Pestprotocol VSO de Korenaer, Strausslaan VOORKOM PESTEN

Pestprotocol  VSO  de   Korenaer,  Strausslaan  

VOORKOM PESTEN

     

INHOUDSOPGAVE   1.  Inleiding                 1.1 Autisme,  “anders”  in  de  omgang         1.2 Waarom  een  pestprotocol  aangepast  aan  autisme?       2.  Pesten                 2.1 Verschil  tussen  pesten  en  plagen         2.2 Definitie  pesten             2.3 Rollen  bij  pesten             2.4 Kenmerken  van  pesters  en  slachtoffers         3.  Digitaal  (cyber)  pesten             3.1 Wat  is  cyberpesten?           3.2 Hoe  wordt  er  gepest?           3.3 Cyberpesten  en  autisme           3.4 Het  stappenplan  na  melding  van  cyberpesten       4.  Proactief  beleid               4.1 Eenduidige  gedragsregels           4.2 Pesten  bespreekbaar  maken  in  de  klas       4.3 Week  tegen  het  pesten           4.4 Pestcontract             4.5 Team  informeren  en  activeren  om  pesten  tegen  te  gaan   4.6 Een  graadmeter  om  pesten  te  meten       4.7 Posters               4.8 Informatieverstrekking  aan  ouders           5.  Signaleren  van  pesten             5.1  Stappenplan  voor  signalering           6.  Wat  te  doen  bij  pestgedrag             6.1  De  vijfsporenaanpak           6.2  De  steungroepaanpak           6.3  De  herstelaanpak             6.4  Maatregelen                 Bijlagen                              

1  

     

     

2   2   3  

         

         

4   4   4   4   5  

         

         

8   8   8   8   8  

                 

                 

10   10   11   11   11   12   12   12   12  

   

   

13   13  

         

         

15   16   17   18   19  

 

 

20  

 

Pestprotocol  van  VSO  de  Korenaer,  Strausslaan     Leidraad   voor   onderstaand   pestprotocol   is   gedeeltelijk   het   pestprotocol   van   VSO   de   Ortolaan   in   Heythuysen,   wat   gebaseerd   is   op   het   pestprotocol   autisme   van   het   Landelijk   Netwerk   Autisme   (Sylvia   Hasper,   2009)   en   gedeeltelijk   de   visie   van   KiVa   (C.   Salmivalli,   V.   Pöyhönen,   A.   Kaukiainen,   2009).       1.  INLEIDING     Pesten   is   van   alle   tijden   en   komt   helaas   op   iedere   school   voor,   dus   ook   bij   ons.   Scholen   zijn   verplicht   hun   leerlingen   een   veilige   omgeving   te   bieden   waarin   zij   zich   harmonieus   en   op   een   positieve  manier  kunnen  ontwikkelen.  Pesten  ondermijnt  deze  veiligheid.  Pesten  kan  ervoor  zorgen   dat   leerlingen   tijdelijk  thuis   komen  te  zitten   waardoor  hun  recht   op  onderwijs  in   het   gedrang   komt.   Duidelijk  is  dat  pesten  een  structureel  probleem  vormt  dat  voortdurende  aandacht  vraagt.   In   het   speciaal   onderwijs   kom   je   een   gemêleerde   groep   kinderen   tegen.   Er   zullen   leerlingen   met   leer-­‐,   aandachts-­‐,   informatieverwerkings-­‐   en   gedragsstoornissen   bij   elkaar   in   de   klas   zitten.   Veel   van   deze   leerlingen   hebben   meer   moeite   met   het   op   een   sociaal   geaccepteerde   manier   omgaan   met  elkaar.  Soms  zal  er  ook  een  probleem  ontstaan  om  zich  aan  de  geldende  normen  en  waarden   te  conformeren.  Leerlingen  met  autisme   lopen   het   risico   om   te   maken   te   krijgen   met   pesten;   ofwel   als  slachtoffer,  ofwel  als  pester.     Niet   ingrijpen   bij   pesten,   vooral   als   het   om   een   kwetsbare   groep   leerlingen   gaat,   kan   ernstige   gevolgen   hebben.   Pesten   levert   gevoelens   op   van   angst,   stress   en   minderwaardigheid.   Pesten   op   school  kan  leiden  tot  slechtere  schoolprestaties,  ziekte  en  verzuim  en  kan,  als   niet  adequaat  wordt   ingegrepen  leiden  tot  posttraumatische  stressstoornis,  depressie  en  kan  uiteindelijk  zelfs  aanleiding   zijn  voor  zelfmoord.  Naar  schatting  heeft  één  op  de  tien  zelfmoorden  te  maken  met  pesten  (Bron:   Niet   pesten   maar   aanpakken   2009).   Een   consequent   en   proactief   beleid   is   nodig   om   pesten   te   voorkomen  en,  zo  nodig,  te  stoppen  om  zo  de  veiligheid  van  leerlingen  te  waarborgen.     1.1   Autisme:  “anders”  in  de  omgang     Bij   leerlingen   met   Autisme   Spectrum   Stoornissen   (ASS)   werkt   de   informatieverwerking   in   de   hersenen  op  een  andere  manier.  Autisme  blijft  gedurende  het  hele  leven  een  rol  spelen  voor  deze   leerlingen.   Alles   wat   mensen   met   autisme   zien,   horen,   voelen   etc.   wordt   op   een   andere   manier   verwerkt.   Kennis   over   autisme   resulteert   in   begrip   voor   autisme.   Voor   begeleiders   is   het   uiterst   belangrijk  naar  autistische  leerlingen  te  kijken  met  een  zogenaamde  “auti-­‐bril”  op.  Dat  wil  zeggen   dat   ze   deze  leerlingen  moeten   zien   en   behandelen   als  leerlingen   die  op  bepaalde   momenten  en  op   bepaalde  (ontwikkelings)gebieden  meer  hulp  en  begeleiding  nodig  hebben,  dan  andere  leerlingen.   Het   is   dan   ook   van   belang   om   een   leerling   met   autisme   goed   te   observeren   en   achter   zijn   “gebruiksaanwijzing”  te  komen.  Door  kennis  te  krijgen  van  de  specifieke  aanpak  van  deze  leerling   en  deze  in  te  passen  in  de  benadering,  worden  veel  problemen  voorkomen.  Omdat  leerlingen  met   autisme   informatie   anders   verwerken,   lopen   zij   in   hun   contacten   met   leerkrachten   en   medeleerlingen   eerder   tegen   problemen   aan   m.b.t.   (verbale   en   non-­‐verbale)   communicatie,   interactie  en  verbeelding.  Hierdoor  kunnen  zij  de  volle  betekenis  van  wat  er  gezegd  wordt  of  een   (sociale)   situatie   soms   niet   begrijpen   of   plaatsen.   Ook   kunnen   zij   zich   moeilijk   inleven   in   de  situatie   van  een  ander  en  hebben  ze  moeite  met  zaken  als  vriendschap,  verkering,  grapjes,  emoties  etc.    

2  

Leerlingen  met  autisme  h ebben  voortdurend  een  groot  gedeelte  van  hun  energie  nodig  om   zich  te  kunnen  handhaven  in  een  (voor  hun)  chaotische  maatschappij  en  (school)omgeving.  Ze   leven  in  een  onvoorspelbare  en  daarmee  onveilige  wereld.  Schijnbaar  kleine  voorvallen   kunnen  d aardoor  zoveel  angst  en  stress  oproepen  dat  zij  opvallend  of  storend  gedrag  gaan   vertonen.  Het  bieden  van  structuur  h elpt  om  angst  en  stress  te  voorkomen;  leerlingen  weten   dan  waar  ze  aan  toe  zijn.         Zo  help  je  een  leerling  met  autisme  om  samenhang  te  ontdekken  in  een  w ereld  die  voor  hen   onvoorspelbaar  en  chaotisch  is:   ·∙           Wees  voorspelbaar  en  schep  duidelijkheid  door  de  9  W’s  toe  te  passen:   1.  Wat  gaat  er  gebeuren?   2.  Wanneer  gaat  dit  gebeuren?   3.  Waar  gaat  het  gebeuren?   4.  Wat  is  het  doel?   5.  Wat  is  de  begintijd?   6.  Wie  doet  eraan  mee?   7.  Welke  stappen  moeten  gezet  worden?   8.  Wat  is  de  eindtijd?   9.  Wat  gaat  er  daarna  gebeuren?   ·∙   Let  op  signalen  van  angst  en  stress  en  neem  de  leerling  met  autisme  apart  om  erover  te   praten  en  zoek  naar  mogelijkheden  om  de  stress  en  angst  weg  te  nemen.  M aak  heldere   afspraken  en  kom  deze  na.  Signalen  kunnen  zijn:  wiebelen,  friemelen,  tics,  aandacht   vragen,  geluiden  maken,  niet  luisteren  enz.   ·∙           Zoek  naar  de  oorzaak  “achter”  het  gedrag,  vraag  door  en  luister  naar  de  leerling.  Tijdens  of     vlak  na  een  u itbarsting  heeft  praten  vaak  geen  zin.  Laat  de  leerling  eerst  tot  rust  komen.   Vraag  daarna  wat  tot  de  uitbarsting  heeft  geleid.  Maak  samen  heldere  afspraken  en  kom   deze  na.       1.2    Waarom  een  pestprotocol  aangepast  aan  autisme?     Zoals   hierboven   omschreven   hebben   jongeren   met   autisme   problemen   met   de   ontwikkeling   van   normale  sociale  interacties  en  het  begrijpen  van  het  gedrag  van  anderen.  Vandaar  dat  jongeren  met   autisme  een  groter  risico  lopen  om  gepest  te  worden;  ze  reageren  vaak  anders  in  de  sociale  interactie   en   snappen   het   gedrag   van   medeleerlingen   niet.   Leerlingen   met   autisme   hebben   moeite   met   het   “lezen”   van   de   ander   (non-­‐verbale   communicatie)   en   missen   daardoor   een   (groot)   gedeelte   van   hetgeen  écht  bedoeld  wordt.  Hierdoor  worden  ze  gemakkelijk  doelwit  van    pestgedrag.  Hun  sociale   naïviteit  maakt  hen  tevens  kwetsbaar  voor  pesterijen.     Ook  hebben  leerlingen  met   autisme  een   verhoogd  risico  anderen  te  pesten.  Dit  omdat  autistische   leerlingen  een  beperkt  inzicht  in  sociale   processen  hebben  en   niet  bewust  zijn  van   de  gevolgen  van   het   eigen  gedrag.   Er   moet  dan  gedacht  worden   aan   bijvoorbeeld  het  imiteren  van  een   ander,  het   stalken   van   leerlingen   waarmee   ze   bevriend   willen   zijn,   het   alleen   maar   willen   praten   over   eenzelfde  onderwerp,  het  star  vasthouden  aan  regels  en  afspraken  en  anderen  daarop  corrigeren  of   het   op   indringende   wijze   aandacht   vragen   van   leerkrachten,   reacties   uitlokken   en   ongepast   opmerkingen  maken.  Dit  gedrag  kan  door  andere  (autistische)  leerlingen  als  pesten  worden  ervaren,   terwijl  het  zo  niet  bedoeld  is.  Het  is  belangrijk  je  er  van  bewust  te  zijn  dat  wanneer  een  autistische   leerling  pest,  dit  niet  moedwillig  hoeft  te  zijn.        

