Pauluswerk Overwin het kwade door het goede
be
t on
m
n i z
t e o
n ni
g
g n i
Jaargang 17 - Juni 2013 - nummer 2 Een nieuwe Pauluskerk 2 Mededeling aan de donateurs van de ‘Vrienden van de Pauluskerk’ 3 Schrijverscafé 3 Aandacht voor gezond lichaam , en gezonde geest 4 Op koers naar de nieuwe Pauluskerk 5
da
Barmhartigheid en wederkerigheid als basis voor de functies van de nieuwe kerk 6 Afscheid Westersingel 7 Islamavond in het kader van de Arabische lente 8
Pauluswerk
1
juni 2013
ad
we
rk
el
ij
ke
hu
lp
Een nieuwe Pauluskerk Als u dit leest, zijn we inmiddels verhuisd naar de nieuwe Pauluskerk. Jarenlang is daar door veel mensen, bezoekers en vrijwilligers op gehoopt, naartoe gewerkt, over gedroomd, over gedacht, aan gebouwd. Op 24 mei 2013 vond die verhuizing plaats, met steun van velen! Een markant moment in de geschiedenis van de Pauluskerk! Een einde aan het tijdelijke “tijdperk”, dat begon in september 2007. Die overgang naar de nieuwe kerk zal veel meer zijn dan de ingebruikname van het nieuwe gebouw alleen en vervolgens overgaan tot de orde van de dag. Al enige jaren is een nieuwe Pauluskerk in de maak. Die ontwikkeling zal het nieuwe gebouw met zijn uitgebreider en nieuwe mogelijkheden alleen maar versterken.
Een poging de balans op te maken aan de vooravond van de start in de nieuwe kerk. Vanaf 2008 is de Pauluskerk opnieuw in opbouw en is nagedacht over de positie die de kerk moest innemen, als ze straks na zes jaar haar deuren heropent in een sterk veranderde omgeving. Een veranderde omgeving De sociaal-maatschappelijke situatie in Nederland en in Rotterdam is een totaal andere dan zo’n tien, vijftien jaar geleden. Daarin spelen een aantal factoren een rol. Door de positieve
resultaten van de gemeentelijke aanpak is het overgrote deel van de dakloze- en drugsverslaafde Nederlanders weer onderdak gekomen. De overheid is bezig de verzorgingsstaat nog verder af te bouwen tot een soort rompstructuur, met een groot beroep op de zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid van burgers en
hun naaste familie en buren. De bezuinigingen hebben vooral grote gevolgen voor de mensen met lage inkomens en een lage opleiding. Het asiel- en vreemdelingenbeleid van de afgelopen kabinetten is en blijft onverminderd hard, wat er ook beweerd wordt over “streng maar rechtvaardig”. Vreemdelingen zonder verblijfspapieren gaan daarom steeds meer “ondergronds” en komen in de problemen. Steeds meer landen zijn de afgelopen jaren tot Europa toegetreden. In dat gegroeide Europa geldt een vrij verkeer van personen, goederen en diensten. Al die ontwikkelingen hebben grote gePauluswerk
juni 2013
volgen gehad voor de “bevolking” van de Pauluskerk. Het accent is in de afgelopen jaren veel meer komen te liggen op dak- en thuisloze Nederlanders, mensen zonder verblijfspapieren en Midden- en Oost-Europeanen. Naar we verwachten zullen meer mensen tussen de raderen van de samenleving raken en dus ook meer een beroep doen op de Pauluskerk. Dat is ieder geval wat we de laatste jaren zien gebeuren. Daarbij komt nog dit. Een belangrijke ontwikkeling vlakbij is de herontwikkeling van het Rotterdamse centrumgebied. Het gebied rond het Centraal Station wordt opnieuw vormgegeven. Het moet een “exclusief en trendsettend local city district” worden waar verschillende functies elkaar afwisselen, zodat wonen, werken, uitgaan en cultuur elkaar afwisselen. Onderdeel van die herontwikkeling vormen ook de Calypso en de nieuwe Pauluskerk. Helpen waar geen andere helper is In het beleidsplan van de Pauluskerk wordt de visie zo geformuleerd: “De Pauluskerk streeft naar barmhartigheid en gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping. De diaconale opdracht van de Pauluskerk is de in de Bijbel verankerde oproep tot zorg voor de gemarginaliseerde medemens. Het gaat daarbij om individuele hulpverlening, bezinning, geloofsverkondiging en actie. Alles versterkt elkaar. Voor het werk van de Pauluskerk zijn drie kernwoorden van belang: gastvrijheid, laagdrempeligheid en hulp. Iedereen is welkom in de kerk, zonder aanzien des persoons en zonder voorwaarden vooraf”. En de missie zo: “Helpen betekent niet: pappen en nathouden. Helpen betekent mensen opvangen en hun levenskracht versterken, zodat zij na een tijdje hulp van anderen weer op eigen kracht verder kunnen. Hulp betekent ook, dat de Pauluskerk zich inzet voor het veranderen van onrechtvaardige wetten en regels, zodat mensen in de marge niet eeuwig buiten hun schuld in de marge blijven. Helpen is niet iemand steeds een vis geven. Helpen is iemand een vishengel geven èn toegang tot de visvijver”. De visie en de missie veranderen de komende jaren niet. Ook al is de samenleving de afgelopen jaren erg veranderd, die twee blijven - helaas - maar al te zeer en onveranderd nodig. Van “perron nul kerk” naar “ontmoetingscentrum Pauluskerk” In de nieuwe kerk willen we tegen de achtergrond van dit alles in de toekomst vier dingen bereiken: - het bieden van opvang, zorg en hulpverlening aan al die mensen in de marge van de Rotterdamse samenleving; Het aandeel mensen in Rotterdam dat hulp nodig heeft neemt toe, helaas;
- het organiseren en mogelijk maken van “ontmoeting” tussen “kansarm” en “kansrijk” in de stad en in het land; - in het verlengde van die ontmoeting: het organiseren en mogelijk maken van “engagement” tussen “kansarm” en “kansrijk” in de stad. En dan: engagement niet alleen van “kansrijk” voor “kansarm”, zoals gewoonlijk, maar juist ook van “kansarm” voor ‘kansrijk”; - het organiseren van het gesprek in de stad over “die dingen die er werkelijk toe doen in een mensenleven”, en dan primair, maar zeker niet uitsluitend vanuit de christelijke traditie. Omdat we die in omvang groeiende groepen van mensen in de marge ook in de toekomst willen blijven helpen, worden de mogelijkheden voor opvang, zorg en hulpverlening in de nieuwe Pauluskerk uitgebreid. Het nieuwe gebouw leent zich daarvoor ook goed, met de mogelijkheid van tijdelijke huisvesting en al.
Om de kerk als aantrekkelijk centrum in de buurt te ontwikkelen starten we vanaf begin september een keuken en een restaurant. Beiden als leerwerkplek, maar grotendeels mogelijk gemaakt door de bezoekers zelf. Het gaat erom onze bezoekers, die door de samenleving doorgaans worden gezien als “loser” en als ‘onrendabel”, een zinvolle besteding te geven en hen, zoveel als mogelijk, te helpen om hun waardigheid als mens te hervinden. Ook is in de afgelopen tijd een sociaal-artistiek podium - DOCK geheten: Dialoog, Ontmoeting, Cultuur en Kunst - ontwikkeld waar kunst van de straat aansluiting vindt bij stedelijke podia en festivals, zoals De Doelen, Rotterdamse Schouwburg en Museum Boijmans van Beuningen, Motel Mozaïque en de Rotterdamse Orgeldagen. Daarmee komt in de nieuwe situatie, naast de essentieel blijvende opvang, zorg en hulpverlening, het accent veel meer te liggen op ontmoeting. Je zou dus kunnen
