.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
j.ac e n u ry.
y.u
/
c.id
/
r
h
/
d ac.i . j e n
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http
h
/ c.id
c.id
://lib http
ry.u
libra / / : p tt
.u
ej.a n u . ary
ac. nej.
h
rary b i l / :/ http
ibra l / / : tp
ht
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
id/
ry.u
libra / / : p htt .id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
ej.a n u . ary
rary
r
://lib http
/
c.id
j.a .une
://lib http
h
PERBEDAAN SHIFT KERJA, STRES KERJA DAN PENINGKATAN / / / / TEKANAN DARAH PADA BENSIN SPBU DI c.id c.idOPERATOR POMPA c.id c.id a a a a . . . . j j j j e e e e y.un y.unKABUPATEN JEMBER y.un y.un r r r r a a a a r r r r lib ://lib ://lib ://lib tp:// http http http
y.u
rar b i l / / tp:
tp
ac nej.
.id/ ry.u
libra / / : p tt
y.u
ht id/
y.u
h .id/
rary b i l / / tp:
.u
j.ac e n u .
y
.id/
.id/
y.u
h
ry.u
ibra p://l
/
c.id
ej.a n u . ary
libr
:// http
h
id/
ry.u
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
htt
h
/ c.id a . j ne
ht
Oleh:
ac nej.
libra / / : p tt
r ibra l / / : tp
j.ac e n Denny Putra Satriyary.u a NIM. 082110101052 /libr / : p t ht
ry.u
h
.id/
r ibra l / / : http
d/ ac.i . j e n
a /libr / : p t t
ac nej.
libra / / : p tt
h
.id/
r ibra l / / : tp
ac nej.
ry.u
ry
libra / / : p tt
ac nej.
.id/
j.ac .une
h
.id/
ac. nej.
r ibra l / / : tp
.id/
SKRIPSI
h
j.ac e n u . rary b i l / :/
ac nej.
.id/
h
h
BAGIAN KESEHATAN LINGKUNGAN DAN KESEHATAN KESELAMATAN KERJA / / / FAKULTAS MASYARAKAT .id/ c.id cKESEHATAN c.id c.id a a a a . . . . j j j j .une .uneUNIVERSITAS JEMBER .une .une y y y y r r r r a a a a r r r 2013 //libr //lib //lib //lib
tp:
tp
.id/
ac nej.
:
:
http
y.u
rar ://lib
ac nej.
/ c.id
http
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
ac nej.
.id/
/
c.id
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
http a nej.
ht /
c.id
a nej.
h
.id/
y.u
rar ://lib
ht a nej.
:
http
.id/
h
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
/
ac nej.
.id/
ry.u a r b i l tp://
y.u
rar b i l / / tp:
/ c.id a . j ne
j.ac e n u . rary b i l / :/
tp
.u
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http / c.id
h /
c.id
ej.a n u . ary
j.a .une
h
/ / d/ SKRIPSI i . c c.id c.id a a a . . . j j j Diajukan guna melengkapi tugas akhir dan memenuhi .une .une salah satu syarat untuk ary.une y y r r a a r r menyelesaikan studi di Fakultas/Kesehatan Masyarakat (S1) ibr ://lib dan mencapai gelar Sarjana :/ lKesehatan ://lib p p p t t t t t t Masyarakat h h h
h
.id/
ac nej.
ht
r ibra l / / : tp
une . y r a
.id/
j.ac e n u .
y
r ibra l / / : http
.id/
rary
://lib http
ry.u
ry.u
/
ej.a n u . ary
libr
:// http
ibra p://l
ac. nej.
h
ry.u
libra / / : p tt
htt
h
h
id/
ac nej.
libra / / : p tt
y.u
c.id
j.ac e n .u
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
ac nej.
.id/
h
h
BAGIAN KESEHATAN LINGKUNGAN DAN KESEHATAN KESELAMATAN KERJA / / / / FAKULTAS c.id c.idKESEHATAN MASYARAKAT c.id c.id a a a a . . . . j j j j .une .une UNIVERSITAS JEMBER .une .une y y y y r r r r a a a a r r r r 2013 ://lib ://lib ://lib ://lib
tp
http
y.u
rar ://lib
ac nej.
http
.id/ y.u
r ibra l / / : tp
/ c.id
ac nej.
.id/
/
c.id
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
http a nej.
ht /
c.id
a nej.
h
.id/
y.u
rar ://lib
ht a nej.
http
.id/
ac nej.
h
/ c.id a . j ne
ht
Oleh Denny Putra Satriya / dNIM i . c 082110101052 j.a
r
://lib http .id/
rary b i l / / tp:
/
y.u
r
d ac.i . j e n
ry ibr ibr ibra l l l / / / / / / : : : http http http PERBEDAAN SHIFT KERJA, STRES KERJA DAN / / / PENINGKATAN TEKANAN DARAH PADA c.id c.idOPERATOR c.id a a a . . . j j j e e POMPAy.BENSIN SPBU DI KABUPATEN JEMBER une y.un y.un r r r a a a r r r ://lib ://lib ://lib http http http
/ c.id
lib tp://
h
/
c.id
ej.a n u . ary
.id/
ej.a n u . ary
ry.u
libra / / : p tt
.u
ht
ac. nej.
h
rary b i l / :/ http
ibra l / / : tp
c.id
id/
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
y.u
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
tp
.id/
ac nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/ ht
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
h
/
d ac.i . j e n
ry.u a r b /li ttp:/ HALAMANhPERSEMBAHAN
ibra l / / : tp
id/
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
y.u
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http
h
/
/ / / c.id c.id c.id a a a . . . j j j e e e Skripsi ini penulis persembahkan kepada: y.un y.un y.un r r r a a a r r r /lib 1. Ibunda Pudjo Satriyo Wibowo, ://libHenny Tri Istiningtyas dan :/Ayahanda ://lib yang http http http
h
/ hingga perguruanctinggi d/ .id/ 2. Guru-guru sejak taman .id/ c.ikanak-kanak c.id a a a . . . j j j e e e 3. Agama, Bangsa, Kesehatan Masyarakat Universitas y.un dan Almamater Fakultas y.un y.un r r r a a a r r r /lib /lib ://lib ttp:/ yang penulis banggakan.http:/ http hJember
h
c.id
telah mendoakan dan member kasih saying serta pengorbanan selama ini;
ac nej.
ry.u a r b i l tp://
y.u
rar b i l / / tp:
tp
.id/
ac nej.
ac nej.
.id/
ht
ej.a n u . ary
r
.u
ry.u
libra / / : p tt
/ c.id a . j ne
ry.u a r b i l tp://
y.u
rar ://lib
ry.u
ibra p://l
ry.u
y.u
ry.u
ac nej.
/
c.id
ac nej.
h
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
httpii a nej.
h
libra / / : p tt
y.u
rar ://lib
ht
.id/
h
.id/
r ibra l / / : tp
ac nej.
.id/
ry.u
ac nej.
h
libra / / : p tt
h
.id/
/ c.id
ac. nej.
ac nej.
libra / / : p tt
h
a nej.
libr
.id/
ac nej.
/
ej.a n u . ary
h
.id/
ry.u
h c.id
:// http
htt
libra / / : p tt
y.u
id/
ac nej.
h
ac nej.
.id/
j.ac e n .u
://lib http
/ c.id a . j ne
ht
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
rary
r
.id/
rary b i l / / tp:
y
r ibra l / / : http
ej.a n u . ary
h
.id/
j.ac e n u .
/ c.id
://lib http
libra / / : p tt
h
.id/
y.u
ac nej.
ry.u
ry
libra / / : p tt
ac nej.
r ibra l / / : tp
.id/
j.ac .une
h
.id/
/ c.id
lib tp://
.id/
ry.u
libra / / : p tt
h
j.ac e n u . rary b i l / :/
tp
.id/
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
.id/
ry.u a r b i l tp://
/
d ac.i . j e n
.u
.id/
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http
.u
.id/
ac nej.
h
tp://
/ c.id a . j ne
id/
tp://
/ c.id a . j ne
tp://
ry.u
libra / / : p tt
y.u
ht
r ibra l / / : tp
/ c.id
r
.id/
.u
r ibra l / / : tp
rary
h
h
id/
ry.u
ry.u
ibra p://l
/
ej.a n u . ary
libr
:// http
.id/
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
htt
h
y.u
c.id
j.ac e n .u
://lib http
/ c.id a . j ne
ht .id/
ac nej.
libra / / : p tt
h
.id/
y
r
ac nej.
ry.u
libra / / : p tt
j.ac e n u .
r ibra l / / : http
ej.a n u . ary
ac nej.
h
/ c.id
://lib http
.id/
ry
libra / / : p tt
.id/
ac nej.
h
.id/
j.ac .une
h
.id/
ej.a n u . ary
ayat 153)*)
ac nej.
