Portofoontest portofoons voor objectcommunicatie op een rij

Portofoontest 2012 26 portofoons voor objectcommunicatie op een rij

Portofoontest 2012 26 portofoons voor objectcommunicatie op een rij

Rapport bij project 112149, versie 0.1

DEFINITIEF

Dit rapport is geschreven in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR) door de heer Dick Kaas en de heer Frank van der Valk MSc bv van M&I/Partners . Amersfoort, 5 november 2012

Inhoudsopgave Inhoudsopgave

2

1

Samenvatting

4

2 2.1 2.2

Inleiding De test opgedeeld in fasen Leeswijzer

6 6 7

3 3.1

Praktijktest portofoons Testopzet 3.1.1 Voorbereidingen 3.1.2 Feitelijke testen 3.1.3 Analyse en rapportage 3.1.4 Verantwoording Selectiecriteria Praktijktesten 3.3.1 Buitentest 3.3.2 Binnentest Gebruikerstest (look & feel) Overige onderdelen

8 8 8 8 8 8 8 9 10 11 12 13

Resultaten Portofoon overzicht Praktijktesten Look & feel test 4.3.1 De beoordeling door de medewerkers 4.3.2 Samenstelling van de testgroep look&feel 4.3.3 Bijzondere opmerkingen in de enquête Toetsen aan (deel) FTS Overige zaken Conclusies en opmerkingen

14 14 15 18 18 19 19 20 22 22

Bijlagen Documenten 5.1.1 Eisen objectcommunicatie 5.1.2 Brief leveranciers d.d. 20-6-2012 5.1.3 Formulier praktijktest 5.1.4 Vragen look & feel test 5.1.5 Commentaar leveranciers Gegevens verwerking 5.2.1 Formule voor bewerking buitentest 5.2.2 Formule voor bewerking binnentest 5.2.3 Formule voor bewerking van de look & feel test 5.2.4 Formule voor bewerking technische gegevens Verschillen digitale technieken en consequenties 5.3.1 Techniek in beeld 5.3.2 Organisatorische consequenties in beeld

24 24 24 30 32 34 38 39 39 40 40 41 42 42 44

3.2 3.3 3.4 3.5 4 4.1 4.2 4.3

4.4 4.5 4.6 5 5.1

5.2

5.3

Portofoontest 2012. 26 portofoons getest Versie 01 definitief 5 november 2012

Pagina 2 van 44

Afbeeldingen: Afbeelding 1. Terrein ISK en meetpunten ............................................................. 11 Afbeelding 2. Testomgeving kelder ziekenhuis Bernhoven en meetpunten ..................... 12 Afbeelding 3. Grafisch overzicht van de resultaten ................................................. 17 Afbeelding 4. Communicatie met DMO ................................................................ 43 Tabellen: Tabel 1. Overzicht aangeboden testapparatuur ....................................................... 9 Tabel 2. Overzicht alle portofoons ..................................................................... 15 Tabel 3. Overzicht portofoons in praktijktest ........................................................ 16 Tabel 4. Overzicht gemiddelde score per technieksoort ........................................... 17 Tabel 5. Resultaten look & feel test ................................................................... 18 Tabel 6. Toetsing aan 14 aspecten van het FTS ...................................................... 21 Tabel 7. Gewichtsfactoren fysieke eigenschappen look & feel test .............................. 40 Tabel 8. Gewichtsfactoren bediengemak look & feel test ......................................... 40 Tabel 9. Conversietabel enquête vragen .............................................................. 41


Pagina 3 van 44

1

Samenvatting

In de maanden juli tot en met september zijn 26 portofoons voor objectcommunicatie voor de brandweer kritisch bekeken. Het vergelijkend onderzoek is begeleid door M&I/Partners. Dit onderzoek betreft de beoordeling van drie aspecten te weten: a. Hoe beoordelen operationele medewerkers het bereik en geluidskwaliteit onder (zeer zware) “terrein” omstandigheden? Deze testen zijn uitgevoerd op het terrein van het ISK in Harskamp en binnen het Bernhoven ziekenhuis in Oss. b. Hoe beoordelen operationele medewerkers van de brandweer (zowel vrijwilligers als beroepspersoneel) de aangeboden portofoons op gebruiksgemak (look & feel)? Dit onderzoek is uitgevoerd in een aantal veiligheidsregio’s. c. Hoe beoordeelt een team van (technische specialisten van) de brandweer de technische kwaliteiten van de portofoons? Het doel van de test is een overzicht te geven van de op dit moment in de markt beschikbare portofoons voor objectcommunicatie en de beoordeling daarvan onder extreme omstandigheden. Het is nadrukkelijk niet bedoeld als een koopadvies omdat de eisen per regio kunnen variëren en niet alle aspecten die van belang zijn bij een aanschaf zijn meegenomen. De regio’s kunnen wel op basis van de opgedane ervaringen hun eisen voor een aanbesteding aanscherpen. In de test zijn zowel digitale als analoge portofoons betrokken en wel in de volgende verhoudingen:  digitaal (TETRA-DMO: 7 stuks; overig digitaal: DMR: 4, dPMR: 6, NXDN: 4);  analoog (UHF: 5 stuks). Uit het onderzoek heeft M&I/Partners de volgende algemene conclusies getrokken:  De gemiddelde kwaliteit en het bereik van de DMO (TETRA) portofoons is sinds het onderzoek van M&I in 20101 duidelijk toegenomen.  Van de aangeleverde portofoons is de kwaliteit en het bereik van digitale portofoons, onder extreme omstandigheden, tenminste gelijk aan de analoge varianten.  Bereik in open veld is geen issue meer. Van zowel digitale als analoge portofoons zijn typen in de markt die zelfs tot (ver voorbij) drie kilometer bereik hebben terwijl een bereik van één kilometer volstaat.  Er is een grote variatie in de ervaren geluidskwaliteit van zowel digitale als analoge portofoons.  Uit de look & feel test blijkt dat de testgroep de voorkeur geeft aan het aanbod van de digitale portofoons.  Specifiek voor digitale portofoons. - Er zijn nu DMO-portofoons op de markt die een beduidend betere (binnenhuis)dekking hebben dan die betrokken waren bij de C2000-DMO test in 2010. - In deze test komen de digitale (niet DMO) portofoons (met zendvermogen van 4W) er beter uit dan de TETRA-DMO-apparatuur met 1,8W vermogen. - Einde bereik signalering is, al dan niet met behulp van extra voorzieningen, soms mogelijk. - De kwaliteit van de aangeboden dPMR en NXDN apparatuur loopt fors uiteen.  Specifiek voor analoge portofoons. - De geluidskwaliteit wordt als minder beoordeeld (ten opzichte van digitale apparatuur). - De ruis neemt duidelijk toe bij het naderen van het einde bereik. De meetresultaten uit de praktijktesten zijn onder extreme omstandigheden verkregen. 1

De rapporten van M&I/Partners ‘C2000 DMO problemen’ en ‘C2000 DMO verbeteringen’ uit 2010.


Pagina 4 van 44

Dit betekent dat meetresultaten belangrijk zijn maar dat men daar relatieve waarde aan moet hechten en dat andere, niet in het onderzoek betrokken factoren, voor regio’s belangrijker kunnen zijn bij beoordeling voor aanschaf. We hebben in de test om zo te zeggen gekeken hoeveel sneller auto’s kunnen rijden dan 200 km/uur. Het onderzoek is begeleid door een begeleidingsgroep vanuit de brandweer. Deze hebben ook de selectiecriteria en de testlocaties vastgesteld en gezorgd voor de (logistiek van) de praktische uitvoering van de testen. De begeleiding en verwerking van de gegevens is uitgevoerd door M&I/Partners bv in opdracht van de NVBR.


Pagina 5 van 44

2

Inleiding

De NVBR heeft, mede op basis van het rapport van M&I/Partners ‘C2000 DMO problemen’ en ‘C2000 DMO verbeteringen’ van voorjaar 2010 besloten tot het instellen van een stuurgroep verbeteringen C2000 brandweer. De stuurgroep 2 heeft opdracht gegeven om een vergelijkend onderzoek in te stellen naar alle objectportofoons die geschikt zijn voor het gebruik (als objectportofoon) door brandweerkorpsen. Dit vergelijkend onderzoek heeft als doel om afzonderlijke brandweerregio’s te informeren over de mogelijkheden in de markt en de criteria die zij kunnen gebruiken bij de aanbesteding voor de vervanging van de huidige portofoons voor objectportofonie. Deze vervanging is op dit moment op grote schaal in voorbereiding. De projectgroep hanteerde bij de aanpak de volgende uitgangspunten:  Er wordt niet automatisch aangesloten bij het LARA contract van de vts Polite Nederland.  Het gebruik van TETRA voor objectportofonie ligt niet op voorhand vast. Bij enkele grote stedelijke korpsen wordt nog gebruik gemaakt van analoge portofoons.  De brandweer stelt eerst zelf de voor haar gebruik noodzakelijke functionele criteria op.  De gebruikers worden betrokken bij de beoordeling.  De geconstateerde problemen en verbetervoorstellen uit de eerder genoemde rapporten worden in de testen betrokken. Met de resultaten en aanbevelingen van het vergelijkend onderzoek kunnen regio’s een aanbesteding met scherpere voorwaarden starten met als doel een optimaal resultaat.

2.1

De test opgedeeld in fasen

De gehele test bestond uit de volgende fasering: Fase 1. Voorbereidingen: (tussen haakjes de uitvoerende groep)  vaststellen van de functionele eisen waaraan objectportofonie moest voldoen (begeleidingsgroep);  indelen van deze eisen in categorieën die in de praktijktest, de gebruikerstest en de technische beoordeling aan de orde moesten komen (M&I/Partners);  inventarisatie van in de markt opererende leveranciers (begeleidingsgroep);  opstellen van een uitnodiging aan de leveranciers om mee te doen aan de portofoontest (projectleider en M&I/Partners). Fase 2. Selectie:  selectie van leveranciers en te testen portofoons (begeleidingsgroep);  vaststellen testlocaties (begeleidingsgroep en M&I/Partners);  vaststellen van de noodzakelijke ondersteuning (aangegeven door M&I/Partners, ingevuld door het begeleidingsteam). Fase 3. Testen:  opstellen testformulieren (M&I/Partners);  verzamelen aangeboden portofoons (begeleidingsgroep);  uitvoeren praktijktest op buitenlocatie (ISK) en binnenlocatie (Bernhoven) (uitvoering door operationele brandweermensen, begeleiding door M&I/Partners);  observatie (M&I/Partners, begeleidingsgroep en aanwezige leveranciers). 2

Waar in deze rapportage de woorden stuurgroep respectievelijk projectgroep voorkomen, wordt bedoeld: de stuurgroep ‘verbeteringen C2000 brandweer’ respectievelijk de door deze stuurgroep ingestelde projectgroep.


