PLANBESCHRIJVING HUISSENSCHE WAARDEN Aanvulling maart 2013
In opdracht van: Basal Toeslagstoffen Maastricht BV Door: HSRO Maart 2013
PLANBESCHRIJVING HUISSENSCHE WAARDEN Aanvulling maart 2013
COLOFON Maart 2013 Status: Definitief Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2012-03-05 In opdracht van: Basal Toeslagstoffen Maastricht BV Drs. P.H.L.M. Gijsen Postbus 77 3430 AB Nieuwegein Tel: 030-6078390 fax: 030-6078399 www.dyckerhoff-basal.nl Door: HSRO Hoogstraat 1 6654 BA Afferden tel: 0487-542906 fax: 0487-542905 www.hsro.nl
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING..............................................................................................................................................................7 1.1 Achtergrond..................................................................................................................................................7 1.2 Aanleiding.....................................................................................................................................................7 1.3 Doel planbeschrijving, juridische status en relatie met vergunningsaanvragen..............................................7 1.4 Leeswijzer.....................................................................................................................................................7 2 BESCHRIJVING PROJECTGEBIED .........................................................................................................................11 2.1 Huissensche Waarden.................................................................................................................................11 2.2 Ontstaansgeschiedenis................................................................................................................................11 2.3 Huidige situatie...........................................................................................................................................13 2.3.1 Landschap..........................................................................................................................................13 2.3.2 Water................................................................................................................................................15 2.3.3 Bodem...............................................................................................................................................15 2.3.4 Natuur...............................................................................................................................................16 2.3.5 Grondgebruik....................................................................................................................................17 2.3.6 Scheepvaart.......................................................................................................................................17 2.3.7 Bedrijventerreinen.............................................................................................................................18 2.3.8 Verkeer .............................................................................................................................................18 2.3.9 Overige infrastructuur.......................................................................................................................19 2.3.10 Wonen.............................................................................................................................................19 2.3.11 Recreatie en toerisme.......................................................................................................................19 3 VOORNEMEN......................................................................................................................................................21 3.1 Inleiding......................................................................................................................................................21 3.2 Ontwerpproces...........................................................................................................................................21 3.3 Rivierverruiming en water...........................................................................................................................21 3.4 Natuurontwikkeling.....................................................................................................................................24 3.5 Delfstoffenwinning......................................................................................................................................25 3.6 Versterking van de cultuurhistorische identiteit............................................................................................26 3.7 Recreatie.....................................................................................................................................................27 4 MAATREGELEN IN DETAIL...................................................................................................................................32 4.1 Inleiding......................................................................................................................................................32 4.1.1 Relatie met de Waterwet en de Beleidslijn grote rivieren....................................................................32 4.2 Verbeteren doorstroming............................................................................................................................33 4.2.1 Verleggen zomerkade........................................................................................................................33 4.2.2 Kwelmaatregel Huissensche Strang....................................................................................................36 4.2.3 Verbeteren beschermingsniveau Looveerweg....................................................................................36 4.2.4 Doorlaatwerk en nieuwe zomerdijk bij Scherpekamp.........................................................................38 4.2.5 Kleidekverbetering ............................................................................................................................39 4.2.6 Kade Molenweide..............................................................................................................................40 4.3 Aanpassen ontwateringssituatie..................................................................................................................42 4.3.1 Inlaatbeleid en overstromingsfrequenties...........................................................................................42 4.3.2 Verleggen A-watergang.....................................................................................................................42 4.3.3 Overige watergangen........................................................................................................................43 4.3.4 Aanpassen dammen en duikers..........................................................................................................43 4.4 Aanleg zandwinplas....................................................................................................................................43 4.4.1 Startgat en doorvaart.........................................................................................................................46 4.4.2 Zandwinning......................................................................................................................................46 4.4.3 Afwerking centrale oeverzone (opspuiten).........................................................................................55 4.4.4 Afwerking oeverzones.......................................................................................................................55 4.5 Natuurontwikkeling.....................................................................................................................................60 4.5.1 Reconstructie 'Angerensche Strang'....................................................................................................60 4.5.2 Uitvoering buitendijks deel 'Wielen en Waaienplan'...........................................................................60 4.5.3 Landschappelijke inpassing................................................................................................................60 4.5.4 Uitbreiding buitenkaadse strangrest...................................................................................................64 4.5.5 Aanleg amfibieën poelen ..................................................................................................................65 4.6 Recreatieve ontwikkeling.............................................................................................................................68 4.6.1 Herontwikkeling strand......................................................................................................................70 4.6.2 Jachthaven.........................................................................................................................................70 4.6.3 Verkeer door jachthaven....................................................................................................................74 4.6.4 Parkeren bij de jachthaven.................................................................................................................74 4.6.5 Ontwikkeling Brouwketel...................................................................................................................79 4.6.6 Renoveren bestaande paden..............................................................................................................79 4.6.7 Nieuwe paden...................................................................................................................................80 4.6.8 Kerkepaden / struinpaden..................................................................................................................81 4.6.9 Struinnatuur.......................................................................................................................................82 4.6.10 Uitkijktoren / kunstobject................................................................................................................82 Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
5
4.6.11 Vogelkijkscherm...............................................................................................................................82 4.6.12 Visvoorzieningen.............................................................................................................................82 4.6.13 Overige recreatieve voorzieningen..................................................................................................86 4.7 Beheer.........................................................................................................................................................86 4.7.1 Landschappelijke en ecologische kwaliteit..........................................................................................87 4.7.2 Beheer van recreatieve elementen.....................................................................................................92 4.7.3 Beheer van technische elementen......................................................................................................92 4.8 Overige ingrepen........................................................................................................................................96 4.8.1 Verleggen kabels en leidingen............................................................................................................96 4.8.2 Aanpassen rasters en hekwerken.......................................................................................................96 4.8.3 Verwijderen opgaande beplantingen.................................................................................................96 4.8.4 Opstelplaats vrachtauto met grijper...................................................................................................97 4.9 Tijdelijke maatregelen.................................................................................................................................97 4.9.1 Depots...............................................................................................................................................97 4.9.2 Overige tijdelijke maatregelen...........................................................................................................98 5 FASERING EN UITVOERING...............................................................................................................................103 5.1 Faseringsplan.............................................................................................................................................103 5.1.1 Fase 1: Ruimte voor de Rivier .........................................................................................................104 5.1.2 Fase 2: Zandwinplas Huissensche Waarden......................................................................................104 5.1.3 Fase 3: Natuurontwikkeling Angerensche Strang.............................................................................110 5.1.4 Fase 4: Ruimtelijke kwaliteit.............................................................................................................110 5.2 Uitvoering van de ontgravingen................................................................................................................110 5.2.1 Voorbereiding..................................................................................................................................111 5.2.2 Droge winning ................................................................................................................................111 5.2.3 Zand- en grindwinning....................................................................................................................111 5.2.4 Afwerking........................................................................................................................................112 5.3 Omvorming van het beheer .....................................................................................................................112 BIJLAGEN.............................................................................................................................................................114 Bijlage 1: Rivierkundige toetsing rivierverruiming Huissensche Waarden........................................................114 Bijlage 2: Onderbouwing niet-riviergebonden activiteiten (jachthaven en Brouwketel)..................................115 Bijlage 3: Locatie profielen.............................................................................................................................119 Bijlage 4: Blauwe vlag voor jachthavens.........................................................................................................121 Bijlage 5: Infobroschuere Klassifizierung Sportboothäfen Gelbe Welle............................................................124 Bijlage 6: Fasering recreatieve elementen.......................................................................................................130 Bijlage 7: Algemene legenda profielen...........................................................................................................133
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
6
1
INLEIDING
1.1
Achtergrond Basal Toeslagstoffen Maastricht BV is in 2000 gestart met het initiatief voor de herinrichting en gebiedsontwikkeling van de Huissensche Waarden. Het doel van dit initiatief is het realiseren van rivierruimte in combinatie met natuurontwikkeling en ruimtelijke kwaliteit. De ontwikkeling van deze doelen wordt gedragen door zandwinning. Het plangebied omvat de Huissensche Uiterwaard en de Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder in de Gemeente Lingewaard. Het initiatief maakt deel uit van het basispakket van de Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de Rivier (PKB). Het PKB project heeft een rivierkundige taakstelling. Deze dient voor 2016 gerealiseerd te zijn. Om tijdig de rivierkundige taakstelling te realiseren dient de uitvoering van het project uiterlijk in 2014 te starten. De looptijd is 10 tot 15 jaar. Het beheerplan heeft een looptijd van 25 jaar. Afgeronde delen worden zoveel mogelijk al tijdens de uitvoering van het project in beheer genomen.
1.2
Aanleiding De gemeenteraad van Lingewaard heeft in haar vergadering van 23 september 2010 ingestemd met de inrichtings- en beheervisie voor het project Huissensche waarden. Deze visie is daarna verder onderzocht, gedetailleerd en besproken met het bevoegd gezag. Dit iteratieve proces is vastgelegd in een definitief inrichtingsplan, aanvragen voor vergunningen en vertaald in een bestemmingsplan. In het kader van verschillende vergunningsaanvragen is gaandeweg gebleken dat er behoefte is aan een meer gedetailleerde planbeschrijving. Deze planbeschrijving is bij diverse aanvragen dan ook één van de bijlagen.
1.3
Doel planbeschrijving, juridische status en relatie met vergunningsaanvragen Deze planbeschrijving is een algemene bijlage bij meerdere vergunningen en het bestemmingsplan. Het is geen juridische onderbouwing, verantwoording of beleidsmotivatie. Hiervoor dient de toelichting van het bestemmingsplan en de beschikkingen. Het doel is primair het verschaffen van een meer gedetailleerd beeld van het plan. In de tweede plaats gaat het om het inzichtelijk maken van de relatie tussen de verschillende aanvragen. Het betekent dat niet alle onderdelen van deze planbeschrijving voor alle verschillende vergunningen in gelijke mate juridisch relevant zijn. Ook zijn voor bepaalde onderdelen van het plan separate verder uitgewerkte omgevingsvergunningen of ontheffingen nodig. Deze kunnen gezien de lange uitvoeringsperiode pas in een later stadium aangevraagd worden. Één van de redenen dat deze planbeschrijving gemaakt is komt door de relatief beperkte ruimte voor toelichting binnen de gestandaardiseerde en/of digitale formulieren die bij de verschillende vergunningen horen. Ook zijn deze formulieren minder goed toegesneden op grotere projecten waarin veel verschillende planonderdelen aangevraagd dienen te worden.
1.4
Leeswijzer De planbeschrijving bestaat uit een algemeen deel waarin de karakteristieken van het gebied en de hoofdlijnen van het plan zijn beschreven. Dit algemene deel, hoofdstuk 2 en 3, is ook opgenomen in het bestemmingsplan. In hoofdstuk 4 worden de maatregelen gedetailleerd beschreven. Per onderdeel zijn, naast een korte beschrijving, principe details en verwijzingen naar tekeningen opgenomen. Deze tekeningen zijn gemaakt in het kader van de verschillende vergunningaanvragen. In hoofdstuk 5 komt de fasering en uitvoering aan de orde. Bij verschillende figuren wordt verwezen naar een meer gedetailleerde versie, de betreffende verwijzingen zijn ook terug te vinden in de 'voor meer informatie'-tekstblokken. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
7
Figuur 2.1: Huissensche Waarden (zie voor meer detail tekening: HW-0147-A0-20120124a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
8
Figuur 2.2: Project- en inrichtingsgebied
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
9
Figuur 2.3: Toponiemenkaart
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
10
2
BESCHRIJVING PROJECTGEBIED
2.1
Huissensche Waarden Het projectgebied Huissensche Waarden (zie figuur 2.1, 2.2 en 2.3) is circa 740 hectare groot en ligt in de uiterwaarden ten oosten van Doornenburg, Angeren en Huissen. Aan de oostzijde wordt het gebied begrensd door de Neder-Rijn en het Pannerdensch Kanaal. Het projectgebied is grofweg gesitueerd tussen rivierkilometer 872,5 en 880. In het gebied liggen de bedrijventerreinen Looveer en Scherpekamp. Hier zijn scheepswerven en bedrijven voor milieurecycling, productie van asfalt, betonvloeren en bakstenen gevestigd. In het zuidelijk deel liggen de Betuwetunnel, hoogspanningslijnen en enkele grote gasleidingen. De dijkzone wordt gebruikt voor extensieve recreatie. De waaien worden onder andere gebruikt om te vissen. Het Zwanewater heeft een beperkte functie voor activiteiten als zwemmen en windsurfen. In het projectgebied worden binnen het inrichtingsgebied (circa 506 hectare, zie figuur 2.2) de ingrepen uitgevoerd. Het merendeel ligt in het midden en zuidelijk deel van het projectgebied en is in bezit of onder controle van de initiatiefnemer. Het inrichtingsgebied is kleiner dan het projectgebied omdat de bedrijventerreinen, delen van de dijkzone en het gebied ten noorden van de Badweg niet veranderen. Voor meer informatie zie: Huidige situatie – 1:5.000 – Tekeningnummer: HW-0147-A0-20120124a
2.2
Ontstaansgeschiedenis De identiteit van de Huissensche Waarden is door de eeuwen heen bepaald door een combinatie van natuurlijke rivierprocessen en de menselijke reacties hierop. Belangrijk is de dynamiek van de rivier en de beperkingen en mogelijkheden die de rivier aan de mens heeft geboden.
Dynamisch rivierenland De uiterwaard vormt een dynamisch deel van het rivierengebied. Er is in de loop van de tijd een zeer gevarieerd rivierenlandschap ontstaan waar natuurlijke rivierprocessen en menselijke invloeden hun sporen hebben achtergelaten. Na de Romeinse tijd is de hoofdgeul sterk gaan meanderen en zijn grote bochten ontstaan. In de buitenbochten traden op verschillende plaatsen oeverwaldoorbraken op. De zowel binnen- als buitendijks gelegen Vlote Bloem vormt het restant van een dergelijke doorbraak. In het zuidelijke deel van het projectgebied ligt een kenmerkende buitendijkse meanderbocht (zie figuur 2.4). Rond 1300 was er sprake van een rechte Rijngeul welke dicht langs Angeren stroomde en de stadswallen van Huissen schampte. Het splitsingspunt met de IJssel lag toen noordelijk van Malburgen. Na 1300 kon het Rijnwater door de bedijkingen niet meer afvloeien op het achterland maar moest het zijn weg zoeken binnen de opgelegde beperkingen. In de Huissensche Waarden kon de Rijn, door de bedijking, voornamelijk in oostelijke richting de ruimte opzoeken. De aanleg van de Malburgse Dijk in het meest noordelijke gedeelte van het projectgebied heeft een versnelde verplaatsing en de vorming van een typisch richellandschap tot gevolg gehad. Het was niet meer mogelijk de rivier bij de stad te houden, wat uit economisch oogpunt toch zeer gewenst was. In de loop van de Late Middeleeuwen en begin Nieuwe tijd nam het natuurlijke debiet van de Rijn steeds verder af. De aanleg van het Pannerdensch Kanaal in 1707 maakte de Rijn weer tot een meer actieve rivier
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
11
Figuur 2.4: Ontwikkeling Rijngeul in de Romeinse Tijd (bron:RAAP)
Dijken en doorbraken Met de aanleg van de Betuwse bandijk rond 1300 werden grote delen van het achterland beter bewoonbaar, maar begon tevens een periode van grote dijkdoorbraken, dijkherstel en het steeds verdere reguleren van de waterhuishouding. De aanleg van de bandijk is een keerpunt in de ontwikkeling van het Huissensche landschap, dat tot dan toe door de natuur gevormd was. De wielen rond Huissen en Angeren verwijzen naar de dijkdoorbraken die vanaf de 15e eeuw herhaaldelijk optraden. Een serie van dijkdoorbraken zorgde gedurende enige tijd voor het grootste wielencomplex van Nederland: het Bloemwater. Huissen ontwikkelde zich als tol- en handelsstadje. Aan de Huissensche Strang bevond zich een haven. Door de verlegging van de Rijn raakte Huissen steeds minder georiënteerd op de Rijn. Huissen degradeerde daardoor in korte tijd tot een veel armer, agrarisch stadje en de stadswal werd vervangen door een dijk. De aanleg in de eerste helft van de 16e eeuw van een nieuwe bovenmond van de Waal bij Lobith betekende het einde van de Nederrijn als hoofdafvoer. De Nederrijn verzandde, en de bedding bood gelegenheid tot bewoning. Boerderij ‘De Brouwketel’ en de ophogingen rond het Scherpekampterrein herinneren hier nog aan. Ook de nog aanwezige paden in de uiterwaard, waaronder delen van de route Huissen-Schenkenschans, houden verband met deze periode. Door aanleg van het Pannerdensch Kanaal verslechterden de omstandigheden van het wonen in de uiterwaarden. Huissen ligt dan ver van de actieve Rijngeul af en wordt enkel door de Huissensche Vaart verbonden met de Rijn. Met de aanleg van de zomerkade wordt een sluis aangelegd in de Huissensche Vaart en komt er een eind aan de vaarfunctie. Sluis en kade maken deel uit van een waterstaatkundig stelsel waarmee de waterafvoer in de Huissensche Waarden tot in de huidige tijd wordt gereguleerd. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
12
De baksteenindustrie en delfstoffenwinning (klei, zand en grind) zijn onlosmakelijk verbonden met het uiterwaardenlandschap en hebben de uiterwaard mede vormgegeven. Kleine kleiwinputten en dammen zijn direct te herkennen als relicten van een voorbije cultuur en dragen bij aan verrijking van het landschap.