spreken van ‘Ontmoetingscentrum Pauluskerk”. De kerk wordt een plaats, een “sociale werkplaats” in de stad, waar mensen leren zichzelf te verplaatsen in een ander, om te beginnen in de “kansarme” ander en zo leren “kijken met ogen van onderop”. De hele kerk met een multifunctionele kerkzaal en het stiltecentrum, ook functionerend voor het nieuwe CS, het kerkplein met onder meer keuken, restaurant en winkel/atelier, het Podium DOCK, ze vormen allemaal de basis waarop op die “ontmoeting” moet plaatsvinden. Met dat alles zal de Pauluskerk zich de komende jaren ontwikkelen van “perron nul kerk” naar “ontmoetingscentrum Pauluskerk”. Als dat lukt, zal de Pauluskerk ook in de komende jaren een unieke “verzamel”-plek zijn voor mensen in Rotterdam met een unieke brugfunctie. Dick Couvée
Mededeling aan de donateurs van de ‘Vrienden van de Pauluskerk’ Zoals bekend hebben de ‘Vrienden van de Pauluskerk’ als doel het ondersteunen van het werk van de Pauluskerk te Rotterdam. Regelmatig ontvangen wij giften van particulieren en instellingen voor de voorzieningen die voor dit werk noodzakelijk zijn. Vorig jaar is totaal een bedrag van rond € 11.500.- ontvangen. Wij zijn u daar zeer dankbaar voor. De besteding van dit bedrag is op dit moment hoofdzakelijk gericht op de inrichting van de nieuwe Pauluskerk. Bij een aantal donaties zijn geen adresgegevens vermeld. Dit kan zijn omdat de gevers
geen prijs stellen op die vermelding. Daar hebben wij begrip voor. Een nadeel daarvan is echter dat het versturen van informatie over de besteding van het geld en over onze activiteiten niet mogelijk is. Het bestuur van de ‘Vrienden van de Pauluskerk’ zou daarom meer gegevens willen hebben van de onbekende ondersteuners. Toezending van die gegevens per post of per e-mail vinden wij genoeg. Als u geld overmaakt, kunt u ook adresgegevens bij de “mededelingen” zetten. En uiteraard alleen als u dat wenst en op uw voorwaarden.
Uit het Schrijverscafé Niets zeggen Niets zeggen zegt ook wat Stilte maakt soms diepe indruk
E-mail:
[email protected] t.a.v. Vrienden Pauluskerk
Steun de Pauluskerk In deze rubriek publiceert de redactie, met instemming van de auteur, een gedicht dat werd gemaakt tijdens het “schrijverscafé”in de Pauluskerk.
Als u het werk van de Pauluskerk wilt steunen, kunt u een bijdrage storten op een van de onderstaande banknummers: Stichting Diaconaal Centrum Pauluskerk: 54 50 726
Sound of silence is een begrip Wanneer de stilte is teruggekeerd
Commissie van Bijstand Pauluskerk: 55 66 116
Is er tijd voor bezinning Hou je bek en doe niet zo gek
Vereniging Vrienden van de Pauluskerk: 51 73 535
Komt ook niet zomaar uit de lucht vallen Kortom waarom moeilijk doen
Stichting Ondersteuning Mensen Zonder Verblijfstitel Pauluskerk (Stichting OMZO): 12 80 44
Als het gemakkelijk kan Niets zeggen en wegwezen Zelfs dat maakt indruk Janneman
Pauluswerk
juni 2013
Aandacht voor gezond lichaam en gezonde geest Huub de Weerd over medische dienst, mindfulness- en compassietraining Het laatste interview voor Pauluswerk dat in de tijdelijke vestiging van de Pauluskerk aan de Westersingel wordt gehouden, vindt plaats op een woensdagmiddag eind april. Dokter Huub de Weerd heeft zijn spreekuur erop zitten en we nemen onze intrek in zijn spreekkamer. We kennen elkaar al jaren, maar toch starten we met de bekende vraag, hoe Huub in contact kwam met de Pauluskerk. “In mijn studententijd, in 1983, zag ik op televisie een programma met Hans Visser en pater Koos Koek over de nachtopvang in de Pauluskerk. Na het bezoek aan een zondagse kerkdienst kreeg ik daarover informatie en zo werd ik vrijwilliger in de nachtopvang. Ik studeerde in Leiden en had een vriendin in Rotterdam bij wie ik vaak logeerde. Daardoor was de afstand geen probleem.” Zoals bij veel mensen, die ooit iets gingen doen in