3  

2.  PESTEN     2.1  Verschil  tussen  plagen  en  pesten     Het  onderscheid  tussen  pesten  en  plagen  is  soms  moeilijk  te  maken;  plagen  en  pesten  kunnen  dicht   bij  elkaar  liggen  en  het  één  kan  gemakkelijk  leiden  tot  het  ander.  Wat  voor  de  één  nog  plagen  is,   kan   voor   de   ander   als   pesten   ervaren   worden.   Het   belangrijkste   verschil   is   dat   plagen   incidenteel   gebeurt,  terwijl  pesten  een  structureel  verschijnsel  is.  Daarnaast  zijn  bij  plagen,  in  tegenstelling  tot   bij  pesten,  beide  partijen  aan  elkaar  gewaagd  of  zijn  ze  zelfs  vrienden  van  elkaar.  In  tegenstelling   tot  plagen  heeft  pesten  ernstige  gevolgen  voor  de  slachtoffers,  de  pesters  en  andere  klasgenoten.   Voor   leerlingen   met   autisme   is   het   extra   moeilijk   om   onderscheid   tussen   plagen   en   pesten   te   maken.  Dit  omdat  zij  de  sociale  antennes  missen  om  in  te  schatten  wanneer  plagen  ‘daadwerkelijk   plagen’  is  of  wanneer  plagen   niet  grappig   meer   is  en   pesten   wordt.   Autistische   leerlingen   reageren   hierdoor   mogelijk   inadequaat   in   pest-­‐/plaag-­‐situaties.  Een   duidelijk   uitleg   van   de   situatie   kan   hierin   helpend  zijn.         2.2  Definitie  pesten     ‘Pesten   is   een   vorm   van   agressie   waarbij   één   of   meer   personen   de   intentie   hebben   een   ander   steeds  opnieuw  schade  toe  te  brengen  waarbij  de  macht  ongelijk  verdeeld  is;  het  slachtoffer  kan   zich  meestal  niet  verdedigen.   1. Pesten  gebeurt  steeds  opnieuw   2. De  pester  staat  sterker  dan  het  slachtoffer   3. Pesten  gebeurt  met  opzet’  (KiVa  -­‐  C.  Salmivalli,  V.  Pöyhönen,  A.  Kaukiainen,  2009)     De  meest  voorkomende  vormen  van  pesten  zijn:   • Schelden,  naroepen,  imiteren,  belachelijk  maken,  uitlachen   • fysiek  geweld  (bijvoorbeeld  spugen,  schoppen,  slaan,  knijpen,  duwen,  trekken)   • iemand  uitsluiten  van  activiteiten   • roddelen,  geruchten  verspreiden   • stukmaken,  afpakken  en  verstoppen  van  eigendommen   • iemand  tot  iets  dwingen,  chanteren,  intimideren   • belastend  materiaal  zoals  filmpjes  of  foto’s  op  internet  plaatsen  of  (via  mobieltjes)     door-­‐/versturen  (zie  ‘3.  Digitaal  (cyber)pesten’)     2.3  Rollen  bij  Pesten     Pesten   is   een   complex   groepsproces;   wanneer   er   in   een   klas   gepest   wordt   hebben   alle   leerlingen   daar  een  rol  in.  Naast  de  rol  van  pester  en  slachtoffer  zijn  er  nog  meer  rollen:   • Pesters  worden  ondersteund  door  meelopers,  versterkers  en  assistenten.     • Slachtoffers  worden  soms  verdedigd  door  verdedigers.   • Er  zijn  ook  buitenstaanders,  die  wel  weten  dat  er  gepest  wordt,  maar  niet  ingrijpen.     De   pester   neemt   meestal   het   initiatief   door   anderen   te   pesten.   Pesters   pesten   vaak   niet   alleen,   maar   worden   gesteund   door   een   deel   van   de   groep.   Zo   zijn   er   assistenten   die   actief   meepesten   door   bijvoorbeeld   het   slachtoffer   te   slaan   of   uit   te   schelden.   Ook   zijn   er   versterkers   van   pesten.   Deze  kinderen  doen  niet  actief  aan  het  pesten  mee,  maar  staan  er  bij  en  moedigen  de  pester  aan   door   bijvoorbeeld   te   gaan   lachen.   Zij   geven   daarmee   aan   dat   pesten   oké   of   zelfs   leuk   is.   Assistenten   en   versterkers   worden   ook   wel   aangeduid   als   ‘meelopers’.   Slachtoffers   van   pesten   worden   meestal   op   meerder   manieren   gepest   en   worden   na   verloop   van   tijd   vaak   door   andere   klasgenoten  negatief  beoordeeld.  Er  zijn  ook  kinderen  die  slachtoffers  helpen.  Verdedigers  kunnen  

4  

actief  optreden  tegen  pesters,  maar  kunnen  ook  het  slachtoffer  steunen,  geruststellen  of  troosten.   Tot  slot  zijn  er  buitenstaanders.  Zij  zijn  vaak  wel  aanwezig  als  er  wordt  gepest,  maar  ze  doen  niet   mee   en   grijpen   ook   niet   in   om   het   pesten   te   stoppen.   Ook   buitenstaanders   spelen   een   belangrijke   rol   in   het   pesten.   Door   niets   te   doen   stemmen   ze   er   impliciet   mee   in   dat   er   gepest   wordt,   waardoor  ze  het  pesten  (onbedoeld)  ondersteunen.     2.4  Kenmerken  van  pesters  en  slachtoffers     Het   is   erg   belangrijk   dat   mentoren   en   ondersteunend   personeel   de   kenmerken   van   pesters   en   slachtoffers   snel   herkennen.   Zij   moeten   duidelijk   stelling   nemen   tegen   pesten   en   de   signalen   meteen  aanpakken.  Hoe  eerder  tegen  pesten  wordt  opgetreden,  des  te  beter  kunnen  de  gevolgen   worden  beperkt.       Pesters  hebben  vaak  een  machtspositie  in  een  groep.  Andere  leerlingen  zijn  bijvoorbeeld  bang  voor   hen  omdat  ze  bepaalde  eigenschappen  hebben  die  door  andere  leerlingen  worden  bewonderd.  Het   kan   ook   zijn   dat   pesters   macht   hebben   doordat   ze   er   goed   in   zijn   anderen   te   beïnvloeden.   Vaak   pesten   leerlingen   om   de   machtspositie   te   krijgen   of   te   behouden,   maar   het   kan   ook   zo   zijn   dat   leerlingen   de   baas   willen   spelen   en   willen   bepalen   wat   er   gebeurt.   Het   kan   ook   zo   zijn   dat   een   pester   pest   zonder   er   bij   na   te   denken.   Leerlingen   die   zelf   pesten   of   als   volger   hieraan   meedoen   kunnen   herkent   worden   aan   de   volgende   houding,   gedragingen   of   eigenschappen.   De   genoemde   punten  kunnen  in  combinatie  met  elkaar  voorkomen.  Iedere  pester  is  uniek,  zo  ook  de  pester  met   autisme.     Mogelijke  kenmerken  van  een  pester:   • Wil  zich  machtig  voelen   • Wil  graag  controle  hebben/uitoefenen   • Vindt  het  leuk/interessant  om  a nderen  p ijn  te  d oen   • Heeft  een  stoer  voorkomen/is  populair   • Is  impulsief   • Kan  zich  moeilijk  houden  aan  regels  en  afspraken   • Voelt  weinig  medeleven  met/kan  zich  niet  inleven  in  een  ander   • Is  geneigd  a gressief  te  reageren  (verbaal/fysiek)   • Voelt  weinig  verantwoordelijkheid  voor  zijn  gedrag   • Wil  goedkeuring  van  leeftijdsgenoten   • Is  vaak  zelf  slachtoffer  van  pestgedrag  (geweest)!   • is  depressief/laat  teruggetrokken  gedrag  zien   • Doet  ‘alles’  om  erbij  te  horen:  gevaarlijk,  ongewenst,  onderdanig  of  ongepast  gedrag   • is  onzeker/heeft  weinig  zelfvertrouwen                          