De Huissensche Waarden als grensgebied De geschiedenis van de Huissensche Waarden is verbonden met de grenssituaties uit het verleden. Niet alleen een fysieke grens van land en water, maar ook verschillende staatkundige en militaire grenzen. De Rijn vormt al vanaf de Prehistorie een fysieke grens die de Romeinen gedurende enkele eeuwen hanteerden als rijksgrens, de Limes. De grens werd bewaakt door een keten van castella die met elkaar werden verbonden door een weg. Behalve dat de Huissensche kant van de Rijn een hoge dichtheid aan Romeinse vindplaatsen kent ten opzichte van de oostoever, herinnert weinig meer aan deze grenssituatie. Daarvoor is teveel van het Romeinse landschap verspoeld. Wel kunnen in de uiterwaard bijzondere vondsten worden aangetroffen die samenhangen met de grenssituatie. Vanaf de 13e eeuw lagen de Huissensche Waarden lange tijd op de grens van Gelderland en Kleef. Bij de stadsrechtverlening in de 14e eeuw kregen de bewoners van het Kleefse Huissen vrijheid van betaling van de plaatselijke tol. Het werd daardoor voor handelaren aantrekkelijk om zich in Huissen te vestigen. Deze enclaveachtige geografische situatie leverde tal van schermutselingen en complete veldslagen op en heeft in grote mate de geschiedenis van de stad bepaald. Als onderdeel van de meest westelijke uitbreiding van het graafschap en latere hertogdom Kleef heeft het gebied eeuwenlang ook een geheel eigen ontwikkeling doorgemaakt. Dit is bepalend geweest voor de cultuurhistorische identiteit. Ook veel dijkdoorbraken hangen samen met de grenssituatie. Als Kleefse enclave viel Huissen niet onder de Gelderse dijkstoel van de Overbetuwe. Huissen zat zelf hoog en droog en verwaarloosde zijn dijken. Doorbraken waren het gevolg. De 17e-eeuwse linie van redoutes, aangelegd ter verdediging van de Betuwe tegen de Spanjaarden en later de Fransen, vormt een recente opvolger van de Romeinse Limes. De jongere kazemattenlinie, bedoeld als struikelblok voor een eventuele Duitse opmars tijdens de 2e WO vanuit het zuiden, staat juist dwars op de vroegere grenzen, welke waren geënt op de natuurlijke opbouw van het landschap. 2.3
Huidige situatie
2.3.1
Landschap Het huidige landschap is ontstaan door geomorfologische processen en menselijke ingrepen. Het is een halfopen landschap met cultuurhistorische kwaliteiten. Weilanden en akkers bepalen het landschapsbeeld en zorgen voor een open karakter. De bedrijven op het Looveerterrein (zie figuur 2.5) en de steenfabriek Huissenswaard op het Scherpekampterrein zijn beeldbepalend. De interactie van mens en natuur is vanuit meerdere perspectieven herkenbaar en beleefbaar. Het aanleggen van zomerkaden, kribben en het verder ophogen van dijken is bepalend geweest voor de huidige loop van de rivier. Ondanks deze ingrepen en de recente grootschalige ontkleiingen en ontzandingen, zijn er nog sporen van voormalige rivierbeddingen te vinden; de zogenaamde strangen en geulen.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
13
Figuur 2.5: Aanzicht van het bedrijventerrein Looveer
Het projectgebied is qua geomorfologische opbouw in drie delen op te splitsen, een noordelijk, een midden en een zuidelijk deel. Het noordelijke deel van de Huissensche Waarden is een landbouwgebied met een natuurlijk reliëf dat gevormd wordt door ruggen en laagten (ribbelwaard). Lijnvormige meidoornhagen markeren de overgangen tussen de geulen. De Huissensche strang is oostwaarts verlegd langs de ir. Molsweg. Door ontzanding is een zandwinplas ontstaan, het Zwanewater. De toegangsweg naar het Looveerterrein vormt een visuele scheiding tussen het noordelijke deel en de overige twee delen van het projectgebied. De Angerensche Strang (zie figuur 2.6) met de omliggende opgaande beplantingen domineert het middendeel. Dit deel bestaat verder vooral uit weiden en akkerland. In het zuidelijk deel zijn de kleiputten met omsluitende beplanting opvallende elementen. Reliëf is hier in mindere mate aanwezig. Belangrijke cultuurhistorische elementen in het hele gebied zijn: – Winterdijk: Door ingrepen als dijkteruglegging in de achtiende eeuw, het slechten van de muren van Huissen en dijkversterking in de jaren negentig is het karakter aangetast; – Stroomruggen: Geulachtige laagten welke omzoomd zijn door aanzandingen; – Strangen: Resten van oude rivierlopen die voor Angeren en Huissen liggen; – Zomerkaden: die met het landschap, als glooiende groene ruggen een eenheid vormen; – Perceelsgrenzen en oude gemeente- en landsgrenzen tussen Kleef en Gelderland; – Binnen- en buitenwielen: Stille getuigen van dijkbreuken, die het resultaat waren van slecht dijkbeheer in de tijd dat Huissen nog een Kleefse enclave in Gelders gebied was. In het noorden van de Huissensche Waarden liggen twee kleine wielen bij de zomerdijk. De kolken langs de dijk tussen Huissen en Angeren en vormden eeuwenlang één grote waterplas. Door dijkverlegging in de achttiende eeuw werd het wielencomplex gesplitst in een binnen- en een buitendijks gedeelte; – 'De Brouwketel': Oude woonplaats welke fungeerde als pleisterplaats langs een deels nog bestaande weg van Arnhem via Huissen naar de vesting Schenkenschans; – 'De Wardt': Een oude hoogte bij Angeren. Een voormalig kasteel dat stond op een oeverwal van een Rijnmeander die ooit de grens tussen Betuwe en Liemers vormde; – Looveer en Scherpekamp: Historische hoge locaties met industriële activiteit; – Gelderse begraafplaats; – Historische doorlaat nabij de Scherpekamp.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
14
2.3.2
Water Het Pannerdensch Kanaal ligt tussen Waal en Nederrijn. Het begint bij Pannerdensche Kop en gaat ter hoogte van Angeren (Kandia) over in de Nederrijn. Achthonderd meter ten noorden van het Looveer ligt het splitsingspunt IJsselkop, het begin van de IJssel. Het zomerbed van het Pannerdensch Kanaal en Nederrijn is ongeveer 250 meter breed. De kribben zijn 50 tot 80 meter lang. Gemiddeld stroomt er 715 m3 water per seconde. De maximaal gemeten afvoer is ruim 4000 m 3/s, de laagste afvoer 126 m 3/s. Bij een afvoer van 715 m3/s is de diepte ongeveer drie meter. De gemiddelde waterstand is 8,5 meter+ . De hoogst gemeten waterstand is 14,73 meter+ . De laagste stand is 6,57 meter+ . De stuwen op de Nederrijn zorgen ook bij lage afvoeren voor de bevaarbaarheid van IJssel en Nederrijn. De kruin van de winterdijk ligt gemiddeld op 16,0 meter+ . NAP
NAP
NAP
NAP
Waterhuishoudkundig gezien is de belangrijkste functie van de uiterwaarden het transporteren en bergen van rivierwater bij hoge rivierafvoeren. De brede uiterwaard is in de huidige situatie voorzien van hoge zomerkaden en toegangswegen naar de bedrijventerreinen. Mede daardoor worden Huissensche Waarden momenteel rivierkundig niet optimaal benut. Bij maatgevend hoogwater, een afvoer van 16.000 m3/s bij Lobith, stroomt het zuidelijk deel van de Huissensche Waarden door de hoge zomerkade tussen dijk en Scherpekamp niet of nauwelijks mee. De waterstanden variëren van 15,6 meter+ bij kmr 872 naar 14,9 meter+ bij kmr 878.5 in de as van de rivier. Bij een afvoer van 16.000 m3/s is de waterstand, ter hoogte van het Looveerterrein, ca.15,0 meter+ . NAP
NAP
NAP
Door waterstandsverschillen op de Nederrijn wisselen grondwaterstanden en stijghoogten in het eerste watervoerend pakket sterk. De huidige zandwinplassen in de uiterwaarden en in het binnendijks gelegen gebied ondervinden invloed van de waterstanden op de rivier. Uit de zandbanenkaart blijkt dat in het binnendijkse gebied zandbanen voorkomen die verbonden zijn met het buitendijkse gebied. Dit verklaart het optreden van kwel binnendijks bij hoge rivier waterstanden. Bij lage waterstanden (circa 10 maanden per jaar) heeft het Pannerdensch Kanaal qua grondwater een drainerende werking op de uiterwaard en achterliggend gebied. Het projectgebied is op grond van het waterhuishoudingsplan van de provincie Gelderland getypeerd als functie-II-gebied: water voor landbouw en kwel onafhankelijke land natuur. Kavelsloten voeren het oppervlaktewater af.
2.3.3
Bodem De bodem in het projectgebied bestaat uit een bovenlaag van klei, met daaronder afwisselend zand- en kleilagen. Door zandbanen is de waterdoorlatendheid van de bodem erg wisselend. De bodem in de uiterwaard is te kwalificeren als kalkhoudende ooivaaggrond, een rivierkleigrond samengesteld uit lichte zavel tot lichte klei. Daarnaast komt er op enkele locaties kalkhoudende poldervaaggrond voor, een kalkhoudende rivierkleigrond samengesteld uit zware zavel en lichte klei. De samenstelling van ondergrond in de Huissensche Waarden bestaat tot op 35 meter onder maaiveld uit zand dat varieert van uiterst grof tot uiterst fijn. Op sommige plaatsen zijn stoorlagen van klei aanwezig. Deze zijn incidenteel tot enkele meters dik. Ook is een kleine hoeveelheid grind gevonden. De Huissensche Waarden zijn een omkade en gereglementeerde buitenpolder. Een sluis bij Malburgen regelt de waterbeheersing. De huidige maaiveldhoogte van het projectgebied varieert van circa 10,5 meter+ tot 12,5 meter+ en is grotendeels bepaald door menselijk ingrijpen. Door grondstoffenwinning en agrarisch gebruik is het projectgebied vervlakt en is het originele reliëf nauwelijks zichtbaar. Alleen in het noordelijke deel zijn de oude stroomgeulen nog beperkt beleefbaar. De zomerkade varieert van 15,5 meter+ bij het Scherpekampterrein tot 13,0 meter+ bij de Ijsselkop. NAP
NAP
NAP
NAP
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
15
Figuur 2.6: Angerensche Strang
2.3.4
Natuur De Huissensche Waarden hebben een lage ecologische betekenis vergeleken met omliggende uiterwaarden in de Gelderse Poort. Door intensieve begrazing en bemesting ontbreken soortenrijke graslandvegetaties en is de structuur van de vegetatie en rijkdom aan plantensoorten in nagenoeg de gehele uiterwaard gering. De Angerensche Strang met de aansluitende kolken en kleiputten zijn ecologisch het meest waardevol (zie figuur 2.6). Volgroeid bos met een rijke bosstructuur ontbreekt. Meer informatie over de natuurwaarden is beschreven in stukken in het kader van de Natura 2000-toetsing.
Habitattypen en flora Het areaal enigszins natuurlijke ecotopen in de Huissensche Waarden bedraagt 139 hectare, circa 19 % van het plangebied. Het overgrote deel bestaat uit enigszins structuurrijke, relatief extensief beheerde graslanden (69 hectare) en ondiep water (37 hectare). Het areaal werkelijk natuurlijke habitattypen is beperkt tot 70 hectare, circa 10 % van het totale oppervlakte. In de Huissensche Waarden zijn 31 plantensoorten aangetroffen van de 'standaardlijst floramonitoring rivierengebied'. Dit zijn soorten die indicatief zijn voor natuurlijke processen en specifieke rivierbiotopen. Hiervan staan acht soorten op de rode lijst en is één soort wettelijk beschermd (wilde marjolein). Uit deze gegevens blijkt het aantal ecologisch en beleidsmatig relevante soorten relatief beperkt is. Vooral het aantal stroomdalsoorten (soorten gebonden aan droge, mineraalrijke rivier standplaatsen als dijken, zandige ruggen en kades) is in de Huissensche Waarden opvallend veel lager dan langs de Waal en in de Rijnstrangen. Veel kenmerkende soorten ontbreken in de Huissensche Waarden.
Fauna In de periode 1960-2011 is, binnen het project gebied, het voorkomen van 88 verschillende broedvogelsoorten vastgesteld. Vanaf 2005 zijn er 26 soorten van de Rode Lijst 2004 en zeven soorten, waarvoor een instandhoudingsdoel voor het Natura 2000-gebied 'Gelderse Poort' is opgesteld, waargenomen. Het aantal broedvogels is het grootst in het middengebied, waar naast weidevogelsoorten ook struweel-, bos- en moerasvogelsoorten voorkomen.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
16
De voedselrijke graslanden in de Huissensche Waarden zijn van betekenis als foerageer- en rustgebied voor overwinterende en pleisterende trekvogels. Voor kolgans, grauwe gans en smient zijn de Huissensche Waarden van belang als foerageergebied. Vooral de grauwe gans wint duidelijk in betekenis van gemiddeld 166 over de seizoenen '97/'98-'01/'02 naar gemiddeld 330 dieren sinds het seizoen '02/'03. Deze groei hangt samen met het herstel van de broedpopulatie en is in heel Nederland waar te nemen. Voor de overwinterende steltlopers kievit en grutto, hebben de Huissensche Waarden betekenis, vergelijkbaar met omliggende gebieden. Voor de wulp is de betekenis relatief hoog. Het buitenkaadse deel ten zuiden van het Looveer vormt, samen met de overzijde van de rivier en de Grote Pleij een belangrijke slaapplaats binnen de Gelderse Poort. Voor zoogdieren zijn de Huissensche Waarden niet van betekenis. Er zijn naast vleermuizen geen waarnemingen bekend van bijzonder waardevolle of zeldzame soorten. Bever, das en waterspitsmuis, een soort van laagdynamische moerasruigtes, rietmoerassen en elzenbroekbossen, ontbreken. In het projectgebied zijn foeragerende individuen van gewone dwergvleermuis, laatvlieger, rosse vleermuis, ruige dwergvleermuis en gewone grootoorvleermuis waargenomen. Van de gewone dwergvleermuis zijn enkele vliegroutes vastgesteld. Verder zijn van geen van de soorten vaste verblijfplaatsen conform artikel 11 van de Flora en faunawet aanwezig. Kolonies van meervleermuis zullen dan ook met zekerheid ontbreken. In het projectgebied zijn zes soorten amfibieën waargenomen. Alle waargenomen soorten zijn beschermd onder de flora- en faunawet. Voor de kamsalamander is een instandhoudingsdoel in het kader de Natuurbeschermingswet opgesteld. In het plangebied komen met zekerheid géén reptielen voor. Naast het voorkomen van amfibieën dient ook rekening gehouden te worden met de aanwezigheid van beschermde vissoorten. In de Huissensche Waarden zijn elf vissoorten aangetroffen, waaronder de beschermde soorten bittervoorn en kleine modderkruiper. Het bestendig voorkomen van andere beschermde vissoorten is onwaarschijnlijk. Voor alle overige diergroepen geldt dat de Huissensche Waarden niet van belang zijn als leefgebied. In de Huissensche Waarden komen geen bijzondere habitats voor die voor libellen, vlinders, kreeftachtigen of voor weekdieren van betekenis zijn. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat in deze uiterwaard bestendige populaties voorkomen van, vanuit ecologisch opzicht, waardevolle soorten.
2.3.5
Grondgebruik In het verleden is in een groot deel van het plangebied klei gewonnen voor fabricage van baksteen. Veel gronden in de Huissensche Waarden zijn gehercultiveerd en zijn hoofdzakelijk in gebruik voor ruwvoederwinning en het weiden van vee. In het kader van agrarisch natuurbeheer zijn beheersovereenkomsten afgesloten. De percelen worden voornamelijk gebruikt door melkveebedrijven die binnendijks liggen met uitzondering van het gebied tussen de Angerensche Strang en de Neder-Rijn. Hier is een, op het bedrijventerrein Looveer gevestigd, agrarisch bedrijf actief.
2.3.6
Scheepvaart Het Pannerdensch Kanaal en de Neder-Rijn zijn belangrijk voor de beroepsscheepvaart. De capaciteit van het kanaal wordt niet volledig benut. De 20.615 schepen die in 2005 het Pannerdensch Kanaal passeerden hadden samen een laadvermogen van 23.569.330 ton. Ze vervoerden in totaal 13.366.122 ton (vergelijkbaar met 742.562 vrachtwagens). In het Pannerdensch Kanaal liggen bij het bedrijventerrein Looveer en bij Doornenburg veerponten. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
17
Het Pannerdensch kanaal, de IJssel en de Neder-Rijn maken deel uit van het Basistoervaartnet van Nederland. Het Pannerdensch kanaal is aangeduid als onderdeel van de Motorbootroute AM. De opbouwhoogte is minimaal 3,40 m, de diepgang is minimaal 1,50 m. Het vaargebied in de regio is het meest geschikt voor motorboten.
2.3.7
Bedrijventerreinen Ter hoogte van Huissen ligt in de uiterwaarden het bedrijventerrein Looveer. Hier zijn bedrijven als VBI, van Dalen, Heijting milieuservice, Schraven scheepsbouw, centrales voor beton en asfalt, en een agrarisch bedrijf gevestigd. Vanwege de werkgelegenheid is het terrein in sociaal economisch opzicht van groot belang voor de omgeving. In de Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder zijn op het bedrijventerrein Scherpekamp steenfabriek Caprice en een scheepswerf gevestigd. De bedrijventerreinen zijn beide over water bereikbaar. Het bedrijventerrein Looveer is een gezoneerd terrein. De geluidscontour is opgenomen in het bestemmingsplan 'Looveer'. Dit plan is vastgesteld in 1995. De vastgestelde geluidscontour mag niet worden overschreden. Dit moet bij nieuwe of toename van activiteiten op het industrieterrein door akoestisch onderzoek aangetoond worden. Bij actualisering van vergunningen toetst de provincie aan de geluidszone. Hier is een, op het bedrijventerrein Looveer gevestigd, agrarisch bedrijf actief. Hoge waterstanden leiden tot problemen voor de bereikbaarheid en het functioneren van het bedrijventerrein Looveer. De hoogte van dit terrein varieert nu tussen de 14,15 meter+ en 14,6 meter+ . De hoogte van de toegangsweg ligt op circa 12,5 meter+ en overstroomt gemiddeld enkele dagen per jaar. Bij hoge waterstanden wordt een amfibisch voertuig gebruikt om het terrein te bereiken.
NAP
NAP
2.3.8
NAP
Verkeer Belangrijke wegen in het gebied zijn de wegen naar het Looveer en de Scherpekamp. De Badweg ligt ten westen van het Zwanewater. In de uiterwaarden liggen ter ontsluiting van de agrarische gronden half- en onverharde wegen. Deze zijn gedeeltelijk openbaar. De Stadsdam, Angerense dijk en ir. Molsweg liggen buiten het plangebied boven op de dijk. De ir. Molsweg verbindt het centrum van Huissen met de Pleijroute. De Stadsdam ligt tussen Looveer en ir. Molsweg. Bij het Looveer tussen Huissen en Loo vaart de veerboot De Christoffel. Deze boot heeft een capaciteit van 16 auto's. Ook mogen er 150 personen worden vervoerd. De boot heeft een zodanig groot vermogen, dat zonder gierkabel gevaren kan worden. De vaartijden liggen tussen 6.30 uur en 23.00 uur. Per jaar vervoert de veerboot meer als 200.000 personen. Volgens gegevens uit 2005 (bron: Schraven b.v.) gaat het om 178.000 personen- en bestelauto's, 82.000 fietsers en 12.000 brommers en fietsers. In de zomer en lente is het drukker als in de herfst en de winter. Volgens tellingen van de gemeente heeft de weg naar het Looveer een etmaalintensiteit die varieert tussen de 2500 en 3500 voertuigen. Een groot gedeelte van het centrum van Huissen is ingericht als blauwe zone (circa 155 plaatsen), waar maximaal twee uur geparkeerd mag worden. De grotere parkeerterreinen zonder beperkingen in tijdsduur zijn Molenweide (circa 250 plaatsen) en Arnhemsepoort (120 plaatsen). Deze liggen aan de rand van het plangebied.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
18
2.3.9
Overige infrastructuur Onder het zuidelijk deel en het bedrijventerrein Scherpekamp ligt een spoortunnel van de Betuweroute. Ten noorden en ten zuiden van het bedrijventerrein Scherpekamp liggen ondergronds enkele grote aardgasleidingen. Hier ligt ook een bovengrondse hoogspanningsleiding. In het noordelijk deel ligt een zware waterleiding.
2.3.10 Wonen Ter hoogte van de aansluiting tussen de Looveerweg en de Rijndijk ligt, net buiten het plangebied, een klein woonwagenkamp op het Molenweideterrein. Op het Looveer staan tussen de bedrijven een aantal woningen en een agrarische bedrijfswoning. Naast het veer liggen een paar woonschepen. In het zuidelijk deel is een woning (De Brouwketel; zie figuur 2.7) aanwezig.
2.3.11 Recreatie en toerisme De uiterwaarden hebben momenteel een beperkte uitloopfunctie voor Huissen en Angeren. De dijk langs de uiterwaard biedt fietsers en wandelaars uitzicht op de bedrijventerreinen, natuur, cultuur en landschap van de uiterwaard en de rivier. De mogelijkheden voor waterrecreatie zijn langs de rivier beperkt. Het Zwanewater wordt beperkt gebruikt als zwem- en surfplas. In en rondom de uiterwaarden zijn een zestal wandel- en fietsroutes uitgezet. Het Looveer is de verbinding met de overkant van de rivier.
Figuur 2.7: De Brouwketel
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
19
Figuur 3.1: Inrichtingsschets (zie voor meer detail tekening: HW-0146-A0-20130219a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
20
3
VOORNEMEN
3.1
Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op doelen, randvoorwaarden en aandachtspunten die vertaald zijn in het inrichtingsplan. Op deze manier wordt zowel het voornemen beschreven als de redenatie die achter het ontwerp steekt. Naast beleid en kenmerken van het gebied zijn ruimte voor de rivier, scheepvaarteisen, natuurwetgeving en economie het meest bepalend. Ruimtelijke kwaliteit, beheer en recreatie zijn over het algemeen volgend. Het voornemen is hier kort per thema weergegeven. Alle maatregelen vormen echter integraal onderdeel van het plan. Natuurontwikkeling, het verleggen van de zomerkade, rivierverruiming en beheer zijn bijvoorbeeld niet los van elkaar te beschouwen. De onderstaande elementen zijn in het volgende hoofdstuk nader uitgewerkt.
3.2
Ontwerpproces Tijdens de MER-procedure zijn na diverse overlegrondes de definitieve contouren van het voorkeursalternatief ontstaan. Het voorkeursalternatief combineert zandwinning, rivierkundige doelen, natuurontwikkeling en het behoud van voldoende foerageer- en rustgebieden voor grasetende watervogels. Dit voorkeursalternatief is in detail uitgewerkt in de inrichtingsschets (10 juli 2012; zie figuur 3.1). In dit proces zijn, bij verwerking van ideeën en aanvullend onderzoek, wetten en beleidsdoelen door adviseurs, ontwerpers en overheden getoetst. Doordat deze toetsing tot op detailniveau heeft plaatsgevonden wijkt de inrichtingsschets op details af van het voorkeursalternatief. De inrichtingsschets is de basis waarop de vergunningen worden aangevraagd. Voor meer informatie zie: Inrichtingsschets 1:5.000: Tekeningnummer: HW-0146-A0-20130219a
3.3
Rivierverruiming en water
Eisen Het project Huissensche Waarden is een maatregel in de PKB 'Ruimte voor de Rivier'. PKBprojecten moeten voor het eind van 2015 zorgen voor meer bescherming tegen hoogwater. De rivierkundige taakstelling is acht centimeter waterstandsdaling tussen kilometerraai 870,5 en 871,5. Dit punt ligt ter hoogte van de Roswaard, ten zuiden van het plangebied. De daling Het wordt gemeten in de as van het Pannerdensch kanaal. De taakstelling is berekend bij maatgevende hoogwaterstanden. Deze waterstanden treden op als bij Lobith, via de Rijn, 16.000 m³/s water ons land binnenkomt. De taakstelling is ook van belang bij het toestaan van activiteiten en bebouwing die binnen de kaders van de Beleidslijn Grote Rivieren vallen. Extra rivierruimte kan na toetsing via 'artikel 6d' beleidsmatig hiervoor worden benut. Tot 16.000 m³/s handhaaft Rijkswaterstaat de huidige afvoerverdeling tussen Neder-Rijn, IJssel en Waal. In dat geval stroomt circa 5.800 m³/s water door het Pannerdensch Kanaal. Twee derde hiervan moet afgevoerd worden richting Neder-Rijn en een derde richting IJssel. Na herinrichting moeten De Huissensche Waarden circa 300 m³ extra debiet opvangen. Er stroomt dan ongeveer 2.600 m³/s door de Huissensche Waarden. Herinrichting mag de afvoerverdeling niet beïnvloeden. Ter voorkoming van hoge waterstanden bij de winterdijk, veranderingen in afvoerverdeling, dwarsstromen en extra zandafzetting in de hoofdgeul mag bij hoogwater niet teveel water door de Huissensche Waarden gaan stromen.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
21
De lange termijn verwachting is dat de maatgevende afvoer van de Rijn bij Lobith kan oplopen tot 18.000 m3/s. Het huidige ontwerp kan door aanvullende maatregelen te nemen extra rivierruimte bieden. Te denken valt aan een grotere inlaatopening bij de Scherpekamp, een brug in de weg naar het Looveer of een kleine geul die aansluit op de dijkverlegging bij de Pleijroute, Combinaties zijn ook mogelijk. Als hogere afvoeren meer maatregelen vereisen is uitvoering hiervan de verantwoordelijkheid van de overheid. In de MER zijn suggesties gedaan hoe, in dat geval, het ontwerp en beheer kunnen worden aangepast. De initiatiefnemer neemt nu echter alleen de inrichtingsmaatregelen (zie figuur 3.2) die nodig zijn om de huidige rivierkundige taakstelling te bereiken. Het beheer en onderhoud van de dijken berust bij het waterschap. Het doel van het waterschap is het behoud van de veiligheid en stabiliteit van de waterkering. Daarnaast is toegankelijkheid voor inspectie, onderhoud en bescherming van landschappelijke, natuur- en cultuurhistorische waarden van de waterkeringen van belang. Eisen komen onder andere voort uit het Waterbeheerplan 2010-2015, de Keur voor waterkeringen en wateren van Waterschap Rivierenland, 2009 en het HWBP. Ook is overleg vereist in het kader van de Watertoets en de juridische verankering van waterbelangen in bestemmingsplannen. Het waterschap heeft vanaf het begin kenbaar gemaakt een 'zero tolerance'-beleid ten aanzien van kweloverlast als uitgangspunt te hanteren. Het plan mag ook geen onaanvaardbare verstorende effecten op de grondwaterstroming hebben. Extra kwel in het aangrenzende binnendijkse gebied mag geen overlast geven. Het kan ontstaan omdat een deel van de uiterwaard vaker overstroomd en door verlaging van de hydraulische weerstand in de ondergrond als gevolg van de zandwinning.