de Pauluskerk, bleef het niet daarbij voor Huub. Hij vervolgt: “In 1986 werd ik lid van de Commissie van Bijstand die zich ook toen al bezighield met de kerkelijke activiteiten. Omdat ik in 1988 voor ruim drie jaar vertrok naar de tropen, stopte ik met mijn taken. Tussendoor, wanneer ik in Nederland was, praatte ik bij met Hans Visser. Vanaf 1991, na terugkomst als tropenarts uit Suriname, raakte ik weer betrokken bij de medische dienst van de Pauluskerk. Harry Thuyns en later ook Marie Kok hielden daar in die tijd al spreekuur voor de bezoekers. Van 1999 tot 2001 hield ik ook spreekuur. Later, na de komst van Frans Sikken, was ik meer op de achtergrond aanwezig voor overleg. In 2011 stopte ik na 17 jaar met mijn eigen huisartsenpraktijk in Zevenkamp, waarna ik weer als “straatdokter” aan de slag ging in de Pauluskerk. Frans stopte geleidelijk zijn activiteiten in verband met zijn leeftijd en Harry moest stoppen in verband met ziekte. Met de komst van huisarts Thea Noga en de nog altijd werkzame Marie Kok en onze assistente Lina Bezhanova is de medische dienst van de Pauluskerk weer volledig op sterkte. We hebben een werkschema waarbij er iedere dag iemand van ons aanwezig is”. De redacteur vraagt hoe het werk in de eigen praktijk zich verhoudt tot het werken als arts in de Pauluskerk. Huub antwoordt: “De problemen zijn vergelijkbaar met de gewone praktijk. In de eigen praktijk heb je meer te maken met organisatorische zaken. In de Pauluskerk zien we alle leeftijden, dus ook hoogbejaarden, pasgeborenen en kinderen. Het zijn voornamelijk mensen zonder verblijfstitel. De verhouding mannen en vrouwen ligt ongeveer gelijk. We stuiten vaker op psychische moeilijkheden en juridische zaken dan in de reguliere praktijk. Er is vaak veel stress door de onzekerheid over de verblijfsstatus en de verblijfprocedure. Het feit dat deze mensen geen recht op werk en huisvesting hebben en de problemen die daaruit
voortvloeien, geven vaak aanleiding tot psychische klachten. Het bestaansrecht van mensen staat op het spel”. Hoe het met de voorzieningen zit in de Pauluskerk, wil de redacteur graag weten. “Die zijn uitstekend”, zegt Huub. “Zowel hier in de tijdelijke kerk, als dadelijk in de nieuwe kerk zijn we goed ingericht en voorzien van alle noodzakelijke middelen voor een goede medische zorg. We zijn ook volledig geautomatiseerd, dat is zeer comfortabel. Ondanks het feit dat we, in 2012, 79 nationaliteiten op het spreekuur zagen hebben we weinig gebruik hoeven maken van de tolkentelefoon. We lossen het taalprobleem vaak zelf op, vooral onze assistente Lina spreekt veel talen en de mensen nemen vaak een eigen tolk mee. De nieuwe kerk biedt gelukkig wel een ruimere spreekkamer, meer toiletten en goede douches.
huisarts ben ik in toenemende mate gemotiveerd geraakt om ook anderen hiermee in contact te brengen. Het gaat om de beleving van het hier en nu, je bewust worden van je lichaam en geest, het denken en voelen van emoties, ook in relatie tot je omgeving, waardoor je beter naar jezelf en de ander kunt luisteren. De intentie is om oordeelloos te leren kijken, waardoor er meer ruimte voor ontmoeting ontstaat in de relatie met jezelf en de ander. Zo kun je bijvoorbeeld automatische reactiepatronen gaan herkennen. We krijgen hierdoor de mogelijkheid, om ook in stressvolle situaties de automatische piloot los te laten en meer te antwoorden vanuit waarden die ons hart raken, zoals bijvoorbeeld de zorg voor welzijn voor jezelf en je omgeving. Het is ook voor mij een proces van dagelijks oefenen en steeds weer opnieuw beginnen”.
