HUBUNGAN ETNIK
MAHYUDDIN KHALID
[email protected]
Hasil Pembelajaran
1.1
1.2
1.3 KANDUNGAN BAB 1 1.4
1.5
• Mendefinisikan dan membincangkan konsep asas hubungan etnik • Membezakan konsep perpaduan dan integrasi kaum • Mengenalpasti tahap hubungan etnik • Menjelaskan komposisi etnik di Malaysia • Menjelaskan Islam meraikan kepelbagaian etnik
HUBUNGAN ETNIK
PENGENALAN
2
1.6
eMKAY
1
HUBUNGAN ETNIK
RAS & ETNIK
RAS
ETNIK
ETNISITI
ETNOSENTRISME PREJUDIS
HUBUNGAN ETNIK
INDIVIDU
STREOTAIP
RASISME
DISKRIMINASI
3
RAS & ETNIK
Kelompok manusia yang ditentukan melalui perbezaan ciri-ciri budaya seperti adat resam, pakaian, bahasa, kegiatan ekonomi dan sebagainya
ETNISITI Rasa kekitaan sesuatu kumpulan etnik tertentu kerana anggotanya merasa disatukan dengan satu sejarah, nilai, sikap dan tingkahlaku yang sama
ETNOSENTRISME
HUBUNGAN ETNIK
ETNIK
4
Kepercayaan atau rasa bangga di kalangan anggota sesebuah etnik bahawa budaya dan etnik mereka jauh lebih baik dan hebat daripada kelompok lain.
eMKAY
2
HUBUNGAN ETNIK
RAS & ETNIK
Kelompok manusia yang ditentukan melalui ciri-ciri fizikal
RASISME Pandangan, pemikiran atau kepercayaan negatif oleh sesuatu kelompok sosial terhadap sesuatu kelompok lainberdasarkan ciri-ciri fizikal atau ras semata-mata.
2 Tahap Ras Individu : Kepercayaan & sikap individu
HUBUNGAN ETNIK
RAS
5
Institusi : Melibatkan dasar & pelaksanaan yg bersifat diskriminasi
PERASAAN & PEMIKIRAN
eMKAY
STEREOTAIP
• Pandangan negatif mengenai ahli atau kelompok etnik lain • Lazimnya tidak berasaskan maklumat yang tepat dan biasanya tidak diluahkan secara terbuka • Tidak berasaskan fakta yang jelas, tepat, dan mencukupi • Prejudis yang kuat sukar diubah walaupun dengan fakta yang kukuh. • Apabila prejudis disuarakan, prejudis menjadi stereotaip
• Kenyataan umum yang negatif terhadap sesuatu kumpulan etnik • Gambaran berlebihlebihan tentang perlakuan baik atau buruk sesuatu kumpulan etnik • Kesan: • pandang rendah -> bataskan interaksi -> semangat perkauman
DISKRIMINASI • Perbuatan membandingbezakan seseorang individu atau sesuatu kelompok etnik lain berasaskan ciri-ciri etnik semata-mata • Manifestasi prasangka yg wujud dlm kalangan kumpulan etnik dan mudah berlaku apabila wujud prejudis & stereotaip dlm sesebuah masyarakat • Manifestasi: • Mengelakkan diri daripada etnik yang diprasangka • Pembersihan etnik (ethnic cleansing)
HUBUNGAN ETNIK
PREJUDIS
6
3
HUBUNGAN ETNIK
BANGSA • Jenis manusia daripada satu asal keturunan • Kumpulan manusia dalam satu ikatan ketatanegaraan
MASYARAKAT • Kumpulan manusia yang hidup bersama di sesuatu tempat dengan aturan dan cara tertentu (Kamus Dewan) • Kebudayaan tidak wujud tanpa adanya masyarakat • Proses mewariskan budaya: generasi yang menurunkan budaya, dan generasi yang menerima budaya.