Pagina 6 van 44

 uitvoeren veldsterktemetingen (deskundige uit het brandweerveld). Fase 4. Verwerken en rapportage:  controleren van de meetgegevens (M&I/Partners);  verwerken van series meetgegevens naar eindresultaten (M&I/Partners);  de resultaten voorleggen aan de leveranciers voor commentaar (projectleider);  afronden eindrapportage en indien gewenst presentatie (M&I/Partners).

2.2

Leeswijzer

 Hoofdstuk 3 beschrijft de feitelijke invulling en uitvoering van de praktijktest.  Hoofdstuk 4 geeft de resultaten en de conclusies weer.  In de bijlagen zijn de verschillende documenten opgenomen waarnaar verwezen wordt in het rapport. Ook wordt daarin verantwoording afgelegd over de wijze waarop de meetresultaten zijn verwerkt.  Bijlage 5.3 beschrijft de belangrijkste verschillen die er zijn tussen de diverse vormen van objectportofonie. Zowel qua standaard en techniek als andere aspecten.


Pagina 7 van 44

3

Praktijktest portofoons

In dit hoofdstuk worden de verschillende onderdelen van de praktijktest op een rij gezet. Allereerst wordt meer in detail de testopzet weergegeven. Vervolgens worden de relevante onderdelen van de testopzet in aparte paragrafen toegelicht.

3.1

Testopzet

Om te komen tot een vergelijkend overzicht van de verschillende aspecten van de aangeboden objectportofoons voor de brandweer is de volgende testopzet gehanteerd. 3.1.1

Voorbereidingen

1. De algemene eisen en wensen voor portofoons ten behoeve van objectcommunicatie voor de brandweer zijn door de projectgroep opgesteld. Deze zijn door M&I/Partners gesplitst in criteria die getest moeten worden door de werkgroep, door de gebruikers en/of aan te leveren door de leveranciers. 2. Uitnodigen van leveranciers om voor brandweergebruik geschikte portofoons aan te bieden voor de test. Dit verzoek is gericht aan alle, bij leden van de begeleidingsgroep, bekende leveranciers/fabrikanten. 3. Selectie van aangeboden portofoons. Op basis van vastgelegde criteria worden vervolgens door de werkgroep portofoons geselecteerd voor de zogenaamde praktijktest en de gebruikerstest. 3.1.2

Feitelijke testen

4. Praktijktest. Feitelijke test van de portofoon in het gebruik in onderstaande twee situaties. a. testen bereikbaarheid en kwaliteit in open veld; b. testen bereik en kwaliteit in een gebouw (object). 5. Gebruikerstest. Deze wordt afgenomen op basis van een elektronisch in te vullen enquête. Daarbij wordt de hanteerbaarheid (look & feel) door operationele brandweermensen beoordeeld. 6. Beoordelen van de technische kwaliteiten door een technisch team van de begeleidingsgroep. 3.1.3

Analyse en rapportage

7. Analyseren van de meetresultaten. 8. Verwerken van de resultaten tot enkele overzichten. In het eerste overzicht is ook de, door de leverancier opgegeven, (gangbare) verkoopsprijs opgenomen. 9. Toepassen van hoor, met betrekking tot de resultaten, naar de leveranciers van door hen geleverde portofoons. 3.1.4 10.

3.2

Verantwoording Verantwoording van de uitvoering van de afzonderlijke onderdelen van de test.

Selectiecriteria

In de testopzet was aangenomen dat er circa acht portofoons zouden kunnen worden meegenomen in de testen. Na de vraag van de NVBR, hebben leveranciers aangegeven in totaal 30 portofoons aan te leveren. Portofoontest 2012. 26 portofoons getest Versie 01 definitief 5 november 2012

Pagina 8 van 44

Uiteindelijk hebben zij 26 verschillende portofoons voor de vergelijkende test aangeboden. Mede om de medewerking van de leveranciers te waarderen is het onderzoek uitgebreid om extra portofoons te kunnen testen. Het aanbod is in onderstaande tabel weergegeven. Leverancier Fabrikant DMO DMR Amcom Icom Selcom Hytera 1 Abiom Sepura 3 Motorola Motorola 2 3 Motorola Vertex Koning&Hartman Kenwood KPN Cassidian 2 Totaal 7 4 Tabel 1. Overzicht aangeboden testapparatuur

dPMR 4 2

6

NXDN 2

UHF 1

2

1 2 1

4

5

Totaal 7 3 3 6 2 3 2 26

De volgende selectiecriteria zijn gehanteerd om te komen tot een hanteerbaar aantal portofoons voor de verschillende tests. Algemeen:  De aangeboden portofoon moet, zoals aangeleverd, geschikt zijn voor gebruik en communicatie door de brandweer.  Alleen de portofoons die daadwerkelijk beschikbaar zijn gesteld zijn meegenomen in de testen.  Vanwege de veelheid aan mogelijkheden is bewust geen randapparatuur (handmicrofoon, helmset) en/of verschillende antennes gevraagd. Bij alle testen zijn de portofoons, instellingen en antenne’s gebruikt zoals aangeleverd door de leverancier. Voor de praktijktesten:  Alleen portofoons met een uniek zend/ontvangstgedeelte zijn meegenomen (dus niet twee typen met alleen verschil in toetsenbord, buitenwerk et cetera).  Tenminste één type portofoon (DMO, digitaal-overig, of analoog (UHF, VHF)) per fabrikant is (indien aangeboden) meegenomen. Voor de gebruikerstest: (look & feel)  Het aantal te beoordelen portofoons moet binnen afzienbare tijd (circa 1,5 uur) door een operationele medewerker kunnen worden getest.  Alleen portofoons van eenzelfde fabrikant met uniek ‘buitenwerk’ (van dezelfde aanbieder) zijn meegenomen.  Alleen portofoons met geen of zo min mogelijk toetsen zijn meegenomen. Van de 26 portofoons zijn er op basis van de bovenstaande criteria 16 meegenomen in de praktijktest en 10 in de gebruikerstest (look & feel test).

3.3

Praktijktesten

De praktijktesten zijn bedoeld om de technische kwaliteiten van de aangeboden portofoons te beoordelen onder (extreme) operationele omstandigheden. Daarbij is gekozen voor een test in een open (geaccidenteerd) terrein namelijk het ISK (Infanterie SchietKamp) te Harskamp en de kelder van het Bernhoven ziekenhuis in Oss.


Pagina 9 van 44

3.3.1

Buitentest

a.

Doel van de buitentest Nagaan hoe de portofoon qua bereik en verstaanbaarheid functioneert in open terrein. b. Aanpak i. De keuze voor het ISK is bepaald op basis van de volgende omstandigheden: sterk geaccidenteerd terrein; weinig verstoringen te verwachten in het radioverkeer; de lokale brandweer had op deze locatie (slechte) ervaringen met hun huidige portofoons. De testomgeving is weergegeven in Afbeelding 1. Terrein ISK en meetpunten. ii. De praktijktest is uitgevoerd op 4 juli 2012 bij een heldere hemel op een warme zomerdag. Op deze dag werden dertien portofoons getest. Door een deskundige van de brandweer zijn metingen verricht om na te gaan of er radioverkeer aanwezig was dat storend zou kunnen werken. Dat bleek niet het geval. iii. De testen werden uitgevoerd door twee teams van elk twee personen. Een team nam een vaste plek in nabij de brandweerkazerne; het andere team bewoog zich naar aangegeven meetpunten (zie Afbeelding 1. Terrein ISK en meetpunten). Op elk van de meetpunten werd een meting conform het vooraf afgesproken protocol uitgevoerd waarbij elk van de deelnemers zowel de kwaliteit als het bereik controleerde. iv. Op 4 september 2012 werden aanvullend op de eerdere test nog 3 later afgeleverde portofoons getest en werden van vier portofoons controle metingen gedaan. De weersomstandigheden waren gelijk aan die op 4 juli. Deze testen werden uitgevoerd door teams van elk één persoon. c. Analyse i. In de analyse zijn alleen de meetpunten 1, 5, 7, 9, 11, 12, 13 en 14 meegenomen. De reden daarvoor was dat de resultaten van tussenliggende meetpunten vergelijkbaar waren en dat om binnen de tijd de test af te ronden later op de dag meetpunten zijn overgeslagen. ii. Om de meetgegevens om te zetten in zowel een kwalitatief als een kwantitatief oordeel werd de volgende methodiek toegepast: 1. Per (meet)locatie is een gemiddeld aantal gemiste berichten berekend. Dit gemiddelde is berekend over vier portofoons. 2. Als minder dan de helft van het bericht was verstaan is dit geïnterpreteerd als onvoldoende (waarde 1). Op locaties waar geen bereik was werd genoteerd dat er geen bereik was. Het effect hiervan was een score van één punt. De locaties waar een bericht perfect werd ontvangen kregen vijf punten. 3. Als kwaliteit op een locatie werd de waarneming van de uitvoerende genoteerd. 4. Het gemiddelde voor het eindoordeel werd bepaald op basis van een toegekend gewicht aan een locatie (op basis van de terreinmoeilijkheid) en vervolgens het berekenen van een gemiddelde van de totalen. De gewichtsfactoren en de berekeningsmethode zijn opgenomen in bijlage 5.2.1.


Pagina 10 van 44

Afbeelding 1. Terrein ISK en meetpunten 3.3.2 a. b.

c.

Binnentest

Doel Nagaan hoe de portofoon qua bereik en verstaanbaarheid functioneert in een afgesloten omgeving. Aanpak i. De keuze voor het Bernhoven ziekenhuis is bepaald op basis van een vraag naar locaties waar in het recente verleden zich bij een uitruk problemen met de communicatie hebben voorgedaan. De testlocatie is een kelder net onder het maaiveld en onder het ziekenhuis waar veel activiteiten plaatsvinden. Ze bestaat uit een lange gang en dichter bij de uitgang een dwarsgang met aangrenzend een aantal ruimten. Een tekening hiervan is opgenomen in Afbeelding 2. Testomgeving . ii. De praktijktest is uitgevoerd op 19 juli 2012. Op deze dag werden veertien portofoons getest. Door een deskundige medewerker van de brandweer zijn veldsterkte metingen verricht om na te gaan of er radioverkeer aanwezig was dat storend zou kunnen werken. iii. De testen werden uitgevoerd door twee teams van elk twee personen. Een team nam een vaste plek, bij het startpunt aan het begin van de gang, in; het andere team bewoog zich naar aangegeven meetpunten (zie Afbeelding 2. Testomgeving ). Op elk van de meetpunten werd een meting conform het vooraf afgesproken protocol uitgevoerd waarbij elk van de deelnemers zowel de kwaliteit als het bereik controleerde. iv. Op 4 september 2012 werden aanvullend op de eerdere test nog twee later afgeleverde portofoons getest en werden van vier portofoons controle metingen gedaan. Deze testen werden uitgevoerd door teams van elk één persoon. Analyse De resultaten van de binnentest zijn op een vergelijkbare wijze verwerkt als die van de buitentest. Het enige verschil is dat hier geen onderscheid is gemaakt in een gewicht per locatie. Alle locaties zijn als gelijkwaardig beoordeeld.


