Departement Rechtsgeleerdheid Janskerkhof 3, 3512 BK Utrecht
PORTFOLIO-INSTRUCTIE VOOR REGULIERE STUDENTEN 1.
DOEL VAN HET PORTFOLIO
Het bijhouden van een portfolio is een verplicht onderdeel van de bacheloropleiding Rechtsgeleerdheid. Het portfolio is bedoeld om het proces van academische vorming voor jezelf en voor de opleiding inzichtelijk te maken. Om inzichtelijk te maken dat je je hebt ontwikkeld, moet je je eigen leerproces analyseren en hierop reflecteren: wat heb je gedaan, waar ben je goed in, waar ben je minder goed in? etc. Het portfolio heeft daarom de vorm van een reflectiedossier, waarin je een reflectiewerkstuk schrijft en documenten verzamelt die betrekking hebben op jouw reflectie op je academische vorming. De bacheloropleiding Rechtsgeleerdheid is een brede academisch vormende opleiding, waarin naast het verwerven van kennis en inzicht op het gebied van het recht ook het ontwikkelen van algemene academische vaardigheden en juridische academische vaardigheden centraal staat. Onder algemene academische vaardigheden worden verstaan: - onderzoeksvaardigheden; - presentatievaardigheden (zowel mondeling als schriftelijk); - analytische vaardigheden; - studievaardigheden; en - taalvaardigheid (zowel Nederlands als Engels). Onder juridische academische vaardigheden worden onder andere verstaan: - regelgeving en jurisprudentie toepassen; - casus oplossen; - juridisch argumenteren; - pleiten. Bij het reflecteren op je academische vorming leg je de nadruk op de kennis en inzichten die je hebt verworven en op de academische vaardigheden die je hebt ontwikkeld tijdens je opleiding (waaronder juridische vaardigheden en onderzoeksvaardigheden). Je onderbouwt je reflectie met voldoende bewijzen, zoals schriftelijke opdrachten (papers, werkstukken), verslagen van mondelinge presentaties en de beoordelingen daarvan door de docent. Meer uitleg over het reflectiewerkstuk en de bewijsstukken vind je verderop in deze instructie. Gelijktijdig met de beoordeling van je afstudeerwerk wordt beoordeeld of je hebt voldaan aan de eisen van de portfolioverplichting. Meer informatie over de beoordeling vind je eveneens verderop in deze instructie. Portfolio voor ULC-studenten In het ULC speelt het portfolio nog een andere belangrijke rol. Naast het inzichtelijk maken van de academische vorming, dient het portfolio voor ULC-studenten ook om inzichtelijk te maken of zij voldoende extra activiteiten hebben ondernomen. Het eindportfolio van ULCstudenten wordt niet beoordeeld door de docent van het afstudeerwerk (zoals bij reguliere studenten), maar wordt beoordeeld door de tutor. Voor ULC-studenten is er een aparte portfolio-instructie met daarin onder andere meer informatie over de extra eisen aan het portfolio; de instructie is te vinden op het afgeschermde gedeelte van de website van je college, onder ‘documenten’.
1
ULC-studenten moeten wel gelijktijdig met hun afstudeerwerk een korte reflectie op hun ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden in te dienen bij de docent van het afstudeerwerk. Meer informatie hierover is te vinden in paragraaf 5. 2
INHOUD VAN HET PORTFOLIO
Je portfolio dient de volgende onderdelen te bevatten: 1. 2. 3. 4.
2.1
je curriculum vitae (cv); een overzicht van de door jou gevolgde vakken; een beknopt reflectiewerkstuk; een bijlage met daarin bewijsstukken (documenten) waarnaar je in het reflectiewerkstuk verwijst. Cv en vakkenoverzicht
In bijlage 1 bij deze instructie vindt je een sjabloon dat je kunt gebruiken voor je cv, maar je mag uiteraard ook je eigen vormgeving gebruiken. Vermeld op je cv in elk geval je adresgegevens, het traject en de eventuele minor die je volgt of hebt gevolgd en je eventuele nevenfuncties en werkervaring. Voor het vakkenoverzicht kun je gebruikmaken van je voortgangsoverzicht in Osiris.
