Pestprotocol Sisa Kinderopvang

1

Pestprotocol Sisa Kinderopvang

1 Pestprotocol afdeling kwaliteit/november 2015

1

Voorwoord Waarom een pestprotocol? Pesten komt vaak voor onder kinderen in de basisschoolleeftijd. Uit onderzoeken is gebleken dat maar liefst 60% van alle kinderen in deze leeftijd vroeg of laat wel eens met pesten in aanraking komt. Bij Sisa Kinderopvang vinden wij het belangrijk dat kinderen zich veilig voelen en elkaar met respect behandelen. Daarom bewaken pedagogisch medewerkers de sfeer op de groep en dragen ze er zorg voor dat de kinderen op de groep rekening houden met elkaar en op een sociale manier met elkaar omgaan. Toch kan het voorkomen dat kinderen gepest worden buiten het zicht van de medewerkers, bijvoorbeeld op de weg van school naar de BSO of tijdens het buitenspelen. In dit protocol wordt beschreven wat we onder “pesten” verstaan en welke stappen een pedagogisch medewerker moet ondernemen t.a.v. het kind dat gepest wordt, het kind dat pest, de groep kinderen er om heen, de ouders en de school. Bij Sisa Kinderopvang vinden we dat wanneer een kind gepest wordt, er ten allen tijde actie moet worden ondernomen door pedagogisch medewerkers. Bedenk dat “gepest worden” het zelfbeeld van kinderen ernstig kan aantasten. Voor veel kinderen is pesten een traumatische ervaring.


1

Inhoudsopgave

1. Pesten…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….4 Wat is pesten? ................................................................................................................................................... 4 Wat is de oorzaak van pesten?........................................................................................................................... 4 Signalen van kinderen die gepest worden ......................................................................................................... 4 Het kind dat gepest wordt .................................................................................................................................. 4 Het kind dat pest ................................................................................................................................................ 5 De kinderen die meelopen of zwijgen ................................................................................................................ 6 2. Wat kun je doen? ................................................................................................................................................ 6 De rol van de pedagogisch medewerker ............................................................................................................ 6

De rol van de teamcoach………………………………………………………………………………………………………………..7 3.Gesprekken .......................................................................................................................................................... 8 Het kind dat gepest wordt .................................................................................................................................. 8 De ouders van het kind dat gepest wordt .......................................................................................................... 8 Het kind dat pest ................................................................................................................................................ 9 De ouders van het kind dat pest ........................................................................................................................ 9 Een groepsgesprek ............................................................................................................................................. 9 Contact met school ............................................................................................................................................ 9 4 Waar kun je informatie vinden: ........................................................................................................................ 10 Websites ........................................................................................................................................................... 10 Boeken.............................................................................................................................................................. 10 Vaardigheidstrainingen .................................................................................................................................... 11


1

1. Pesten Wat is pesten? Pesten betekent: het systematisch misbruiken van persoonlijke macht en/of de kracht om anderen die zich niet of moeilijk kunnen verweren pijn te doen, te intimideren of bang te maken met de bedoeling er zelf beter van te worden. Pesten is een ongelijkwaardige strijd; meestal van een groep tegen een eenling. Pesten kan variëren van steeds terugkerende kleine pesterijen tot echte bedreigingen en lichamelijk geweld. Pesten kent vele vormen:      

verbaal: voortdurend plagen, kleineren, uitschelden, uitlachen, roddelen; lichamelijk: knijpen, laten struikelen, duwen, vechten; gebaren: dreigende gezichtsuitdrukkingen of gebaren; afpersing: eisen dat geld, de middagboterham of schoolwerk wordt afgegeven, dingen afpakken; buitensluiten: niet mee mogen doen, bij activiteiten steeds worden buitengesloten; cyberpesten: via telefoon, mail, facebook, chat (bijv. foto’s of filmpjes van iemand op internet zetten, iemand expres een virus toezenden, uitschelden via facebook etc.);