Pagina 11 van 44

Afbeelding 2. Testomgeving kelder ziekenhuis Bernhoven en meetpunten

3.4

Gebruikerstest (look & feel)

a. Doel Doel van de gebruikerstest is om operationele brandweermedewerkers hun mening te laten geven over die aspecten waar zij in de dagelijkse praktijk mee te maken krijgen. Op basis van de selectiecriteria zijn tien portofoons ter beoordeling meegenomen in dit onderdeel van de test. b. Aanpak i. Op basis van de opgestelde eisen ter beoordeling van de gebruikers (bijlage 5.1.1) is een look & feel test (elektronisch afgenomen enquête) opgesteld. De complete enquête is opgenomen als bijlage 5.1.4. De meewerkende brandweermensen kregen elk een te testen portofoon in handen en moesten vervolgens de vragen beantwoorden. De resultaten zijn per portofoon verzameld. Daarna is per portofoon een gemiddelde berekend. ii. Locaties van de look & feel test Aan verschillende regio’s is gevraagd of ze mee wilden doen aan de look & feel test. Naar aanleiding van deze vraag hebben zich een aantal regio’s gemeld. De look & feel test is vervolgens afgenomen op de volgende locaties:  Oosterhout, Oss en Den Bosch;  Enschede, Almelo, Hengelo, Oldenzaal en Enter;  Utrecht en Lelystad. c. Analyse i. Verantwoording meetgegevens De uit de look & feel test verkregen meetgegevens zijn allereerst geschoond op de volgende items: 1. verwijderen van de proef enquêtes; 2. corrigeren van kennelijk verkeerd ingevulde testcodes; 3. controle of elke tester elk van de tien verschillende portofoons heeft getest. Uiteindelijk bleken 51 testpersonen alle portofoons te hebben beoordeeld. ii. Van meetgegeven naar resultaat (waardering, kwaliteit en kwantiteit) De vragen waren opgedeeld in inhoudelijke vragen en vragen die betrekking hadden op de persoon. De inhoudelijke vragen waren onderverdeeld in:  negen vragen over bediengemak;  zeven vragen over fysieke zaken;  twee vragen met betrekking tot een algemeen oordeel. Portofoontest 2012. 26 portofoons getest Versie 01 definitief 5 november 2012

Pagina 12 van 44

Voor elk van de categorieën is een eindoordeel opgesteld op basis van de formules in bijlage 3b.

3.5

Overige onderdelen

a. Technische kwaliteiten Door het technisch team zijn veertien aspecten van de door de begeleidingsgroep opgestelde eisen/wensen (zie bijlage 5.1.1) beoordeeld. Gekeken is of de portofoon aan elk van de genoemde eisen voldoet. In het totaaloverzicht is opgenomen aan hoeveel van de veertien eisen wordt voldaan. b. Prijs In het totaal overzicht is onder de kop “prijs” de door de leverancier opgegeven prijs van een portofoon (inclusief antenne, batterij en lader) opgenomen.


Pagina 13 van 44

4

Resultaten

Dit hoofdstuk bevat de resultaten van de afzonderlijk uitgevoerde testen. In de overzichten worden cijfers gegeven tussen 1 en 5. Het cijfer 5 geeft aan dat een apparaat als beste uit de test is gekomen; het cijfer 1 dat als slechtste is beoordeeld. Nogmaals vestigen we er de aandacht op dat de resultaten gebaseerd zijn op de eisen die in de testomgeving werden gesteld. Die eisen waren in het algemeen zeer hoog. Een lager gewaardeerd apparaat wil dus absoluut niet zeggen dat dit apparaat ongeschikt of slecht is. Het geeft alleen weer dat het – onder de gegeven testcondities – minder goed gescoord heeft. De overall afweging voor aanschaf door een regio moet op basis van deze en andere overwegingen worden gemaakt. Mede daarom is bewust geen rangorde bepaald en wordt volstaan met “kale” cijfers.

4.1

Portofoon overzicht

De onderstaande tabel geeft de samenvatting van de 26 portofoons die in de tests zijn betrokken. Sommige portofoons konden zowel digitaal als analoog worden gebruikt. Deze zijn in die gevallen alleen digitaal getest. N.B. De portofoons AD en T zijn in de praktijktest als één portofoon getest. Idem de X en Z.

De geteste 26 portofoons op een rij Nr

Fabrikant

Model

Type

THR9 THR9+ STP8038 STP8138 STP8238 MTP830S MTP3200

TETRA TETRA TETRA TETRA TETRA TETRA TETRA

€ 699 € 630 ntb ntb ntb € 898 € 989

1W 1W 1.8W 1.8W 1.8W 1.8W 1.8W

AD Motorola K Hytera S Motorola T Motorola Digitaal-dPMR

DP4000 (DP4601) PD705G U(1) DP3000 (DP3601) DP4000 (DP4401)

DMR DMR DMR DMR

€ 650 € 451 € 700 € 550

1-4W 3,5W 4W 4W

X X

B C G H I J

IC-F4002 IC-F3032S IC-F51V IC-F61V TC-700U(3) PD785G U(1)

dPMR dPMR dPMR dPMR dPMR dPMR

€ 169 € 279 € 379 € 379 € 212 € 566

1-4W 1-5W 1-5W 1-4W 3W 3W

X X X X

Digitaal- DMO AA Cassidian AB Cassidian L Sepura M Sepura N Sepura O Motorola Q Motorola Digitaal-DMR

Icom Icom Icom Icom Hytera Hytera


Prijsin- Zenddicatie vermogen

praktijktest

look &feel

X

X

X X X

X X X X

X X

X

Pagina 14 van 44

Digitaal-NXDN E Icom F Icom X Kenwood Z Kenwood Analoog-UHF

IC-F3102D IC-F4102D NX300-E NX300-E4

AC Vertex Vertex VX-451-G6-5 D Icom IC-F4032S U Motorola GP340 V Vertex Vertex VX-231-EG6B-5 W Kenwood TK3180-E Tabel 2. Overzicht alle portofoons

NXDN NXDN NXDN NXDN

€ 329 € 329 € 610 ?

1-5W 1-4W 4W 4W

X X X

UHF UHF UHF UHF UHF

€ 235 € 279 € 495 € 151 € 695

1W 1-4W 4W 4W 4W

X

X

X

X

X

In de afzonderlijke kolommen zijn achtereenvolgens de volgende kenmerken aangegeven: Kolom 1: Een intern gebruikt identificatienummer per portofoon. Kolom 2: De fabrikant van het desbetreffende model. Soms geleverd door meerdere leveranciers. Kolom 3: Het door de leverancier aangeleverde model. Kolom 4: De gebruikte digitale of analoge standaard. Kolom 5: De door de leverancier opgegeven prijsindicatie. Indien een ? aangegeven is er geen prijsopgave aangeleverd. Ntb heeft als betekenis ‘op aanvraag’. Kolom 6: Het in de test gehanteerde zendvermogen (ingesteld door leverancier). Kolom 7: Indien groen veld en kenmerk X dan is dit model meegenomen in de praktijktest. Kolom 8: Indien groen veld en kenmerk X dan is dit model meegenomen in de look & feel test.

4.2

Praktijktesten

In de praktijktesten is gekeken naar ontvangst (bereikbaarheid) en geluidskwaliteit. Voor de waardering van de ontvangst (gemiddelde over alle meetpunten) is de volgende waardering gebruikt: Gemiddeld aantal gemisScore te berichten 3 Tussen 0 en 0,5 5 Tussen 0,5 en 1,5

4

Tussen 1,5 en 3

3

Tussen 3 en 5

2

5 of meer

1

De waardering van de geluidskwaliteit is het gemiddelde over alle meetpunten conform de waardering van de tester. 1: niet te horen 2: slecht (veel ruis) 3: redelijk 4: goed verstaanbaar 5: uitstekende kwaliteit De onderstaande tabel bevat het overzicht van de resultaten van de praktijktesten, zowel in het open veld als in het Bernhoven ziekenhuis.

3

Gemist bericht: elk van de tien cijfers die de uitvoerende opleest wordt geïnterpreteerd als “bericht”. Als een cijfer niet wordt verstaan telt dit als één gemist bericht.


Pagina 15 van 44

De in 'het veld' geteste portofoons op een rij Nr

Fabrikant

Digitaal-DMO AB Cassidian N Sepura O Motorola Q Motorola Digitaal-DMR

Model

Open veld OntGeluidsvangst kwaliteit

Binnenhuisdekking OntGeluidsvangst kwaliteit

THR9+ STP8238 MTP830S MTP3200

3,0 2,7 2,5 3,7

2,7 3,1 3,0 3,7

2,4 2,7 2,3 2,5

3,0 4,0 3,0 3,4

S Motorola T Motorola Digitaal-dPMR

DP3000 (DP3601) DP4000 (DP4401)

4,8 5,0

4,9 4,9

3,8 3,9

3,9 3,9

J Hytera G Icom H Icom I Hytera Digitaal-NXDN

PD785G U(1) IC-F51V IC-F61V TC-700U(3)

4,4 3,2 4,8 3,5

3,6 2,4 2,7 2,1

3,3 2,7 3,0 2,4

3,2 2,4 3,0 2,2

E F

IC-F3102D IC-F4102D

1,8 4,0

2,6 3,6

2,3 3,1

4,1 3,6

Vertex VX-451-G6-5 4,3 GP340 4,7 TK3180-E 3,9 portofoons in praktijktest

2,2 2,4 2,2

2,7 2,8 2,5

2,4 2,8 2,4

Icom Icom

Analoog-UHF AC Vertex U Motorola W Kenwood Tabel 3. Overzicht

De eerste drie kolommen betreffen weer het interne identificatienummer, de fabrikant en het typenummer. Kolom 4 en 5 hebben betrekking op de testen in het open veld (ISK). Kolom 4: De indicatie van de ontvangst (hoe hoger hoe verder bereik). Kolom 5: De indicatie van de (gemiddelde) geluidskwaliteit (hoe hoger hoe betere kwaliteit. Kolom 6 en 7 hebben betrekking op de testen in het Bernhoven ziekenhuis in Oss. Kolom 6: De indicatie van de ontvangst (hoe hoger hoe verder bereik). Kolom 7: De indicatie van de (gemiddelde) geluidskwaliteit (hoe hoger hoe betere kwaliteit. De wijze waarop de getallen tot stand zijn gekomen is aangegeven in bijlage 5.2.1 en bijlage 5.2.2. Voor elk van de verschillende standaarden zijn de gemiddelde, minimum en maximum waarden bepaald. Deze zijn als volgt.