2.2
Het reflectiewerkstuk
Je schrijft een beknopt reflectiewerkstuk dat je opneemt in het portfolio. In het reflectiewerkstuk staat reflectie op je eigen academische vorming centraal. Concreet betekent dit dat je reflecteert op: 1. Je opleiding en je eigen ontwikkeling daarin. Hierbij besteed je met name aandacht aan kennis en inzichten die je hebt verworven en aan je ontwikkeling van de juridische vaardigheden en onderzoeksvaardigheden. 2. Je keuze voor het al dan niet aanmelden voor een masteropleiding. Hierbij licht je toe hoe je tot deze keuze bent gekomen. Om te kunnen reflecteren op je academische vorming is het van belang dat je inzicht hebt in de verschillende academische vaardigheden die je hebt ontwikkeld. Probeer daarom in je reflectiewerkstuk minimaal tien algemene academische vaardigheden en juridische academische vaardigheden van elkaar te onderscheiden en geef per vaardigheid aan in hoeverre je aan de ontwikkeling van deze vaardigheid hebt gewerkt en in welke mate je deze beheerst. Benoem in elk geval juridische vaardigheden en onderzoeksvaardigheden in je reflectiewerkstuk.
2.3 Bijlage met bewijsstukken Je concretiseert en onderbouwt je reflectie met bewijsstukken van jouw academische vorming, oftewel bewijsstukken zoals papers en werkstukken waaruit blijkt dat je verschillende academische vaardigheden hebt ontwikkeld. Geef duidelijk aan waarom de bewijsstukken jouw reflectie onderbouwen en beschrijf de context waaruit de documenten afkomstig zijn. Op die manier maak je duidelijk wat het verband is tussen jouw reflectie en de stukken. De bewijsstukken neem je op in een bijlage bij het portfolio. Neem minimaal twee bewijsstukken op, waaronder in elk geval twee schriftelijke bewijsstukken, anders dan het afstudeerwerk, die betrekking hebben op je ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden. Uiteraard mag je meer dan twee bewijsstukken opnemen die betrekking hebben op je reflectie op de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden of die betrekking hebben op je ontwikkeling van andere algemene academische vaardigheden of juridische academische vaardigheden. Let erop dat je bij de bewijsstukken altijd de bijbehorende beoordeling van de docent toevoegt.
2
Houd er rekening mee dat je voor het verzamelen van bewijsstukken voor het portfolio geen beroep kunt doen op de archieven van docenten of afdelingen. Het is dus van groot belang dat je (kopieën van) papers/werkstukken opvraagt op het moment dat deze mogelijkheid zich aandient gedurende de cursus. Alleen een becommentarieerde versie van een paper of werkstuk kan dienen als bewijsstuk, een zelf uitgeprint exemplaar kun je niet als bewijsstuk in je portfolio opnemen. 3
REFLECTEREN
Reflecteren is kritisch terugblikken op een periode en evalueren en analyseren van je eigen handelen. In een reflectie geef je aan welke persoonlijke ontwikkeling je hebt doorgemaakt, wat je over jezelf te weten bent gekomen (qua inhoudelijke interesses en qua vaardigheden), waar je tevreden over bent maar ook waar je minder tevreden over bent. Reflecteren gaat daarom verder dan alleen terugkijken omdat je ook ‘alternatieven’ bedenkt: Wat kun je de volgende keer anders of beter doen? Waar ga je aan werken? Op die manier krijg je inzicht in je eigen leerproces, kun je nagaan of je je doelen hebt bereikt en kun je nieuwe doelen stellen voor de toekomst. In het reflectiewerkstuk blik je terug op het gehele leerproces van je bachelorjaren en blik je vooruit op je verdere studie en je carrière. Belangrijk hierbij is, zoals hierboven vermeld, dat je met name reflecteert op jouw ontwikkeling van academische vaardigheden. 3.1 Hoe reflecteer je? Reflecteren kan aan het einde van je opleiding, maar ook tussendoor. Het is sterk af te raden om pas te beginnen met reflecteren wanneer het reflectiewerkstuk moet worden ingeleverd. Je moet dan meer ‘graven’ in je geheugen. Om goed te kunnen reflecteren is het nuttig om tijdens de gehele bacheloropleiding, voorafgaand aan elke cursus, stage etc. leerdoelen op te stellen en na afloop van de cursus of na afloop van een semester terug te blikken. Om je te helpen bij het reflecteren op je eigen ontwikkeling, kun je antwoord geven op onderstaande vragen. Wanneer je tussendoor reflecteert, is het aan te raden de antwoorden op deze vragen in een logboekje te noteren en op een voor jou handige plek te bewaren, zodat je er aan het einde van je opleiding uit kunt putten voor het schrijven van het reflectiewerkstuk. 1. 2. 3.
