POLITICOLOGENETMAAL 2006

POLITICOLOGENETMAAL 2006 18 en 19 mei 2006 in het Novotel DEN HAAG Centrum

Nederlandse Kring voor Wetenschap der Politiek Politologisch Instituut

Organisatie: Kees Aarts Universiteit Twente Janine van der Woude Universiteit Twente

Peter Thijssen Universiteit Antwerpen

Uitnodiging Bij deze nodigen de Nederlandse Kring voor Wetenschap der Politiek en het Politologisch Instituut u van harte uit voor deelname aan het Politicologenetmaal 2006. Het Politicologenetmaal – dat traditiegetrouw 24 uur duurt – is bedoeld voor: a) wetenschappers b) de zogeheten ‘praktijkpoliticologen’ c) aankomende wetenschappers; gevorderde studenten, aio’s en oio’s in Nederland en AAPs in Vlaanderen Het etmaal biedt politicologen de gelegenheid hun onderzoek te presenteren, kennis te nemen van onderzoek van collega’s, kennis te nemen van nieuw onderzoek, plannen te bespreken voor toekomstig onderzoek en samenwerking met collega’s tot stand te brengen. Praktijkpoliticologen hebben op het etmaal de gelegenheid kennis te nemen van actuele ontwikkelingen in de politicologie. Ook kunnen zij de wetenschappers hun ervaringen uit de praktijk voorhouden. Voor beide groepen geldt: praktijk en theorie kunnen elkaar versterken. En: de persoonlijke contacten kunnen een extra impuls krijgen. Het zwaartepunt van het etmaal ligt bij de hieronder genoemde workshops en de daarin ingebrachte papers. Men kan met en zonder paper aan het etmaal deelnemen. Diegenen die een paper willen inbrengen, moeten hierover tijdig contact opnemen met de directors van de voorgestelde workshops. De voertaal van het etmaal is, behoudens enkele werkgroepen, het Nederlands, maar ook bijdragen in het Engels zijn welkom. Vlaams-Nederlandse samenwerking Dit Politicologenetmaal is, net als de voorgaande jaren, een gezamenlijk Nederlands en Vlaams evenement. De organisatie ligt dit keer wederom in handen van de NKWP. Na twee jaar positieve ervaring op Vlaamse bodem, zal in 2006 het etmaal weer in Nederland plaatsvinden: de lokatie is in Den Haag. Wat Nederlandse en Vlaamse politicologen gemeen hebben, zijn de beoefening van de wetenschap der politiek, de Nederlandse taal en de bij onder meer ECPR, APSA en IPSA opgedane ervaring dat grensoverschrijdende samenwerking stimulerend kan werken.

Praktijkpoliticologen Politicologen die werkzaam zijn in de beroepspraktijk als bijvoorbeeld ambtenaar, journalist, voorlichter of onderzoeker worden van harte uitgenodigd deel te nemen aan het politicologenetmaal. Om de universitaire politicologen kennis te laten maken met de ervaringen van politicologen in de praktijk en andersom is er geen aparte werkgroep voor praktijkpoliticologen georganiseerd. Praktijkpoliticologen kunnen aan het hele etmaal deelnemen, maar ook alleen op de donderdag of op de vrijdag. Als u kiest voor het laatste, raden wij u aan contact op te nemen met de directors van een voor u interessante workshop voor het meer definitieve programma van de werkgroep, zodat u uw deelname daarop kunt afstemmen. We wijzen er graag nogmaals op dat de inbreng van een paper geen voorwaarde is voor de deelname aan een workshop.

1

Locatie en overnachting Het etmaal vindt plaats in het Novotel Den Haag Centrum. Dit hotel is gesitueerd in het centrum van Den Haag, recht tegenover het Binnenhof, op loopafstand van het Centraal Station. De workshops, de plenaire sessie, de borrel, de lunches en het diner vinden allemaal plaats in het hotel. De deelnemers die wensen te overnachten kunnen dat ook in het Novotel doen.

Belangrijke data:

Uiterlijk 3 maart 2006

Indienen van papervoorstellen bij de betreffende workshop directors (per e-mail)

Uiterlijk 14 april 2006

Aanmelding voor deelname door bijgevoegd inschrijfformulier en betaling deelnamekosten

Uiterlijk 28 april 2006

Inleveren van papers

2

Programma Donderdag 18 mei 2006 12.00 – 13.30

Ontvangst en inschrijving van de deelnemers in het hotel Broodjeslunch

12.30 – 13.30

Ledenvergadering NKWP (open voor iedereen)

13.30 – 14.45

Plenair panel

14.45 – 15.15

Plenair: uitreiking prijzen

15.15 – 16.00

Koffiepauze en inchecken hotel

16.00 – 17.30

Workshops: eerste sessie (parallelle groepen)