.id/
h
h
/ / / / c.id*) c.id c.id c.id a a a a . . . . j j j j e e Departemen Agama Indonesia. 2005. Al dan Terjemahannya..une .une .unRepublik .unQur’an y y y r r r a a a r r r rary b b b b i i i i l l l l / / / / Bandung: CV Penerbit J-ART. / / / / : : : tp: http http http
tp
y.u
rar ://lib
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
/ c.id
.id/
/
c.id
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
httpiii a nej.
ht /
c.id
a nej.
h
.id/
y.u
rar ://lib
ht a nej.
ac nej.
h
. j.ac e n u ary.
j.ac .une
ry “Wahai orang-orang rarydan sholat sebagai penolongmu. libra yang beriman jadikanlahlibsabar libr
h
rary b i l / / tp:
h
ht Al-Baqarah ht yang sabar.” (terjemahan Surat ht Sesungguhnya Allah beserta orang-orang
j.ac e n u . rary b i l / :/
lib tp://
ry.u
libra / / : p tt
/ d/ d/ d/ c.idSesungguhnya sesudah kesulitan apabila ac.i itu ada kemudahan. Maka ac.i kamu telah selesai ej.ac.i . . j j e e (dari sesuatu urusan), (urusan) yang lain, dan y.unkerjakanlah dengan sungguh-sungguh y.un y.un r r r a a a r r r kamu berharap. tp://lib //lib ://libhanya kepada Tuhan-mulah tp:hendaknya t http h ht (terjemahan QS. Al-Insyirah: 94: 6-8)*)
ac nej.
y.u
ac. nej.
h
rary b i l / ttp:/ hMOTO
ibra l / / : tp
ht
rar b i l / / tp:
id/
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
y.u
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
tp
.id/
ac nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
j.ac e n u ry.
y.u
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
h
/
d ac.i . j e n
.u
rary b i l / :/ PERNYATAAN http
ibra l / / : tp
ht
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
id/
ry.u
libra / / : p htt .id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http
/
h
/ / c.id c.id a a . . j j e e Saya yang bertanda tangan di bawah ini : y.un y.un r r a a r r Nama : tp Denny ://lib Putra Satriya ://lib ht http
c.id
NIM
ac nej.
ry.u a r b i l tp://
: 082110101052
/
c.id
j.a .une
rary
://lib http
h
/ / / / dengan sesungguhnya .idmenyatakan c.id bahwa skripsi yang jberjudul c.id “Perbedaan Shift c.id a a a . . . j j e ne Operator Pompa Bensin .unePeningkatan Tekanan Darah Kerja, Stres Kerjarydan y.upada y.un r r a a a r r r /lib hasil karya sendiri, tkecuali ://lib ://lib jika SPBU hdi Jember” adalah hbenar-benar ttpKabupaten ttp:/ ht p dalam pengutipan substansi disebutkan sumbernya, dan belum pernah diajukan dalam
/ / / / jawab atas c.idinstitusi manapun, sertaj.abukan c.id karya jiplakan. Saya j.abertanggung c.id c.id a a . . j j e .une .une isinya sesuai dengan skripsi .unilmiah .une y y y y r r r r keabsahan dan kebenaran yang harus dijunjung a a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t t t t h h tinggi.h
tp
h
id/ .ac.
/ c.id
ej.a n u . ary
libr tp://
/ c.id
ej.a n u . ary
libr
:// http .id/
rary b i l / / tp:
.u
ry.u
libra / / : p tt
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
ry.u
ibra p://l
htt
ry.u
libra / / : p tt
ry.u a r b i (Denny PutrattSatriya) ://l h p .id/
ry.u
libra / / : p tt
y.u
r ibra l / / : tp
ac nej.
ry.u
libra / / : p tt
a nej.
/
c.id
ac nej.
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
httpiv
ht
h
h
.id/
y.u
rar ://lib
ht /
c.id
a nej.
h
.id/
h
.id/
ac nej.
ac nej.
h
.id/
ac nej.
h
.id/
/ c.id
ac. nej.
NIM 082110101052
.id/
ac nej.
h
a nej.
id/
ac nej.
h
ac nej.
d/ d/ ac.i ac.i . . j j e e y.un Jember, Mei 2013 rary.un r a r Yang menyatakan, ://lib ://lib http http
.id/
ac nej.
ry.u a r b i l tp://
tp
Demikian pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa adanya tekanan
.id/ .id/ .id/ c c c a a a . . . j j j dan paksaan dari pihak manapun serta bersedia mendapat sanksi akademik jika ne .une .une y y r r ry.u a a a r r r b b b ternyata di :kemudian hari pernyataan ini tidak //li ://libenar. ://li http http http
nej u . y rar ://lib
h
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
/
ac nej.
y.u
rar b i l / / tp:
ry.u
.id/
.u
y.u
ht
r ibra l / / : tp
ry.u
h
h
r ibra l / / : tp
/ c.id a . j ne
y.u
ht .id/
h
id/
ac nej.
y.u
y.u
ac. nej.
y.u
rar Ismi Hartanti, M.Sc. /librar : /dr. Ragil b i l / p: ttp: ttp:/ httDosen h h Pembimbing Anggota : Dr. Isa Ma’rufi, S.KM., M.Kes. .id/
ry.u
libra / / : p tt
ry.u
.id/ y.u
r ibra l / / : tp
ac nej.
.id/
y.u
rar ://lib
/
c.id
h
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
httpv a nej.
ac nej.
h
.id/
ac nej.
ht / c.id
ry.u
libra / / : p tt
h
.id/
.id/
ac nej.
libra / / : p tt
ac nej.
h
.id/
ac nej.
/
ej.a n u . ary
libr
:// http
.id/ Pembimbing :
h c.id
j.ac e n .u
://lib http
h
a nej.
.id/
ac nej.
.id/
rar Dosen //libPembimbing Utama
ry.u a r b i l tp://
y.u
h
libra / / : p tt
rary
r
/ c.id a . j ne
rar ://lib
ibr
y
ej.a n u . ary
. j.ac e n u ary.
://l http
j.ac e n u .
r ibra l / / : http
ht /
c.id
a nej.
h
id/
j.ac .une
/ c.id
://lib http
ac nej.
h
.id/
Oleh
.id/
ac nej.
.id/
rary b i l / / tp:
.id/
Denny Putra Satriya rary b i l / / : NIM 082110101052 http
h
ac nej.
y.u
rar ://lib
j.ac .une
.id/
ry.u
r
/ c.id a . j ne
http
rary b i l / / ttp:
ac nej.
libra / / : p tt
ej.a n u . ary
d ac.i . j e n
h
.id/
/ c.id
lib tp://
tp
.id/
libra / / : p tt
j.ac e n u . rary b i l / :/
/
ac nej.
h ac nej.
h
/ d/ d/ c.id aSHIFT ac.i ac.i . . . PERBEDAAN KERJA, STRES KERJA DAN j j j e e e n y.un TEKANAN DARAH y.uPADA y.un r r r PENINGKATAN OPERATOR a a a r r r lib ://lib ://lib tp://KABUPATEN JEMBER httpPOMPA BENSIN SPBU htDI http
.id/
ry.u a r b i l tp://
ry.u
libra / / : p tt
.u
ht
ac. nej.
h
rary b i l / :/ SKRIPSI http
ibra l / / : tp
c.id
id/
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
y.u
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
tp
.id/
ac nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
j.ac e n u ry.
y.u
ry.u
libra / / : p tt
h
/
d ac.i . j e n
.u
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http
h
/
/ / / c.id c.id c.id a a a . . . j j j e e e Skripsi berjudul “Perbedaan Shift Kerja, Stres Kerja .dan Peningkatan Tekanan Darah.un y.un y un r r ry a a r r ibPompa Bensin SPBU di Kabupaten ib Jember” telah diuji dan:/disahkan ibra l l l / / / pada Operator / / : : http http http
c.id
pada:
ac nej.
/ .idhari
ry.u a r b i l tp://
y.u
rar b i l / / tp:
ac nej.
: Rabu
.id/
.id/
.id/ Tim Penguji
ac nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
Anggota I
ej. n u . ary
r
r
://lib http .id
.u
ac nej.
ry.u
ry.u a r b i l tp://
y.u
rar ://lib
/ c.id
libr
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
.id/
ry.u
libra / / : p tt
ac nej.
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
httpvi /
h
.id/
y.u
rar ://lib
c.id
ac nej.
h
.id
a nej.
.id/
h
.id/
ac nej.
ry.u
y.u
ac nej.
h
h
r ibra l / / : tp
h
id
libra / / : p tt
ac nej.
/
c.id
:// http
Drs. Husni Abdul Gani, M.S. NIP 19560810 198303 1 003 /
.id/
h
ej.a n u . ary
Jamrozi, S.H NIP 19620209 199203 1 004 /
ac nej.
ht a nej.
.id/
rary
.id/
ry.u
/ c.id a . j ne
j.ac e n .u
y.u
h ac nej.
Anggota II
ttp: hDekan
libra / / : p tt
h
Dr.Isa ry Marufi, S.KM, M.Kes brary.u a r b ://li NIP 19750914 200812 t1tp002 ://li http h
rar Mengesahkan, //lib
h / c.id a . j ne
h .id/
.id/
ac nej.
libra / / : p tt
ry.u
j.ac e n u .
://lib http
dr. Ragil Ismi Hartanti, M.Sc NIP / 19811005 200604 2 002
.id/
ac nej.
libra / / : p tt
Sekretaris
id/ .ac.
j une . y r a
h
.id/
ry
Ketua h
rary b i l / / tp:
id/
j.ac .une
libra / / : p tt
ht /
c.id
a nej.
h
. j.ac e n u ary.
j.ac .une
.u 2013 : 29ryMei a r rary b b i i l l libr / / / / / / : : : p p p tempathtt : Fakultas Kesehatan Masyarakat Universitas Jember. htt htt tanggal
d/ ac.i
lib tp://
.id/
ac nej.
