PPPD van dag tot dag 3.1 Na de operatie – dag 1 Maagsonde
• Als u geen maagsonde heeft, mag u deze dag starten met kleine beetjes eten en drinken. • Als u wel een maagsonde heeft, mag u slokjes water. Drink zo min mogelijk om uw maag rust te geven; ongeveer 1 slokje water per uur. Luister goed naar uw lichaam en de adviezen van de verpleegkundige.
Voedingssonde
Als u een voedings-sonde heeft, wordt de sondevoeding gestart door het voedingsteam. Zij bezoeken u dagelijks.
Misselijkheid
Als u misselijk bent, vraag dan om medicatie.
Mobiliseren: zo snel mogelijk uit bed
• U start direct met mobiliseren. Na het wassen gaat u uit bed, om ongeveer 10 tot 20 minuten op een stoel te zitten. • Als uw conditie het toelaat, helpen wij u ‘s avonds uit bed om weer in de stoel te gaan zitten. Een verpleeg-kundige helpt u hierbij.
Ademhaling
• U start met vernevelen. Dit medicijn zorgt ervoor dat u geen longontsteking krijgt. • Van de fysiotherapeut krijgt u instructie over de ademhaling en ademhalings-oefeningen.
Pijn
• Het pijnteam komt iedere dag controleren hoe het met de pijn gaat. • De verpleegkundige vraagt 3x per dag naar uw pijnbeleving. U geeft uw pijn een cijfer tussen 0 en 10. Zo nodig wordt uw pijnmedicatie aangepast.
Begeleiding
De oncologieverpleegundige komt bij u langs om eventuele vragen te beantwoorden, om te horen hoe het met u gaat en om te bespreken of u nog iets nodig heeft. Zij komt enkele keren per week.
Zaalarts
Elke dag komt de zaalarts bij u langs, en kunt u uw vragen stellen.
Controles
3 - 4x per dag controleren wij uw pols, bloeddruk, temperatuur en meten het zuurstofgehalte in het bloed
7
3.2 Na de operatie – dag 2 Maagsonde
• Als u geen maagsonde heeft, mag u deze dag starten met kleine beetjes eten en drinken. Luister goed naar uw lichaam en de adviezen van de verpleegkundige. • Als u wel een maagsonde heeft en er geen maagretentie meer is (dat de maaginhoud de darm inloopt) gaat de maagsonde op een stopje; zo nodig wordt deze bij weinig maagretentie verwijderd.
Voedingssonde Als u een voedingssonde heeft, wordt de sondevoeding gestart door het voedingsteam. Zij bezoeken u dagelijks. Misselijkheid
Als u misselijk bent, vraag dan om medicatie.
Mobiliseren: zo Als uw conditie het toelaat, mag u langer op de stoel zitten en snel mogelijk vaker uit bed tot 2 tot 3x per dag. Een verpleegkundige helpt u uit bed hierbij. Ademhaling
Van de fysiotherapeut krijgt u instructie over de ademhaling en ademhalingsoefeningen.
Pijn
• Het pijnteam komt iedere dag controleren hoe het met de pijn gaat. • De verpleegkundige vraagt 3x per dag naar uw pijnbeleving. U geeft uw pijn een cijfer tussen 0 en 10. Zo nodig wordt uw pijnmedicatie aangepast.
Zaalarts
Controles
8
• Elke dag komt de zaalarts bij u langs, en kunt u uw vragen stellen. • Wilt u een afspraak maken met de chirurg die u heeft geopereerd? Bespreek dit dan met de zaalarts. 3 x per dag controleren wij uw pols, bloeddruk, temperatuur en meten het zuurstofgehalte in het bloed
3.3 Na de operatie – dag 3 Maagsonde
• Als u geen maagsonde heeft, mag u deze dag starten met kleine beetjes eten en drinken. Luister goed naar uw lichaam en de adviezen van de verpleegkundige. • Als u wel een maagsonde heeft en er geen maagretentie meer is (dat de maaginhoud de darm inloopt) gaat de maagsonde op een stopje; zo nodig wordt deze bij weinig maagretentie verwijderd.
Voedingssonde • Als u een voedingssonde heeft, gaat u daar gewoon mee door. • Als u geen maagsonde heeft, mag u daarbij ook gewoon eten. Diëtist
• De diëtist controleert of u voldoende eet en genoeg calorieën binnen krijgt. • U wordt 2x per week gewogen om uw gewicht te controleren.
Misselijkheid
Als u misselijk bent, vraag dan om medicatie.
Mobiliseren
U gaat zelfstandig uit bed mits uw conditie het toelaat, anders gaat u met behulp van een verpleegkundige uit bed. Het doel is 3 x per dag 1 uur uit bed te zijn. De fysiotherapeut geeft u verder instructies over het beloop van de opname.
Mobiliseren: zo snel mogelijk uit bed
Als uw conditie het toelaat, gaat u zelfstandig uit bed tot 3x per dag 1 uur. Eventueel helpt een verpleegkundige u hierbij.