Vertaling veiligheid De verbetering van de veiligheid en benodigde verlaging van de hoogwaterstanden wordt primair bereikt door de volgende maatregelen: – Het aanleggen van een brug en inlaat in de toegangsweg naar de Scherpekamp; – Achter deze inlaat komt een drempel op zomerkade niveau om de zomerpolder situatie te behouden in de Angerensche en Doornenburgsche buitenpolder. Deze maatregelen zijn, in combinatie met de gehele inrichting, rivierkundig getoetst (zie bijlage 1). Uit deze toetsing blijkt dat de maatregelen voldoende aan de taakstelling. Om de rivierkundige maatregelen zonder ernstige neveneffecten qua scheepvaart, economie, ecologie, waterbeheersing en dijkbeheer te kunnen uitvoeren zijn aanvullende maatregelen wenselijk. Het beschermingsniveau van de overige delen van de uiterwaard blijft minimaal gelijk aan de huidige situatie. Het gaat om de volgende ingrepen: – Het verleggen van de zomerkade tussen de bedrijventerreinen Looveer en Scherpekamp. Hierdoor ontstaat een vrij-overstroombare ruimte, waarin een langgerekte zandwinplas zal worden aangelegd. Dit gebied krijgt daardoor meer doorstroomcapaciteit; – De aanleg van de zandwinplas draagt bij aan het verlagen van de rivierkundige ruwheid van de uiterwaard door het vergroten van het wateroppervlak; – In een buitendijkse strook van circa 100 meter breedte voor het zuidelijke deel van de dijk zal het gedeeltelijk aanwezige kleipakket worden verbeterd door extra klei aan te brengen. Het doel is om een consistent pakket te krijgen zodat de intree-weerstand van de bodem vergroot gaat worden. Het gaat om het gebied tussen de Waai en de aansluiting met de Scherpekamp. Het gebied heeft een lengte van circa 900 m; – In overleg met betrokken eigenaren, pachters en beheerders is een samenhangend beheerplan voor het plangebied ontwikkeld. Dit beheerplan biedt garanties voor het behoud van benodigde doorstroomcapaciteit bij hoogwater (zie paragraaf 4.7).
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
22
Figuur 3.2: Rivierveruimende maatregelen ten behoeve van rivierkundige taakstelling
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
23
Vertaling waterbeheer Het waterbeheer voor de uiterwaarden is voor het door zomerkaden beschermde gebied vooral gebaseerd op de eisen van het landbouwkundig gebruik, het zo lang mogelijk beschermen van de toegang naar het Looveer en beheersing van kweloverlast. Door verlegging van de zomerdijk, plaatselijke verhoging van het maaiveld door kleidekken en verbetering van te lage delen van de bestaande kade is een betere bescherming mogelijk. Omdat ook nieuwe watergangen en afsluitbare duikers worden aangelegd is het per deelgebied mogelijk om het inlaatbeleid aan te passen. In het inrichtingsplan gaat extra overlast van kwel en hogere waterstanden in het binnendijkse gebied verder tegen door: – Om toename van de bestaande kweldruk in Huissen te voorkomen wordt er rond de Huissensche Strang een kleidek en een kade aangelegd. – Het behoud van voldoende afstand tussen winterdijk en nieuwe plas; – Behoud van de zomerkade rond de Angerensche strang, de Angerensche en Doornenburgse Buitenpolder. De overstromingsfrequentie van deze uiterwaarden blijft gelijk; – Om te voorkomen dat de weg naar het Looveer via het noordelijk deel alsnog vaker onder water komt worden twee maatregelen uitgevoerd: – Verbetering van de laagste delen zomerkade van de noordelijke delen van de uiterwaard. Het is de bedoeling om de huidige verlaging in de zomerdijk ter hoogte van de kruising met de Pleijroute op gelijke hoogte met het overige deel van de zomerdijk te brengen. Als alle eigenaren en belanghebbenden instemmen kan hierdoor het beschermingsniveau van het noordelijk deel zelfs omhoog; – Het aanleggen van een kade ten zuiden van de Looveerweg. – Door de twee maatregelen zal de polder, en daarmee de Looveerweg minder vaak overstromen. – Een afsluitbare duiker tussen te handhaven watergangen en een deel van de herstelde strangen in het zuidelijk deel biedt de mogelijkheid om in drogere tijden water te halen uit de strangen. De nieuwe strangen blijven een kleibodem houden. Water kan hier langer staan dan in de watergangen die ook in meer zanderige delen liggen. – Het handhaven van het huidige inlaatbeleid van de zomerpolder (zie paragraaf 4.2). 3.4
Natuurontwikkeling
Eisen Voor de natuur en ecologie worden de randvoorwaarden en doelen vooral bepaald door de Natuurbeschermingswet 1998. Het projectgebied maakt onderdeel uit van het door deze wet beschermde Natura 2000-gebied 'Gelderse Poort'. De instandhoudingsdoelen waarvoor dit Natura 2000-gebied is aangewezen vormen de belangrijkste randvoorwaarden. Hiernaast zal het voornemen moeten voldoen aan de uitgangspunten van EHS-beleid, de Flora- en Faunawet en de Boswet. Voor meer gedetailleerde informatie wordt verwezen naar de bijlage Natura 2000-toets Huissensche Waarden. Sterk bepalend voor het ontwerp is de combinatie van het behoud van voldoende foerageergebied voor grasetende watervogels en de kansen voor ontwikkeling van meer zeldzame instandhoudingsdoelen waarvoor een uitbreidingsdoelstelling geldt.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
24
Vertaling Deze doelen en randvoorwaarden zijn in het inrichtingsplan vertaald in specifieke ingrepen en maatregelen. Deze worden gerealiseerd door: – Het vergroten van de rivierdynamiek door het verleggen van de zomerkade. Hierdoor zullen de lagere delen rondom de nieuwe zandwinplas vaker overstromen, waardoor typische vegetaties zoals slikkige rivieroevers en hooilanden kunnen ontstaan. ; – Versterking van het kleiputtencomplex de 'Angerensche Strang' door herontwikkeling van de voormalige strang 'De Wardt'. Deze strangen blijven beschermd door de zomerkade waardoor een laagdynamisch moerasmilieu ontstaat (zie figuur 3.3); – Herstel van het oudhoevige landschap tussen de dijk en de Angerensche Strang door landschappelijke beplanting en agrarisch beheer in combinatie met uitvoering van een deel van het Wielen en Waaienplan; – Introductie van specifiek natuurgericht beheer in de buitenkaadse delen van de uiterwaard; – De graslanden rondom de Scherpekamp zullen specifiek voor het behoud van grasetende watervogels en weidevogels worden beheerd; – In het noordelijke deel van de uiterwaard zullen geen ingrepen plaatsvinden. Door voortzetting van het huidige agrarische beheer wordt de bestaande populatie grasetende watervogels behouden; – Door de invaart verder naar het zuiden te situeren wordt de wulpenslaapplaats ter hoogte van de buitenkaadse strangrest behouden. Door de aanleg van een kade wordt deze slaapplaats afgeschermd van de zandwinplas; – Om de verbinding tussen het noordelijke en het zuidelijke deel te verbeteren wordt rondom het bedrijventerreinen Looveer en Scherpekamp bos aangeplant. Dit zorgt tevens voor een visuele inpassing van deze bedrijventerreinen; – Ter verbetering van de habitatsituatie voor de kamsalamander worden binnen het plangebied vier nieuwe amfibieën poelen aangelegd.
Figuur 3.3: Referentiebeeld rietmoeras
3.5
Delfstoffenwinning
Eisen In Nederland is jaarlijks behoefte aan 150 miljoen ton (primaire en secundaire) bouwgrondstoffen. Het overheidsbeleid is gericht op winning in Nederland. Afwenteling van ruimtelijke problemen op buurlanden en het milieu moet daarbij zo veel mogelijk worden vermeden. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
25
Winning van oppervlaktedelfstoffen gaat gepaard met een flinke ruimtevraag. Het beleid van de overheid is hierbij gebaseerd op de mening dat winning van bouwgrondstoffen op land en in de rijkswateren waar mogelijk multifunctioneel moet zijn. Bij winning moet gebruik gemaakt worden van kansen die ontgrondingen bieden voor het realiseren van andere gewenste maatschappelijke functies, zoals natuurontwikkeling, recreatie, wonen aan het water, waterbeheer en aanleg vaargeulen. Rijk en Provincie hebben de economische haalbaarheid gecontroleerd. Daarbij zijn mogelijkheden onderzocht voor het terugstorten van ophoogzand en eventuele overtollige grondstromen van elders.
Vertaling Het project Huissensche Waarden combineert de winning van bouwgrondstoffen met rivierruimte (paragraaf 3.3), natuurontwikkeling (paragraaf 3.4), cultuurhistorische identiteit (paragraaf 3.6) en recreatie (paragraaf 3.7). Het project levert een wezenlijke bijdrage aan de voorziening van hoogwaardige primaire bouwstoffen voor de bouw en industrie. Uitgangspunt voor de exploitatie is de winning van industriezand. Gezien de ligging van ondergrondse infrastructuur, geo-morfologische waarden en ruimtelijke kwaliteit leidt dat tot een diepe zandwinning in het centrale deel van Huissensche Waarden. Het wateroppervlak van de zandwinning wordt voor oplevering verkleind door de oeverzone tussen de zandwinplas en het Pannerdensch Kanaal te verbreden. Hiervoor wordt een deel van het ophoogzand, niet afzetbare klei en delen van de bovengrond gebruikt. Het plan gaat uit van afvoer van de gewonnen delfstoffen per schip en het verwerken van overtollige specie binnen het projectgebied. Vanwege onzekerheden is exploitatie op basis van ophoogzand-, delfstoffenwinning én specieberging niet realistisch. Keramische klei is beperkt in het gebied aanwezig. De voorraden zijn grotendeels al in het verleden gewonnen. De nog resterende klei is grotendeels bronsbakkend en is beperkt toepasbaar. Aanleg van kleidepots ten westen van de Scherpekamp voorkomt dat deze keramisch geschikte klei verloren gaat. Wanneer deze kleidepots op termijn overbodig worden zullen deze opgaan in de landschappelijke inpassing van dit terrein. Het Scherpekamp terrein zal door een meer open structuur van de landschappelijke inpassingen beter zichtbaar blijven vanaf de winterdijk en de uiterwaarden dan het Looveer terrein. 3.6
Versterking van de cultuurhistorische identiteit
Eisen In het Bor1 is opgenomen dat er aandacht moet worden besteed aan de vertaling van onderzoek naar cultuurhistorie en archeologie. Het doel is de wisselwerking tussen cultuurlijke en morfologische processen in het landschap beleefbaar te maken. Bij het opstellen van de milieueffectrapportage hebben het landelijke kwaliteitsteam (rijk), het kwaliteitsteam ontgrondingen (provincie) aanbevelingen gedaan. Over het ontwerp is overleg gevoerd bestuurders, ambtenaren en lokale belangengroepen. De resultaten hiervan zijn, waar mogelijk, verwerkt in het inrichtingsplan.
1
Besluit omgevingsrecht
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
26
Vertaling De basis voor het ontwerp wordt gevormd door de tracés van de historische rivierlopen, paden en kavelgrenzen. De contouren van het nieuwe groen, paden en waterpartijen hebben mede als doel behoud en versterking van waardevolle landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Oude kavelgrenzen, houtwallen, waterlopen, kerkepaden komen op deze manier terug of worden versterkt. Maatregelen zijn: – De maatregelen zijn zoveel mogelijk in samenhang met natuur- en watereisen bedacht. Technisch ontwerp is gecombineerd met de resultaten van onderzoek naar de ontstaansgeschiedenis. Deze is onderzocht door analyse van oude kaarten, fysieke relicten, grondgebruik en bodemstructuren; – Het onthouden van ingrepen op plaatsen met hoge archeologische verwachting. Met name in de zone tussen de winterdijk en de nieuwe zomerkade worden, mede in verband met de hoge archeologische verwachtingen, nauwelijks ingrepen uitgevoerd; – Om het historisch gebruik van de zone tussen de winterdijk en de nieuwe zomerkade te benadrukken blijft deze zone in agrarisch gebruik. Dit draagt bij aan het behoud van het landbouwkundig karakter; – In het noordelijk deel staat behoud van de bijzondere morfologische opbouw centraal; – In de dijkzone en het zuidelijk deel is versterken van het cultuurlandschap met het mozaïek van verschillende landschapselementen en grondgebruiksvormen belangrijk; – Het aanpassen van het ontwerp aan historische grenzen, paden en oude rivierlopen. Het herstel van oude waterlopen door accentuering van de voormalige Hanze-rivier en het herstellen van oude restgeulen. Hierdoor wordt de relatie met het Rijnstrangengebied beter zichtbaar; – De nieuwe zomerkade vormt de grens tussen de oude en de nieuwe rivierafzettingen; – Om de relatie met de rivier te benadrukken zal het (buitendijkse deel) van het Wielen en Waaienplan conform het eerder vastgestelde plan worden uitgevoerd. 3.7
Recreatie
Eisen Verstedelijking in de stadsregio Arnhem-Nijmegen maakt investeringen in het landschap extra nodig. De Huissensche Waarden liggen midden in het stedelijk uitloopgebied. De gemeente en provincie willen meer extensieve recreatiemogelijkheden in de uiterwaard en verbetering van de recreatie mogelijkheden van het Zwanewater. Hoewel de gemeente Lingewaard omgeven is door water, zijn er momenteel geen goede aanlegmogelijkheden voor de recreatievaart. De overheden zijn van mening dat aanleg van de zandwinplas, de motorbootroute van het Pannerdensch kanaal en de nabijheid van twee splitsingspunten (Rijn – IJssel en Waal – Pannerdensch Kanaal) kansen biedt voor de ontwikkeling van een jachthaven. Het gebied is een aanvulling en schakel in de motorbootroutes tussen noord- en zuid Nederland.
Vertaling De recreatieve waarden worden vooral versterkt door het toegankelijk maken van de uiterwaard en dat het bestemmingsplan de aanleg van een nieuwe jachthaven mogelijk maakt. Maatregelen zijn: – In het plan is de reconstructie en opwaardering van het dagstrand aan het Zwanewater opgenomen. Door verplaatsing van dit dagstrand van de locatie langs de Looveerweg naar de Badweg zal ook de verkeersveiligheid worden verbeterd. In totaal is in het voorkeursalternatief een oppervlakte van 10 hectare gereserveerd voor de ontwikkeling van het dagstrand met bijbehorende (tijdelijke) faciliteiten.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
27
–
–
–
– –
– – –
De nieuwe zandwinplas is op termijn ook geschikt voor zeilen, roeien, kanoën en dergelijke. Ook is de plas verbonden met het Pannerdensch Kanaal. De combinatie van deze mogelijkheden en voorzieningen is momenteel beperkt aanwezig in de regio, met name in het gebied tussen de Rijn en de Waal. De dichtst bij zijnde gelegenheid voor kanohuur of roeien liggen bij Giesbeek en Tolkamer. Om eventuele negatieve effecten op de overwinterende watervogels te voorkomen is recreatievaart in de winterperiode (half november tot en met half maart) niet toegestaan. Dit vaarverbod voor de recreatievaart is opgenomen als gebruiksregels in het bestemmingsplan. Het vergroten van de toegankelijkheid van de uiterwaard door het aanleggen van wandel- en struinroutes door het gebied, met bijbehorende informatie voorzieningen. Deze routes zullen aansluiten op binnendijkse routes, Het aansluiten van de nieuwe routes op het bestaan recreatieve netwerk zodat het projectgebied hierin wordt opgenomen; Het ontwikkelen van 'De Brouwketel'. Rondom de Brouwketel is het mogelijk om op termijn een recreatief steunpunt te ontwikkelen. Hier kan ook een strandje voor Angeren en een aanlegpunt voor kleinere schepen komen; Het aanleggen van een uitkijktoren; Het aanleggen van een vogelkijkscherm; Ten zuiden van de Looveerweg en ten oosten van het Molenweideterrein zal in de nieuwe zandwinplas een jacht- en passantenhaven (inclusief alle voorzieningen) worden aangelegd. Zodra dit deel van de plas gegraven is én er een veilige directe bevaarbare waterverbinding tussen het centrum van Huissen en de rivier is, kan de haven gaan functioneren. Als de zandwinning grotendeels is afgerond kan de jachthaven een maximale omvang krijgen van vierhonderd ligplaatsen (zie figuur 4.58).
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
28
Figuur 4.1: Locatie nieuwe zomerkades (zie voor meer detail tekening: HW-0295-A1-20130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
29
Figuur 4.2: Locatie te verwijderen zomerkades (zie voor meer detail tekening: HW-0293-A1-20130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
30
Figuur 4.3: Tracé huidige en nieuwe zomerkade
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
31
4
MAATREGELEN IN DETAIL
4.1
Inleiding In dit hoofdstuk worden de maatregelen uit hoofdstuk drie nader uitgewerkt. Deze zijn per thema gegroepeerd, voorzien van een korte tekst en principe tekeningen. In de bijlage is een legenda opgenomen. Ook zijn verwijzingen opgenomen naar tekeningen bij de vergunningen. Hierbij moet worden opgemerkt dat alle maatregelen integraal onderdeel van het plan vormen. Natuurontwikkeling, het verleggen van de zomerkade en het beheer zijn bijvoorbeeld niet los van elkaar en van het gehele voornemen te beschouwen. Omdat een aantal maatregelen gedurende de winning gerealiseerd gaan worden is het mogelijk dat de uiteindelijke uitvoering afwijkt van hetgeen in deze planbeschrijving is opgenomen. Het project duurt immers meer als 10 jaar. De omschreven maatvoering zal echter niet overschreden worden. Qua constructieve degelijkheid en duurzaamheid zijn de beschreven maatregelen het minimum niveau. Bestemmingsplanmatig en rivierkundig gezien is rekening gehouden met de in de planbeschrijving opgenomen inrichtingsmaatregelen. Samengevat komt het er op neer dat de maatvoering geringer kan worden maar de uitstraling en kwaliteit niet.