Wat is de oorzaak van pesten? Sommige kinderen pesten, omdat ze geen betere manier kennen om hun problemen op te lossen en agressie hun normale reactie is wanneer zich conflicten voordoen. Het kan zijn dat zij in hun thuissituatie niet geleerd hebben om op een positieve manier met elkaar om te gaan. Ook kan het zijn dat de sfeer in een groep veel invloed heeft op de manier waarop kinderen met elkaar omgaan. Soms doen kinderen mee met pesten om populair te worden of om bij een groep te horen, of pesten ze andere kinderen om zichzelf sterker te voelen. In veel gevallen zoeken kinderen die pesten een zondebok om hun eigen frustraties op af te kunnen reageren.

Signalen van kinderen die gepest worden             

het kind lijkt afwezig zoekt steeds de veiligheid van de pedagogisch medewerkers op klaagt over hoofdpijn/ buikpijn de schoolresultaten gaan achteruit isoleert zich van anderen het wordt als laatste gekozen bij het indelen van groepjes is vaak alleen is vaak betrokken bij vechtpartijen, scheldpartijen is vaak het mikpunt van “grapjes” het kind is gestrest, ongelukkig en depressief het kind gedraagt zich schichtig, durft niemand aan te kijken de sfeer in de groep is niet goed Vertoont “haantjes” gedrag om er maar bij te willen horen.

Het kind dat gepest wordt Kinderen die gepest worden vertellen dit vaak aan niemand. Ze hebben moeite om zichzelf te verdedigen en voelen zich vaak angstig en onzeker in een groep. Ze durven niets te zeggen omdat ze bang zijn om uitgelachen te worden. Vaak zijn het stille teruggetrokken kinderen die onzeker over zichzelf zijn. Andere signalen kunnen zijn: vermijdingsgedrag vertonen ( b.v. weigeren om naar de opvang, sportclub of school te gaan) alleen spelen of vaak van slag, angstig of verdrietig zijn.


1 De gevolgen voor kinderen die gepest worden, worden heel vaak onderschat. “Gepest zijn” kan een levenslange impact hebben op mensen. Doordat het pesten vaker op de kaart wordt gezet en er meer wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar lichamelijke en emotionele gevolgen op de korte en lange termijn, zijn er ook een aantal onderzoeksresultaten bekend. Daar uit blijkt dat de gevolgen voor een kind van pesten kunnen zijn:            

zich minderwaardig en eenzaam voelen; slechte schoolresultaten; angst om naar school te gaan; bang om nieuwe vrienden te maken; bang om teleurgesteld te worden; onzeker bij iedere nieuwe stap in het leven; een slecht zelfbeeld; vroegtijdige schoolverlaten; faalangst; achterdochtig (ook naar mensen die het goed met ze menen); depressiviteit; en in het ergste geval: zelfdoding

Het kind dat pest Kinderen die pesten zijn vaak de sterksten in een groep; fysiek of verbaal. Ze hebben de behoefte om andere kinderen hun macht te tonen. Vaak komt dit voort uit frustratie. Kinderen die pesten kunnen opstandig, tegendraads of agressief zijn. Meestal zijn ze populair bij andere kinderen en komen ze zelfverzekerd over. Opvallend is dat ze zich in eerste instantie niet schuldig voelen dat ze pesten. Oorzaken van pestgedrag kunnen zijn: een problematische thuissituatie, zich buitengesloten voelen of competitiegedrag ten opzichte van een ander kind in een groep. Uit onderzoek is gebleken dat pestgedrag zeer schadelijk kan zijn voor de kinderen die gepest worden maar over de gevolgen voor het kind dat pest is veel minder nagedacht. Toch zijn hier ook onderzoeken naar gedaan. De gevolgen voor een kind dat pest kunnen zijn dat dit kind:    

niet leert om op een goede manier om te gaan met frustratie niet leert om respect te hebben voor andere mensen met alle gevolgen van dien geen inzicht zal krijgen in de gevolgen van de eigen daden en niet inziet wat hij/zij het slachtoffer aan doet; het gevoel krijgt dat het alles maken kan