5  

Leerlingen  die  gepest  worden,  kunnen  herkend  worden  aan  de  volgende  houding,  gedragingen  of   eigenschappen.  De  genoemde  punten  kunnen  in  combinatie  met  elkaar  voorkomen.       Mogelijke  kenmerken  van  een  slachtoffer  van  pesten:   • Is  stil,  gevoelig  of  passief   • Is  ongelukkig,  onzeker  en  verward   • Lijkt  verdrietig,  depressief  of  wisselvallig   • Lijkt  op  zijn/haar  hoede   • Heeft  een  lage  eigenwaarde   • Heeft  lichamelijke  klachten:  bijv.  hoofdpijn,  buikpijn,  tics  of  angstzweet   • Heeft  angst,  stress  of  twijfel  om  naar  school  te  gaan   • Is  minder  gemotiveerd  om  te  werken  voor  school   • Komt  gehavend  uit  school:  vuile  of  kapotte  kleding;  beschadigde  boeken   • Vertoont  kenmerken  van  lichamelijke  mishandeling:  blauwe  plekken,  krabbels  of  sneeën   • Slaapt  niet  goed,  heeft  nachtmerries  of  huilt  in  zijn/haar  slaap   • Doet  ‘alles’  om  erbij  te  horen:  gevaarlijk,  ongewenst,  onderdanig  of  ongepast  gedrag   • Schrikt  van  plotselinge  uitingen  van  boosheid  van  anderen   • Is  sociaal  geïsoleerd  (weinig  (goede)  vrienden)   • Denkt  dat  alles  wat  een  ander  doet  pestgedrag  is     Kinderen  brengen  een   belangrijk  deel  van   hun   tijd  door   op  school.   De  kans  dat  signalen  van  pesten   op   school   worden   opgevangen   is   dan   ook   groter   dan   dat   dit   thuis   gebeurt.   Leerkrachten   moeten   dan   ook   alert   zijn   op   deze   signalen   en   deze   onmiddellijk   onderzoeken   en   oppakken.   Specifiek   bij   leerlingen  met  autisme  is  het  goed  om  niet  alleen  uit  te  gaan  van   de   uiterlijke  signalen,  maar  altijd   op  basis  van  de  signalen  met  een  leerling  in  gesprek  te  gaan  om  de  oorzaak  van  het  gedrag  of  de   houding  te  achterhalen.      

6  

    voorbeeld:  

 

 

“Wouter  is  een  12-­‐jarige  jongen  met  Asperger.  Met  zijn  IQ  van  140  gaat  hij  naar  het  plaatselijk   Gymnasium.  Tijdens  de  introductieweek  leert  hij  Jasper  kennen.  Jasper  woont  in  dezelfde  wijk  als   Wouter  en  is  hoogbegaafd.  Ze  lijken  het  goed  met  elkaar  te  kunnen  vinden  en  besluiten  om   voortaan  samen  naar  school  te  fietsen.  Al  na  de  eerste  week  noemt  Wouter  Jasper  zijn  beste   vriend.  Waar  Jasper  gaat,  daar  is  Wouter  ook.  Ze  zitten  naast  elkaar  in  de  klas,  brengen  hun   pauzes  gezamenlijk  door,  m aken  samen  huiswerk  en  fietsen  samen  naar  school.   Jasper  heeft  al  snel  door  dat  Wouter  en  hij  niet  echt  op  één  golflengte  zitten  en  dat  de   vriendschap  niet  wederkerig  is.  Wouter  is  anders  en  Jasper  begint  de  ‘vriendschap’  van  Wouter   beklemmend  te  vinden.  Als  hij  op  een  dag  zegt  dat  hij  niet  m eer  met  Wouter  naar  school  wil   fietsen  en  d at  hij  ergens  anders  wil  zitten  in  de  klas,  begint  de  ellende.   Wouter  achtervolgt  hem  op  de  fiets  en  loopt  hem  overal  achterna.  De  ouders  van  Jasper   hebben  hem  aangeraden  het  gedrag  van  Wouter  te  negeren,  m aar  als  Jasper  na  een  tijd   steeds  m et  blauwe  plekken  en  kapotte  enkels  thuiskomt  is  het  ook  voor  hen  tijd  om  actie   te  ondernemen.  Zij  stappen  naar  school  en  dienen  een  klacht  in.  Gelukkig  vraagt  de   mentor  eerst  het  Steunpunt  voor  autisme  om  advies  voordat  zij  verdere  stappen   onderneemt.  Bij  nadere  analyse  blijkt  dat  Wouter  dacht  dat  hij  in  Jasper  een  beste   vriend  had  gevonden.  De  boodschap  dat  Jasper  niet  meer  met  hem  wil  fietsen  en  niet   meer  naast  hem  wil  zitten  komt  voor  hem  volkomen  onverwacht.  Jasper  heeft  hem  niet   uitgelegd  waarom  hij  niet  meer  m et  hem  wil  fietsen  en  niet  meer  naast  hem  wil  zitten.   Naarmate  Jasper  steeds  meer  ontwijkend  gedrag  vertoont  loopt  de  angst  en  stress  bij  Wouter   steeds  verder  op  en  probeert  hij  door  stompen  en  schoppen  duidelijk  te  maken  dat  hij  er  niet   meer  tegen  kan  en  dat  hij  wil  dat  de  situatie  ophoudt.  De  ouders  van  Jasper  dienen  een  klacht  in   bij  de  school  en  vragen  om  overplaatsing  van  Wouter.  Nadat  de  mentor  eerst  met  beide  jongens   apart  heeft  gesproken,  m aakt  zij  een  vervolgafspraak  waarin  Jasper  expliciet  punt  voor  punt   vertelt  aan  Wouter  wat  er  in  de  loop  van  de  tijd  is  gebeurd:   ·∙   “In  de  introductieweek  dacht  ik  dat  ik  een  vriend  gevonden  had  omdat  jij  en  ik  allebei   erg  intelligent  zijn,  hetzelfde  praten  en  veel  weten  over  allerlei  dingen;   ·∙   Na  een  paar  weken  m erkte  ik  dat  jij  en  ik  toch  niet  zoveel  gemeenschappelijk  hebben   als  ik  dacht  en  daarom  wil  ik  je  gewoon  als  klasgenoot  zien  en  niet  meer  als  vriend;   ·∙   Ik  wil  niet  meer  alles  met  jou  s amen  doen  omdat  ik  ook  met  andere  klasgenoten  bevriend   wil  zijn;   ·∙           Omdat  jij  mij  eerst  ‘stalkte’  en  mij  nu  ook  schopt  en  stompt  vind  ik  je  niet  meer  aardig;   ·∙    Ik  heb  het  advies  gekregen  om  jou  te  negeren,  m aar  dat  is  misschien  niet  de  juiste  manier   om  met  jou  om  te  gaan;    ·∙           Als  je  daarmee  ophoudt,  dan  kunnen  we  gewoon  weer  klasgenoten  zijn  en  gewoon  doen   tegen  elkaar.”   Dit  gesprek  is  niet  gemakkelijk,  maar  de  opluchting  die  op  het  gesprek  volgt  is  bijna  tastbaar.   De  afspraken  worden  op  papier  vastgelegd  en  door  de  beide  klasgenoten  ondertekend.  Met  een   ferme  handdruk  gaat  ieder  zijns  weegs.      

       

7  

3.  DIGITAAL  (CYBER)PESTEN     3.1  Wat  is  cyberpesten?       Cyberpesten   (of   digitaal   pesten)   is   het   pesten   of   misbruiken   via   het   internet   en   via   mobiele   telefoon.  Cyberpesten  kan  nog  veel  harder  zijn  dan  pesten  in  het  gewone,  dagelijkse  leven.  Dit  komt   doordat   de   pesters   gemakkelijk   anoniem   kunnen   blijven   en   de   reikwijdte   van   het   internet   veel   groter  is.  Tegelijkertijd  komen  kinderen  er  op  steeds  jongere  leeftijd  mee  in  aanraking.  Slachtoffers   van  cyberpesten  ontwikkelen  een  hevige  mate  van  stress  en  krijgen  hierdoor  een  sterk  gevoel  van   onveiligheid.       3.2  Hoe  wordt  er  gepest?       • Pestberichten   sturen   via   mail,   WhatsApp,   Facebook   of   andere   social   media   (schelden,   beschuldigen,  roddelen,  beledigen,  buitensluiten)     • Stalking:   het   stelselmatig   lastig   vallen   van   iemand   door   het   blijven   sturen   van   hate-­‐mail   of   pestberichten  of  het  dreigen  met  geweld  via  social  media.       • Het  tegenkomen  van  ongewenst  materiaal  zoals:  porno  en  kinderporno,  gewelddadig  materiaal   etc.     • Ongewenst  contact  met  vreemden     • Webcam-­‐seks:   beelden   die   ontvangen   worden   kunnen   opgeslagen   worden   en   te   zijner   tijd   misbruikt  worden     • Hacken:  gegevens  stelen  of  instellingen  aanpassen.  Ook  het  uit  naam  van  een  ander  versturen   van  pest-­‐mail  of  pestberichten.     3.3  Cyberpesten  en  autisme     Met   name   leerlingen   met   autisme   zijn   potentiële   slachtoffers   voor   cyberpesten   omdat   zij   zich   gemakkelijker  bewegen  in  cyberspace  dan  in   de   normale   maatschappij.  Zij  hebben   ook   een   grotere   kans  om  in  de  problemen  te  komen  omdat  zij:   • Goed   van   geloof/naïef   kunnen   zijn,   waardoor   zij   geneigd   zijn   alles   te   geloven   wat   er   aan   informatie  binnen  komt  via  cyberspace.   • Eerlijk   zijn,   waardoor   zij   op   vragen,   ook   als   daarmee   (privacy)grenzen   worden   overschreden,   eerlijk  antwoorden  en  gevraagde  informatie  verstrekken.   • Net   als   iedereen   graag   ‘ergens   bij   willen   horen’   en   ‘normaal’   willen   zijn,   maar   moeilijk   onderscheid   kunnen   maken   tussen   welgemeende,   vriendschappelijke   contacten   en   contacten   met  valse  bedoelingen.   • Geen   adequate   oplossingsstrategieën   paraat   hebben   in   situaties   van   grensoverschrijdend   gedrag,  misbruik  en  fraude.     3.4  Het  stappenplan  na  melding  van  cyberpesten       1. Probeer  de  berichten  waarin  het  pestgedrag  voorkomt  te  bewaren.  Vertel  leerlingen  hoe  ze  dat   kunnen  doen  (afdrukken,  selecteren  en  kopiëren,  gesprekken  opslaan).     2. Leg  de  leerling  zo  nodig  uit  hoe  hij/zij  de  pest-­‐  mail  kan  blokkeren.     3. Probeer  de  pester  te  achterhalen;  Soms  is  de  pester  te  achterhalen  door  uit  te  zoeken  van  welke   computer   op   school   het   bericht   is   verzonden.   Neem   contact   op   met   de   ICT-­‐coördinator   of   de   systeembeheerder.   Het   is   mogelijk   om   van   het   IP   adres   van   de   e-­‐mail   af   te   leiden   van   welke   computer  het  bericht  is  verzonden.  Ook  is  er  van  alles  mogelijk  via  de  helpdesk.     4. Neem  contact  op  met  de  ouders  van  de  gepeste  leerling.  Geef  de  ouders  voorlichting  over  welke   maatregelen  zij  thuis  kunnen  nemen.    

