I n s p e c t ie
jaargang 4
OPENBARE ORDE
nummer 4
EN VEILIGHEID
oktober 2008
Inhoud
2 Inleiding en aanleiding 4 Wat er al is geschreven over IVB
6 Resultaten van het onderzoek op hoofdlijnen
11 IVB en de rol van de politie 15 Samenwerking tussen gemeenten bij IVB voordelig
Politie en lokaal integraal veiligheidsbeleid
19 Reactie Bryan Rookhuijzen 19 Succesfactoren IVB genoemd door politie en burgemeesters
Van oudsher zijn politie en gemeenten partners in het bevorderen van veiligheid en het bestrijden en voorkomen van criminaliteit en overlast. In het integraal veiligheidsbeleid, zoals dat de laatste jaren steeds meer gestalte krijgt in de gemeenten, is de rol van regisseur weggelegd voor de gemeentelijke organisatie. Veel gemeenten zullen dit ervaren hebben als een behoorlijke verandering maar dit geldt evenzeer voor de politie. De laatste jaren is het beleid en onderzoek vooral gericht geweest op de gemeente. Dit laatste is voor de Inspectie OOV reden geweest om nu aandacht te schenken aan de rol van de politie in het integraal veiligheidsbeleid. De focus van dit Inspectiebericht is op de politie, maar wel in het besef dat politie en gemeenten samen met een scala aan partners het integraal veiligheidsbeleid zullen moeten vormgeven en uitvoeren. De Inspectie hoopt met het Inspectiebericht een bijdrage te leveren aan een beter onderling begrip voor elkaars positie, aan een betere samenwerking en een effectievere aanpak van integrale veiligheid. Ric de Rooij
Inleiding en aanleiding De laatste jaren is er veel gesproken en geschreven over Integraal Veiligheidsbeleid (IVB). Integrale veiligheid is een aanpak waarbij wordt samengewerkt door een groot aantal lokale organisaties zoals gemeenten, politie, brandweer, woningbouwverenigingen en welzijns- en hulpverleningsorganisaties. De toegevoegde waarde zit ‘m dan in de samenwerking1 tussen de organisaties. Veiligheid is in die gedachte niet langer het exclusieve domein van enkelen, zoals politie en gemeenten, maar ligt bij iedereen op het bord. De gedachte daarachter is dat, waar de bijdrage van ieder nu al verondersteld wordt maximaal te zijn, alleen nog extra resultaat kan worden behaald door samen te werken. Samenwerken voor veiligheid is niets nieuws; dat gebeurt en gebeurde al overal, maar meestal op ad hoc basis. Dat het nu op systematische wijze wordt aangepakt en dat duidelijk wordt gekozen voor één regisseur (de gemeente) is wel winst en op veel plaatsen ook wel nieuw.
GEMEENTE CENTRAAL BIJ IVB
van de regie. Inmiddels blijkt een groot deel
De gemeente heeft de regie als het gaat om
van de gemeenten wel beleid en plannen
veiligheidszaken. Daarover zijn alle betrok-
aan het papier te hebben toevertrouwd.
kenen bij integrale veiligheid het eens. Niet
Implementatie, uitvoering en evaluatie zijn
alle gemeenten lijken even goed te zijn in
dan, na het formuleren van beleid, logische
het voeren van deze regie. Het ministerie
vervolgstappen. De Inspectie OOV focust in
van BZK en de Vereniging van Nederlandse
dit Inspectiebericht op de plaats van de
Gemeenten (VNG) hebben in 2005 samen
politie in IVB, de uitvoering daarvan, de
met het Centrum voor Criminaliteits-
eigen rol in de samenwerking en op de
preventie en Veiligheid (CCV) een project
voordelen die samenwerking tussen
gestart (het Project Veilige Gemeenten
gemeenten biedt voor de politiekorpsen.
(www.projectveiligegemeenten.nl)). Onderdeel van dit project waren allerhande
R I S I COA N A LYS E
handreikingen, voorbeelden en bijeen-
De Inspectie Openbare Orde en Veiligheid
komsten om de gemeenten verder te
(Inspectie OOV) heeft als onderdeel van de
helpen op weg naar goed regisseurschap
jaarlijkse risicoanalyse de 25 regionale
over het integrale veiligheidsbeleid. Tot op
politiekorpsen en het Korps landelijke
heden zijn de initiatieven in het project
politiediensten (KLPD) gevraagd om aan te
vooral gericht geweest op de beleidskant
geven waar zij meenden dat voor hen de
2
belangrijkste knelpunten en risico’s lagen.
aan drie burgemeesters om hen vervolgens
Hoog op de lijst met onderwerpen stond
te interviewen. De burgemeesters Jorritsma
het integraal veiligheidsbeleid en de manier
(Almere, tevens voorzitter van de VNG),
waarop gemeenten hiermee omgaan. De
Meijer (Zwolle, tevens lid van de VNG-
politie zegt soms last te hebben van het
commissie bestuur en veiligheid) en Van
gebrek aan visie, regie en samenwerking
der Tak (Westland, tevens voorzitter van
op dit gebied. De Inspectie heeft daarom
VNG-commissie bestuur en veiligheid)
besloten onderzoek te doen naar de zorg
waren bereid hun medewerking te
die onder de korpsen op dit punt leeft. Het
verlenen. De opmerkingen zijn als aparte
huidige Inspectiebericht is een weerslag
tekstblokken in het verslag opgenomen.
van dit onderzoek, dat zich vooral richt op de manier waarop de politie haar rol bij IVB
DOEL
invult en op de concrete initiatieven die de
Dit Inspectiebericht heeft tot doel de politie
2
korpsen hebben genomen. De Inspectie
en gemeenten te attenderen op effectieve
heeft met dit onderzoek de vraag willen
methoden om een goede invulling van
beantwoorden hoe de politie optimaal kan
hun rol bij IVB te bevorderen en daarmee
bijdragen aan de samenwerking in IVB-
de uitvoering van het integraal lokaal
verband. Vragen die hierbij aan de orde
veiligheidsbeleid te stimuleren; hierbij
komen:
wordt speciaal gekeken naar de mogelijk-
- Hoe gaat de politie ermee om als
heden die de politie tot haar beschikking
gemeenten hun regierol bij het integrale
heeft. Zoals gezegd wordt in het nu volgend
veiligheidsbeleid in onvoldoende mate
relaas IVB vooral bezien door de bril van
oppakken?
de politie.
- Welke initiatieven hebben korpsen genomen om de gemeenten te stimuleren om wél de regierol op te pakken en om de samenwerking bij IVB in het algemeen te verbeteren?
1
- Kan regionale samenwerking tussen
Soms gaat het bij die samenwerking om ketensamenwerking, waarbij het werk van de één input vormt voor het werk van de volgende in de keten
gemeenten bijdragen aan een betere
(politie-officier van justitie-rechter-gevangeniswezen-reclassering); soms
aanpak van integrale veiligheid?
gaat het ook om samenwerken in netwerken. Een ander verschil is dat het bij de ketensamenwerking meestal gaat om een repressieve aanpak en dat bij
R E A C T I E S VA N B U R G E M E E S T E R S
de samenwerking in integrale veiligheid, naast repressie, ook preventie een
Er is in dit onderzoek uitdrukkelijk gekozen voor de politie-invalshoek. Bij een onder-
belangrijk aspect vormt. 2
De Inspectie heeft bij alle regiokorpsen een telefonisch interview afgenomen.
werp als integrale veiligheid gaat het
Er is gesproken met leidinggevenden bij de staf- en beleidsafdelingen, maar
uiteraard om een wisselwerking met
soms ook met leidinggevenden op district- en teamniveau. Met een enkele
gemeenten. Daarom heeft de Inspectie de
uitzondering waren allen belast met beleid en/of uitvoering van de politiële
concepttekst van het verslag voorgelegd
inbreng in het integraal veiligheidsbeleid.
3
Wat er al is geschreven over IVB Na het onderzoek van de Algemene Rekenkamer naar de aanpak van sociale veiligheid op lokaal niveau (2004) is een aantal onderzoeken verricht naar de praktijk van het lokaal integraal veiligheidsbeleid. Hieronder wordt kort ingegaan op een aantal van deze rapporten die het meest in de belangstelling stonden.
LOKALE REGIE UIT MACHT OF
C O M P E T E N T I E S VA N D E
voor de lokale veiligheid de afgelopen jaren
O N M A C H T: O V E R D E I N V U L L I N G
REGISSEUR
steeds meer een gezamenlijke verantwoor-
VA N D E R E G I E R O L
Volgens Partners + Pröpper moet een
delijkheid van politie en andere publieke en
In 2004 beschrijven Partners + Pröpper in
regisseur beschikken over de volgende
private partijen is geworden. Het ontstaan
hun rapport ‘Lokale regie uit macht of
competenties: overzicht hebben over de
van zogeheten lokale veiligheidsnetwerken
onmacht? Onderzoek naar de optimalisering
situatie, verantwoording nemen voor het
geeft daaraan uitdrukking. Van de politie
van de gemeentelijke regiefunctie’ de manier
geheel, gemeenschappelijke beleidslijnen
wordt als vanzelfsprekend verwacht dat
waarop gemeenten hun regierol invullen
uitzetten en samenwerking organiseren.
zij deelneemt aan deze netwerken die op
en de mogelijkheden om de gemeentelijke
Een aanbeveling voor de gemeenten is om
uiteenlopende terreinen zijn ontstaan zoals
regiefunctie te optimaliseren. In het onder-
de lokale regievoering door te lichten en
in woonwijken, op bedrijventerreinen, rond
zoek is een ‘regieconcept’ ontwikkeld. Dit
de onderdelen van de regierol in te vullen.
scholen of in uitgaansgebieden.
concept stelt de rijksoverheid en gemeen-
Aanbevolen wordt om een regietype te
In dit rapport wordt vervolgens een achttal
ten in staat gerichter (interbestuurlijke)
kiezen en daarbij vooraf te bepalen binnen
samenwerkingsverbanden nader onder de
samenwerking te organiseren. Het concept
welke grenzen een ‘integrale aanpak’ zich
loep genomen. Beschreven wordt hoe ze
vraagt een duidelijke focus op een ‘geheel’
afspeelt. Daarnaast bevelen Partners +
in de praktijk ontstaan en functioneren,
en afbakening van de grenzen van de
Pröpper de gemeenten aan om vaker
welke partijen welke rol vervullen, welke
integrale aanpak. Daarnaast draagt het
publieke verantwoording af te leggen en
belemmeringen daarbij optreden en welke
concept bij aan een heldere positionering
om gunstige voorwaarden3 te creëren voor
resultaten worden geboekt. Daarnaast
en realistische verwachtingen bij alle
regievoering.
