PORTFOLIO maria bénine dekker
maria bénine dekker
w e i m a r s t r a a t 1 6 4 2 5 6 2 h d d e n h a a g W M T
w w w . b e n i n e . n l i n f o @ b e n i n e . n l +31 (0)6 117 354 29
iii 1
VOORWOORD AT HOME IN CITY fascinatie afstudeeronderzoek volumes in schš neberg hoftypologie‘n straattypologie fa• ade
15
LIVING + ontwerpopgave robin hood gardens programma acropolis typologie‘n
25
I
N
H
O
U
D
PLAZA FUTURA introductie frozen explosion doos - in - doos
31
CANTALOUPENBURG trappenunit restauratie en renovatie
36
contactgegevens
i
De portfolio welke voor u ligt is een overzicht van mijn werk tot zover. Het werk is in tijd (en type project) geordend en het begint met mijn meest recente ontwerpopdracht, het afstudeerproject aan de TU Delft. Door de gekozen volgorde krijgt u een goed beeld van de ontwikkeling welke ik heb gemaakt tijdens mijn Master Architectuur en de overstap van HBO Bouwkunde naar de Universiteit. Behalve het werk voortkomend uit mijn studie zijn er eveneens projecten te vinden welke ik naast mijn studies heb volbracht, en dan met name grafische opdrachten. Tevens heb ik schrijvend werk, waaronder het afstudeeronderzoek, geschiedenisscriptie en diverse essays, deze zijn te vinden op mijn website: www.benine.nl
V O O R W O O R D Als kind wilde ik kunstenares worden. Lange tijd heb ik dit idee en het tekenen niet losgelaten, totdat ik in 4 HAVO het vak Maatschappijleer volgde. De interesse in het architect zijn, het ontwerpen, werd gewekt door de opdracht Ô Utopia; ontwerp jou utopieÕ . Het dicht bij mensen en politiek staan, het vormende karakter en aspect duurzaamheid intrigeerde mij en met name omdat dit gecombineerd werd met het tekenen en het maken van modellen. Zodoende ben ik begonnen met de studie Bouwkunde aan de Haagse Hogeschool. Na twee jaar bouwtechniek miste ik het creatieve gedeelte in de studie en besloot tezamen met mijn andere passie, namelijk kunst, dit te gaan ontdekken. Na de toelatingsopdracht en een half jaar Kunstacademie wist ik het zeker: ik wilde architect worden. Daarom ging ik terug naar de studie Bouwkunde, ronde deze met plezier af en tegelijkertijd volgde ik het toelatingssemester aan de TU Delft.Tijdens mijn Master Architectuur heb ik met veel interesse de colleges, met name architectuurgeschiedenis en -theorie, gevolgd en maakte ik kennis met diverse methodes van het ontwerpen. In mijn tweede semester ontdekte ik dat naast het ontwerpen ook het onderzoeken van, en schrijven over architectuur tot mijn interesses behoorden.
ii
iii
Msc 3+4 TU - 2011 studio Dwelling BERLIJN
AT HOME IN THE CITY
Gedreven door mijn fascinatie heb ik de in mijn ogen verontrustende ontwikkeling in onze maatschappij als inspiratiebron genomen, namelijk individualisatie. In de theorie van socioloog Richard Sennett wordt dit proces ook wel de ontwikkeling van de neutrale stad genoemd. De optimale publieke ruimte welke een overlap van activiteiten bevat, zowel publiek als privaat, is nog steeds een vraagstuk. Hieraan gerelateerd gaat mijn interesse uit naar de Ô drempelzoneÕ , de zone waar een overgang van publiek naar privaaten de confrontatie tussen deze beide domeinen plaatsvindt.
In de afstudeerstudio AT HOME IN THE CITY wordt de focus gelegd op het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten in een stedelijke context, samenhangend met de ontwikkelingen in sociale patronen, opkomende technologie‘n en de dringende behoefte aan duurzame oplossingen. Wat voor soort thuis en stedelijk milieu past er bij de leefstijl van de 21e eeuw in een stad als Berlijn?