/ / c.id c.id a a . . j j .une .une y y r r a a dr. Pudjo Wahjudi, MS r libr ://lib198012 1 001 p NIP 19540314 tp:// t t h
tp
ac. nej.
h
rary b i l / :/ PENGESAHAN http
ibra l / / : tp
ht
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
id/
ry.u
libra / / : p htt .id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
.id/
id/
ac nej.
ry.u
libra / / : p htt
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
.id/
h
/
/ c.id a . j ne
d ac.i . j e n
j.ac e n u ry.
ry.u ry.u a a r r b b /li ://li ttp:/ The Differences of Work Shift, Job Stress at ht http and The Increasing of BloodhPressure
ibra l / / : tp
d/ ac.i . j e n
u ary. r b i l tp://
Gas Station Operator in Jember Regency
/ d/ d/ c.idDenny Putra Satriya ac.i ac.i . . j j e e y.un y.un r r a a r r r lib lib lib tp:// tp:// tp:// t t t h h h Department Of Environmental Health and Occupational and Safety Health ej.a n u . ary
Faculty of Public Health, Jember University
/ c.id
a nej.
ry.u a r b i l tp://
h
.id/
.id/
ac nej.
id/
. j.ac e n u ary.
j.ac .une
ABSTRACT ry ry.u a r b i l libra libr / / / / / / : : : p p p The idea a new work system out hwhich tt tt is often htt about the efficiency evidentlyhbrings
h
called work shift (work rotation), for 8 hours of working time, job activities can
/ / / / can cause the increasing ofj.a blood c.idcreate job stress. Many factors c.id c.id pressure and one of c.id a a a . . . j j j ne .une .unestudy used cross-sectional, .uby .une y y y y r r r r them is job stress. This cluster sampling technique a a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t t t t h sample of 50 gas station operators h obtained of 6 stations. The data in hthis study was
tp
h
h
analyzed by the Kruskall-Wallis test, paired t-test, and ordinal regression. The
id/ .ac.
.id/ .id/ .id/ c c c a a a . . . j j j analysis showed differences in systolic blood pressure (p = 0.007) and diastolic ne .une .une y y r r ry.u a a a r r r b b b (0.009) before //li ://li and after working on thettshift. ://li On the daytime shift, it has :increased http h p http
h
(p = 0.028) and diastolic noidrelationship between / d/ idpressure .id/ (p = 0.019). There was . / c c a a ac.i . . . j j j e e e n (0.831) and there was noy.urelationship n job stress and worky.u shift between job stress y.un r r r a a a r r r ://lib of blood pressure (p t=tp0.060). ://lib The existence of a half-hour ://libbreak and the tincreasing h tp h http
h
nej u . y rar ://lib
significantly compared to the morning shift and evening shift in systolic blood
ac. nej.
y.u
r ibra l / / : tp
after four hours of work can reduce the effects of work shift. The addition of labour
rary b i l / / tp:
.u
/ the daytime shift can reduce / / / .idfor c.id the workload and also provision c.id of general health c.id a a a . . . j j j e e e ungas y.the y.un y.un checks is neededrafor operators. r r r a a r r ://lib ://lib ://lib http http http
ac nej.
Keywords: work shift, job stress, blood pressure, and gas station operator
/ c.id a . j ne
ry.u a r b i l tp://
tp
y.u
rar ://lib
.id/
ry.u
libra / / : p tt
ry.u
.id/
/ c.id
ry.u
y.u
r ibra l / / : tp
ac nej.
.id/
y.u
rar ://lib
/
c.id
h
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
p httvii a nej.
ac nej.
h
.id/
ac nej.
.id/
libra / / : p tt
h
ht a nej.
ac nej.
libra / / : p tt
h ac nej.
.id/
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h
h .id/
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
j.ac e n u ry.
y.u
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
h
/
d ac.i . j e n
.u
rary b i l / :/ RINGKASAN http
ibra l / / : tp
ht
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
id/
ry.u
libra / / : p htt .id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http
h
/
/ / / c.id c.id c.id a a a . . . j j j e e e Perbedaan Shift Kerja, Stres Kerja dan Peningkatan Tekanan Darah pada.un y.un y.un r r ry a a r r ib Bensin SPBU di Kabupaten ib ibra l l l / / / Operator Pompa Jember; Denny Putra Satriya; / / / : : : http http http
h
/ / / Kerja Fakultas Kesehatan Masyarakat Universitas d/ .idKeselamatan c.id c.iJember. c.id a a a . . . j j j e e e y.un y.un y.un r r r a a a r r r ib /lib mengenai keekonomisan ://lib p://l kerja ttp:/ httsistem http ternyata memunculkan suatu hPemikiran
h
c.id
082110101052; 2013; 71 halaman; Bagian Kesehatan Lingkungan dan Kesehatan
ac nej.
ry.u a r b i l tp://
baru yang sering disebut shift kerja (kerja giliran). Dalam proses industrialisasi baik
/ / / / c.idbidang jasa maupun barang c.idternyata banyak menggunakan c.id sistem kerja yang c.id a a a a . . . . j j j j ne .une .upada .une Jember. Pembagian shift .une y y y y r r r r demikian begitu pula operator SPBU di Kabupaten a a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t t t t h h tiga waktu, untuk operatorhSPBU sendiri kerja sendiri pada umunya dibagi menjadi
tp
h
yaitu dimulai dari pagi pukul 06.00-14.00 WIB, siang pukul 14.00-22.00 WIB, dan
id/ .ac.
.id/ .id/ .id/ c c c a a a . . . j j j malam pukul 22.00-06.00 WIB. Berdasarkan observasi di lapangan, selama 8 jam ne .une .une y y r r ry.u a a a r r r b b b waktu kerja://kegiatan yang dilakukan dapat:/menimbulkan stress kerja. Babba li /li ://li(2007) http http http
h
darah sehingga memacu / d/ idpembuluh id/ memompa darah .id/ jantung untuk bekerja lebih .keras c c a a ac.i . . . j j j e e e ke seluruh tubuh menyebabkan peningkatan tekananydarah. .un y.un y.un r r r a a a r r r ://lib ://lib ://libfaktor Peningkatan tekanan darah dapatttpdipengaruhi oleh beberapa halttyaitu http h h p
h
nej u . y rar ://lib
menyatakan bahwa, stress yang cukup lama akan menyebabkan penyempitan
y.u
r ibra l / / : tp
umur, jenis kelamin, faktor suku, faktor status ekonomi, faktor lingkungan (Polusi
rary b i l / / tp:
tp
ac. nej.
.u
/ / / / polusi suara), dan lainnya .idudara, c.id (Babba, 2007). Sedangkan c.id menurut Saryawati c.id a a a . . . j j j e e e y.unlima faktor yang berhubungan y.un dengan tekanan darah ryaitu y.un (2008), hanya terdapat r r r a a a r r /lib //lib ://lib ttp:/ genetik, stress, obesitas,hdan ttp:merokok. asupanhgaram, http
ac nej.
a nej.
/ c.id
Peningkatan tekanan darah yang berlangsung secara terus-menerus dalam
id/
id/
c. c. jangka waktu yang cukup ej.alama dan tidak terkontrol dapat ej.amenyebabkan gangguan,
.un .un y y r r ry.u a a a r r r salah satunya/liadalah hipertensi. Sustrani et al. (2004) menyatakan bahwa, hipertensi b b b i i /l /l ttp:/ ttp:/ ttp:/ h h h atau penyakit tekanan darah tinggi sebenarnya adalah suatu gangguan pada pembuluh
ry.u a r b i ://l
.id/
ac nej.
h
darah yang mengakibatkan suplai oksigen dan nutrisi, yang /dibawa oleh darah, / d/ d/ i i . . c c c.id c.id a a a a . . . . j j j j .une .une .une .une y y y y r r r r a a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t viii t t t h h h
/ c.id
a nej.
a nej.
/
c.id
/
c.id
a nej.
h
.id/
ac nej.
h
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
.id/
id/
ac nej.
ry.u
libra / / : p htt .id/
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
h
/
/ c.id a . j ne
d ac.i . j e n
j.ac e n u ry.
ry.u ry.u a a r r b b /li ://li ttp:/membutuhkannya. Hipertensi terhambat ht sampai ke jaringan tubuh hyang http seringkali
ibra l / / : tp
h
disebut sebagai pembunuh gelap (sillent killer), karena termasuk penyakit yang
/ / d/ d/ c.id c.id peringatan bagi lebih dahulu ac.i mematikan tanpa disertai agejala-gejalanya asebagai ac.i . . . . j j j j e e e e y.un y.unPasorong (2007) hipertensi y.unsendiri merupakan masalah y.un r r r r a a a a r r r r korbannya. Menurut lib lib lib lib tp:// tp:// tp:// tp:// t t t h h h kesehatan masyarakat yang penting, sering dijumpai tanpa gejala dan jika tidak
y.un r a r lib tp://
ej
diobati dapat menimbulkan komplikasi seperti stroke, penyakit jantung koroner dan / / / d d i i . . c c c.id a a a . . . j j j gangguan ginjal. .une .une .une
id/ .ac.
ary
ary
ary
ibr ibr libr Merijanti et al. (2008), Dalam p://l penelitian yang dilakukan p://oleh p://lanalisis
htt
htt
htt
h
kovarians menghasilkan hubungan yang signifikan antara shift kerja dan tekanan
y.u
rar b i l / / tp:
h
ac nej.
/ / setelah mempertimbangkan.idusia / dan pengalaman / sistolik (p= 0,046), bahkan .iddarah c.id c c.id a a a . . . j j j ne secara signifikan dipengaruhi kerja. Tekanan darah .usistolik .une oleh shift kerja sementara .une y y y r r r a a a r r r ://lib diastolik tidak (p = 0,238). ://libKemudian dalam pembahasan ://lib juga p p p tekanan darah t t t t t t h h h
h
disebutkan bahwa ini adalah temuan penting karena tekanan darah sistolik tinggi
/ / / / c.iddikaitkan dengan peningkatan c.id risiko morbiditas dan jkematian c.id akibat penyakit c.id a a a a . . . . j j j .une .une .une .une y y y y r r r r kardiovaskuler. a a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t t t t hOhira et al. (2000), menyatakanh dari penelitian yang dilakukanh ketika irama sirkadian diperhitungkan dalam tekanan darah, pekerja shift
h
memiliki tekanan
d/ ac.i
d/ d/ d/ ac.i ac.i selama periode kerja. ej.ac.i . . sistolik yang lebih tinggi dibandingkan pekerja harian, terutama j j e e y.un y.un y.un r r r a a a r r r Selain itu, shift tekanan darah sistolik //lib ://lib kerja berhubungan dengan :peningkatan ://libdalam http http http
h
Berdasarkan survei pendahuluan terhadap tekanan darahdoperator SPBU yang / id/ id/ i / . . . c c c c.id a a a a . . . . j j j j e e dengan menggunakan kriteria e e dilakukan pada bulan.uMaret y.un y n y.un Menurut JNC VII (Joint y.un r r r r a a a a r r r r lib NationalttpCommittee on Detection, Evaluation ://lib ://lib and Treatment Of tHigh ://libBlood tp:// h http h tp
h
j.
une . y r a
libr tp://
jangka panjang dalam survei tahunan.