8  

5. Verwijs  de  ouders  zo  nodig  door.  Er  zijn  twee  telefoonnummers  die  ouders  kunnen  bellen  met   vragen,  namelijk:   • 0800-­‐2828280:  helpdesk  pestweb.nl  (E-­‐mail:  [email protected])   • 0900-­‐11131113:  de  vertrouwensinspectie   6. Adviseer   aangifte;   in   het   geval   dat   een   leerling   stelselmatig   wordt   belaagd   is   er   sprake   van   stalken   en   dan   kan   aangifte   gedaan   worden.   Ook   wanneer   het   slachtoffer   lichamelijk   letsel   of   materiële  schade  is  toegebracht,  kan  de  politie  worden  ingeschakeld.  Zo  nodig  kun  je  verwijzen   naar  Bureau  Slachtofferhulp  (www.slachtofferhulp.nl,  tel:  0900-­‐0101)        

9  

4.  PROACTIEF  BELEID     De   ernst   van   de   problematiek   rond   pesten   vraagt   om   proactief   beleid.   Beleid   dat   integraal   in   de   school   op   alle   niveaus   is   ingevoerd   en   in   de   interne   zorgstructuur   is   verankerd;   een   preventieve   aanpak  van  pestgedrag.  Concreet  betekent  dit  dat  elke  vorm  van  pesten  zo  spoedig  mogelijk  in  kaart   moet  worden  gebracht  zodra  het  wordt  geconstateerd  of  gemeld.  Een  overduidelijke  stellingname   van   de   mentoren,   vakleerkrachten,   ondersteunend   personeel   en   directie   is   zeer   belangrijk.   De   boodschap   van   school   moet   helder   en   consequent   in   alle   geledingen   van   de   school   worden   verkondigd:   Pesten   wordt   hier   op   school   niet   getolereerd,   nu   niet   en   nooit!   Er   wordt   op   de   volgende  manier  aan  een  proactief  pestbeleid  gewerkt:   • Eenduidige  gedragsregels  en  afspraken   • Pesten  bespreekbaar  maken  in  de  klas   • Week  tegen  het  pesten   • Pestcontract   • Team  informeren  en  activeren  om  pesten  tegen  te  gaan   • Een  graadmeter  om  pesten  te  meten     • Posters     • Informatieverstrekking  aan  ouders   • Pesten  niet  ontkennen  of  negeren,  maar  altijd  zien,  benoemen,  serieus  nemen  en  aanpakken.   Ben  niet  bang  dat  het  geen  zin  zal  hebben  of  dat  je  het  erger  maakt.  Voor  een  slachtoffer  is  er   niks  erger  dan  ‘niets  doen’.       4.1  Eenduidige  gedragsregels  en  afspraken     Consequent  zijn  is  voor  leerlingen  met  autisme  meer  dan  voor  andere  leerlingen  belangrijk,  omdat   zij  alles  heel  letterlijk  nemen:  “Wat  eens  mag,  mag  altijd  en  wat  niet  mag,  mag  nooit!”  Zij  zullen  niet   alleen   zichzelf,   maar   ook   medeleerlingen   en   het   personeel   van   de   school   hier   aan   houden.   Onderstaand  zijn  de  gedragsregels  weergegeven.  De  algemene  regels  binnen  VSO  de  Korenaer  zijn   in  bijlage  1  opgenomen.     Deze  gedragsregels  gelden  op  school  en  daarbuiten:   1. We  accepteren  mensen  zoals  ze  zijn,  we  beoordelen  ze  niet  op  hoe  ze  eruit  zien  of  welke   kleding  ze  aanhebben.   2.       Iedereen  hoort  erbij;  we  sluiten  niemand  buiten.   3.       We  blijven  van  andermans  spullen  af.   4.       We  lachen  elkaar  niet  uit.   5.       We  gebruiken  geen  bijnamen  en  noemen  iedereen  bij  zijn  eigen  naam.   6.       We  schelden  elkaar  niet  uit  en  praten  gewoon,  ook  als  we  ruzie  hebben.   7.       We  roddelen  niet  over  elkaar.   8.       We  doen  elkaar  geen  pijn  ( lichamelijk  of  geestelijk).   9.       We  laten  elkaar  met  rust  en  bemoeien  ons  niet  met  een  ander.   10.   We  kiezen  geen  p artij  (bij  een  ruzie).   11.   We  letten  goed  op  dat  er  niet  gepest  wordt!   12.   We  vertellen  een  pester  dat  we  vinden  dat  hij  pest  en  dat  het  moet  ophouden.  Gaat  het   pesten  door,  dan  vertellen  we  het  aan  de  mentor  (of  aan  een  leerkracht)  en  praten  we  er   thuis  over.   13.   Als  we  ruzie  hebben  dan  vragen  we  hulp  aan  de  de  mentor  (of  aan  een  leerkracht).   14.   Als  we  vertellen  dat  er  gepest  wordt  of  ruzie  is,  dan  is  dat  geen  klikken!   15.   Als  pesten  of  een  ruzie  is  uitgepraat,  dan  vergeven  we  elkaar  en  praten  we  er  niet  meer  over.   16.   We  luisteren  naar  elkaar.    17.   Nieuwe  leerlingen  worden  op  school  goed  ontvangen  en  als  het  nodig  is  geholpen.

10  

Elke  mentor  bespreekt  aan   het  begin   van  het   schooljaar  de  algemene  afspraken   en  gedragsregels  in   de  klas.  Belangrijk  hierbij  is  dat  de  leerlingen  zelf  achter  de  regels  en  afspraken  staan  en  deze  als  het   ware   ‘omarmen’.   Hierbij   kan   gebruik   gemaakt   worden   van   een   pestcontract.   Gedurende   het   schooljaar   is   het   van   belang   om   de   regels   en   afspraken   regelmatig   opnieuw   te   herhalen   en   bespreken.   Het   is  erg  belangrijk   dat  in  het  voortgezet  onderwijs  de   regels  en  afspraken  consequent   worden  nageleefd  door  álle  leerkrachten  en  het  ondersteunend  personeel!       4.2  Pesten  bespreekbaar  maken  in  de  klas       Aan   het   begin   van   het   schooljaar   worden   algemene   (gedrags-­‐)regels   besproken.   Daarnaast   wordt   met  de  klas  gesproken  over  de  verschillen  tussen  plagen  en  pesten,  de  gevolgen  van  pesten  en  de   rollen  in  een  pestsituatie.  Ook  wordt  duidelijk  gesteld  dat  pesten  altijd  gemeld  moet  worden  en  niet   als   klikken   maar   als   hulp   bieden   of   vragen   moet   worden   beschouwd.   Het   is   ook   goed   wanneer   leerlingen   weten   dat   het   door-­‐/versturen   van   belastend   materiaal   (via   bijvoorbeeld   WhatsApp   of   Facebook)  bij  de  wet  strafbaar  is.  Omdat  pesten  een  complex  groepsproces  is,  is  het  van  belang  dat   pesten   bespreekbaar   gemaakt   wordt   in   de   klas.   Problemen   rondom   pesten   moeten   opgelost   worden  in  en  met  de  groep.  Bij  het  tegengaan  en  voorkomen  van  pesten  wordt  de  nadruk  gelegd   op   de   verantwoordelijkheid   die   alle   leerlingen   hebben   voor   het   algemeen   welzijn   in   de   klas.   Na   overleg   met   pester   en   slachtoffer   kan   het   probleem   binnen   de   groep   worden   besproken.   Met   opzet   wordt   hier   gesteld   “kan”,   omdat   in   de   praktijk   ook   wel   eens   situaties   voorkomen   waarin   het   absoluut   niet   wenselijk   is   om   een   probleem   in   de   groep   bespreekbaar   te   maken.   In   sommige   gevallen   kan   dit   leiden   tot   nog   minder   waardering   voor   het   slachtoffer   en   krijgt   de   pester   juist   meer   status.   Het   is   de   taak   van   de   mentor   en   het   CvB   om   in   te   schatten   in   welke   situatie   het   gewenst   is   om   het   met   de   hele   groep   over   pesten   te   hebben.   De   groep   moet   het   gesprek   aan   kunnen  en  de  veiligheid  van  alle  leerlingen  moet  gewaarborgd  zijn.     4.3  Week  tegen  het  pesten     Jaarlijks   wordt   aan   het   begin   van   het   schooljaar   de   week   tegen   het   pesten   gehouden.   VSO   de   Korenaer   neemt   hier   aan   deel   door   in   deze   week   extra   veel   aandacht   te   besteden   aan   het   onderwerp   pesten.   Jaarlijks   zal   het   programma   voor   deze   week   er   anders   uit   zien,   maar   het   onderwerp  pesten  zal  in  deze  week  uitgebreid  besproken  en  behandeld  worden.       4.4  Pestcontract     De   week   van   het   pesten   wordt   afgesloten   door   met   de   klas   een   pestcontract   te   tekenen.   Het   mooiste  is  wanneer  de  klas  zelf  een  aantal  regels  bedenkt  waaraan  zij  zich  zullen  houden  om  pesten   te  voorkomen  en  tegen  te  gaan.  De  mentor  kan  hierin  een  sturende  rol  aannemen.  Bij  het  opstellen   van  het  pestcontract  kan  gedacht  worden  aan  de  volgende  afspraken:   • We  doen  aardig  tegen  elkaar  en  behandelen  anderen  met  respect.   • We  zorgen  samen  voor  een  fijne  sfeer  in  de  groep.   • We  praten  met  elkaar  (en  gebruiken  daarbij  ik-­‐taal).   • We  willen  dat  er  niet  wordt  gepest.   • We  willen  dat  pesten  stopt.   • We  willen  dat  verborgen/stiekem  pesten  stopt.   • We  houden  er  rekening  mee  dat  pesten  veel  en  lang  pijn  doet.   • We  zeggen  pesters  dat  ze  moeten  stoppen.   • We  helpen  gepeste  kinderen.   • We  lossen  pesten  als  groep  op.   • We  blijven  ons  houden  aan  dit  contract.    