4.1.1
Relatie met de Waterwet en de Beleidslijn grote rivieren In bijlage 2 (Onderbouwing niet-riviergebonden activiteiten (jachthaven en Brouwketel)) is het beleid rond Hoogwater veiligheid beschreven en is gemotiveerd hoe de ontwikkelingen zich verhouden tot de Beleidslijn Grote rivieren. Hier wordt met name ingegaan op de ontwikkelingen van de jachthaven en Brouwketel. In de toelichting van het bestemmingsplan Huissensche Waarden, paragraaf 3.3.2 en paragraaf 5.4, is de onderbouwing opgenomen. Voor wat het project Huissensche waarden betreft kan geconcludeerd worden dat conform artikel 5 Bgr de rivierverruimingsmaatregelen, zoals de doorlaat en de verlegging van de zomerkade, de zand- en kleiwinning, natuurrealisatie en voorzieningen die onlosmakelijk met de waterrecreatie zijn verbonden zoals bijvoorbeeld jachthavens, losse aanlegplaatsen, bootreparatie- en servicebedrijven en bunkerstations toegestaan zijn. Voor overige waterrecreatieve activiteiten geldt dat alleen (delen) van voorzieningen die direct functioneel of als gevolg van wettelijk voorgeschreven eisen en verplichtingen als onlosmakelijk met de waterrecreatie in het rivierbed worden beschouwd, zonder meer zijn toegestaan. Herbestemming van de Brouwketel past binnen de kaders van artikel 6, lid c Bgr. Onder strikte voorwaarden biedt de beleidslijn (artikel 6, lid d Bgr) een afwegingskader om wonen, werken en recreëren in het rivierbed mogelijk te maken. In dit geval gaat dat om onderdelen van de jachthaven en de uitbreiding van de Brouwketel die niet onlosmakelijk met de waterrecreatie zijn verbonden toe te staan. Het gaat om extra (drijvende) bebouwing ten behoeve van horeca voorzieningen, een bezoekerscentrum, een seizoensgebonden natuurcamping en parkeerplaatsen in de directe omgeving hiervan. Het project Huissensche Waarden, inclusief de niet riviergebonden onderdelen, is in zijn geheel hydraulisch getoetst. Het voldoet aan de algemene voorwaarden (artikel 7 Bgr) van de beleidslijn. Het ligt op een plek waar rivierveruiming gewenst is. Het veilig functioneren van het waterstaatswerk is gewaarborgd. De nieuwe inrichting van het gebied voldoet aan de hoofddoelstelling voor veiligheid: de beoogde MHW-daling wordt meer dan gehaald.De initiatiefnemer draagt de volledige kosten van de rivierverruimende maatregelen. De uitvoering hiervan is zekergesteld.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
32
4.2
Verbeteren doorstroming
4.2.1
Verleggen zomerkade Voordat gestart kan worden met de aanleg van de zandwinplas wordt een nieuwe zomerkade aangelegd om het resterende deel van de uiterwaard tegen overstroming te beschermen. Deze kade krijgt een hoogte van 13,1 meter+NAP. Tevens zal de bestaande zomerkade in het noordelijk deel van de uiterwaard waar nodig worden verbeterd en opgehoogd (tot 12,6 meter+NAP). Door de gehele uiterwaard zal de zomerkade maximaal 600 meter naar het westen worden verlegd, waarbij de nieuwe kade deels binnen de keurzone wordt gesitueerd. De nieuwe zomerkade sluit aan op de noordzijde van het bedrijventerrein Scherpekamp en sluit aan op de bestaande zomerkade ten noorden van het bedrijventerrein Looveer. Het nieuwe talud zal overwegend 1:4 worden. Daar waar de ruimte beperkt is krijgt de zomerkade een talud van 1:3. Bij de aanleg zal rekening worden gehouden met de klei- en kwaliteitseisen van Waterschap Rivierenland. (zie figuur 4.1 t/m 4.7 figuur 4.10, 4.11, 4.17, 4.20, 4.36, 4.37, 4.40, 4.49 en bijlage 3 (zie bijlage 7 voor de legenda van de profielen). Voor meer informatie zie: Locatie nieuwe zomerkades – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0295-A1-20130220a Te verwijderen zomerkades – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0293-A1-20130220a
Figuur 4.4: Principe profiel nieuwe zomerkade (schaal 1:200)
Figuur 4.5: Profiel nieuwe zomerkade (profiel h; schaal 1:200)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
33
Figuur 4.6: Profiel nieuwe stroomgeleidingskade (profiel j; schaal 1:200)
Figuur 4.7: Profiel nieuwe zomerkade (profiel r; schaal 1:200)
Figuur 4.8: Locatie duiker in kwelkade
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
34
Figuur 4.9: Principe plattegrond nieuwe duiker kwelkade
Figuur 4.10: Principe profielen duiker in kwelkade
Figuur 4.11: Principe profiel zomerkade bij Huissensche strang (profiel b; schaal 1:1000)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
35
4.2.2
Kwelmaatregel Huissensche Strang Ter hoogte van de Huissensche Strang zal een glooiend grondlichaam met een hoogte van 13,1 meter+NAP worden aangelegd (zie figuur 4.11). Deze kade beperkt kweloverlast in de kern van Huissen. Dit lichaam start aan de nieuwe zomerkade ter hoogte van de Looveerweg en sluit aan op de winterdijk ter hoogte van het begin van de Melkweg. Ter hoogte van de aansluiting met de winterdijk wordt een nieuw uitlaatwerk aangelegd waardoor de A-watergang zijn functie blijft behouden (zie figuur 4.8 t/m 4.10). Het inlaatwerk bestaat uit betonnen duikerelementen. Het is afsluitbaar met een spindelschuif. De inlaat ligt qua bodem gelijk met de bodem van de herstelde strangputten. De bijbehorende watergang is bekleed met matten en stortsteen.
4.2.3
Verbeteren beschermingsniveau Looveerweg Het beschermingsniveau van de Looveerweg wordt verbeterd door de aanleg van een nieuwe zomerkade (13,1 meter+NAP) direct ten zuiden van de Looveerweg (zie figuur 4.12). Door de combinatie met de verbetering van de kade ten noorden van het bedrijventerrein Looveer neemt de overstromingsfrequentie af van 3,4 dagen tot 2,1 dagen per jaar (zie ook paragraaf 4.3). In geval van hoogwater en calamiteiten zal het huidige regiem gelden. Een amfibisch voertuig van VBI wordt ingezet om het bedrijventerrein Looveer te bereiken. Door de verbeterde overstromingsfrequentie zal de inzet van het amfibisch voertuig afnemen. De extra flauwe taluds (1:8) zorgen voor minder rivierkundige weerstand en voorkomen wervelingen en uitspoelingen bij hoogwater.
Figuur 4.12: Principe profiel zomerkade langs de Looveerweg (profiel d; schaal 1:500)
Figuur 4.13: Locatie doorlaat Scherpekamp (schaal 1:10.000) Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
36
Figuur 4.14: Principe profielen doorlaat (profiel cc; schaal 1:1000)
Figuur 4.15: Principe profielen doorlaat (profiel aa – minimale variant; schaal 1:250)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
37
Figuur 4.16: Principe profielen doorlaat (profiel aa – maximale variant; schaal 1:250)
Figuur 4.17: Principe profiel zomerkade bij doorlaat (profiel ee; schaal 1:500)
4.2.4
Doorlaatwerk en nieuwe zomerdijk bij Scherpekamp In de toegangsweg naar het bedrijventerrein Scherpekamp wordt een brug aangelegd (zie figuur 4.12). De brug komt in de plaats van een deel van de zomerdijk en is nodig om een doorlaat te maken. Deze doorlaat zorgt er voor dat bij hogere waterstanden meer water door de uiterwaard kan stromen. De doorlaat heeft een bodemhoogte van 7,2 meter+NAP en een breedte van circa 96 meter. De onderkant van de brug is gesitueerd op 15,7 meter+NAP wat een doorstroomhoogte van 8,5 meter geeft (zie figuur 4.13 t/m 4.16). Het brugdek heeft een breedte van minimaal 7,5 en maximaal 11,5 meter. Smaller is mogelijk omdat de huidige weg minder breed is en twee passagestroken heeft. Één van deze stroken zal na aanleg van de brug verdwijnen. Deze zal, in het geval voor een smaller brugdek wordt gekozen, richting dijk verplaatst worden. Er is gekozen voor een peilerbrug omdat deze, bij hoogwater, de minste weerstand heeft en de stroom het beste geleid
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
38
Om het achterliggende gebied te beschermen tegen overstromingen wordt achter de doorlaat een zomerkade (13,50 meter+NAP) aangelegd. De kade ligt in een boog om de doorlaat heen en sluit aan, aan de toegangsweg naar de Scherpekamp (zie figuur 4.17). De definitieve kadehoogte is in samenspraak met Rijkswaterstaat bepaald1. De historische doorlaat, die in de zomerdijk bij de Scherpekamp ligt, blijft zijn functie behouden. Met de aanleg van de nieuwe zomerkades, de ophoging van de Looveerweg, en het inlaatwerk zal in 2013 worden gestart. Deze werkzaamheden dienen voor 2015 voltooid te zijn. Na oplevering worden de kades afgewerkt, waarbij deze deels geschikt worden gemaakt voor wandelaars en fietsers. De Looveerweg blijft de functie als ontsluiting van het bedrijventerrein Looveer behouden.
4.2.5
Kleidekverbetering In het zuidelijke deel van het inrichtingsgebied is het wenselijk om het kleidek te verbeteren. Aan de buitendijkse zijde dient op een 100 meter brede strook de intreeweerstand worden vergroot. Uit onderzoek naar het kleidek in deze zone blijkt dat dit dek gedeeltelijk onvoldoende dik is. Daarom kunnen de te dunne delen worden aangevuld tot een dikte van 1 tot 1,5 meter (zie figuur 4.18 en 4.19). Door lokale verhoging van het maaiveld in combinatie met aanleg van kleischermen kan de weerstand voor kwel- en grondwater mogelijk al voldoende verhoogd worden. De hoeveelheid, snelheid en kracht van dit door de bodem stromende water zal hierdoor immers verminderen.
Figuur 4.18: Principe profielen dijkverbetering (profiel bb, schaal 1:1.000)
Figuur 4.19: Kleidekversterking (schaal 1:10.000) Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
39
Tekstblok 4.1: Beleidskader dijken Dijkverbetering De winterdijken om het projectgebied zijn momenteel gedimensioneerd op waterstanden die zijn afgeleid van een hoogwater van 15.000 m3 water per seconde bij Lobith. In het kader van PKB Ruimte voor de Rivier dient het Nederlandse rivieren systeem in 2015 een hoogwater van 16.000 m 3 per seconde aan te kunnen. Dit doel zal voornamelijk door verruiming van uiterwaarden bereikt worden. Daarnaast dienen dijkvakken die niet voldoen aan de veiligheidseisen aangepakt te worden. Hierbij kan een onderscheid gemaakt tussen dijkvakken die niet voldoen aan de wettelijke eisen en dijkvakken waarbij door maatregelen in de uiterwaard plaatselijk verhogingen van de waterstanden optreden. Hoogwaterbeschermingsprogramma De provincie is verantwoordelijk voor het toezicht op alle primaire en regionale waterkeringen in Gelderland. De Waterwet schrijft voor dat alle waterkeringen in Nederland iedere zes jaar worden gecontroleerd of ze nog aan de veiligheidsnormen voldoen. Dit heet de Toets op Veiligheid. De provincie heeft begin 2011 de toestand van de Gelderse waterkeringen gerapporteerd aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, als onderdeel van de derde toetsronde. De derde toetsronde is medio 2011 aan de Tweede Kamer gerapporteerd. Door een beter en gedetailleerder inzicht in de staat van de dijken, volgen hieruit een aantal aanvullende dijkverbeteringsprojecten. Deze worden aangemeld voor het nieuwe Hoogwaterbeschermingsprogramma van het Rijk en worden de komende jaren uitgevoerd. Toets op veiligheid Uit het Beoordelingsrapport Toets op veiligheid 2011 (Dijkringgebied 43 Betuwe, Tieler en Culemborgerwaarden, Provincie Gelderland, januari 2011) blijkt dat het dijkvak van de Rijndijk tussen de aansluiting met de Scherpekamp en het wiel de Waaij (DR 35-41) momenteel niet voldoet. Hoewel de winterdijk voldoende hoog is behoeft de stabiliteit verbetering. Hierbij is een aanpak van de Aanpak van de buiten- en binnenberm waarschijnlijk nodig. Dit deel van de waterkering moet verbeterd worden. Het waterschap dient een dijkverbeteringsplan op te stellen en de werkzaamheden uit te voeren. De provincie begeleidt het opstellen van het plan en moet het uiteindelijk goedkeuren. Deze projecten worden betaald uit het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma.
Effecten door rivierverruiming Door de veranderingen in de kade tussen Rijndijk en Scherpekamp kan bij extreme hoge waterstanden in het zuidelijk deel de winterdijk zwaarder belast worden. Door de verruimde inlaat bij de Scherpekamp ontstaat een meer directe verbinding dan voorheen. Deze ligt bovendien circa 1.400 meter verder stroomopwaarts dan het meest noordelijke deel van de Scherpekamp. Dit is momenteel de maatgevende plaats waar het rivierwater bij waterstanden boven de 13.00 meter+NAP de Huissensche waarden binnenstroomt . De waterstanden in de as van de rivier liggen stroomopwaarts circa 20 centimeter hoger. Uit rivierkundige berekeningen van de Project Directie Ruimte voor de Rivier (Rijkswaterstaat) blijkt dat de waterstand bij de dijk in dat geval in het zuidelijk deel van de uiterwaard circa 10 centimeter zal kunnen stijgen. De uiteindelijke hoogte is mede afhankelijk van de uitvoering van andere rivierverruimingsprojecten.
4.2.6
Kade Molenweide Door de stijging van het maatgevend hoogwater en de wijze van inrichting kan ten zuiden van de wegen naar het Looveer, bij de Molenweide, de waterstand circa 15 centimeter stijgen. Om dit op te vangen zal op de rand van dit terrein een kade worden aangelegd van circa één meter hoog (zie figuur 4.1 en 4.20). Dit beperkt de druk op de winterdijk en geeft extra bescherming aan het parkeerterrein en het woonwagenkamp. De kade schermt bovendien het vergrote parkeerterrein visueel af van de lager gelegen uiterwaard. De overgang tussen het meer stenige Molenweide terrein en de uiterwaard zal daardoor minder abrupt zijn. De kruin van de kade is breed genoeg om over te wandelen.
Figuur 4.20: Principe profiel kade Molenweide (profiel dd; 1:500)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
40
Figuur 4.21: Nieuwe deelgebieden
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
41
4.3
Aanpassen ontwateringssituatie
4.3.1
Inlaatbeleid en overstromingsfrequenties Door de combinatie van het verleggen en verbeteren van de zomerkaden en het vasthouden aan het huidige inlaatbeleid (zie tekstblok 4.2) van het Waterschap Rivierenland ontstaan er drie deelgebieden, met ieder een eigen overstromingsfrequentie (zie figuur 4.21 en tabel 4.1). In de huidige situatie wordt er vanaf 14.20 meter +NAP bij Lobith water in de uiterwaarden ingelaten, wat overeenkomt met een overstromingsfrequentie van circa 3,4 dagen per jaar. Over het algemeen neemt de overstromingsfrequentie af, met uitzondering van de delen die door de ingreep buiten de zomerkade komen te liggen en daardoor vrij overstroombaar zijn. Ter bescherming van de nieuwe kades zijn de taluds verflauwd naar 1:4. Dit geeft extra bescherming tegen erosie, mocht het rivierwater over deze kaden stromen. Ter hoogte van de extra maaiveldverhoging bij het centrum van Huissen zal een afsluitbare duiker worden aangelegd. Tekstblok 4.2: Inlaatbeleid Huissensche Waarden Tussen 1 april en 1 december geldt een maximale kering, terwijl tussen 1 december en 1 april het water in de zomerpolder onder directe invloed van het rivierwater staat. Binnen de Huissensche Waarden zijn echter in de huidige situatie aanzienlijke belangen aanwezig welke inundatie zolang mogelijk kunnen uitstellen. Tijdens de winterperiode geldt dan ook dat: zodra de Looveerweg dreigt onder te lopen de inlaatwerken gesloten blijven als de verwachte waterstanden onder de 14.0 meter +NAP bij Lobith blijven en open gaan als de verwachte waterstand boven de 14.5 meter +NAP bij Lobith is. Tussen de 14.0 en 14.5 meter +NAP bij Lobith bepaalt het waterschap, na contact met de betonfabriek op het Looveerterrein, of de inlaatwerken open of gesloten worden. Bij twijfel worden deze gesloten.
Met de aanleg van de nieuwe zomerkades, de ophoging van de Looveerweg en de doorlaatwerken zal in 2013 worden gestart. Deze werkzaamheden dienen voor 2015 voltooid te zijn. Na oplevering worden de kades afgewerkt, waarbij deze deels geschikt worden gemaakt voor wandelaars en fietsers. De Looveerweg blijft de functie als ontsluiting van het bedrijventerrein Looveer behouden. Tabel 4.1: Overstromingsfrequenties
4.3.2
Polder
Huidige situatie
Toekomstige situatie
Buiten de zomerkade
Gemiddeld 15 dagen per jaar
Gemiddeld 15 dagen per jaar
Noordelijke uiterwaarden
3,4 dagen per jaar
Ophogen tot 12.5 meter+NAP: 2,1 dagen per jaar;
Zomerpolder ten zuiden van de Looveerweg
3,4 dagen per jaar
1,5 dagen per jaar
Verleggen A-watergang Doordat de zomerkade in de richting van de winterdijk verlegd word, wordt de huidige Awatergang doorgesneden. Om een goede afwatering van de Angerensche en Doornenburgse Buitenpolder te garanderen dient er een nieuwe A-watergang aangelegd te worden. De nieuwe A-watergang wordt minimaal 5 m van de voet van de nieuwe zomerkade aangelegd. Deze nieuwe watergang wordt, waar mogelijk, afgekoppeld van de overige waterpartijen, om deze te beschermen tegen voedselrijk landbouwwater (zie figuur 4.22 en 4.23).
Figuur 4.22: Principe profiel nieuwe A-watergang (profiel o; schaal 1:125)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
42
Figuur 4.23: Locatie nieuwe A-watergang
4.3.3
Overige watergangen Door het voornemen zal ook een deel van de overige watergangen in het inrichtingsgebied worden aangepast. Circa 5.400 meter wordt verwijderd door de aanleg van de zandwinning en circa 1.550 meter wordt nieuw aangelegd of aangepast om het landbouwwater gescheiden van het natuurwater af te voeren (zie figuur 4.24). Voor meer informatie zie: Overige watergangen – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0296-A1-20130220a
4.3.4
Aanpassen dammen en duikers Een deel van de aanwezige dammen en duikers zal door het voornemen worden verwijderd. Hiernaast zullen er in combinatie met de nieuwe A-watergang en/of nieuwe paden enkele nieuwe dammen met duikers worden aangelegd of worden aangepast. De duiker in de nieuwe kwelkade bij de Huissensche strang zal worden uitgevoerd met spindel schuiven, waardoor deze kan worden afgesloten. (zie figuur 4.25) Voor meer informatie zie: Nieuwe en aan te passen duikers en dammen – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0297-A1-20130220a
4.4
Aanleg zandwinplas De zandwinning draagt bij aan het verlagen van de rivierkundige ruwheid van de uiterwaard door het vergroten van het wateroppervlak. De zandwinning levert ook een bijdrage aan de behoefte van hoogwaardige primaire bouwstoffen voor de bouw en industrie.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
43
Figuur 4.24: Overige watergangen (zie voor meer detail tekening: HW-0296-A1-20130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
44
Figuur 4.25: Nieuwe en aan te passen duikers en dammen (zie voor meer detail tekening: HW-0297-A120130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
45
4.4.1
Startgat en doorvaart Parallel aan de aanleg van de nieuwe zomerkade en doorlaat (zie paragraaf 4.1) wordt gestart met de aanleg van de zandwinning. Totdat de nieuwe zomerkade volledig is aangelegd kan alleen buiten de bestaande zomerkade worden gegraven. Tot 2015 zal dan ook de doorvaart en een startgat worden aangelegd (zie figuur 4.26 t/m 4.28). Om het startgat en de invaart van de zandwinplas te markeren worden aan de teen van de kribben zogenaamde havenlichten geplaatst. Deze rivierlichten geven aan tussen welke kribben de plas opgegaan kan worden. Stroomopwaarts wordt een vast rood licht geplaatst en stroomafwaarts een groen vast licht (zie figuur 4.29). De lichten worden geplaatst volgens de specificaties van Rijkswaterstaat. Ook voldoen de lichten aan de kwaliteitseisen van Rijkswaterstaat. Gedurende een deel van de zandwinning zal de plas niet toegankelijk zijn voor schepen met uitzondering van zandschepen. Om dit aan te geven zal tussen de nieuwe kade en teen van de krib een verbodsbord (A1) met onderbord wordt geplaatst.
Figuur 4.26: Profiel doorvaart (profiel l; schaal 1:1000)
Figuur 4.27: Principe profiel startgat (profiel m; schaal 1:2000)
4.4.2
Zandwinning De zandwinning zal in 10 tot 15 jaar worden voltooid. De uitvoering duurt tot uiterlijk 2029. Tijdens de aanleg periode wordt een zandwinplas van circa 108 hectare gegraven (zie figuur 4.30 t/m 4.33). Na toepassing van niet-vermarktbare gebiedseigen specie (zie paragraaf 4.4.3) resulteert dit bij oplevering in een plas van circa 95,5 hectare (zie figuur 4.34). Uitgangspunten voor de contouren van de zandwinplas zijn de historisch bepaalde landschapslijnen. Gebieden met hoge landschappelijke-, ecologische-, geo-morfologischeen archeologische waarde zijn ontzien. Daarnaast is rekening gehouden met ondergrondse en bovengrondse infrastructuur. Voor meer informatie zie: Diepte zandwinning – 1:2.000 – Tekeningnummer: HW-0040 – A0 – 20130220a Opleveringssituatie zandwinning – 1:2.000 – Tekeningnummer: HW-0039 – A0 – 20130220a
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
46
Figuur 4.28: Situering startgat en doorvaart tot 2015
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
47
Figuur 4.29: Nautische markeringen
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
48
Figuur 4.30: Diepte zandwinning (zie voor meer detail tekening: HW-0040-A0-20130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
49
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
50
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
51
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
52
Figuur 4.34: Opleveringssituatie zandwinning (zie voor meer detail tekening: HW-0039-A0-20130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
53
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
54
4.4.3
Afwerking centrale oeverzone (opspuiten) Na de bruto zandwinning zal de oeverzone tussen de nieuwe zandwinplas en het Pannerdensch Kanaal worden aangevuld met niet-vermarktbare specie. De grond uit de depots D2 t/m D5 (zie figuur 4.83 en 4.85) zal worden gebruik. Hiervoor kan ook schone én geschikte grond van buiten het plangebied worden gebruikt. Door deze aanvulling zal de oeverzone minimaal met circa 11 hectare worden vergroot (zie figuur 4.35). Depots D2 t/m D5 vormen de basis voor een nieuwe oeverwal. Na het aanvullen van de oeverzone wordt de oeverwal tot 13,5 meter+NAP opgehoogd met fijn zand (zie paragraaf 4.9.1).
4.4.4
Afwerking oeverzones Standaard worden de oeverzones (tot circa 2,5 meter waterdiepte) afgewerkt met een profiel van 1:10 (zie figuur 4.31 t/m 4.33). Waar dit niet mogelijk is, onder andere nabij de Brouwketel, de nieuwe jachthaven en de Looveerweg, is gekozen voor afwijkende profielen (zie figuur 4.36 t/m 4.41 en figuur 4.83). Om tegemoet te komen aan de gewenste Natura 2000-doelen, wordt een significant deel van de westelijke oeverzone afgewerkt ter bevordering van het ontstaan van slikkige rivieroevers (zie figuur 4.38). Door het toepassen van wisselende taludhellingen ontstaat een gevarieerde zone van flauwe oeverzones.
Figuur 4.36: Detail principe profiel oeverzone (profiel n; schaal 1:1000)
Figuur 4.37: Detail profiel Brouwketel (profiel s; schaal 1:1000)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
55
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
56
Figuur 4.39: Detail profiel eerste fase jachthaven tijdens aanleg(profiel f; schaal 1:500)
Figuur 4.40 Detail profiel Looveerweg (profiel e;schaal 1:1000)
Net ten noorden van de Brouwketel is ervoor gekozen om over een lengte van circa 300 meter een steilrand als oeverafwerking te realiseren (zie figuur 4.41). Deze steilrand is gesitueerd in de luwte van de Brouwketel en zal mogelijkheden bieden voor nestlocaties van oeverzwaluw en ijsvogel.
