Plastische chirurgie Borstreconstructie
2
Algemeen Het doel van een borstreconstructie is een borst te maken die de grootte en de vorm van de andere borst (of van de voorheen aanwezige borst) zo goed mogelijk benadert. Dit kan met een prothese of met eigen weefsel of met een combinatie van beide. Maar een gereconstrueerde borst is nooit helemaal hetzelfde als de oorspronkelijke borst. Exacte symmetrie is onmogelijk, zeker als er aan 1 zijde een reconstructie heeft plaatsgevonden. Bij een grote asymmetrie kan een correctie van de andere borst zinvol zijn. Een borstreconstructie is ook mogelijk als u uw borsten uit voorzorg laat verwijderen vanwege erfelijke aanleg voor kanker. Na een borstreconstructie kan controleonderzoek van de borsten gewoon plaatsvinden. Ook heeft het geen invloed op het risico op terugkeer van borstkanker of op het ontstaan van uitzaaiingen. Tijdstip van de reconstructie Vroeger kwam een borstkankerpatiënte pas voor een borstreconstructie in aanmerking op het moment dat zij als genezen werd beschouwd, meestal vijf jaar na een borstamputatie. Tegenwoordig is bekend dat een reconstructie niets verandert aan het verloop van de ziekte, maar wel de kwaliteit van leven verbetert. Een borstreconstructie kan worden uitgevoerd zes tot twaalf maanden na een amputatie (of langer), of na beëindiging van eventuele nabestraling en/of chemotherapie. Maar het is in het Reinier de Graaf Ziekenhuis ook mogelijk de (eerste fase van de) reconstructie te laten doen tijdens dezelfde operatie als waarin de amputatie wordt verricht (directe borstreconstructie). Een borstreconstructie is bij vrijwel iedere vrouw mogelijk. Ook een slechte kwaliteit van de huid, bijvoorbeeld door bestraling, hoeft tegenwoordig een goed resultaat niet in de weg te staan. Er zijn verschillende manieren om een borst te reconstrueren. Niet iedere methode is geschikt voor elke patiënt. De keuze is grotendeels gebaseerd op de vorm en grootte van de gezonde borst, eventuele eerdere bestraling, leeftijd, algehele conditie en roken. Welke methode voor u het meest geschikt is, zal de plastisch chirurg met u bespreken.
3
Voorbereiding Kort voor u wordt opgenomen voor de ingreep, wordt uw algemene gezondheid door de anesthesioloog onderzocht en wordt er zo nodig een bloedonderzoek of ander onderzoek verricht (POS). Wanneer u bloedverdunnende medicijnen gebruikt (bijvoorbeeld coumarine, marcoumar, sinaspril, sintrom, ascal, APC, asprobruis, kinderaspirine) moet u dit melden tijdens het eerste gesprek met de plastisch chirurg. Het gebruik van deze medicijnen moet drie tot tien dagen voor de operatie worden gestaakt. U krijgt hierover instructies van de behandelend arts. Nicotine vernauwt de bloedvaten waardoor problemen bij de wondgenezing op kunnen treden, daarom is stoppen met roken een absolute voorwaarde. Voor een dergelijke ingreep wordt een opname van 3 tot 5 dagen gepland. Op de dag van opname worden de oksels geschoren en zal de chirurg op de operatieafdeling het operatiepatroon op de borst(-en) tekenen. Belangrijk: U dient zich de dag van de operatie niet in te smeren met bodylotion of olie. De ingreep gebeurt onder algehele narcose. Tevens is het van belang van tevoren een tweetal steunende elastische BH’s te kopen, zonder beugels, in de maat van de gezonde borst of anders in de maat zoals geadviseerd door uw arts of de afdeling. U dient deze BH’s mee te nemen naar het ziekenhuis. Het is handig om een pyjama met een voorsluiting te dragen om het verzorgen van de operatiewond te vergemakkelijken. Voorafgaand aan de operatie zal de medisch fotograaf de uitgangssituatie vastleggen. Enige weken na de ingreep zal opnieuw een foto worden gemaakt om het resultaat vast te leggen. Prothese Bij de meeste borstreconstructies worden protheses ingebracht. Borstprotheses bestaan uit een soepel siliconen omhulsel dat vooraf gevuld is met een siliconengel. De prothese kan ook leeg zijn en tijdens en/of na de operatie gevuld worden met fysiologische zoutoplossing (water). Prothesen zijn er in vele verschillende maten en vormen.