De redacteur begrijpt dat mensen een stuk gereedschap in handen krijgen, waardoor ze in het reine kunnen komen met zichzelf en hun omgeving. Huub beaamt dit, en zegt: “In deze trainingen word je middels aandachtsoefeningen een instrument aangereikt dat je de mogelijkheid kan geven om meer warmte, acceptatie en verbondenheid met jezelf en anderen te ervaren en van daaruit te handelen. Zo kan mindfulness bij veel dagelijkse problemen behulpzaam zijn. Wat er op ons levenspad komt hebben we vaak Huub de Weerd: meer aandacht voor niet in de hand, maar bij hoe we er ons beleving van het hier en nu toe willen verhouden, kan mindfulness meer We komen te spreken over een ander aandachts- keuzevrijheid geven”, zo besluit Huub dit boeigebied van Huub: mindfulness en compassie- ende onderwerp. training. Huub volgde hiervoor een opleiding aan de Hoge School in Utrecht en een scholings- Tot slot informeert de redacteur naar de verprogramma voor gezondheidszorg professionals wachtingen van Huub over de nieuwe Pauluskerk. Hij antwoordt: “Mijn hoop is dat het een bij Lentis. We gaan er even ontspannen voor zitten, drin- interreligieuze gemeenschap zal worden met ken een glas water en duiken diep in de materie. aandacht voor alle facetten van de inwendige Het gaat over een nieuwe activiteit die door en uitwendige mens. Een platform voor de Huub is geïntroduceerd in de Pauluskerk. Huub stad, een plaats voor ontmoeting met de samenlas in 2006 over deze materie een artikel in een leving, met ruimte voor jezelf en de ander.” Dit publicatie van de KNMG (Koninklijke Nederlandse vormt de afsluiting van het gesprek met een Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst). veelzijdig en innemend mens. Het komt uit Amerika, waar goede ervaringen Hans Valkenburg zijn opgedaan. Huub legt uit: ”De beoefening van mindfulness ervaar ik als een verrijking van mijn leven. Als Pauluswerk
juni 2013
Hoe staat het met de nieuwbouw van de Pauluskerk? Loopt alles nog volgens planning en wat is er allemaal gebeurd de laatste tijd met de nieuwbouw? Wat staat ons nog te wachten de eerstkomende maanden? In deze column houden we u op de hoogte van de voortgang bij het realiseren van de nieuwe Pauluskerk. De meest vernieuwende kerk van Nederland!
Op koers naar de nieuwe Pauluskerk
Een bekende naam, die in de nieuwe kerk niet ontbreekt
Op 2 juni 2013 was het zover. De deur ging officieel open aan de oude vertrouwde Mauritsweg en de ‘noodkerk’ aan de Westersingel is gesloten. Meer dan 10 jaar - vanaf 2002 - is gewerkt aan het plan voor de sloop en nieuwbouw. De laatste loodjes wogen enerzijds zwaar en er liepen rond de verhuizing eind mei 2013 de nodige mensen binnen en rond de kerk, die bij de nieuwbouw betrokken waren, op hun tandvlees. Anderzijds heeft de intrek in de nieuwbouw van de Pauluskerk alles goed gemaakt. Het is voor iedereen meer dan de moeite waard geweest om een stapje extra voor te zetten. Weet u het nog? Op 25 mei 2010 werd de eerste paal symbolisch geslagen voor het nieuwe kerkgebouw van 4 verdiepingen. In februari 2011 werd het beton gestort en de fundering voor de nieuwe Pauluskerk gelegd. Op 23 maart 2011 werd in de huidige noodkerk voor een grote groep medewerkers, vrijwilligers en belangstellenden een presentatie gegeven. Een tipje van de sluier werd toen voor het eerst opgelicht over de inrichting van het gebouw. Toen dachten we nog met z’n allen dat in de zomer van 2012 het gebouw klaar zou zijn. Echter, door allerlei onvoorziene omstandigheden werd de oplevering veel later dan gepland. We bereikten het hoogste punt pas in mei 2012 en in september 2012 werd het eerste koper aan de buitenkant van de kerk aangebracht. Een heel