4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
14.
Waarom heb je voor deze opleiding gekozen? Wat was je motivatie? Wat waren je doelen toen je aan de opleiding begon? Heb je die bereikt? Waarom (niet)? Waarom heb je voor het door jou gevolgde traject en vakken gekozen? Dus, waarom heb je bijvoorbeeld als keuzevak gekozen voor Mediation in zakelijke geschillen en niet voor Arbeidsrecht? Hoe is de aanpak en de planning van je studie verlopen? Wat zou je een volgende keer anders doen? Wat heeft belemmerend of juist bevorderend gewerkt? Wat waren voor jou belangrijke leermomenten? Waar ben je goed in? Waar ben je minder goed in? Wat is er terecht gekomen van je leerdoelen? Wat moet je nog doen om bepaalde vaardigheden verder te ontwikkelen? Wat vond je tijdens de opleiding het meest interessant om te doen? Waarom? Hoe beoordeel je je niveau in onderzoeksvaardigheden? Welke groei zie je bij jezelf m.b.t. de onderzoeksvaardigheden? Wat heeft jou geholpen om te groeien? Hoe beoordeel je je niveau in juridische vaardigheden? Welke groei zie je bij jezelf m.b.t. de juridische vaardigheden? Wat heeft jou geholpen om te groeien? Heb je weleens het gevoel gehad dat het je aan kennis of vaardigheden ontbrak om een cursus succesvol af te ronden? Wat heb je tijdens de opleiding geleerd over jezelf? Waarin onderscheid jij je van anderen? Hoe heb je de omgang en samenwerking met docenten en studenten en met eventuele beroepsbeoefenaars beleefd? Wat vond je interessant aan deze omgang en samenwerking? Heb je je aangemeld voor een masteropleiding? Zo nee, waarom niet? Zo ja, voor welke opleiding heb je je aangemeld en waarom?
3
15.
Waar zie jij jezelf over 5 jaar?
Aandachtspunten bij het kritisch terugblikken en analyseren van je eigen handelen: -
3.2
Kijk scherp terug naar je eigen aandeel en dat van anderen in jouw leer- en werkproces. Herken blinde vlekken! Wees eerlijk over de zaken waar je minder goed in bent. Leg de schuld voor wat minder goed ging niet bij een ander, maar vraag jezelf af: wat had ik nog meer kunnen doen? Zorg dat je inzicht krijgt in jouw (beste) manier van leren en werken. Stel nieuwe verdere (leer)doelen op. Wat wil je bereiken?
Voorbeelden van reflectie
Hieronder vindt je ter illustratie enkele gedeelten van authentieke reflectiewerkstukken van studenten.