wordt dieper ingegaan op een aantal meer
partijen.
fundamentele vraagstukken dat hierbij
In het rapport worden verschillende aan-
SAMENWERKEN IN LOKALE
speelt zoals de verdeling van verantwoor-
bevelingen gedaan aan de rijksoverheid en
VEILIGHEIDSNETWERKEN
delijkheden, de regievoering en (grenzen
de gemeenten. Aanbevelingen voor de
In 2004 verscheen ‘Samenwerking en
van) informatie-uitwisseling.
rijksoverheid zijn om te specificeren welk
netwerken in de lokale veiligheidszorg’, een
type regie van de gemeenten verwacht
in opdracht van het programma Politie en
VOORTREKKERSROL POLITIE
wordt en om passende voorwaarden
Wetenschap door het IPIT (Universiteit
ONDER DRUK
hiervoor te creëren. Daarnaast wordt de
Twente) uitgevoerd onderzoek naar het
Het blijkt dat de politie in de praktijk een
rijksoverheid aanbevolen om de balans
functioneren van samenwerkings-
belangrijke voortrekkersrol vervult in lokale
te zoeken tussen centrale aansturing en
verbanden en netwerken in de lokale
veiligheidsnetwerken. Maar die rol komt
lokale autonomie. Ook zijn er aan-
veiligheidszorg. Hierin komt naar voren dat
onder druk te staan als gevolg van de
bevelingen om de rijksregie te verbinden
politie en lokale overheid nauw betrokken
heroriëntatie van de politie op haar kern-
met lokale regie en de coördinerende rol
moeten zijn en blijven bij de lokale veilig-
taken en de resultaatverplichtingen die de
voor het rijksbeleid te versterken.
heidszorg. Geconstateerd wordt dat de zorg
prestatiecontracten opleggen. Tegelijk
4
blijken gemeenten vaak onmachtig om
mogelijkheden en voeren van
Geconstateerd wordt dat de gemeente in
de regierol op zich te nemen. Interne
horizontale regie;
toenemende mate afhankelijk is geworden
verkokering en gebrek aan afstemming en
- expertise/gesprekspartner voor partners
van informele sturingsinstrumenten.
visie zijn daarvoor belangrijke belemmer-
(met name kleine en middelgrote
Redenen hiervoor: het rijk is op veel gebie-
ingen. Het gevolg is dat de samenwerking
gemeenten beschikken niet altijd over de
den meer sturend en prioriteitsstellend
in de lokale veiligheidszorg aan dynamiek
expertise op de betrokken beleids-
gaan optreden en op de beleidsterreinen
en effectiviteit maar ook aan draagvlak
terreinen en op de activiteiten van de
waar de gemeente wél het primaat heeft
dreigt te verliezen. De auteurs concluderen
partners; hierdoor beschouwen partners
gehouden zijn de partners een steviger
dan ook dat om de deelname van bijvoor-
hen niet als gelijkwaardige gespreks-
partij geworden voor de gemeente.
beeld burgers en ondernemers te waar-
partner);
borgen, het nodig is dat zowel politie als
- problematische informatiepositie en
gemeente zich blijven inzetten voor en in lokale samenwerkingsverbanden.
informatie-uitwisseling;
KNELPUNTEN EN S U C C E S FA C T O R E N
- beperkte samenhang binnen gemeente;
De onderzochte gemeenten blijken over
- ontbreken bestuurlijk commitment.
het algemeen voldoende mogelijkheid tot sturing en beïnvloeding te ervaren. Dit
REGIE IN DE UIT VOERING: KNELPUNTEN BIJ DE REGIE
In het rapport worden maatregelen voor-
gebeurt door de inzet van een mix van
Andersson Elffers Felix (AEF) geeft in het
gesteld om gemeenten te helpen bij de
formele en informele instrumenten.
rapport ‘Regie in de uitvoering, een kwestie
vormgeving van hun regierol op het gebied
Soms is de werking van deze mix proble-
van willen, kennen en kunnen. Quick scan
van integrale veiligheid. Deze maatregelen
matisch. Knelpunten die de veiligheids-
knelpunten regierol gemeente bij integrale
liggen op het gebied van regionale samen-
coördinatoren noemen zijn de interne
veiligheid’ (2005) een beeld van de knel-
werking, collegiale toetsing en advisering
afstemming binnen de gemeente en het
punten die gemeenten tegenkomen bij het
(door bestuurders, ambtenaren en experts
ontwikkelen van helder beleid waarin de
vormgeven van hun regierol op het gebied
uit andere gemeenten) en hebben voorts te
diverse doelen en deelfuncties van de
van integrale veiligheid. AEF constateert
maken met het wegnemen van belem-
gemeente zelf worden geïntegreerd.
dat de schaalgrootte van de gemeente van
meringen in rijksbeleid en rijksregelgeving.
Knelpunten die de veiligheidspartners
invloed is op de ernst en omvang van de
noemen zijn dat het gemeentelijke beleid
veiligheidsproblematiek maar ook op de
K N E L P U N T E N S T U R I N G S R E L AT I E S
soms te weinig sturend en consistent is,
aanpak. In kleinere gemeenten is vaker
AEF heeft in 2006 het rapport ‘Knelpunten
dat de regierol zwak wordt ingevuld, er
sprake van een projectmatige aanpak en
horizontale sturingsrelaties gemeenten met
soms te weinig begrip is voor de eigen
ligt het initiatief en zwaartepunt vaker bij
betrekking tot overlast’ uitgebracht.
verantwoordelijkheden en beleidskaders
de politie. Daar is veiligheid ook vooral
Aanleiding voor dit onderzoek waren
van de veiligheidspartners en dat de
een zaak voor de burgemeester en de
signalen van gemeenten dat zij een gebrek
verschillende bestuurders en ambtelijke
ambtenaar met openbare orde in porte-
aan sturingsmogelijkheden en doorzet-
afdelingen niet vanuit één opvatting en
feuille en is de betrokkenheid van andere
tingsmacht ervaren om hun regierol waar
strategie werken.
wethouders en andere diensten/sectoren
te kunnen maken. Het rapport beschrijft
Het rapport beschrijft verder kritische
binnen de gemeente geringer. In grotere
de sturing en de knelpunten tussen de
succesfactoren voor de gemeenten en
gemeenten heeft het veiligheidsbeleid
gemeente en de volgende partners: de
noemt een meer effectieve opzet van de
meestal een meer integraal karakter. Vooral
politie, het OM, het Bureau Halt, de
programmasturing op het terrein van de
voor kleine gemeenten kan samenwerking
Reclassering, de Raad voor de Kinder-
integrale veiligheid, de kern van de
tussen gemeenten een belangrijke bijdrage
bescherming, het Bureau Jeugdzorg,
gewenste verbetering bij gemeenten.
leveren aan integraal veiligheidsbeleid.
de GGD, zorginstellingen, scholen,
Om gemeenten hierbij te ondersteunen
De belangrijkste knelpunten (in willekeurige
welzijnsorganisaties, woningcorporaties,
zou het rijk kunnen zorgen voor betere
volgorde):
horecabedrijven en ondernemingen. In het
informatievoorziening en rolafspraken en
- het ontbreken van een systematische
rapport wordt ingegaan op zowel formele
een stimulering van programmasturing
als informele sturingsinstrumenten.
en de regievoering van de gemeenten.
aanpak; - onvoldoende positionering, profiel en competenties van de veiligheidscoördinator; - het onbenut laten van de sturings-
3
Te denken valt aan voorwaarden als: organiseer een politiek-bestuurlijk mandaat voor de regisseur, formuleer een beperkt aantal ‘leidende’ regiethema’s waarnaar andere beleids- en organisatieonderdelen zich richten, dwing integratie af op basis van de kracht van bestuurlijke én ambtelijke regisseurs, zorg bij uitbesteding van de regierol aan andere partijen voor een deugdelijke opdrachtgever/opdrachtnemerrelatie.
5
Resultaten van het onderzoek op hoofdlijnen
In dit Inspectiebericht komen politiemensen uit de korpsen aan het woord. De bevindingen zijn een weergave van wat zij in de interviews die de Inspectie met hen hield, hebben gezegd. Zij spraken daarbij niet of niet per se namens hun korpsleiding. Het gaat dus om de visie van politiemensen, die vanuit hun kennis, ervaring en betrokkenheid spreken over de rol van politie en anderen bij het integraal veiligheidsbeleid. Dat dit hier en daar een eenzijdig en gekleurd beeld oplevert moge duidelijk zijn. Maar juist zo’n gekleurd beeld kan de discussie versterken over de noodzaak tot samenwerking tussen politie en gemeenten en de rolverdeling op dit vlak.
