Peuters: lief maar ook wel eens lastig Informatie voor ouders
Informatie over uw lokale CJG:
T E
Hanzeplein 120 Postbus 584 9700 AN Groningen ggd.groningen.nl/cjg (050) 367 49 90
[email protected] GGD.FO.2480 - September 2013
Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!
Peuters: lief maar ook wel eens lastig Inleiding
Tips
Peuters zijn ondernemend, nieuwsgierig, ontwapenend en ongelooflijk lief. Maar peuters kunnen ook wel eens heel lastig zijn. Ze willen alles ‘zelf doen’ en als ze iets niet willen zeggen ze ’NEE!’ En peuters kunnen erg koppig zijn of driftig worden als ze hun zin niet krijgen. Peuters luisteren niet altijd. Soms kun je wel tien keer zeggen: ‘mag niet…’, maar even later doen ze het toch!
Een peuter moet nog leren wat mag en wat niet mag. U kunt hem daarbij helpen:
Bijna alle ouders hebben vragen over de ontwikkeling van hun peuter en over de manier waarop de peuter zich gedraagt. In deze folder vindt u een paar tips voor het omgaan met koppig en driftig gedrag van uw peuter.
Duidelijk zeggen wat wél mag Peuters leren het meest van duidelijke aanwijzingen. Een peuter die steeds ‘nee’ en ‘niet doen’ of ‘mag niet’ te horen krijgt leert misschien iets af maar leert niet hoe het dan wél moet. Geef een peuter daarom steeds kleine opdrachten, bijvoorbeeld: ‘kom maar helpen opruimen’. En geef altijd aan wat wel mag, bijvoorbeeld: ‘je mag niet op het behang kleuren maar wel op dit papier’. Het is aan te raden om dierbare spullen buiten bereik van uw onderzoekende peuter te houden.
Leren luisteren gaat stap voor stap Peuters zijn nieuwsgierig en ondernemend, ze zijn de hele dag op onderzoek uit en zitten overal aan met hun handjes. Ook al horen peuters de hele dag: ‘niet doen…’, de verleiding om toch aan de knopjes van de tv te komen, of om toch dat mooie dingetje te pakken is groter dan de waarschuwing van ouders. Peuters kunnen nog niet goed gehoorzamen, dat moeten ze leren. Om te weten of iets goed of fout is moet je een geweten hebben. Peuters hebben dat nog niet. Voor hen zijn de ouders het geweten. Pas in de kleutertijd begint een kind zelf te begrijpen waarom iets wel of niet mag. Zo ontstaat er een geweten en zo krijgt het kind zelf een rem om geen dingen te doen die niet mogen.
Regels vaak herhalen Peuters vergeten nogal snel, daarom moet je vaak opnieuw zeggen wat je wilt.
Goed gedrag belonen Als een peuter iets goed doet, laat hem dat dan merken door bijvoorbeeld een kusje, een aai over de bol of een compliment. Zo merkt uw kind dat het dingen goed doet en dat u het waardeert. U versterkt hiermee het zelfvertrouwen van uw kind. De belangrijkste beloning voor uw kind is aandacht! Dichtbij praten Als een peuter van veraf iets toegeroepen wordt, werkt dat vaak niet. De boodschap komt dan niet over. Een peuter kan namelijk niet luisteren naar stemmen die van ver komen. Peuters kunnen over het algemeen luisteren over evenveel meters als ze jaren zijn; bij twee jaar op twee meter afstand en bij drie jaar op drie meter. Na ongeveer de vijfde verjaardag kunnen kinderen ook op grotere afstand luisteren, net als volwassenen.
2
3
Koppige peuters met een eigen wil Als ze een jaar of twee zijn gaan peuters ‘ik’ zeggen. Het devies van de tweejarige is: ‘ik ben twee dus ik zeg nee!’. Dit is een hele belangrijke stap in de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. De peuter ontdekt dat hij een eigen persoon is met eigen wensen en ideeën. In deze fase ontwikkelt het kind een eigen wil en een eigen mening. Als een peuter veel wil weten en veel dingen zelf wil doen betekent dit dat hij veel wil leren. Het is voor hem een eerste stap op weg naar zelfstandigheid. Als een peuter iets kan is dat goed voor zijn zelfvertrouwen. Hij is trots op alles wat hij leert. Als er iets niet lukt wordt hij boos of koppig. Peuters moeten nog leren om rekening te houden met anderen. Als ze niet doen wat hun ouders willen of als ze op alles ‘nee’ zeggen is dat niet om expres hun ouders dwars te zitten. Ze zijn alleen aan het onderzoeken hoe de wereld in elkaar zit en tot hoever ze kunnen gaan.