F A S C I N A T I E
verborgen stedelijke romantiek in de metropool
02
AFSTUDEERONDERZOEK In relatie tot mijn fascinatie heb ik samen met twee medestudenten onderzoek gedaan naar Ô het podium in de publieke sfeer’ naar voorbeeld van filosofe Hannah Arendt. Dit podium moest een integraal onderdeel zijn van een hybride gebouw welke hoofdzakelijk woningen bevat. We hebben de route van woning naar de publieke ruimte (het actie podium) onderzocht en analyseerden vijf case studies. De onderzoeksvraag luidde: welke ruimtelijke elementen kunnen worden ingezet om de bewoners te confronteren met het actie podium? Uiteindelijk heb ik de volgende conclusies gedefinieerd, welke de basis vormen voor mijn ontwerp: 01 door het toevoegen van ruimtelijke elementen ontstaat er een leesbaarheid voor het gebruik van de ruimte, welke een meerwaarde voor het dagelijkse leven heeft en een effect op de samenleving, 02 de ruimtelijke elementen routing, materiaal- en hoogteverschil inzetten om ongedwongen confrontatie te laten plaatsvinden.
VOLUMES IN SCHÖNEBERG De locatie is gelegen op de hoek van de Pohlstrasse in het district Schš neberg, Berlijn, en kijkt uit over het Gleisdreickpark en de u-bahn. Deze laatste doorkruist het plot op een radicale manier. De compositie en vorm van de twee volumes zijn een reactie op de historische context van Berlijn: het rechthoekige volume (Ô straat morfologieÕ ) en het geknikte volume (Ô hof morfologieÕ ). Beide volumes zijn continu• teiten en uiten hun (overeenkomende) karakters door vorm, circulatie, woningtypologie, constructie en fa• ade. Als een Ô invullingÕ sluiten beide volumes in hoogte aan op de naastgelegen gebouwen en volgen de grenzen van de locatie.
01
02
01 locatie Pohlstrasse 02 impressie kunsthof
N
0
50
100
250 MTR
04
N 01
01 begane grond
De lokaliteit krijgt vorm door een kunstroute te introduceren en zo een verbinding te maken met het park en de reeds aanwezige ateliers.
De hoven hebben een verloop / hiërarchie van publiek naar privaat.
De bestaande ateliers onder de u-bahn en de toegevoegde ateliers vormen een atelierstraat in het Berlijnse hof.
05
0
5
10
25 MTR
N 01
01 verdieping u-bahn tuin
Door het spiegelen van de woning ontstaat er een private buitenruimte waarbij er makkelijk contact met de buren gelegd kan worden.
De collectieve tuin op de u-bahn biedt een prachtige wandeling door en met uitzicht op de hoven.
07
0
5
10
25 MTR
EN
HOFTYPOLOGIEËN De typologie‘n in het geknikte volume zijn ontsloten middels een galerij en trappen welke tegen de zuid fa• ade zijn geplaatst. Deze trappen zijn ontworpen om diverse redenen: allereerst om het buurtgevoel in het bouwblok te brengen en daarnaast is het een repeterend architectonisch element in het ontwerp.
Tevens dient het als tweede vluchtweg bij noodgevallen. De uitgangspunten bij het ontwerp en de organisatie van de verschillende typologie‘n waren: een verloop in privacy (oplopend) vanaf het maaiveld naar de bovenste verdieping, de relatie tussen binnen- en buitenruimte en het toevoegen van het element Ô circulatieÕ
als meerwaarde voor het plan. Vanaf de collectieve galerij is een drempelzone gecre‘er d, de private buitenruimte, welke teruggetrokken is ten opzichte van de galerij. Door het toepassen van verschillende materialen, voor de drempelzone (hout) en de collectieve circulatieruimten, worden de ruimtes gedefinieerd. Door het introduceren van een diagonale wand in de woning ontstaan er een interessant perspectief vanaf de drempelzone richting de woning. Dit wordt versterkt door het binnenvallende licht.