K E R N TA K E N D I S C U S S I E E N I V B
Ontwikkeling, visie op de politiefunctie’, 2005
gemeente is als regisseur de centrale
Mede door de prestatiecontracten die de
aangegeven dat signaleren en adviseren,
speler en de politie heeft veiligheid als core
korpsen de afgelopen jaren afsloten met de
naast het beschermen van de openbare
business. Beide treffen elkaar regelmatig in
ministers van BZK en Justitie, zijn de korp-
orde, de noodhulp en de opsporing, één
het regionaal college, waar ook het OM is
sen meer gaan plannen en prioriteren. Als
van de kerntaken voor de politie is. Dat
vertegenwoordigd. Ook in de driehoeks-
gevolg daarvan kregen meetbare prestaties
deze visie binnen de regiokorpsen breed
overleggen (regionaal, districtelijk, lokaal)
meer aandacht dan zaken die weliswaar
is opgepakt blijkt overduidelijk uit de
komen burgemeester, officier van justitie
capaciteit vergen maar geen direct meet-
gevoerde gesprekken. Behalve dat de politie
en politie elkaar tegen om te spreken over
baar resultaat opleveren (zoals voorlichting
zich vooral wil richten op de kerntaken,
veiligheidszaken. Zij kunnen worden
en preventie). Uiteraard was men zich in
krijgen gemeenten tegenwoordig steeds
gezien als de ‘vaste spelers’ bij IVB.
politiekringen bewust van het feit dat
meer mogelijkheden om de taken die de
Afhankelijk van de concrete problematiek
zonder aandacht voor preventie de druk
politie niet langer als kerntaak ziet, op
schuiven de brandweer, onderdelen van de
op de politie voor repressief optreden
een andere wijze op te pakken, zoals de
gemeentelijke organisatie, woningbouw-
toeneemt.
bestuurlijke boete of de Wet BIBOB (Wet
verenigingen, welzijnsstichtingen, scholen,
Min of meer gelijktijdig werd de afgelopen
Bevordering Integriteit Beoordelingen
et cetera aan. Uit de gevoerde gesprekken
jaren de zogenaamde ‘kerntakendiscussie’
door het Openbaar Bestuur) en andere
komt naar voren dat de politie ervoor kiest
gevoerd: als de politie in toenemende mate
bestuurlijke middelen.
om vooral de gemeenten aan te spreken om de samenwerking in IVB-verband te
wordt afgerekend op inzet en prestaties zou zij zich moeten richten op de échte
I V B : D E VA S T E S P E L E R S E N D E
verbeteren.
kerntaken en de taken die daar niet onder
WISSELSPELERS
De ‘wisselspelers’ worden uiteraard wel in
vallen zouden dan door anderen moeten
Bij het integraal veiligheidsbeleid zijn vele
concrete projecten aangesproken, maar
worden opgepakt. De Raad van Hoofd-
spelers betrokken. Sommige op ad hoc
dan gaat het om een concrete casus en niet
commissarissen heeft in ‘Politie in
basis en anderen meer structureel. De
over de samenwerking in het algemeen.
4
4
Concrete taken die momenteel door de politie worden of zijn afgestoten zijn: de opvang van mensen met een psychische problematiek, de opvang van dak- en thuislozen, leerplichtzaken, gevonden en verloren voorwerpen, het Politiekeurmerk Veilig Wonen, het keurmerk veilig ondernemen, het verkeersexamen voor het lager onderwijs, voorlichting op scholen, tegengaan verloedering, verbetering openbare ruimte, aanpak overlast hangjongeren, handhaving gemeentelijke vergunningen.
6
GOOD PRACTICE
Leiden Een voorbeeld van goede afstemming van Mevrouw Jorritsma constateert dat
Alle drie de burgemeesters gingen
in het begin, toen Almere net bezig
in op de problemen om binnen de
was met IVB, de politie nog wel eens als
gemeentelijke organisatie integraal te
vinden in Leiden. Daar functioneert een
een externe partner werd gezien. In haar
gaan werken aan veiligheid. Een goede
veiligheidsstaf van alle leidinggevenden
optiek klopt dat niet: de politie hoort,
coördinatie op bestuurlijk niveau wordt
alleen al door de gezagsrelatie, tot de
door allen als essentieel beschouwd. De
interne spelers.
heer Van der Tak kende in Rotterdam
terschap van de burgemeester, die de
indertijd de bestuurlijke vijfhoek, de heer
strategische beslissingen neemt en het
Meijer heeft gezorgd dat er een bestuur-
‘programma veiligheid’ vaststelt.
WELKE GEMEENTEN ZIJN SUCCESVOL BIJ IVB? Voor een succesvol integraal veiligheidsbeleid blijkt een gemeente, althans in de ogen van de gesproken politiefunctionarissen, aan drie voorwaarden te moeten voldoen: - er is affiniteit met integraal veiligheidsbeleid bij zowel gemeentelijke bestuurders als bij gemeentelijke ambtenaren; - de gemeente zet voldoende capaciteit in voor het IVB, waarbij het naast kwantiteit ook gaat om capaciteit van voldoende (hiërarchisch) niveau; - er moet sprake zijn van voldoende ernstige (objectief dan wel subjectief) veiligheidsproblematiek in de gemeente.
van de relevante diensten onder voorzit-
lijke stuurgroep kwam en ziet het als zijn taak om te sturen op de persoonlijke ver-
Daaronder is het ambtelijk netwerk veilig-
houdingen in de samenwerking. ‘Het helpt
heid dat op operationeel niveau werkt.
daarbij als je de mensen laat werken aan
Het programma veiligheid heeft een pro-
de 80% van de zaken waar ze het over eens zijn, en niet aan de 20% waarover ze
grammadirecteur en een eigen begroting.
het niet eens kunnen worden’. Mevrouw
Naast een goed werkende structuur, een
Jorritsma: ‘Almere heeft een IVB-program-
burgemeester die veiligheid belangrijk
ma en dit wordt naar beneden geëscal-
vindt en een verantwoordelijk ambtenaar
eerd. Iedere verantwoordelijke binnen de gemeentelijke organisatie wordt aange-
van afdoende niveau, gebruikt Leiden ook
sproken op zijn of haar verantwoordelijk-
IVAB (Integrale veiligheidsaanpak betrok-
heid voor veiligheid. Almere heeft een
kenen), een methode van werken waarbij
afdeling OOV die niet alleen voor de burgemeester werkt maar voor de hele gemeente.’
gezamenlijk het probleem wordt geanalyseerd, vooraf heldere afspraken worden gemaakt en achteraf wordt geëvalueerd.
Zonder een gedreven burgemeester of een enthousiaste coördinator wordt het lastig
Lang niet alle gemeenten zijn goed in
om een goed functionerend integraal
integraal werken. De politie signaleert dat
veiligheidsbeleid van de grond te krijgen.
bijna overal sprake is van verkokering:
IVB verpietert dan.
afdelingen en bestuurders die langs elkaar
Dat geldt ook als de gemeente niet vol-
heen werken. Juist een onderwerp als
doende mensen van voldoende niveau en
veiligheid ligt vaak niet bij één afdeling of
invloed inzet om het integraal veiligheids-
bij één bestuurder op het bord. Daarom
beleid te coördineren; soms gebeurt dit uit
moet de samenwerking binnen de gemeente
noodzaak omdat de gemeente te klein is,
worden georganiseerd. De politie vergeet
maar dat is niet altijd het geval. Sommige
wel eens dat veiligheid vele kanten heeft
gemeenten, vaak de kleinere plattelands-
die elk onder een andere bestuurder
gemeenten, kennen geen ernstige veilig-
(burgemeester of wethouder) vallen. Als de
heidsproblemen. En bij het ontbreken
politie dan zaken doet met de burgemeester
van problemen wordt de animo om te
kan het wel eens stuk lopen op een
investeren in IVB merkbaar minder.
het bestuurlijk en ambtelijk overleg is te
>>> wethouder die er niet bij betrokken is.
7
zonodig handhavend optreden.
KLEINE GEMEENTEN EN GROTE GEMEENTEN In de genoemde onderzoeken werd het al gesignaleerd: er is verschil tussen grote en kleine gemeenten bij het invullen van de regierol bij IVB. Eén van de politiemedewerkers was erg stellig over het onderscheid tussen groot en klein: ‘voor het voeren van een hoogwaardige regie heb je minimaal 40 á 50 duizend inwoners nodig, dat is een kritische ondergrens’. Het beeld dat uit de gesprekken komt is dat grote gemeenten over het algemeen beter zijn in het maken van beleid, het plannen en in de bestuurlijke kant; de kleinere gemeenten lijken juist goed te zijn in de uitvoering, ze pakken concrete problemen op een concrete manier aan.
Mevrouw Jorritsma is van mening dat grote gemeenten best de kleinere buurgemeenten mogen helpen. En dan mag het ook nog wat kosten: grote gemeenten moeten ook in dat opzicht een beetje groot zijn. Wel is het zo dat de kleine gemeenten, als ze meeliften, vaak wel inspanningen moeten leveren op organisatorisch vlak. Met de constateringen in dit onderzoek dat er een zekere minimumgrootte noodzakelijk is voor een goed IVB, is mevrouw Jorritsma het eens; meer in het algemeen vindt ze dat je voor de meeste onderwerpen wel een minimum gemeenteomvang nodig hebt. En de trend naar grotere gemeenten is gaande;
Juist als het gaat om het delen van informatie heeft de politie een speciale positie. De politie beschikt doorgaans over veel relevante informatie als het gaat om veiligheid en openbare orde en is hierover vaak beter geïnformeerd dan de gemeente zelf. Daarbij gaat het zowel om harde informatie uit de informatiesystemen die de politie gebruikt, als om zachte informatie waarover de (wijk-) agent beschikt op basis van zijn of haar dagelijkse ervaringen. De bereidheid bij de politie om informatie te delen neemt gestaag toe, mede omdat men zich meer en meer bewust wordt van het feit dat de geleverde informatie de gemeente kan aanzetten tot daden.
in de tussentijd is het goed als binnen het regionaal college wordt samengewerkt,
Kleine gemeenten hebben doorgaans kleine problemen. ‘En als een kleine gemeente eens wel een groot probleem heeft, kijkt ze steevast richting politie’. Tegenwoordig reageert de politie steeds zakelijker op zo’n verzoek: laat de gemeente eerst maar zorgen dat het de zaken zelf op bestuurlijk en preventiegebied voor elkaar heeft.
dat onderling de helpende hand wordt uitgestoken, dat wordt afgekeken bij de
De burgemeesters menen dat de
buren, maar ook dat door naming en
politie door in een vroeg stadium
shaming de achterblijvers worden
informatie te verstrekken (aan wijken,
gestimuleerd serieus aan de slag te gaan
gemeenten en binnen het regionaal
met IVB.
college) een belangrijke bijdrage kan
Ook de heer Van der Tak meent dat voor
leveren aan een tijdige preventieve aan-
een goede IVB een zekere massa nodig is.
pak door de gemeente.
In een regio met voornamelijk kleine plattelandsgemeenten ontbreekt volgens
HOE KIJKT DE POLITIE AAN TEGEN
VEEL BEL ANG VOOR DE POLITIE
de politierespondent, de sense of urgency
D E RO LV E R D E L I N G B I J I V B ?