Pagina 16 van 44

De gemiddelden per standaard op een rij Open veld Binnenhuisdekking Ontvangst GeluidsOntGeluidskwaliteit vangst kwaliteit Digitaal- DMO minimum maximum gemiddeld

2,5 3,7 3,0

2,7 3,7 3,1

2,3 2,7 2,5

3,0 4,0 3,4

minimum maximum gemiddeld

4,8 5,0 4,9

4,9 4,9 4,9

3,8 3,9 3,9

3,9 3,9 3,9


3,2 4,8 4,0

2,1 3,6 2,7

2,4 3,3 2,9

2,2 3,2 2,7


1,8 4,0 2,9

2,6 3,6 3,1

2,3 3,1 2,7

3,6 4,1 3,9

minimum 3,9 2,2 2,5 maximum 4,7 2,4 2,8 gemiddeld 4,3 2,3 2,7 Tabel 4. Overzicht gemiddelde score per technieksoort

2,4 2,8 2,5

Digitaal-DMR

Digitaal-dPMR

Digitaal-NXDN

Analoog-UHF

In de onderstaande afbeelding zijn deze resultaten grafisch weergegeven waardoor een duidelijker overzicht van de verschillen ontstaat. 6,0 5,0

4,0

Open veld Ontvangst

3,0 2,0

Open veld Geluidskwaliteit

1,0 minimum maximum gemiddeld





0,0

Binnenhuisdekking Ontvangst Binnenhuisdekking Geluids-kwaliteit

Digitaal- Digitaal- Digitaal- Digitaal- AnaloogDMO DMR dPMR NXDN UHF Afbeelding 3. Grafisch overzicht van de resultaten


Pagina 17 van 44

Op basis van het bovenstaande overzicht per type kan, op basis van deze testsituatie, geconstateerd worden dat:  Digitale (niet DMO)-apparatuur het beste scoort (hoogste gemiddelde en hoogste maximum). De maxima hebben betrekking op DMR apparatuur.  Geluidskwaliteit van digitale apparatuur beter beoordeeld wordt dan die van de analoge.  Analoge (UHF) apparatuur op bereik in open veld beter scoort dan DMO-apparatuur (waarbij zendvermogen DMO maximaal 1,8 Watt is en analoog tot 4 Watt) maar op geluidskwaliteit achterblijft.

4.3

Look & feel test

In deze paragraaf zijn de resultaten weergegeven van de look & feel test. 4.3.1

De beoordeling door de medewerkers

In het onderstaande overzicht wordt de waardering weergegeven van de meegenomen portofoons zoals door de brandweermensen op diverse locaties beoordeeld.

Totaaloverzicht Look & Feel op een rij Nr Fabrikant

Model

Type

Digitaal-DMO AB Cassidian M Sepura N Sepura O Motorola Q Motorola Digitaal-DMR

THR9+ STP8138 STP8238 MTP830S MTP3200

TETRA TETRA TETRA TETRA TETRA

4,4 4,1 4,1 4,4 4,4

4,0 3,5 3,3 3,9 3,9

4,2 3,4 3,3 4,0 4,1

K Hytera T Motorola Digitaal-dPMR

PD705G U(1) DP4000 (DP4401)

DMR DMR

4,3 3,6

4,3 4,0

4,0 3,8

H

IC-F61V

dPMR

3,1

2,8

2,2

NX300-E4

NXDN

2,6

2,6

2,3

GP340

UHF

3,7

3,7

3,6

Icom

Bediengemak

fysieke eigenschappen

waardering

Digitaal-NXDN Z

Kenwood

Analoog-UHF U Motorola

Tabel 5. Resultaten look & feel test De eerste drie kolommen betreffen weer het interne identificatienummer, de fabrikant en het typenummer. Kolom 4: De waardering van het bediengemak. Kolom 5: De waardering voor de fysieke eigenschappen. Kolom 6: De overall waardering op basis van de look & feel test. De wijze waarop de getallen tot stand zijn gekomen is aangegeven in bijlage 5.2.3.


Pagina 18 van 44

4.3.2

Samenstelling van de testgroep look&feel

De personen die de enquête hebben ingevuld waren als volgt verdeeld (degenen die dit hebben aangegeven).

man-vrouw vrouw man

Verhouding Man/vrouw: 87% man en 13% vrouw

leeftijd < 30jr 30jr - 39jr 40jr - 49jr >50jr

Leeftijdsverdeling: 30jr: 18% 30-39jr: 33%

40-49jr: 34%

>49jr: 15%

vrijwilliger/beroeps vrijwilliger beroeps beide

Verdeling tussen Beroeps/vrijwilliger/beide Vrijwilliger: 46% beroeps: 28% beide: 26% 4.3.3

Bijzondere opmerkingen in de enquête

De volgende opmerkingen kwamen in aanmerkelijke aantallen voor in de enquête (bedenk dat daarin maar tien portofoons aan de orde kwamen!): a. b. c.

antenne te lang: vooral bij portofoons H, M, N, U en Z (per porto minimaal zes keer; portofoon te dik: vooral portofoon Z; Portofoon te klein: portofoon H.


Pagina 19 van 44

4.4

Toetsen aan (deel) FTS

De portofoons zijn getoetst aan een aantal aspecten van het in de bijlage opgenomen FTS. In het overzicht hierna is weergegeven hoe een apparaat scoort op deze aspecten. Hoewel door de projectgroep (zie bijlage 5.1.1) vaak de term “eis” is gebruikt wordt hiermee in de praktijk bedoeld dat men deze mogelijkheden graag op de portofoon aanwezig zou zien. Enkele leveranciers hebben aangegeven dat hun portofoon ten onrechte niet scoort op enkele criteria omdat deze instellingen niet standaard “aanwezig waren” maar dat ze deze alsnog programmatisch kunnen realiseren. De desbetreffende opmerking wordt gedeeld door de onderzoekers; Het FTS is niet meegezonden bij het verzoek om portofoons beschikbaar te stellen. Het volgende overzicht dient dan ook te worden gelezen als “de uitslag van de toetsing zoals de portofoons zijn aangeleverd”.


Pagina 20 van 44

Tabel 6. Toetsing aan 14 aspecten van het FTS


Pagina 21 van 44

De eerste drie kolommen betreffen weer het interne identificatienummer, de fabrikant en het typenummer. In de daarop volgende veertien kolommen wordt een waardering gegeven aan de technische eisen zoals deze zijn opgenomen in bijlage 5.2.4. De waarde 1 (en meteen groen) geeft aan dat aan de voorwaarde is voldaan; de waarde 0 (rood) dat daaraan niet is voldaan. Voor het gemak van de lezer is als laatste kolom aangegeven aan hoeveel voorwaarden is voldaan. Opmerkingen (zie ook reacties leveranciers): - KPN heeft aangegeven dat op de THR9’s aan de zijkant een hoger/lager volumeregeling standaard aanwezig is en dat de kanalenkiezer ook als volumeregelaar geprogrammeerd kan worden. Het technisch team heeft vanwege het ontbreken van een aparte knop anders besloten. - Selcom heeft aangegeven dat de Hytera 700 P versie wel voldoet aan de eisen me38 en me-39. Beoordeeld is het geleverde exemplaar. - Abiom heeft aangegeven dat de Sepura’s door programmering functioneel een vergelijkbaar resultaat kunnen opleveren als een eindstop (eis me-6). De beoordeling geeft het resultaat van de formele eis weer.

4.5

Overige zaken

In de eerdere paragrafen van Hoofdstuk 4 treft u een overzicht aan van 26 portofoons en de resultaten van drie testen. De neiging bestaat om op basis van deze testen een keuze te maken. Dat miskent echter het feit dat in deze testen slechts enkele –weliswaar heel belangrijke- overwegingen aan bod zijn gekomen. Bij een aanbesteding moeten onder andere ook de volgende overwegingen aan de orde komen: a. Als gekozen wordt voor een andere dan DMO (TETRA) techniek dan: 1. Zijn er ook specifieke (alleen voor OOV beschikbare) frequenties noodzakelijk. Komen deze ook beschikbaar? 2. Zijn er in de regio SCL4 aansluitingen (die alleen met TETRA = C2000) gebruikt kunnen worden? b. Zijn de geformuleerde (technische) eisen ook van toepassing op de regio waarin de aanbesteding plaatsvindt? c. Zijn de (zeer zware) eisen van de praktijktesten ook van toepassing in uw regio? d. Hoe weegt men (in geval van niet-DMO) het feit dat voor objectcommunicatie een ander type portofoon wordt gebruikt dan voor communicatie met de meldkamer? e. Welke aspecten vindt men van belang om mee te nemen in de aanschaf- en exploitatiekosten. In bijlage 5.3 “Verschillen digitale technieken en consequenties” wordt een overzicht gegeven van ook andere dan technische aspecten die van toepassing zijn op een keuze.

4.6

Conclusies en opmerkingen

Op basis van de waarderingen zoals opgenomen in de voorgaande overzichten komen we tot de volgende conclusies:  26 portofoons zijn in de test betrokken. Het betreft zowel digitale als analoge portofoons.  De praktijktest is onder extreme omstandigheden afgenomen.  Bereik in open veld is geen issue meer. Van zowel digitale als analoge portofoons zijn typen in de markt die zelfs tot (ver voorbij) drie kilometer bereik hebben terwijl een bereik van één kilometer volstaat.  Er is een grote variatie in de ervaren geluidskwaliteit van zowel digitale als analoge portofoons. 4

SCL staat voor Special Coverage Location. In het gebouw/tunnel o.i.d. is communicatie met buitenwereld alleen mogelijk met speciale voorzieningen voor directe communicatie met C2000-TMO


Pagina 22 van 44

 Uit de look & feel test blijkt dat men de voorkeur geeft aan het aanbod van de digitale portofoons.  Specifiek voor digitale portofoons. - Er zijn nu DMO portofoons op de markt die een beduidend betere (binnenhuis)dekking hebben dan die betrokken waren bij de C2000-DMO test in 2010. - In deze test komen de digitale (anders dan DMO)-portofoons (met zendvermogen tot 4W) er beter uit dan de DMO-apparatuur met maximaal1,8W vermogen. - Einde bereik signalering is, al dan niet met behulp van extra voorzieningen, soms mogelijk. - De kwaliteit van de aangeboden dPMR en NXDN apparatuur loopt fors uiteen.  Specifiek voor analoge apparatuur. - De geluidskwaliteit wordt als minder beoordeeld (ten opzichte van digitale apparatuur). - De ruis neemt duidelijk toe bij einde bereik.