Figuur 4.41: Detail principe profiel steilrand (profiel t; schaal 1:1000)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
57
Figuur 4.42: Uitbreiding Angerensche Strang – opleveringssituatie (zie voor meer detail tekening: HW-0038A0-20130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
58
Figuur 4.43: Uitbreiding Angerensche Strang – maximale ontgraving (zie voor meer detail tekening: HW0291-A0-20130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
59
4.5
Natuurontwikkeling
4.5.1
Reconstructie 'Angerensche Strang' In het zuidelijke deel van de uiterwaard worden de historische strangen hersteld (zie figuur 4.42 t/m 4.44). In deze strangen is nog klei aanwezig welke geschikt is voor de baksteenindustrie. De nieuwe strangen bestaan uit een combinatie van (riet-) moeras en ondiep open water bevatten. Dit vormt een geschikt habitat voor onder meer de roerdomp en de zwarte stern.
Figuur 4.44: Principe profiel kleiwinning Angerensche Strang (profiel w; schaal 1:1000)
4.5.2
Uitvoering buitendijks deel 'Wielen en Waaienplan' Het buitendijkse deel van het gemeentelijk Wielen en Waaienplan omvat de aanleg van drie houtwallen en de vergroting van het 'Gele Gat'. De houtwallen bestaan uit een circa 1 m hoge, 5m breed kunstmatig aangelegde brede grondwal die beplant zal worden met bomen en struweel. In het midden zal de beplanting hoger zijn dan aan de randen. Het beheer zal aan de randen ook intensiever zijn. Houtwallen zijn landschappelijk en ecologisch van bijzondere betekenis en herbergen een grote verscheidenheid aan planten- en diersoorten. De helling biedt variatie in nat/droog en warm/koud. De zonkant is dan vooral interessant voor insecten, amfibieën en reptielen, de schaduwkant voor varens en mossen. De waterpartij wordt vergroot tot aan de beschermingszone van de winterdijk en de houtwallen benadrukken historische dijktracés (zie figuur 4.56 en 4.46). Deze elementen zullen in de periode na de aanleg van de nieuwe zomerkade (2015-2016) worden gerealiseerd, waarna ook de omliggende percelen in beheer worden genomen.
4.5.3
Landschappelijke inpassing Het bedrijventerrein Looveer heeft momenteel een prominente plaats in de Huissensche Waarden. Op dit terrein zijn een betonfabriek, betonmortelcentrale, asfaltcentrale, milieuservicebedrijf, overslag, puinbreekinstallatie, werf en een melkveehouderij/ nertsenfokkerij gevestigd. Vanwege de werkgelegenheid is het terrein in sociaal economisch opzicht van groot belang voor de omgeving. Op het terrein staan een aantal woningen. Door de Looveerweg en de directe ligging aan de rivier is het Looveerterrein behalve bij hoog water, goed bereikbaar. Bij hoge waterstanden wordt een amfibisch voertuig gebruikt om het terrein te bereiken. Op de Scherpekamp in de Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder zijn de steenfabriek Huissenswaard (HUWA) en een scheepswerf gevestigd. Zowel de steenfabriek als de scheepswerf zijn via de hoge zomerkade goed bereikbaar
Bedrijventerrein Looveer Om de verbinding tussen het noorden van de uiterwaard met de zuidelijke delen te verbeteren zal rondom het Bedrijventerrein Looveer (ooi)bosvorming gestimuleerd worden door uitrastering en gedeeltelijke aanplant (zaadbronnen). Waar mogelijk zal het talud worden verbreed om het bos extra sterk aan te zetten. Tevens zorgt dit voor een visuele Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
60
inpassing van dit bedrijventerrein. Grondwallen kunnen in combinatie met schermen of afschermende bebouwing geluid- en stofhinder verder verminderen. De uitrastering en aanplant rondom het bedrijventerrein Looveer zal direct bij de start van het project worden uitgevoerd (2013). (zie figuur 4.47 en 4.48). Het realiseren van grondwallen, schermen en afschermende bebouwing worden niet in de vergunning aanvragen meegenomen.
Figuur 4.45: Principe profiel houtwallen 'Wielen en Waaienplan' (profiel i; schaal 1:200)
Figuur 4.46: Buitendijkse deel Wielen en Waaienplan
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
61
Figuur 4.47: Landschappelijke inpassing Looveer
Figuur 4.48: Principe profiel landschappelijke inpassing Looveer (profiel g; schaal 1:1000)
Bedrijventerrein Scherpekamp Aanleg van extra kleidepots ten westen van de bedrijventerrein Scherpekamp voorkomt dat keramisch geschikte klei verloren gaat. Deze depots blijven waarschijnlijk langer als 20 jaar in bedrijf. De werkelijke termijn is mede afhankelijk van de productie van de steenfabriek, de afzet naar andere fabrieken en de ontwikkelingen met betrekking tot de A15. Wanneer delen van deze extra kleidepots op termijn overbodig worden, zullen deze zones worden omgezet in ooibos en aansluiten bij de bestaande groenstructuur. Dit versterkt de landschappelijke inpassing van dit terrein. Het terrein zal door de hogere ligging en een meer open structuur van de landschappelijke inpassingen zichtbaar blijven vanaf de winterdijk en de uiterwaarden. Hiermee wordt de baksteenindustrie als gebiedsgebonden activiteit zichtbaar gehouden. Als de depots worden opgeheven wordt de nieuwe kade met weg om het bedrijventerrein aangelegd. De kade krijgt een hoogte van 15.0m +NAP. De uitrastering, aanplant en aanleg van de kade zal vanaf 2027 plaatsvinden als de depotruimte niet meer nodig is (zie figuur 4.49 en 4.50). Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
62
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
63
Figuur 4.50: Principe profiel landschappelijke inpassing Scherpekamp
4.5.4
Uitbreiding buitenkaadse strangrest Ter bevordering van de wulpen slaapplaats wordt direct ten zuiden van de huidige buitenkaadse strangrest een extra verlaging in het landschap aangebracht. Deze verlaging zal in de winter ondiep water bevatten wat door pleisterende steltlopers als veilige slaapplaats gebruikt kan worden (zie figuur 4.51 en 4.52). Visuele afscherming ontstaat door aan de oostzijde een deel van huidige zomerkade te verleggen. Deze kade zorgt ook voor een betere geleiding van de stroming bij hoogwater.
Figuur 4.51: Uitbreiding buitenkaadse strangrest
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
64
Figuur 4.52: Principe profiel buitenkaadse strangrest (profiel k; schaal 1:1000)
4.5.5
Aanleg amfibieën poelen Ter mitigatie van de vergraving van een klein deel van het actueel leefgebied van de kamsalamander worden binnen het plangebied vier nieuwe amfibieën poelen aangelegd (zie figuur 4.53 t/m 4.56). Doordat deze ondiepe poelen in de zomer droog kunnen vallen wordt de kolonisatie door predatoren (vis) beperkt. Hoewel uiterwaarden als een sub-optimaal habitat worden geclassificeerd is er, door de combinatie met de diepere wateren (zie ook paragraaf 4.5.1), binnen het plangebied ten alle tijde geschikt (voorplantings-) water aanwezig.
Figuur 4.53: Principe profiel nieuwe amfibieën poelen (noord-zuid – schaal 1:500)
Figuur 4.54: Principe profiel nieuwe amfibieën poelen (west-oost – schaal 1:500)
Figuur 4.55: Principeschets nieuwe amfibieën poelen (plattegrond & profiel)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
65
Figuur 4.56: Locatie nieuwe amfibieën poelen
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
66
Figuur 4.57: Recreatieve voorzieningen a(zie ook bijlage 6: Fasering recreatieve elementen)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
67
4.6
Recreatieve ontwikkeling Verstedelijking in de stadsregio Arnhem-Nijmegen maakt investeringen in het landschap extra nodig. De tussengebieden moeten voldoende groot, gevarieerd en toegankelijk zijn om te voorzien in de behoefte aan rust, ruimte en recreatie. De Huissensche Waarden horen samen met park Lingezegen bij het stedelijk uitloopgebied. Het gebied ligt op fiets- en loopafstand voor de inwoners van Huissen, Angeren, Doornenburg, Westervoort en het zuiden van Arnhem. De dijk, het uitzicht over de rivier en (fiets) routes door de uiterwaard zijn recreatief aantrekkelijk. De waaien worden gebruikt door vissers. De omgeving van de voormalige kleiputten en de Angerensche Strang worden benut om te wandelen. Het Zwanewater heeft een functie als zwem- en surfplas. In het plan bieden de nieuwe zandwinplas en de aanleg van een jacht- en passantenhaven extra mogelijkheden voor de watersport (zie figuur 4.57). Dagtochtjes zijn mogelijk op de nieuwe plas en naar de recreatieplassen langs de IJsel (Lathum), Waal (De Bijland) en NederRijn. Snel varen is op de plas niet toegestaan. Dit kan op het Pannerdensch Kanaal. Recreanten en rustzoekers krijgen ook op land een aantrekkelijke routenetwerk in het projectgebied. Een doorgaande route via de nieuwe zomerkade langs de nieuwe haven, de grote bloem de brouwketel en het Scherpekampterrein maken hier deel van uit. Deze zomerdijk is geschikt voor langzaam verkeer en sluit aan op de Badweg en het fietspad langs de Looveerweg. Ook bestaande wegen sluiten hierop aan. De toegankelijkheid van de Huissensche Waarden zal worden verbeterd door het herstel van kerkepaden en de aanleg van nieuwe wandel routes en struinnatuur. Het netwerk sluit aan op de binnendijkse routes, waardoor het projectgebied wordt opgenomen in het bestaande recreatieve netwerk.
Figuur 4.58: Locatie nieuw strand (Schaal 1:10.000)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
68
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
69
4.6.1
Herontwikkeling strand Om de recreatieve waarden van de Huissensche Waarden te versterken is de reconstructie en het opwaarderen van het strand aan het Zwanewater opgenomen (zie figuur 4.58 en 4.59). Na het verwijderen van de toplaag wordt een zandstrand aangelegd. Hiervoor zal het terrein niet worden opgehoogd. In de periode tussen 1 april en 1 november zijn tijdelijke kiosk-achtige voorzieningen als kramen, horecawagens en dergelijke mogelijk. Ook de bestaande drijvende bebouwing voor de surfvoorziening aan de Badweg blijft onder deze regeling vallen. Door verplaatsing van het strand aan de Looveerweg naar de Badweg zal de verkeersveiligheid worden verbeterd. In totaal is een oppervlakte van circa 8,8 hectare gereserveerd voor de herontwikkeling van het strand met de bijbehorende (tijdelijke) faciliteiten, waaronder een parkeervoorziening langs de Badweg. Langs de nieuwe zandwinplas mag overigens ook overal worden gezwommen. Hier zijn echter geen voorzieningen opgenomen. De voorzieningen behorende bij het strand worden niet meegenomen in de vergunningaanvragen.
4.6.2
Jachthaven In het inrichtingsplan is de aanleg van een nieuwe jachthaven opgenomen (zie figuur 4.60). De jachthaven zal via de zandwinplas verbonden worden met het Pannerdensch Kanaal en daardoor met het Basistoervaartnet. Dit is het bovenregionale netwerk van waterwegen in Nederland. Het Pannerdensch kanaal is aangeduid als Verbindingswater AM (motorbootroute). Op het Pannerdensch kanaal is snelvaren en waterskiën toegestaan tussen de kilometerraaien 876 en 867. Doordat de jachthaven wordt aangesloten op het Basistoervaartnet zal bij de vormgeving rekening gehouden worden met een opbouwhoogte van minimaal 3,40 m en een diepgang van minimaal 1,50 m.
Het belang van de haven voor Huissen en de regio De gemeente Lingewaard zet in op groei van de recreatiesector. De gemeente is omgeven door water, maar biedt momenteel geen goede aanlegmogelijkheden voor de recreatievaart. De nieuwe haven voorziet hierin. De nu voorziene locatie ligt bovendien dicht bij het recreatiestrand en het centrum van Huissen. Horeca en winkels kunnen profiteren van passanten en huurders van ligplaatsen. Bovendien trekken jachthavens mensen aan die ‘bootjes kijken’. Daarnaast zijn jachthavens ook vaak een aanlegplek voor rondvaartboten. Omdat de locatie dichtbij openbaar vervoerhaltes ligt, fietsverhuur mogelijk is en er bij de Brouwketel ook aanlegmogelijkheden zijn voorzien, zal het draagvlak van andere recreatieve voorzieningen vergroot worden. De haven draagt dan ook bij aan versterking van het totale recreatieve aanbod van de gemeente. De nabijheid van een jachthaven kan ook een extra reden zijn om zich in Huissen te vestigen. De concurrentiekracht op de woningmarkt kan daardoor dan ook versterkt worden. De nieuwe plas en jachthaven versterken het watersport aanbod in de regio. Vanuit Huissen zijn trips mogelijk over het Pannerdensch Kanaal, de IJssel, Neder-Rijn, Rijn en Waal. Omliggende kernen en watersportgebieden met passantenfaciliteiten hebben hier ook voordeel aan.
Verzorgingsgebied en doelgroepen Bij de keuze van de jachthaven maakt de eigenaar van een recreatievaartuig een afweging tussen factoren als (rij) afstand, prijs, aard van het vaargebied, kwaliteit van voorzieningen en de recreatieve mogelijkheden in het aanliggende achterland. Daarnaast let de consument steeds meer op milieuvriendelijkheid, uitstraling en sfeer. Ook is er een toenemende behoefte aan luxe en gemak van faciliteiten. Andere trends in de sector zijn onder andere verlenging van het vaarseizoen, vergrijzing bij bezitters van motorboten en een toename van het aantal buitenlandse watersporters. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
70
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
71
Een jachthaven in de Huissensche Waarden is een schakel in de noord-zuid gerichte recreatievaart op de IJssel, Neder-Rijn, Waal, Pannerdensch Kanaal en Maas. Het verzorgingsgebied is bovenregionaal en omvat in ieder geval de stadsregio en een deel van het grensgebied. Op basis van het klantenbestand van omliggende jachthavens is te verwachten dat de jachthaven zowel gebruikers uit Nederland als Duitsland zal aantrekken. Er zijn momenteel weinig trailerhellingen in de directe omgeving. Bezitters van kleinere motorboten die op trailers achter personenauto's vervoerd kunnen worden, kunnen ook gebruik maken van de jachthaven.
Omvang De jachthaven zal gefaseerd aangelegd worden (zie hoofdstuk 5). In de beginfase van de zandwinning is er nog geen directe bevaarbare waterverbinding met het centrum van Huissen. Na verloop van tijd zal de haven doorgroeien naar een volwaardige jachthaven met maximaal 400 ligplaatsen. Dit aantal houdt verband met een economisch haalbare exploitatie, voldoende draagvlak voor aanvullende voorzieningen en spin-off voor het centrum van Huissen. De gekozen omvang biedt tevens mogelijkheden om, op termijn, ook tegemoet te komen aan verzoeken van watersportverenigingen en zeeverkennersgroepen om in, of nabij, de jachthaven gehuisvest te mogen worden. De haven bestaat uit in de grond geheide palen en geprefabriceerde, aan elkaar gekoppelde, drijvende steigers (circa 1.650 meter lengte zonder vingerpieren). Langs de hoofdsteiger (2m breed), liggen smallere steigers (1m breed) met vingerpieren. De maten tussen de vingerpieren is variabel. Een deel van de hoofdsteiger is via een loopbrug rechtstreeks verbonden met de nieuwe zomerkade. De steigers worden voorzien van de verplichte beperkte steigerverlichting, wifi, afvalinnamepunten, watertappunten en elektra. De totale oppervlakte aan drijvende pontons met bebouwing bedraagt 1100 m 2. Hiervan is circa 100 m2 nodig voor sanitaire voorzieningen, 150 m2 voor kantoren, 150 m2 voor een dienstwoning, 200 m2 voor een scheepswinkel en 500 m2 voor terras, kantine en/of horeca functies. Deze gebouwen op de pontons mogen maximaal uit twee bouwlagen bestaan. De nokhoogte bij één laag is maximaal 5,5 meter. Bij twee lagen maximaal 9 meter. Qua inhoud gaat het om maximaal 7000 m 3. Hoogte en inhoud worden gemeten vanaf de gemiddelde waterlijn.
Voorzieningen en wettelijke eisen In het midden van de jachthaven zijn voorzieningen als een trailerhelling, parkeerplaatsen voor auto's en botentrailers, een afval- en vuilwater innamepunt en een bunkerplaats voor pleziervaartuigen voorzien. Deze elementen zijn, naast voor exploitatie doeleinden, nodig omdat jachthavens volgens het Activiteitenbesluit over allerlei milieuvoorzieningen moeten beschikken. Jachthavens met minimaal 50 ligplaatsen voor pleziervaartuigen met een binnenboordmotor dienen over een vuilwaterinzamelpunt dienen te beschikken. Hiernaast moeten al vanaf 25 ligplaatsen andere afvalstoffen worden ingenomen. In combinatie met een bunkerstation dient vanaf 50 ligplaatsen afgewerkte olie te worden ingenomen. Onbemande aflevering van vloeibare brandstoffen aan pleziervaartuigen is niet toegestaan, het zelf tanken onder toezicht wel. Bij een afleverpunt voor brandstof aan vaartuigen moeten voldoende hulpmiddelen aanwezig zijn voor de bestrijding van een verontreiniging van de bodem en het oppervlaktewater. De scheepvaartinspectie is verantwoordelijk voor het toezicht op dit besluit.. Overige, meer grootschalige, voorzieningen als bijvoorbeeld een vaste scheepslift, werkplaats en winterstalling worden vooralsnog niet op het terrein van de jachthaven gerealiseerd. Hiervoor kan onder andere gebruik gemaakt worden van faciliteiten bij de scheepswerven op het bedrijventerrein Looveer en/of Scherpekamp. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
72
Aangezien deze werken grotendeels toegestaan zijn binnen de Beleidslijn grote rivieren kunnen deze eventueel op een later tijdstip worden uitgewerkt en gerealiseerd. Mede daarom zijn deze nog niet in de vergunningaanvragen opgenomen.
Kwaliteitseisen ten behoeve van de exploitatie Omdat het vaargebied rondom Huissen minder aantrekkelijk als bijvoorbeeld Friesland of het IJsselmeer is, is het zeer belangrijk dat de haven qua uitstraling en voorzieningenniveau concurrerend is. De haven zal op commerciële basis geëxploiteerd moeten worden. De exploitant moet bedrijfsmatig verantwoord kunnen opereren en blijvend kunnen investeren in aanleg, onderhoud, aanschaf en vervanging. De tarieven worden in grote mate bepaald door de locatie en de kwaliteit van de faciliteiten. Naast scheepsfaciliteiten zijn horeca en luxe, schone douche- en toiletruimten niet los te zien van de jachthaven. Moderne havens bieden dan ook een fullservice aanpak. Dergelijke havens hebben bijvoorbeeld faciliteiten als een café-restaurant, strand, receptie, zeilschool, supermarkt, reparatieservice, scheepsbenodigheden, fietsverhuur, afgesloten parkeerterreinen, winterstalling, jollenveld, trailerheling, boothuizen, overdekte ligplaatsen, speelvoorzieningen, bootverhuur, overnachtingsmogelijkheden, jachtmakelaardij en een botenhandel. Ook bieden jachthavenexploitanten andere ondernemers ruimte en gebouwen om in de haven aanvullende diensten aan te bieden. In dit geval kunnen qua dagrecreatie en commerciële voorzieningen het aangrenzende zwemstrand, de natuurgebieden, winkels en voorzieningen in het dichtbij gelegen centrum hier voor een deel in voorzien. Het havenkantoor, caférestaurant, verblijfsfaciliteiten, zeilschool, watersportcursussen, onderhoud en reparatie en een winkel voor scheepsbenodigheden zijn, naast ligplaatsenverhuur, essentieel voor de verbreding van de exploitatie. Voor de initiatiefnemer dragen de (pacht) opbrengsten mede bij aan het beheer in het plangebied. Kwaliteitssystemen Er zijn een aantal, deels overlappende, classificatiesystemen waarmee de kwaliteit van de haven op een inzichtelijke manier voor de consument vergelijkbaar gemaakt is. Qua toekomstige exploitatie is het doel om de nieuwe jachthaven zo hoog mogelijk gekwalificeerd te krijgen. Veel Nederlandse jachthavens voldoen momenteel aan de eisen van de 'Blauwe Vlag' (zie bijlage 4). Voor de rijksoverheid is de Blauwe Vlag een graadmeter voor het beleid om de waterkwaliteit te verbeteren. Een ander internationaal keurmerk is het Gouden Anker (gold anchor award scheme). Het aantal gouden ankers (1 tot 5) geeft een indicatie van een hoog niveau aan voorzieningen, kwaliteit van personeel en de verleende service. In de Engelstalige bijlage is aangegeven waar aan voldaan moet worden. Voor de Duitse consument zijn het 'Gelbe Welle' (gele golf) informatiesysteem en “Blaue Sterne”(blauwe sterren) systeem belangrijk. Deze worden toegekend door het duitse toerisme- en watersportverbond. Vijf blauwe sterren zijn het hoogst. De lijsten met criteria zijn in bijlage 5 opgenomen. Verantwoording ontwerp De in dit onderdeel genoemde voorzieningen en getallen met betrekking tot omvang en oppervlakten zijn gebaseerd op criteria van verschillende kwaliteits- en keuringsinstanties. Daarnaast is gebruik gemaakt van aanbevelingen van de HISWA, Recron en ANWB. Ook heeft een analyse van bestaande jachthavens plaats gevonden. Daarbij is gebruik gemaakt van literatuuronderzoek, internetsites van de jachthavens, gegevens van financiële instellingen en gesprekken met eigenaren van jachthaven bedrijven.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
73
Relatie beleidslijn grote rivieren In bijlage 2 (Onderbouwing niet-riviergebonden activiteiten (jachthaven en Brouwketel)) is het beleid rond Hoogwater veiligheid beschreven en is gemotiveerd hoe de ontwikkelingen zich verhouden tot de Beleidslijn Grote rivieren. Hier wordt met name ingegaan op de ontwikkelingen van de jachthaven en Brouwketel. In principe zijn voorzieningen die niet onlosmakelijk met de jachthaven verbonden zijn strijdig met deze beleidslijn. Omdat binnen het project Huissensche Waarden echter voldoende ruimte voor de rivier gemaakt zal worden en dat ook in de toekomst gemakkelijk verruimd kan worden door het verlagen van kades kan een beroep worden gedaan op artikel 6 lid d van deze beleidslijn. De extra voorzieningen zijn rivierkundig doorgerekend en blijken geen opstuwende werking te hebben. Daarbij is het ook van belang te beseffen dat de exploitatie van de jachthaven bijdraagt aan het beheer van de uiterwaard. Ruimtelijk ligt het bovendien op een belangrijke plek. Voldoende bebouwing en gebruiksmogelijkheden zijn dan ook absoluut noodzakelijk voor het duurzaam welslagen van het project. 4.6.3
Verkeer door jachthaven De beoogde locatie van de jachthaven is voor het openbaar vervoer, het langzaam- en het autoverkeer goed te bereiken. Zowel lokale als regionale wegen zijn vlakbij. De jachthaven wordt via een nieuwe verbinding op de zomerkade tegenover de Badweg verbonden met de Looveerweg. Deze weg takt aan op de Stadsdam en de Angerensedijk. De ir. Molsweg verbindt de Stadswal en de Stadsdam met de Pleijroute. De nieuwe verbinding met de Looveerweg is noodzakelijk voor hulpdiensten, de aan- en/of afvoer van jachten door zwaar verkeer en kort parkeren (50 tot 100 plaatsen) ten behoeve van de bevoorrading van recreatievaartuigen. In verband met de sociale veiligheid dient de toegang tot de jachthaven beperkt te worden tot één plek. Er zullen wel extra vluchtroutes worden aangelegd.