11  

4.5  Team  informeren  en  activeren  om  pesten  tegen  te  gaan     Essentieel  voor  een  goede  aanpak  van  pesten  is  dat  leerkrachten  actief  luisteren  naar  leerlingen.  Ze   moeten  zich  proberen  in  te  leven  in  de  klachten,  verhalen  en  ervaringen  van  pesters,  slachtoffers  en   andere   leerlingen.   Nooit   mag   er   duidelijk   partij   gekozen   worden,   omdat   dit   averechts   werkt.   Wordt   er  partij  gekozen  voor  de  pester,  dan  voelt  het  slachtoffer  zich  in  de  steek  gelaten.  Wordt  er  partij   gekozen   voor   het   slachtoffer,   dan   wordt   zijn   of   haar   positie   in   de   groep   nog   zwakker   en   wordt   mogelijk   de   ‘frustratie’   van   de   pester   gevoed.   Pestgedrag   kan   flink   afnemen   wanneer   populaire   leerlingen  het  pesten  afwijzen.  De  mentor  kan  daarbij  een  belangrijke  rol  spelen  door  pesten  af  te   keuren  en  een  structuur  te  bieden  waarin  van  leerlingen  steeds  wordt  geëist  dat  ze  zich  gedragen   en   waarin   positief   gedrag   wordt   bekrachtigd.   Het   is   belangrijk   dat   het   gehele   team   duidelijk   laat   merken   dat   pesten   niet,   nooit   en   nergens   getolereerd   wordt;   pesters   weten   precies   bij   welke   leerkracht  zij  het  wel  kunnen  veroorloven  om  te  pesten  en  waar  niet.  Vandaar  dat  het  belangrijk  is   dat  niemand  pestgedrag  door  de  vingers  ziet.  De  gezamenlijke  opstart  van  de  dag  (de  briefing)  kan   gebruikt   worden   om   het   team   op   de   hoogte   te   stellen   van   pestsituaties.   Hierdoor   kan   iedereen   een   oogje  in  het  zeil  houden.     4.6  Een  graadmeter  om  pesten  te  meten     Om  de  omvang  van   pesten   in   de  klas  en  school  zichtbaar  te  maken,  wordt  twee  keer  in  het  jaar  een   ‘pestmeter’   afgenomen   bij   leerlingen,   mentoren   en   ouders.   Door   betrokkenen   middels   een   vragenlijst  hierop  te  bevragen  en  door  resultaten  terug  te  koppelen  naar  het  team,  leerlingenraad   en  ouderraad,  wordt  pesten  een  structureel  onderwerp  dat  schoolbreed  de  aandacht  krijgt  die  het   verdient.   De   Korenaer   maakt   gebruik   van   de   digitale   pestmeter   (http://pestmeter.zornweb.nl)   of   van   de   SAQI   (School   Attitude   Questionnaire   Internet).   Daarnaast   wordt   jaarlijks   een   sociogram   in   gevuld.   Een   sociogram   is   een   instrument   waarmee   duidelijk   wordt   gemaakt   welke   leerlingen   niet   goed  liggen  in  de  klas.  Deze  leerlingen  krijgen  weinig  aansluiting  en  worden  niet  aardig  gevonden,   waardoor   ze  potentiële   pesters   of   slachtoffers   zijn.   Tevens   wordt   duidelijk   welke   kinderen   gepest   worden  en  welke  kinderen  zelf  pesten.       4.7  Posters       Door   de   school   hangen   “anti-­‐pest   posters”,   die   de   leerlingen   gedurende   het   gehele   schooljaar   er   aan  herinneren  dat  VSO  de  Korenaer  een  school  is  waar  niet  gepest  wordt.       4.8  informatieverstrekking  aan  ouders     Een  belangrijk  onderdeel  van  het  aanpakken  van  pesten,  is  het  hebben  van  goede  oudercontacten.   Omdat   slachtoffers   van   pesten   er   meestal   niet   over   durven   te   praten   (bijvoorbeeld   uit   schaamte),   weten  ouders  van  gepeste  kinderen  soms  niet  dat  hun  kind  gepest  wordt.  Andersom  komt  het  ook   voor   dat   ouders   vermoedens   hebben   maar   het   de   mentor   ontgaat   dat   een   kind   wordt   gepest.   Leerkrachten   en   ouders   kunnen   elkaar   informeren   en   wijzen   op   mogelijke   signalen.   Op   de   Korenaer   wordt   jaarlijks   een   ouderavond   gehouden,   waarin   de   inhoud   van   dit   pestprotocol   met   ouders   gedeeld   wordt   en   waarin   met   ouders   de   belangrijkste   signalen   en   handelingsadviezen   omtrent   pesten  besproken  worden.  Daarnaast  is  er  gedurende  het  hele  jaar  intensief  contact  met  de  ouders,   zowel  telefonisch  als  via  het  digitaal  logboek.  Ouders  kunnen  ook  altijd  terecht  op  www.pestweb.nl   voor  informatie  en  tips  m.b.t.  pesten.          

12  

5.  SIGNALEREN  VAN  PESTEN     Om   pesten   op   te   lossen,   is   het   belangrijk   dat   pesten   goed   wordt   gesignaleerd.   Alleen   als   we   weten   dat   er   gepest   wordt,   kunnen   we   er   iets   aan   doen.   Het   is  niet   altijd   gemakkelijk   om   pesten   te   signaleren.  Daar  zijn  meerdere  redenen  voor:   • Pesten  is  een  complex  groepsproces,  waarin  leerlingen  meerdere  rollen  hebben.     • Er   zijn   vaak  strategische   pesters;   pesters   die   pesten   om   hun   status   te   verhogen   en   op   die   momenten   pesten   dat   degene   die   het   niet   mogen   zien   (leerkrachten,   volwassenen)   het   niet   zien,  terwijl  degenen  die  het  wel  moeten  zien  (klasgenoten)  het  wel  zien.   • Er   zijn  vele   vormen   van   pesten.   Sommige   vormen   zijn   gemakkelijk   te   signaleren,   zoals   fysiek   (schoppen,   slaan),   materieel   (spullen   afpakken)   en   verbaal   (uitschelden,   beledigen)   pesten.   Andere   vormen   zijn   veel   lastiger   te   signaleren.   Voorbeelden   zijn   relationeel   (roddelen,   buitensluiten)   en   digitaal   (online   op   internet   of   via   de   mobiele   telefoon)   pesten.   Bij   zulke   verborgen  vormen  van  pesten  is  het  lastig  om  erachter  te  komen  wie  de  pester  is.       Er   zijn   veel  signalen   die   erop   kunnen   duiden   dat   een   kind   wordt   gepest.   Deze   signalen   kunnen   duiden  op  pesten,  maar  dat  hoeft  niet  (zie  ‘2.4  kenmerken  van  pesters  en  slachtoffers’).  Belangrijk   is   dat   het   gaat   om  verandering   van   het   gedrag   van   een   leerling.   Praat   erover   met   de   leerling   om   te   weten  wat  er  op  school  veranderd  is.  Betrek  daarbij  ook  de  ouders  van  het  kind,  zij  maken  hun  kind   thuis  mee  en  kunnen  vertellen  of  hun  kind  zich  anders  gedraagt.       5.1  Stappenplan  voor  signalering     Bij  signalen  van  pesten  wordt  er  goed  gekeken  of  er  inderdaad  sprake  is  van  pesten.  Daarom  wordt   een   screeningsformulier   (zie   bijlage   2)   ingevuld   door   de   betrokken   persoon   van   school.   Bij   het   invullen  van  het  screeningsformulier  wordt  uitgegaan  van  de  volgende  definitie:   1. Pesten  is  vervelend  gedrag  dat  steeds  maar  opnieuw  (herhaaldelijk)  gebeurt;   2. Bij   pesten   is   er   sprake   van   machtsongelijkheid   tussen   de   pester   en   het   slachtoffer.   Het   slachtoffer  kan  zich  meestal  niet  verweren;   3. Pesten  heeft  negatieve  gevolgen  voor  het  welzijn  van  het  slachtoffer.     Let  er  op  dat  pesten  op  veel  verschillende  manieren  kan  gebeuren:   • Verbaal;   door   iemand   uit   te   schelden,   belachelijk   te   maken,   te   beledigen,   te   bedreigen,   of   iemand  te  dwingen  iets  tegen  de  eigen  zin  te  doen   • Fysiek  en  materieel;  door  iemand  te  slaan,  schoppen  of  duwen,  of  geld  of  spullen  af  te  pakken   of  kapot  te  maken   • Relationeel;  door  iemand  buiten  te  sluiten,  te  negeren,  of  leugens  of  roddels  over  anderen  te   verspreiden   • Digitaal;  door  gemene  of  beledigende  berichten,  telefoontjes  of  afbeeldingen  via  het  mobieltje   of  de  computer  te  versturen   • Discriminatie;  door  scheldwoorden,  opmerkingen  of  gebaren  te  maken  die  betrekking  hebben   op  ras,  huidskleur,  religie  of  seksuele  oriëntatie     • of  op  een  andere  manier     De   manier   waarop   gepest   wordt,   is   niet   doorslaggevend   voor   de   beslissing   om   te   bepalen   of   vervelend   gedrag   pesten   is.   Het   gaat   erom   dat   er   sprake   is   van   stelselmatige   benadeling   van   hetzelfde  kind  dat  zichzelf  moeilijk  kan  verdedigen.       Als  blijkt  dat  de  signalen  niet  als  pesten  geduid  kunnen  worden,  wordt  de  leerling  geholpen  om  de   problemen  op  te  lossen.  Daarbij  kijken  ze  samen  hoe  ze  vervelend  gedrag  in  de  toekomst  kunnen   voorkomen.   Als   het   vermoedelijke   pesten   niet   herhaaldelijk   gebeurt   en   één   of   twee   keer   heeft  