MASYARAKAT MALAYSIA ≠ BANGSA MALAYSIA
• Masyarakat Malaysia • Kelompok manusia yang hidup di Malaysia (konsep payung) • Bangsa Malaysia • Bangsa idaman berteraskan hubungan kaum yang harmonis (seperti dalam Wawasan 2020)
HUBUNGAN ETNIK
MASYARAKAT & BANGSA
7
Berkelompok Berkebudayaan Mengalami perubahan Berinteraksi
HUBUNGAN ETNIK
CIRI-CIRI MASYARAKAT
Kepimpinan Stratifikasi sosial
eMKAY
8
4
HUBUNGAN ETNIK
Kelas
• Kedudukan seseorang dalam masyarakat berdasarkan pemilikan harta atau kekayaan
Status
• Jangkaan peranan yang dimainkan oleh individu dalam masyarakat seperti penerimaan gelaran Dato’, Haji dan Lebai.
Kasta
• Kelas sosial yang keahliannya ditentukan hanya melalui kelahiran dan dalam hidupnya tidak berlaku mobiliti sosial.
HUBUNGAN ETNIK
3 STRATIFIKASI SOSIAL
9
KEPERLUAN MENGKAJI MASYARAKAT • Perlakuan seseorang berkaitan dengan masyarakatnya. • Seseorang itu dicermin dan mencerminkan masyarakatnya. Memahami cara hidup bermasyarakat • Pemahaman yang tepat terhadap masyarakat membolehkan individu itu bertingkahlaku dan menyesuaikan diri mengikut kehendak masyarakat setempat. Memahami budaya dan masyarakat lain • Tidak akan mengalami satu kejutan budaya, tetapi lebih bersedia menghadapi perbezaan yang wujud.
HUBUNGAN ETNIK
Manusia hidup bermasyarakat
Memupuk kerjasama di antara masyarakat • Perhubungan merangkumi masyarakat dunia keseluruhannya. • Dapat mengatasi isu-isu global seperti pencemaran, teknologi, perlumbaan senjata dan sebagainya.
eMKAY
10
5
HUBUNGAN ETNIK
Budhi Kecergasan akal fikiran
Takrifan Budaya Cara hidup orang ramai termasuk pemikiran, nilai kepercayaan, pandangan dan tabiat berfikir serta cara perlakuan manusia yang menggerakkan jiwa.
HUBUNGAN ETNIK
KONSEP BUDAYA
Daya Kekuatan kuasa, tenaga dan pengaruh
11
eMKAY
Budaya kebendaan
• Peralatan dan kelengkapan hidup seperti rumah, kereta, perahu, senjata dan sebagainya.
Budaya bukan kebendaan
• Kepercayaan, adat istiadat dan undangundang contohnya adat istiadat yang berbeza-beza dalam perkahwinan.
HUBUNGAN ETNIK
JENIS BUDAYA
12
6
HUBUNGAN ETNIK
• Adat resam juga mustahak sebagai petunjuk jalan bagi seseorang dalam mengendalikan hidup ADAT RESAM bermasyarakat dan berbudaya.
BAHASA • Bahasa juga penting sebagai alat komunikasi.
HUBUNGAN ETNIK
PEMBENTUKAN BUDAYA MELAYU
AGAMA
• Faktor agama paling penting kerana agamalah dasar tanggapan terhadap alam sekitar dari segi sosial dan fizikal.
13
Membina imej negara ke arah mewujudkan keperibadian dan identiti.
Memupuk kesedaran kebangsaan dan kenegaraan berasaskan ciri-ciri kerohanian, kemanusiaan, spiritual dan mental.
eMKAY
HUBUNGAN ETNIK
PERANAN UTAMA PEMBENTUKAN BUDAYA
14
7
HUBUNGAN ETNIK
Dipelajari
• Budaya tidak lahir secara langsung tetapi perlu dipelajari dan melibatkan banyak unsur seperti asimilasi dan adaptasi.
Dikongsi
• Setiap perlakuan/ budaya itu diamal dan didokong oleh sekumpulan manusia. • Tanpa perkongsian, ia hanya menjadi perlakuan individu dan bukannya perlakuan masyarakat.
Sejagat
Diwarisi
• Kebudayaan itu wujud dalam semua kelompok manusia. • Namun ia berbeza antara masyarakat kerana pengaruh alam, pengaruh luar dan tahap penyesuaian anggota.
• Budaya itu diwarisi dari satu generasi ke satu generasi berikutnya. • Budaya yang diamalkan hari ini adalah lanjutan daripada budaya terdahulu.
HUBUNGAN ETNIK
CIRI-CIRI BUDAYA
15
Berubah
• Tidak ada budaya yang wujud dari dahulu hingga sekarang tidak mengalami perubahan. • Perubahan ini dikaji daripada perubahan bentuk, ciri dan proses yang berlaku.
