PM-problematiek, invloed van diffuus
Febem – Infodag inerte materialen februari 2010 Mirka Van der Elst
[email protected] 02 553 11 23
Inhoud 1. Wat is “beleidsmatig relevant” stof? 2. Oorsprong van fijn stof in Vlaanderen 3. Regelgeving 4. Concentraties in Vlaanderen: hotspots 5. Gevonden bronnen in de hotspots: belang van diffuus stof 6. Conclusies
Fijn stof = PM10 • •
• •
Fijn stof = PM10 = fractie < 10 µm = niet visueel zichtbaar primaire deeltjes: rechtstreeks uitgestoten (roet, asresten, mineraal stof) + secundaire deeltjes: condensatie en transformatie van gassen SO2, NOx, NH3 en VOS (secundaire precursoren) Verhouding prim/sec ong 60/40 - 50/50 beleid naar beiden van belang! Natuurlijke deeltjes: opwaaiend bodemstof, zeezout, planten- of insectendelen, pollen, vulkaanuitbarsting + bijdragen van de mens
SO42-, NH4+, NO3-: secundair PM, OM: primaire en secundair PM, EC: primair PM Bron: VMM, 2006-2007
Fijn stof: variatie samenstelling in Vlaanderen
Bron: VMM, 2006-2007
Zeezout, daalt van W naar O, bodemstof: lokaal
Nieuwe chemkar lopend: Zwevegem, Roeselare, Oostrozebeke, Zwijndrecht, Evergem
Oorsprong van fijn stof gemiddeld voor Vlaanderen
Duinkerke ?
Modelresultaten: -
Antropogene gekende Vl. bronnen: ± 29% PM10 Antropogene gekende buitenlandse emissies: 43% PM10 •
-
Opgelet: niet toewijsbaar en niet modelleerbaar • •
-
Hoge bijdragen F: overheersende windrichting + relatief hoge emissies in N-Fr aan grens met België. Niet toewijsbaar: bijdragen / gassen die pas na interactie fijn stof vormen Niet modelleerbaar: natuurlijke bronnen, niet gekende diffuse bronnen
Vlaanderen ook export van PM
Regelgeving 1. Kaderrichtlijn luchtkwaliteit (96/62/EG) • Basis gemeenschappelijk luchtkwaliteitsbeleid binnen EU • 4 dochterrichtlijnen; LK-normen voor 13 polluenten (GW, alarmdrempels, SW) 2. Normen PM10 1e dochterrichtlijn (1999/30/EG) 1. Kaderrl + 1ste 3 dochters herzien en opgenomen in de richtlijn luchtkwaliteit 2008/50/EG Normen PM10 behouden, normen PM2,5 toegevoegd.
Uitstelaanvraag 1. Nieuwe rl luchtkwaliteit: mogelijkheid aanvraag uitstel normen PM10 (tot medio 2011) 2. Voorwaarden: • • • •
GW niet gehaald door grensoverschrijdend aandeel: Alle mogelijke maatregelen werden genomen voor 2005: Aantonen dat GW gehaald wordt medio 2011: geen uitstel verleend: eerste waarschuwing ikv inbreukprocedure ontvangen
3. Andere landen • • • • •
Lux, IER: GW gehaald, Finland en Lithouwen: overschr tgv strooien zand NL: uitstel voor alle zones, focus ikv behalen normen op straatniveau & verkeer + aftrek zeezout Uitstel voor sommige zones: Oostenrijk, Duitsland, Hongarije, Cyprus, Czechië, Italië, Spanje Geen uitstel: België, Denemarken, Griekenland, Frankrijk, Slowakije, Roemenië, Bulgarije, Letland, Portugal Rest: evaluatie nog lopend of niet genoeg info beschikbaar
Normen PM nieuwe richtlijn Stof
Middelingstijd
Grenswaarde
Overschrijdingsmarge
In werking
24 uur
50 µg/m³ PM10 (max 35 x overschreden)
1/01/2005
Kalenderjaar
40 µg/m³ PM10
1/01/2005
PM10
PM2,5
FASE 1 Kalenderjaar
25 µg/m³
20 % in 2008 en vervolgens op 1 januari 2009 en iedere 12 maanden erna met gelijke percentages te verminderen tot 0 % op 1/01/2015
1/01/2015
FASE 2 (1) Kalenderjaar
20 µg/m³
1/01/2020
(1) Fase 2 indicatieve grenswaarde die door de Europese Commissie in 2013 wordt herzien in het licht van nieuwe informatie over gevolgen
voor mens en milieu, technische haalbaarheid en opgedane ervaring in de lidstaten
Concentraties
Overschrijdingen
Geen overschrijdingen
Blootgestelde bevolking: 1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
40%
37%
49%
48%
81%
38%
25%
30%
Bronnen
Opvallend: gekende emissies Gentse kanaalzone & Roeselare relatief laag; hoge concentratie op meetpunten: reden: lokale diffuse emissies van belang
Industrie: studie hotspots • Onderzoek naar de bronnen van PM in de industriële hotspotzones • Bronnen opgespoord met effect op meetpunten. Ongekende (diffuse) bronnen via inverse modellering • Belangrijkste bevinding: • bijdrage plaatselijke bronnen ter hoogte van meetpunten eerder beperkt (14 – 21% Gentse kanaalzone, Roeselare 21-25% haven A’pen), maar niet onbelangrijk • plaatselijke verhogingen veel meer door diffuse dan geleide emissies •
diffuse emissies op lage hoogte geëmitteerd
Hotspot: Gentse Kanaalzone – Zelzate & St-Kruis-Winkel - Belangrijkste bronnen -Diffuse bronnen staalbedrijf -Kolenopslag -Afvalverwerking -Op- en overslag Sifferdok
Totale jaargemiddelde plaatselijke bijdrage
Totale jaargemiddelde plaatselijke bijdrage (% totale conc.)