Was de politie tot in het recente verleden
voor IVB. ‘Het gaat daar vaak om kleine
Alle korpsen geven aan dat de gemeente de
de belangrijkste verantwoordelijke voor
problematieken die ook nog eens vanzelf
centrale rol hoort te spelen in de gehele
de lokale veiligheid, tegenwoordig zijn de
oplossen. Als er toch eens wat is, trommelt
beleidscyclus (maken van beleid, uitvoering
rollen anders verdeeld en is de gemeente
de burgemeester de politie wel op’. Het is
en monitoring/evaluatie), terwijl de rol van
degene die de regie voert of deze in ieder
een beeld waarin er niet echt sprake is van
de politie beperkt zou moeten blijven tot
geval zou moeten voeren. De politie heeft
beleid en nog minder van implementatie
het delen van informatie, signaleren en
uiteraard wel veel belang bij een goed lopend
of uitvoering.
adviseren, stimuleren en aanjagen en
integraal veiligheidsbeleid. Het maakt het
8
politiewerk beter planbaar en uitvoerbaar.
uitwisseling, maken van afspraken en leren
taken/onderwerpen over te dragen aan
De politie hoeft dan immers niet nodeloos
van elkaar. De politie heeft hier ook baat bij:
de gemeente, zoals voorlichting op
handhavend en reactief op te treden als
het kan immers leiden tot een bepaalde
scholen en de uitvoering van het Politie-
zaken, door het achterwege blijven van
mate van uniformering in de aanpak van
keurmerk Veilig Wonen. Uit de interviews
preventieve maatregelen, (dreigen te)
IVB en dat is voor de politie voordelig.
blijkt dat dit niet zonder slag of stoot gaat.
escaleren. Het is daarom niet verwonderlijk
Gemeenten pakken dit kennelijk niet altijd
dat de politie al het mogelijke doet om
De politie organiseert in één van de regio’s
vanzelf op. Keerzijde is soms ook dat de
goede IVB-samenwerking te stimuleren.
jaarlijks een conferentie met de burge-
politie nog te veel blijft hangen aan een
De politie gebruikt hierbij haar ‘sterke’
meesters (het regionaal college), aangevuld
taak die eigenlijk niet meer door de politie
kanten, te weten de goede kennis- en infor-
met het management van politie, de hoofd-
gedaan zou moeten worden. Lesgeven op
matiepositie, de uitvoeringsgerichtheid
officier en de gebiedsofficieren van het OM.
scholen, maar ook bepaalde taken van de
(speler op lokaal niveau) en de positie als
Dat is tevens een goede gelegenheid om
wijkagent zijn voor de betrokken agenten
speler op regionaal niveau.
basisafspraken te maken over samen-
een ‘kindje van de politie’, waar ze maar
Juist door deze kwaliteiten kwam de politie
werking bij veiligheid.
met moeite afstand van kunnen doen.
in het verleden steeds in de coördinerende en regisserende rol terecht. De huidige
AANJAGER VOOR HET
omslag van regisseur naar invloedrijk speler in IVB is daarom voor alle partijen soms een lastige.
S C H R I J V E N VA N I V- P L A N N E N Is de politie van mening dat zij zelf nogal eens initiatief moet nemen voor overleg over IVB, de burgemeesters
A A N PA S S E N B E L E I D S C Y C L I Het in de tijd gelijkschakelen van de beleidscycli van de politie en de gemeenten voorkomt enerzijds onderlinge afstemmingsproblemen en, door de afhankelijkheidsrelatie, zorgt het er tevens voor dat beide elkaar scherp houden. In de regio IJsselland heeft het project integrale veiligheid hiervoor een stroomschema ontwikkeld waarin de beleidscycli op elkaar zijn afgestemd; men werkt volgens deze systematiek en is er tevreden over.
tonen een beeld waar het initiatief juist sterk bij de gemeenten ligt. Zij zijn begonnen met het integraal veiligheidsbeleid en de politie is daarbij aangeschoven. Soms is het daarbij even zoeken wie het beste met wie in overleg kan, op wijkniveau, gemeenteniveau? De inrichting van de organisatie bij de politie en bij de gemeenten sluit niet
In veel regio’s is de politie de drijvende kracht achter het schrijven van de IVplannen. In één regio neemt de politie de collegeprogramma’s door op het thema veiligheid en spreekt de gemeenten daarop aan. In een andere regio wordt door de politie ook de kwaliteit van de IV-plannen bekeken (bijvoorbeeld of de afspraken meetbaar zijn). In de Gemeentewet is wel geregeld dát er plannen moeten komen, maar over de kwaliteit ervan zegt dit nog niets.
altijd naadloos op elkaar aan. Praat een burgemeester met een districtschef of met de teamchefs? Belangrijk is in ieder geval dat de lijnen kort zijn.
‘De politie zou de gemeenten aan de hand moeten nemen en het vervolgens beetje bij beetje overdragen. Prioriteren op het gebied van IVB zouden gemeenten en
S T I M U L E R E N VA N O V E R L E G In veel regio’s zorgt de politie ervoor dat de
politie samen moeten doen. Zo worden
lokale IV-coördinatoren met enige regel-
A A N J A G E R VA N C O N C R E T E
gemeenten gedwongen om erover na te
maat bij elkaar komen. Hierdoor blijft IVB
PROJECTEN
denken’. De politie in één van de regio’s
onder de aandacht en is er gelegenheid tot
De politie probeert ook heel concrete
heeft aan de gemeenten uitgelegd hoe ze
>>> 9
Over het fenomeen veiligheidshuis zijn de
een veiligheidsanalyse kunnen uitvoeren.
keling. Duidelijk is dat het hier
De gemeenten doen dit nu en ze vragen
gaat om een strikt operationele
hiervoor nu ook structureel de benodigde
(en niet zozeer beleidsmatige)
gegevens op bij de politie.
vorm van samenwerking en zo is het ook bedoeld. Wel
VEILIGHEIDSHUIZEN
wordt gesignaleerd dat het
In veiligheidshuizen worden medewerkers
succes van de veiligheidshuizen
uit de justitieketen, maar steeds meer ook
stimulerend, als een katalysator,
van de hulpverleningsinstanties, samen
werkt op andere vormen van
gehuisvest, zodat de feitelijke samen-
IVB-samenwerking.
werking en het gezamenlijk overleg over
Veiligheidshuizen lijken
cliënten beter kan worden georganiseerd.
daarmee zowel operationeel
In zogenaamd casusoverleg wordt bepaald
als qua voorbeeldfunctie voor
wat de beste integrale aanpak is voor een
samenwerking een succesvol
cliënt. Veiligheidshuizen worden alom
initiatief, dat inmiddels al in
gezien als een bijzonder positieve ontwik-
zo’n twintig gebieden werkt.
burgemeesters enthousiast. Het is een mooi voorbeeld van hoe op een concrete manier invulling kan worden gegeven aan integraal werken aan veiligheid. De heer Meijer ziet als grootste toegevoegde waarde van het veiligheidshuis de betere afstemming en samenwerking tussen het justitiële en het zorg circuit. Hij benadrukt dat het heel belangrijk is om ontwikkelingen als het Centrum voor Jeugd en Gezin, het Stedelijk Kompas en het veiligheidshuis goed op elkaar af te stemmen, want in feite beogen ze hetzelfde, namelijk het aanpakken van concrete zorgvragen en het verminderen van concrete overlast. Mevrouw Jorritsma ziet een ontwikkeling waarbij het veiligheidshuis, een initiatief vanuit de hoek van Justitie, steeds meer iets van de gemeente zal gaan worden. Er schuiven steeds meer partners aan.
GOOD PRACTICE
Brabant Noord: IV-power De regiopolitie Brabant Noord werkt al enige jaren met POWER, een methode waarin het maken van afspraken, verantwoorden, afrekenen, maar ook verbeteren en stimuleren worden gecombineerd. Dit gebeurt in power-sessies waarin de districts- en diensthoofden zich publiekelijk moeten verantwoorden over hun werk en de al dan niet behaalde resultaten. De politie heeft de POWER-systematiek nu ook toegepast bij de samenwerking in het kader van integrale veiligheid. Opdrachtgever voor het project is het regionaal college. Daaronder is een stuurgroep Integrale Veiligheid werkzaam, bestaande uit de korpschef, het OM en enkele burgemeesters. IV-Power is bedoeld om elkaar aan te spreken op gemaakte afspraken en op de vraag wat elk van de betrokkenen bijdraagt aan de veiligheid. Het idee is dat de burgemeester van een gemeente alle betrokken leidinggevenden, publiekelijk, bevraagt over de prestaties en de gemaakte afspraken. Naast alle relevante gemeentelijke diensten zijn ook welzijnsorganisaties, woningbouwverenigingen, politie en OM hierbij aanwezig. In principe vinden de bijeenkomsten tweemaal per jaar plaats, waarbij zo veel mogelijk wordt aangesloten bij de gemeentelijke beleidscyclus. Cruciaal is een sterke burgemeester. Deze bereidt zich, ondersteund door de Power-projectleider, voor door een analyse te maken van aangeleverde cijfers. De strategisch leidinggevenden worden geadviseerd om zich gezamenlijk voor te bereiden op de power-sessie. IV-power is daarom, naast een methode voor verantwoording, ook een stimulans voor het verzamelen van informatie en voor samenwerking. Een IV-power-sessie wordt afgesloten met het maken van nieuwe afspraken. De kracht van IV-power schuilt in het publiekelijke karakter ervan.
10
IVB en de rol van de politie De integrale aanpak van problemen van veiligheid waarbij de gemeente als regisseur van de lokale veiligheidszorg is aangewezen heeft geleid tot een verbreding van de taken van de politie. De politie is niet langer alleen de sterke arm van de overheid. De politie moet nu op lokaal niveau samenwerken met anderen. Waar vroeger vaak steevast voor een repressieve aanpak werd gekozen, wordt vandaag de dag ook gekeken of een bestuurlijke, bouwkundige of preventieve aanpak soelaas kan bieden bij een veiligheidsprobleem. De rol binnen IVB verandert daardoor voor iedereen, ook voor de politie.
VERKEER ALS VOORBEELD
Hieronder komt een aantal invalshoeken
organisatie plaatsvindt. De wijze waarop
Bryan Rookhuijzen, korpschef in Limburg-
aan bod die mogelijk een bijdrage kunnen
verschilt van korps tot korps.