Uit dezelfde onderzoeken is gebleken dat kinderen die andere kinderen treiteren een groot risico lopen op latere leeftijd ander probleem gedrag te ontwikkelen zoals criminaliteit en alcoholmisbruik. Kinderen die pesten staan in het algemeen positief ten opzichte van geweld en het gebruik daarvan. Doordat ze een sterke behoefte hebben anderen te domineren en zij hierin niet worden afgeremd zullen zij dit gedrag voortzetten in hun verdere leven. Het is daarom belangrijk dat de pedagogisch medewerker oog heeft voor de reden en oorzaak van het pestgedrag. Het pestgedrag moet gestopt worden, maar het kind zelf moet wel positief worden benaderd. Door de oorzaak van het pestgedrag aan te pakken en het kind te steunen, zal er minder noodzaak bij het kind gevoeld worden om te pesten.


1

De kinderen die meelopen of zwijgen Deze groep doet vaak mee met het pesten omdat ze zelf bang zijn om gepest te worden. Ze nemen zelf niet het initiatief tot pesten, maar doen ook geen pogingen om het pesten te stoppen. Het kan zijn dat ze zich machteloos voelen omdat ze niet weten wat ze aan het pesten moeten doen. Er zijn ook kinderen die soms niet weten dat er in de groep wordt gepest of misschien vinden ze het “stoere gedrag” van het kind dat pest interessant en willen ze graag bij de groep van dit kind horen.

2. Wat kun je doen? De rol van de pedagogisch medewerker Wanneer er gepest wordt, zijn daar veel personen bij betrokken. Dit maakt de aanpak van het pesten tot een gebeuren dat breed aangepakt moet worden. Dat betekent voor de pedagogisch medewerkers van een groep, dat zij hier allemaal intensief bij betrokken moeten zijn, meedenken in de aanpak van het pestgedrag en elkaar ondersteunen in de aanpak. Dat betekent ook dat je ouders in een vroeg stadium informeert. Probeer met elkaar een veilige omgeving te creëren waar iedereen kan zijn wie hij is: een omgeving waarin je wordt gerespecteerd en je kunt ontspannen. Zorg er voor dat er verbondenheid is tussen de kinderen onderling. Wanneer er een goede sfeer is, krijgt ‘ pesten’ minder kans. Een goede sfeer krijg je door in de groep         

elk kind welkom te heten bij binnenkomst en het verlaten van de groep; kinderen te leren naar elkaar te luisteren respect te hebben voor elkaars mening de kinderen positief te benaderen, door het geven van complimenten, een aai over hun bol; kinderen die zich afzonderen bij de groep te betrekken duidelijk te maken welk gedrag wel en welk gedrag niet gewenst is niet tegen elkaar te schreeuwen, pijn te doen of elkaar uit te lachen met zorg met elkaars spullen om te gaan een saamhorigheidsgevoel te creëren. Hierdoor zorg je voor een veilige respectvolle omgeving en durven kinderen elkaar ook eerder op elkaars gedrag aan te spreken

Signaleer je toch dat er gepest wordt op de groep bedenk dan: Pesten mag nooit genegeerd worden! Als beroepskracht ben je verplicht om onmiddellijk tot actie over te gaan. Neem de situatie serieus door het pesten direct bij je teamcoach te melden en op korte termijn als team bij elkaar te komen. Probeer met behulp van dit protocol om een oplossing voor het pesten te zoeken.’ Gedurende het hele traject is de vaste contactpersoon degene die de ouders informeert en betrekt bij de ontwikkelingen. Dat geldt zowel voor de ouders van het kind dat gepest wordt, als voor de ouders van het kind dat pest. De teamcoach kan hierin een ondersteunende rol vervullen. Onder 2.4 staat een stappenplan om de situatie in kaart te brengen. Daarbij kun je gebruik maken van de aandachtspunten in dit protocol voor het voeren van gesprekken met de betrokkenen.