Pagina 23 van 44

5

Bijlagen

5.1

Documenten

5.1.1

Eisen objectcommunicatie

In het volgende overzicht zijn de eisen (wensen) weergegeven die de begeleidingsgroep graag gesteld ziet aan de portofoons voor objectcommunicatie. Deze zijn dus niet formeel door de NVBR vastgesteld. De 1e kolom geeft een kenmerk weer. De 2e kolom geeft een specificatie van eis/wens. In de 3e kolom zijn één of twee cijfers weergegeven. Deze hebben de volgende betekenis: 0: niet beoordelen in de testen; te zijner tijd een eigen verklaring door leverancier laten geven 1: laten beoordelen door het technisch team van de begeleidingsgroep 2: meenemen in de look & feel test 3: ten aanzien van leverancier eisen dat deze aan de wettelijke eisen voldoet Als meer dan één getal is weergegeven zijn beide mogelijk met een voorkeur voor de eerste. 4.1. Algemene Eisen a-e-1 a-e-2

a-e-3

w-e-1 w-e-2

code

4.1.1. Eisen m.b.t. de offerte De portofoons, laadstations, helm communicatie sets, remote speaker microfoons en andere toebehoren en accessoires worden nieuw geleverd en zijn uit recente lopende productie. U garandeert dat de door u geleverde portofoons, laadstations, helm communicatie sets, remote speaker microfoons en andere toebehoren en accessoires in onderlinge samenhang functioneren, ook al zouden er meerdere leveranciers betrokken zijn bij de leveringen. De leverancier producten voorzien van CE certificaten, 5. Algemene technische eisen Wetgeving De te leveren portofoon met toebehoren voldoet aan de vigerende relevante eisen zoals opgenomen in de Nederlandse Telecommunicatiewet, het Besluit Radioapparatuur en Randapparatuur en het Besluit EMC. De te leveren portofoon met toebehoren voldoet aan alle verdere vigerende relevante Nederlandse en Europese wetgeving.


Pagina 24 van 44

0 0 3

3 3/0

w-e-3 w-e-4 m-e-1 m-e-2 m-e-3 m-e-4 m-e-5 m-e-6 m-e-7 m-e-8 m-e-9 m-e-10 m-e-11 m-e-12 m-e-13 m-e-14 m-e-15 m-e-16 m-e-17 m-e-18 m-e-19

De te leveren portofoon met toebehoren voldoet aan de vigerende relevante Europese Telecommunicatie Normen (ETS300). De te leveren producten zijn voorzien van een geldige CE markering. Eisen met betrekking tot de portofoon De portofoon bevat een aan/uit knop of toets. Indien het een aan/uit toets betreft, dient deze circa twee seconden te moeten worden ingedrukt alvorens het apparaat wordt in- of uitgeschakeld. De portofoon geeft een duidelijk herkenbare en hoorbare signaleringtoon indien de portofoon wordt uitgeschakeld. Het volume van de portofoon is regelbaar via een draaiknop aan de bovenzijde. Er is een minimum volume programmeerbaar. Het kiezen van de kanalen / groepen is regelbaar via een draaiknop aan de bovenzijde van de portofoon. De draaiknop voor de kanaal / groepskeuze heeft geen mechanische eindstop. De kanaal / groep keuze knop schakelt dusdanig zwaar dat per ongeluk wisselen van kanaal zo veel mogelijk wordt voorkomen. De volgende functies van de portofoon zijn bedienbaar met brandweer handschoenen aan (aan- uit knop/ volume /kanaal-groepskeuze/noodoproep/ ptt toets) (type Unifire). Het opbouwen van een standaard verbinding is eenvoudig via het indrukken van de zendtoets (PTT) te realiseren. De zendtoets is op het gevoel duidelijk te onderscheiden en is van een duidelijk voelbaar schakelmoment voorzien. De door u aangeboden portofoon is geschikt voor het programmeren van tenminste zestien kanalen / groepen. De portofoon heeft een ontvangstgevoeligheid van minimaal -116dBm / 0,35 microVolt bij 12 dB SINAD De portofoon is voorzien van een programmeerbare zendtijdbegrenzing. Het zendvermogen van de portofoon is in stappen via de programmeer software instelbaar. De portofoon start bij inschakelen altijd op een vooraf geprogrammeerd kanaal/groep; dit onafhankelijk van het kanaal waarop de portofoon is uitgezet. De microfoongevoeligheid van de portofoon is ongeveer -40dBV bij 94 dB SPL / 1 kHz. De geluidsdruk van de luidspreker van de portofoon bedraagt ten minste 90 +/- 5 dBa op 30 cm afstand bij nominaal ontvangstsignaal en maximale volumestand. Er is een optische indicatie aanwezig aan de bovenzijde van de portofoon, die aangeeft of de gespreksweg 'in gebruik' is Gegevens, informatie en software blijven bij langdurige opslag zonder batterij (=minimaal twee jaar), bij spanningdippen of bij het vervangen van de batterij, in de portofoon bewaard.


Pagina 25 van 44

3/0 0 1 2 1 3 1 1 2/1 2 1 2 1/3 3 3 3 1 0/3 0/3 1 0/3

m-e-20 m-e-21 m-e-22 m-e-23 m-e-24

m-e-25 m-e-26 m-e-27 m-e-28 m-e-29 m-e-30 m-e-31 m-e-32 m-e-33 m-e-34 m-e-35 m-e-36 m-e-37 m-e-38

Batterij De batterij is op een eenvoudige wijze en zonder hulpmiddelen door de gebruiker te vervangen. De laadcontacten van de batterij zijn bestand tegen minimaal 1000x plaatsen in de oplader. De gebruiksduur van de te leveren standaard batterij bedraagt: minimaal 10 uur bij duty-cycle 35% RX / 5% TX (maximaal vermogen)/ 60% Stand-by. De geleverde batterijen hebben een levensduur van minimaal 500 laadcycli met een maximale terugloop tot 80% van de initiële capaciteit. Alle aangeboden typen batterijen zijn snel oplaadbaar. Snel oplaadbaar houdt in: een laadtijd tot maximaal 90 minuten voor het bereiken van de volledige capaciteit van de batterij. Noodknop / Noodoproeptoets Op de portofoon is aan de bovenzijde een, rood of oranje gekleurde, noodoproeptoets aanwezig waarmee een noodoproep procedure (attentiesignaal, zend/luister cyclus) wordt geactiveerd. Deze cyclus is via de programeertool instelbaar, toets is beschermd tegen onopzettelijk activeren. De noodoproeptoets op de portofoon ook blijft functioneren als er een RSM met noodknop op is aangesloten. Een noodoproep wordt hoorbaar en zichtbaar weergegeven op alle andere portofoons binnen hetzelfde kanaal/groep en bereik, inclusief sender ID en alias. Indien de portofoon is voorzien van een noodoproeptoets, is deze met brandweer handschoenen aan te bedienen. (type Unifire). Vormgeving – uitvoering De portofoon heeft geen scherpe delen en randen. Alle op de portofoon aangebrachte teksten zijn slijtvast. De afmetingen van de portofoon zijn zodanig dat portofoon( exclusief antenne) inclusief aangesloten accessoire connector past in de vaste portofoonzak op de bluskleding. De afmetingen van de portofoonzak zijn: 16 cm hoog x 9 cm breed x 6 cm diep. De antenne is middels een SMA of gelijkwaardige schroefverbinding op het apparaat bevestigd. (géén BNC) De antennewinst van de met de portofoon mee te leveren antenne bedraagt minimaal 0 dBa. Waarbij de antennelengte zo kort mogelijk is. De portofoon is spatwaterdicht volgens tenminste EN 60529, klasse IP55. De portofoon voldoet aan alle relevante ‘environmental test’ normen uit MIL-Std-810 versies C-F. De portofoon is voorzien van een robuuste riemclip. Accessoire aansluitingen De portofoon is voorzien van een robuuste, accessoire connector, welke aan de zijkant of bovenkant van de portofoon geplaatst is. Dit ten behoeve van aansluiting van externe apparatuur zoals een RSM.


Pagina 26 van 44

1 0/3 1 0 0/3

1 1 1 1 2 2 3/0 2 1 3 0/3 3/0 1 1

m-e-39 m-e-40 m-e-41 m-e-42 m-e-43 m-e-44 m-e-45 m-e-46 m-e-47 m-e-48 m-e-49 m-e-50 m-e-51 m-e-52

m-e-53 m-e-54 m-e-55 m-e-56 m-e-57

De accessoire of de accessoire adapter dient stevig aan de geleverde apparatuur te kunnen worden gemonteerd, waarbij blijft worden voldaan aan de eisen p-e-32 tot en met p-e-36. De portofoon is met aangesloten accessoire te plaatsen in alle de door u aangeboden laadstations. Signalering De portofoon geeft een herhalende (instelbare) interval een duidelijk herkenbare en hoorbare signaleringstoon indien de batterijcapaciteit vermindert. (signaleringstoon start bij ongeveer 15% restcapaciteit) (volume signaleringstoon is te programmeren en onafhankelijk van volume portofoon) De portofoon geeft een duidelijk herkenbare en hoorbare signaleringtoon indien deze wordt aangezet. Display – toetsenbord Displayteksten zijn Nederlandstalig en/ of Engelstalig. Het display van de portofoon toont minimaal het ingestelde kanaal/groep en de batterij lading indicatie. Tevens bij een noodoproep de daar geëiste informatie. Het display van de portofoon heeft de mogelijkheid voor het tonen van minimaal twee tekstregels met een karakterhoogte van minimaal vier mm. Indien de portofoon is voorzien van een toetsenbord geldt: De portofoon is voorzien van een verlicht toetsenbord. Bij gebruik van toetsenbord en/of bedienknoppen schakelen de toets verlichting automatisch in. Uitschakeling vindt automatisch plaats na een programmeerbare tijd. De portofoon moet voorzien zijn van een via de programmeertool instelbare bij aanzetten van de portofoon automatisch inschakelende toetsenblokkering functie, welke het toetsenbord, kanaal/groepskeuze en overige functietoetsen blokkeert. Door middel van het indrukken (instelbare tijd)van één van de functie toetsen is deze blokkering op te heffen, en weer in te schakelen. De ptt toets, volumeregeling en noodknop zijn wel te gebruiken bij ingeschakelde toetsenblokkering. Eisen met betrekking tot batterijlader /Laadstation U levert de volgende typen batterijladers: Universele snellader, in zowel enkelvoudige als meervoudige uitvoering. Geschikt voor opladen van de portofoon met batterij en aangesloten accessoires (inclusief draagtas) en alleen de batterij. Werkspanning 230 Volt AC. Voertuig snellader in zowel 12 als 24 Volt DC uitvoering. Geschikt voor opladen van portofoon met batterij en aangesloten accessoires (inclusief draagtas) en alleen de batterij. De portofoon of de batterij is stevig in deze lader gefixeerd zonder dat dit het uitnemen ervan bemoeilijkt. De batterijlader is zodanig intelligent dat het type batterij wordt herkend en deze overeenkomstig wordt opgeladen.