13  

plaatsgevonden,  is  er  in  feite  geen  sprake  van  pesten.  In  deze  situatie  voert  de  mentor  een  gesprek   met   de   leerlingen   die   aan   de   vervelende   situatie   hebben   deelgenomen.   De   leerkracht   zoekt   dan   samen   met   de   leerlingen   naar   een   oplossing   voor   het   vertoonde   gedrag.   Degene   die   de   signalen   heeft  gemeld  wordt  aangemoedigd  het  onmiddellijk  te  melden  als  het  vervelende  gedrag  zich  weer   voordoet.       Als   er   sprake   is   van   pesten   worden   de   ouders,   ib-­‐er,   orthopedagoog   en   directie   hiervan   op   de   hoogte   gebracht.   Er   volgt   een   gesprek   met   de   gepeste   leerling   om   in   beeld   te   krijgen   wat   er   is   gebeurd,  hoe  lang  het  pesten  al  voortduurt  en  wie  er  bij  betrokken  zijn.  Soms  zeggen  slachtoffers   zelf   dat   zij   zich   niets   van   het   pesten   aantrekken.   Dit   mag   het   aanpakken   van   pesten   niet   verhinderen.                                                                                    

14  

6.  WAT  TE  DOEN  BIJ  PESTGEDRAG     In  principe  willen  we,  met  behulp  van  dit  protocol,  voorkomen  dat  er  gepest  wordt.  Toch  kan  het                           gebeuren   dat   er   tussen   leerlingen   ruzies   of   conflicten   ontstaan   of   dat   er   gepest   wordt.   Als   dat   gebeurt   moeten   er   stappen   worden   genomen   om   deze   op   te   lossen.   Er   worden   pas   stappen   ondernomen  wanneer  vastgesteld  is  dat  er  daadwerkelijk  sprake  is  van  pesten.       Wanneer   blijkt   dat   de   signalen   van   vervelend   gedrag   niet   als   pesten   kunnen   worden   gezien,   dat   wil   zeggen   dat   het   niet   herhaaldelijk   plaatsvindt   en   dat   er   geen   machtsongelijkheid  tussen  kinderen  is,   dan  is  er  vaak  sprake  van  ruzie,  een  conflict,  of  plagen  dat  voor  de  geplaagde  heel  vervelend  was.   Als   blijkt   dat   de   signalen   niet   als   pesten   geduid   kunnen   worden,   helpt   de   mentor   van   de   klas,   eventueel  met  hulp  van   een   CvB-­‐lid,  de  leerlingen  om  tot  een  oplossing  te  komen.  Daarbij  kijken  ze   samen   hoe   ze   vervelend   gedrag   in   de   toekomst   kunnen   voorkomen.   Daarbij   is   het   ook   mogelijk   om   met   de   klas   het   voorval   te   bespreken   en   te   kijken   hoe   de   klas   elkaar   kan   helpen   om   er   voor   te   zorgen   dat   vervelende   situaties   niet   weer   gebeuren   (door   bijv.   de   regels   van   het   pestcontract   te   bespreken).         Als  het  vervelende  gedrag  steeds  maar  weer  opnieuw  gebeurt,  dit   gedrag  negatieve  gevolgen  heeft   voor  het  slachtoffer  en  er  een  machtsverschil  is  tussen  kinderen,  dan  is  er  wel  sprake  van  pesten.  In   dat  geval  gaat  de  mentor  of  een  CvB-­‐lid  proberen  om  samen  met  de  leerlingen  tot  een  oplossing  te   komen.   Op   het   moment   dat   er   gepest   wordt,   gaan   we   in   eerste   instantie   uit   van   de   vijfsporenaanpak.                                                                

15  

6.1  De  vijfsporenaanpak     De  vijfsporenaanpak  houdt  in  d at  d e   verantwoordelijkheid  voor  de  aanpak  van  pesten  door  de   hele  school  gedragen  wordt,  dat  er  begeleiding  wordt  aangeboden  aan  het  s lachtoffer  en  de     pester,  maar  ook  dat  d e  klas  b etrokken  wordt  bij  het  p estprobleem  en  dat  ouders  betrokken   worden.   1  De  algemene  verantwoordelijkheid  van  de  school   De  school  zorgt  dat  al  het  p ersoneel  voldoende  informatie  heeft  over  pesten  in  het  algemeen  en   het  aanpakken  van  p esten.  De  school  neemt  stelling  tegen  pesten  en  werkt  aan  een  goed  b eleid   rond  pesten,  zodat  de  veiligheid  van  leerlingen  binnen  de  school  zo  optimaal  mogelijk  is.    2  Het  bieden  van  begeleiding  aan  d e  leerling  d ie  gepest  wordt   • Naar  de  leerling  luisteren  en  hem/haar  serieus  nemen   •  Met  de  leerling  overleggen  over  mogelijke  oplossingen   •  Samen  met  het  kind  werken  aan  oplossingen   • Waar  nodig  zorgen  dat  het  kind  deskundige  hulp  krijgt  (bijvoorbeeld  een  sociale       vaardigheidstraining  om  weerbaar  te  worden)   • Zorgen  voor  vervolggesprekken   3  Het  bieden  van  begeleiding  aan  d e  pester   • De  pester  wordt  geconfronteerd  met  zijn  gedrag   • Met  de  leerling  b espreken  wat  pest  voor  een  a nder  betekent   • Het  kind  helpen  om  op  een  positieve  manier  relaties  te  onderhouden  met  andere  kinderen   • Het  kind  helpen  om  zich  aan  regels  en  afspraken  te  houden   • Zorgen  dat  h et  kind  zich  veilig  voelt;  u itleggen  wat  jij  als  leerkracht  gaat  d oen  op  het     pesten  te  stoppen     • Stel  grenzen  en  verbind  daar  consequenties  a an   • Zorg  voor  vervolggesprekken     4  Het  betrekken  van  de  klas  b ij  het  probleem   • De  mentor  bespreekt  met  de  klas  het  p esten  en  benoemt  de  rol  van  alle  leerlingen   hierin   • Er  wordt  gesproken  over  mogelijke  oplossingen  en  over  wat  d e  klas  kan  bijdragen  aan   het  verbeteren  van  de  situatie   • Met  de  klas  wordt  gewerkt  aan  d eze  oplossingen   5  Het  bieden  van  steun  aan  de  ouders   • Ouders  die  zich  zorgen  maken  over  p esten  worden  serieus  genomen   • Ouders  worden  op  de  hoogte  gehouden  van  pestsituaties   • Informatie  en  advies  geven  over  pesten  en  manieren  waarop  pesten  kan  worden  aangepakt                  en  besproken   • School  werkt  samen  met  de  ouders  om  het  pesten  aan  te  p akken   • Zo  nodig  verwijst  school  de  ouders  door  naar  deskundige  hulpverleners          