Drain rechts
Wij controleren of de nieuwe verbindingen goed aan elkaar groeien en er geen lekkage is (amylase). Als dat het geval is, mag de drain verwijderd worden.
Pijn
Het pijnteam komt bij u langs u geeft uitleg over het stoppen van de pijnpomp/ epiduraal katheter op dag 4. Het pijnteam bespreekt met u de pijnbeleving en schrijft in overleg met de arts de pijnmedicatie voor.
Voorbereiden op ontslag
De verpleegkundige bespreekt met u de thuissituatie. Mogelijk heeft u ondersteuning of extra zorg nodig. De verpleegkundige van de afdeling vraagt zo nodig u zorg aan.
9
3.4 Na de operatie – dag 4 Maagsonde
Als u geen maagsonde heeft, mag u weer normaal eten met kleine porties per keer.
Voedingssonde
• Als u een voedingssonde heeft, gaat u daar gewoon mee door. • Als u geen maagsonde heeft, mag u daarbij ook gewoon eten.
Infuus
Wanneer u voldoende eet en drinkt, wordt uw infuus verwijderd.
Mobiliseren: uit bed
Als uw conditie het toelaat, gaat u met de fysiotherapeut lopen over de afdeling. Het is de bedoeling dat u minimaal 3 x per dag uit bed bent, op de stoel en bij de verzorging.
Drain rechts
Als de productie uit de drain niet hoog is, verwijderen wij de drain.
Pijn
In overleg met het Pijnteam, verwijderen wij de epiduraal katheter. Als u krijgt dan pillen als pijnmedicatie (via de mond).
Blaaskatheter
De blaaskatheter wordt verwijderd, ongeveer 3 uur na de verwijdering van de epiduraal katheter.
Voorbereiden op ontslag
De verpleegkundige bespreekt met u de thuissituatie. Mogelijk heeft u ondersteuning of extra zorg nodig.
3.5 Na de operatie – dag 5 tot 9 • U loopt zelfstandig en kunt zichzelf zelfstandig verzorgen • U komt meerdere malen uit bed; minimaal 3x per dag • Als u nog sondevoeding heeft maar daarbij voldoende eet en drinkt, wordt deze gestopt. Voor de zekerheid blijft het slangetje nog even zitten. • Als u geen zorg meer nodig heeft, bespreken we wanneer u weer naar huis kunt. • Als de drain nog veel vocht produceert, moet deze blijven zitten. U gaat dan met de drain naar huis. Voor de verzorging van de drain en om de productie van het vocht in de gaten te houden, regelen wij dat u thuis zorg krijgt.
10
3.6 Weer naar huis • U gaat naar huis als u zich weer kunt verzorgen, de ontlasting op gang is, de pijnmedicatie werkt en de uitslagen goed zijn. U kunt dan verder thuis herstellen. • Sommige mensen hebben nog extra zorg nodig. Als u gaat revalideren kan het langer duren voordat u met ontslag kunt. Dit wordt allemaal geregeld door het ziekenhuis. Dat hoeft u niet zelf te doen. • U krijgt een vervolgafspraak op de poli bij de chirurg. • U heeft u regelmatig een afspraak met de verpleegkundig specialist. De verpleegkundig specialist is uw aanspreekpunt. 3.7 PA-uitslag Zodra de PA-uitslag bekend is, maken we een afspraak om de uitslag te bespreken met u, uw familie en met de chirurg die u heeft geopereerd. Als de uitslag nog niet bekend is als u met ontslag gaat, dan maken wij binnen 1 week een afspraak bij uw behandelend chirurg op de polikliniek. 3.8 Na de operatie • Bespreken uitslag operatie door chirurg en verpleegkundig specialist Na de opname heeft u een gesprek met de chirurg over het resultaat van de operatie. Deze bespreekt dan ook het vervolg met u.
• Bespreken behandelplan met verpleegkundig specialist maag-darm-leverziekten. De verpleegkundig specialist bespreekt met u het voorgestelde behandelplan en uw persoonlijke situatie. We raden u aan om naar deze afspraak iemand mee te nemen die u kan steunen en die met u kan meeluisteren. Heeft u hulp of extra begeleiding nodig tijdens de ziekteperiode? Bespreek dit dan met de verpleegkundig specialist. Deze is tijdens de hele behandeling uw eerste aanspreekpunt. • Controle door verpleegkundig specialist maag-darm-leverziekten Als de ziekte terugkeert, is snel ingrijpen van belang. Daarom blijft u na uw behandeling onder controle bij de verpleegkundig specialist. • Overleg vervolgbehandeling door behandelteam De verschillende behandelaars en zorgverleners bespreken na de operatie uw situatie. Soms adviseert het behandelteam een vervolgbehandeling met chemotherapie. Als dat het bij u het geval is, draagt de chirurg uw behandeling over aan de internistoncoloog. De case manager (verpleegkundig specialist) is uw eerste aanspreekpunt.