Pagina 27 van 44

1 0 1 1 1 2 1 1/0 1/0 1 1 1 1/0 1/0

3 3 3 3 3

m-e-58 m-e-59 m-e-60 m-e-61

m-e-62 m-e-63 m-e-64 m-e-65 m-e-66 m-e-67 m-e-68 m-e-69 m-e-70 m-e-71 m-e-72

m-e-73 m-e-74

Alle aangeboden typen batterijladers zijn snelladers. Onder snelladen wordt verstaan: een laadtijd van maximaal 90 minuten voor het bereiken van de volledige capaciteit van de batterij. Portofoons kunnen ongelimiteerde tijd continu in de (voertuig)lader geplaatst worden zonder een teruglopende batterijcapaciteit. Of overige schade aan de batterij / lader / portofoon te veroorzaken. Tijdens het laden van de portofoon in één van de aangeboden laders dient, als de portofoon aanstaat deze volledig functioneel te zijn. (in deze situatie vervalt de maximum laadtijd van 90min) Alle aangeboden laders zijn voorzien van een laadindicatie (laden - vol). Eisen met betrekking tot Remote Speaker Microphone (RMS) Remote speaker microfoon U biedt een Remote Speaker Microfoon (RSM) bij de portofoon aan. Deze RSM is direct aan te sluiten op de portofoon en voorzien van: luidspreker, microfoon, rood/ oranje gekleurde noodknop zendschakelaar en aansluiting voor het aangeboden helmdeel. De noodknop op de RSM activeert de geprogrammeerde noodoproep functie die gelijk is aan de noodoproep functie van de noodtoets op de portofoon U garandeert een goede functionele samenwerking tussen de door u aangeboden RSM en portofoon. De geleverde RSM is spatwater- en stofdicht volgens EN 60529 klasse IP67. De geluidsdruk van de luidspreker van de RSM bedraagt ten minste 90 +/- 5 dBa op 30 cm afstand bij nominaal ontvangstsignaal en maximale volumestand. Er is goede spraakverstaanbaarheid met een norm groter of gelijk aan drie volgens de ITU-T5 puntenschaal voor het meten van spraakverstaanbaarheid dit geld tevens voor de spreker herkenbaarheid en de spraakkwaliteit.

3

Het volume van de RSM is regelbaar via een draaiknop aan bovenzijde van de portofoon, of door toetsen op de RSM. De kabel van portofoon naar RSM en de RSM zelf worden niet beïnvloed door gebruik bij hoge temperaturen tevens treed er geen vervorming op (flash-over proof) 600graden gedurende drie minuten. De RSM is voorzien van een robuuste bevestigingsclip. De PTT zendtoets heeft een duidelijk voelbaar schakelmoment. Eisen met betrekking tot de Helmcommunicatieset (HCS) Helm communicatieset U levert een helmdeel geschikt voor gebruik met de geleverde portofoon en voor gebruik in diverse merken/typen brandweerhelmen (MSA / Rosenbauer / Draeger). U garandeert een goede functionele samenwerking tussen de aangeboden HCS en de door u aangeboden RSM en portofoon.

2/1


Pagina 28 van 44

3 3 3

1 1 1 0 3/0 3/0 2/1

3/0 1 2

0 0

m-e-75 m-e 76 m-e-78 m-e-79 m-e-80 m-e-81 m-e-82 m-e-83 m-e-84 m-e-85 m-e-86 m-e-87 m-e-88 m-e-89 m-e-90

m-w-1 m-w-2 m-w-3 m-w-4 m-w-5 m-w-6

De geleverde HCS is op eenvoudige wijze in te bouwen in de diverse merken/typen brandweerhelmen, zowel rechts als links De verbinding tussen bediendeel en helmdeel is voor de veiligheid van de gebruiker voorzien van een eenvoudig te herstellen verbreekcontact. De kabel van de HCS wordt niet beïnvloed of vervormt door gebruik bij hoge temperaturen (flash-over proof) 600 graden gedurende drie minuten. Het helmdeel bevat, op de aansluitkabel na, geen uit de helm stekende delen. Het helmdeel van de geleverde HCS is spatwater- en stofdicht volgens tenminste EN 60529 klasse IP6. U biedt een bediendeel aan, wat te gebruiken is in een gaspak. De aansturing vindt plaats door middel van een grote knop (PTT toets). Indrukken van de PTT toets dient van buiten het gaspak en is te gebruiken in combinatie met de aangeboden HCS. Maximaal geluidsdruk van de HCS is 80dba op een afstand van (om gehoorbeschadiging te voorkomen) regelgeving. Eisen met betrekking tot programmeer hard- en software U levert voor de door u geleverde portofoons een bijpassend programmeerstation. De programmeerapparatuur wordt via een USB-poort aangesloten op een laptop of desktop pc. U levert programmeersoftware mee bij de door u geleverde portofoons. Deze meegeleverde programmeersoftware is Nederlandstalig of Engelstalig. De programmeersoftware is geschikt voor gebruik onder Windows XP. De brandweer heeft het recht om maximaal twee versies achter te lopen met besturingssoftware (uitgangspunt Windows XP sp2) met behoud van volledige garantie en service/onderhoud. U levert bij gunning van de opdracht een compleet overzicht aan van de te programmeren parameters in de portofoon en in de Mens-Machine-Interface. Wensen met betrekking tot de portofoon De aan/uit functie is gecombineerd met een volumeregeling in de vorm van een draaiknop. Zendvermogen van de portofoon is via programmeersoftware. i Op de portofoon zijn mogelijkheden aanwezig voor het uitvoeren van testen en metingen. U levert een overzicht van de mogelijkheden. De portofoon beschikt over een zelfdiagnose mogelijkheid. U beschrijft op maximaal één A4 welke parameters getest kunnen worden, inclusief presentatie van de resultaten. Wensen met betrekking tot de Remote Speaker Microphone RMS. Behuizing in meerdere kleuren leverbaar.


Pagina 29 van 44

1 1 0 0 3 3 3/0 0 3 1 1 1 1 0 0

1 1 1 0 0 0

5.1.2

Brief leveranciers d.d. 20-6-2012

Geachte leverancier/fabrikant,

De NVBR vraagt uw medewerking bij het uitvoeren van een vergelijkend onderzoek naar nu op de markt verkrijgbare portofoons die geschikt zijn voor objectportofonie bij de brandweer. Binnen de brandweer is er behoefte aan een vergelijking van de beschikbare objectportofoons. De NVBR voert dit onderzoek uit als onderdeel van het project “Verbeteringen C2000 Brandweer”. Voor de opzet van en ondersteuning bij het onderzoek is het bureau M&I/Partners geselecteerd. Op 7 juni heeft de eerste bijeenkomst van de begeleidingsgroep portofoontesten plaatsgevonden en is de globale opzet van het onderzoek besproken. Hierbij zijn ook de data voor de testen vastgesteld. Doel van het onderzoek Het doel van het onderzoek is om de brandweerregio’s inzicht te geven in de apparatuur die voor objectcommunicatie in de markt is en hoe deze apparatuur presteert op verschillende criteria. De regio’s kunnen vervolgens met de uitkomst van het onderzoek de vragen voor hun aanbestedingen van randapparatuur beter formuleren. De uitkomst is dus nadrukkelijk geen koopadvies van de NVBR aan de brandweerregio’s. De NVBR doet zelf ook geen aanbesteding van portofoons. Opzet test De NVBR zal een gebruikerstest uitvoeren, waarbij verschillende soorten objectportofoons worden beschouwd op de volgende onderdelen: - Een gebruikerstest (look & feel); - Een praktijktest (praktijkprestaties); - Een beschouwing van de technische kwaliteiten van de aangeboden apparaten; - Een beschouwing van de documentatie en toebehoren. De gebruikerstest zal worden uitgevoerd door een groot aantal brandweermensen uit het land. Hiervoor worden op verschillende plaatsen in het land groepen brandweermensen uitgenodigd en zal een webenquête worden uitgevoerd. Deze gebruikerstest zal dan ook vooral over de look and feel –aspecten van de aangeboden apparatuur gaan. Dit deel van het onderzoek is voorzien in de 2e en 3e week van juli (2012). De praktijktest zal gehouden worden in de 1e week van juli (ook 2012) op een nader te bepalen locatie. Hierbij beschouwen we in elk geval het bereik en de penetratiegraad van de apparatuur. Dit deel van de test wordt uitgevoerd met een testteam van vier ervaren brandweermensen. We verwachten dat deze testperiode 2 tot 3 dagen in beslag zal nemen. Globale planning - beoordeling technische kwaliteiten in juli - gebruikerstest 2e en 3e week juli Portofoontest 2012. 26 portofoons getest Versie 01 definitief 5 november 2012

Pagina 30 van 44

-

praktijktest 1e week juli beoordeling documentatie en toebehoren juli concept rapportage begin augustus definitieve rapportage eind augustus

Uw bijdrage Wij vragen u ons aan te geven welke portofoons u heeft (zowel TETRA, DMR en analoog) die geschikt zijn voor gebruik als objectportofoon door de brandweer. Verder vragen wij u of u mee wilt doen aan de test en een viertal portofoons van elk type (TETRA, DMR of analoog) voor circa 1 maand wilt uitlenen voor de test. We testen de portofoons zonder accessoires. U wordt uiteraard in de gelegenheid gesteld om commentaar te leveren op de voorlopige conclusies over uw product(en). In het geval dat meerdere leveranciers eenzelfde model voordragen of het totaal aantal de testomvang overschrijdt, zullen we daarover in contact met u treden. Wij vragen u om voor 26 juni aan te geven of u uw medewerking kunt verlenen aan de testen. Voor aanvullende vragen kunt u contact opnemen met mij. Dit kan via de mail ([email protected]) of telefonisch (06-28078963). Met vriendelijke groet, Corné de Swart NVBR Projectleider Verbeteringen C2000 Brandweer


Pagina 31 van 44

5.1.3

Formulier praktijktest

Portofoon test 1 (veldsterkte gedragingen): invullijst ptfn A Radio label (vul hier het radio label in) Radio type (vul hier het type van de portofoon in) Vermogen Kanaal / frequentie Test locatie (omcirkel de locatie)

Open veld / binnenhuisdekking

Test positie (omcirkel de locatie)

Vaste positie of lopende positie

Dag + tijdstip Naam tester Portofoon A en B nemen vaste positie in. Portofoon C en D lopen weg van portofoon A en B tot grens van het bereik met portofoon A B

100 meter (+100 meter) “Portofoon A, tellen: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 over"

1 meter A

D 1 meter

“Portofoon C, tellen: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 over"

Werkt de noodknop conform specificatie? (omcirkel) JA / NEE

C

Drie testpersonen wisselen korte gesproken berichten uit onder normale operationele omstandigheden a. Het eerste bericht is: "portofoon , locatie <1>, tellen: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 over". De zender kijkt in de richting van de ontvangers. b. Indien het bericht goed is ontvangen, dan verplaatsen portofoon C en D zich 100 stappen in tegengestelde richting van portofoon A en B. c. Indien portofoon C of D het bericht niet of slecht ontvangen (als score op verstaanbaarheid kleiner dan 3 is) dan noteren zij de locatie op de plattegrond. Vervolgens probeert portofoon C, portofoon A te bereiken door onderstaande boodschap: "portofoon , locatie <2>, tellen: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 over”. Radio label + locatie Heb je onderde- Zo ja, welke onderde- Verstaanbaarheid Andere observaties len van het gesprek gemist? (Ja / Nee) Radio A - Locatie 1

len heb je gemist?