1

De rol van de teamcoach Wanneer een teamcoach signalen krijgt dat er gepest wordt op een groep is het haar taak om er voor te zorgen dat pedagogisch medewerkers tot actie over gaan. Dit protocol kan hier bij helpen. Bespreek in een (extra) teamvergadering welke stappen er, genomen moeten worden en blijf het proces volgen. Om de pestsituatie in kaart te brengen kun je gebruik maken van de onderstaande zeven stappen 1. Beginsituatie vaststellen





2. observeren

    

3. Analyseren

   

4. Doel formuleren

  

5. Plan van aanpak maken

      

6. Uitvoeren

 

7. Evalueren en terug naar s1.



wie spelen een rol in de situatie? - het kind dat gepest wordt - het kind dat pest - de groep er om heen - school of BSO - volwassenen: ouders, leerkrachten en pedagogisch medewerkers welke informatie is er over het pesten bekend wat gebeurt er precies? op welke manier wordt er gepest? wanneer vindt het pesten plaats? waar vindt het pesten plaats? hoe reageert de omgeving - andere kinderen - ouders - medewerkers - leerkrachten wat is er nu precies aan de hand? welke factoren spelen een rol en roepen het pestgedrag op? welke omgevingsfactoren spelen een rol en hoe? Wat kan het pestgedrag het kind dat pest opleveren (de positieve intentie) wat willen we bereiken? met betrekking tot wie? formuleer je doel zo concreet mogelijk Welke stappen gaan er genomen worden betreffende het kind dat pest, het kind dat gepest wordt en de groep Wie van de pm’ers gaat wat doen (maak het concreet) Op welke manier worden de ouders en of school, hierbij betrokken en wie doet wat precies? waar en wanneer (context en tijd) plan evaluatiemomenten maak afspraken over hoe de betrokkenen contact houden met elkaar. Leg afspraken schriftelijk vast Probeer zo helder en concreet mogelijk te zijn iedereen komt de gemaakte afspraken na Iedereen noteert voor zich zelf wat er is ondernomen en hoe dit is verlopen met elkaar wordt doorgesproken welke stappen er zijn ondernomen en wat de resultaten zijn en leg dit schriftelijk vast zodat het voor iedereen duidelijk is.


1    

3.

wat geven de betrokken kinderen zelf aan; let op non-verbale signalen is het doel bereikt moeten er nieuwe afspraken gemaakt worden moet het plan van aanpak worden bijgesteld? Dan terug naar 1.

Gesprekken

Wanneer er in het plan van aanpak wordt afgesproken dat er gesprekken gevoerd gaan worden met de kinderen, ouders en school dan kan er afhankelijk van de situatie gebruik gemaakt worden van onderstaande aandachtspunten: Aandachtspunten voor gesprekken met:

Het kind dat gepest wordt    

       

toon medeleven, luister en probeer te achterhalen, hoe en door wie er wordt gepest laat het kind weten dat het niet zijn of haar schuld is dat het wordt gepest probeer te achterhalen hoe het gepeste kind reageert op het kind dat pest probeer het kind andere manieren van reageren aan te rijken zoals: - laat met je lichaamshouding zien dat je niet bang bent - kijk het kind dat pest aan en zeg dat hij/zij moet stoppen - loop weg als diegene niet stopt en probeer niet te laten merken dat je bang bent, kijk niet achterom - trek je niet terug, maar probeer contact te leggen met andere kinderen - probeer niet te huilen of kwaad te worden, dit motiveert de kinderen die pesten alleen maar om door te gaan het gepeste kind niet “over beschermen”, door bijvoorbeeld het altijd op te nemen voor het gepeste kind of het uit school te halen. Door het kind in een uitzonderingspositie te plaatsen kan het pesten soms verergeren wanneer het kind jou in vertrouwen heeft genomen geef dan aan dat het belangrijk is dat het kind zijn/haar ouders over het pesten verteld, zodat hij/zij zijn/haar verhaal kwijt kan laat het kind samen met jou oplossingen bedenken praat met kind over de situatie, geef inzicht: waarom pesten kinderen? laat het kind opschrijven wat het pesten met hem doet en hoe hij/zij het graag anders zou willen. soms is het makkelijker ergens over te schrijven dan er over te praten. Je kunt aan de hand van dit verslagje makkelijker een gesprek voeren ga samen met het kind een gesprek met zijn/haar ouders aan en laat hem/haar zelf over de situatie vertellen arrangeer een gesprek tussen het kind dat pest en het gepeste kind en eventueel de hele groep en maak een stappenplan om het pesten te stoppen, gebruik daarvoor de 7 stappen die hierboven genoemd zijn Benader het kind positief en laat voelen dat je het kind steunt