16  

Het   is   echter   niet   altijd   mogelijk   om   met   de   klas   tot   oplossingen   te   komen.   In   veel   gevallen   van   pesten   is   de   situatie   al   langdurig   aan   de   gang   en   zal   al   eerder   geprobeerd   zijn   om   het   negatieve   gedrag   te   veranderen.   Bij   zulke   (ernstige)   pestgevallen   die   niet   meer   in   de   klas   kunnen   worden   opgelost   omdat   de   veiligheid   in   de   groep   niet   is   gegarandeerd,   wordt   de   oplossing   in   een   kleine   groep  besproken;  de  steungroep.     6.2  De  steungroepaanpak     1. Gesprek  met  gepeste  leerling  met  als  doel  om:   • Een   duidelijk   beeld   te   krijgen   van   wat   er   is   gebeurd,   hoe   lang   het   pesten   zich   al   voordoet   en   welke  kinderen  er  bij  betrokken  zijn.  Belangrijk  hierin  is  dat  de  gepeste  leerling  over  alles  mag   praten  wat  hij/zij  denkt  dat  nuttig  is.  Het  gaat  in  dit  gesprek  niet  om  het  veroordelen  van  wat  er   gezegd  wordt  en  het  gaat  niet  om  het  achterhalen  van  ‘bewijsmateriaal’.     • De   gepeste   leerling   informeren   over   de   steungroepaanpak.   Belangrijk   is   dat   de   gepeste   leerling  hierbij  te  horen  krijgt  dat  de  pesters  niet  gestraft  worden;  “Ik  ga  ze  niet  straffen,  maar   ze   moeten   wel   hun   gedrag   veranderen,   ik   ga   (naam   pester)   vragen   hoe   hij/zij   ervoor   kan   zorgen  dat  jij  je  weer  prettig  voelt  in  de  klas  en  ik  ga  hulp  vragen  aan  andere  kinderen.”  Doe   dit  om  de  leerling  gerust  te  stellen.  Gepeste  leerlingen  zijn  namelijk  vaak  bang  dat  het  pesten   erger  wordt,  wanneer  ze  er  wat  van  zeggen.     • Vaststellen   welke   leerlingen   de   gepeste   leerling   zouden   kunnen   helpen/steunen.   Er   wordt   duidelijk   gemaakt   dat   van   de   andere   leerlingen   wordt   verwacht   dat   ze   werken   aan   het   verbeteren   van   de   omgang   met   elkaar.   Het   doel   is   dat   de   gepeste   leerling   zich   weer   beter   gaat   voelen.   De   steungroep   kan   naast   pesters   en   assistenten   bestaan   uit   verdedigers   (prosociale   kinderen)  en  buitenstaanders.     Zie  bijlage  3  voor  een  leidraad  voor  dit  gesprek.  Er  wordt  een  verslag  gemaakt  van  het  gesprek  en   ouders   worden   in   deze   altijd   op   de   hoogte   gehouden.   De   mentor   zal   met   de   steungroep   een   gesprek  voeren  over  hoe  ze  er  voor  kunnen  zorgen  dat  de  gepeste  leerling  zich  beter  gaat  voelen  in   de  klas.  Een  week  later  wordt  de  situatie  geëvalueerd  met  de  gepeste  leerling.       2. Gesprek  steungroep  waarbij  drie  aspecten  belangrijk  zijn:   • De  verantwoordelijkheid  voor  het  oplossen  van  pesten  wordt  aan  de  kinderen  in  de  steungroep   gegeven.   Nodig   de   leerlingen   in   de   steungroep   uit   met   de   volgende   mededeling:   “Er   is   een   probleem   en   ik   denk   dat   het   met   jouw   hulp   opgelost   kan   worden.”   Leg   in   gesprek   met   de   steungroep   uit   wat   de   bedoeling   is   van   het   gesprek   en   dat   er   geen   schuldigen   worden   aangewezen;  jullie  komen  bijeen  om  te  helpen.   • Het  lot  van  de  gepeste  leerling  wordt  gezamenlijke  zorg  voor  iedereen.  Geef  aan  dat  de  gepeste   leerling  niet  meer  met  plezier  naar  school  gaat  en  dat  daar  samen  iets  aan  gedaan  kan  worden.   Om  de  gevoelens  van  de  gepeste  leerling  te  duiden  kan  er  eventueel  gebruik  gemaakt  worden   van   een   brief   of   tekening   van   de   gepeste   leerling.   Zorg   er   voor   dat   je   bij   de   steungroep   empathie  opwekt:  “ben  jij  wel  eens  gepest  geweest?”   • De  steungroep  moet  gezamenlijk  concrete  voorstellen  bedenken  hoe  ze  ervoor  kunnen  zorgen   dat  de  leerling  zich  weer  prettig  voelt.  Iedere  leerling  wordt  om  de  beurt  gevraagd  wat  hij  of  zij   kan  doen  om  de  situatie  van  de  gepeste  leerling  te  verbeteren.  Er  moet  hierbij  gebruik  gemaakt   worden  van  ‘ik-­‐taal’:  “ik  ga  bij  hem  staan  in  de  pauze.”  De  prosociale  leerlingen  krijgen  hierin   eerst   de   beurt.   Zorg   ervoor   dat   goede   ideeën   gecomplimenteerd   worden   en   dat   minder   concrete  voorstellen  als:  “Ik  ga  aardiger  doen.”  geconcretiseerd  worden:  “Hoe  ga  je  dat  doen?”   Dit  plan  wordt  op  papier  gezet.     Zie   bijlage   4   voor   een   leidraad   voor   dit   gesprek.   Belangrijk   is   dat   aan   de   steungroep   duidelijk   gemaakt  wordt  dat  het  plan  niet  in  één  keer  hoeft  te  werken;  leerlingen  moeten  zich  daardoor  niet  

17  

laten   ontmoedigen.   Een   week   later   wordt   er   een   gesprek   gepland   om   te   evalueren   wat   er   allemaal   gelukt   is.   De   mentor   zorgt   ervoor   dat   de   verantwoordelijkheid   bij   de   groep   blijft   liggen,   door   tussentijds  niet  te  veel  in  te  grijpen;  de  mentor  houdt  de  situatie  in  de  gaten  en  grijpt  alleen  in  als   het  pesten  doorgaat.       3. Evaluatie  met  gepeste  leerling:   Zie   bijlage   5   voor   een   leidraad   voor   dit   gesprek.   Doel   van   dit   gesprek   is   om   zicht   te   krijgen   op   hoe   de  leerling  zich  nu  voelt;  is  er  al  iets  veranderd  en  wat  kan  er  nog  meer  gedaan  worden?  Wanneer   uit  het  gesprek  met  de  steungroep  punten  naar  voren  zijn  gekomen  waar  de  leerling  zelf  aan  kan   werken,   worden   deze   besproken   (bijvoorbeeld   wanneer   een   gepeste   leerling   provoceert   of   agressief   gedrag   vertoont).   Hierbij   moet   in   gedachten   gehouden   worden   dat   pesten   nergens   door   gerechtvaardigd   wordt.   Ook   van   dit   gesprek   wordt   een   verslag   gemaakt.   Uitkomst   van   dit   gesprek   is  de  input  voor  het  evaluatiegesprek  met  de  steungroep.       • Wanneer  het  pesten  gestopt  is  à  wordt  dit  geëvalueerd  met  de  steungroep.   • Wanneer   het   pesten   is   afgenomen   à   wordt   dit   geëvalueerd   met   de   steungroep   en   wordt   besproken  wat  nog  meer  gedaan  kan  worden.   • Wanneer   de   situatie   niet   of   nauwelijks   is   veranderd   à   wordt   dit   geëvalueerd   met   de   steungroep  en  wordt  besproken  wat  nog  meer  gedaan  kan  worden.     • Wanneer   de   situatie   ook   na   een   tweede   gesprek   met   de   steungroep   niet   verbetert   à   wordt   overgegaan  tot  de  herstelaanpak.     4. Evaluatiegesprek  met  de  steungroep  met  twee  doelen:     • Evalueren   of   de   situatie   van   de   gepeste   leerling   is   verbeterd.   Hierbij   is   belangrijk   dat   er   niet   ‘overhoord’  wordt  of  de  steungroep  zich  aan  de  gemaakte  afspraken  heeft  gehouden:  “Je  zou   er  in  de  pauze  bij  gaan  staan,  is  dat  gelukt?”  Maar  wel:  “Wat  heb  jij  gedaan  om  te  helpen?”  Het   is  belangrijk  dat  de  leerlingen  gecomplimenteerd  worden  voor  hun  inzet.     • Vaststellen  of  er  nog  meer  gedaan  kan  worden  om  de  situatie  verder  te  verbeteren.  Wanneer   blijkt   dat   de   situatie   van   de   leerling   nog   niet   voldoende   is   verbeterd,   moet   er   een   nieuw/aangepast   plan   gemaakt   worden.   Een   week   later   wordt   dit   plan   met   de   steungroep   geëvalueerd.       Zie   bijlage   6   voor   een   leidraad   voor   dit   gesprek.   Wanneer   gemerkt   wordt   dat   er   veel   weerstand   is   om  de  gepeste  leerling  te  helpen,  is  het  verstandig  om  individuele  voorgesprekken  te  houden  met   leerlingen   in   de   steungroep.  Hierin   kunnen   leerlingen   met   weerstand   hun   mening   kwijt,   maar   kan   er   wel   benadrukt   worden   dat   van   iedere   leerling   verwacht   wordt   dat   hij/zij   helpt   met   het   verbeteren  van  de  situatie.  Dit  voorgesprek  zorgt  voor  een  positievere  en  constructievere  rol  van   de  leerling  in  het  evaluatiegesprek.       6.3  De  herstelaanpak     Wanneer  er  leerlingen  zijn  die  ondanks  de  gemaakte  afspraken  toch  doorgaan  met  pesten  wordt   de   herstelaanpak   ingezet.   Hierbij   komt   de   verantwoordelijkheid   meer   bij   de   pesters   te   liggen;   pesters  gaan  met  de  mentor  en  een  CVB-­‐lid  in  gesprek  en  schrijven  op  basis  daarvan  samen  met   de   mentor   en/of   CVB-­‐lid   een   herstelplan   om   het   pesten   te   doen   stoppen.   Dit   plan   wordt   ondertekend   door   de   ouders/verzorgers   van   de   leerling   en   de   leerling   zelf.   In   gesprek   met   de   pester   moet   worden   duidelijk   gemaakt   dat   wij   op   de   hoogte   zijn   van   het   pesten   en   dat   het   onmiddellijk  moet  stoppen;  pesten  wordt  niet  getolereerd.  Zorg  ervoor  dat  pesters  (wanneer  er   meerder   zijn)   niet   voor   of   tussen   de   gesprekken   door   met   elkaar   kunnen   spreken.   Dit   kan   er   namelijk  voor  zorgen  dat  de  leerling  een  defensieve  houding  aanneemt  in  het  gesprek.  Ga  tijdens   het  gesprek  niet  in  op  verdedigende  opmerkingen  als:  “Hij  is  zelf  irritant”.  