Pressure) yang membagi klasifikasi hipertensi menjadi empat didapatkan tekanan
/ / / / c.iddarah normal 34 orang (35%), c.idPre-Hipertensi 48 orang j.(50%), c.id Hipertensi tahap-1 c.id a a a a . . . j j j une 2 orang (2%). Maka .une .une dan Hipertensi tahap-2 .terdapat .une terdapat 12 orang (13%), y y y y r r r r a a a a r r r libr //lib ://lib pompa bensin di SPBU :(Stasiun ://libuntuk p p p tp:// t t t t t t Operator mesin Pengisian Bahan Bakar h h h
h
Umum) adalah salah satu kelompok pekerja yang mempunyai risiko mengalami
/ / / / c.idpeningkatan tekanan darah. c.idLokasi SPBU yang terletak c.id di pinggir jalan c.id a a a a . . . . j j j j .une .une .une .une y y y y r r r r a a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t ix t t t h h h / c.id
a nej.
a nej.
/
c.id
/
c.id
a nej.
.id/
ac nej.
h
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
.id/
id/
ac nej.
ry.u
libra / / : p htt
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
.id/
h
/
/ c.id a . j ne
d ac.i . j e n
j.ac e n u ry.
ry.u ry.u a a r r b b /li ://li ttp:/ darah memungkinkan munculnya berbagai faktor ht http yang dapat meningkatkan htekanan
ibra l / / : tp
pada operator.
h
Menurut Merijanti et al. (2008), tekanan darah juga mengatur
d/ d/ d/ d/ tekanan darah ej.ac.i ac.i circadian rhythm selamaej.siklus ac.i 24 jam, di mana pola emenunjukkan ac.i . . j j e .un y.un y.unhari dan rendah pada malam yhari. y.un r r r r a a a a r r r r yang tinggi pada siang lib lib lib /lib tp:// tp:// tp:// ttp:/ t t hPenelitian h h ini menggunakan pendekatan kuantitatif dengan metode penelitian
y.un r a r lib tp://
ej
observasional analitik. Sedang / berdasarkan segi waktu, jenis/ pendekatan yang / c.id c.id c.id a a a . . . j j j digunakan adalah pendekatan cross sectional. Jumlah une unesampel dalam penelitian ini une
id/ .ac.
ry. ry. ry. a a a r r r b b b i i i dengan menggunakan Cluster Sampling yang //l yaitu ://l ://l dikelompokkan menjadi tiga :shift http http http
h
pagi, siang, dan malam dengan jumlah 50 sampel. Pengambilan data dalam penelitian
y.u
rar b i l / / tp:
ac nej.
/ dengan menggunakan teknik /wawancara dengan kuesioner, / / pengukuran tekanan .idini c.id c.id c.id a a a . . . j j j ne darah, pengukuranrystres, Data yang diperoleh .une dan observasi keadaanardiy.ulapangan. .une y r a a r r libr ://dianalisis ://lib ://lib p p p selanjutnya menggunakan uji Wilcoxon, Paired T-Test, Kruskal-Wallis, t t t t t t h h h
h
dengan α = 0,05 dan regresi ordinal.
/ / / / Hasil penelitian dengan bahwa ada c.id c.idmenggunakan uji statistikj.amenunjukkan c.id c.id a a a . . . j j j .une .une antara tekanan daraharsebelum .une dan sesudah shift kerja, .une y y y y r r r perbedaan yang signifkan a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t t t t untuk h tekanan darah sistolik (p value h= 0,007) dan diastolik (p valueh= 0,009); ada perbedaan peningkatan tekanan darah yang signifikan antara shift pagi, siang, dan
d/ ac.i
.id/
.id/
c malam yaitu shift siang lebih darah sistolik (p nej.ac j.ac signifikan ada peningkatan j.atekanan e e n n u .u ry.u ada hubungan yang signifikan arydiastolik atidak ary. r r r b b b value = 0,028) dan (p value = 0,019) ; i i i l l l // // //
ej. n u . ary
libr tp://
h
.id/
ttp: ttp: ttp: h h h antara shift kerja dengan stress kerja (p value = 0,831); tidak ada hubungan yang
antara stress kerja dengan peningkatan tekanan darah / / idsignifikan id/ id/ (p value = 0,060). . . . c c c c.id a a a a . . . . j j j j e e e Berdasarkan hasil tersebut une pada setiap shift kerja, y.un y.un diperlukan adanya jam y.istirahat y.un r r r r a a a a r r r r lib pemilik tperusahaan diharapkan dapat melakukan ://lib ://lib penyuluhan mengenai tfaktor-faktor ://lib tp:// h tp http h tp
h
h
yang dapat mempengaruhi peningkatan tekanan darah, pemeriksaan tekanan darah
/ / / c.idsecara periodik terhadap operator c.id mesin pompa bensin SPBU. c.id a a a . . . j j j .une .une .une y y y r r r a a a r r libr ://lib ://lib p p tp:// t t t t h h
tp
h
y.u
rar ://lib
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
/ c.id
h
/
c.id
h
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
httpx a nej.
ry.u
libra / / : p tt
y.u
rar ://lib
ht a nej.
ac nej.
.id/
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
j.ac e n u ry.
y.u
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
h
/
d ac.i . j e n
.u
rary b i l / tp:/ htPRAKATA
ibra l / / : tp
ht
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
id/
ry.u
libra / / : p htt .id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http
h
/
/ / / c.id c.id c.id a a a . . . j j j e e e Puji syukur .kehadirat Allah SWT atas segala rahmat dan karunia-Nya.un y un y.un r r a a r r rary ibyang berjudul “Perbedaan Shift ibKerja, l l /lib dapat menyelesaikan skripsi / / sehinggatppenulis / / / : : : ht http http
h
/ / / / Jember”. Skripsi .idKabupaten c.idini disusun untuk memenuhi c.id salah satu syarat c.id a a a . . . j j j e e e menyelesaikan pendidikan Kesehatan Lingkungan y.un strata satu (S1) padararpeminatan y.un y.un r r a a r r ib ://lib ://lib p://l Fakultas Masyarakat Universitas http http Jember. httKesehatan
h
c.id
Stres Kerja dan Penigkatan Tekanan Darah pada Operator Pompa SPBU di
ac nej.
ry.u a r b i l tp://
Penyusunan skripsi ini tidak lepas dari bantuan berbagai pihak. Oleh karena
/ / / / c.iditu, penulis ingin menyampaikan c.id terima kasih kepada: c.id c.id a a a a . . . . j j j j .une .uneGani, MS. selaku Dekan .une Kesehatan Masyarakat .une y y y y r r r r 1. Drs. Husni Abdul Fakultas a a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t t t t h h h Universitas Jember;
tp
2.
id/ .ac.
membagi ilmu, memberikan petunjuk, nasehat, koreksi serta saran dengan penuh
id/
ac. nej.
y.u
r ibra l / / : tp
h
perhatian dan kesabaran hingga id/ terselesaikan skripsi ini;
d/ d/ ac. ac.i ac.i . . . j j j e e e n 4. Dr. Isa Ma’rufi, M.Kes, selaku Dosen yPembimbing Anggota yang telah .un y.uS.KM., y.un r r r a a a r r r ://libilmu, memberikan petujuk, ://lib koreksi serta saran dengan ://libpenuh membagi nasehat, http http http
h
perhatian dan kesabaran hingga terselesaikan skripsi ini;
rary b i l / / tp:
tp
Anita Dewi P.S., S.KM., M.Sc. selaku Ketua Bagian Kesehatan Lingkungan dan
.id/ .id/ .id/ c c c a a a . . . j j j Kesehatan Keselamatan Kerja .une .une .une y y y r r r a a a r r r 3. dr. Ragil yang ://libIsmi Hartanti M.Sc dan selaku ://libdosen pembimbing utama ://lib telah p p p t t t t t t h h h
nej u . y rar ://lib
h
.u
/ / / waktu untuk .id5./ Jamrozi, S.H, selaku.apenguji c.id tamu yang bersedia j.meluangkan c.id c.id a a . j j e e .une ymemberikan y.un y.un membagi ilmu, petunjuk serta saran; r r r a a a r r r lib ://lib ://lib tp:// 6. Ibunda Pudjo Satriyo Wibowo http Henny Tri Istiningtyas danhtAyahanda httpyang telah
ac nej.
a nej.
/ c.id
ry.u a r b i ://l
tp
y.u
rar ://lib
ac nej.
membesarkan penulis dengan penuh kasih sayang, mendidik, memberikan
id/
.un .un y y r r ry.u a a a r r r senantiasa berkorban agar penulis dapat menyelesaikan pendidikan; b b b i i i ://l ://l ://l http http http
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
/ c.id
ac nej.
.id/
/
c.id
h
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
httpxi a nej.
.id/
ac nej.
.id/
y.u
rar ://lib
ht a nej.
id/
c. c. yang terbaik, serta motivasi dan kritik yang ej.a membangun, tiada henti mendo’akan ej.a
ht /
c.id
a nej.
h
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
8.