01
03/04 05
02 01 doorsnede kunsthof 02 typologie collectief 03 diagram typologie collectief 04 diagram typologie privaat 05 impressie private buitenruimte
09
10
STRAATTYPOLOGIE De woningtypologie van het rechthoekige volume, is gelijk aan de originele Berlijnse woningtypologie en vormt hierdoor een continu• teit. Ditzelfde geldt voor het circulatieprincipe van het blok. Deze typologie onderscheidt zich van de andere typologie‘n in een ontwerp door een sterkere connectie met de straat en het hof en via de loggiaÕ s en balkons.
FAÇADE De loggiaÕ s in de straatgevel zijn extreem grote gaten en onderbreken het sterke maar monotone ritme van de naastgelegen Berlijnse gevels. Ze benadrukken de dimensie en het belang van een hoekgebouw. Het interieur van de loggiaÕ s zijn van hout waardoor het de compositie en het private gebruik benadrukt. Als gevelmateriaal heb ik een
aansluiting willen maken op de bestaande omgeving en daarom gekozen voor wit composiet gevelbekleding. Hierdoor is er een aansluiting in kleur gemaakt, maar wordt er een moderne draai gegeven aan de Berlijnse stucgevel. Dit geldt eveneens voor de compositie van kozijnen in het ontwerp. Het monotone ritme van de Berlijnse gevel is vertaald in een speels ritme waar de smalle en brede kozijnen, schuifpanelen en loggiaÕ s elkaar afwisselen. De plint onderscheid zich in materiaal van het bovenliggende composiet en sluit aan op de naastgelegen Berlijnse gevels. Aan de hofzijde zijn er balkons als onderdeel van het netwerk van trappen ontworpen. De materialisatie van deze trappen zijn transparant en industrieel, waardoor het aansluit bij het ruwe karakter van de u-bahn. 01 03 02
11
01 doorsnede wilde tuin 02 typologie straat 03 impressie interieur
12
01
02
01 doorsnede straat- en hofgevel 02 impressie familie gevels
0
0,5
1
2 MTR
14
Msc 2 TU - 2010 studio Dwelling LONDEN
LIVING +
Bij deze opgave ligt de focus op het ontwerpen van een woongebouw, een kubus van 40 meter, met hierin een programma mix van wonen en aanvullende functies. Het doel is om nieuwe woonconcepten te bedenken, meer dynamische typologie‘n te ontwikkelen, zowel ruimtelijk als architectonisch. Het ontwerp is in teamverband volbracht en samen hebben wij gekozen voor de combinatie wonen en educatie, oftewel Living + education. Living + education zien wij niet als de alledaagse docent en student verhouding, maar met het programma educatie hebben
wij de sociale context willen onderzoeken en benadrukken. Naar onze mening handelen mensen in de hedendaagse samenleving veelal te snel en te individualistisch, met name bij educatie. Men verliest de essentie om andere mensen te ontmoeten. Door anderen te ontmoeten neem je kennis op en geef je kennis door, dikwijls ongemerkt. Deze kwaliteiten vind je terug in het Romeinse forum, welke wij als uitgangspunt hebben genomen voor de sfeer en het programma.
O N T W E R P O P G AV E
the return of the roman forum
16
N
01
02
01 locatie Robin Hood Gardens in het district Docklands 02 impressie publiek dak
0
50
100
250 MTR
ROBIN HOOD GARDENS De ontwerplocatie ligt in de wijk Poplar, Londen. De studenten van deze studio is gevraagd voorstellen te maken om de vervallen wijk te revitaliseren en zo de sloop van de Robin Hood Gardens (architecten duo Alison en Peter Smithson) tegen te gaan. In de stad Londen is er geen plaats voor een Romeins forum. Het programma van een forum is hedendaags verspreid over de stad te vinden. Wij zien het als uitdaging de programmaÕ s behorende bij het forum in Žn gebouw terug te brengen en hiermee een begin te maken aan het revitaliseren van de wijk Poplar. Een programma wat zowel aansluit bij een forum als bij educatie is een museum. De activiteiten van het museum vari‘r en van passief tot actief kennis van het tentoongestelde of activiteiten in je opnemen. Bij het organiseren van het publieke programma en de woningen in de kubus hebben wij als uitgangspunt genomen om een doorsnede van ons gebouw te maken gelijk aan de Nolli map (publieke/ private ruimten, zwart/wit). Dit houdt in dat wij het museum eerst vorm hebben gegeven, centraal gesitueerd met zijlings ruimten met een meer besloten karakter. De overgebleven ruimten zijn opgevuld met woningtypologie‘n conform het museum programma waar ze aan gekoppeld zijn. De woningen vormen een deken en zijn niet langer afgeschermd van het publieke programma, het forum.