4.6.4
Parkeren bij de jachthaven Door het parkeerterrein van de Molenweide rondom het huidige woonwagencentrum uit te breiden is de parkeergelegenheid voor de jachthaven zowel bij hoog- als laagwater verzekerd (zie figuur 4.61). Ruimtelijk gezien is de maximale extra capaciteit van de Molenweide circa 400 plaatsen. Er is daarbij ook voldoende ruimte voor speciale parkeerplaatsen voor minder-validen. Door inrichtingsmaatregelen kan in het seizoen op het terrein een onderscheid worden gemaakt tussen het parkeren van het winkelend publiek en de gebruikers van de jachthaven. Het parkeerterrein zal met de jachthaven worden verbonden met een brug tussen het Molenweideterrein en de zomerkade (zie figuur 4.20 en 4.60). Voor de oplegging van de brug wordt een compacte aanberming tegen de kade gemaakt. Het Molenweide terrein is momenteel verbonden met het Looveer. Het is vanuit verkeersveiligheid wenselijk om het aantal aansluitingen met de weg naar het Looveerterrein te beperken. Er is dan ook voor gekozen om het parkeerterrein op twee plaatsen te verbinden met de Stadsdam en de aansluiting direct bij het kruispunt LooveerStadsdam op termijn te laten vervallen. Ter hoogte van het parkeerterrein kan op de dijk een fietspad aangelegd worden. De kruin van de dijk zal ter plaatse verbreed dienen te worden (zie figuur 4.62). De aanleg van het parkeerterrein, fietspad en verbreding van de Stadsdam kan in fasen uitgevoerd worden en is mede afhankelijk van het groeitempo van haven en werkzaamheden met betrekking tot de wegen in en rond het centrum van Huissen. Om het Molenweideterrein zal een kleine kade worden aangelegd (zie paragraaf 4.2.6 en figuur 4.20). Het parkeerterrein zelf wordt aangelegd op het maaiveld.In de lager gelegen haven zijn, bij pontons met voorzieningen, circa 50 tot 100 parkeerplaatsen mogelijk. Deze plaatsen kunnen verlengd uitgevoerd worden om kortdurend trailers te kunnen stallen.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
74
Figuur 4.61: Voorbeeldschets parkeervoorzieningen (schaal 1:2.000)
Figuur 4.62: Principe profielen verbreding winterdijk (schaal 1:500)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
75
Figuur 4.63: Ontsluiting (zie voor meer detail tekening: HW-0345-A1-20130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
76
Figuur 4.64: Ontsluiting huidige situate
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
77
Figuur 4.65: Ontsluiting toekomstige situatie
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
78
4.6.5
Ontwikkeling Brouwketel De voormalige boerderij de Brouwketel is momenteel in gebruik als woning. In de bijgebouwen is een timmerbedrijf gevestigd. BTM heeft het pand verworven. Tijdens de winning kan het bestaande pand en de bijgebouwen gebruikt worden als kantoor, ontvangstruimte en kleine werkplaats. Na afronding van het grootse deel van de winning is het wenselijk om het pand te kunnen betrekken bij het recreatieve gebruik van de uiterwaarden. Te denken valt aan functies als een bezoekerscentrum, natuureducatie, natuurcamping, horeca en sanitaire voorzieningen. Hiervoor zullen de verschillende panden met elkaar verbonden moeten worden. De huidige oppervlakte aan bebouwing bedraagt circa 550 m2. Hiervan is niet alles adequaat geregeld in het vigerend bestemmingsplan en/of vergund in de Waterwet. Aan oppervlakte tussen de gebouwen is ongeveer 350 m2 beschikbaar. Additionele entreeen sanitair faciliteiten vergen ongeveer 150 m2. Het totaal aan benodigde extra bebouwing bedraagt circa 500 m2. Qua mogelijk programma is daarbij onder andere gekeken naar vergelijkbare combinaties van horeca en bezoekerscentra. Ook is het wenselijk dat deze plek goed bereikbaar is over land en water. 40 tot 60 Parkeerplaatsen, een klein zwemstrand en een aanlegfaciliteit voor 10 tot 20 schepen zijn hiervoor nodig. De parkeerplaatsen hoeven niet permanent beschikbaar te zijn. Door de voormalige boomgaard terrein deels van graskeien te voorzien blijft een groen beeld in stand. In bijlage 2 (Onderbouwing niet-riviergebonden activiteiten (jachthaven en Brouwketel)) is het beleid rond Hoogwater veiligheid beschreven en is gemotiveerd hoe de ontwikkelingen zich verhouden tot de Beleidslijn Grote rivieren. Hier wordt met name ingegaan op de ontwikkelingen van de jachthaven en Brouwketel. In principe is uitbreiding van de bebouwing strijdig met deze beleidslijn. Verandering van het gebruik van bestaande gebouwen is onder voorwaarden toegestaan. Voorzieningen die onlosmakelijk verbonden zijn met de watersport zijn dat ook. Omdat binnen het project Huissensche Waarden echter voldoende ruimte voor de rivier gemaakt zal worden en dat ook in de toekomst gemakkelijk verruimd kan worden door het verlagen van kades kan een beroep worden gedaan op artikel 6 lid d van deze beleidslijn. De extra bebouwing is rivierkundig doorgerekend en blijkt geen opstuwende werking te hebben. Daarbij is het ook van belang te beseffen dat de exploitatie van de zandwinning en het beheer van de uiterwaard sterk beïnvloed wordt door de gebruiksmogelijkheden van de Brouwketel. De hoge verwervingskosten maken het noodzakelijk dat het pand en het perceel op economische verantwoorde geëxploiteerd kunnen worden. Hiervoor zijn voldoende bebouwing en gebruiksmogelijkheden absoluut noodzakelijk.
4.6.6
Renoveren bestaande paden In het plangebied zal circa 3,6 kilometer aan bestaande paden worden verbeterd (zie figuur 4.63 t/m 4.65). Grote delen van de aanwezige paden bestaan uit slecht asfalt of zijn puinpaden. Op circa 1,9 kilometer worden de asfaltwegen verbeterd. Hiernaast zal circa 2,7 kilometer halfverharde paden worden vervangen door paden op basis van het zogenaamde karrespoor'-model.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
79
4.6.7
Nieuwe paden Ook de nieuwe paden zullen grotendeels worden uitgevoerd in een zogenaamd 'karrespoor'model (2,9 kilometer; zie figuur 4.63 t/m 4.65). Dit model bestaat uit twee stroken van 0,5 tot 1 meter beton of asfalt met daartussen 0,8 meter gras. (zie figuur 4.66 en 4.67). Ook zal circa 2,0 kilometer nieuw asfalt worden aangelegd.
Figuur 4.66: Principe profiel 'Karrespoor'-model (profiel y; schaal 1:100)
Figuur 4.67: Referentiebeeld 'Karrespoor'-model
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
80
4.6.8
Kerkepaden / struinpaden In het zuidelijke deel van het plangebied zullen historische paden (kerkepaden; circa 990 meter) opnieuw worden ontwikkeld. Deze paden zullen worden uitgevoerd als struinpad, waarbij een afgerasterde strook gras periodiek gemaaid wordt en waar geen verharding zal worden aangebracht. (zie figuur 4.63 t/m 4.65, 4.68 en 4.69).
Figuur 4.68: Principe profiel kerkepaden (profiel v; schaal 1:100)
Figuur 4.69: Referentiebeeld kerkepaden,
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
81
4.6.9
Struinnatuur Het natuurgebied in de centrale oeverzone (70,2 hectare) zal vrij toegankelijk worden. In deze struinnatuur worden geen paden aangelegd, maar is men vrij te gaan en te staan waar men wil. (zie figuur 4.70).
Figuur 4.70: Locatie struinnatuur
4.6.10 Uitkijktoren / kunstobject Ter hoogte van Angeren is op de nieuwe zomerkade een uitkijktoren voorgesteld (zie figuur 4.57). Eventueel kan op deze locatie ook een kunstwerk worden opgericht. Hoewel de toren op zomerkadeniveau is gepland, dient deze bestand te zijn tegen hoogwater. De architectuur van het bouwwerk zal later bepaald worden. Onderstaande principeschets geeft een impressie weer (zie figuur 4.71). De uitkijktoren is rivierkundig doorgerekend. De toren zal rivierkundig zodanig geplaatst worden, dat deze zo min mogelijk onnodige opstuwing veroorzaakt.
4.6.11 Vogelkijkscherm Aan één van de kleiputten van het nieuwe deel van de Angerensche strang zal een vogelkijkscherm worden geplaatst (zie figuur 4.57). Ook dit bouwwerk dient bestand te zijn tegen hoogwater. De architectuur van het bouwwerk zal later bepaald worden. Onderstaande principeschets geeft een impressie weer (zie figuur 4.72). Het vogelkijkscherm is rivierkundig doorgerekend. Het zal rivierkundig zodanig geplaatst worden, dat deze zo min mogelijk onnodige extra opstuwing veroorzaakt.
4.6.12 Visvoorzieningen In de Huissensche Waarden kan overal langs de oevers gevist worden. De oevers zijn vrij toegankelijk. Vanwege de flauwe oevers is het de verwachting dat vissers ook gebruik gaan maken van boten. Deze kunnen een plek krijgen nabij de jachthaven of in de buurt van de 'Brouwketel' als deze een functie als bezoekerscentrum krijgt. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
82
Figuur 4.71: Principeschets uitkijktoren (schaal 1:200)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
83
Figuur 4.72: Principeschets vogelkijkscherm (schaal 1:100)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
84
Figuur 4.73: Principeschets vissteiger (schaal 1:100)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
85
Bij de 'Brouwketel' en de geplande jachthaven zijn de oevers in een beperkte zone steiler dan de rest van de nieuwe zandwinplas. Hier worden enkele houten vissteigers aangelegd (zie figuur 4.57 en 4.73). Door één of twee van deze steigers breder uit te voeren en te voorzien van een opstaande rand, zijn deze geschikt te maken voor gehandicapten (zie figuur 4.69). In de bestaande viswateren zullen geen nieuwe voorzieningen worden aangebracht. Het beheer en vergunningverlening van deze viswateren blijft een zaak van de huidige hengelsportverenigingen.
4.6.13 Overige recreatieve voorzieningen In het inrichtingsgebied worden langs de nieuwe routes op bijzondere punten voorzieningen aangebracht voor onder andere fietsers en wandelaars. Het gaat om informatiepanelen, gemarkeerde routes en rustpunten in de vorm van banken / picknickplaatsen (zie figuur 4.57). De voorzieningen zullen daar waar mogelijk ook geschikt gemaakt worden voor senioren en minder validen. De te kiezen materialen zullen tegen een stootje én hoogwater moeten kunnen. De uitstraling moet passen bij het natuurlijke karakter van het gebied. 4.7
Beheer Het beheer is vastgelegd in de beheervisie, waarin binnen een periode van 25 jaar het beheer gefaseerd wordt omgevormd. In de beheervisie zijn vijf beheerfasen met een beheerperiode van vijf jaar opgenomen. Het beheer wordt per periode geëvalueerd en indien noodzakelijk bijgesteld (zie paragraaf 5.3). Het beheer heeft drie belangrijke doelen: – Het zorg dragen voor een economische verantwoorde en duurzame exploitatie; – Het zorg dragen voor veiligheid door het behoud van voldoende rivierkundige ruimte; – Het ontwikkelen en het duurzaam in stand houden van een cultuur- en natuurlijk uiterwaardenlandschap met rust, dekking-, overwinteringsplaatsen en broedgelegenheden voor de beoogde doelsoorten. Natuurlijke processen spelen bij het beheer een grote rol.
Kosten aspecten en verantwoordelijkheid beheer edurende de aanleg van het project is het beheer van het plangebied onderdeel van de delfstoffen exploitatie. De delen waar nog geen delfstoffen worden gewonnen, blijven in agrarisch beheer. Delen die afgerond zijn worden ontwikkeld en beheerd conform het beheerplan. Na afloop van de winning en afronding van de inrichting van het gebied zorgt een combinatie van een beheersfonds, beheerssubsidies en agrarische activiteiten voor de bekostiging. Het beheersfonds is ingesteld door de exploitant en mede gevoed door zanden kleiwinning. De agrarische productiefunctie is daarbij geen primair doel maar een middel om de natuurdoelstellingen te bereiken, inkomsten te genereren en door vegetatiebeheer rivierkundig ruimte te behouden. Het beheer is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van gemeente, initiatiefnemer, lokale agrariërs en maatschappelijke organisaties. Hiervoor wordt een stichting opgericht en een beheersorganisatie ingesteld. De uitvoering van het project en het beheer is economisch haalbaar en omvat geen risico's voor overheden. De exploitatie is meerdere malen gecontroleerd door Rijkswaterstaat en Provincie. De initiatiefnemer heeft met het bevoegd gezag (gemeente, provincie en rijk) bindende overeenkomsten over kosten van uitvoering, inrichting en beheer. Ook zijn financiële garanties verstrekt voor de grondverwerving, (plan)schade en plankosten. Boven op de vastlegging in publiek-private overeenkomsten zijn ,naast hetgeen volgt uit de Grondexploitatiewet, in het kader van vergunningvoorschriften in de Ontgrondingenwet ook bankgaranties opgenomen. Daarmee is zijn de kosten van de grondexploitatie voor dit gebied verzekerd en is de economische uitvoerbaarheid van het plan gegarandeerd. (zie hoofdstuk 7 en 8 van het beheerplan2) 2
Van Mil, 2012
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
86
Rivierkundige aspecten De begroeiing mag geen belemmering vormen voor de afvoer van water. Ongewenste opgaande begroeiing en hoogopgaande lijnelementen dwars op de stroomrichting van het water doen afbreuk aan het bereiken van de in de PKB doelstelling met betrekking tot het bereiken van voldoende waterstandsdaling. Het inrichtingsplan, inclusief het daaruit voortkomende grondgebruik en natuurontwikkeling met bijbehorende ruwheidsfactoren, is rivierkundig getoetst. In de beheersvisie zijn maatregelen met betrekking tot beheer en onderhoud beschreven. Daarbij is rekening gehouden met bestaande opgaande begroeiing en nieuwe begroeiing die zal ontstaan in het kader van natuurontwikkeling en landschapsinrichting. In het bestemmingsplan zijn in de toelichting en regels bepalingen en kaarten opgenomen om ongewenst gebruik en begroeiing te kunnen tegengaan. Beplanting buiten de zones met opgaande begroeiing (zie figuur 4.74) dient in de winterperiode beperkt te blijven tot hoogte van maximaal 30 centimeter. Voor meer informatie zie: Opgaande begroeiingen – 1:5.000 – Tekeningnummer: HW-0285 – A0 – 20130220a
Interventiewaarden In aanvulling hierop is een interventiewaarden opgesteld (zie paragraaf 4.8 van de beheervisie), waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen de inrichtingsschets (streefbeeld) of het interventiebeeld. Het overwegende landbouwkundige karakter maakt dat het gebied na een initiële ontwikkelingsperiode uiteindelijk een stabiel eindbeeld krijgt dat aan het einde van elk jaar een vergelijkbaar uiterlijk heeft. Binnen bovenstaande beheertypen is wel een (beperkte) verruiging van de vegetatie mogelijk zonder dat de hydraulische taakstelling in het geding komt. Per hoofdbeheertype is een maximale toelaatbare vegetatie dichtheid opgesteld. Op basis van het reguliere beheer kan de vegetatie zich binnen de toelaatbare dichtheid ontwikkelen, waarbij er ruimte is voor verruiging. Indien uit de monitoring blijkt dat de vegetatie meer verruigd dan de interventiewaarde toestaat, dient te worden ingegrepen en het beheer te worden aangepast. 4.7.1
Landschappelijke en ecologische kwaliteit De Natura 2000-instandhoudingsdoelen voor de Gelderse Poort zijn gericht op de ontwikkeling van natuur, met uitzondering van de kernopgaven voor grasetende watervogels. Deze vogels zijn afhankelijk van agrarisch productiegrasland als foerageergebied, waardoor in een aanzienlijk deel van de uiterwaard het huidige landgebruik voorgezet dient te worden. Deze combinatie van behoud en ontwikkelopgaven zorgt voor een tweeledig uitgangspunt voor het beheer. Buiten de zomerkade wordt een grootschalig natuurbeheer ingesteld en tussen de zomerkade een combinatie van agrarisch grasland met laag-dynamische natuur.
Natuurlijk beheer buiten de zomerkade In de zone buiten de zomerkade wordt een grootschalig natuurbeheer, gericht op de ontwikkeling van ooibos en natuurlijke graslanden, ingesteld (zie figuur 4.75). Het beheer van het grasland is opgebouwd uit een maaibeheer met nabeweiding, met als doel geschikt broedgebied voor porseleinhoen en kwartelkoning te creëren. Het beheer van de delen welke niet worden vergraven wordt in de loop van het project omgezet naar het eindbeheer. De te vergraven delen zullen direct na afronding van het betreffende deelgebied in het eindbeheer worden opgenomen.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
87
Figuur 4.74: Opgaande begroeiingen (zie voor meer detail tekening: HW-0285-A0-20130220a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
88
Figuur 4.75: Natuurlijk beheer
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
89
Deze zone staat onder een permanente invloed van de fluctuaties van het waterpeil van de rivier. Door deze fluctuaties ontstaat op de flauwe oevers van de rivier en de zandwinplas mogelijkheden voor het habitat type slikkige rivieroevers (zie figuur 4.76). Aanvullend dient selectief gemaaid moeten worden om houtige opslag te voorkomen. Vanaf de waterlijn is een gradiënt van slikkige rivieroevers via plas-dras situaties naar vochtige graslanden en vochtige alluviale bossen aanwezig. De hoge oeverzone is tussen de zandwinplas en het Pannerdensch Kanaal heeft een lagere overstromingsfrequentie waardoor van hardhoutooibos en droge graslanden tot ontwikkeling kunnen komen. Waar nodig worden de de boslocaties uitgerasterd om de bosvorming te stimuleren.