17.30 – 18.00

Koffiepauze

18.00 – 19.30

Workshops: tweede sessie

19.30 – 20.00

Aperitief

20.00

Diner

Vrijdag 19 mei 2006 Ontbijt in het hotel 09.00 – 10.30

Workshops: derde sessie

10.30 – 11.00

Koffiepauze

11.00 – 12.30

Workshops: vierde sessie

12.30

Lunch en afsluiting

Het plenaire panel op donderdag zal in de vorm van een publieksdebat worden gewijd aan het thema “Vertrouwen van burgers in politici”. Het thema is mede ingegeven door de gemeenteraadsverkiezingen die in Nederland dan zijn gehouden, en in Vlaanderen (op 8 okt ober) nog zullen plaatsvinden. De sprekers worden nog bekend gemaakt.

3

Workshops Dit jaar worden er 10 workshops aangeboden. Uitgebreidere toelichting per workshop staat achteraan in deze uitnodiging. 1.

Politieke filosofie in de praktijk Roland Pierik ([email protected]) Ingrid Robeyns ([email protected])

2.

Het vertoog van politieke partijen Paul Lucardie ([email protected]) Hilde Coffe ([email protected])

3.

‘Accountability in a global age’: politieke verantwoording in moderne tijden Sofie Staelraeve ([email protected]) O.J. Tans ([email protected]) Carl Devos ([email protected])

4.

Politiek cynisme en politiek wantrouwen: twee zijden van eenzelfde medaille? Dries Verlet ([email protected]) Henk Dekker ([email protected]) Peggy Schyns ([email protected])

5.

2006: Nieuw vertrouwen én nieuw elan in de lokale politiek? Peter Castenmiller ([email protected]) Herwig Reynaert ([email protected])

6.

The Limits of Transnational Neo-Liberalism: Contradictions of Regional Integration in the New American Century Dries Lesage ([email protected]) Henk Overbeek ([email protected])

7.

Methodology matters Benoît Rihoux ([email protected]) Barbara Vis ([email protected]) Catherine Netjes ([email protected])

8.

Verklarende benaderingen van overheidsprestaties Wouter van Dooren ([email protected]) Peter Hupe ([email protected])

9.

Europa: waarheen, waarvoor en waardoor? Instituties, actoren en beleid Steven van Hecke (vanaf 1/2/2006: [email protected]) Harmen Binnema ([email protected])

10. De dilemma’s van de hedendaagse politieke partij Sam Depauw (sam. [email protected]) Stefaan Fiers ([email protected]) André Krouwel ([email protected])

4

Voor de workshops zijn vier sessies van elk circa twee uur beschikbaar. Informatie over doel en inhoud van de afzonderlijke workshops vindt u hieronder. U wordt uitgenodigd uw voorstel voor een paper te zenden naar de workshop directors (uiterlijk 3 maart 2006). De workshop directors zullen zo snel mogelijk reageren op de papervoorstellen, zodat u weet wat van u verwacht wordt. U kunt zich via het bijgevoegde inschrijfformulier tot uiterlijk 14 april 2006 inschrijven bij het congressecretariaat. Let op! Ook als u een papervoorstel heeft ingediend bij de workshop directors, dient u zich afzonderlijk aan te melden bij het congressecretariaat. Medio april krijgen allen die zich hebben aangemeld de lijst van namen en adressen van de deelnemers aan de workshop van hun keuze. U wordt gevraagd uw paper uiterlijk 28 april 2006 te distribueren onder uw workshopdeelnemers (per e-mail of post).

Deelnamekosten Uw deelnamekosten dienen vóór 28 april 2006 te zijn voldaan. Deelnemers uit België kunnen hun inschrijfgeld overmaken op het rekeningnummer 979-2795315-71 van het Politologisch Instituut. Deelnemers uit Nederland kunnen hun inschrijfgeld overmaken op girorekening 564 563 van de Vereniging Nederlandse Kring voor Wetenschap der Politiek in Amsterdam. U kunt kiezen uit vijf arrangementen: 1) volledige deelname aan het etmaal met logies; 2) volledige deelname met gedeelde logies (tweepersoonskamer); 3) volledige deelname zonder logies; 4) deelname alleen op donderdag incluis diner; 5) deelname alleen op vrijdag incluis lunch. Verder zijn er twee prijsklassen. De ene klasse is bedoeld voor leden van de Kring (Nederland), resp. abonnees van Res Publica (België), alsook studenten. De andere klasse, voor wie hogere prijzen gelden, omvat de overigen. U kunt zich altijd aanmelden als lid van de NKWP of abonnee van Res Publica. Formulieren zijn te verkrijgen via de webpagina van de Kring (www.politicologie.nl) of de website van Res Publica (www.respublica.be). Ook nieuwe leden van de Kring of nieuwe abonnees van Res Publica krijgen het goedkopere tarief bij deelname aan het etmaal. Indien u zich onverhoopt vóór 14 april afmeldt, worden geen kosten in rekening gebracht. Indien afmelding geschiedt na 14 april maar vóór 2 mei, wordt een deel van het verschuldigde bedrag in rekening gebracht. Indien u zich na 2 mei afmeldt, wordt het hele bedrag in rekening gebracht.