18  

  In  het  herstelplan  wordt  beschreven  dat  de  leerling  zijn  gedrag  moet  gaan  veranderen.  Er  wordt   beschreven   wat   de   leerling   zelf   heeft   gedaan   en   wat  hij/zij   gaat   doen   om   er   voor   te   zorgen   dat   de   sfeer  in  de  groep  beter  wordt.  Mentor  of  CVB-­‐lid  helpt  hierbij.  Zo  krijgen  de  leerling  de  kans  om  te   reflecteren   op   het   vertoonde   gedrag.   Ook   biedt   de   pester   in   het   herstelplan   zijn   excuses   aan   voor   het  eerder  vertoonde  gedrag.       Vragen  die  gesteld  kunnen  worden  aan  de  pester  bij  de  herstelaanpak:   1.       Wat  is  er  gebeurd?   2.       Wat  d acht  je  toen  het  gebeurde?   3.       Zag  je  wat  er  toen  gebeurde  bij  de  ander?   4.       Hoe  denk  je  er  nu  over?   5.       Wat  was  eigenlijk  je  bedoeling?   6.       Wie  h eeft  er  schade  of  last  ondervonden  door  wat  je  deed?  Op  wie  heeft  jouw  gedrag         invloed  gehad?  Op  wat  voor  manier?   7.       Wat  zou  jij  anders  willen  doen?  Welke  voordelen  levert  dat  op?   8.       Wat  moet  er  gebeuren/zou  jij  kunnen  doen  om  h et  te  herstellen?  Hoe  zou  je  de  situatie  op     willen  lossen?     Let  op!  de  herstelaanpak  is  een  laatste  stap  om  het  pesten  te  laten  stoppen.  Deze  aanpak  wordt   alleen   gebruikt   in   die   uitzonderlijke   situaties   dat   de   steungroepaanpak   niet   werkt.   In   deze   situaties  moet  altijd   worden   geëvalueerd  of  de  steungroep  goed   is   uitgevoerd;   leidt   een   nieuwe   ronde  met  een  andere  samenstelling  van  de  steungroep  wel  tot  succesvol  resultaat?  Alleen  als  het   echt   niet   mogelijk   is   om   het   pesten   op   deze   manier   te   stoppen,   wordt   de   verantwoordelijkheid   (deels)  van  de  leerlingen  teruggenomen.       Een  week  na  het  herstelplan-­‐gesprek   volgt   een   evaluatie   met   de   gepeste   leerling.   Als   blijkt   dat   de   leerling   zich   niet   aan   het   plan   heeft   gehouden,   worden   de   ouders   op   school   uitgenodigd   en   wordt   besproken  welke  maatregelen  er  nu  toegepast  moeten  worden.  De  pestende  leerling  heeft  laten   zien  zich  niet  aan  de  afspraken  te  kunnen  houden  en  er  ook  onvoldoende  aan  werkt  om  dit  wel  te   kunnen.       6.4  Maatregelen     Schorsing:   Wanneer   de   vorige   stappen   niet   tot   het   gewenste   resultaat   hebben   geleid,   volgt   een   schorsing  van  een  dag.  Wanneer  het  pesten  ook  daarna  aanhoudt,  volgt  een  langere  schorsing.   Verwijdering:   Wanneer   de   leerling   ondanks   alle   inspanningen   van   de   betrokken   partijen   blijft   volharden   in   het   ongewenste   pestgedrag   liggen   er   geen   perspectieven   meer   tot   verandering.   VSO   de   Korenaer   heeft   de   verantwoordelijkheid   om   de   veiligheid   van   de   andere   leerlingen   te   garanderen  en  om  die  reden  kan  de  school  niet  anders  dan  de  leerling  verwijderen.                      

19  

Bijlage  1  -­‐  Regels  en  afspraken  op  VSO  de  Korenaer,  Strauslaan     Onderstaand  vind  je  de  regels  en  afspraken  van  VSO  de  Korenaer.  Het  kan  zijn  dat  er  binnen  de  klas/   bij   jouw   mentor   nog  andere  afspraken   gelden.   Voor  dingen  die  niet   in   de   afspraken  staan,  geldt   dat   de   mentor,   coördinator   of   directeur   beslist   of   iets   wel   of   niet   mag.   Ouders   en   leerlingen   ondertekenen  deze  regels  aan  het  begin  van  het  schooljaar     1. Ik  ben  verantwoordelijk  voor  een  positieve  houding,  correct  gedrag  en  net  taalgebruik.     Een   positieve   houding   houdt   in   dat   je   op   school   bent   om   te   leren,   om   je   kwaliteiten   te   leren   kennen   en   verder   te   ontwikkelen.   Correct   gedrag   houdt   in   dat   je   je   netjes   gedraagt   naar   iedereen   op   school.   Net   taalgebruik   houdt   in   dat   je   op   een   nette   en   beleefde   manier   met   iedereen  praat,  dat  je  beleeft  reageert  als  je  iets  gevraagd  of  verteld  wordt.  Dat  je  op  een  nette   manier  om  hulp  vraagt.   2. Ik  ga  netjes  met  mijn  en  andermans  spullen  om.     Je  eigen  spullen  en  de  spullen  van  anderen  zijn  waardevol.  Als  je  iets  wilt  lenen  vraag  je  dit  netjes   en   accepteer   je   het   antwoord   van   de   ander.     Ik   ben   verantwoordelijk   voor   mijn   eigen   spullen,   ook  als  ik  ze  uitleen  aan  een  ander.   3. Voor  en  na  schooltijd  mag  ik  op  het  schoolplein  gebruik  maken  van  mijn  telefoon  en/of  andere   apparatuur.  Het  maken  van  foto’s  en/of  opnames  van  anderen  is  strafbaar.     Ga  op  correcte  manier  met  je  apparatuur  om,  zorg  dat  anderen  er  geen  last  van  hebben.  Zodra  je   de  school  binnenloopt  zet  je  de  koptelefoon  (oortjes)  af  en  moet  het  geluid  uit  staan.   4. Bij   aankomst   in   de   klas   zet   ik   mijn   telefoon   en   andere   apparatuur   uit   en   leg   ik   al   mijn                                         waardevolle  spullen  tot  het  einde  van  de  lesdag  in  mijn  kluisje.     Onder  waardevolle  spullen  verstaan  wij:  mobiele  telefoon,  MP3  speler,  PSP,  DS,  portemonnee,   geld,  enz.     5. Ik  neem  elke  dag  een  gezonde  lunch  mee  naar  school.     Op  deze  school  mag  je  geen  koolzuurhoudende  dranken,  energydranken,  sportdranken,  snoep  of   chips  hebben.   6. Ik  eet  en  drink  op  de  afgesproken  tijden.     De  mentor  bepaalt  wanneer  er  gegeten  en  gedronken  mag  worden  in  de  klas  en  op  school.   7. Buiten  het  schoolgebouw  mag  ik  een  hoofddeksel  dragen.   Als  je  de  school  binnen  loopt  doe  je  je  hoofddeksel  af.  Je  legt  je  hoofddeksel  op  de  afgesproken   plaats  (kluisje,  kapstok,  tas).     8. Op  deze  school  is  geen  plaats  voor  pestgedrag,  racisme,  discriminatie  en  geweld.   Iedereen   is   bijzonder   en   belangrijk   op   deze   school.   Mocht   je   gepest   worden,   last   hebben   van   racistische   of   discriminerende   opmerkingen   of     last   hebben   van   geweld   moet   je   dit   aangeven   bij   je  mentor  of  een  andere  volwassene.  Hij/zij  zal  altijd  naar  je  luisteren  en  je  helpen.       9. Op  deze  school  is  geen  plaats  voor  alcohol,  drugs  en  wapens  .   Alle   vormen   van   alcohol,   drugs,   wapens   zijn   verboden   op   school.   Mocht   je   in   het   bezit   zijn   of   gebruik   maken   van   alcohol   of   drugs   of   wapens   wordt   dit   altijd   ingenomen   en   aan   je   ouders/verzorgers  gemeld.  De  directie  bepaalt  wat  de  mogelijke  verdere  maatregelen  zullen  zijn.     10. De  kleding  die  ik  draag,  behoort  correct  en  niet  aanstootgevend  te  zijn.   Met  je  kleding  mag  je  geen  racisme,  discriminatie  of  kwetsende  zaken  uit  dragen.  Kleding  dient   voldoende  bedekkend  te  zijn.   11. Ik  houd  de  school  schoon.   Denk  hierbij  aan  afval  in  de  prullenbakken  en  niet  spugen  op  het  schoolplein.            

20  

Bijlage  2  -­‐  Screeningsformulier  

    Alleen  wanneer  er  sprake  is  van  pesten  wordt  de  situatie  doorgegeven  aan  het  de  Commissie  van   Begeleiding.  In  alle  gevallen  helpt  de  mentor  de  leerlingen  om  samen  tot  een  oplossing  te  komen.       Dit  document  is  afkomstig  uit  het  KiVa-­‐programma  

21  

Bijlage  3  –  Individueel  gesprek  met  gepeste  leerling      

 

              Dit  document  is  afkomstig  uit  het  KiVa-­‐programma    

22  

Bijlage  4  –  Gesprek  met  de  steungroep    

 

    Dit  document  is  afkomstig  uit  het  KiVa-­‐programma    

23  

Bijlage  5  –  Evaluatiegesprek  met  de  gepeste  leerling    

 

                              Dit  document  is  afkomstig  uit  het  KiVa-­‐programma    

24  

Bijlage  6  –  Evaluatiegesprek  met  de  steungroep    

 

               

Dit  document  is  afkomstig  uit  het  KiVa-­‐programma    

25