De ouders van het kind dat gepest wordt    

ga een gesprek aan met de ouders en geef inzicht in de situatie geef informatie over hoe er op de groep met het pestprobleem wordt omgegaan betrek ouders in het stappenplan (zie eerder in dit protocol) geef informatie over sociale vaardigheidstrainingen en boeken over pesten (informatie vind je in dit protocol)


1

Het kind dat pest        

probeer de reden van het pesten te achterhalen; wat levert het pesten het kind op? laat het kind inzien wat effect van zijn gedrag is op de het kind dat pest, geef het verschil aan tussen plagen en pesten, wanneer ga je te ver en kwets je iemand als je bijvoorbeeld een grapje maakt laat het kind samen met jou oplossingen bedenken om het pesten te laten stoppen praat met het kind over de situatie: geef inzicht: hoe voelt het gepeste kind zich? laat het kind opschrijven waarom het pest en probeer aan de hand van dit verslagje een gesprek te voeren ga samen met het kind een gesprek met zijn/haar ouders aan en laat hem/haar zelf over de situatie vertellen arrangeer een gesprek tussen de het kind dat pest en het gepeste kind en eventueel de hele groep en maak een stappenplan om het pesten te stoppen, gebruik daarvoor de 7 stappen die hierboven genoemd zijn Benader het kind positief; het pestgedrag is ongewenst; het kind niet. Laat voelen dat het kind je positieve aandacht heeft maar dat je pestgedrag niet zult accepteren

De ouders van het kind dat pest    

ga een gesprek aan met ouders en geef inzicht in de situatie geef informatie over hoe er op de groep met het pestprobleem wordt omgegaan betrek ouders in het stappenplan (zie verderop in dit protocol) geef informatie over sociale vaardigheidstrainingen en boeken over pesten(informatie vind je in dit protocol)

Een groepsgesprek          

probeer te achterhalen waarom kinderen meedoen met pesten praat met de kinderen over de situatie “hoe voelt het gepeste kind zich?” geef het verschil aan tussen plagen en pesten, wanneer ga je te ver en kwets je iemand als je bijvoorbeeld een grapje maakt laat kinderen inzien dat het stoerder is als je NEE zegt en niet meedoet met het pesten laat kinderen elkaar er op aanspreken als ze iemand horen schelden, roddelen, of zien slaan geef aan dat kinderen altijd om hulp mogen vragen bij de pedagogisch medewerkers wanneer ze zien dat een ander kind gepest wordt (het is geen klikken) en dat er samen met de groep naar oplossingen wordt gezocht probeer met de kinderen naar oplossingen te zoeken stimuleer de kinderen om het kind dat gepest wordt mee te laten doen met hun eigen activiteiten geef de kinderen complimenten als je ziet dat ze hun best doen om het kind dat gepest wordt te helpen het is leuker om met elkaar te lachen dan om elkaar te lachen

Contact met school     

wanneer het pesten (ook) plaats vindt op school is het belangrijk om een gesprek aan te gaan met de betreffende leerkracht of eventueel de directeur van de school; informeer wat er door de school tot nu toe aan het pesten is gedaan; geef inzicht in de situatie op de BSO; betrek de contactpersoon van de school in het stappenplan; Informeer of er behoefte is bij ouders en/of school om samen een gesprek te hebben.