5

De kosten voor het Politicologenetmaal 2006 zijn:

Volledige deelname met logies (eenpersoonskamer) Volledige deelname gedeelde logies (tweepersoonskamer) Volledige deelname zonder logies Deelname donderdag incl. diner Deelname vrijdag incl. lunch

Leden van de NKWP, abonnees van Res Publica en studenten € 280,-

Overigen

€ 225,-

€ 265,-

€ 195,€ 155,€ 100,-

€ 235,€ 185,€ 130,-

€ 330,-

Studenten die willen deelnemen worden er op gewezen dat de meeste universiteiten fondsen hebben die hen ondersteunen voor deelname aan een wetenschappelijk congres. Workshop directors of stafleden van het eigen instituut kunnen worden gevraagd om een verklaring af te geven over het wetenschappelijk karakter van het etmaal ter ondersteuning van dergelijke aanvragen. Studenten, aio’s, oio’s en AAP’s kunnen achteraf een beroep doen op het studenten en AIO-fonds van de NKWP voor een tegemoetkoming van € 50,- in de etmaalkosten. In hun congresmap vinden zij hiervoor een formulier.

Organisatie Voor meer informatie met betrekking tot de workshops kunt u contact opnemen met een van de coördinatoren: Kees Aarts Universiteit Twente Faculteit Bedrijf, Bestuur en Technologie Capaciteitsgroep Politicologie en Onderzoeksmethoden (POLMT) Postbus 217 7500 AE Enschede, Nederland Tel. +31 (0)53 489 3251 Fax +31 (0)53 489 2159 Email: [email protected]

Peter Thijssen Univers iteit Antwerpen Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen Departement Politieke Wetenschappen Stadscampus Prinsstraat 13 B-2000 Antwerpen, België Tel. +32 (0)3220 4304 Fax +32 (0)3220 4301 Email: [email protected]

Voor vragen met betrekking tot de inschrijving, het verblijf en het programma kunt u zich richten tot: Janine van der Woude Universiteit Twente Faculteit Bedrijf, Bestuur en Technologie Capaciteitsgroep Politicologie en Onderzoeksmethoden (POLMT) Postbus 217 7500 AE Enschede, Nederland Tel. +31 (0)53 489 3270 Fax +31 (0)53 489 2159 Email: [email protected] 6

Informatie over de Workshops Workshop 1:

Politieke filosofie in de praktijk

Roland Pierik, Universiteit van Tilburg ([email protected]) Ingrid Robeyns, Universiteit van Amsterdam ([email protected]) Vele theorieën uit de hedendaagse politieke filosofie zijn noodzakelijkerwijze abstract en geformuleerd in algemene termen. Daarom wordt soms (ten onrechte) de indruk gewekt dat deze theorieën los staan van de werkelijkheid. Het tegendeel is waar, want deze theorieën kunnen ook bijdragen aan het bestuderen van zeer concrete maatschappelijke problemen. Dit kunnen zeer uiteenlopende problemen zijn, zoals de morele legitimiteit van het asielbeleid, aspecten van integratie van etnische minderheden, intergenerationele rechtvaardigheidsvraagstukken, de rechten van mentaal gehandicapten, de wenselijkheid van positieve discriminatie, gender-ongelijkheden in betaalde en onbetaalde arbeid, ethische vragen over het gedrag van ondernemingen, de beloningsstructuur op de arbeidsmarkt, de legitimiteit van WTO-akkoorden, of de wenselijkheid van een toegenomen marktwerking en meer nadruk op persoonlijke verantwoordelijkheid in het sociale beleid. Voor deze werkgroep zoeken wij een aantal papers die elk een concreet hedendaags politiek probleem analyseren met behulp van een specifieke politieke theorie, of principes en inzic hten uit de politieke filosofie. Wij nodigen ook bijdragen uit die analyseren hoe en waarom sommige toepassingen niet kunnen geanalyseerd worden door bepaalde politieke theorieën, en welke aanpassingen aan die theorieën nodig zouden zijn om de toepassing wel mogelijk te maken.