Perlambangan
• Budaya boleh ditunjukkan dalam bentuk perlambangan seperti logo, bendera, ukiran dll.
Pandangan Semesta
eMKAY
• Pandangan semesta ialah bagaimana manusia memberikan tafsiran terhadap keadaan alam sekeliling ke dalam kehidupan seharian. • Ia timbul kerana manusia mempunyai pertalian yang rapat dengan alam sekitar.
HUBUNGAN ETNIK
CIRI-CIRI BUDAYA
16
8
HUBUNGAN ETNIK
Agenagen sosialisasi
Tahap pendidikan
Nilai keutamaan
PEMBELAJARAN
HUBUNGAN ETNIK
FAKTOR MEMPENGARUHI PEMBELAJARAN
17
Umur seseorang
Pertambahan anggota masyarakat Perubahan alam sekitar
Pertambahan keperluan dan keinginan
Konflik yang berlaku
Penemuan dan penciptaan teknologi Pertembungan budaya
eMKAY
HUBUNGAN ETNIK
FAKTOR PERUBAHAN BUDAYA
18
9
HUBUNGAN ETNIK
Memenuhi keperluan hidup
Panduan bertingkahlaku
Galakan manusia mencipta
Alat penyatuan dan pengenalan identiti
Mengatur hubungan manusia
HUBUNGAN ETNIK
FUNGSI BUDAYA DALAM KEHIDUPAN
19
PERPADUAN & INTEGRASI • Satu proses yang menyatupadukan seluruh masyarakat dan negara supaya setiap anggota masyarakat dapat membentuk satu identiti dan nilai bersama serta perasaan cinta dan banggakan tanah air INTEGRASI • Satu proses bagi mewujudkan satu identiti nasional di kalangan kumpulan yang terpisah dari segi kebudayaan, sosial dan lokasi dalam sesebuah unit politik
HUBUNGAN ETNIK
PERPADUAN
20
eMKAY
10
HUBUNGAN ETNIK
• Proses menyatupadukan berbagai-bagai kumpulan yang mempunyai perbezaan kebudayaan dan sosial ke dalam satu sistem wilayah bagi mewujudkan identiti nasional.
Integrasi nasional di Malaysia bermatlamatkan: • Mengurangkan perbezaan psikologi di antara penduduk dalam wilayah yang berkenaan. • Mengatasi masalah perbezaan geografi dengan merapatkan perhubungan dan interaksi supaya wujud persefahaman antara penduduk dan suku kaum yang ada. • Mewujudkan identiti bersama iaitu simbol kesetiaan dan komitmen terhadap konsep Nasionalisme Malaysia
INTEGRASI WILAYAH INTEGRASI
NASIONAL
INTEGRASI
SOSIAL INTEGRASI EKONOMI INTEGRASI PENDIDIKAN INTEGRASI KEBUDAYAAN INTEGRASI POLITIK
eMKAY
Mengurangkan jurang ekonomi dan sosial antara wilayah maju dan mundur Usaha menyatupadukan rakyat melalui program sosial-sukan,perumahan Usaha mengurangkan jurang perbezaan ekonomi antara kumpulan etnik Mewujudkan satu sistem pendidikan yang bercorak kebangsaan dan sempurna
21
HUBUNGAN ETNIK
Integrasi nasional
HUBUNGAN ETNIK
INTEGRASI NASIONAL
Usaha membentuk satu kebudayaan kebangsaan Usaha menyatukan rakyat melalui kerjasama dan pembahagian kuasa politik
11
HUBUNGAN ETNIK
Amalgamasi Asimilasi Akulturasi
• Percampuran membentuk kelompok baru. Kahwin campur • Minoriti terima budaya dominan • Minoriti menerima budaya majoriti, tanpa ubah budaya asal
Akomodasi
• Sedar perbezaan budaya. Hidup dengan harmoni
Segregasi
• Pemisahan antara etnik. Dasar apateid
HUBUNGAN ETNIK
TAHAP HUBUNGAN ETNIK
23
Hubungan yang bersifat pemisahan di antara etnik-etnik dalam sesebuah negara
Berlaku atas dasar agama, ras, kebudayaan, dan ciri etnik lain
Pemisahan berlaku dalam beberapa keadaan seperti tempat tinggal, sistem persekolahan, pengangkutan dan kemudahan awam Ia didasari oleh undang-undang ataupun tidak seperti Dasar Apartheid di Afrika Selatan.