ten, waar de Pauluskerk altijd op heeft kunnen rekenen. Sinds de zomer van 2011 is bijna 2 jaar lang met veel succes het werven van fondsen en donateurs opgepakt. De Pauluskerk krijgt geen overheidsgeld en bestaat bij de gratie van giften en donaties. En het is indrukwekkend hoeveel steun er voor de nieuwbouw is gekomen vanuit fondsen, stichtingen, andere kerken en bedrijven en niet te vergeten via een enorm aantal individuele giften. Dat geeft alleen al aan hoezeer de boodschap en
De bekende uitspraak van Paulus, niet op de buitengevel, maar direct zichtbaar bij binnenkomst
apart moment en een heel bijzonder gezicht. In september 2012 zijn ruim 100 belangstellenden onder begeleiding het gebouw in gegaan, wat toen nog lang niet klaar was. Iedereen kon toen een eerste indruk krijgen van de indeling en de verschillende ruimten. Dat was ook een heel bijzonder moment, omdat bijna niemand toen zo dicht bij de nieuwe Pauluskerk was geweest. Vanaf dat moment zijn we met elkaar begonnen met aftellen tot de oplevering in 2013. Nu is het dan zover. Iedereen mag naar binnen en iedereen is welkom! Sinds 2 juni 2013 is het gebouw helemaal van ons, van onze bezoekers, van de buurt en van de stad. Voor kerkdiensten en bijeenkomsten is er een prachtige nieuwe kerkzaal of ruimte op het openbare kerkplein op de begane grond of in het meer beschutte stiltecentrum. Voor de mensen in de marge zijn we op de nieuwe locatie nog beter in staat iedereen die dat nodig heeft brood-bed-en-bad aan te bieden. De medische dienst, het maatschappelijk werk, vluchtelingenwerk, ze hebben allemaal een hele goede nieuwe plek gekregen. Er is ruimte voor de voedselbank, voor een activiteitenatelier en nog veel meer. Het is een compleet nieuw Centrum voor de Inwendige Mens. En dat alles is mogelijk gemaakt door de steun van heel veel mensen van binnen en van buiten de organisatie. Steun in allerlei vormen en maPauluswerk
juni 2013
de missie van de Pauluskerk leeft! Iedereen die daar zijn steentje - in welke vorm dan ook aan heeft bijgedragen, kan enorm trots zijn op het resultaat dat nu is bereikt. In de week na 2 juni 2013 zijn de festiviteiten gepland rond de (her)opening van de nieuwe Pauluskerk. Tot die tijd is in de laatste dagen van mei de laatste hand gelegd aan de inrichting met meubilair, moest er nog schoongemaakt worden en heeft natuurlijk de verhuizing plaatsgevonden van alle spullen uit de noodkerk naar de nieuwe kerk. En grote klus nog, die een paar dagen in beslag nam. Het is een raar en spannend idee, nu te zijn verhuisd van de ene kant van de Westersingel naar een enorme spiksplinternieuwe locatie aan de andere kant op de Mauritsweg. Terug op de oude plek, waar de kerk altijd heeft gestaan. Het is met alle driehoekige vormen en de koperen afwerking een zeer markant bouwwerk geworden, wat heel veel aandacht trekt van voorbijgangers en nieuwsgierigen. En dat is wat we willen blijven doen. De aandacht trekken voor wat er allemaal gebeurt in en vanuit de Pauluskerk. ‘Overwin het Kwade, door het Goede’. Daar doen we het allemaal voor! Heeft u zelf nog nieuws, weetjes, vragen of opmerkingen? Meld het ons dan. Reacties graag naar Walter Rozendaal:
[email protected].
Barmhartigheid en wederkerigheid als basis voor de functies van de nieuwe Kerk Terwijl u dit leest vinden er tal van activiteiten plaats in het licht van de opening van het nieuwe kerkgebouw. Alle reden om daar wat langer bij stil te staan. Op de school waar ik doceer, reageerden de leerlingen verbaasd toen ik de foto van de nieuwe Pauluskerk liet zien. “Is dat een kerk?!” werd er uitgeroepen. De architectuur is dan ook bijzonder. De kerk heeft een sterke symbolische uitstraling. De kerk lijkt op een diamant. Op de site van de architect is een dwarsdoorsnede te zien van het gebouw. Dat beeld roept een sterke associatie op met een schip, of beter: de ark van Noach. Wat heeft een kerk als de Pauluskerk voor betekenis in deze tijd? Wat zijn de rollen en functies en welke waarden spelen daarin een rol? Dat is het centrale thema in dit artikel.