Figuur 4.76: Referentiebeelden natuurlijke oevers
Beheer tussen de zomerkade en de winterdijk In de zone tussen de zomerkade en winterdijk ligt de focus op een combinatie agrarisch grasland ten behoeve van grasetende watervogel en laag-dynamische riviernatuur (zie figuur 4.77). Circa 170 hectare agrarisch grasland wordt specifiek beheerd voor het behoud van foerageergebied voor grasetende watervogels. Het beheer bestaat uit, een voor grasetende watervogels geoptimaliseerd, regulier agrarisch graslandbeheer. Dat wil zeggen dat er gemaaid en geweid wordt en normaal bemest, om voor aantrekkelijke weiden voor de wintergasten te zorgen. Naast het grasland is er in deze zone ruimte voor laag-dynamische riviernatuur zoals zachthoutooibos (zie figuur 4.78) en rietmoeras. Binnen de Gelderse Poort geldt voor beide typen een uitbreidingsdoelstelling. De uitbreiding van deze typen hangt samen met de uitbreiding van de Angerensche Strang (zie paragraaf 4.5). Zachthoutooibossen behoeven geen beheer, de ontwikkeling kan eventueel gestimuleerd worden door aanplant en uitrastering. Voor rietmoeras is het belangrijkste om een beperkte rivierdynamiek toe te laten en een natuurlijk waterpeil na te streven. Hiernaast is ook vegetatiebeheer van rietmoeras noodzakelijk. Dit betreft periodiek maaien en/of uitkrabben, om te voorkomen dat het rietmoeras verruigt.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
90
Figuur 4.77: Beheer tussen de zomerkade en winterdijk
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
91
Figuur 4.78 Referentiebeelden ooibossen
4.7.2
Beheer van recreatieve elementen Naast de verschillende landschappelijke beheerzones hebben de Huissensche Waarden een belangrijke recreatieve functie te vervullen voor inwoners van de omliggende dorpen en steden. Hierbij is van belang dat er ook voorzieningen zijn om recreatie te faciliteren. In het voornemen zullen verschillende recreatieve elementen in het inrichtingsgebied worden aangelegd. Het gaat hierbij om onder andere fiets- en wandelpaden, parkeervoorzieningen, informatieborden, routemarkeringen en meubilair zoals banken, afvalbakken, een vogelkijkscherm en een uitkijktoren. Door deze elementen jaarlijks te inspecteren, waarbij eventueel klein onderhoud verricht wordt, kunnen deze elementen duurzaam in stand worden gehouden. Hierbij dient rekening gehouden te worden met afschrijving van deze voorzieningen. De voorziene passantenhaven valt buiten dit beheerplan. Alle paden worden toegankelijk en begaanbaar gehouden voor wandelaars en landbouw bestemmingsverkeer. Alle perceeltoegangen, toegangshekken, poorten en afrasteringen worden functioneel onderhouden en in stand gehouden tot aan de openbare weg. In het inrichtingsgebied is een vogelkijkscherm en een kijktoren voorzien. Deze constructies worden zo uitgevoerd en gepositioneerd dat wordt voorkomen dat deze lijden onder periodieke overstromingen. Hierbij moet voor een duurzame constructie van de fundering worden gekozen, zodat de beheer- en onderhoudskosten worden beperkt. Het beheer van deze elementen omvat een jaarlijkse inspectie, reiniging en gezien de overstromingsfrequentie van het terrein moet er rekening gehouden worden met het feit dat deze elementen eens in de 25 jaar vervangen moeten worden.
4.7.3
Beheer van technische elementen In het inrichtingsgebied zullen verschillende technische elementen worden opgenomen die periodiek moeten worden geïnspecteerd. Het zal in dit beheerplan vooral gaan om de bruggen, inlaatwerken, drijvende afsluitingen en rasters met bijbehorende poorten en toegangshekken. Deze elementen zullen één à twee keer per jaar geïnspecteerd moeten worden, waarbij eventuele kleine gebreken verholpen kunnen worden. Hiernaast moet rekening gehouden worden met de vervangingstermijnen van de verschillende elementen. Deze termijnen variëren van circa eens in de 50 jaar voor betonnen constructies tot eens in de 10 jaar voor de rasters. Op dit moment wordt het inrichtingsplan nader uitgewerkt, waardoor er nog geen gedetailleerd lijst van de technische elementen beschikbaar is. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
92
Figuur 4.79: Te verleggen kabels en leidingen. De verlegging zal te zijner tijd worden aangevraagd door de betrokken beheerders.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
93
Figuur 4.80: Rasters en hekwerken huidige situatie (zie voor meer detail tekening: HW-0346-A120130221a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
94
Figuur 4.81: Rasters en hekwerken huidige situatie (zie voor meer detail tekening: HW-0348-A120130221a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
95
Figuur 7.82: Vrachtautoopstelplaats
4.8
Overige ingrepen
4.8.1
Verleggen kabels en leidingen Door het voornemen zullen enkele kabels en leidingen verlegd moeten worden (zie figuur 4.79). Het verleggen van deze kabels en leidingen zal onder regie van de beheerders worden uitgevoerd. Zij zullen te zijner tijd separaat ook de benodigde vergunningen hiervoor aanvragen. Dit onderdeel is dan ook niet aan de orde binnen deze aanvraag.
4.8.2
Aanpassen rasters en hekwerken Door het voornemen zal een deel van de huidige rasters en hekwerken worden verwijderd en op enkele plaatsen zullen nieuwe rasters of hekwerken worden geplaatst (zie figuur 4.80 en 4.81) De nieuwe rasters worden gemaakt van draad en puntdraad, met houten palen van maximaal 1,3 meter hoog. De draaiende delen van de hekwerken zijn van hout.
4.8.3
Verwijderen opgaande beplantingen Om de realisatie van de verschillende maatregelen mogelijk te kunnen maken, dienen er enkele opgaande beplantingen verwijderd te worden (circa 2,1 ha; zie figuur 4.84). Het projectgebied valt geheel binnen het zogenaamde groene vlak. Voor bomen met een stamdoorsnede van 20 centimeter of meer op 1.30 meter hoogte dient een kapvergunning aangevraagd te worden. Daarnaast zijn enkele houtopstanden opgenomen op de lijst met waardevolle bomen. Het betreft bomen met specifieke waarden zoals cultuurhistorische betekenis en/of ruimtelijke betekenis. Voor deze bomen moet altijd een kapvergunning worden aangevraagd welke alleen wordt verleend mist er een maatschappelijk belang is.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
96
De nieuwe zomerkade zal vrij blijven van beplanting. Ook blijft er voldoende ruimte tussen bestaande en te handhaven beplanting en de nieuwe zomerkade. Aan te brengen struikbeplanting in de zone van de winterdijk bij het Wielen- en waaienplan wordt in overhoogte ( 0,50m) geplaatst. Voor meer informatie zie: Te verwijderen opgaande beplantingen – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0301 – A1 – 20130221a
4.8.4
Opstelplaats vrachtauto met grijper De A-watergang gaat middels een duiker onder de Looveerweg door. Voor het onderhoud van de duiker en de watergang ter plaatse word aan de zuidzijde van de Looveerweg, naast de A-watergang een opstelplaats voor een vrachtauto met grijper gemaakt. Hiervoor zal de bestaande toegang tot het perceel worden aangepast en verhard. Rond de opstelplaats zal het terrein worden vrijgemaakt van houtopslag (zie figuur 4.82).
4.9
Tijdelijke maatregelen
4.9.1
Depots Verspreid in het inrichtingsgebied zullen enkele gronddepots worden aangelegd voor de tijdelijke opslag van de bovengrond (zie figuur 4.85). Deze bovengrond zal gedurende het project worden gebruikt voor de aanleg van zomerkades en de afwerking van oevers. Een deel van deze bovengrond bevat klei welke geschikt is voor de keramische industrie of voor de bouw van dijken. Deze klei wordt indien mogelijk direct afgevoerd of apart van de andere bovengrond in depots (D6 en D7) opgeslagen (zie paragraaf 5.2.2 en figuur 4.49). Depots D2 t/m D5 zal de basis vormen voor een nieuwe oeverwal. De grond uit deze depots zal worden gebruikt voor het verondiepen van de oeverzone, waarna de oeverwal tot 13,5 meter+NAP wordt opgehoogd met fijn zand (zie figuur 4.83). Deze zandig ondergrond vormt een goed uitgangspunt voor de ontwikkeling van hardhoutooibos en stroomdalgrasland. Depots D9 en D10 liggen nabij de nieuwe zomerkade. Ter bescherming van de kade worden deze niet op de kade aangelegd. Tabel 4.2: Gronddepots Depotnummer
Oppervlakte
Hoogte depot tov. maaiveld
Fase ingebruikname depot Fase einde gebruik depot
D1
5
Fase 1
Fase 4
D2
5
Fase 1
Fase 4
D3
5
Fase 2
Fase 4
D4
5
Fase 2
Fase 4
D5
5
Fase 2
Fase 2 (max 5 jaar)
D6
10
Fase 2
Fase 4
D7
10
Fase 1
Fase 4
D9
5
Fase 2
Fase 4
D10
5
Fase 2
Fase 4
Voor meer informatie zie: Locatie gronddepots – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0230 – A1 – 20130305a
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
97
Figuur 4.83: Profiel Gronddepot D2 inclusief zandige afwerkingslaag (profiel q; schaal 1:100)
4.9.2
Overige tijdelijke maatregelen Tijdelijke maatregelen omvatten ook de elementen die nodig zijn voor de uitvoering van het voornemen, maar die slechts tijdelijk in het inrichtingsgebied aanwezig zijn. De tijdelijke maatregelen omvatten onder andere: – Infrastructuur in de vorm van: rijplaten, een laadponton en een sloep met aanlegplaats als vervoer naar de winschepen; – Mobiele voorzieningen en materieel voor grondverzet en de aanleg van infrastructurele werken, waaronder een directiekeet en tankvoorziening. De tijdelijke laad- en losplaatsen in de vorm van een ponton/aanlegplaats zijn bedoeld voor het opstappen en vervoer van personeel van en naar de zandwinschepen. Deze worden niet gebruikt voor de overslag van grond. Door de tijdelijke aard van deze maatregelen zijn geen specifieke locaties aan te geven, maar geldt een groter gebied. (zie figuur 4.86). Op de afbeelding zijn indicatief meerdere locaties voor een ponton/aanlegplaats aangegeven. Gedurende de zandwinning wordt het ponton/aanlegplaats verplaatst naar een locatie nabij de zandwinschepen. Voor de uitvoering wordt per deelgebied een werkplan opgesteld. De benodigde tijdelijke maatregelen worden daarin opgenomen. (zie paragraaf 5.2)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
98
Figuur 4.84: Te verwijderen opgaande beplantingen (zie voor meer detail tekening: HW-0301-A120130221a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
99
Figuur 4.85: Locatie gronddepots (zie voor meer detail tekening: HW-0230-A1-20130221a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
100
Figuur 4.86: Locatie tijdelijke maatregelen (zie voor meer detail tekening: HW-0328-A1-20130221a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
101
Figuur 5.1: principe fasering industriezandwinning
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
102
5
FASERING EN UITVOERING
5.1
Faseringsplan Het voornemen zal gefaseerd in circa 15 jaar worden uitgevoerd. De benodigde rivierruimte moet voor 2015 gerealiseerd zijn. De eerste werkzaamheden starten in 2013 – 2014 (zie Tabel 5.1). De voortgang van de industriezandwinning is bepalend voor de overallplanning. Tabel 5.1: Planningsschema (indicatief) Fase
2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027
1: Ruimte voor de rivier 2: Zandwinplas Huissensche Waarden 3: Angerensche Strang 4: Ruimtelijke kwaliteit Beheer
Het planningsschema geeft globaal de werkzaamheden aan. In fase 1 worden voorbereidende werkzaamheden en rivierverruimende maatregelen uitgevoerd. Ook zal gestart worden met de ontgrondingen bij de invaart. In het tweede tot en met veertiende jaar (fase 2) zullen de droge en daarop aansluitende natte winning zich in zuidelijke richting langs de oeverwal bewegen. Vervolgens wordt er langs de toekomstige oeverlijn met de klok mee richting het noorden gewerkt, om uiteindelijk weer te eindigen bij de invaart (zie figuur 5.1). Vanaf ongeveer het achtste jaar wordt gestart met de reconstructie van de Angerensche Strang door middel van kleiwinning (fase 3). In de laatste vijf jaar (fase 4) wordt de zandwinning verder afgewerkt en wordt het inrichtingsgebied verder afgewerkt. Tabel 5.2: Planningsschema recreatieve elementen (indicatief) Fase
2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027
Aanleg nieuwe zomerkade Verwijderen bestaande zomerkade Aanleg Wielen en Waaienplan Herontwikkeling strand Aanleg passantenhaven Aanleg jachthaven Herontwikkeling Brouwketel Renoveren bestaande paden Aanleg nieuwe paden Aanleg kerkepaden en struinpaden Aanleg struinnatuur Uitkijktoren Vogelkijkscherm Visvoorzieningen Overige voorzieningen
Voor de recreatieve elementen is een meer specifieke planning opgenomen (zie tabel 5.2). De aanleg van de recreatieve elementen buiten het te vergraven gebied kan vrijwel onafhankelijk van de delfstoffenwinning worden uitgevoerd. Binnen de plas is het, mede vanwege de veiligheid, voor een groot deel het sluitstuk van de werkzaamheden. Qua financiering en kosten van uitvoering (werk met werk maken) is er echter altijd een sterke relatie. Direct na de aanleg van de zomerkaden wordt het overgrote deel van de recreatieve routes met bijbehorende voorzieningen aangelegd en bestaande routes opgewaardeerd. Het strand aan het Zwanewater wordt verlegd naar de locatie aan de Badweg. Wanneer de zandwinning ver genoeg is gevorderd wordt een kijktoren en een haven aangelegd. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
103
Na uitvoering van de natuurontwikkeling langs de Angerensche strang, wanneer de zandwinplas voldoende diepte heeft en de veiligheid niet in het geding is worden de jachthaven en de laatste recreatieve voorzieningen verder afgerond (zie bijlage 6). Voor meer informatie zie: Fase 1 – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0287 – A1 – 20130305a Fase 1 – uitsnede – 1:5.000 – Tekeningnummer: HW-0332 – A3 – 20130305a Fase 2 – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0288 – A1 – 20130227a Fase 3 – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0289 – A1 – 20130227a Fase 4 – 1:10.000 – Tekeningnummer: HW-0290 – A1 – 20130227a
5.1.1
Fase 1: Ruimte voor de Rivier In de eerste fase worden maatregelen uitgevoerd die nodig zijn om voor 2015 de rivierruimte te realiseren (Zie figuur 5.2 en 5.3). Deze maatregelen zijn: – Verleggen zomerkade (zie paragraaf 4.1.1; Ka6); – Winning van keramische klei en overig roofmateriaal inlaat (zie paragraaf 4.4; KL10); – Afwerking kleiputten (zie paragraaf 4.4; OE2); – Versterking winterdijk (zieparagraaf 4.4; Ws1, Ws2); – Verleggen kabels en leidingen (zie paragraaf 4.12; VLs3); – Aanleg inlaatwerk Scherpekamp (zie paragraaf 4.1.2; Ku1);
5.1.2
Fase 2: Zandwinplas Huissensche Waarden Deze fase bestaat uit de maatregelen die verband houden met de aanleg van de zandwinplas (Zie figuur 5.5). Deze maatregelen zijn: – Startgat en doorvaart (zie paragraaf 4.3.1; ZW1, ZW2); – Winning van keramische klei en overig roofmateriaal (zie paragraaf 4.3.2; ZW1, ZW2, ZW3, ZW4, ZW5, ZW6, ZW7, ZW8, KL8, KL9); – Zandwinning (zie paragraaf 4.3.2 & 4.3.4; ZW1, ZW2, ZW3, ZW4, ZW5, ZW6, ZW7, ZW8); – Verleggen zomerkade (zie paragraaf 4.1.1; Ka1, Ka2, Ka3, Ka4, Ka7, Ka8); – Aanleg depots (zie paragraaf 4.8.1; D1, D2, D3, D4, D5, D6, D7, D8, D9, D10); – Verwerken depot D5 (maximaal gebruik depot 5 jaar); – Maaiveldverlaging (zie paragraaf 4.4; MV1); – Verleggen A-watergang (zie paragraaf 4.2; vAW); – Verleggen kabels en leidingen (zie paragraaf 4.12; VLs1, VLs2); – Afwerking oeverzone zandwinning(zie paragraaf 4.3.3; OE1); – Afwerking kleiputten (zie paragraaf 4.4; OE2); – Landschappelijke inpassing bedrijventerrein Looveer (zie paragraaf 4.7.1; LI1); – Aanleg Passantenhaven (zie paragraaf 4.10.1; aPH); – Aanpassen dammen en duikers (zie paragraaf 4.15); – Aanleg strand (zie paragraaf 4.9; St); – Aanleg Amfibieën poelen (zie paragraaf 4.5.5; Ap1, Ap2, Ap4). – Aanleg uitkijktoren (zie paragraaf 4.11.5; T).
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
104
Figuur 5.2: Fase 1 (zie voor meer detail tekening: HW-0287-A1-20130305a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
105
Figuur 5.3: Uitsnede Fase 1 (zie voor meer detail tekening: HW-0332-A3-20130305a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
106
Figuur 5.4: Fase 2 (zie voor meer detail tekening: HW-0288-A1-20130227a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
107
Figuur 5.5: Fase 3 (zie voor meer detail tekening: HW-0289-A1-20130227a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
108
Figuur 5.6: Fase 4 (zie voor meer detail tekening: HW-0290-A1-20130227a)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
109
5.1.3
Fase 3: Natuurontwikkeling Angerensche Strang Deze fase bestaat uit de maatregelen die nodig zijn voor de de aanleg van de natuurontwikkeling rondom de Angerensche Strang (Zie figuur 5.5). Deze maatregelen zijn: – Reconstructie Angerensche Strang (zie paragraaf 4.4; Kl1, Kl2, Kl3, Kl4, Kl5, Kl6, Kl7, Kl8); – Aanleg depots (zie paragraaf 4.8.1; D6, D7); – Uitvoering buitendijks deel 'Wielen en Waaienplan' (zie paragraaf 4.5;WWp); – Afwerking oeverzone kleiputten (zie paragraaf 4.4; OE2); – Aanleg vogelkijkscherm (zie paragraaf 4.11.6; V);
5.1.4
Fase 4: Ruimtelijke kwaliteit Deze fase bestaat uit overige maatregelen, welke aan de ontwikkeling van ruimtelijke kwaliteit zijn gekoppeld (Zie figuur 5.6). Deze maatregelen zijn: – Afwerking oeverzone zandwinning (zie paragraaf 4.3.3 & 4.3.4; OE1); – Afwerking kleiputten (zie paragraaf 4.4; OE2); – Verwerken depots (zie paragraaf 4.8.1; D1 t/m D10) – Uitbreiding buitenkaadse strangrest / maaiveldverlaging (zie paragraaf 4.8; MV2); – Aanleg zomerkade (zie paragraaf 4.1.1; Ka5); – Landschappelijke inpassing bedrijventerrein Scherpekamp (zie paragraaf 4.7.2; LI2); – Aanleg Jachthaven (zie paragraaf 4.10; ombouw passantenhaven; aJH); – Aanleg overige recreatieve elementen – visvoorzieningen (zie paragraaf 4.11.7; Vv1, Vv2, Vv3); – struinnatuur (zie paragraaf 4.11.4) – Overige recreatieve voorzieningen (o.a. informatieborden, afvalbakken, bankjes e.d.; zie paragraaf 4.11.8; B.I.A.); – Plaatsen nieuwe hekwerken, afrastering (zie paragraaf 4.14); – Aanleg Amfibieën poelen (zie paragraaf 4.5.5; Ap3); – Aanleg nieuwe paden, renoveren bestaande paden (zie paragraaf 4.11.1, 4.11.2, 4.11.3).
5.2
Uitvoering van de ontgravingen De ontgronding zal grofweg uit de volgende werkzaamheden bestaan: 1. Voorbereidende werkzaamheden; 2. De droge winning (het afgraven van de bovenlaag – ontkleien) met grondverzetmachines en dumpers en/of vrachtwagens alsmede het tijdelijk in depot zetten van niet-vermarktbare grond (en zand afkomstig uit het startgat); 3. De natte winning, waarbij het door de zandzuiger opgezogen toutvenant binnen de grenzen van de inrichting door een drijvende verwerkingsinstallatie zal worden geklasseerd, waarbij het grove grind wordt afgezeefd en tijdelijk in onderwaterdepots wordt gestort; 4. Het periodiek ruimen van de (onderwater)grinddepots met een grindverwerkingseenheid; 5. De afgegraven bovengrond zal worden verwerkt in de nieuwe zomerkade en landschapselementen, in tijdelijke depots op het land, of in de oevers en op de bodem van de zandwinput, zodra dit mogelijk is door middel van de inzet van grondverzetmachines en vrachtwagens en/of dumpers. Er wordt in totaal circa 16,4 miljoen m3 zand en grind ontgraven en circa 3,2 miljoen m3 klei en niet-vermarktbare grond. Een deel hiervan wordt binnen het plangebied verwerkt ten behoeve van de herinrichting.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
110
De werkzaamheden worden op werkdagen in de dagperiode tussen 07.00 en 19.00 uur uitgevoerd. Uitzondering hierop kunnen de schepen zijn, die net buiten de werktijden bij de plas aankomen of vertrekken. Er zal per deelgebied een werkplan ter goedkeuring bij de provincie, afdeling ontgrondingen, worden ingediend. Na goedkeuring zullen de werkzaamheden aanvangen.
5.2.1
Voorbereiding Alvorens met de verwijdering van de bovengrond te kunnen beginnen, wordt er tijdelijke infrastructuur aangelegd, worden afrasteringen, begroeiingen en wegverhardingen verwijderd en wordt het gebied waar de uitvoering plaats zal vinden onttrokken aan het openbaar verkeer. Vanaf de Neder-Rijn zal de invaart gerealiseerd worden (zie paragraaf 4.4.1) Deze invaart is noodzakelijk om voor de duur van de uitvoering het gewonnen zand, grind en klei per schip te kunnen afvoeren. De bovengrond die hierbij vrijkomt, zal tijdelijk worden opgeslagen op de oeverwal langs de Neder-Rijn en het Pannerdens Kanaal (depot D1 en D2; zie paragraaf 5.2.3). Depot D1 is belangrijk als een visuele en geluidsafscherming van de werkzaamheden voor de buitenkaadse strangrest.
5.2.2
Droge winning Alvorens met het winnen van zand wordt begonnen, zal de bovengrond, bestaande uit een kleipakket met hier en daar een veenlaag, worden verwijderd met behulp van hydraulische graafmachines. Deze laag bovengrond is enkele decimeters tot enkele meters dik. De afgegraven bovengrond zal met dumpers en/of vrachtwagens door het gebied worden verplaatst. De bovengrond wordt met behulp van wielladers of bulldozers in de nieuwe zomerkade en landschapselementen verwerkt, in tijdelijke depots op het land, of wordt voor de afwerking van de oevers en de bodem van de zandwinput gebruikt (zie paragraaf 4.9.1). Voor het droog grondverzet zullen vier sets grondverzetmaterieel, elk bestaan uit één hydraulische graafmachine, drie dumpers/vrachtwagens en één wiellader/bulldozer, in het gebied actief zijn. In de bovengrond bevinden zich lokaal lagen met klei die voor de keramische industrie of voor het bouwen van dijken geschikt zijn. Deze klei wordt direct per schip afgevoerd naar steenfabrieken of per as apart van de andere bovengrond in tijdelijke depots opgeslagen (zie paragraaf 4.9.1). Indien er tijdens de uitvoering van het project mogelijkheden ontstaan om dijkenklei af te voeren naar civiele werken, dan zal dat in principe per schip gebeuren. Voor de belading van schepen zal gebruik worden gemaakt van een laadponton dat aan de oever van de winning (binnen het inrichtingsgebied) wordt gesitueerd.