Noord en portefeuillehouder voor gebieds-
leveren aan dit evalueren van de eigen rol.
gebonden politiezorg in de Raad van Hoofdcommissarissen, schetst hiervan een
D E O R G A N I S AT I E VA N H E T
beeld en gebruikt daarvoor het voorbeeld
INTEGRALE VEILIGHEIDSBELEID
van verkeershandhaving. Toen voor het
De korpsen hebben de organisatie en
eerst het kruisen van twee wegen tot ver-
beleidsvorming over het algemeen op
keersproblemen leidde, reageerde de politie
dezelfde wijze georganiseerd. Het regionaal
daarop door zelf ter plaatse het verkeer te
korpsbeleidsplan is vaak leidend; in dit plan
gaan regelen. Later werd naar een meer
zijn ook de landelijke afspraken (door de
efficiënte oplossing gezocht en werden ver-
regio nader ingevuld) opgenomen. Aan de
keerslichten geplaatst. In eerste instantie
hand van dit plan vindt in de driehoeks-
werd de overtreding van het doorrijden
overleggen een vertaling plaats naar de
door rood weer persoonlijk door een agent
onderliggende niveaus (regio-, districts- en
vastgesteld. Na enige tijd deed de flitspaal
teamniveau). Op ieder van deze niveaus
zijn intrede om dat werk te doen. Nog weer
worden aanvullende afspraken gemaakt
later werd binnen de gemeente besloten
met lokale partners. Afwijken in positieve
om een rotonde aan te leggen en snelheids-
zin (de politie levert meer) mag natuurlijk
beperkende verkeersdrempels. Duidelijk is
altijd, afwijken in negatieve zin (de politie
dat zowel de aanpak van een probleem als
komt de afspraken dan niet na) uiteraard
degene die ‘over het probleem gaat’ in de
niet. Het speerpunt van de feitelijke uit-
loop der tijd kan verschuiven. De bood-
voering ligt bij de teams en de districten.
schap is dat ook de politie haar eigen rol
Duidelijk is dat beleidsvorming en het
steeds moet evalueren.
maken van afspraken op alle niveaus in de
De heer Van der Tak kijkt terug op zijn Rotterdamse ervaringen als wethouder. Hij is van mening dat een integrale aanpak (in Rotterdam zaten burgemeester, officier van justitie, korpschef, wethouder veiligheid en, afhankelijk van het onderwerp een wethouder met een andere portefeuille, om de tafel als het om het veiligheidsvraagstuk ging) erg belangrijk is, naast een goede methode om de problematiek in de wijk in kaart te brengen en heldere afspraken over wat men met het beleid wil bereiken (outputdoelstellingen). Maar bovenal is het volgens de heer Van der Tak belangrijk dat de gemeente doorzettingsmacht heeft (zoals in Rotterdam de stadsmariniers); dat is cruciaal. Ook belangrijk was volgens hem dat Rotterdam een gebiedsgebonden aanpak combineerde met een persoonsgebonden aanpak; dat werkt.
11
staan de politie meestal aan het dweilen
D E K WA L I T E I T E N VA N D E P O L I T I E Alle korpsen geven aan dat informatie verzamelen, analyseren en presenteren, signaleren en adviseren en het aanjagen van de veiligheidspartners als de belangrijkste bijdrage van de politie in IVB verband te zien. De korpsen zouden graag zien dat de taken ‘informatie verzamelen’ en het ‘aanjagen’ gezamenlijk door politie en gemeenten worden opgepakt. Signaleren en adviseren ervaren ze in de praktijk als een min of meer exclusieve politietaak.
De heer Van der Tak ziet de afgelopen tien jaar een ontwikkeling bij de politie van vooral repressief naar meer preventief. De politie heeft nadrukkelijk geen regisserende rol, maar moet
De korpsen vinden dat de regierol met betrekking tot IVB echt bij de gemeente moet liggen. De gemeente kan deze rol in de ogen van de korpsen vervullen door het maken van beleid en het formuleren van concrete plannen met heldere prioriteiten.
De politie ervaart mede daarom sterk de verplichting om te zorgen dat IVB goed functioneert, geeft daar ook rekenschap van en spreekt geregeld de andere partners aan.
vooral signaleren en adviseren. De regie ligt bij de gemeente of bij het regionaal college, waarin alle burgemeesters binnen een regio zijn vertegenwoordigd. Ook mevrouw Jorritsma ziet een verschuiving van een reactieve politie naar een preventieve; ze vindt dat de politie in een steeds eerder stadium gesignaleerde
POLITIE AAN DE VOORKANT
kan gaan.
problemen zou moeten melden bij de gemeente, zodat de gemeente maatregelen kan nemen. De heer Meijer sluit daarbij aan door te benadrukken dat de wijkagenten, met alle informatie die zij uit de wijken aandragen, erg belangrijk zijn in de integrale preventieve aanpak.
Daarnaast vinden de korpsen dat de
Het sterke verantwoordelijkheidsgevoel is ook een reden waarom de politie ‘aan de pan blijft hangen’ en ‘het’ zelf maar blijft doen. Om verantwoordelijkheid over te kunnen dragen moet er sprake zijn van voldoende vertrouwen dat de verantwoordelijkheid ook wordt opgepakt. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen wordt genoemd als een project waarbij dit niet echt gebeurt. De gemeenten nemen hierin niet hun verantwoordelijkheid of komen gemaakte afspraken hierover niet na. De gevolgen zijn snel merkbaar: waar dit project niet wordt opgepakt komt beduidend meer woninginbraak voor.
gemeente zelf verantwoordelijk is voor de
De korpsen geven aan dat ze vaak toch
evaluatie van de plannen. Kortom, de
MA AR OOK POLITIE ALS SLUITSTUK
maar informeel de regie blijven voeren
politie ziet voor zichzelf een rol vooral aan
Als de gemeente (naar de zin van de politie)
omdat zij nu eenmaal de informatie en
de voorkant van het IVB-traject (signaleren
onvoldoende invulling geeft aan de regierol
de handhavers leveren.
en adviseren, informeren en aanjagen) en
bij integraal veiligheidsbeleid heeft de
voor de gemeenten een rol die het gehele
politie hier last van: de politie springt dan
POLITIE EN GEMEENTERAAD
traject van IVB beslaat (beleid maken,
in de gaten die vallen vanwege de
Was het vroeger gebruikelijk voor de politie
prioriteren, aanjagen, evalueren en moni-
- 24-uurs functie die ze heeft;
om uitsluitend ‘zaken te doen’ met de
toren). Als het gaat om de daadwerkelijke
- de grote loyaliteit van de politie;
burgemeester, tegenwoordig richt de politie
uitvoering en het elkaar aanspreken op het
- de gegroeide gewoonten en
zich meer en meer ook tot de gemeente-
nakomen van samenwerkingsafspraken
verwachtingen.
raad. Als de raad naar aanleiding daarvan
zijn, als het aan de politie ligt, alle IVB-
‘Je moet je daarbij wel de vraag stellen of de
vragen of eisen gaat stellen aan de burge-
partners in beeld. De politie ziet vaak als
politie, alleen omdat het de enige instantie
meester op het gebied van veiligheid, wordt
een van haar sterke punten de uitvoerings-
is die 24 uur per dag bereikbaar is, in alle
het onderwerp geagendeerd. De politie heeft
gerichtheid: het is dus niet verwonderlijk
gevallen voldoende deskundig is (denk
dan aan de gemeenteraad een partner.
dat de politie in de praktijk geregeld het
bijvoorbeeld aan de opvang van psychisch
voortouw neemt bij de uitvoering van
gestoorde mensen)’.
Een van de respondenten uit een korps: ‘Als
concrete projecten gericht op de veiligheid.
Feit blijft dat als de kraan open blijft
politie moet je de gemeenteraad actief
12
benaderen’ (‘sleurwerk' van agenten en
worden toegepast in de andere gemeenten.
politiechefs, het benadrukken van de geza-
helpen door zelf duidelijke keuzes te maken om bepaalde dingen niet (meer) te doen.
menlijkheid en het (met feiten en cijfers)
B A S I S PA K K E T E N P L U S PA K K E T
Belangrijk is dan wel dat de politie duidelijk
inzichtelijk maken van de problematiek). De
Bij veel regio’s is er sprake van een ‘basis-
maakt dat ze, zonodig, de gemeenten wel
politie kan met conferenties, presentaties of
pakket’ aan politiezorg dat de gemeenten
op weg wil helpen bij het oppakken van
workshops voor gemeenteraden duidelijk
wordt aangeboden (in principe de nood-
deze taken.
maken waarom IVB ook voor gemeenten
hulp en gebiedsgebonden politiezorg). Als
een belangrijk onderwerp is.
de gemeenten daar bovenop extra inzet
De boodschap is duidelijk: als de gemeente
van de politie wensen zullen ze een ‘plus-
vandaag de dag iets van de politie verlangt,
De heer Meijer vindt de inhoud van het Inspectiebericht erg herkenbaar. Wat hij niet herkent zijn de opmerkingen over agenten die op eigen initiatief rechtstreeks met de gemeenteraad spreken. Hij acht dat bestuurlijk niet zuiver. Over de rol van de politie merkt mevrouw Jorritsma op dat de politie binnen het regionaal college de rol van duwer en trekker aan ‘onwillige’ gemeenten kan hebben, maar dan het liefst via de korpsbeheerder. De politie moet niet de rol op zich nemen van zeggen: ‘… en nu moet gemeente X maar eens dit of dat gaan doen’. Zulke zaken zouden via de korpsbeheerder moeten lopen, dat is strategisch beter.
pakket’ moeten aanvragen. De politie
betekent dit óók iets voor de mate van
stelt daarbij wel vaak als voorwaarde dat
inspanning van de gemeente. Het aanbieden
dit alleen kan worden aangevraagd als er
van een basis- en pluspakket is daarmee
bij de gemeente sprake is van een goed
ook een drukmiddel.
lokaal integraal veiligheidsbeleid. Deze aanpak is ook goed te combineren met de
D E K O S T E N D E B A AT
noodzakelijke discussie tussen politie en
De politie wil graag samenwerken met
gemeente over de vraag wat de gemeenten
anderen in het belang van de veiligheid;
zelf leveren voor het oplossen van de
voorwaarde is daarbij dat de éigen doel-
gevoelde problemen. Als de gemeente zelf
stellingen van de politie uiteindelijk wel
niets doet, waarom zou de politie dan wel
moeten worden gehaald. Aan de andere
extra capaciteit inzetten?
kant zijn de korpsen vaak bereid om te
Het omgekeerde komt ook wel voor: korp-
investeren, wetend dat de kost voor de
sen die, op onderdelen, weigeren verdere
baat uit gaat. Het kan daarbij gaan om
inspanningen te doen, als de gemeente
investeringen in geld of capaciteit.
haar verantwoordelijkheid niet oppakt of
Anderzijds laten de korpsen zich ook van
zelfs dreigen om de politie-inzet te vermin-
hun ‘berekenende kant’ zien: ze bieden,
deren bij onvoldoende inspanning van de
zoals gezegd, de gemeenten een basispakket
gemeenten.
aan politiezorg en alleen als de gemeenten van hun kant (vooral preventie en regie/
Een andere vorm van pluspakket: in een
beleid) inzet tonen, levert de politie een
R E G I O N A L E A A N PA K
regio wil men ‘flex-teams’ oprichten met
‘pluspakket’ aan politiediensten.