eMKAY
HUBUNGAN ETNIK
SEGREGASI
24
12
HUBUNGAN ETNIK
Satu proses di mana etnik menyedari norma dan nilai mereka antara satu sama lain, namun mereka tetap mempertahankan budaya hidup masing-masing Satu keadaan atau proses apabila kelompok-kelompok yg berkonflik bersetuju untuk menghentikan / mengelakkan konflik dengan mengadakan interaksi secara aman damai Proses penyesuaian ini berlaku di Malaysia kerana setiap kumpulan etnik bebas mengamalkan budaya mereka dlm keadaan harmoni (kepelbagai bahasa, pengamalan agama & kepercayaan secara bebas bagi kelompok etnik)
HUBUNGAN ETNIK
AKOMODASI
25
Diwakili formula A+B+C = A+B+C
Satu proses penerimaan unsur kebudayaan di kalangan individu atau kelompok dari sesuatu kebudayaan lain yang berlainan. Berbeza dengan proses asimilasi, proses akulturasi tidak menyebabkan kehilangan identiti asal masyarakat yang menerima. Akulturasi lebih mudah dicapai melibatkan benda bersifat kebendaan dan yang mendatangkan manfaat. A+B+C = Abc+Bac+Cab Contoh: Tali leher, angpau, makanan, dan hiburan
eMKAY
HUBUNGAN ETNIK
AKULTURASI
26
13
HUBUNGAN ETNIK
Asimilasi
Satu proses yg berlaku apabila mana-mana kelompok berfikir, berperasaan secara berlainan, menjadi satu dlm kesatuan sosial serta budaya yg sama. Asimilasi mutlak atau sempurna menyebabkan berlakunya penghapusan penuh perbezaan dari segi kebudayaan & identiti
HUBUNGAN ETNIK
Proses percantuman dan penyatuan di antara etnik yang berlainan budaya sehingga membentuk satu kelompok dengan kebudayaan dan identiti yang sama.
Ia berkaitan dengan penyerapan sehala individu ke dalam etnik yang lain.
27
Faktor menyebabkan berlakunya Asimilasi: Etnik yang berbeza budaya.
Individu di dalam atau di antara etnik sering berinteraksi.
Interaksi berlaku dalam tempoh yang lama.
Ia diwakili oleh formula : A+B+C=A
Kejayaan Asimilasi:
Kegagalan Asimilasi
• Kesanggupan etnik minoriti menghilangkan identiti mereka dan menerima identiti etnik lain. • Kesanggupan etnik majoriti menerima etnik lain. • Kelompok minoriti adalah kecil. • Terdapat banyak persamaan budaya antara etnik.
• Kurang pengetahuan kebudayaan sehingga menimbulkan perasaan takut terhadap budaya lain. • Timbul perasaan bahawa budaya sesuatu etnik lebih tinggi dari etnik lain. • Wujud perbezaan kepentingan antara etnik yang terlibat. • Penguasaan dalam sesuatu bidang khususnya oleh etnik minoriti.
HUBUNGAN ETNIK
KEJAYAAN & KEGAGALAN ASIMILASI
28
eMKAY
14
HUBUNGAN ETNIK
Ia menjangka semua kebudayaan boleh dicair dan dijadikan satu keseluruhan bersama. Ia merupakan satu proses yang terjadi apabila budaya atau ras bercampur untuk membentuk jenis-jenis budaya dan ras yang baru. Syarat: Kumpulan dominan membenarkan proses ini berlaku dan kumpulan minoriti sudi atau dipaksa berbuat demikian. Majoriti sanggup melepaskan hak istimewa mereka (jarang berlaku). Biasanya terjadi melalui perkahwinan campur antara etnik.
Diwakili oleh formula : A+B+C=D
HUBUNGAN ETNIK
AMALGAMASI
29
PLURALITI BUDAYA
Menerapkan pencapaian keseragaman dalam hal-hal yang penting kepada negara seluruhnya tetapi dalam masa yang sama setiap kaum dibenarkan mengekalkan ciri-ciri kebudayaannya tersendiri.