1 Niet te horen 2 Slecht (veel ruis) 3 Redelijk 4 Goed verstaanbaar 5 Uitstekende kwaliteit

(bijv. geluidskwaliteit)

"portofoon , locatie <1>, tellen: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 over".

Radio A - Locatie 2 Radio A - Locatie 3 Radio A - Locatie 4 Radio A - Locatie 5 Radio A - Locatie 6 Portofoontest 2012. 26 portofoons getest Versie 01 definitief 5 november 2012

Pagina 32 van 44

Radio A - Locatie 7 Radio A - Locatie 8 Radio A - Locatie 9 Radio A - Locatie 10 Radio A - Locatie 11 Radio A - Locatie 12 Radio A - Locatie 13 Radio A – Locatie 14


Pagina 33 van 44

5.1.4

Vragen look & feel test


Pagina 34 van 44


Pagina 35 van 44


Pagina 36 van 44


Pagina 37 van 44

5.1.5

Commentaar leveranciers

Alle leveranciers hebben kennis kunnen nemen van de conceptrapportage waaruit de resultaten van de andere leveranciers waren verwijderd. De meeste leveranciers hebben daarop gereageerd. De aard van de opmerkingen verschilde. Soms lag de nadruk sterk op de formuleringen in de concepttekst; bij anderen werd meer aandacht gegeven aan de controle van de technische gegevens. Hieronder is een samenvatting van de gemaakte opmerkingen weergegeven: 1. Onduidelijkheden in de tekst Op verschillende punten is aangegeven dat teksten onvoldoende duidelijk waren en of een verkeerd beeld zouden kunnen geven. In de definitieve versie zijn de passages waar mogelijk aangepast. 2. Toepassen van de criteria voor het testen van portofoons in de afzonderlijke testen. Een leverancier heeft aangegeven dat enkele van zijn portofoons niet zijn meegenomen in de veld- en “look en feel” testen terwijl de meeste criteria daarop wel van toepassing waren. Deze constatering is juist. Wij hebben hiervan kennis genomen in een fase waarin extra testen niet meer mogelijk waren. Daarnaast was het maximaal aantal te testen portofoons bereikt. Deze test is ook geen oordeel over –niet- geteste portofoons of het gebruik van de geteste exemplaren onder andere omstandigheden. Zie hoofdstuk 1 voor het doel van de test. 3. Het onderscheid in de digitale portofoons  Er is op gewezen dat alle digitale (niet TETRA-DMO) portofoons in de oorspronkelijke tekst onder een verkeerde kop (namelijk DMR) zijn geplaatst en dat tevens enkele digitale portofoons onder het kopje analoog zijn geplaatst. Het commentaar is terecht. Alhoewel het aan de testresultaten niets veranderd hebben we alle digitale portofoons, anders dan DMO, geplaatst onder een ander kopje. Dit betreft DMR, NXDN en dPMR. Ook het verschil tussen “techniek” en “standaard” is in de tekst aangepast.  In dit kader hebben wij kennis genomen van het rapport van de TCCA “TETRA versus DMR” (Draft report september 2012). Dit rapport verandert onze conclusies niet. 4. De tabel met technische beoordeling  Opgemerkt is dat enkele beoordelingen feitelijk niet klopten. Voor een deel heeft het technisch team de door leveranciers voorgestelde aanpassingen overgenomen; soms ook niet en is het waarom in een voetnoot aangegeven. Een deel van de voorgestelde aanpassingen werd veroorzaakt door het feit dat in de conceptversie de resultaten onder een verkeerde kop terecht zijn gekomen. Dat is in de definitieve versie, soms na telefonisch contact met betrokkenen, hersteld.  Opgemerkt is dat de negatieve score op enkele onderdelen veroorzaakt is omdat de leverancier vooraf niet bekend was met de gestelde eisen/wensen. Op onderdelen geven leveranciers aan dat men de score kan verbeteren door softwarematige instellingen. In het rapport is de tekst aangepast.  Door een leverancier is er op gewezen dat enkele onderdelen uit de bijlage “Eisen objectcommunicatie” niet realistisch zijn. Zij wijzen daarbij onder andere op een laadtijd van maximaal 90 minuten (m-e-24, m-e-58) en de subjectieve criteria voor spraakverstaanbaarheid (m-e-68). Wij hebben deze reactie om de eisen aan te scherpen gewaardeerd. Omdat deze eisen niet formeel zijn vastgesteld door de NVBR en omdat ze niet zijn beoordeeld zijn ze verder niet relevant voor dit rapport.


Pagina 38 van 44

5.2

Gegevens verwerking

5.2.1

Formule voor bewerking buitentest

De gegevens zijn verzameld op woensdag 4 juli van 8.00 tot 17.30 uur(1 e testserie) en dinsdag 4 september 2012 van 12.15 tot 14.30 uur (2 e testserie). Op beide dagen was het uiterst aangenaam zomerweer. Locatie Infanterie Schietkamp Harskamp. (ISK). Bij de analyse van de gegevens van de 1e buitentest is gebleken dat niet alle apparaten waren meegenomen. Ook was er behoefte aan controle van enkele metingen. Deze zijn bij de 2e testserie uitgevoerd in een beperkte setting (één persoon op vaste locatie en één mobiel). Het betreft de portofoons: G, H, I, S, T, W, X, AD. Deze gegevens zijn na controle op locatie en referentie aan eerdere metingen opgenomen. De metingen zijn uitgevoerd op de “rondweg” van het ISK waarop na het eerste punt telkens om de 100 meter (en later om de 200 meter) een meetpunt werd bepaald. Gebleken is dat bij de eerste acht meetpunten er een duidelijk verschil was tussen de meting aan de ene en de andere zijde van de weg. Dit kon ook op basis van “dekkingskaarten” worden verklaard. Bewust is bij de metingen gekozen voor een gebruik zoals ook in de praktijk voorkomt (beperkt van positie veranderen). De hierdoor optredende verschillen worden gelet op het aantal metingen uitgemiddeld. a. Gewichtsfactoren Voor elk van de meetpunten is een gewichtsfactor vastgesteld om de moeilijkheidsgraad tot uitdrukking te brengen. Deze gewichtsfactoren zijn als volgt vastgesteld: locatie Gewicht

1 4

5 3

7 2

9 3

11 3

12 2

13 1

14 1

15 1

b. Bereik  Alleen locaties waarbij voor iedere porto is gemeten doen mee in het eindresultaat.  Het aantal cijfers (uit de test) dat niet is verstaan wordt genoteerd. Einde bereik wordt genoteerd als 11.  Tel voor elk van de vier portofoons de punten vermenigvuldigd met het gewicht op en bepaal het gemiddelde.  Het eindoordeel per porto wordt vastgesteld als volgt:  < 0.5 gemist= 5; < 1.5 gemist= 4; < 3.5 gemist= 3; <5.5 gemist= 2; anders 1. Dit betekent dus dat als minder dan de helft van het bericht was verstaan dit is geïnterpreteerd als onvoldoende (waarde 1). Op locaties waar geen bereik was werd genoteerd dat er geen bereik was. Het effect hiervan was een score van één punt. De locaties waar een bericht perfect werd ontvangen kregen vijf punten. c. Kwaliteit  Bepaal per locatie het gemiddelde kwaliteitsoordeel.  Het eindoordeel is het gemiddelde over alle (gemeten) locaties. De locaties waar einde bereik is geconstateerd worden niet meegeteld in het gemiddelde. d. Discussie  Veel portofoons blijken ook over een grotere afstand (> 2,8km) nog een goed bereik te hebben. We hebben de testlocaties die verder lagen niet meegenomen omdat in de praktijk de bezetting van een tankautospuit binnen één km opereert.  Bij de Harskamp is het terrein dusdanig dat bij de eerste zeven locaties een bijzondere situatie ontstaat. Voor deze locaties is een hoger gewicht (zie a) gebruikt op de metingen.  Als er vijf of meer cijfers niet zijn verstaan bij een locatie is geoordeeld dat een gesprek niet meer te volgen is. Dit is gerekend als niets verstaan (dus tien punten).