4
Methodes voor borstreconstructie: Implanteren van een prothese Als er voldoende soepele en gave huid aanwezig is, en de grote borstspier nog intact is, is het implanteren van een prothese onder deze huid en spier de eenvoudigste manier om een nieuwe borst te maken. Dit kan alleen direct na de amputatie (directe reconstructie), omdat tijdens de genezing van de amputatie de huid verkleeft en terugschrompelt tot er geen extra huid meer aanwezig is. Bij deze operatie wordt gebruikgemaakt van het litteken van de amputatie. De ingreep duurt ongeveer een uur extra en de ziekenhuisopname drie tot vijf dagen. Als u bestraald bent, of moet worden, zal de plastisch chirurg u een andere techniek adviseren. Ook bij een tekort aan huid of bij mensen die roken is deze techniek niet geschikt. Implanteren van een tissue expander Als er niet genoeg huid aanwezig is na de amputatie, maar de huid wel van goede kwaliteit is, kan een prothese worden gebruikt om de huid op te rekken (weefselexpansie). Ook de grote borstspier moet voor deze methode nog intact zijn. Zo’n prothese voor weefselexpansie, ook wel tissue expander genoemd, is net een lege ballon. Via het litteken van de amputatie wordt deze ballon onder de grote borstspier ingebracht. De spier vormt zo een beschermende laag tussen de huid en de expander / prothese. Als u daarvoor in aanmerking komt kan het plaatsen van de expander ook in aansluiting op de amputatie, dus tijdens dezelfde operatie,
5
plaatsvinden (directe reconstructie). Deze ingreep neemt ongeveer een uur (extra) in beslag en u moet er drie tot vijf dagen voor in het ziekenhuis worden opgenomen. Twee weken na de operatie wordt begonnen met het geleidelijk vullen van de expander met fysiologische zoutoplossing, tot het gewenste volume is bereikt. Dit gaat in etappes. Hiervoor moet u gedurende zes tot twaalf weken wekelijks naar de polikliniek. De elasticiteit van de huid bepaalt hoe ver de huid uiteindelijk kan worden opgerekt. Het vullen gebeurt met een injectienaald of ventieltje, waarmee via de huid van de borst de vulnippel van de expander wordt aangeprikt.
Het vullen duurt ongeveer twee minuten. De ballon zet uit en rekt de huid mee. Hierna heeft u een paar uur lang wat ongemak. Ter plaatse van de ballon ontstaat dus bij elke inspuiting een toenemende zwelling. Vanwege de plaats van de expander zit deze zwelling hoger dan de andere borst. Dit wordt ten tijde van de tweede operatie zoveel mogelijk gecorrigeerd. Om het oprekken van de borsthuid te vergemakkelijken kunt u de borst masseren met crème of olie. Wanneer de huid voldoende is opgerekt wordt, na een rustperiode van ongeveer drie maanden, in een tweede operatie de expander vervangen door een definitieve inwendige prothese. Tijdens deze ingreep wordt de vorm van de gereconstrueerde borst zo veel mogelijk gelijk gemaakt aan de andere of de voorgaande situatie. Tevens kan eventueel een correctie aan de andere borst worden uitgevoerd om een betere symmetrie te
6
verkrijgen. Deze operatie kan bestaan uit een verkleining, vergroting of versteviging. Deze tweede operatie wordt over het algemeen als minder zwaar ervaren dan de eerste, ook als beide borsten worden geopereerd. De gehele behandeling, van het inbrengen van de expander tot het plaatsen van de definitieve prothese, duurt ongeveer zes tot negen maanden. In het Reinier de Graaf Gasthuis is de tissue expander methode de meest gebruikte methode voor borstreconstructie. Gebruik van een spier en huid van de rug Als ook de grote borstspier tijdens de borstamputatie weggehaald is, of als er te weinig huid van goede kwaliteit is overgebleven (bijvoorbeeld na bestraling), kan huid van de rug met de eronder gelegen spier gebruikt worden voor het maken van een nieuwe borst (LD-lap).
Vrijwel altijd wordt er ook een prothese onder aangebracht en soms is een expander noodzakelijk om de huid wat verder op te rekken. De
7
operatie duurt gemiddeld drie uur en u moet er vijf tot zeven dagen voor in het ziekenhuis blijven. Door het verwijderen van de rughuid met de daar ondergelegen spier ontstaat een litteken. Dit valt meestal onder het BH bandje, maar soms is een schuin litteken onvermijdelijk. Het verwijderen van de spier heeft weinig nadelige gevolgen voor de rug- en schouderfunctie. Deze methode wordt ook in het Reinier de Graaf Gasthuis aangeboden. Gebruik van spier en huid van de buik Als er te weinig huid van goede kwaliteit is overgebleven kan eveneens een nieuwe borst gemaakt worden van huid, spier- en vetweefsel van de onderbuik (TRAM-flap). Dit kan alleen als er op die plek een huid- en vetoverschot bestaat. De weefsels worden onderhuids verplaatst naar de plaats van de nieuwe borst.
