Peter Vermeulen, PhD
Absolute denkers in een relatieve wereld.
Link tussen high tech en autisme
Simon Baron Cohen Brits hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie in de afdelingen psychiatrie en experimentele psychologie aan de universiteit van Cambridge. Artikel op 3 Nov 2011 in Nature
Van waar komt de link autisme – high tech? Hans Asperger, pediater in Wiener Universitäts-Kinderklinik, schrijft in zijn artikel over “autistische Psychopathie” in 1944:
(Hans Asperger, 1944, p. 118)
(Hans Asperger, 1944, p. 129)
Twee soorten breinen
Vrouwelijk, sociaal
Mannelijk, technisch
Nu beter bekend dankzij…
‘Empathising’ is vooral effectief voor het voorspellen en begrijpen van menselijk gedrag
‘Systemising’ is vooral goed voor het begrijpen en voorspellen van wetmatigheden (techniek, natuur, abstracte systemen, sociale systemen, economie…) Baron‐Cohen, S., Wheelwright, S., Lawson, J., Griffin, R., & Hill, J. (2002) The Exact Mind: Empathizing and Systemizing in Autism Spectrum Conditions. Blackwell Handbook of Childhood Cognitive Development, 491-508.
Empathizing - Systemizing Empathizing +3 +2
E = S Gebalanceerd +1 -3
-2
-1
0 -1
E < S Type S (♂) +1
+2
+3
Systemizing
E > S Type E (♀) E >> S Extreem Type E
E << S Extreem Type S -2
-3
Extreme vorm mannelijk brein
M/V verschil: vooral een karikatuur
Bovendien: onderscheid geslacht - gender
Systemizing en empathizing: kritieken Mannen beter in details? Vrouwen eerder local approach, mannen eerder globaal (Roalf, Lowery & Turetsky, 2006)
Bij gewone kinderen: meisjes niet systematisch beter in ToM taken zoals Sally-Anne (Gopnik, 2005) Verschillen in beroepen eerder sociale dan genetische oorzaak (Halpern et al., 2005) Onderbouw testosteron discutabel (Halpern et al., 2005) Zijn wetenschappers/techneuten noodzakelijk slechter in empathizing?
Onderbouw testosteron discutabel
Verschil tussen goed en slecht technisch (visueel) inzicht niet gerelateerd aan testosteron
Autisten niet altijd goed in detailwaarneming
Open vs gesloten systemen gesloten systemen
open systemen
Als x, dan y
Als x, dan misschien y
regelmatigheden
flexibiliteit
uitkomst gebaseerd op regels
uitkomst gebaseerd op continu evalueren
Lawson, J. (2003). Depth Accessibility Difficulties: An alternative conceptualisation of autism spectrum conditions. J. for the Theory of Social Behaviour 33(2), 189-202.
Autisten moeite met ‘open’ systemen Open systemen
??
vrouwen
Gesloten systemen
mannen
autisme
ASCs should be conceptualised as a severe difficulty or inability in dealing with open systems (Lawson, 2003)
Open vs gesloten systemen
Wat is het verschil?
CONTEXT!!
Context en systemen • gesloten systemen: – minder contextuele invloed – context is statisch en vooraf bepaald
• open systemen: – veel contextuele invloed – dynamische context (de context reageert!)
Input: 2 Operatie: 2 toevoegen Output: 4
Input: Peter Vermeulen Operatie: Cadeau geven Output: ???
Context speelt een rol in…
gezichts waarneming
emotie herkenning
sociale probleemoplossing
spraak waarnemen
taal begrijpen
flexibiliteit in gedrag
Moeilijk in autisme!
• Tekorten inzake sociale interactie en communicatie • Beperkte soepelheid in denken en doen: repetitief gedrag, stereotypieën, beperkende interesses, weerstand tegen veranderingen
Contextblindheid Verminderd vermogen om de context spontaan te gebruiken in het verlenen van betekenis aan (vooral vage, dubbelzinnige, nieuwe en onvolledige) prikkels.
Context en communicatie De betekenis van communicatieve symbolen (woorden, zinnen, picto’s, gebaren etc.) is afhankelijk van de context woord context
betekenis 1
betekenis 2
betekenis 3
Context speelt een sleutelrol in: ?
Emotieherkenning
Mind reading (ToM)
Gedrag begrijpen
Sociale vaardigheden
“Soft skills” en contextgevoeligheid Sociale vaardigheden en communicatie vergen een enorme dosis contextgevoeligheid
Daarom volstaan klassieke sova-trainingen en taaltraining niet…
In sociale interactie is WAARNEMING cruciaal!
Kunnen we ze dan niet aanleren waar ze moeten naar kijken?
Waar je naar kijkt… …wordt ook door de context bepaald!
A. L. Yarbus, Eye Movements and Vision. New York: Plenum Press, 1967.
Basis= contextgevoeligheid Soc. V’n Sociale waarneming
Contextgevoeligheid Soc V’n = Sociale Vaardigheden
Kunnen we dan die contextgevoeligheid niet aanleren?
Hoe doe je dat, relaties? Hoe Zie je dat de ander zich (niet) goed voelt? Weet je wanneer je iemand best geen kus geeft? Weet je wat de juiste afstand is tot iemand? Beslis je dat het het juiste moment is om over emoties te praten? Weet je dat je iemand in een discussie nu beter even gelijk geeft? … DAAR GEBRUIK JE TOCH GEEN FORMULE VOOR?!
Recente inzichten in de neuropsychologie Het brein is geen computer die ‘berekent’ (zie Daniel Kahneman’s boek: Fast and Slow Thinking) Het brein ‘gokt’ en ‘gist’ En het kan goed gissen omdat het context gebruikt Die contextgevoeligheid werkt onbewust en super snel
Succes in relaties:
Een kwestie van “goed gissen”
Contextgevoeligheid werkt in stealth modus
Vooral ONBEWUSTE processen!
Wat anderen intuïtief aanvoelen, moet ik intellectueel beredeneren. Temple Grandin
We moeten al die zaken die vanzelfsprekend zijn voor contextgevoelige mensen verduidelijken voor mensen met autisme op een superconcrete manier!
Bij het ontwikkelen van ons werkboek over relaties moesten we een extra deel toevoegen dat de meest evidente zaken expliciteert
bedoeling
gedrag
effect
+
positief / goed
positief / goed
-
negatief / slecht
negatief / slecht
Maak soft skills super concreet en mathematiseer Vriendschap = Balans van geven en nemen
Dingen doen die ik leuk vind Ellen luistert naar mij
Dingen doen die Ellen leuk vindt Ik luister naar Ellen
Winkelen
Fietsen
TV kijken
Zwemmen
Mijn keuze
Ellens keuze
“Mathematiseren” van relaties Maak het wiskundig en ze begrijpen het makkelijker… Relaties zijn 1000x moeilijker dan wiskunde!!!
Maak het concreet!! Elkaar steunen Praktisch
Emotioneel
Contextualiseer en mathematiseer! Praktisch: huishoudelijke taken
Voorgeprogrammeerde intimiteit Griet: “Moet ik dan alles opschrijven? Ook wanneer je me eens moet vastpakken?” Wim: “Ja.”
Niet corrigeren maar compenseren Ga er niet van uit dat iemand het wel weet en zeker niet dat hij/zij het zal ‘aanvoelen’ Leg alles uit, ook datgene wat zogenaamd vanzelfsprekend is En doe dat op een Mathematische Super concrete manier (contextspecifiek)
www.autismecentraal.com
@AutismeCentraal
Bedankt voor de aandacht!
@peter_autisme