Pagina 39 van 44

Als een portofoon over een beperkt aantal locaties wordt gehoord maar wel met goede kwaliteit kan deze een lage score krijgen op basis van bereik maar desondanks een hoge score op basis van kwaliteit. 5.2.2

Formule voor bewerking binnentest

De gegevens zijn verzameld op donderdag 19 juli van 9.00 tot 17.30 uur(1e testserie) en dinsdag 4 september 2012 van 10.00 tot 11.00 uur (2e testserie). Locatie was het Bernhoven ziekenhuis in Oss. In de kelder van het ziekenhuis waren een aantal meetpunten ingericht (tien stuks). De meting had betrekking op de communicatie tussen personen op locatie 1 en één van de andere locaties. Zowel de kwaliteit als de ontvangst is getest. Dezelfde meetcriteria zijn gehanteerd als voor de buitentest.  We hebben gemerkt dat portofoon 1 (dicht bij rekken en afschermende apparatuur) veel slechtere ontvangst had. Omdat dit voor alle typen gold is dit niet gecorrigeerd in de verwerking.  De verwerking is op vergelijkbare wijze gebeurd als bij de buitentest waarbij alle gewichten op 1 zijn gesteld. 5.2.3

Formule voor bewerking van de look & feel test

De look & feel test is gestart op 2 augustus in Oosterhout en afgesloten op vrijdag 31 augustus in Lelystad. Er zijn testen afgenomen in Oosterhout, Oss, Den Bosch, Utrecht, Amersfoort, Lelystad, Enschede, Almelo, Hengelo, Oldenzaal en Enter. De vragen zijn ingedeeld op basis van de volgende categorieën:  vragen die organisatorisch van belang zijn: 1, 2, 3, 21, 22, 23, 24;  vragen die betrekking hebben op fysieke eigenschappen: 4, 5, 6, 11, 12, 13, 14;  vragen die betrekking hebben op bediengemak: 7, 8, 9, 10, 15, 16, 17, 18, 19;  vragen die een oordeel weergeven: 20;  algemeen commentaar: 25. Per categorie is de volgende bewerking op de antwoorden losgelaten:  op basis van het antwoord (zie Tabel 9. Conversietabel enquête vragen) is een waarde aan het antwoord toegekend;  deze waarde is vermenigvuldigd met een gewicht per vraag;  het eindresultaat is per portofoon vastgesteld door het gemiddelde van deze waarden te bepalen;  het in het overzicht (per categorie) opgenomen waarde is bepaald door per portofoon het gemiddelde van alle waarden te bepalen. De onderstaande tabel geeft de gewichten aan die toegekend aan elk van de afzonderlijke vragen Fysieke eigenschappen vraag 4 5 6 11 12 13 gewicht 20 25 10 15 10 20 Tabel 7. Gewichtsfactoren fysieke eigenschappen look & feel test Bediengemak Vraag 7 8 9 10 15 16 gewicht 8 15 10 15 10 10 Tabel 8. Gewichtsfactoren bediengemak look & feel test


17 15

14 0

18 10

totaal 100

19 7

Totaal 100

Pagina 40 van 44

Aan de antwoorden van de afzonderlijke vragen is de volgende waarde toegekend (de nummers staan voor de vragen en de letters voor Vraag 4: a: 1, b: 2, c: 3, d: 4, e: uitgesloten van analyse Vraag 5: a: 2, b: 4, c: 2, d: uitgesloten van analyse, Vraag 6: a: uitgesloten van analyse, b: 2, c: 4, d: 2, e: 4, f: 2 Vraag 7: a: 4, b: 2, c: 3 Vraag 8: a: 4, b: 3, c: 2 Vraag 9: a: 4, b: 3, c: 2 Vraag 10: a: 4, b: 2, c: uitgesloten van analyse Vraag 11: a: 4, b: 2, c: uitgesloten van analyse Vraag 12: a: 2, b: 4, c: uitgesloten van analyse Vraag 13: uitgesloten van analyse Vraag 14: uitgesloten van analyse Vraag 15: a: 4, b: 3, c: 2, d: uitgesloten van analyse Vraag 16: a: 2, b: 4, c: 2, d: uitgesloten van analyse Vraag 17: a: 5, b: 1, c: 2, d: uitgesloten van analyse Vraag 18: a: uitgesloten van analyse, b: 5, c: 2, d: 1 Vraag 19: a: 4, b: 2, c: 3 Vraag 20: a: 5, b: 4, c: 3, d: 1, e: uitgesloten van analyse Tabel 9. Conversietabel enquête vragen 5.2.4

Formule voor bewerking technische gegevens

Van de technische gegevens is uitsluitend geteld in hoeveel gevallen is voldaan aan de veertien voor alle typen geldende eisen. De meegenomen eisen waren (zie bijlage 5.1.1) m-e-1, m-e-3, m-e-5, m-e-6, m-e-9, m-e-11, m-e-15, m-e-18, m-e-20, m-e-28, m-e-33, m-e37, m-e-38, m-e-39


Pagina 41 van 44

5.3

Verschillen digitale technieken en consequenties

In deze bijlage wordt een globaal overzicht gegeven van de effecten van de verschillen in (radio)techniek/standaarden en de daarmee samenhangende organisatorische consequenties. 5.3.1

Techniek in beeld

Achtereenvolgens geven we een beknopt overzicht van de belangrijkste kenmerken van de verschillende technieken en vervolgens besteden we aandacht aan wat dat organisatorisch betekent. Bij de aangeboden portofoons worden de volgende standaarden gebruikt: - TETRA-DMO Terrestrial Trunked Radio Direct Mode Operation - DMR Digital Mobile Radio - dPMR digital Public Mobile Radio (lijkt sterk op NXDN) - NXDN open standaard van consortium met onder andere Kenwood en Icom - analoog

standaard Methodiek Zendvermogen (class) Aantal kanalen/groepen OOV-frequentie Compressie/vocoder5

DMO ETSI TDMA < 1,8 W (3L) 16 380Mhz en 390Mhz ACELP

DMR ETSI TDMA < 4W vaak > 16

AMBE +2

dPMR ETSI ? FDMA < 4/5W vaak > 16

NXDN NXDN groep < 4/5W vaak > 16

AMBE

AMBE +2

Toelichting op de gebruikte afkortingen - ETSI Europees Telecommunicatie en Standaardisatie Instituut - TDMA Time Division Multiple Access - FDMA Frequency Division Multiple Access - AMBE Advanced MultiBand Excitation - ACELP Algebraic Code-Excited Lineair Prediction Aangezien de gebruikte techniek (TDMA) voor DMO en DMR vergelijkbaar is, is aan een leverancier gevraagd of deze de grote verschillen in waardering tussen portofoons van beide standaarden kon verklaren. Deze blijken (zonder dat specifieke argumenten verantwoordelijk zijn) de volgende te zijn:  DMO heeft een maximum zendvermogen van 1,8W; DMR (onder UHF) van 4W.  De ontvangstgevoeligheid van de door deze leverancier aangeboden DMR apparatuur is hoger.  Betere Error Correctie. Daardoor bij lagere veldsterkte en storingen nog steeds goede verbinding.  Gebruikte Codec verschilt (ACELP bij DMO en AMBE2 bij DMR). Mede op basis daarvan komen we tot de volgende algemene afwegingen:  Hoger vermogen betekent groter bereik maar ook sneller batterijen leeg (of zwaardere batterij) en meer straling (maar wel binnen de normen) dichtbij portofoon.

Zie voor vergelijking onder andere: http://www.efjohnsontechnologies.com/resources/dyn/files/171947z8ebcbe0c/_fn/Vocoder_09_09.p df 5


Pagina 42 van 44

 AMBE +2 is qua vocoder duidelijk beter dan ACELP. In AMBE +2 kunnen meer error bits worden gebruikt waardoor, ook bij slechte ontvangst, berichten langer goed doorkomen vergeleken met ACELP.  Afhankelijk van het type apparaat kunnen daarop ook functies als ‘man-down’ geïmplementeerd worden.  Bij FDMA is een scherpe scheiding tussen frequenties noodzakelijk; bij TDMA moet de synchronisatie van de tijd goed geregeld zijn. Korte omschrijving TETRA-DMO DMO staat voor direct Mode Operation. Het betreft portofoons die gebruik maken van het zogenaamde TETRA protocol zonder tussenkomst van het C2000 netwerk. Gebruikte frequenties:  8 banden van 380,0625 Mhz tot 380,2375 Mhz;  8 banden van 390,0625 Mhz tot 390,2375 Mhz. spraak sampling: 8 kbits/s sampling en compressie met zogenaamd vocoder. gebruik bandbreedte: TDMA (Time Division Multiple Access) De communicatie komt op de in het volgende plaatje geschetste wijze tot stand. 1

2

3

4

1

2

3

4

1

2

3

4

1

2

3

4

DMO Air Interface

Carrier

Afbeelding 4. Communicatie met DMO Digitaal-DMR DMR staat voor Digital Mobile Radio. Gebruikte frequenti.  UHF band (30Mhz – 1Ghz). Veelal 430Mhz band. Gebruik bandbreedte: TDMA (Time Division Multiple Access) De wijze van communicatie is vergelijkbaar met TETRA-DMO Digitaal-NXDN Digitale kanaalbreedte 12.5 / 6.25 kHz Gebruik bandbreedte: FDMA (Frequency Division Multiple Access) Meerdere gebruikers krijgen elk een deel van de beschikbare band. Daarop kan zowel digitaal als analoog informatie worden overgestuurd. Dit betekent dus ook een scherpe afbakening van de gebruikte frequentie. Gebruikte frequenties: VHF: (136-174 MHz) UHF: (400-520 MHz) Verschillen met DMO en DMR: Er kunnen geen timing problemen optreden Continue transmissie mogelijk Eenvoudiger protocol en dus voordeliger Portofoontest 2012. 26 portofoons getest Versie 01 definitief 5 november 2012

Pagina 43 van 44

Digitaal-dPMR dPMR= digital Private Mobile Radio Digitale kanaalbreedte 12.5 / 6.25 kHz Gebruik bandbreedte: FDMA (Frequency Division Multiple Access) dPMR is een vergelijkbaar protocol als NXDN 5.3.2

Organisatorische consequenties in beeld

Om de organisatorische consequenties in beeld te brengen gebruiken we de relevante factoren uit de Copafijth6 factoren. Naast de technische factoren zijn dan de volgende onderdelen van belang:  Draagvlak: - Personeel: Kan de keuze van de portofoon rekenen op het vertrouwen van het personeel dat er mee moet werken. - Politiek: Is de keuze te verkopen aan andere partijen dan de brandweer. Met andere woorden is politieke steun voor de keuze ook te verkrijgen.  Technisch mogelijk - Frequentie: Zijn of kunnen de noodzakelijke frequenties beschikbaar komen voor (alleen)gebruik door OOV diensten. - SCL: Kunnen de SCL locaties (als ze er zijn) bediend worden met de te kiezen portofoon.  Samenwerking. - Is samenwerking met andere brandweerkorpsen (bijvoorbeeld bij grootschalig optreden) verzekerd. - Kan bij de keuze van de portofoon kennis worden uitgewisseld op de terreinen: opleiding, gebruik, onderhoud, deskundigheid? - Is de betrokkenheid van de leverancier bij eventuele problemen voldoende gegarandeerd. - Is de communicatie ook bij grootschalig optreden verzekerd? Zowel tussen commandanten onderling en binnen de groep.  Financiën - Levert standaardisatie en samenwerking schaalvoordelen op onder andere op terreinen van aanschaf, opleiding, onderhoud, deskundigheid. - Is extra (reserve) materieel nodig voor communicatie met de meldkamer (C2000-TMO noodzakelijk). Wat betekent dit voor opleiding, onderhoud et cetera.

Copafijth staat voor: Commercie & Communicatie, Organisatie, Personeel, Administratieve organisatie, Financiën, Informatievoorziening, Juridisch, Technologie, Huisvesting 6


Pagina 44 van 44


Pagina 45 van 44

Portofoontest portofoons voor objectcommunicatie op een rij

Recommend Documents