Workshop 2:

Het vertoog van politieke partijen

Paul Lucardie, Rijksuniversiteit Groningen ([email protected]) Hilde Coffe, Vrije Universiteit Brussel ([email protected]) In deze workshop staat het gebruik van taal in het politieke handelen centraal en willen we het discours van partijen analyseren. In de eerste plaats verwelkomen we papers die nagaan welk vertoog partijen hanteren en voor welke ideeën ze staan. De papers kunnen dus zowel gaan over de manier of de stijl waarop partijen communiceren als over de feitelijke inhoud van hun discours. Meer concreet kunnen bijvoorbeeld volgende onderzoeksvragen over populisme in de communicatie van partijen aan bod komen: Heeft de opkomst van populistische partijen (VB, LPF, misschien ook SP) het vertoog van de 'oude' partijen beïnvloed? Worden die ook 'populistischer', niet alleen in hun stijl maar ook in hun programma's (bijvoorbeeld met voorstellen voor het organiseren van referenda, het rechtstreeks verkiezen van burgemeesters, e.d.)? Ook het discours van partijen met betrekking tot bijvoorbeeld sociaal-economische kwesties, het migrantenbeleid of het Europese beleid krijgen vanzelfsprekend ruimte tijdens deze workshop. Naast inhoudelijke papers, zijn ook meer methodologisch-gerichte bijdragen over vertoogof inhoudsanalyse zeer welkom. Dergelijke papers kunnen bijvoorbeeld nagaan welke verschillende types van documenten kunnen worden geanalyseerd (bv. een onderscheid naar front stage en back stage documenten) en welke manier de voorkeur geniet om een bepaald politiek discours te analyseren. Daarbij kan het zowel om kwantitatieve als kwalitatieve methoden gaan.

7

Zowel voor de methodologische studies als de empirische analyses verwelkomen we graag case studies en vergelijkende studies.

Workshop 3:

‘Accountability in a global age’: politieke verantwoording in moderne tijden

Sofie Staelraeve, Universiteit Gent ([email protected]) O.J. Tans, Universiteit Amsterdam ([email protected]) Carl Devos, Universiteit Gent ([email protected]) Politieke verantwoording is essentieel binnen democratische instellingen en systemen. Via verantwoording en controle verwerven elites de legitimiteit die hun in hun macht bevestigt. Deze verantwoording kan diverse vormen aannemen: formele procedures (vb. parlementaire vragen en interpellaties), verkiezingen, publieke verklaringen, symbolische acties, … . De plaats waar dergelijke verantwoordingsprocessen zich afspelen is een vaak bediscussieerd thema . Politieke verantwoording gebeurt op ieder beleidsniveau, van gemeente tot en met internationale organisaties. Door de complexere relaties tussen diverse bestuursniveaus is ook de inhoud en de impact van verantwoordingsprocessen veranderd en verschoven. In deze workshop willen we nagaan hoe politieke verantwoording werkt anno 2005. Niet alleen hebben we oog voor de interactie van verantwoordingsprocessen tussen diverse bestuursniveaus, maar ook voor nieuwe technieken en nieuwe ‘stakeholders’ die in deze processen belangrijker worden. We denken hierbij onder andere aan de media en aan civiele belangengroepen. Vooral in tijden van crisis zijn verantwoordingsprocessen cruciaal. Zij zoeken een antwoord op de vraag ‘wie houdt wie verantwoordelijk voor wat, en hoe?’. Hoe politieke elites zich tijdens dergelijke verantwoordingsprocessen gedragen, welke (beleids)keuzes zij maken en welke gevolgen dit heeft voor hun legitimiteit is een aspect dat in deze workshop ook aan bod kan komen. We roepen op tot bijdragen die één of meerdere van de aangehaalde aspecten best udeert. Onze interesse gaat meerbepaald uit naar: - papers die een algemene studie maken van politieke verantwoording in België en/of Nederland - papers die één bepaalde verantwoordingscase uitdiepen - papers die specifiek aandacht hebben voor de interactie tussen bestuursniveaus bij verantwoordingsprocessen - papers die focussen op crisissituaties in België en/of Nederland en een analyse maken van de houding van de politieke elite in deze - papers over de gevolgen van politieke verantwoording

Workshop 4:

Politiek cynisme en politiek wantrouwen: twee zijden van eenzelfde medaille?

Dries Verlet, Universiteit Gent ([email protected]) Henk Dekker, Universiteit Leiden ([email protected]) Peggy Schyns, Universiteit Leiden ([email protected]) In de jaren negentig is er zowel in Vlaanderen als in Nederland toenemende publieke en academische aandacht voor de zgn. ‘kloof’ tussen burger en politiek. Wetenschappers en politici lanceren ideeën en initiatieven om de democratie te versterken, in vele gevallen ‘directer’ te maken. Dit was evenwel geen typisch Vlaams of Nederlands verschijnsel, ook el8