1

4 Waar kun je informatie vinden: Websites: www.kinderen.moed.nl/pesten/informatie_over_pesten/ www.pestweb.nl/aps/pestweb www.weerbaar.info www.stichtingopvoeden.nl www.pestweb.nl/aps/pestweb/voor+14+tot+18+jarigen/Ik+wil+dat+pesten+stopt/Ik+word+gepest/ www.aandachtvoorpesten.nl/informatie/dossierpesten/watkunjealsouderdoenalsjekindwordtgepest .html

Boeken: Knopen in je touw Pesten is stom! Dat is iets wat Floor Finstra (bijna 11) heel zeker weet. En zij kan het weten, want ze maakt het bijna dagelijks mee. Thuis hoeft ze niet te rekenen op veel steun, want papa en mama zijn vaak ruzie aan het maken. Vooral over het feit dat papa, die schrijver is, het te druk vindt thuis. Te rumoerig, te weinig ruimte en dan is er ook nog Floor, die altijd thuis speelt, en dan volgens hem veel te veel lawaai maakt. Geschikt voor kinderen van ca. 10 - 12 jaar.

Floorpower! Dat is een woord dat Floor en haar vriendin Anniek bedacht hebben. Het helpt om op te komen voor jezelf, dat heeft Floor het afgelopen jaar geleerd. Ze laat zich niet meer op haar kop zitten. Het vervolg op knopen in je touw Geschikt voor kinderen van ca. 10 - 12 jaar.

Alle monsters verzamelen is een samengestelde bundel verhalen, bedoeld voor mensen, jong en oud, die gepest worden of werden. De schrijvers van de brieven, verhalen en gedichten willen op deze manier laten weten hoe pesten hun leven beïnvloed heeft. De bedoeling van dit boekje is dat hierdoor ogen geopend worden en dat mensen begrijpen wat voor impact pesten heeft op iemands leven. Om te bestellen en meer informatie zie de website van de auteur: http://www.mijnbestseller.nl/Kirstin

Pesten is laf/cyberbesten is laffer Alles over cyberpesten voor thuis en school. Wat is cyberpesten? Wat valt ertegen te doen? Voor school en voor thuis. Het boekje bevat ook informatie en interviews met slachtoffers en daders. Het boekje is geschreven door Bamber Delver en Liesbeth Hop. Zij werken allebei bij stichting De Kinderconsument. Pesten is laf! Cyberpesten is laffer is te bestellen via de website www.pestenislaf.nl.

Pesten, wat vind jij? Een informatieboek met veel overlevingstips voor kinderen die gepest worden. Het boek helpt kinderen die gepest worden om te gaan met hun verdriet. Het geeft inzicht in pestgedrag en hoe het aan te pakken is. Met overzichtelijke hoofdstukken, helder taalgebruik en vele voorbeelden uit de praktijk is dit een toegankelijk boek voor kinderen vanaf negen jaar. Ook voor kinderen die om andere redenen meer willen weten over de verschillende vormen en gevolgen van pesten, is dit een prettige handleiding.


1 Pesten, wat vind jij? is probleemoplossend en staat vol met praktische tips. Er is in het boek ook veel aandacht voor een nieuwe vorm van pesten; Digitaal pesten. De schrijfster van het boek is Trix van Dugteren. Zij verdiept zich sinds 1997 in pesten op scholen en clubs. Voor kinderen vanaf 9 jaar

Sociale vaardigheidstrainingen: www.zo-zorgoplossingen.nl/sova/ Achter de Hoven 114e 8933 AK Leeuwarden tel. 058-2800920 www.lezzup.nl/ Drs. Margriet C. van Veen Van Enden 7 8531 SB Lemmer E-mail: [email protected] Telefoon: 06 50811366

Weerbaarheidstrainingen: www.buroweerbaarheid.nl/ Pelikaanstraat 8a 8916 AE Leeuwarden 06 10406919 http://www.cjgwestfriesland.nl/stichting-opvoeden/category/weerbaarheid


Pestprotocol Sisa Kinderopvang

Recommend Documents