Het meest interessant tijdens de opleiding Rechtsgeleerdheid vond ik de connectie van de vakken met de actualiteit. Bij de meeste vakken wisten hoorcollegedocenten de actualiteit te betrekken bij het vak. Zo werd bij European Law uitgebreid ingegaan op de kritiek van burgers van lidstaten op de Europese Unie en bij Kernvak strafrecht II op de werking van de Salduz-criteria binnen het vervolgingsproces (zie bijlage 1). De belangrijkste juridische vaardigheid vind ik het oplossen van casussen. Dit omdat ik verwacht in de toekomst als jurist constant bezig te zijn met casussen, waaruit feiten moeten worden gedestilleerd en waarop relevante wetgeving en jurisprudentie moet worden toegepast. Deze vaardigheid heb ik onder andere geleerd bij bestuursprocesrecht (zie bijlage 2). Het oplossen van een casus ging bij mij zowel bij de opdracht van bestuursprocesrecht als bij gewone werkgroepopdrachten goed. Een verbeterpunt is dat ik graag meteen aan het oplossen wil beginnen, zonder eerst de tijd te nemen om mij goed in te lezen in de relevante literatuur. Hierdoor is het moeilijk om de context van de casus in te schatten. Deze context krijg ik dan pas tijdens het maken van de casus door, terwijl het tijd scheelt om deze van te voren voor mijzelf duidelijk te hebben.
Wat ik over mijzelf heb geleerd tijdens de opleiding is dat ik moeite heb met het maken van opdrachten in groepen. Voornamelijk bij de pleitnota’s van Kernvak internationaal en Europees recht I en II (zie bijlage 3) had ik moeite met de geringe inzet van groepsgenoten. Deze geringe inzet leidde vaak tot krappe voldoendes, wat naar mijn maatstaf geen voldoening geeft. Een verbeterpunt voor mijzelf is dat ik directer tegen groepsgenoten zou moeten zeggen dat ik niet tevreden ben met hun inzet. Desalniettemin heb ik ook groepsopdrachten met vriendinnen gemaakt (zie bijvoorbeeld bijlage 2), waarbij ik wel tevreden ben over de samenwerking. Wat ik ook heb geleerd qua persoonlijke ontwikkeling is dat ik gemakkelijk leer en veel kan onthouden. In september wil ik graag aan de master Legal Research beginnen, omdat ik in die master diepgang en vaardigheden verwacht te leren die bij de ‘gewone’ Nederlands recht-masters minder aan bod komen. Wanneer ik niet wordt geselecteerd voor deze master, schrijf ik mij in voor de master Nederlands Recht, programma staats- en bestuursrecht. Dit rechtsgebied interesseert mij namelijk het meest, vanwege mijn interesse voor de verhouding tussen bestuur en burger.
De eerste anderhalf jaar volg je verplichte vakken en heb je nog niet de mogelijkheid om echt een bepaalde richting op te gaan. Wel leer je steeds meer vaardigheden. Een voorbeeld is het schrijven van een pleitnota voor het vak Staats- en bestuursrecht II. De pleitnota moest je later tijdens een van de werkgroepen gebruiken om tijdens een heuse oefenrechtbank voor te dragen. Tot dit vak heb je eigenlijk alleen de theorie achter de vakken gevolgd en een eerste aanraking met de praktijk, al is het maar een klein stukje, was dan ook erg verfrissend. Ik merkte wel dat ik nog moeite had met het voordragen en zonder schaamte mijn argumenten bepleiten. Later, tijdens het vak European Law, hielden we nog een oefenrechtbank waarbij het praten voor een groep me al een stuk beter afging. Deze vaardigheid is naar mijn mening wellicht van even groot belang als het kunnen schrijven van een goed juridisch stuk.