Binnen het regionale college wordt snel
capaciteit op districtsniveau. De burge-
duidelijk als een van de gemeenten het
meesters en officier van justitie in het district
GEEN DOEL OP ZICH
onderwerp veiligheid laat liggen en zich
hebben de zeggenschap over het toekennen
Samenwerken is voor de politie geen doel
niet aan de afspraken houdt. Een burge-
van die capaciteit. Het gaat in dit geval
op zich. Het algemene beeld is dat samen-
meester wordt binnen het college dan
om 3% van de sterkte. Inzet kan alleen
werken er op gericht moet zijn dat inspan-
hierop aangesproken. Daarnaast biedt het
gebeuren op basis van een IV-plan en met
ningen van de politie en inspanningen van
regionaal college een platform voor die
instemming van alle burgemeesters.
de andere IVB-partners elkaar versterken.
burgermeesters die bereid zijn oplossingen
Bij het nemen van verantwoordelijkheid
Voor haar gevoel levert de politie op het
aan te dragen zodat die ook kunnen
voor IVB door gemeenten kan de politie
gebied van veiligheid nu al een maximale
>>> 13
GOOD PRACTICE
Groningen: proactieve veiligheidsadviezen bij het ontwerpen van nieuwe bedrijventerreinen Omdat stedenbouwkundige ontwerpers en de afdeling ruimtelijke plannen van de gemeente Groningen behoefte bleken te hebben aan concrete adviezen op het gebied van veiligheid bij het ontwerpen van nieuwe bedrijventerreinen, is door de regiopolitie Groningen een ‘proactief veiligheidsadvies bij het ontwerpen van nieuwe bedrijventerreinen’ opgesteld. Het gaat met name om aspecten die tijdens planvorming en schetsfase van een nieuw bedrijventerrein meegenomen kunnen worden binnen het totale concept. Door in een zo vroeg mogelijk stadium rekening te houden met verschillende veiligheidsaspecten op het gebied van sociale veiligheid kan immers veel narigheid voorkomen worden. Het totale advies heeft betrekking op verschillende veiligheidsaspecten die relevant zijn voor bedrijventerreinen. Te denken valt aan de wegen, de parkeervoorzieningen, de bewegwijzering, cameratoezicht, verlichting en ruimtelijke inrichting. Voorbeelden van adviezen zijn: Creëer zo min mogelijk toegangswegen rondom een bedrijventerrein, om te voorkomen dat criminelen snel weg kunnen. Of, zorg voor duidelijke eenduidige bewegwijzering en plaats vroegtijdig straatnaamborden. Dit zorgt ervoor dat meldingen gericht aan de meldkamer van de hulpdiensten binnen komen en er snel hulp geboden kan worden.
Het totale advies is vrijwel geheel door het college van B&W van Groningen overgenomen en het heeft inmiddels een vaste plek binnen het parkmanagement gekregen.
inspanning. Alleen met de andere partners
gesignaleerde gevaar dat de politie zich, in
partners zijn nogal wisselend. Het meest
kan het resultaat nog worden versterkt. Het
het kader van de kerntakendiscussie, zou
positief zijn de korpsen over de samen-
geheel is dan meer dan de som der delen.
terugtrekken uit het integraal veiligheids-
werking met gemeenten op bestuurlijk
Het voordeel dat de politie hiervan heeft, is
beleid en de daarbij gebruikte netwerken,
niveau, bureau Halt, scholen, woning-
dat er minder ongepland en reactief door
lijkt daarom niet erg reëel.
corporaties, welzijnsinstellingen en
de politie hoeft te worden opgetreden,
Echter, samenwerken moet niet betekenen
ondernemers. Een meer neutrale ervaring
waardoor de politie meer planmatig en
dat de politie automatisch het merendeel
hebben de korpsen met de gemeente in
effectief te werk kan gaan bij het uitvoeren
van de inzet moet leveren, enkel omdat ze
operationeel opzicht, met het Openbaar
van het werk. Andersom, als de andere
een openingstijd hanteert van 24 uur per
Ministerie, de GGD en de burgers. Er is
partners niet voldoende ‘leveren’, bestaat
dag en zeven dagen per week.
geen organisatie waarmee de korpsen een
het risico dat zaken uit de hand lopen en
‘Als samenwerking niet van de grond komt
overwegend slechte ervaring hebben.
dat die dan uiteindelijk bij de politie
moet dat niet betekenen dat de politie, om
terecht komen. De politie heeft dus het
welke reden dan ook, verantwoordelijk-
Afbreukrisico’s zijn onderlinge verschillen
meeste baat bij een goede samenwerking
heden van anderen dan maar weer zelf op
in beschikbare capaciteit en budget,
en heeft bovendien het meeste last van
zich neemt.’
verschil in prioriteit, motivatie, belangen
het ontbreken van goede samenwerking.
en jargon, het al dan niet willen delen van
Goede samenwerking is de politie
E R VA R I N G E N M E T PA R T N E R S
kennis en informatie en verschil in
daarom wel wat waard. Het hier en daar
De ervaringen van de korpsen met IVB-
bestuurlijke sensitiviteit.
14
TA K E N E R B I J , TA K E N E R A F Europees gezien is er een veranderend beeld aan het ontstaan over de wijze waarop strafrecht kan worden ingezet. Strafrecht wordt niet meer alleen gezien
Samenwerking tussen gemeenten bij IVB voordelig
als het ultimum remedium, maar ook als een manier om pro actief een bijdrage te leveren aan een veilige samenleving. De Nederlandse veelplegersaanpak is in dit verband een goed voorbeeld: een veelpleger kan zo voor een relatief klein vergrijp worden veroordeeld tot een relatief hoge vrijheidsstraf. Deze ontwikkeling roept de vraag op wat dit concreet betekent voor de positie van de politie op het IVB-speelveld. De omgekeerde ontwikkeling is ook gaande.
Veiligheidsbeleid richt zich vaak op lokale problemen. Elke gemeente wordt geconfronteerd met eigen veiligheidsproblemen. Wat in de ene gemeente een probleem is, hoeft dat in een andere gemeente niet of veel minder te zijn. Niettemin kan het nuttig zijn dat gemeenten binnen een regio onderling samenwerken op het terrein van het IVB. Voor de politie, die regionaal is georganiseerd, levert dit vaak grote voordelen op.
Problemen die tot voor kort exclusief langs justitiële weg werden aangepakt, worden steeds meer ook op andere wijze benaderd. De gemeente heeft bijvoorbeeld met de Wet BIBOB in de hand ook de mogelijkheid om, Van der Tak: In de regio Haaglanden
al dan niet gecombineerd met een justitiële
DIVERSE VORMEN
inzet, de prostitutie in de gemeente aan te
In iets meer dan de helft van de regio’s is
pakken. De gemeente heeft daarmee een
volgens de politie sprake van een vorm
andere positie en een andere rol gekregen,
van samenwerking tussen gemeenten op
een rol die het mogelijk maakt om bepaalde
het terrein van IVB. Deze onderlinge
problemen meer aan de voorkant aan te
samenwerking kan zich in diverse vormen
pakken.
voordoen. Zo kan er sprake zijn van een
Ook de inzet van gemeentelijke handhavers
gezamenlijk, regionaal veiligheidsplan.
kan hier worden vermeld. Daarbij kunnen
Daarnaast kan er sprake zijn van districte-
gemeenten, binnen de gestelde kaders, ook
lijke vooroverleggen, IVB-stuurgroepen
REGIONALE SAMENWERKING EN
gebruik maken van particuliere beveiligings-
of IVB-werkgroepen. Heel praktisch kan
D E R O L VA N H E T R E G I O N A A L
diensten.
de samenwerking tot uiting komen in de,
COLLEGE
Kortom, in het verband van IVB zijn er
in de regio gevestigde, veiligheidshuizen.
De politie gebruikt met enige regelmaat
ontwikkelingen die ervoor zorgen dat
Een ander voorbeeld van praktische
het overleg in het regionaal college om de
de politie er taken bij krijgt, maar ook
samenwerking geeft de regio Gelderland-
burgemeesters op hun verantwoordelijk-
ontwikkelingen die ervoor zorgen dat de
Zuid: hier is door drie (kleinere) gemeenten
heden als IVB-regisseurs te wijzen. Dit kan
politie taken kwijtraakt omdat anderen die
gekozen voor het gezamenlijk aanstellen
op verschillende manieren gebeuren. De
taken, al dan niet op een andere manier,
van een IV-ambtenaar. De ervaringen
meest simpele is het agenderen van IVB-
gaan invullen.
hiermee zijn positief.
onderwerpen voor het overleg. Ook is het
is de veelplegersaanpak door de politie regionaal ontwikkeld en ingevoerd. Dit is een goed voorbeeld van een onderwerp waar de politie het voortouw had en waar veel partners een bijdrage aan moeten leveren.
>>> 15
mogelijk om, zoals in Flevoland, het regio-
Politie Twente stuurt aan op uniformiteit:
project, de aanpak van vrijplaatsen of een
naal college (gemeenten, politie en OM)
via het Regionaal college is er nu een
alcoholmatigingsproject.
enthousiast te maken voor een convenant
regionale visie op IVB vastgesteld en er zijn
Nog een andere vorm van samenwerking
waarin afspraken worden gemaakt over
regiobrede projecten die worden getrokken
is als kleine gemeenten hun ‘zorg’ op
gemeenschappelijke doelen, samenwerking
door burgemeesters. Ook bestaat er een
verschillende gebieden (bijvoorbeeld de
en uniformering alsmede een collegiale
platform van alle IVB-ambtenaren in de
capaciteit van toezichthouders) kunnen
toetsing van het gevoerde IV-beleid.
regio. Hierin worden taken en aandachts-
inkopen bij een grote gemeente.