5 µg/m³
13,9 % van totale concentratie - Aandeel diffuse bronnen 64% - Aandeel industriële puntbronnen 26% - Aandeel niet geïdentificeerde bronnen (verkeer?) 10%
PM_jaargemiddeld (µg/m³)
40,0 35,0 30,0
Andere Bronnen
25,0
Bijdrage Diffuus
20,0
Bijdrage Puntbronnen
15,0
Achtergrond Vlaanderen Achtergrond Buitenland
10,0 5,0 0,0 2002
2005
2010
NORM
Meetpt.Boudewijnsluis 40
haven diverse bronnen
30
verwarming en ander transport 25
zeeschepen wegverkeer
20
norm 2010
15 10
diffuse bronnen puntbronnen achtergrond vlaanderen achtergrond buitenland
5 0 2010
-Luchtbal: diffuse bronnen, huishoudens, wegverkeer
norm
jaartal
Meetpt. Luchtbal 45 40 35
diverse bronnen verwarming en ander transport
30
zeeschepen 25
wegverkeer
20
diffuse bronnen
norm 2010
2004
-Boudewijnsluis: diff bronnen, huishoudens, puntbronnen (= raffinaderijen), zeeschepen
jaargemiddelde concentratie (µg PM10/m³)
jaargemiddelde concentratie (µg PM10/m³)
35
Hotspot: Haven A’pen
15 10 5 0 2004
2010 jaartal
norm
puntbronnen achtergrond vlaanderen achtergrond buitenland
Hotspot: Roeselare Emiks @ Vito-Mol
Brussel @0:30 Nationaal Geografisch Instituut. M705 30 Periode: 1/1/2002 tot 31/12/2002 24:0.
-
500 m
N
Belangrijkste bronnen
- Composteringsbedrijf: grootste bijdrage op meetpunt, geschatte emissies slechts ± 5 ton/jaar - Zandhandel - Activiteiten aan laadkaaien (2 – 11 ton PM10/jaar)
14 µg/m³
pollutieroos, gemeten PM10 ()
Totale jaargemiddelde plaatselijke bijdrage (% totale conc.) 20,3% aan totale concentratie - Aandeel composteringsbedrijf tot plaatselijke bijdrage 40 – 50% (± 5 ton PM10 / jaar)
-
Opmerking
- Verhoogde concentratie is plaatselijk; genoemde bronnen gevonden door nabije ligging bij meetpunt. - Sinds medio 2005 meetstation in Roeselare binnenstad:gemeten concentratie 33 µg/m³ versus 41 µg/m³: invloed lokale bronnen rond post reiken niet of weinig tot in centrum.
Meetpost Roeselare
Hotspotzones • Diffuse emissies plaatselijk (en in havenzones) van belang; bij op- en overslag en manupilatie komt fijn stof vrij (in functie van stuifgevoeligheid) • Kwantificering diffuse emissies moeilijk, kwantificering impact maatregelen ook: voor recycling ingeschat via Nederlands rapport (VROM) “Inventarisatie microstof van megarecycling” • Specifieke aandacht van AMI en AMV naar diffuse emissies (toepassing van BBT) + ontwerp wijziging van Vlarem ter reductie van diffuse emissies (in overeenstemming met BBT) • BBT “recyclage bouw- en slooppuin”. • BBT studie (iov haven van Antwerpen) rond “op- en overslag”, niet gepubliceerd Opmerking: beleid richt zich naar ALLE bronnen, dus ook verkeer, huishoudens, landbouw, …
Vragen?