De kerk als onderdeel van de burgerschapsdomeinen Waarom is de nieuwe kerk uniek en waarom vervult zij een belangrijke rol in de stad en wat onderscheidt haar van anderen? Om een antwoord op deze vragen te vinden, benut ik het concept van de zogenaamde burgerschapsdomeinen. Het gaat om het politieke, sociale en economische domein. Deze dienen als vindplaats voor de verschillende rollen, die de mens heeft in het maatschappelijk verkeer. Het accent ligt op het kennen van rechten en plichten. Het zijn de domeinen waar de mens tot burger transformeert en zich conformeert aan de geldende normen. Op het politieke domein vindt men de rechtsstaat waarin burgers zich beschermd weten door het recht. Binnen dit domein vervullen zij verschillende rollen. Van stemgerechtigde tot volksvertegenwoordiger. In het economische domein draait het onder andere om participatie van mensen op de arbeidsmarkt - als werkgever en -nemer - en de rol die de burger als consument vervult. Op het sociale domein vindt de interactie plaats tussen mensen. Zij verhouden zich tot elkaar op microniveau, binnen het gezin, tot op het niveau van de straat. Maar ook via de media die een beeld schetsen van “de ander”. De terminologie die bij dit domein wordt gehanteerd spreekt voor zich: solidariteit, verdraagzaamheid en sociale integratie. Uiteraard beïnvloeden de domeinen elkaar onderling en vertonen deze overlap.
Wederkerigheid als verbindend oermechanisme Een dimensie die binnen alle domeinen van vitaal belang is, is het beginsel van de wederkerigheid. Dit principe zien we in alle domeinen terug. Wederkerigheid is een oermechanisme. In Rechtsstaat voor beginners legt Dorien Pessers het begrip uit: “Het vermogen tot wederkerigheid is stevig verankerd in onze mentale structuur. Het is een uitnodigend gebaar dat een cirkelgang van geven, ontvangen en teruggeven op gang brengt. Als sociaal mechanisme is wederkerigheid zo oud als de mensheid. Zonder dit mechanisme is geen verzoening tussen vreemden mogelijk, blijven angst, afweer en agressie altijd op de loer liggen en er zou nooit een min of meer vreedzame samenleving tot ontwikkeling kunnen komen”. Functies van de Pauluskerk Kijkend naar de missie, visie en doelstellingen van de Pauluskerk, dan valt op te merken dat de kerk op alle drie domeinen actief is en er niet een is die er qua programmering exclusief uitspringt. In het sociale domein vervult de Pauluskerk een aantal belangrijke taken. Ik zou deze willen scharen onder de term bufferfunctie. Zo startte de Pauluskerk vorig jaar haar actie Bed, Bad Pauluswerk
6
juni 2013
en Brood. Een actie waarbij de vrijwilligers samen met de mensen die hun toevlucht hebben gezocht in de kerk, - de “profijtgroep”, de straat op gingen, en Rotterdammers vroegen naar hun gedachten over illegale vluchtelingen. De Pauluskerk begaf zich letterlijk binnen het sociale domein tussen het winkelend publiek. Er werd gevraagd barmhartig te zijn voor mensen die niets konden veranderen aan hun situatie, mensen die ook niets terug konden geven. Er is namelijk geen uitzicht op een snelle verandering van hun lot En toch zorgt de Pauluskerk op een zaterdagmiddag voor
een ontmoeting tussen het winkelend publiek en de tot dan tot anonieme vluchteling. Hier activeert de Pauluskerk met haar actie het oermechanisme wederkerigheid in haar meest pure vorm. De uitwisseling bestaat uit een lach, het wisselen van een paar woorden, of een schouderklop. Hiermee spreekt de Pauluskerk de mensen aan die voordien geen enkel contact met een vluchteling gemaakt zouden hebben en draagt zij bij aan het versterken van inzicht in de problematiek en het daarvoor bestaand begrip. Ook in het economische domein doet de kerk zich gelden. Ik zou deze rol willen typeren als de