ders in Europa werden gelijkaardige analyses gemaakt en diagnoses gesteld. Er werd inderdaad vaak in termen van een zieke politiek gesproken, die nood had aan genezing. De burger, aldus de diagnose, raakt vervreemd van en verliest vertrouwen in de politiek, keert de politiek de rug toe. De burger wordt cynisch over de politiek. In deze beschrijvingen worden veel termen door elkaar gehaald en ontstaat een mengelmoes van omschrijvingen waarmee een zgn. typische burgerfiguur gekenmerkt moet worden. Ook de verklaringen over de opkomst van extreem- rechts of populisme staan bol van verwijzingen naar politiek cynisme, wantrouwen en ontevredenheid. De aandacht voor deze thema’s moet ook in verband gebracht worden met discussies over sociale cohesie (cf. Schyns, Nuus & Dekker, 2005) en sociaal kapitaal. In deze workshop zetten we de lens scherp op de politiek en wetenschappelijk centrale concepten ‘politiek cynisme’ en ‘politiek wantrouwen’: In welke mate zijn deze begrippen synoniemen? Of een pars pro toto? Wat zijn de gevolgen van politiek cynisme en politiek wantrouwen? Zijn die per definitie negatief en verklaren die inderdaad het ontstaan of de evolutie van de zgn. kloof in het politiek systeem? Is “gezond” cynisme denkbaar of noodzakelijk in een democratie? Kan cynisme en wantrouwen onderdeel zijn van een eerder positieve burgerattitude? Welke rol spelen socio-economische kenmerken in de vorming van deze attitudes? Wanneer worden die verworven? Welke socialisatie-agenten zijn terzake relevant? Hoe cruciaal is politieke kennis voor de verklaring van deze gedragingen of instellingen? Met deze workshop willen we (praktijk)politicologen uit diverse beleids- en onderzoeksdomeinen samenbrengen. Zowel methodologische, empirische en theoretische bijdragen over algemene politieke attitudes zijn welkom, tenminste indien deze bijdragen tot het inzicht over politiek cynisme en wantrouwen. Bijzondere aandacht gaat uit naar vergelijkend onderzoek.

Workshop 5:

2006: Nieuw vertrouwen én nieuw elan in de lokale politiek?

Peter Castenmiller, Bureau Zenc ([email protected]) Herwig Reynaert, Universiteit Gent ([email protected]) 2006 is, zowel in Nederland als in Vlaanderen, het jaar van de lokale verkiezingen. In Nederland markeerden de raadsverkiezingen van 2002 het begin van de veronderstelde vertrouwensbreuk tussen kiezers en gekozenen. In diverse grotere gemeenten deden leefbare partijen een grandioze intocht in de raad. Tegelijkertijd was de beoogde reparatie al begonnen. Het dualisme, dat bedoeld was om de lokale politiek aantrekkelijker en opener te maken, werd meteen in uitvoering genomen. De hele raadsperiode lang is er verder gesleuteld aan de lokale politiek, waarbij sommige hoge ambities (gekozen burgemeester) alsnog schipbreuk leden. Al bij al is bij de nieuwe verkiezingen de vraag of burgers hernieuwd vertrouwen hebben gekregen in de lokale politiek. Voorts is het belangrijk of het dualisme zich zal zetten. De Vlaamse lokale politiek leek de voorbije jaren eenzelfde vernieuwingsdrang te vertonen als de Nederlandse. Niettemin zijn de onderwerpen die het politieke debat de afgelopen jaren het meest polariseerden (de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester, een verregaande cumulatieregeling en de constructieve motie van wantrouwen ten aanzien van het schepencollege) uiteindelijk niet in het gemeentedecreet opgenomen. Het effectief realiseren van het gemeentedecreet binnen de afgesproken timing en binnen de krijtlijnen van het regeringscompromis waren immers prioritair. Niettemin zullen de gemeente- (en provincieraads)verkiezingen van 8 oktober 2006, die voor het eerst onder de verantwoordelijkheid van de gewesten vallen, één van de blikvangers zijn van politiek 2006.

9

Traditioneel kunnen papers over alle aspecten van het lokale bestuur op een welwillend, zelfs warm onthaal rekenen. De workshop wil immers een thuishaven zijn voor alle Nederlandse en Vlaamse politicologen die zic h met de lokale politiek inlaten.

Workshop 6:

The Limits of Transnational Neo-Liberalism: Contradictions of Regional Integration in the New American Century