5.2.3
Zand- en grindwinning Industriezandwinning De winning van industriezand zal plaatsvinden door een combinatie van een winzuiger en een drijvende klasseer installatie. Op basis van de huidige inzichten zal dit de combinatie van zandzuiger Emmy met klasseerponton Yvonne zijn. Het wordt echter niet uitgesloten dat ook andere, min of meer vergelijkbare, combinaties ingezet worden. De winzuiger – type profielzuiger – zuigt het zand op en pompt het toutvenant (zand/watermengsel) via een drijvende pijpleiding naar de drijvende klasseerinstallatie. Aan boord van de klasseerinstallatie vindt eerste de afscheiding van hout en slib uit het
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
111
toutvenant plaats. Vervolgens wordt het grove grind afgezeefd en in een onderlosser langszij de klasseerinstallatie gestort. De onderlosser stort het grind in een tijdelijk onderwaterdepot. Deze depots worden binnen de insteeklijn van de plas aangelegd en worden op een later moment geruimd. Bij het proces van zand winnen en klasseren wordt het opgezogen zand gewassen en wordt de fijne fractie (fijn zand, silt, klei en houtresten) uit het zand-water mengsel gespoeld. Het spoelwater wordt weer terug gebracht in de winplas 9overloop). Hierdoor is er sprake van tijdelijke vertroebeling van het water rondom de klasseerinstallatie. De fijne deeltjes bezinken weer op de bodem en vormen daar in de loop van de tijd een waterremmende laag. Er is op dat moment nog geen sprake van een ecologisch systeem in de winplas. Tijdens het baggeren met een profielzuiger ontstaat lokaal opwerveling van bodemdeeltjes door het spuiten met de jets. Dit is evenzeer een tijdelijk fenomeen. Tijdens het baggeren van de invaart en tijdens de werkzaamheden in het startgat kan het voorkomen dat er relatief troebel water uitstroomt naar het Pannerdens Kanaal. Dit is tijdelijk en inherent aan de aard der werkzaamheden, aangezien de invaart noodzakelijk is voor de zandwinning en daarmee voor het hele project. Het zand wordt met zeven op basis van korrelgrootte in verschillende fracties gescheiden. De verschillende fracties worden ontwaterd en tijdelijk opgeslagen in silo's op de drijvende klasseerinstallatie.Binnenvaartschepen of duwbakken komen langszij de klasseerinstallatie. Het zand uit de silo's wordt direct in de gewenste samenstelling op het schip geladen. Per dag zullen (bij een capaciteit van de combinatie zandzuiger/verwerkingsinstallatie van 1.000 ton/uur) circa 10 schepen het zand en grind afvoeren. Er is sprake van een aaneengesloten proces dat bestaat uit de onderdelen: zandzuigen, klasseren en beladen. Als één van deze processen onderbroken wordt, dan zullen de andere processen ook niet lang voortgezet kunnen worden.
Ophoogzandwinning De winning van ophoogzand zal deels samenvallen met de industriezandwinning en deels daarop volgen. Bij ophoogzandwinning is geen verdere bewerking van het zand nodig. Het zand wordt opgezogen en direct in het schip geladen. Dat kan met behulp van een separate winzuiger met een voorziening om binnenvaartschepen of duwbakken te laden of een binnenvaartschip met een eigen zuigvoorziening, de zogenoemde zelfzuigers. Ruimen grinddepot De grinddepots die gevormd worden zullen, met behulp van een drijvende kraan worden afgegraven. Op het kraanponton wordt het grind gezeefd in twee fracties en worden schepen langszij beladen. Er zullen twee schepen per dag met grind beladen worden. 5.2.4
Afwerking Voor het profileren en afwerken van de taluds en het verplaatsen van het ophoogzand naar de gewenste plekken in de zandwinput zal een zogenaamde reconstructiezuiger ingezet worden. Voor het weer verwijderen van de depots alsmede voor het afgraven van de Angerensche Strang zullen nagenoeg dezelfde grondverzetmachines worden ingezet als ten tijde van de droge winning in het gebied.
5.3
Omvorming van het beheer Ook het beheer zal gefaseerd worden omgevormd tot het eindbeheer. In het beheerplan zijn vijf beheerfasen opgenomen, welke overeenkomen met een beheerperiode van vijf jaar. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
112
Gedurende de uitvoering van het project (beheerfase 1 t/m 3) wordt het huidige beheer via een omvormingsbeheer naar een eindbeheer gebracht. Na oplevering is er nog een fase (beheerfase 4) een omvormingsbeheer aanwezig. Vanaf beheerfase 5 is in het gehele projectgebied een eindbeheer aanwezig. In tabel 5.1 is voor iedere beheerfase de veranderende oppervlakten per beheervorm opgenomen. De beheervisie is toegespitst op het eindbeheer van de uiterwaard. Voordat de verschillende onderdelen worden ontwikkeld zal het huidige beheer worden voorgezet. Het is belangrijk dat dit voornamelijke agrarische beheer wordt voortgezet totdat er voldoende rivierruimte is gecreëerd. Te veel verruiging in de uitvoeringsfase kan leiden tot een ongewenste verhoging van de waterstand. Tijdens en direct na de uitvoering van verschillende onderdelen wordt voor de veranderende beheertypen een omvormingsbeheer toegepast. Dit omvormingsbeheer is nodig om vanuit het huidige agrarische landgebruik de gewenste situatie te bereiken. Het omvormingsbeheer bestaat over het algemeen uit dezelfde maatregelen als het eindbeheer, maar in een hogere intensiteit. Door al tijdens de uitvoering te starten met het omvormingsbeheer kan snel na oplevering het duurzame eindbeheer worden ingesteld. De duur van dit omvormingsbeheer verschilt per beheertype en zal worden gestuurd aan de hand van het monitoringsprogramma. Hierna kan worden volstaan met het duurzame beheer zoals beschreven in hoofdstuk 4. Tabel 5.1: Fasering van het Beheer Beheerfase
Beheervorm
Beheerfase 1: 2012-2017
Huidig beheer Omvormingsbeheer
Beheerfase 2: 2017-2022
Beheerfase 4: 2027-2032
Beheerfase 5: na 2032
211,00 80,7
Eindbeheer
219,1
Overig beheer
230,1
Huidig beheer
171,1
Omvormingsbeheer
Beheerfase 3: 2022-2027
Oppervlakte (ha)*
92,8
Eindbeheer
246,9
Overig beheer
230,1
Huidig beheer
124,2
Omvormingsbeheer
139,4
Eindbeheer
246,9
Overig beheer
230,1
Huidig beheer
0,0
Omvormingsbeheer
255,6
Eindbeheer
255,2
Overig beheer
230,1
Huidig beheer
0,0
Omvormingsbeheer
0,0
Eindbeheer
510,8
Overig beheer
230,1
* Oppervlakten op basis van het concept faseringsplan van 2010-05-26 (tekeningnummer: Fk.20100526)
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
113
BIJLAGEN Bijlage 1: Rivierkundige toetsing rivierverruiming Huissensche Waarden Losse bijlage: Brink, N.G.M. van den, 2011 Rivierkundige Toetsing Rivierverruiming Huissensche Waarden Arcadis Nederland BV, Amersfoort.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
114
Bijlage 2: Onderbouwing niet-riviergebonden activiteiten (jachthaven en Brouwketel)
Beleid Beleidslijn grote rivieren Na de bijna-overstromingen van de grote rivieren in 1993 en 1995 werd duidelijk dat rivieren meer ruimte nodig hebben. Ook was beleid nodig over de toelaatbaarheid van ruimtelijke ingrepen en activiteiten in het rivierbed, zoals bouwen, wonen, werken en recreatie. In 1996 is daarom de Beleidslijn Ruimte voor de rivier tot stand gekomen. Deze is in 2006 opgevolgd door de Beleidslijn Grote rivieren. Het doel is het waarborgen van een veilige afvoer en berging van rivierwater onder normale en onder maatgevende hoogwaterstanden. De beleidslijn is toetsingskader bij vergunningverlening van buitendijkse ruimtelijke ontwikkelingen. Deze moeten voldoen aan randvoorwaarden over veiligheid en belangrijk zijn voor de ruimtelijke kwaliteit van het rivierbed. Om de waterstaatkundige belangen van de rijksrivieren goed te kunnen borgen is naast de reguliere vergunningverlening op basis van de Waterwet ook gezorgd voor de ruimtelijke borging van belangen. De beleidslijn verenigt dan ook twee sporen van beleid. Voor elke activiteit in het rivierbed is een vergunning in kader van de Waterwet nodig. Daarnaast is een goede afweging in het ruimtelijk spoor (structuurplannen en bestemmingsplannen) noodzakelijk om te voorkomen dat er bestemmingsplancapaciteit ontstaat voor activiteiten die niet, of slechts onder bepaalde voorwaarden, zijn toegestaan. Doorwerking in het spoor van de ruimtelijke ordening voorkomt het afgeven van omgevingsvergunningen voor activiteiten waarvoor de vergunning op grond van de Waterwet moet worden geweigerd. Een goede doorwerking van het beleid vereist een adequate coördinatie tussen de ruimtelijke ordening en de Waterwet. De Beleidslijn is het instrument dat hierin voorziet. De Beleidslijn grote rivieren geeft kaders voor op te nemen bestemmingsplanvoorschriften en bepaalt naast de Waterwet de toelaatbaarheid van activiteiten in het rivierbed. Zo wordt er bij het vaststellen van bestemmingsplannen ook een afweging gemaakt voor gewenste en ongewenste ontwikkelingen in het rivierbed. Onder strikte voorwaarden biedt de beleidslijn mogelijkheden voor wonen, werken en recreëren in het rivierbed. Nieuwe activiteiten mogen de waterafvoer niet hinderen en mogen geen belemmering vormen voor toekomstige verruiming van het rivierbed. De beleidslijn gaat uit van een eigen risico en verantwoordelijkheid ten aanzien van ontstane schade door hoog water aan activiteiten in het rivierbed. Initiatiefnemers in het rivierbed zijn zelf aansprakelijk voor schade en zelf verantwoordelijk voor het nemen van maatregelen om zich tegen potentiële schade te beschermen.
Relatie project Huissensche Waarden en de Beleidslijn grote rivieren Het project Huissensche Waarden ligt in het rivierbedgedeelte waarop de Beleidslijn Grote Rivieren (2006) van toepassing is. De Beleidslijn Grote Rivieren toetst de rivierkundige toelaatbaarheid van activiteiten en bebouwing binnen het rivierbed. De Beleidslijn grote rivieren heeft als doelstelling: de beschikbare afvoer- en bergingscapaciteit van het rivierbed te behouden; ontwikkelingen tegen te gaan die de mogelijkheid tot rivierverruiming door verbreding en verlaging nu en in de toekomst feitelijk onmogelijk maken. De uiterwaarden en de hoogwatervrije terreinen in het plangebied vallen onder het afwegingskader van het stroomvoerend regime. In het gedeelte van het rivierbed waar het stroomvoerend regime geldt worden in principe alleen “riviergebonden” activiteiten toegestaan. Het betreft activiteiten zoals de aanleg of wijziging van waterstaatkundige kunstwerken of de realisatie van voorzieningen voor een betere en veilige afwikkeling van de beroeps- en recreatievaart. Tevens zijn hieronder begrepen de bouw of wijziging van
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
115
waterkrachtcentrales, de aanleg of wijziging van scheepswerven, de vestiging of uitbreiding van overslagbedrijven of het realiseren van overslagfaciliteiten, voor zover de activiteit uitsluitend gekoppeld is aan het vervoer over de rivier. Ten slotte rekent de beleidslijn ook de realisatie van natuur, de uitbreiding van bestaande steenfabrieken en de winning van oppervlaktedelfstoffen tot riviergebonden activiteiten. Dit geldt ook voor voorzieningen die onlosmakelijk met de waterrecreatie zijn verbonden. Voor riviergebonden activiteiten geldt een “ja,mits” afweging wanneer aan de gestelde rivierkundige voorwaarden wordt voldaan. Volgens de Beleidslijn kan in het rivierbed kan daarnaast vrijwel altijd toestemming gegeven voor: een éénmalige uitbreiding van ten hoogste tien procent van de bestaande bebouwing; activiteiten ten behoeve van rivierbeheer of-verruiming; tijdelijke activiteiten, anders dan bedoeld in artikel 6.11, eerste lid, onderdeel b, van de Waterregeling; overige activiteiten van rivierkundig ondergeschikt belang. Voor niet-riviergebonden activiteiten in het deel van het rivierbed waar het stroomvoerend regime van toepassing is, geldt een “nee, tenzij” toetsingsregime. Dat wil zeggen dat uitbreiding of nieuwvestiging van niet-riviergebonden activiteiten in principe niet mogelijk is, tenzij op basis van voorafgaand onderzoek kan worden aangetoond dat specifieke omstandigheden van toepassing zijn. Niet-riviergebonden activiteiten binnen dit regime zijn alleen mogelijk tenzij er in het algemeen sprake is van een groot openbaar belang of een zwaarwegend bedrijfseconomisch belang voor bestaande grondgebonden agrarische bedrijven en de activiteit redelijkerwijs niet buiten het rivierbed kan worden gerealiseerd. Ook voor functieveranderingen binnen bestaande gebouwen of voor activiteiten die met rivierverruiming per saldo meer ruimte voor de rivier opleveren op een rivierkundig bezien aanvaardbare locatie is toestemming mogelijk. Het moet dan gaan om Niet-riviergebonden activiteiten die een duurzame uitbreiding van de afvoer- en/of bergingscapaciteit van de rivier realiseren. Met name kapitaalkrachtige functies (zoals bijvoorbeeld woningbouw, bedrijvigheid, verblijfsrecreatie) kunnen als kostendrager dienen voor maatregelen waarmee structureel de afvoer- of bergingscapaciteit van het bestaande rivierbed kan worden uitgebreid. Weliswaar zijn deze activiteiten nietriviergebonden, maar realisatie van deze initiatieven draagt wel bij aan de beleidsdoelstelling “ruimte voor de rivier”. Aard en omvang van de rivierverruiming moet in verhouding staan tot de ingreep en dient plaats te vinden op een rivierkundig bezien aanvaardbare locatie. Voor wat het project Huissenche waarden betreft kan geconcludeerd worden dat conform artikel 5 Bgr de rivierverruimingsmaatregelen, zoals de doorlaat en de verlegging van de zomerkade, de zand- en kleiwinning, natuurrealisatie en voorzieningen die onlosmakelijk met de waterrecreatie zijn verbonden zoals bijvoorbeeld jachthavens, losse aanlegplaatsen, bootreparatie- en servicebedrijven en bunkerstations toegestaan zijn. Voor overige waterrecreatieve activiteiten geldt dat alleen (delen) van voorzieningen die direct functioneel of als gevolg van wettelijk voorgeschreven eisen en verplichtingen als onlosmakelijk met de waterrecreatie in het rivierbed worden beschouwd, zonder meer zijn toegestaan. Herbestemming van de Brouwketel past binnen de kaders van artikel 6, lid c Bgr. Onder strikte voorwaarden biedt de beleidslijn (artikel 6, lid d Bgr) een afwegingskader om wonen, werken en recreëren in het rivierbed mogelijk te maken. In dit geval gaat dat om onderdelen van de jachthaven en de uitbreiding van de Brouwketel die niet onlosmakelijk met de waterrecreatie zijn verbonden toe te staan. Het gaat om extra (drijvende) bebouwing ten behoeve van horeca voorzieningen, een bezoekerscentrum, een seizoensgebonden natuurcamping en parkeerplaatsen in de directe omgeving hiervan. Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
116
Het handhaven van de Brouwketel en een eventuele toekomstige uitbreiding heeft geen gevolgen voor de ruimte voor de rivier. De locatie is cultuur-historisch echter wel belangrijk. Het is van oudsher een pleisterplaats geweest op de route naar Schenkenschans. Rivierkundige verantwoorde uitbreiding, herbestemming tot bezoekerscentrum en horecavoorziening past nadrukkelijk binnen het plan en is een wens van de bevolking en de gemeentelijke commissie die waakt over cultuurhistorie. Het is tevens beschreven in de MER. De precieze omvang van deze inrichtingsmaatregelen zijn aangegeven in de bijlage planbeschrijving. De bijhorende maximale oppervlakte- en inhoudsmaten zijn tevens opgenomen in de regels behorende bij dit onderhavige bestemmingsplan. In tegenstelling tot de extra voorzieningen bij de jachthaven is overigens herbestemming van de Brouwketel pas mogelijk als een procedure voor een omgevingsvergunning doorlopen is. Dit pand zal de eerstkomende jaren namelijk niet uitgebreid worden. Ook is een horecavoorziening terplaatse pas wenselijk na afronding van een substantieel deel van de zandwinning. Het project Huissensche Waarden, inclusief de niet riviergebonden onderdelen, is in zijn geheel hydraulisch getoetst. Het voldoet aan de algemene voorwaarden (artikel 7 Bgr) van de beleidslijn. Het ligt op een plek waar rivierverruiming gewenst is. Het veilig functioneren van het waterstaatswerk is gewaarborgd. De nieuwe inrichting van het gebied voldoet aan de hoofddoelstelling voor veiligheid: de beoogde MHW-daling wordt meer dan gehaald en het effect op de stroomsnelheden is in beeld gebracht. Door aanleg van een zandwinplas, de aanleg van een brug bij de Scherpekamp, het verleggen van zomerkaden en passend beheer voldoet het project Huissensche Waarden ruimschoots aan de taakstelling uit de PKB Ruimte voor de Rivier. De pakkettoets en de Waqua doorrekening laten zien dat het plan voorziet in 12 cm extra rivierverruiming. Dit is 4 cm meer dan in de taakstelling is gevraagd. Eventuele verdere verruiming is eenvoudig mogelijk door verlaging van de nieuwe zomerkade tussen Scherpekamp en Winterdijk. Extra verruiming is ook mogelijk door vergroting van de brug bij de Scherpekamp en of het aanleggen van een brug bij het Looveer. Dit is echter duurder en kan onder andere consequenties hebben voor dwarsstromen en de afvoerverdeling. Er is derhalve geen sprake is van een zogenaamde spijtmaatregel. De maatregel levert nu wel meer ruimte en blokkeert voor de lange termijn geen meer gewenste maatregel. De bij de jachthaven en Brouwketel benodigde extra bebouwing en voorzieningen vormen geen belemmering voor vergroting van de afvoercapaciteit. Er is sprake van een zodanige uitvoering en situering dat de afname van het bergend vermogen geminimaliseerd is. In de technische rapporten is dit onderbouwd en besproken met Rijkswaterstaat, Waterschap Rivierenland en de gemeente Lingewaard. De activiteiten komen tot stand in samenhang met de realisering van de hydraulische doelstelling en het vergroten van de natuurlijke, recreatieve en landschappelijke kwaliteit van het gebied. Het geheel aan maatregelen levert het gewenste eindbeeld op van een veilig rivierengebied met een hoge ruimtelijke kwaliteit. De initiatiefnemer draagt de volledige kosten van de rivierverruimende maatregel. De uitvoering hiervan is zekergesteld. Additionele functies in en rondom de jachthaven, de recreatieve (her) ontwikkeling van het Zwanewater en de Brouwketel dragen wezenlijk bij aan de ruimtelijke kwaliteit, exploitatie, dragers van beheerskosten, draagvlak voor het project, versterking van centrum van Huissen, de leefbaarheid van Angeren en werkgelegenheid. Daarnaast zijn de verbetering van de veiligheid, rivierverruiming, versterking van de EHS en de zandwinning zaken van Nationaal belang. Bovendien is door VIA15 gevraagd of het project kan bijdragen aan het mitigeren van natuureffecten die kunnen optreden bij de doortrekking van de A15. In dat kader kunnen deze functies dan Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
117
ook als onlosmakelijk onderdeel van het plan gezien worden.
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
118
Bijlage 3: Locatie profielen
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
119
Profiel nummer
Figuur nummer
Pagina
a
Vervallen
Vervallen
b
4.11
35
c
4.59
69
d
4.12
36
e
4.40
57
f
4.39
57
g
4.48
62
h
4.45
33
i
4.45
61
j
4.6
34
k
4.52
65
l
4.26
46
m
4.27
46
n
4.36
55
o
4.22
42
p
4.35
54
q
4.83
98
r
4.7
34
s
4.37
55
t
4.41
57
u
Vervallen
Vervallen
v
4.68
81
w
4.44
60
x
4.49
63
y
4.66
80
z
Vervallen
Vervallen
aa
4.15 & 4.16
37 & 38
bb
4.18
39
cc
4.14
37
dd
4.20
40
ee
4.17
38
ff
4.62
75
gg
4.62
75
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
120
Bijlage 4: Blauwe vlag voor jachthavens
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
121
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
122
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
123
Bijlage 5: Infobroschuere Klassifizierung Sportboothäfen Gelbe Welle
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
124
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
125
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
126
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
127
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
128
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
129
Bijlage 6: Fasering recreatieve elementen Periode 2013-2017
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
130
Periode 2018-2022
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
131
Periode 2023-2027
Versie 1.12-20130305-Vergunningsaanvragen-aanvulling 2013-05-03
132
Bijlage 7: Algemene legenda profielen
Versie 1.10-20121001-Vergunningsaanvragen
133