Het Iraanse atoomprogramma en de nieuwe “balance of power” in het Midden Oosten Peyman Jafari Leiden Universiteit
1967 de VS)
Tijdlijn nucleaire programma
opening Tehran Onderzoeksreactor (van
1968
Iran tekent het Non-Proliferatieverdrag
1978
verdrag tussen Iran en VS: extra toezicht in ruil voor “most favored nation” status
Revolutie en oorlog 1995 reactor in
Verdrag Iran en Rusland voor de bouw van Bushehr (2011)
VS werken Iran’s nucleaire ambities tegen (2000: Iran NonProliferation Act)
2002
Iran’s nucleaire programma wordt onthuld: Natanz en Arak. Start onderhandelingen
2005
Internationaal Atoom Agentschap verwijst Iran door VN Veiligheidsraad sancties
2009
Bestaan verrijking in Fordow onthuld
naar
Het conflict Inspecties: geen bewijs van kernwapenprogramma Sancties vanaf 2006
Cyberaanvallen Aanslagen op Iraanse wetenschappers Oorlogsdreiging
Iran volhardt – Westen voert de druk op Onderhandelingen en de patstelling: wat is de kern van het probleem? Iran een militair gevaar?
De “balance of power” in het Midden Oosten Lange termijn factoren 1979 cruciaal: Iran geen steunpillaar maar uitdager van de Amerikaanse dominantie in het MO Opkomst Japan en Duitsland en later de BRIClanden, met name China. Amerikaanse capaciteit van machtsprojectie economisch afgezwakt, behoudt militaire superioriteit Het unipolaire moment van de jaren 90 is voorbij. Olie en gas blijven voornaamste energiebronnen
De “balance of power” in het Midden Oosten Korte termijn factoren Terugtrekking uit Afghanistan en Irak Iran wint invloed Arabische revoluties: Mubarak (Egypte) en Ben Ali (Tunesie) Tegenreacties: Verzwakken Iran (sancties, geheime operaties, proxy-oorlog Syrië) Politieke en militaire versterking van de GCC (soennieten versus sjiieten)
Iran: complexe beleidvorming structurele interne crisis: politiek (theocratie versus democratie), economisch, cultureel
Verschillende machtscentra en fracties, geen transparantie de “oorlogsgeneratie” komt op belangrijke posities.
De Iraanse realpolitik Karakter van de Iraanse staat en zijn politieke elites Direct na de revolutie een korte periode van “export van de revolutie,” maar machtsbehoud wordt dominant Buitenlandse politiek Perzische Golf (1981 oprichting GCC) Rusland en de Kaukasus De Levant China Afrika VS en Israël Het nucleaire programma: militaire afschrikking, status, energie
Iraanse veiligheidsperceptie
Militaire uitgave 2012 (miljard dollar) Iran (25)
Nederland (19)
Israel (17)
VAE (16)
Saoedi-Arabie (8)
VS (1)
0
100.000
200.000
300.000
Amerikaanse machtsprojectie
“Project Power Despite AntiAccess/Area Denial Challenges” p4
“In order to credibly deter potential adversaries and to prevent them from achieving their objectives, the United States must maintain its ability to project power in areas in which our access and freedom to operate are challenged. (…) States such as China and Iran will continue to pursue asymmetric means to counter our power projection capabilities, while the proliferation of sophisticated weapons and technology will extend to non-state actors as well. Accordingly, the U.S. military will invest as required to ensure its ability to operate effectively in antiaccess and area denial (A2/AD) environments.”
Over China “U.S. economic and security interests are inextricably linked to developments in the arc extending from the Western Pacific and East Asia into the Indian Ocean region and South Asia, creating a mix of evolving challenges and opportunities. Accordingly, while the U.S. military will continue to contribute to security globally, we will of necessity rebalance toward the Asia-Pacific region.” “The maintenance of … U.S. influence in this dynamic region will depend in part on an underlying balance of military capability and presence. Over the long term, China’s emergence as a regional power will have the potential to affect the U.S. economy and our security in a variety of ways.”
Over Iran “U.S. policy will emphasize Gulf security, in collaboration with Gulf Cooperation Council countries when appropriate, to prevent Iran’s development of a nuclear weapon capability and counter its destabilizing policies. (…) To support these objectives, the United States will continue to place a premium on U.S. and allied military presence in and support of partner nations in and around this region.”
Olie en US National Security Strategy “Strategic Resource Access & The Middle East” “independence from foreign oil is not feasible in one or two presidential terms. With that in mind, we will focus on managing our dependence in the short term. This includes the recognition that for the foreseeable future we must defend critical waterways through which global oil supplies travel. Not only that, but we are also constrained by our allies’ and adversaries’ dependence on the global oil supply
Geopolitiek van de oliepijplijnen