Soms worden binnen het regionaal college
gebieden onderling verdeeld. Hier hebben
IVB-onderwerpen verdeeld: de ene
vooral de kleinere gemeenten baat bij.
gemeente werkt een monitoring-systeem
In sommige regio’s is wel sprake van onderling overleg, maar nog niet echt van
uit, de ander maakt een opzet voor de
VEILIGHEIDSREGIO NIET
praktische samenwerking. Het overleg blijft
BIBOB-aanpak en weer een ander maakt
GEBRUIKT VOOR SOCIALE
dan bijvoorbeeld beperkt tot het onderling
een implementatieplan voor de overgang
VEILIGHEID
uitwisselen van ervaringen. Een stap verder
van het Politiekeurmerk Veilig Wonen
De ontwikkeling van de veiligheidsregio
gaat het overleg als er ook sprake is van
van de politie naar de gemeenten. De
wordt door de korpsen niet aangegrepen
onderlinge beleidsafstemming, bijvoorbeeld
uitgewerkte plannen en opzetten worden
om daarin, naast zaken als rampen-
op het gebied van het coffeeshopbeleid.
dan aangeboden aan de collega-
bestrijding en crisisbeheersing, ook IVB-
Op die manier kan een waterbedeffect
gemeenten. Ook kunnen binnen het
onderwerpen onder te brengen. Een enkele
(vermindering van de last in één gemeente
Regionaal college afspraken worden
regio heeft wel eens met de gedachte
leidt tot extra last in een buurgemeente) in
gemaakt over een uniforme hantering
gespeeld, maar heeft dit idee inmiddels
de regio worden voorkomen.
van regels en aanpakken.
weer laten varen.
Veiligheidsproblemen kunnen heel divers zijn. Zo vraagt in de zomermaanden de route naar Zandvoort die door drie verschillende gemeenten gaat, met ieder zeer
Samenwerking tussen gemeenten
Mevrouw Jorritsma is stellig tegen
bij de aanpak van veiligheid wordt
het onderbrengen van het integraal
door alle drie de burgemeesters als
veiligheidsbeleid bij de veiligheidsregio.
positief gezien. De rol van het regionaal
De veiligheidsregio is er voor rampen en
college is daarbij belangrijk. Zo kan het
crises en IVB hoort bij de gemeente.
beleid gezamenlijk worden ontwikkeld en
Binnen de regio is het regionaal college
kan uniformering in werkwijze plaats-
het correcte overleg voor IVB. Voor de
vinden. Onderkend wordt dat dit ook
heer Meijer is dit niet zo vanzelfsprekend.
voor de politie handig is. Toch blijft de
Hij meent dat wellicht in de toekomst IVB
afstemming tussen gemeenten in de
wel onderwerp van gesprek kan zijn
praktijk een lastig punt. De burgemeester
binnen de veiligheidsregio.
van een grote gemeente heeft daarin een
buren, druk uit te oefenen, etc.
V E R P L A AT S I N G S E F F E C T E N Volgens de meeste regiokorpsen is samenwerking voor alle gemeenten waardevol. Het beleid van de ene gemeente leidt immers vaak tot verplaatsingseffecten; samenwerking met andere gemeenten is dan nodig. Ook is samenwerking vooral voor kleine gemeenten handig, omdat zij niet alles alleen kunnen. Vaak is het zo dat
bijzondere taak, bijvoorbeeld door het steunen en stimuleren van de kleine
eigen belangen, om een integrale aanpak waarbij meer gemeenten zijn betrokken.
kleine gemeenten niet te maken hebben
CONCRETE PROJECTEN
met alle problemen waar een grote
Door gemeenten wordt vaak samengewerkt
gemeente mee geconfronteerd wordt, maar
in specifieke projecten, zoals een BIBOB-
de kleine gemeente kan bij samenwerking
16
GOOD PRACTICE
dan op een ander onderdeel (bijvoorbeeld
kleinere gemeenten zijn van
de inhuur van expertise) weer profiteren.
mening dat de problematiek zich bij hen niet voordoet. Ook
Noord- en OostGelderland: NOG veiliger
KENNIS DELEN
kan het zijn dat een kleinere
Het gebruik maken van elkaars kennis
gemeente bevreesd is om bij
In de regio Noord- en Oost-Gelderland wordt tussen
en expertise en het samenwerken op de
samenwerking invloed en regie
de gemeenten intensief samengewerkt. Via de
thema’s die voor elke gemeente spelen, zijn
op het grote proces te verliezen.
vaak de belangrijkste argumenten voor
In plaats van te bepalen wordt
samenwerking tussen gemeenten. Van
ze dan een deel van het geheel.
voortgang van dit samenwerkingsproject beschreven.
grotere gemeenten wordt daarbij wel een
Een andere reden kan zijn dat
De doelstelling van het project NOG Veiliger is om
soort loyaliteit verwacht, omdat voor deze
door gemeenten gevreesd wordt
gemeenten de noodzaak tot samenwerking
dat de kosten van samenwer-
vaak minder wordt gevoeld.
king hoog zullen zijn, terwijl de
Eén van de geïnterviewden verwoordde de
baten dan nog niet bekend zijn.
noodzaak tot samenwerking aldus: ‘als
gezamenlijke website www.nogveiliger.nl wordt de
veiligheidsvraagstukken in de regio aan te pakken door de samenwerking tussen gemeenten en hun veiligheidspartners te versterken. Bijzonder is dat de betrokkenen geld voor bovenlokale aanpakken bij
gemeente moet je er rekening mee houden
Voor ambtenaren in kleine
dat je in een regionaal verband zit en dat
gemeenten kan het lastig zijn
bepaalde zaken niet ophouden bij jouw
om met een gespecialiseerde,
gemeentegrens’.
ervaren en voltijds met IVB bezig zijnde ambtenaar uit een
elkaar leggen.
Noord-Holland Noord
JUIST GEEN SAMENWERKING
grote gemeente in gesprek te
Daar waar geen sprake is van samenwer-
gaan en zich daarbij ‘staande
king tussen gemeenten, kan dit veroorzaakt
te houden’.
De regio Noord-Holland Noord heeft een regionaal
worden door een verschil in prioriteiten of
Samenwerking kan ook bewust
platform Integrale Veiligheid waarin alle IVB-ambte-
doordat de gemeenten geen onderlinge
door gemeenten worden afge-
gemeenschappelijkheid ervaren. Sommige
houden vanwege politiek
gemeenten vinden het lastig een ‘stukje
heikele punten, bijvoorbeeld
beleid bespreken, behoeften inventariseren en
autonomie’ los te laten.
bij cameratoezicht (gemeenten
regionale afspraken maken. Daarnaast bestaat een
doen hierbij uit principieel oog-
naren van de 26 gemeenten informatie uitwisselen,
aantal werkgroepen voor thema’s waarin ambtenaren
Het kan voorkomen dat gemeenten in een
punt niet mee) of bij het beleid
regio bewust samenwerking met andere
ten aanzien van drankketen
gemeenten op het IVB-gebied afhouden
(de gekozen aanpak is voor een
regionaal beleid. Ook functioneert er een selectie uit
(overigens weet in een derde van de
gemeente te weinig liberaal).
het regionaal college als Permanente Commissie
regio’s de politie niet of dit ook gebeurt).
en bestuurders samen voorstellen ontwikkelen voor
(zeven burgemeesters), deze commissie bekijkt de
De bereidheid tot samenwerking kan bij
OVER HET ALGEMEEN
gemeenten om diverse redenen afwezig zijn.
TOCH POSITIEF OVER
voortgang op het gebied van samenwerking in IVB-
Gemeenten kunnen het betreffende onder-
SAMENWERKING
verband. De opzet in deze regio wordt ondersteund
werp als een ‘eigen’ onderwerp zien. Een
In het algemeen worden als
grote gemeente kan van mening zijn de
voordelen van regionale
kleinere gemeenten niet nodig te hebben,
samenwerking genoemd:
door een programmabureau en een gezamenlijke website www.integraleveiligheidnhn.nl.
>>> 17
GOOD PRACTICE
- voordelen voor de kleine gemeenten;
Gemeenten zouden bijvoorbeeld
- sluit aan op het ‘organisatieniveau’ van
meer kunnen samenwerken op het
veel van de partners in IVB; - gemeenten controleren elkaar onderling/
thema jeugdoverlast of bijvoorbeeld
Flevoland: convenant en collegiale audit
gezamenlijk toezicht kunnen houden. De politie heeft een kwaliteitssysteem in
blijven beter bij de les. Alle regiokorpsen zijn van mening dat
Een ander voordeel voor de politie
onderlinge samenwerking tussen
als gemeenten gezamenlijk de
gemeenten op het terrein van IVB vele
bestuurlijke aanpak van criminaliteit
voordelen voor de politie oplevert.
oppakken is dat daarmee het politie-
korpsen schrijven periodiek een zelfevaluatie,
Zo is er sprake van meer uniformiteit
apparaat wordt ontlast.
die wordt geaudit door een team bestaande
tussen de gemeenten in de aanpak van
Of zoals één van de geïnterviewden
problemen. Er kan sprake zijn van een
het verwoordde: ‘Het voordeel voor de
meer eenduidige regelgeving (APV)
politie is dat we daardoor minder het
en het stelt de politie in staat om een
gevoel hebben er alleen voor te staan,
officieren van justitie. Na de audit wordt het
regionale strategie te bedenken. Als het
als schrobputje van de samenleving.
korps ook bezocht door een visitatiecommissie.
beleid regionaal is afgestemd, kan de
Het is gewoon lekkerder dweilen als
politie gemakkelijker afspraken maken,
je weet dat ondertussen iemand de
omdat ze te maken heeft met minder
kraan probeert te repareren’. Een
genomen om een dergelijke methodiek ook
gesprekspartners. De slagkracht wordt zo
ander voordeel is dat door keten-
voor het IV-veld te gebruiken.
vergroot. Tevens wordt een versplintering
samenwerking en maatwerk we
van inzet voorkomen. Daar waar de units
werkelijk aan de voorkant van de
van een regiokorps al onderling samen-
problematiek komen. Op lange
werken, is ook een goede samenwerking
termijn gaan het aantal incidenten,
Ministerie waarin afspraken zijn gemaakt over
tussen de gemeenten gewenst. Dat levert
aangiften en de criminaliteitscijfers
verbetering van de onderlinge samenwerking
ook meer wederzijds begrip op.
hierdoor omlaag.
gebruik waarbij aangesloten wordt bij het INK (Instituut Nederlandse Kwaliteit)-model. De
uit leidinggevenden uit collega-korpsen, aangevuld met bijvoorbeeld burgemeesters en
De regiopolitie Flevoland heeft het initiatief
Dit heeft geresulteerd in een convenant tussen de zes gemeenten, de politie en het Openbaar
en resultaten op het gebied van veiligheid, in zowel repressief als preventief opzicht. Tevens verplichtten de partijen zich om mee te werken aan een collegiale audit, gericht op de ontwikkeling en de invoering van integrale veiligheid. De audits zijn met enthousiasme en succes uitgevoerd. Algemene verbeter- of ontwikkelpunten (zoals de ontwikkeling van een veiligheidsmonitor) die hieruit naar voren kwamen zijn door individuele gemeenten opgepakt en uitgewerkt en vervolgens aangeboden aan de collega-gemeenten. Deze positieve ervaring heeft er echter tot op heden nog niet toe geleid dat het convenant na afloop is verlengd.