Dries Lesage, Universiteit Gent (Dries.Lesage@UGe nt.be) Henk Overbeek, Vrije Universiteit Amsterdam ([email protected]) This workshop (which may be conducted in English if non-Dutch speaking participants sign up) focuses on the transformation of the conditions for regional integration as a result of the US imperial turn. Since the 1990s the European integration process (as well as NAFTA, and to a lesser extent such blocs as Mercosur and ASEAN) has been interpreted in terms of a transnational neoliberal hegemonic project restructuring state-society relations within and across Europe’s national states. This neo-liberal project was at the same time seen as buttressed by US hegemony, organising both the consent and the coercion sustaining a neo-liberal world order of which these Open Regionalism projects were part and parcel. However, recently the neo-liberal project in Europe no longer seems automatically tied to US hegemony as a project of global neo-liberalism beneficial to all propertied classes and advanced capitalist states. Indeed, with the imperial turn that has become visible after 9/11 the US global role no longer seems necessarily compatible with the notion of such a transnational ‘historic bloc’ and such projects of Open Regionalism. Rather, growing multipolarity could give way to diverging developments. In sum, we are witnessing a crisis of legitimacy and of hegemony at different levels within and beyond Europe, raising the question to what extent transnational neo-liberalism can nevertheless be sustained, and if so, in what ways. At the same time it raises the question, how neo-liberal Open Regionalism might perhaps be replaced by more state-interventionist projects (separately or with some form of coordination), finally emancipated from its postwar US sponsor. The workshop invites papers dealing with the theoretical aspects of these issues, with the general impact of the US Imperial Turn, and with concrete case studies of EU, South American, East Asian or other regional responses to the changing conditions of world order. Workshop 7:

Methodology matters

Benoît Rihoux, Université Catholique de Louvain ([email protected]) Barbara Vis, Vrije Universiteit Amsterdam ([email protected]) Catherine Netjes, Vrije Universiteit Amsterdam ([email protected]) The aim of this workshop is to provide a platform for critical discussion and reflection on political methodology. Methods within the social sciences in general and in political science in particular have become increasingly sophisticated. Simultaneously, the debate regarding the usefulness of advanced methods has intensified. The confrontation or dialogue between qualitative and quantitative approaches constitutes the main axis in these discussions. The goal of this workshop is to encourage interaction and mutual understanding between various methodological perspectives. 10

We consider methodological reflection as a crucial ingredient for understanding and explaining complex social phenomena. Therefore, we invite scholars from all different methodological traditions to contribute to this workshop. We believe that methodology matters irrespective of theoretical and thematic backgrounds. Moreover, in our view a wide variety of methodological approaches will guarantee a fruitful discussion about the way in which methodology exactly matters. We look forward to receiving two kinds of paper proposals. First, proposals with a "pure" methodological focus, such as cross-validation of methods or strength and weaknesses of particular techniques. Second, we invite proposals with practical applications of one or multiple methodological perspectives, for instance an analysis of welfare state change using classical regression analysis and fuzzy sets or a formal modeling approach to examine the impact of the European Parliament in decision- making in the European Union. Workshop 8:

Verklarende benaderingen van overheidsprestaties

Wouter van Dooren, Katholieke Universiteit Leuven ([email protected]) Peter Hupe, Erasmus Universiteit Rotterdam ([email protected]) Sinds Lasswell in 1951 ‘The policy orientation’ publiceerde heeft de theoretisch-empirische bestudering van overheidsbeleid zich tot een min of meer zelfstandig segment van de sociale wetenschappen ontwikkeld. De beleidswetenschap kan daarbij in het bijzonder worden gezien als een interdiscipline van politicologie en bestuurskunde. Zowel voor de analyse voor beleid als voor de analyse van beleid is thans sprake van een gedifferentieerde reeks theoretische benaderingen. Sinds Hoogerwerf (red., vierde druk, 1989) kent de analyse van de totstandkoming en effecten van overheidsbeleid in de Nederlandstalige politicologie en bestuurskunde een zekere traditie. De cumulatie van ke nnis is gestaag, maar zou verder kunnen worden bevorderd. De beleidswetenschappelijke ‘state of the art’ laat zich immers minstens zozeer karakteriseren door een opeenvolging van conceptualiseringen als door systematische theorievorming, verklaring en toetsing. Zo wordt, uitzonderingen daargelaten (Bovens e.a, 2001), internationaal-vergelijkend onderzoek naar ‘public performance’ vooral verricht onder de noemer van public management (vergelijk Van de Walle e.a., 2004). De theoretische benaderingen van wat in algemene zin ‘overheidsprestaties’ kan worden genoemd blijken een verschillende herkomst te hebben. Aangezien de bepalende factoren op uiteenlopende plekken worden gezocht kan het hier gaan om benaderingen ontwikkeld in onderzoek naar beleidsprocessen, in het bijzonder het implementatie-deel daarvan; onderzoek op het gebied van street-level bureaucracy alsook van public management. De workshop is erop gericht de bestaande theoretische benaderingen van overheidsprestaties te inventariseren en de betreffende onderzoekers bij elkaar te brengen. Gemeenschappelijk doel is bouwstenen aan te dragen ter verkla ring van variantie (‘falen’ of ‘succes’) in overheidsoptreden. Deelnemers aan de workshop kunnen zich uitgenodigd achten de door hen ontwikkelde gehanteerde theoretische benadering in een paper uiteen te zetten en de verklarende kracht ervan in empirisch onderzoek te laten zien. In het bijzonder zijn daarbij afhankelijke en onafhankelijke variabelen en toetsbare hypothesen expliciet te maken.