18
01
03 04
02
06
05
01 plattegrond bg - expo 02 plattegrond workshop 03 plattegrond 2e verdieping 04 plattegrond auditorium 05 plattegrond 4e verdieping 06 stedelijke doorsnede
PROGRAMMA Door het programma van het museum als eerste te organiseren is de organisatie van woningtypologie‘n vanzelfsprekend, het geeft echter ook een leidraad voor het ontwerpen van de woning plattegronden. Hierbij maakt de aansluiting van de woning aan een actief of passief programma-onderdeel het verschil. Hierdoor wordt op een natuurlijke manier privaat bij publiek gebracht en vice versa, opgemerkt en onopgemerkt door elkaars aanwezigheid. Zodoende is het publieke programma georganiseerd aan de hand van het actieve of passieve karakter van de activiteit, maar ook hoe formeel of informeel deze handelen. Hierbij enkele voorbeelden van onderdelen van het programma. Tribune of knowledge vormt zich aan de hand van de roltrappen en haar plateaus. De trappen zijn geplaatst als een tribune waardoor men vanaf elk punt in de kubus zicht heeft op de activiteiten in het atrium. Daarbij kan men zijn of haar statement, pamflet of kunstzinnige uiting op de bakstenen muren achterlaten. Dunes of knowledge cre‘er t een plek waar men kan ontspannen en zich kan laten verrassen door optredens in de buitenlucht. ACROPOLIS Het publiek zal zich door middel van het beklimmen van de roltrappen door het gehele gebouw voeren. Deze trappen zijn zigzaggend ten opzichte van elkaar gesitueerd, waardoor het lijkt alsof je tegen een berg op wandelt. De rustige wiegende beweging voert de bezoeker onopgemerkt door het gehele gebouw. De private circulatie is vormgegeven door drie stijgpunten. Doordat de etages van het programma educatie dubbel hoog zijn en alle woningtypologie‘n uit twee verdiepingen bestaan, heeft men vanuit de woning de mogelijk om via de galerij, welke enkel voor bewoners toegankelijk is, zijn woning te betreden.
19
20
01
02
03
04
1,6 m2
05 35,5 m2
01 perspectief doorsnede typologie market 02 plattegronden market 03 perspectief doorsnede typologie expose 04 plattegronden expose 05 impressie drempelzone
10 m2
6 m2
26 m2
18 m2
21 m2
3,5 m2
5,4 m2
28 m2
4,5 m2
21
TYPOLOGIEËN De market typologie heeft de meest directe en fysieke relatie met het publiek; het is actief in haar communicatie met anderen. In de ruimte tussen de woning en het museum kan de bewoner de bezoeker verwelkomen om bijvoorbeeld een workshop te geven, een consult of zijn of haar expressie te tonen. Het aansluitende programma van het museum is de supermarket of knowledge. Het verloop van privaat naar publiek is gemaakt door een tussenruimte te ontwerpen en een semi-transparante scheiding tussen beide domeinen. Het programma educatie heeft een dubbele vloerhoogte en de woningen beslaan twee verdiepingen. Op de bovenste verdieping bevinden zich de meest private ruimten plus de galerij welke alleen voor de bewoners te bereiken is. Op de onderste verdieping bevinden zich de tussenruimte, woonkamer en keuken. De expose typologie is de meest ge• soleerde woningtypologie in relatie tot het educatie programma. De educatie kan door de bewoner actief en passief gegeven en tot zich worden genomen. De relatie bestaat hier enkel uit gezien en gezien worden. De bewoner exposeert zijn woonkamer aan de museumbezoeker en zijn persoonlijke eigendommen of bericht aan de medebewoners via de galerie muur aan de galerij. Ook bij deze typologie zijn de meest private ruimten op de bovenste verdieping. Het aansluitende programma van het museum is hierbij de moving billboards.