11
3.9 Multidisciplinair behandelteam Oncologie Iedere kankersoort heeft een speciaal multidisciplinair team. Dit team bestaat uit de verschillende specialisten en andere medewerkers die betrokken zijn bij de complete behandeling van patiënten met kanker. Het team rond patiënten met alvleesklierkanker bestaat uit MDL-artsen, MDL-chirurgen, internistoncologen, radiotherapeut, verpleegkundig specialist, oncologieverpleegkundigen, paramedici zoals de fysiotherapeut en een psycholoog. 3.10 Multidisciplinair overleg oncologie Tijdens het multidisciplinair overleg bespreekt het behandelteam alle nieuwe patiënten met kanker. Alle uitslagen van onderzoeken van de patiënt worden verzameld en besproken. De patiënt zelf is hierbij niet aanwezig. Er wordt behandelplan opgesteld waarbij we rekening houden met uw gezondheid en bijvoorbeeld met gewichtsverlies of andere ziekten. Het verslag van het overleg komt in uw dossier, en wordt naar uw huisarts gestuurd.
12
Complexe diagnoses of behandelingen worden altijd met een specialist uit een ander ziekenhuis besproken (Anthonie van Leeuwenhoek of AMC). Meestal krijg u een vervolg afspraak bij de oncoloog. De chirurg bespreekt dit wanneer de PA-uitslag met u is besproken, De oncoloog bespreekt met u de mogelijkheden van chemotherapie. 3.11 Adviezen voor thuis Als uw klachten aanhouden, neemt dan contact op met de afdeling waar u heeft gelegen. Dit geldt tot uw eerste poli bezoek. Eventuele klachten kunnen zijn: • blijven braken • veel diarree • koorts boven de 38,5 °C • wondinfectie (een rode wond of pus uit de wond) • ernstige pijnklachten die u niet had tijdens opname • algehele malaise klachten • ernstige misselijkheidsklachten waardoor u niets meer kan eten • blaasontsteking, longontsteking, nabloeding, • Gaat u met een drain naar huis gaat? Neem contact op als de productie toeneemt of de kleur veranderd
Overig 4.1 Belangrijke telefoonnummers van afdelingen in OLVG Soort vraag
Bij wie kunt u terecht?
Vragen over de behandeling, begeleiding en al uw overige vragen:
Verpleegkundig specialist • B. Swarte • M. van Nes Aanwezig: maandag t/m vrijdag
vragen over de operatie en problemen in de eerste weken na de operatie.
Oncologieverpleegkundige Chirurgie (via afdeling B5) (kantoortijden)
vragen over uw afspraak of het maken van een afspraak bij de afdeling Chirurg
Polikliniek Chirurgie: van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 16.00 uur
4.2 Wat moet u doen bij spoed? • Was u onlangs opgenomen op verpleegafdeling B5? Neem dan bij spoed altijd contact op met deze afdeling via ' (020) 599 25 03 • Bent u nog niet in het OLVG opgenomen geweest? Neem dan contact op met een van bovengenoemde specialisten. Buiten kantoortijden kunt u bellen met de afdeling Spoedeisende Hulp van het OLVG, via ' (020) 599 30 16, of bel 112
Telefoonnummer
'
(020) 599 32 20 (020) 599 25 19
'
(020) 599 25 03
'
(020) 599 30 58
'
4.3 Locatie polikliniek en verpleegafdeling • polikliniek Chirurgie: polikliniekplein 3 (P3). • verpleegafdeling B5: 5e etage. Operatie • Het is altijd mogelijk dat een operatie uitgesteld wordt door onvoorziene omstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan een patiënt die spoedeisende hulp nodig heeft. Hij krijgt om medische redenen altijd voorrang. Uiteraard stellen wij dan alles in het werk om u zo snel 13
mogelijk te opereren/te behandelen. • Het OLVG is een opleidingsziekenhuis. Dat betekent dat de chirurg altijd geassisteerd wordt door een arts-assistent in opleiding tot chirurg. Ook kan het zo zijn dat een arts-assistent de operatie/ ingreep verricht.
Meer informatie? Voor meer informatie kunt u ook kijken op de volgende websites: • www.olvg.nl • www.mlds.nl (Maag Lever Darmstichting) • www.spks.nfk.nl (Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal)
Vragen? Vragen over de operatie kunt u stellen tijdens het opnamegesprek. U kunt ook een e-mail sturen naar
[email protected] of kijken op www.olvg.nl/chirurgie.
14
15
onze lieve vrouwe gasthuis postbus 95500 1090 hm amsterdam (020) 599 91 11 www.olvg.nl algemene voorwaarden, kijk op www.olvg.nl/algemene_voorwaarden klacht of opmerking, ga naar www.olvg.nl/klacht
Redactie en uitgave Marketing en Communicatie november 2014/chirurgie/301-937 2014486