Kelebihan Pluraliti Budaya: Boleh menjadi satu ‘penghubung penstabil’ antara cara hidup lama dengan cara hidup baru.
Dapat mengelakkan sedikit sebanyak disorganisasi sosial dan peribadi yang mungkin timbul akibat kejutan budaya.
Diwakili oleh formula: A + B + C = (A + B + C)
eMKAY
HUBUNGAN ETNIK
Pluraliti Budaya
30
(A, B dan C) merujuk kepada budaya.
15
HUBUNGAN ETNIK
Masyarakat Pluraliti Gabungan dua atau lebih masyarakat yang hidup bersama dalam satu unit politik atau dalam satu kerajaan.
Ia wujud hasil dari pluraliti budaya dalam sesebuah negara
HUBUNGAN ETNIK
MASYARAKAT PLURALITI BARU
Masyarakat Pluraliti Baru Boleh Dikenali Melalui: Kepelbagaian budaya yang terdapat dalam kelompok besar manusia.
Lebih banyak keutamaan bangsa dalam politik.
Kewujudan unit politik yang dibentuk oleh budayabudaya masyarakat.
31
Pemerintahan Budaya & Politik Ekonomi
eMKAY
• Pemerintah dan yang diperintah ada yang berlainan bangsa • Hidup dalam komuniti yang berasingan.
• Nilai budaya dan politik yang dikongsi oleh komuniti yang berbeza melalui persetujuan kebangsaan.
• Kecenderungan untuk meramal konflik ekonomi dalam konteks bangsa.
Matlamat & Keinginan
• Bangsa-bangsa yang berbeza tetapi mempunyai keinginan yang sama seperti keamanan dan kesejahteraan.
Konflik
• Sedikit campur tangan pihak luar kadang-kala diperlukan bagi meleraikan konflik yang mungkin wujud di antara masyarakat pluraliti baru ini.
HUBUNGAN ETNIK
CIRI-CIRI MASYARAKAT PLURALITI BARU
32
16
HUBUNGAN ETNIK
KAUM
DESKRIPSI
Melayu
Ciri-Ciri
•Takrifan Melayu dalam Perkara 160,Perlembagaan Persekutuan: •Seorang yang menganuti agama Islam •Lazim bercakap Bahasa Melayu •Menurut adat istiadat Melayu •Kaum majoriti mewakili 55% penduduk Malaysia
Agama
•Mengamalkan agama Islam •Institusi agama : masjid dan surau, jabatan agama Islam dan Mahkamah Syariah
Budaya
•Menyambut perayaan Hari Raya Aidilfitri dan Aidiladha serta perayaan kebesaran Islam yang lain.
Ciri-Ciri
•Berhijrah ke Tanah Melayu bermula abad ke-15 hingga pertengahan abad ke-20 •Dikelaskan berdasarkan penggunaan dialek bahasa tertentu; Hokkien, Hakka, Kantonis dan lain-lain •Mewakili 25% penduduk Malaysia
Agama
•Lazim menganut agama Buddha dan Kristian •Institusi agama: Tokong dan wat, persatuan-persatuan agama Buddha
Cina
Budaya
HUBUNGAN ETNIK
KOMPOSISI MASYARAKAT MALAYSIA
33
•Menyambut perayaan Wesak, Tahun Baru Cina, Chap Goh Mei, Hari Krismas dan Opera Cina
KAUM
DESKRIPSI
India
Ciri-Ciri
•Berhijrah sewaktu penjajahan British dari Selatan India •Dikelaskan berdasarkan kepada etnik tertentu; Tamil,Telegu,Malayalee dan lain-lain •Mewakili 7% penduduk Malaysia
Agama
•Lazim menganut Agama, Hindu, Sikh , Kristian dan Islam •Institusi agama bagi agama Hindu ialah kuil serta Hindu Sangam dan bagi agama Sikh iaitu Gurdawa serta Majlis Gurdawa Malaysia
Budaya
•Mengamalkan perayaan Deepavali, Thaipusam, Ponggal bagi yang beragama Hindu serta Vaisakhi bagi yang beragama Sikh
Ciri-Ciri
•Terdiri dari beberapa etnik kecil seperti: •Sarawak:Iban,Bidayuh,Orang Ulu; •Sabah:Kadazandusun,Bajau,Murut •Mewakili 12% penduduk Malaysia
Agama
•Lazim menganut agama Islam dan Kristian serta kepercayaan animisme
Budaya
•Meraikan perayaan dan kebudayaan mengikut etnik seperti Hari Gawai dan Pesta Menuai atau Tadau Kaamatan dan juga perayaan-perayaan keagamaan seperti Hari Raya Aildilfitri dan Hari Krismas
Etnik Sabah dan Sarawak
eMKAY
HUBUNGAN ETNIK
KOMPOSISI MASYARAKAT MALAYSIA
34
17
HUBUNGAN ETNIK
Model masyarakat Islam Madinah • Masyarakat Madinah yang terdiri dari pelbagai suku kaum • Hidup dengan aman dan damai tanpa perbalahan kaum • Semangat Asabiyah telah digantikan dengan semangat ummah mengikut akidah Islam. • Hubungan persaudaraan mengatasi masalah perbezaan dari segi sosial dan ekonomi. Kedua-dua golongan bergaul dan bekerjasama untuk kebaikan agama Islam dan negara.