9.
ry.u a r b i l tp://
id/
ry.u
libra / / : p htt
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
.id/
h
/
/ c.id a . j ne
d ac.i . j e n
j.ac e n u ry.
ry.u ry.u a a r r b b ://li ://li 7. Adikku ht tercinta Jovita Putri Wibowo, httpWanda Tri Octaviani, dan Onky http Agustinu
d/ ac.i . j e n
nej
.id/
ac nej.
ibra l / / : tp
u ary. r b i l tp://
id/ .ac.
h
Wibowo yang telah memberikan kebahagiaan tersendiri kepada penulis,
d/
d/
.un
/
c.id
c.iselalu menghibur dengan tingkah c.i memberikan motivasi, dan ej.a ej.a laku yang lucu; .un
j.a .une
ry ry ry Seluruh /keluarga ibra besarku, terima kasih://atas ibrasegala doa, bantuan, dukungan, ibradan l l l / / / : : http http http motivasinya selama ini;
h
Nursyamsia Octavia, terima/ kasih atas doa, dukungan, kesabaran, perhatian, /
/ c.id c.id c.id a a a . . . j j j e ini; e e kritik dan saran selama y.un y.un y.un r r r a a a r r r 10. Sahabat-sahabat terbaikku Em Ryan,p:Dyah, //lib Nela, Rizky, Elfrida,ttFandi, ://lib ://lib Mbk h p htt http Dista, Mas Didit, Dita, Tiara, Eko, dan Bastomi terimakasih atas do’a, nasehat,
y.u
rar b i l / / tp:
tp
.id/
ac nej.
ac nej.
.id/
h
/ kalian selama ini. Semoga / kita dapat menjadi / semangat, dan dukungan.iyang c d c.id c.id a a a . . . j j j ne ne uneimpikan masing-masing dan seperti apa yang ry.kita ry.usukses dunia akhirat, Amiiin;ry.u libra
libra
ibra
://l http
/ :// 11. terima skripsi ini; ttp:/ http kasih telah membantu demihterselesainya
h
12. Teman-teman angkatan 2008, teman-teman peminatan K3 (Mbak Nanda, Mbak
j.ac e n u . rary b i l / :/
.id/
i
p://l
libr tp://
p://l
i
p://l
i
h
Yayak, Aji, Febri), 5 Sekawan (Mas Agus, Robby, Rossi, Icha, Bagong, Adi, dan
.id/
.id/
.id/
ttp: ttp: ttp: h h h 15. Serta semua pihak yang telah membantu dalam penyusunan skripsi ini yang tidak d/
ac.i nej.
h
dapat penulis sebutkan satudper / satu.
/ / c.i c.id c.id a a a . . . j j j e bahwa skripsi ini masih e e Penulis menyadari y.un y.un belum sempurna. Penulis y.un r r r a a a r r r /lib mengharapkan dari semua tpihak ://lib kritik dan saran yang :/membangun ://lib demi http http h tp
h
kesempurnaan skripsi ini. Atas perhatian dan dukungannya, penulis menyampaikan
/ c.idterima kasih. a . j ne
ry.u a r b i l tp://
tp
/
c c yang telah diberikan; Emir, Dadang ), terima atas kritik, semangat ndan j.akasih j.adoa j.ac e e e n n u .u .u aryFakultas aryUniversitas ary. r r r b b b 14. Keluarga besar Kesehatan Masyarakat Jember i i i l l l // // //
ej. n u . ary
.u
/
t htt htt Indah, Dita, Tim Rival Futsalht(Onky, 13. Teman-temanku Isma, Gresica, Tya, Riza,
d/ ac.i
rary b i l / / tp:
/
d id Gita, Mbak Novy, Mas Dita, Tiara, Wulan,.aDevi, c.id Robby, Mahadian, ac.Taufiq, ac.i . . j j j e e e y.un y.un y.un Deswita, Viki, brar Bayu, dan Mas Tata’); brar brar
y.u
rar ://lib
.id/
ry.u
libra / / : p tt
ry.u
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
/ c.id
ac nej.
.id/
/
c.id
ac nej.
h .id/
Penulis
y.u
rar ://lib
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
p httxii a nej.
.id/
ry.u a r b i Jember, //l 2013 :Mei http
h
ht a nej.
ac nej.
libra / / : p tt
h ac nej.
.id/
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
j.ac e n u ry.
y.u
/
c.id
ry.u
libra / / : p tt
h
/
d ac.i . j e n
.u
/
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http
h
/ c.id
c.id
ej.a n u . ary
ac. nej.
h
rary b i l / :/ DAFTAR http ISI
ibra l / / : tp
ht
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
id/
ry.u
libra / / : p htt .id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
/
c.id
ej.a n u . ary
a Halaman.unej. ry ibr ibr ibrai l l l / / / HALAMAN JUDUL ...................................................................................... / / / : : : http http http HALAMAN PERSEMBAHAN ....................................................................
ac nej.
ry.u a r b i l tp://
h
ii
/ / / / MOTO ....................................................................................... iii .idHALAMAN c.id c.id c.id a a a . . . j j j e e e HALAMAN PERNYATAAN........................................................................ ivry.un y.un y.un r r a a a r r r ://lib ://lib ://lib v HALAMAN http http http PEMBIMBINGAN................................................................... HALAMAN PENGESAHAN........................................................................
vi
/ / / / vii c.idABSTRACT ..................................................................................................... c.id c.id c.id a a a a . . . . j j j j .une .une .une .une y y y y r r r r RINGKASAN ................................................................................................. viii a a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t t t t h h h PRAKATA ...................................................................................................... xi
tp
DAFTAR ISI...................................................................................................
id/ .ac.
d/ ac.i
id/
h
NOTASI......................................................................................... xxii / d/ idDAFTAR .id/ .id/ c c a a ac.i . . . j j j e e e DAFTAR LAMPIRAN xxiiiy.un y.un .................................................................................. y.un r r r a a r r ib ib ibr1a l l l / / / / / / : : : BAB 1. ttPENDAHULUAN ............................................................................ h p http http
h
DAFTAR SINGKATAN................................................................................
xxi
ac. nej.
y.u
r ibra l / / : tp
.id/
rary b i l / / tp:
.u
ac nej.
a nej.
y.u
rar ://lib
1.1 Latar Belakang.................................................................................
1
/ 1.2 Rumusan Masalahc........................................................................... .id/ c.id
4
.u .u 1.3 Tujuan............................................................................................... rary rary
5 ry.u
a nej.
a nej.
/lib ttp:/
/ c.id
ry.u a r b i ://l
tp
xiii
h
. j. j. j.ac DAFTAR TABEL .......................................................................................... xvii e e e n n n u u u . . ary. rary rary rxx b b b i i i DAFTAR :GAMBAR...................................................................................... l l l / / / / :/ :/ http http http
nej u . y rar ://lib
tp
d/ ac.i
h
ac nej.
h 1.3.1 Tujuan Umum ........................................................................ htt h
5
1.3.2 Tujuan Khusus .......................................................................
5
c 1.4 Manfaat............................................................................................. ej.a ej.a
5
/ c.id
.id/
/ c.id
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
ac nej.
.id/
/
c.id
h
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
p httxiii a nej.
.id/
ac nej.
.id/
y.u
rar ://lib
.id/
h
.un .un y y r r ry.u a a a r r r 1.4.1 Manfaat Teoritis ..................................................................... 5 b b b i i i /l /l p://l ttp:/ ttp:/ htt1.4.2 h h Manfaat Praktis ...................................................................... 6
ht a nej.
libra / / : p tt
ib p://l
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
ry.u a r b i l tp://
y.u
rar b i l / / tp:
id/ .ac.
ac nej.
.id/
nej. u . y rar ://lib
ry.u
libra / / : p tt
h
.id/
h
/
/ c.id a . j ne
d ac.i . j e n
2.1 Shift Kerja............................................................................................
h
7
/ d/ d/ c.idkerja ................................................................. 2.1.1 Definisi shift 7 a ac.i ac.i . . . j j j e e e y.un Shift Kerja.................................................................. y.un y.un r r r a a a r r r 2.1.2 Sistem 7 /lib ://lib ://lib ttp:/ Shift Kerja............................. http 2.1.3 Sikap Tenaga Kerja hTerhadap http 8 2.1.4
Efek Shift Kerja / ..................................................................... /
id .ac.
id .ac.
9
2.2.1
Definisi Tekanan Darah ........................................................ 13
2.2.2
Jenis Tekanan 13 .id/Darah ............................................................. .id/
ej. n u . ary
h /
.id j.ac j.ac e e n n 2.2.3 rKlasifikasi Tekanan Darah.................................................... 14 ry.u y.u ry.u a a r r ra b b b i i i l l l 14 / / / / / / : : : p p p 2.2.4 Mengukur Tekanan Darah..................................................... htt htt htt
ac nej.
nej
/
/
j .une
u
/ c.id a . j ne
u
. y. y 2.3.1 rary brarDefinisi Hipertensi ................................................................ brar b18
h
2.4 Stress .................................................................................................... 20
.id/
.id/
ry.u
/
c.id
ac ac Definisi 20 nej.Stres......................................................................... nej.
ej.a n u . ary
ry.u
ra ra r 2.4.2 //lib Tahap Stres............................................................................ //lib //lib21
libr tp://
: : : http 2.4.3 Faktor Stres ........................................................................... http http 21 d/
ac.i nej.
2.4.4
h
Faktor Yang Mempengaruhi Tekanan Darah........................ 15
id id 2.3 Hipertensi............................................................................................. 18 .ac. .ac.