De plastisch chirurg kan op deze manier een borst construeren zonder dat er een prothese nodig is. Doordat eigen weefsel wordt gebruikt, voelt de borst natuurlijker aan. Bovendien zult u er een strakkere buik aan overhouden. Een litteken van een eerdere operatie aan de onderbuik kán een beletsel zijn voor deze methode. Een nadeel is dat de buikwand als gevolg van de ingreep minder stevig kan worden en dat er een lang litteken op de onderbuik komt. De buik kan ook lange tijd pijnlijk zijn. Ook
8
bestaat een risico dat (een deel van) het verplaatste weefsel afsterft. In dat geval kan een extra ingreep noodzakelijk zijn. Voor deze operatie moet u circa zeven tot tien dagen in het ziekenhuis liggen. De ingreep zelf duurt ongeveer vier tot vijf uur, per kant. Ook deze methode wordt in het Reinier de Graaf ziekenhuis aangeboden. Het microchirurgisch verplaatsen van huid en vet van de buik (DIEP-lap) is een wat nieuwere methode. Hierbij wordt de rechte buikspier (grotendeels) intact gelaten. Deze methode kan vooralsnog niet in het Reiner de Graaf worden aangeboden. Tepelreconstructie Naast reconstructie van de borst is reconstructie van de tepel mogelijk. Meestal gebeurt dit zes tot twaalf maanden na de borstreconstructie. Voor de tepelhof wordt gebruik gemaakt van tatoeage. De tepel zelf wordt in de regel gemaakt met behulp van plaatselijk aanwezige huid. De tepelreconstructie vindt meestal plaats onder plaatselijke verdoving. Als de gezonde borst aangepast moet worden aan de nieuwe borst, wordt de tepelreconstructie meestal met deze operatie gecombineerd. Reconstructie van een tepelhof door middel van tatoeage wordt uitgevoerd door een gespecialiseerde dermografe buiten het ziekenhuis. Mogelijkheden en verwachtingen Als u een borstreconstructie overweegt, is het belangrijk hierover een reëel verwachtingspatroon te hebben. Een gereconstrueerde borst zal in vorm en grootte altijd verschillen van een natuurlijke borst. De borst voelt ook anders aan. Gelukkig zijn vrouwen die een borstreconstructie hebben ondergaan over het algemeen zeer tevreden met het uiteindelijke resultaat. Ze durven weer alles aan en voelen zich daardoor psychisch sterker. Een borstreconstructie is zowel lichamelijk als geestelijk een zware ingreep. Vaak zijn meerdere operaties noodzakelijk. Daar komt nog bij dat het soms nodig is de andere borst te verkleinen / vergroten of te verstevigen om de gereconstrueerde borst en de natuurlijke borst zo veel mogelijk op elkaar te laten lijken.
9
Na een borstreconstructie Enkele dagen na een borstreconstructie worden de drains (dunne slangetjes in het wondgebied om wondvocht af te voeren) verwijderd. Eventuele hechtingen worden op het spreekuur verwijderd. De eerste zes weken na de operatie moet u het kalm aan doen omdat anders de wond niet goed geneest; u mag niet zwaar tillen, de arm hoog boven de schouder heffen of sporten. Het kan verstandig zijn om voor de eerste tijd thuis hulp te regelen. Soms is er langere tijd nodig om van de operatie te herstellen. De eerste drie maanden mag het litteken niet direct aan zonlicht worden blootgesteld. Risico's en verwachtingen Een borstreconstructie heeft dezelfde risico’s als elke andere operatie. Er bestaat een kans op een nabloeding of er kan een infectie optreden. Rond een ingebrachte prothese wordt soms een bindweefselkapsel gevormd, waardoor de borst hard en pijnlijk aanvoelt. Dit gebeurt in de loop van vele jaren bij ongeveer een kwart van de vrouwen maar de kans hierop neemt af bij het gebruik van moderne prothesen. Een zeldzame complicatie bij een borstreconstructie is dat de bloedcirculatie in de wondranden of het verplaatste weefsel onvoldoende is. Dan kan weefselversterf optreden. Het resultaat van een borstreconstructie is doorgaans goed, maar het is van belang vooraf te bedenken dat de mogelijkheden beperkt zijn. Er zal altijd enig verschil bestaan tussen beide borsten, en bij de ene patiënt zal dit verschil groter zijn dan bij de andere, afhankelijk van de uitgangssituatie. Het streven van de borstreconstructie is symmetrie van volume in de bh, symmetrie van vorm is het moeilijkst om te bereiken. Ondanks het feit dat het resultaat van een borstreconstructie soms niet ideaal is, is het merendeel van de vrouwen tevreden met het resultaat en zou meer dan 90% opnieuw voor een borstreconstructie kiezen. Vergoedingen Een borstreconstructie wordt niet gezien als een verfraaiende ingreep, maar als een behandeling om de gevolgen van een borstamputatie zo goed mogelijk te herstellen.
10
Alle ziektekostenverzekeraars vergoeden de kosten van een dergelijke operatie. Dit geldt over het algemeen ook voor eventuele ingrepen aan de andere zijde, ter verbetering van de symmetrie. U kunt dit bij uw eigen verzekeringsmaatschappij navragen. Vragen Heeft u vragen, bel ons gerust. Wij zijn onder kantooruren bereikbaar op het telefoonnummer: 015 - 260 39 40 Voor meer informatie: www.plastisch.rdgg.nl
11
foldernr.000 versie feb 2012
12