18
Reactie Bryan Rookhuijzen Als portefeuillehouder Gebiedsgebonden
Het rapport laat duidelijk vooruitgang zien.
Politie ben ik blij met dit Inspectiebericht en
Zowel bij gemeenten, die steeds vaker
Er wordt door de Raad van
de daarin beschreven resultaten. In de aanpak
beschikken over integraal veiligheidsbeleid,
Hoofdcommissarissen een format
van veiligheidsproblemen spelen vele partijen
als bij de politie. Zo wordt geconstateerd dat
voor de politiële wijkscan ontwikkeld.
een rol en is de gemeente cruciaal. De gemeente
de bereidheid bij de politie om informatie te
De wijkscan Criminaliteit en Overlast is
is als enige in staat om daadwerkelijk regie te
delen toeneemt. Ook wordt geconstateerd
een verzameling van informatie gerela-
voeren op een brede aanpak van onveiligheid.
dat de politie graag vanuit haar signalerende
teerd aan de politionele kerntaken. In de
In veel gevallen zal daarbij integraal veilig-
en adviserende taak wil bijdragen. In dat
wijkscan wordt een gebied in kaart
heidsbeleid nodig zijn.
verband wil ik wijzen op de ontwikkeling van
gebracht door hetgeen dat zich in dat
de landelijke wijkscan Criminaliteit en
gebied bevindt en afspeelt – zoals
Uit het onderzoek blijkt dat de gemeenten in
Overlast. Dit instrument zal de komende tijd
geschiedenis, ligging, verkeer, bewoners-
toenemende mate integraal veiligheidsbeleid
door steeds meer politiekorpsen worden
samenstelling, bebouwing, voorzienin-
maken en dat de politie steeds meer verwacht
gebruikt. Zo krijgen gemeenten op uniforme
gen, aandachtspunten in de buurt en toe-
dat de gemeente die rol neemt. De politie is nu
wijze informatie over de onveiligheid in een
komst – te beschrijven.
minder regisseur en meer speler in dit veld en
gebied en het beeld van de gebiedsteams over
dat is een goede ontwikkeling. De veiligheid in
de mogelijke aanpak daarvan.
Nederland kan alleen substantieel verbeteren
Op basis van de wijkscan kan onderbouwd worden aangeven wat er moet gebeuren
als alle partijen gezamenlijk zich inzetten in
Een kernelement in het rapport dat mij
in de wijk in het kader van de veiligheid.
de aanpak van onveiligheid. Vaak kan een
bijzonder aanspreekt is de notie van weder-
Verder kan er op tactisch en strategisch
integraal veiligheidsbeleid daarbij helpen,
kerigheid. Partijen zetten zich gezamenlijk
niveau beter worden geprioriteerd en kan
soms volstaan gezamenlijke acties gericht op
in voor veiligheid en hun inzet is afhankelijk
de capaciteit beter worden afgestemd.
een specifiek probleem. Het is van belang dat
van de inzet van de ander. In het rapport
de politie zich daarbij richt op die activiteiten
wordt een aantal instrumenten beschreven
die haar kerncompetenties raken, zonder
die in het land worden gebruikt als uitwerking
overigens een rigide positie over taken en
van deze notitie, bijvoorbeeld de zogeheten
kerntaken in te nemen. Partijen moeten
plusoptie. Ook wordt aangegeven dat het niet
Bryan Rookhuijzen
samen kijken wat het probleem is en wie er
invullen van die wederkerigheid direct zicht-
Korpschef Limburg-Noord,
in een bepaald geval aan kan bijdragen om
baar is in de veiligheid in een gebied, zoals
Portefeuillehouder RHC Gebieds Gebonden
dat op te lossen.
blijkt uit het niet invullen van de verantwoor-
Politie
delijkheid voor Politiekeurmerk Veilig Wonen.
Succesfactoren IVB genoemd door politie en burgemeesters VOORBEREIDING
• Geregisseerde taakverdeling.
AFSPRAKEN EN ELKAAR
• Pas beginnen als alles rond is.
• Het elkaar ruimte geven en niet alles te
AANSPREKEN OP HET (NIET)
• Gezond verstand gebruiken en niet alleen focus op theorieën en modellen.
strak willen regelen. • Keuzes maken en aangeven wat écht belangrijk is.
PL ANNEN, ROL- EN
• Realisme.
TA A K V E R D E L I N G
• Planmatigheid: betere aansluiting
• Iedere deelnemer aan IVB kent zijn rol en respecteert de (rol van een) ander. • Heldere en concrete plannen maken. • Een goed omschreven taakverdeling.
N A K O M E N H I E R VA N • Het elkaar aanspreken op verantwoordelijkheden en professionaliteit. • Harde en concrete afspraken maken en zonodig elkaar hierop aanspreken.
van politieplanning op gemeentelijke
• Elkaar bevragen en scherp houden.
planning.
• Snelheid in besluitvorming en uitvoering.
• Jaarplanningen e.d. (de beleidscycli) lopen parallel.
19
SAMENWERKING/GEZAMENLIJKHEID • Het inzien van het gezamenlijk belang. • Een goede motivatie hebben voor samenwerking.
• De partners die niet langer de ‘traditionele’ verwachting hebben dat de politie het toch wel doet als het er op aankomt. • Men realiseert zich dat de politie zich
• Gezamenlijke prioriteiten en een gezamenlijke doelstelling hebben. • Het ontwikkeltraject IVB gezamenlijk doorlopen. niet te weinig).
de gemeente dat concreet en meetbaar is geformuleerd.
verschillende werelden.
• Gemeenten die niet te veel in sectoren
bestuurlijk gevoel bij het aanspreken van
tussen gemeentelijke diensten. bij de gemeente (bijvoorbeeld: de porte-
U R G E N T I E B E S E F E N M O T I VAT I E • De kleine en grote driehoek moeten de noodzaak kunnen zien.
5-mentaliteit.
denken / voldoende samenwerking • Een praktische portefeuilleverdeling
• Vraag je af wat het belang is van de • De partners hebben geen 9 tot
papieren beleid, ook in actie te komen. • Een kwalitatief hoogwaardig IV-plan van
gemeente op het beleid. Dat zijn
gemeenten op hun rol.
ander om samen te werken aan IVB.
• De bereidheid bij gemeenten om naast
in deze richt op de uitvoering en de
• De politie heeft genoeg politiek-
• De juiste partners aan tafel (niet te veel,
DE GEMEENTE
feuilles veiligheid en jeugd bij dezelfde wethouder). • Als de gemeente niet haar autonomie
• Het ontstaan van veiligheidshuizen.
• Motivatie bij de uitvoeringsorganisaties.
gebruikt als excuus om niet samen te
• Regionale aanpak van BIBOB.
• De wil/passie om iets voor elkaar te
werken.
• Gemeenten die op elkaar lijken qua
krijgen bij IVB.
• De gemeenten hebben een balans
grootte, problematiek, werkcultuur en betrokkenheid.
gevonden tussen regionalisering en
RESPECT EN VERTROUWEN
eigenbelang.
• Elkaar serieus nemen en vertrouwen.
R E G I E R O L VA N D E G E M E E N T E E N
• Een goede sfeer.
HET GEMEENTEBESTUUR
DE REGIO
• Elkaar succes gunnen.
• Op bestuurlijk niveau niet alleen
• Leiderschap: bestuurlijk en ambtelijk. • De regie bij één persoon die allen kan aanspreken: de IVB-coördinator. • Competente mensen in de functie van
praten over structuren, maar ook over inhoudelijke thema’s, resulterend in
INVESTEREN IN IVB • Dat men durft te investeren in IVB. • Dat men zich realiseert dat ‘de kost voor de baat uit gaat’.
IVB-coördinator. • Een IV-ambtenaar in de gemeente op een ‘voldoende’ (zware) positie.
van burgemeester en wethouders.
• Enthousiasme en de bereidheid risico’s te nemen hebben.
bestuurlijke slagkracht.
R O L VA N D E P O L I T I E
• (Persoonlijk) commitment van het bestuur / besef van veiligheid bij
• Gebruik maken van de regionale • Het regionaal college optimaal benutten.
concrete afspraken. • Een goede afstemming in de colleges
bestuurders.
I N F O R M AT I E V O O R Z I E N I N G • Goede informatievoorziening.
FINANCIEN
• Het niet te veel op je ‘eigen’ informatie
• Voldoende financiën.
zitten.
• De juiste rol voor de politie van signaleren
POLITIEK
en adviseren (enerzijds vindt de politie
E VA L U AT I E
dat de gemeente de regie moet hebben,
• Evalueren.
• Het ontbreken van grillige politieke besluitvorming, het vasthouden van de
anderzijds vindt de politie dat zij er zelf
gekozen prioriteiten, kiezen voor een
het meeste verstand van heeft).
heldere lijn en een lange adem.
Dit Inspectiebericht is een uitgave van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV) van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Bezoekadres: Juliana van Stolberglaan 148, 2595 CL Den Haag Postadres: Postbus 20011, 2500 EA Den Haag Telefoon: (070) 426 62 61 Fax: (070) 426 65 13 Website: www.ioov.nl
COLOFON Samenstelling en redactie: Inspectie Openbare Orde en Veiligheid Vormgeving: Grafisch Buro van Erkelens, Den Haag ISSN 1874-9992 Dit Inspectiebericht is te downloaden van www.ioov.nl. Meerdere exemplaren zijn op aanvraag te verkrijgen
20