ARAB
• Bani Awf • Bani al-Harith • Bani Sa’idah • Bani Jusyam • Bani al-Najjar • Bani Amru • Bani Nabit • Bani Aws
YAHUDI
• Bani Tha’labah • Bani Jafnah • Bani Syutaybah • Bani Qaynuqa’ • Bani Quraizah
HUBUNGAN ETNIK
MASYARAKAT MAJMUK DARI PERSPEKTIF ISLAM
35
MASYARAKAT MAJMUK DARI PERSPEKTIF ISLAM
Wahai umat manusia! Sesungguhnya Kami telah menciptakan kamu dari lelaki dan perempuan, dan Kami telah menjadikan kamu berbagai bangsa dan bersuku puak, supaya kamu berkenal-kenalan (dan beramah mesra antara satu Dengan Yang lain). Sesungguhnya semulia-mulia kamu di sisi Allah ialah orang Yang lebih taqwanya di antara kamu, (bukan Yang lebih keturunan atau bangsanya). Sesungguhnya Allah Maha Mengetahui, lagi Maha mendalam pengetahuannya (akan keadaan dan amalan kamu).
Surah al-Rum: 22
HUBUNGAN ETNIK
Surah al-Hujurat:13
36 Dan di antara tanda-tanda Yang membuktikan kekuasaannya dan kebijaksanaanNya ialah kejadian langit dan bumi, dan perbezaan bahasa kamu dan warna kulit kamu. Sesungguhnya Yang demikian itu mengandungi keterangan-keterangan bagi orang-orang Yang berpengetahuan.
eMKAY
18
HUBUNGAN ETNIK
Ummah
• Pegangan majoriti yang salah • Surah al-Zukhruf :23
Ummah
• Qudwah yang berpengaruh • Surah al-Nahl :120
Ummah
• Golongan yang benar • Surah Ali Imran :114
Khayr Ummah
• Generasi terbaik • Surah Ali Imran :110
Ummatan Wasata
HUBUNGAN ETNIK
KONSEP UMAT
• Generasi adil • Surah Al-Baqarah :143
37 • Dalam aspek hubungan etnik; komuniti yang membentuk masyarakat yang penting dalam penyusunan masyarakat.
Kesimpulan
AKIDAH
SYARIAT
• Mengawal perilaku masyarakat
AKHLAK
eMKAY
• Mengikat hubungan semesta dengan Allah S.W.T
• Objektif dan natijah akidah dan syariat
HUBUNGAN ETNIK
ASAS MASYARAKAT ISLAM
38
19
HUBUNGAN ETNIK
• Huraikan: • Akulturasi. • Segregasi. • Amalgamasi. • Bincangkan TIGA (3) pendekatan konsep akomodasi yang wajar dijadikan panduan bagi menjamin keharmonian hubungan etnik di Malaysia dengan mengemukakan contoh yang relevan. • Bincangkan TIGA (3) aspek kebudayaan kaum Baba-Nyonya yang diterima daripada orang Melayu. • Bincangkan TIGA (3) ciri yang terdapat dalam sesuatu budaya sehingga membolehkan ia bertahan lama.
eMKAY
HUBUNGAN ETNIK
PENGUKUHAN
39
20