22
01
02
01 aanzicht en doorsnede gevel 02 impressie familie gevels
0
0,5
1
2 MTR
24
Bachelor HTS - 2008 afstudeerstudio EINDHOVEN
DETAIL PAGINA 30
PLAZA FUTURA
Het project Plaza Futura was het afstudeerproject van vierjarige studie HBO Bouwkunde. Een half jaar lang heb ik samen met drie medestudenten het schetsontwerp voor het filmhuis (Atelier PRO) te Eindhoven naar onze hand gezet en uitgewerkt tot op WE niveau. Daarbij had iedere student zijn verantwoordelijkheden met betrekking tot delen van de uitwerking. Zo was eenieder verantwoordelijk voor het tekenwerk op alle niveaus (inclusief detaillering). Zelf was ik verantwoordelijk voor de volgende onderdelen: het herzien
van het SO, materialisatie, geluidsisolatie en akoestiek van het ontwerp. Plaza Futura is een landelijk erkende bioscoop filmtheater, gevestigd in Eindhoven. Zijn naamsbekendheid heeft het verworven door het hoog kwalitatieve aanbod van theater- en dansstukken, film en documentaires. Graag wil het filmtheater zich verder ontwikkelingen om in een nieuwe omgeving vertier en educatie te bieden op een andere schaal. Daarnaast wil het gezelschappen inspireren tot het maken van exclusieve producties.
I N T R O D U C T I E
bioscoop filmtheater
26 06
fil
film
m
film
salon foyer lad en s / lo sen
grand cafŽ
FROZEN EXPLOSION Het Plaza Futura wordt in zijn nieuwe locatie meer betrokken bij het levendige centrum van Eindhoven. Daarbij is de bereikbaarheid te voet uitstekend en zal er een as gecre‘er d worden vanuit het centrum tot voorbij het voetbalstadion van PSV. Bij het ontwerp heeft Atelier PRO gekozen voor het concept Ô frozen explosion’, waarbij de film- en theaterzalen als gesloten boxen uit elkaar gespat lijken te zijn. De tussengelegen ruimten zijn licht en door het gebruik van vides staan de Ô dozenÕ met elkaar in contact. Hierdoor is het gebouw helder en leesbaar. Naast de aandacht die uit is gegaan naar het ontwerp en het thema geluid, welke hierna besproken zullen worden, is de constructie van het gebouw volledig zelf ontworpen, berekend en getekend. Het bijkomende voordeel van de Ô frozen explosionÕ , afbeelding 03, is dat de zalen los van elkaar staan, waardoor het lucht- en contactgeluid, en deels de flankerende geluidsoverdracht, van nature al onderbroken worden. In het gebouw zelf dienen enkel nog het omloopgeluid en geluidslekken voorkomen te worden. Van buitenaf zijn het voetbalstadion en treinspoor kritieke factoren wat betreft de geluidsisolatie van de gevel.