2.4.1
h
.id/
c j eSirkadian ej ej.a 2.1.5 Irama (Circardian rhythms).................................. 12 n n n u u u . . . y rarDarah.................................................................................... rary rary b b b i i i l l l / / / 2.2 Tekanan 13 / / / : : : http http http
://li ://li ://li http 2.3.2 Klasifikasi Hipertensi............................................................ http http 20 d/ ac.i
.u
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
2.2.5
d/ ac.i
rary b i l / / tp:
id/
ac. nej.
ry.u ry.u a a r r b b ://li ://li 7 BAB 2. ht TINJAUAN PUSTAKA................................................................... http http
d/ ac.i . j e n
nej
.id/
ac nej.
ibra l / / : tp
u ary. r b i l tp://
tp
.id/
ac nej.
h
Indikator Stres 24 d/....................................................................... d/
/ c.i c.i c.id a a a . . . j j j e e 2.4.5 Akibat 24 .une y.un Stres........................................................................... y.un r r a a r r rary b b b i i i l l l / / / / / / 2.5 ttGambaran Umum Operator SPBU................................................... 26 : : : h p http http
h
2.6 Kerangka Teori ................................................................................... 28
/ c.id a . j ne
ry.u a r b i l tp://
a nej.
a nej.
.id/
u u 2.8 Hipotesis.............................................................................................. 30ary.u ary. ary. r
r
//lib
r //lib
//lib
ac nej.
: : tp: BAB 3. PENELITIAN.................................................................... htMETODE http http 31 / c.id
ry.u a r b li
/ / 2.7 Kerangka Konseptual......................................................................... 29 c.id c.id
a nej.
tp://
3.1 Jenis Penelitian.................................................................................... 31
d/
une
ry. libra
une
ry. libra
://
/ c.id
d/
.id/
.i c.i 3.2 Tempat Penelitian 31 j.a............................................................................... j.ac
http a nej.
h
a nej.
/
c.id
y.u
r ibra l / / : tp
p:// httxiv
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
ry.u
libra / / : p htt
ry.u
libra / / : p tt
h
.id/
h
/
/ c.id a . j ne
d ac.i . j e n
j.ac e n u ry.
3.2.2
h
Waktu Penelitian ................................................................... 31
id/
id/
c. c. 3.3 Populasi, Sampel ej.adan Teknik Pengumpulan Sampel ej.a ...................... 32 .un
.un
/
c.id
j.a .une
ary ary rary 3.3.1 /libr Populasi ................................................................................. /libr /lib32
:/ :/ :/ http 3.3.2 Sampel................................................................................... http http 32 nej
ry.u a r b i l tp://
y.u
id/ .ac.
ac nej.
.id/
3.3.3
Teknik Pengambilan Sampel................................................. 33 / /
3.4.1
Variabel Penelitian ................................................................ 34
3.4.2
Definisi Operasional.............................................................. 35 .id/ .id/
nej. u . y rar ://lib
ej. n u . ary
nej
/
/
u
j .une
/ c.id a . j ne
u
. y. y 3.6.1 rary brarTeknik Pengumpulan Data.................................................... brar b40
h
3.7 Teknik Pengolahan dan Analisis Data ............................................. 43
.id/
.id/
ry.u
ry.u
/
c.id
ac .ac Teknik 43 nejPengolahan................................................................ nej.
ej.a n u . ary
ra ra r 3.7.2 //lib Teknik Analisis Data............................................................. //lib //lib44
libr tp://
h
Data Sekunder ....................................................................... 40
id id 3.6 Teknik dan Instrumen 40 .ac. Pengumpulan Data...................................... .ac.
3.7.1
h
/
.id j.ac j.ac e e n n 3.5 Data danrSumber Data ....................................................................... 39 ry.u y.u ry.u a a r r ra b b b i i i l l l 39 / / / / / / : : : p p p 3.5.1 Data Primer ........................................................................... htt htt htt
ac nej.
://li ://li ://li http 3.6.2 Instrumen Pengumpulan http Data ............................................... http 41 d/ ac.i
.u
h
/ c.id c.id c.id a a a . . . j j j e Inklusi dan Eksklusi................................................. e e 3.3.4 Kriteria 34 y.un y.un y.un r r r a a a r r r 3.4 Variabel ://lib Dan Definisi Operasional.................................................... ://lib ://lib34 http http http
3.5.2
d/ ac.i
rary b i l / / tp:
id/
ac. nej.
ry.u ry.u a a r r b b ://li ://li ht 3.2.1 Tempat Penelitian.................................................................. http http 31
d/ ac.i . j e n
rar b i l / / tp:
.id/
ac nej.
ibra l / / : tp
u ary. r b i l tp://
tp
.id/
ac nej.
ttp: ttp: ttp: h h h 3.8 Alur Penelitian ................................................................................... 46
h
........................................................ 47 / 4. HASIL DAN PEMBAHASAN / dBAB id/ id/ . . c c c.id a a a . . . j j j e e 4.1 Karakteristik 47 .une y.unResponden ................................................................ y.un r r a a r r rary b b b i i i l l l / / / / / / 4.1.1 Distribusi Responden Menurut Umur .............................. 47 : : : http http http
ac.i nej.
/ c.id a . j ne
ry.u a r b i l tp://
/ c.id
ej.a
.un rary
lib tp://
/ c.id
a nej.
4.1.2
Distribusi Responden Menurut Masa Kerja .....................
49
4.1.3
/ Distribusic.Responden Menurut Status Merokok id/ c.id ..............
52
a nej.
a nej.
.id/
4.1.4 arDistribusi Responden Menurut y.u y.u Masa Tubuh........ 55rary.u rIndeks a r r b b i i ://l ://l ://lib57 p p p t t t t t t 4.1.5 Distribusi Responden Menurut Efek Fisiologis ............... h h h 4.1.6
Distribusi Responden Menurut Stres Kerja......................
ac nej.
h
60
/ / id/ c.Tekanan c.id c.id 4.1.7 Distribusi Darah Responden .............................. 62 a a a . . . j j j .une .une .une y y y r r r a a a r r r ://lib ://lib ://lib p p p t t t xv t t t h h h a nej.
/
c.id
/
c.id
a nej.
h
.id/
ac nej.
h
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
.id/
id/
ac nej.
ry.u
libra / / : p htt
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
.id/
h
/
/ c.id a . j ne
d ac.i . j e n
j.ac e n u ry.
ry.u ry.u a a r r b b ://li ://li 62 4.3ht Analisis Hubungan........................................................................... http http
ibra l / / : tp
h
4.3.1 Perbedaan Tekanan Darah Sebelum dan Sesudah................ 62
d/ ac.i . j e n
u ary. r b i l tp://
d/
d/
.un
/
c.id
i c.i 4.3.2 Perbedaan 63 .ac. ej.a Peningkatan Tekanan Darah ej...............................
j.a .une
.un
ary ary rary 4.3.3 /libr Hubungan Shift Kerja dengan /librStres Kerja............................/lib68
:/ :/ ttp:/ 69 http 4.3.4 Hubungan Stres dengan http Peningkatan Tekanan Darahh......... nej
ry.u a r b i l tp://
BAB 5. KESIMPULAN DAN SARAN ........................................................ / /
id/ .ac.
id .ac.
h
70
id .ac.
.id/
c ej ej 5.1 Kesimpulan....................................................................................... 70 unej.a n n u u . . . rary rary rary b b b i i i l l l 5.2 Saran ................................................................................................. 70 / / / / / / : : : http http http
h
DAFTAR PUSTAKA
y.u
rar b i l / / tp:
tp
.id/
ac nej.
ac nej.
/ .idLAMPIRAN
ht
ej.a n u . ary
r
.u
ry.u
libra / / : p tt
/ c.id a . j ne
ry.u a r b i l tp://
y.u
rar ://lib
ry.u
ibra p://l
ry.u
y.u
ry.u
ac nej.
/
c.id
ac nej.
h
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
p httxvi a nej.
h
libra / / : p tt
y.u
rar ://lib
ht
.id/
h
.id/
r ibra l / / : tp
ac nej.
.id/
ry.u
ac nej.
h
libra / / : p tt
h
.id/
/ c.id
ac. nej.
ac nej.
libra / / : p tt
h
a nej.
libr
.id/
ac nej.
/
ej.a n u . ary
h
.id/
ry.u
h c.id
:// http
htt
libra / / : p tt
y.u
id/
ac nej.
h
ac nej.
.id/
j.ac e n .u
://lib http
/ c.id a . j ne
ht
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
rary
r
.id/
rary b i l / / tp:
y
r ibra l / / : http
ej.a n u . ary
h
.id/
j.ac e n u .
/ c.id
://lib http
libra / / : p tt
h
.id/
y.u
ac nej.
ry.u
ry
libra / / : p tt
ac nej.
r ibra l / / : tp
.id/
j.ac .une
h
.id/
/ c.id
lib tp://
.id/
ry.u
libra / / : p tt
h
j.ac e n u . rary b i l / :/
tp
.id/
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
j.ac e n u ry.
/
c.id
ry.u
libra / / : p tt
/
h
/
d ac.i . j e n
.u
c.id
ej.a n u . ary
ac. nej.
h
rary b i l / :/ DAFTAR http TABEL
ibra l / / : tp
ht
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
id/
ry.u
libra / / : p htt .id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
/ c.id a . j ne
y.u
rar ://lib
http / c.id
h /
c.id
ej.a n u . ary
a Halaman .unej. ry ibr Hipertensi ............................................................................. ibr ib19ra l l l / / / 2.1 Klasifikasi / / / : : : http http http 3.1
/ c.id
Jumlah Sampel Setiap Shift (Pagi, siang dan malam).............................
/ c.id
/ c.id
h
33
d/
.i .a jDefinisi j.a j.ac e e e 3.2 Variabel Penelitian, Operasional, Kategori, Teknik Pengambilan n n n ry.u ..................................................................................... ry.u ry.u a a a Data, Skala Data 34 r r r b b b i i i ://l ://l ://l http http http
a nej.
ry.u a r b i l tp://
3.3
Data Primer dan Sumber Data Primer ....................................................