4
5
4
BEOORDELING VAN HET PORTFOLIO
Het portfolio wordt beoordeeld door de docent die het Afstudeerwerk Bachelor begeleidt en beoordeelt1. De docent beoordeelt of het portfolio compleet is en of het reflectiewerkstuk aan de beoordelingscriteria voldoet. De beoordeling gaat over de aard en kwaliteit van de reflectie en niet over het onderwerp van het bewijsstuk waar de reflectie betrekking op heeft. Voor alle gevolgde vakken heb je immers al een eindcijfer gekregen. De beoordeling vindt plaats gedurende de cursus Afstudeerwerk Bachelor, met inachtneming van de volgende werkwijze. • Tijdens de introductiebijeenkomst over het Afstudeerwerk krijg je informatie over de beoordeling van het portfolio. Deze informatie bestaat in ieder geval uit het noemen van een datum (halverwege de cursus) waarop het portfolio, waaronder het concept reflectiewerkstuk, bij de docent moeten worden ingeleverd. • Tijdens het gesprek over de concept eindversie van je afstudeerwerk wordt tevens aandacht besteed aan het eerste concept van het reflectiewerkstuk en de inhoud van je portfolio. Aan de hand van het werkstuk en de bewijsstukken kijkt de docent naar jouw ontwikkeling van de onderzoeksvaardigheden en geeft hij/zij feedback waar nodig. • De eindversie van het reflectiewerkstuk en eventuele aanvullingen c.q. correcties op het portfolio lever je samen met de eindversie van je afstudeerwerk in. • Tijdens het eindgesprek over je afstudeerwerk krijg je ook de beoordeling van je portfolio en ontvang je feedback op je portfolio. Het kan ook voorkomen dat de docent niks heeft aan te merken op je concept portfolio. In dat geval is het portfolio al goedgekeurd en heb je de beoordeling hiervan dus al vóór het eindgesprek ontvangen. In bijlage 2 vind je het beoordelingsformulier dat de docent gebruikt voor de beoordeling van je portfolio. De beoordeling bestaat uit een VD (Voldaan) of NVD (Niet Voldaan). Indien je portfolio wordt beoordeeld als NVD, krijg je de taak de hiaten in je portfolio aan te vullen. Wanneer de beoordeling NVD het gevolg is van het reflectiewerkstuk, dan krijg je de opdracht een nieuw reflecterend werkstuk te schrijven. 5
REFLECTIE ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN DOOR ULC-STUDENTEN
Reguliere studenten zijn verplicht om gelijktijdig met hun afstudeerwerk een portfolio in te leveren. In het portfolio nemen zij een reflectiewerkstuk op waarin ze reflecteren op hun ontwikkeling in de opleiding en in het bijzonder op de juridische vaardigheden en de onderzoeksvaardigheden die zij tijdens de opleiding hebben ontwikkeld. Omdat het portfolio van ULC-studenten wordt beoordeeld door de tutor, hoef je je portfolio niet in te leveren bij de docent van het Afstudeerwerk. Omdat het voor de docent die je begeleidt bij het schrijven van het afstudeerwerk van belang is dat hij ziet hoe je reflecteert op de onderzoeksvaardigheden, dien je bij de concept versie van je afstudeerwerk wel een beknopt stuk in te leveren, waarin je reflecteert op je ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden. Voor dit reflectiestuk kun je putten uit reflectiewerkstukken die je eerder in je ULCportfolio hebt opgenomen. Omgekeerd mag je het reflectiestuk over je ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden ook gebruiken voor een reflectiewerkstuk voor je ULC-portfolio. Het reflectiestuk wordt beoordeeld door de docent die het Afstudeerwerk Bachelor begeleidt en beoordeelt2. De beoordeling gaat over de aard en kwaliteit van de reflectie; de docent bekijkt vooral of je kunt reflecteren op je ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden, zodat hij je tijdens de voltooiing van je Afstudeerwerk kan wijzen op eventuele valkuilen. Deze feedback kun je natuurlijk ook in de toekomst 1
Zie artikel 3.8 lid 3 van de Onderwijs- en Examenregeling Bachelor Rechtsgeleerdheid. Zie ook artikel 4.3 van de Regeling Afstudeerwerk Bachelor: “Het eindcijfer voor het Afstudeerwerk Bachelor wordt niet door de begeleidende docent definitief bepaald dan nadat hij heeft vastgesteld dat de student aan zijn portfolioverplichting heeft voldaan.” 2 Zie artikel 3.8 lid 3 van de Onderwijs- en Examenregeling Bachelor Rechtsgeleerdheid. Zie ook artikel 4.3 van de Regeling Afstudeerwerk Bachelor: “Het eindcijfer voor het Afstudeerwerk Bachelor wordt niet door de begeleidende docent definitief bepaald dan nadat hij heeft vastgesteld dat de student aan zijn portfolioverplichting heeft voldaan.”