N
bo
ule
va
rd
01 04 02
27
03
01 begane grond 02 eerste verdieping 03 diagram Ô frozen explosionÕ 04 locatie te Eindhoven
0
50
100
250 MTR
01 04 02
03
01 vierde verdieping 02 dwarsdoorsnede film/theater 03 diagram Ô frozen explosionÕ 04 detail theaterzaal doos-in-doos
29
theater
film / theater
film / theater
achtertoneel
kleed ruimte
DOOS - IN - DOOS Bij het onderzoek naar geluidsisolatie en de akoestiek zijn eerst de meest kritieke ruimten in beeld gebracht. Vervolgens is het geluidsniveau per ruimte in beeld gebracht, waarbij onderscheid is gemaakt tussen de buiten-binnen en de binnen-binnen situatie. Na de regelgeving bestudeerd te hebben, o.a. Bouwbesluit 2003 en Europese richtlijnen, is er een totaal ontwerp gemaakt voor de geluidsisolatie en akoestiek van de theaterzaal, aangezien deze aan zeer strenge eisen moet voldoen. Om te beginnen is in de plattegrond en doorsnede duidelijk te zien dat de verkeersruimten als buffer werken, daarbij is gebruik gemaakt van een doosin-doos constructie. Dit ter voorkoming van flankerende geluidsoverdracht, zie afbeelding 04. Wat betreft de akoestiek (doorgerekend) zijn er bepaalde materialen gekozen welke voor een aangenaam verspreid geluid zorgen. Daarnaast zijn zaken als een zogenaamde ‘flutterecho’ voorkomen.
30
01
02 05
Bachelor HTS - 2007 stage architectuur +0.0
03
+0.0 onderkasten
kast/planken
DEN HAAG
kast/planken
onderkasten
CANTALOUPENBURG interieur woonhuis
31
04
01 begane grond 02 eerste verdieping 03 tweede verdieping 04 tweede verdieping + 05 maquette detail
Deze ontwerpopdracht heb ik tijdens mijn stage bij Beelding Architectuur en Stedenbouw vervaardigd. De vraag van de opdrachtgever was: meer ruimte! Om hieraan te beantwoorden is er in het midden van de woning een trappenunit ontworpen. Deze trap cirkelt om een middengat met doorkijkjes heen. Hiermee worden interessante en onverwachte zichtlijnen gecre‘er d. Door het afstappen van de traditionele vloerhoogte en het toevoegen van tussenplateaus wordt de ruimtelijke ervaring benadrukt. Daarbij zijn het juist de tussenverdiepingen die de extra ruimte genereren.
T R A P P E N U N I T
32
DETAIL PAGINA 34
baanvormige dakbedekking harde isolatie op afschot dampremmende laag
+9490 01 02
03
1270
2615
+8020
01 aanzicht trappenunit 02 doorsnede trappenunit 03 dakrand detail
3000
maisonnette
houten geveldelen 18 mm regel 29 mm waterwerende en dampdoorlatende laag plaatmateriaal 9 mm minerale wol 140 mm stijlen 38x140 mm damremmende laag fermacell 12.5 mm
2300
1546
1021
balklaag 45x220 mm h.o.h. 600 mm
+6290
2444
woningscheidende muur stijlen 38x82 mm minerale wol 82 mm fermacell12.5 mm
BUREN
badkamer
+3150
kantstrook 10 mm vloerafwerking n.t.b. isolatie 10 mm MDF plaat 18 mm
900
1145 2405
900
3007
RESTAURATIE EN RENOVATIE Naast het ontwerp is het gehele plan ook technisch uitgewerkt. Gezien het bouwjaar van het huis, omstreeks1900, is deze gelegenheid aangepakt het huis op duurzaamheidsgebied op te waarderen. Daarbij is er een dakterras gecre‘er d en de gevel gerestaureerd. Door de trappenunit in zijn geheel in hout uit te voeren, zowel constructie als wandafwerking, is vanuit elke ruimte in de woning leesbaar wat origineel, dus oud is, en wat modern.
2300
3007
badkamer
dakbeschot rachels 22x50 mm gipsplaat 10 mm balken 45x220 mm dampremmende laag
+5580
BUREN
toilet
balklaag 70x170 mm h.o.h. 600 mm
+0.0 tengel 22x45 mm h.o.h. 300 mm
33
minerale wol 50 mm
34
maria bénine dekker
w e i m a r s t r a a t 1 6 4 2 5 6 2 h d d e n h a a g W M T
w w w . b e n i n e . n l i n f o @ b e n i n e . n l +31 (0)6 117 354 29
36