40
/ / / / 40 c.id3.4 Data Sekunder dan Sumber c.id Data Sekunder............................................ c.id c.id a a a a . . . . j j j j .une .une .une .une y y y y r r r r a a a a r r r 3.5 Analisis libr ://libData Penelitian.......................................................................... ://lib ://lib45 p p p tp:// t t t t t t h h h
tp
4.1
d/ ac.i
Distribusi Responden Berdasarkan Umur ..............................................
/ c.id
4.4
d/ ac.i
Umur dengan Selisih Tekanan Darah Diastolik .....................................
id/ .ac.
d/ ac.i
h
47
d/ ac.i
id/
. j.a Darah Sistolik.................................................... j. j.ac 4.2 Umur dengan Tekanan 47 e e e n n n u u u . . . rary rary rary b b b i i i l l l / / / :/ :/ :/ 4.3 Umur http dengan Tekanan Darah Diastolik http ................................................. http 48
nej. u . y rar ://lib
h
h
48
d/ ac.i . . j j j e e e 4.5 Umur denganySelisih 49 y.un un .un Tekanan Darah Diastolik y...................................... r r r a a r r ib ib ibra l l l / / / / / / : : : 4.6 Distribusi Menurut Masa Kerja .............................................................. http http http 49
h
Masa Kerja dengan Tekanan 50 / / d4.7 id/ Darah Sistolik .......................................... id/ . . c c c.id a a a . . . j j j e e e y.un Tekanan Darah Diastolik y.un y.un 4.8 Masa Kerja dengan ........................................ 50 r r r a a a r r r /lib /lib /lib ttp:/ ttp:/ ttp:/ h h h 4.9 Masa Kerja dengan Selisih Tekanan Darah Sistolik............................... 51
h
/ / / / 51 c.id4.10 Masa Kerja dengan Selisih c.id Tekanan Darah Diastolikj............................ c.id c.id a a a a . . . . j j j .une .une .une .une y y y y r r r r a a a a rResponden Menurut Status Merokok..................................... r r 4.11 Distribusi 52 libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t t t t h h h
h
ej. n u . ary
libr tp://
rary b i l / / tp:
.u
ac.i nej.
4.12 Jumlah Batang Rokok yang Dihisap Responden yang Merokok ...........
52
/ / / / c.id4.13 Merokok dengan Tekanan c.idDarah Sistolik .............................................. c.id c.id 53 a a a a . . . . j j j j .une .une .une .une y y y y r r r r a a a a r r r libr ://lib ://lib ://lib p p p tp:// t t t xvii t t t h h h / c.id
a nej.
a nej.
/
c.id
/
c.id
a nej.
.id/
ac nej.
h
.id/
.id/
ac nej.
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
.id/
id/
ac nej.
ry.u
libra / / : p htt
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
h
.id/
h
/
/ c.id a . j ne
d ac.i . j e n
j.ac e n u ry.
ry.u ry.u a a r r b b /li ://li ttp:/ 4.14 Merokok dengan Tekanan DarahhDiastolik............................................ ht http 53
ibra l / / : tp
4.15 Merokok dengan Selisih Tekanan Darah Sistolik .................................. / / /
53
4.16 Merokok dengan ry.u Selisih Tekanan Darah Diastolik ry.u ................................ ibra ibra
54 ry
h h Masa Tubuh ............................. h 4.17 Distribusi Responden Menurut Indeks
55
d ac.i . j e n
u ary. r b i l tp://
d ac.i . j e n
d ac.i . j e n
/l ttp:/
/l ttp:/
h /
c.id
a /libr / : p t t
j.a .une
h
/ / / / Indeks Masa Tubuh dengan 56 .id4.18 c.id Tekanan Darah Sistolik j............................ c.id c.id a a a . . . j j e e e y.un dengan Tekanan Darah y.un y.un r r r a a a 4.19 Indeks Masa Tubuh Diastolik.......................... 56 r r r ://lib ://lib ://lib http http http
h
/ / / / 57 c.id4.21 Masa Tubuh denganj.aSelisih c.id Tekanan Darah Diastolik.......................... c.id c.id a a a . . . j j j .une .une .une .une y y y y r r r r a a a a r r r 4.22 Gangguan libr ://lib Tidur Pada Responden .......................................................... ://lib ://lib58 p p p tp:// t t t t t t h h h
h
ac nej.
ry.u a r b i l tp://
tp
4.20 Indeks Masa Tubuh dengan Selisih Tekanan Darah Sistolik ................
4.23 Perasaan Lemas dan Lelah Pada Responden ..........................................
d/ ac.i
/ c.id
56
58
d/ ac.i
id/
. j.a Pada Responden ............................................... j. j.ac 4.24 Nafsu Makan Menurun 59 e e e n n n u u u . . . rary rary rary b b b i i i l l l / / / :/ Perut Pada Responden........................................................... :/ :/ 4.25 Gangguan http http http 59
nej. u . y rar ://lib
4.26 Tingkatan Stres Kerja Pada Responden..................................................
d/ ac.i
id/ .ac.
d/ ac.i
h
61
d/ ac.i . . j j j e e e 4.27 Stres dengan y Tekanan 61 y.un .un Darah Sistolik dan Diastolik............................... y.un r r r a a r r ib ib ibra l l l / / / / / / : : : 4.28 Distribusi Tekanan Darah Responden http http .................................................... http 62
h
Distribusi Tekanan DarahdSitolik dan Diastolik Respondend.................. 62 / / d4.29 i / i / . . c c c.id a a a . . . j j j e e ne y.uSebelum y.un y.un 4.30 Tekanan Darah dan Sesudah Kerja.......................................... 63 r r r a a a r r r /lib /lib /lib ttp:/ ttp:/ ttp:/ h h h 4.31 Perbedaan Peningkatan Tekanan Darah Shift Pagi, Siang, dan Malam.. 63
h
/ / / id/ ......... 64 c.id4.32 Perbedaan Tekanan jDarah c.idSistolik Shift Pagi, Siang, jdan c.Malam c.id a a a a . . . . j j .une .une .une .une y y y y r r r r a a a a rTekanan Darah Diastolik Shift r Siang, dan Malam....... /lib64r 4.33 Perbedaan Pagi, libr ://lib ://lib :/ p p tp:// t t t t h h http
h
ej. n u . ary
libr tp://
rary b i l / / tp:
tp
.u
ac.i nej.
y.u
rar ://lib
ac nej.
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
/ c.id
.id/
/
c.id
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
tp htxviii a nej.
.id/
y.u
rar ://lib
ht a nej.
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
68
.u 4.36 Hubungan a ry.udengan Peningkatan Tekanan rStres raryDarah............................
69 ry
h
ry.u
ac nej.
rary b i l / / ttp:
.id/
ry.u
y.u
r ibra l / / : tp
/ c.id
r
y
.id/ ry.u
libra / / : p tt
/ c.id a . j ne
ry.u
ibra p://l
y.u
ry.u
y.u
ry.u
ac nej.
/
c.id
ac nej.
h
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
p httxix a nej.
h
libra / / : p tt
y.u
rar ://lib
ht
.id/
h
.id/
r ibra l / / : tp
ac nej.
.id/
ry.u
ac nej.
h
libra / / : p tt
h
.id/
/ c.id
ac. nej.
ac nej.
libra / / : p tt
h
a nej.
libr
.id/
ac nej.
/
ej.a n u . ary
h
.id/
ry.u
h c.id
:// http
htt
libra / / : p tt
y.u
id/
ac nej.
h
ac nej.
.id/
j.ac e n .u
://lib http
/ c.id a . j ne
ht
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
rary
r
h
.id/
j.ac e n u .
/ c.id
://lib http
libra / / : p tt
h
r ibra l / / : http
ej.a n u . ary
ac nej.
ry.u
ry
libra / / : p tt
ac nej.
h .id/
j.ac .une
.id/
ht
ibr
://l http
h
.id/
. j.ac e n u ary.
.id/
ac nej.
libra / / : p tt
h id/
j.ac .une
h
.id/
/
c.id
j.a .une
a /libr / : p t t
.id/
ac nej.
h
h
.id/
libra / / : p tt
ry.u a r b i l tp://
tp
/lib ttp:/
.id/
ej.a n u . ary
rar ://lib
/ c.id a . j ne
d ac.i . j e n
h
.u
/
d ac.i . j e n
d ac.i . j e n
h
rary b i l / / tp:
h
4.35 Distribusi Stres Pada Shift Kerja ............................................................ / / /
h
j.ac e n u . rary b i l / :/
lib tp://
ry.u
libra / / : p tt
h
.id/
/lib ttp:/
y.u
ac. nej.
ry.u ry.u a a r r b b i ://li p://l .............................................. 4.34 Hubungan Shift Kerja dengan Stres ht httKerja http 68
ry.u a r b i l tp://
rar b i l / / tp:
id/
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
d ac.i . j e n
ac nej.
.id/
ac nej.
ibra l / / : tp
u ary. r b i l tp://
tp
.id/
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/ ht
nej
ry.u a r b i l tp://
y.u
rar b i l / / tp:
/
id/ .ac.
ac nej.
ry.u
nej
/ c.id
ej.a n u . ary
id .ac.
h /
c.id
j.a .une
Halaman
rary b i l / / ttp:
ry.u
y.u
r ibra l / / : tp
r
y
.id/ ry.u
libra / / : p tt
/ c.id a . j ne
ry.u
ibra p://l
ry.u
y.u
ry.u
ac nej.
/
c.id
ac nej.
h
.id/
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
p httxx a nej.
h
libra / / : p tt
y.u
rar ://lib
ht
.id/
h
.id/
r ibra l / / : tp
ac nej.