11

Workshop 9:

Europa: waarheen, waarvoor en waardoor? Instituties, actoren en beleid

Steven van Hecke, Universiteit Antwerpen (vanaf 1/2/2006: [email protected]) Harmen Binnema, Vrije Universiteit Amsterdam ([email protected]) In deze workshop staat de interactie tussen de Europese Unie en nationale politiek & beleid centraal, met de nadruk op instellingen, actoren en besluitvormingsprocessen. Het debat over de EU is langzaamaan verschoven van de klassieke integratie theorieën naar de analyse van hoe de EU werkt als politiek systeem (zie Hix). Ook de term ‘multi-level governance’ (Marks & Hooghe), als beschrijving van de interactie tussen regionaal, nationaal en Europees niveau is een voorbeeld van die verschuiving. We nodigen daarom alle reerst papers uit die aandacht besteden aan het Europese politieke systeem zelf. Daarbij zou het bijvoorbeeld kunnen gaan om het functioneren van de EU instituties en hun onderlinge verhoudingen of om de redenen voor de huidige stagnatie van EU integratie. Een tweede verschuiving is de groeiende aandacht voor Europeanisering, d.w.z. het effect van integratie op de EU lidstaten. Met name in de laatste jaren heeft deze literatuur ook een nadrukkelijke theoretische en methodologische ambitie gekregen (zie Cowles, Caporaso & Risse; Featherstone & Radaelli). Maar de vraag of, en zo ja wat, Europa te maken heeft met veranderingen op nationaal niveau blijft vaak moeilijk te beantwoorden. We nodigen papers uit die de relatie tussen de EU en haar lidstaten onderzoeken. Hierbij valt te denken aan de invloed van Europese richtlijnen op nationaal beleid, maar ook aan de politisering van de EU in het nationale debat. Voorstellen voor papers, zowel in het Nederlands als in het Engels, worden met belangstelling tegemoet gezien. Workshop 10: De dilemma’s van de hedendaagse politieke partij Sam Depauw, Katholieke Unversiteit Leuven ([email protected]) Stefaan Fiers, Katholieke Unversiteit Leuven ([email protected]) André Krouwel, Vrije Universiteit Amsterdam ([email protected]) Aan het begin van deze 21ste eeuw lijken politieke partijen op zoek naar zichzelf. Geconfro nteerd me t steeds verder dalende ledenaantallen, proberen ze zich een aantrekkelijker imago aan te meten, en trachten ze zich steviger in te planten in het politieke beleidsproces. Daarbij richten ze hun inspanningen zowel op de eigen achterban (kiezers, leden, gekozenen), als op de andere politieke partijen (verandering van inkomstenstructuur, gewijzigde campagnetechnieken, kartelvorming, innovatieve regeringscombinaties), en op de andere politieke instellingen (relatie met de regering, patronages). Ze experimenteren met nieuwe vormen van communicatie naar leden en sympathisanten (onder meer via directe emailing), presenteren zich op hun websites van hun meest open kant, en proberen via andere vormen van rekrutering beloftevolle politici aan te trekken. Kortom, politieke partijen ondergaan een grondige organisationele en functionele transformatie. Toch hebben al deze inspanningen iets dubbelzinnigs, omdat de partijen worstelen met de spanning tussen Policy, Office en Votes (Strøm & Müller, 1999). De kern van de representatiegedachte wordt vandaag de dag door de partijen zelf ingevuld, omdat er steeds vaker getwijfeld wordt aan de politieke opvattingen en belangen van de bevolking. Dit heeft belangrijke implicaties voor de interne partijorganisatie (“Kiezen voor het oude elitemodel of voor het moderne business firm–model?”) en dus voor het electorale gedrag van een politieke 12