Grenzen stellen Als iets niet mag, stel dan een grens door duidelijk ‘nee’ te zeggen. Wijk daar niet van af en houd vast aan die grens. Voor peuters is het nodig dat ouders de leiding houden. Dat geeft hen houvast en een gevoel van veiligheid. Peuters laten kiezen Geef de peuters een kans hun wil te oefenen door ze te laten kiezen als dit kan, bijvoorbeeld: ‘wil je de blauwe of de rode trui aan?’, of ‘wil je kaas of worst op je boterham?’ Beperk de keuzemogelijkheid tot twee dingen, anders wordt het voor uw peuter te lastig om een keuze te maken. Soms is er geen tijd om de peuter te laten kiezen of is het voor hem te moeilijk. Vertel hem dan duidelijk dat er nu niets te kiezen valt. Geef uw peuter de tijd Peuters zijn vaak zo verdiept in hun spel dat ze boos worden als u ze stoort. Waarschuw daarom ruim van tevoren als ze moeten stoppen, bijvoorbeeld: ‘als de thee is opgedronken gaan we boodschappen doen’.
Een driftige peuter moet nog leren hoe hij boos mag zijn Tips Een peuter moet nog leren omgaan met zijn eigen wil en driften. Je kunt hem daarbij helpen door: Regels zorgvuldig uit te kiezen Peuters hebben veel moeite met regels of dingen die niet mogen. Soms zijn er veel regels uit gewoonte, die zijn eigenlijk niet echt nodig. Ga eens na welke regels u echt belangrijk vindt. Houd deze regels zo veel mogelijk vast. Uw kind weet dan eerder waar hij zich aan moet houden.
4
Peuters hebben regelmatig een driftbui, vooral als iets niet lukt of niet mag. Ze worden dan overspoeld door hun eigen gevoelens. Hun verstand is nog niet zover ontwikkeld dat ze zich kunnen beheersen. Ze kunnen ook nog niet goed praten over hun boosheid omdat ze nog weinig woorden kennen. Het ene kind heeft meer last van driftbuien dan het andere. Ook de heftigheid van een driftbui kan verschillen. Dit heeft te maken met het verschillende karakter en temperament van kinderen. Een peuter kan zó driftig worden dat hij buiten adem raakt en blauw aanloopt. Dat ziet er angstig uit maar kan geen kwaad.
5
Tips
Boeken om voor te lezen
U kunt uw peuter helpen te leren omgaan met zijn boosheid:
Kinderboeken die gaan over koppigheid en je zin niet krijgen: • Ik wil die, Imme Dros • Kom nou Bommes, J. Simmons • Rosie en de beren van de stoep, Jenkins • Verdriet, R. Koppenhagen • Boos, R. Koppenhagen • Hoe rooier hoe mooier, K. Stinson • Ik wil niet mee, S. Wildenberg • Ik hou lekker toch van je, V. Miller • Ik ben lief, C. Norac
Schenk geen aandacht aan de driftbui Laat de peuter even uitrazen. Een paar minuten is vaak al voldoende. Let wel op dat hij zich in zijn drift niet kan bezeren. Sommige driftige peuters vinden het prettig vastgehouden te worden. Bij anderen werkt dit juist averechts. Duidelijk vast houden aan wat je wilt Wanneer u bang bent voor een woede uitbarsting, geeft u misschien toe om dit te voorkomen. Peuters kunnen dan een driftbui gaan gebruiken om hun zin te krijgen. Boos worden of straffen helpt niet, want een driftige peuter kan zijn gedrag niet meteen stop zetten. Gun daarom jezelf en de peuter even de tijd. Troost Na een driftbui voelen peuters én ouders zich vervelend. U kunt op verschillende manieren op verhaal komen, bijvoorbeeld door even te knuffelen of door over de gevoelens te praten: ‘wat was jij boos! Gelukkig is het nu weer over.’
Vragen? Neem dan contact op met de GGD-verpleegkundige van het consultatiebureau of van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). U kunt ook bellen naar Telefonische Advisering van GGD Groningen/CJG, telefoon: 050 367 49 91 (op werkdagen van 8.00 - 20.00 uur).
Boeken voor ouders Over de opvoeding van uw kind: • En als we nu weer eens gewoon gingen opvoeden G. Feddema en A. Wagenaar • Van nul tot vier – Praktische tips voor de opvoeding D. Timmers-Huigens • Stapje voor stapje over het peuterleven van alle dag E. de Vries-Tijssinger
6
7
Peuters: lief maar ook wel eens lastig Informatie voor ouders
Informatie over uw lokale CJG:
T E
Hanzeplein 120 Postbus 584 9700 AN Groningen ggd.groningen.nl/cjg (050) 367 49 90
[email protected] GGD.FO.2480 - September 2013
Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!