.id/
ry.u
ac nej.
h
libra / / : p tt
h
.id/
/ c.id
ac. nej.
ac nej.
libra / / : p tt
h
a nej.
libr
.id/
ac nej.
/
ej.a n u . ary
h
.id/
ry.u
h c.id
:// http
htt
libra / / : p tt
y.u
id/
ac nej.
h
ac nej.
.id/
j.ac e n .u
://lib http
/ c.id a . j ne
ht
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
rary
r
h
.id/
j.ac e n u .
/ c.id
://lib http
libra / / : p tt
h
r ibra l / / : http
ej.a n u . ary
ac nej.
ry.u
ry
libra / / : p tt
ac nej.
h .id/
j.ac .une
.id/
ht
ibr
://l http
h
.id/
id/
. j.ac e n u ary.
.id/
ac nej.
libra / / : p tt
h
40
id .ac.
j .une
.id/
/ c.id
y.u
y.u
http
h
.id/
ej.a n u . ary
rar ://lib
/ c.id a . j ne
rar ://lib
Bagan Alur Penelitian............................................................................. / /
libra / / : p tt
ry.u a r b i l tp://
tp
3.1
h
.u
h
/
/
h
rary b i l / / tp:
h
ary Kerangka ibr Teori .................................................................................... ibr ibr28 l l l / / / / / / : : : ttp http http 2.2 hKerangka Konseptual ............................................................................. 29
2.1
j.ac e n u . rary b i l / :/
lib tp://
ry.u
d ac.i . j e n
c.id
ej.a n u . ary
ac. nej.
libra / / : p tt
ry.u a r b ://li DAFTAR httpGAMBAR
ibra l / / : tp
c.id
id/
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
y.u
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
tp
.id/
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/ ht /
/ c.id
rary b i l / / :
.u
y.u
rar b i l / / tp:
tp
a nej.
j.ac e n u . rary b i l / :/
.id/
tp
Pertamina
.id Tambang Minyak Indonesia .id : Perusahaan j.ac j.ac
/
min
: Minimum
Max
: Maksimum
Sd
:Standar Deviasi
IMT
: Indeks.iMassa d/ Tubuh
ac nej.
r ibra l / / : tp
ej.a n u . ary
rary
/ c.id
a nej.
libr
ac. nej.
ry.u
h
ry.u
libra / / : p tt
ac nej.
ac nej.
h
.id/
.id/
y.u
rar ://lib
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
p httxxi /
.id/
h
.id/
c.id
ac nej.
.id/
ry.u
h
a nej.
h
libra / / : p tt
ac nej.
libra / / : p tt
ht
/
ej.a n u . ary
.id/
ac nej.
y.u
h
h
.id/
r ibra l / / : tp
y.u
id/
ry.u
ac nej.
/ c.id a . j ne
c.id
:// http
ibra p://l
h
h
r ibra l / / : tp
htt
.id/
h
j.ac e n .u
://lib http
ry.u
ry.u
ry.u
ht
.id/
libra / / : p tt
ac nej.
libra / / : p tt
.id/
ac nej.
libra / / : p tt
h .id/
y
h
y.u
ibr
.id/
/ c.id
ac nej.
id/
j.ac e n u .
r ibra l / / : http
h
. j.ac e n u ary.
://l http
:// http
.id/ .id/ c c a a . . j j SKRT : Survei Kesehatan Rumah Tangga .une .une y y r r a a r r WHO : World Health Organization ://lib ://lib p p t t t t h h
/ c.id a . j ne
rar ://lib
h d/
.une
r
ac nej.
y.u
rar ://lib
/
.une
:// http
://lib http
ry.u a r b i l tp://
/ c.id a . j ne
http
: Bahan Bakar Minyak
.id/
.u
/
d ac.i . j e n
BBM
ht
r
h
a a ac.i . . . j j j e e e n JNC on Detection, Evaluation and ary.un y.un: Joint National Committee y.u r r a a r r /lib /lib /libr / / / : : : p p p t t t Treatment Of High ht ht Blood Pressure ht
y.u
ej.a n u . ary
rary b i l / / tp:
h
/ : Stasiun id/ c.idPengisian Bahan Bakar untukc.Umum
SPBU
/ c.id
lib tp://
ry.u
mmHglibrary : Mili Meter Air Raksa library
/ c.id a . j ne
ac. nej.
libra / / : p tt
ry.u a r b ://li DAFTAR http SINGKATAN
ibra l / / : tp
c.id
id/
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
y.u
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
tp
.id/
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/ ht /
α ≈ + / n u . rary b i l ≥ / / tp: = % H/ c.idP 0 a . j .une y r N a ibr
l tp://
j.ac e n u . rary b i l / :/
://l
.u
ht
r ibra l / / : tp
ej.a n u . ary
j.ac e n u .
r ibra l / / : tp
.id/
ry.u
ibra p://l
ac. nej.
ry.u
libra / / : p tt
ry.u
y.u
ry.u
libra / / : p tt
ac nej.
.id/
/
c.id
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
tp htxxii a nej.
ac nej.
h
.id/
y.u
rar ://lib
ht
h
h
.id/
r ibra l / / : tp
.id/
.id/
ac nej.
libra / / : p tt
ac nej.
ac nej.
h
h
.id/
h
.id/
ac nej.
/
ej.a n u . ary
libr
:// http
.id/
ry.u
h c.id
j.ac e n .u
htt
libra / / : p tt
y.u
id/
ry.u
ht /
c.id
a nej.
h
/ c.id a . j ne
ht
rary
h
h
.id/
ac nej.
libra / / : p tt
/ c.id
://l
://lib http
h
a nej.
://lib http
y
h
y.u
/
c.id
j.a .une
http
.id/
ac nej.
/ c.id a . j ne
rar ://lib
h
rary
r
://lib http
r ibra l / / : http
r
ac nej.
y.u
rar ://lib
/ c.id
/ c.id
://lib http
ry.u a r b i l tp://
/ c.id a . j ne
http
ej.a n u . ary
.id/
ac nej.
.id/
rary b i l / / tp:
h
/
d ac.i . j e n
http
y.u
r
h
://l
http
.id/
ej.a n u . ary
ry.u
: per, atau : kurang dari / / / c.iddengan c.id c.id : kurang dari atauj.sama a a a . . j j e e e : lebih dari y.un y.un y.un r r r a a a r r r : lebih ://libdari atau sama dengan ttp://lib ://lib http h h:ttpsama dengan : persen : hipotesis nihil .id/ .id/ .id/ c c c a a a . . . j j j : p-value; menunjukkan hasil analisis berdasarkan uji statistik .une .une .une y y y r r r : jumlah a a a ibr ibr ibr
/ c.id
lib tp://
tp
/ c.id a . j e : alfa, taraf signifikansi y.un r a r : setara dengan ://lib h:ttpditambah
ac. nej.
libra / / : p tt
ry.u a r b ://li DAFTAR http NOTASI
ibra l / / : tp
c.id
id/
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
y.u
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
tp
.id/
ac nej.
h .id/
ac nej.
.id/
.u
rary b i l / / tp:
ac nej.
ry.u
htt
ibra p://l
.id/ ht
nej
ry.u a r b i l tp://
y.u
rar b i l / / tp:
/
B. C.
Lembar Kuesioner
A.
id/ .ac.
D. E.
ac nej.
.idF./ G.
ra
.u
r
.id/
rary b i l / / tp:
.u
ry.u
ibra p://l
y.u
ry.u
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
.id/
ry.u
libra / / : p tt
ac nej.
.id/
y.u
rar ://lib
/
c.id
ac nej.
h
.id/
ac nej.
y.u
r ibra l / / : tp
tp htxxiii a nej.
.id/
h
.id/
ac nej.
ac nej.
h
.id/
h
.id/
/ c.id
ry.u
libra / / : p tt
ry.u
ht a nej.
ac. nej.
ac nej.
libra / / : p tt
h
h
h
.id/
ac nej.
/
ej.a n u . ary
libr
:// http
htt
libra / / : p tt
h
id/
ry.u
ry.u a r b i l tp://
rar ://lib
rary
h
y.u
c.id
j.ac e n .u
://lib http
/ c.id a . j ne
ht
.id/
/ c.id a . j ne
r ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
libra / / : p tt
h
.id/
j.ac e n u .
y
r
ac nej.
libra / / : p tt
h
/ c.id
://lib http
ac nej.
ry.u
ry
libra / / : p tt
r ibra l / / : http
ej.a n u . ary
h .id/
j.ac .une
.id/
ht
ibr
://l http
h
y.u
id/
. j.ac e n u ary.
.id/
ry Perusahaan Gambaran Umum ibra
r ibra l / / : tp
h
.id/
ac nej.
/
c.id
rary
h
ac nej.
h j.a .une
://lib http
rary b i l / / ttp:
://l
y.u
rar ://lib
j.ac .une
.id/
Surat Ijin Penelitian
/ c.id
lib tp://
ej.a n u . ary
.id/
h Dokumentasi Penelitian
/ c.id a . j ne
http
r
://lib http
/lib ttp:/
h
/ c.id
ac nej.
.id/
ej.a n u . ary
h /
/
http
j.ac e n u . rary b i l / :/
tp
Output SPSSry.u
ry.u
d ac.i . j e n
c.id
ej.a Pengantar Kuesioner n u . ry ibra l / / : Lembar http Persetujuan
ac. nej.
libra / / : p tt
ry.u a r b i p://l DAFTAR httLAMPIRAN
ibra l / / : tp
c.id
id/
ry.u
libra / / : p htt
j.ac e n u ry.
y.u
ej.a n u . ry ibra l / / : tp
.id/
ac nej.
.id/
ac nej.
r ibra l / / : tp
tp
.id/
ac nej.
ht /
c.id
a nej.
h .id/
ac nej.