partij (Krouwel, 2004). Het stelt ook een aantal concrete vragen: hoeveel tijd en energie moet men investeren in de socialisatie van parlementsle den wanneer de carrières korter worden en een mandaat als kamerlid steeds vaker een tussenstap is naar een andere (lucratievere) positie buiten de politiek? Hoe moet een partij omgaan met de spanning van een roep om meer regionale accenten in het partijprogramma zonder dat ze haar federale geloofwaardigheid verliest? Hoe schakelt de partij zich in de vorming van supranationale partijen à la EVP, PSE en ELDR in? Tenslotte is er de verhouding van de partij met de staat. Sinds de vorming van de kartelpartijen, maken de partijen integraal deel uit van de staat. Ze haalt bij de staat het grootste deel van haar budget, en levert in ruil het politieke personeel. In Nederland heeft de rekrutering van eigen kandidaten zich bovendien grotendeels versmald tot de bureaucratie, terwijl in Vlaanderen de traditionele kanalen om politici te rekruteren, worden verlaten. Het gevolg is dat de partij in een steeds autonomere positie is komen te staan ten aanzien van belangengroeperingen waarmee ze vroeger sterke banden onderhield, en van de samenleving als geheel. Veel burgers zien het onderscheid tussen de staat en politieke partijen niet meer. Dan rijst de vraag in hoeverre de partijen in deze ontzuilde samenleving nog in staat zijn om op een adequate manier aan belangenarticulatie te doen. In deze workshop verwelkomen we zowel theoretische als empirische papers over de werking en organisatie van de hedendaagse politieke partijen. Hoewel ze een uitgelezen voorwerp van onderzoek vormen, is de focus breder dan enkel de Belgische en Nederlandse politieke partijen. Daarbij doen we een uitdrukkelijke oproep voor historische en comparatieve bijdragen.

13

INSCHRIJFFORMULIER VOOR HET POLITICOLOGENETMAAL DEN HAAG – 18 EN 19 MEI 2006 Congressecretariaat: Universiteit Twente Faculteit Bedrijf, Bestuur en Technologie Capaciteitsgroep Politicologie en Onderzoeksmethoden (POLMT) Postbus 217 7500 AE Enschede, Nederland Tel: +31 (0) 53 489 3270 Fax: +31 (0) 53 489 2159 Email: [email protected]

Voornaam en naam: ........................................................ Statuut (omcirkel): aio / oio / aap / student / andere Straat en huisnummer: .................................................................................................................................................................... Postcode: ........................................................................ Plaats: .................................................................................................. Telefoon werk: ................................................................. Telefoon privé: ..................................................................................... E-mailadres: .................................................................... ............................................................................................................... Meldt zich aan voor de volgende workshop (één optie aankruisen): Ο (1) Politieke filosofie in de praktijk

Ο (6)

Ο (2) Het vertoog van politieke partijen

Ο (7)

The Limits of Transnational Neo-Liberalism: Contradictions of Regional Integration in the New American Century Methodology matters

Ο (3) ‘Accountability in a global age’: politieke verantwoording in moderne tijden Ο (4) Politiek cynisme en politiek wantrouwen: twee zijden van eenzelfde medaille? Ο (5) 2006: Nieuw vertrouwen én nieuw elan in de lokale politiek?

Ο (8)

Verklarende benaderingen van overheidsprestaties

Ο (9)

Europa: waarheen, waarvoor en waardoor? Instituties, actoren en beleid Ο (10) De dilemma’s van de hedendaagse politieke partij

Let op: wie een paper wil indienen moet uiterlijk 3 maart 2006 contact opnemen met de workshop director(s) Ik presenteer wel / geen paper. Voorlopige titel:............................................................................................................................... Ik wens het volgende arrangement (één optie aankruisen): Leden van de NKWP, abonnees Res Publica en studenten

Overigen

1

Ο Volledige deelname met logies: € 280,-

Ο Volledige deelname met logies: € 330,-

Ο Volledige deelname gedeelde logies: € 225,-

Ο Volledige deelname gedeelde logies: € 265,-

Ο Volledige deelname zonder logies: € 195,-

Ο Volledige deelname zonder logies: € 235,-

Ο Deelname donderdag inclusief diner: € 155,-

Ο Deelname donderdag inclusief diner: € 185,-

Ο Deelname vrijdag inclusief lunch: € 100,-

Ο Deelname vrijdag inclusief lunch: € 130,-

• • • •

Deelname aan het Etmaal is alleen maar mogelijk als u van tevoren heeft betaald (vóór 28 april 2006). Deelnemers uit België betalen op rekeningnummer 979-2795315-71 van het Politologisch Instituut, met de vermelding “Etmaal 2006”. Deelnemers uit Nederland kunnen hun inschrijfgeld overmaken op girorekening 564 563 van de Vereniging Nederlandse Kring voor Wetenschap der Politiek in Amsterdam onder vermelding van “Etmaal 2006”. Indien u zich onverhoopt vóór 14 april afmeldt, worden geen kosten in rekening gebracht. Indien afmelding geschiedt na 14 april maar vóór 2 mei, wordt een deel van het verschuldigde bedrag in rekening gebracht. Indien u zich na 2 mei afmeldt, wordt het hele bedrag in rekening gebracht.

GELIEVE DIT FORMULIER VÓÓR 14 APRIL 2006 ONDERTEKEND NAAR HET CONGRESSECRETARIAAT TE STUREN Datum:

1

Handtekening:

U kunt zich altijd aanmelden als nieuw lid van de NKWP. Formulieren zijn te verkrijgen via www.politicologie.nl Ook nieuwe abonnees van Res Publica krijgen korting bij deelname aan het Etmaal.