6
gebruiken bij de voltooiing van ander werk waarbij onderzoeksvaardigheden van belang zijn, zoals een masterscriptie. Werkwijze Reflecteer kort op de onderzoeksvaardigheden die je de afgelopen jaren hebt ontwikkeld, hoe je deze hebt ontwikkeld en wat je eventueel kunt doen om deze vaardigheden te verbeteren. Je kunt hiervoor gebruiken maken van onderstaande vragen: • Hoe beoordeel je je niveau in onderzoeksvaardigheden? • Welke groei zie je bij jezelf m.b.t. de onderzoeksvaardigheden? • Wat heeft jou geholpen om te groeien? • Wat waren voor jou belangrijke leermomenten? • Wat moet je nog doen om bepaalde vaardigheden verder te ontwikkelen? Vermeld in het reflectiedocument duidelijk je naam, studentnummer en dat je ULC-student bent.
7
BIJLAGE 1 SJABLOON Curriculum Vitae Persoonlijke gegevens Naam Adres Telefoonnummer E-mail Studentnummer Geboortedatum
123456
Opleiding 2007 – heden Traject Major Begonnen in: Major 2 (evt.) Begonnen in: minor
Bacheloropleiding Rechtsgeleerdheid, Universiteit Utrecht ……. ……. …….
2004-2007
Bacheloropleiding Economie, Erasmus Universiteit
1998 - 2004 Profiel
Gymnasium, Scholengemeenschap Utrecht Natuur en Techniek
…….
Werkervaring 2010 – heden omschrijving 2007 - 2010 omschrijving
Medewerker Klantcontactcentrum, Rabobank Midden Nederland Afhandelen van allerhande klantvragen, contracten opstellen, klachten verwerken ……. …….
Nevenactiviteiten 2009 – 2010 omschrijving 2005 - 2008 omschrijving
Vrijwilliger Rechtswinkel Utrecht Als vrijwilliger gaf ik één ochtend per week gratis juridisch advies ……. …….
Overige vaardigheden 2010 2007 2005
Cursus ‘Omgaan met lastige klanten’, in-company training Rabobank Diploma ……. Diploma …….
Persoonlijke Introductie/Competenties/etc.
8
BIJLAGE 2 Beoordelingsformulier portfolio Algemeen 1 Het portfolio bevat een cv, een vakkenoverzicht, een reflectiewerkstuk en een bijlage met daarin minimaal 2 schriftelijke bewijsstukken die betrekking hebben op onderzoeksvaardigheden.
V
OV
Reflectiewerkstuk 2 De student kijkt met scherpe blik terug op hoe hij zich heeft ontwikkeld in zijn bacheloropleiding. 3
De student heeft inzicht in waar hij goed en minder goed in is en heeft nagedacht over wat hij kan doen om zijn zwakke punten te verbeteren.
4
De student onderscheidt voldoende verschillende academische vaardigheden.
5
De student vermeldt in hoeverre hij bepaalde vaardigheden heeft ontwikkeld tijdens de opleiding en in welke mate hij de vaardigheden beheerst.
6
De student heeft inzicht in zijn ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden en zijn niveau daarin.
7
De student heeft inzicht in zijn ontwikkeling van juridische vaardigheden en zijn niveau daarin.
8
De student heeft inzicht in de drijfveren achter zijn keuzes m.b.t. de inhoud van zijn opleiding en zijn toekomst.
9
De student heeft nagedacht over de keuze voor een vervolgopleiding.
9