vangnetfunctie. Steeds meer mensen worden getroffen door armoede. De Pauluskerk heeft al jaren een uitgiftepunt voor de voedselbank en helpt mensen bij uiteenlopende hulpvragen. Steeds meer mensen die hun baan verliezen en afhankelijk worden van een uitkering maken hier gebruik van. De kerk fungeert hier als ontmoetingsplaats en fungeert aldus ook als podium voor zelfhulp. Zo vindt er schuldhulpverlening plaats en wordt maatschappelijk werk geboden. Deze rollen zijn nadrukkelijk in ontwikkeling. Zo geeft de Pauluskerk sinds kort tevens vorm aan een educatieve functie. Zo is er recent een spel over vluchtelingen ontwikkeld door vrijwilli-
gers. Het lesmateriaal is een aantal weken geleden uitgeprobeerd bij mij op school. In een volle collegezaal hebben studenten die straks in de zorg werken het spel gespeeld. Het was een groot succes. Studenten werden daadwerkelijk geconfronteerd met het feit dat er mensen zijn zonder toekomstperspectief die al jaren in een grijs en zelfs gevaarlijk gebied leven, ook jongeren van hun leeftijd. Het draagt bij aan inzicht in maatschappelijke problematiek en stelt mensen in staat hun professionele rol op een rijkere manier in te vullen. Tenslotte het politieke domein. De kerk ijvert onophoudelijk voor een rechtvaardiger samenleving. Zij fungeert daar waar nuttig en nodig tevens als de spreekwoordelijke luis in de pels, vooral op het politieke domein. Denk daarbij aan het organiseren van debatavonden waarbij actuele onderwerpen worden besproken. Hierbij kan een ieder zijn zegje doen. Maar zonodig neemt de Pauluskerk ook concrete actie als zich naar haar mening misstan-
den voordoen. Dan is bijvoorbeeld te wijzen op de acties tegen de sluiting van de opvang voor daklozen, waarbij de Pauluskerk een groot aantal mensen mobiliseerde naar het stadhuis op te trekken om hiertegen met ludieke acties te protesteren. Kernopgave: Ontwikkeling van een vreedzame samenleving Met de typering van de rollen op de drie onderscheiden domeinen, is het wezen van de kerk naar mijn mening nog onvoldoende compleet in beeld gebracht. Er mist nog een vitaal element en dat betreft de oriëntatie van waaruit de kerk opereert en die haar -bij uitstekonderscheidt van andere actoren. Ik zou dat willen typeren als een houding van barmhartigheid. Een term die we node missen in het publieke en politieke discours. Barmhartigheid betekent mildheid, dat is de onvoorwaardelijke acceptatie van en hulp aan een ander mens zonder te verwachten of te verlangen dat de ander hiervoor iets teruggeeft. Barmhartig-
Afscheid Westersingel 7a
Barmhartigheid is aldus beschouwd bij uitstek een houding die gemeenschapsbevorderend is. In de combinatie met wederkerigheid (dat is een essentieel onderdeel van de bovengeschetste functies van de kerk) wordt aldus de ontwikkeling van een vreedzame samenleving bevorderd. Dat is uiteraard te beschouwen als dé kernopgave van de Pauluskerk. Corien de Gier
Met de verhuizing naar de Mauritsweg kwam een einde aan het tijdelijk verblijf aan de Westersingel. Alle activiteiten beleefden hun “laatste keer” in het kleine, maar inmiddels zo vertrouwde pand. Voor de oudgedienden is het een beetje thuiskomen geworden, toch het gevoel op oude bekende grond terug te keren. Voor veel bezoekers en medewerkers die de oude Pauluskerk aan de Mauritsweg niet hebben meegemaakt, is het echt allemaal nieuw. In de geschiedenis van de Pauluskerk is weer een hoofdstuk afgesloten. Maar aan het nieuwe hoofdstuk wordt al weer druk gewerkt. Nadat de belettering was aangebracht op de nieuwe kerk, kende Rotterdam enige tijd twee Pauluskerken, die elkaar over het water aankeken. Bijgaand een korte terugblik op het pand Westersingel 7a. Hans Valkenburg
Gedurende zes jaar een vertrouwd beeld aan de Westersingel
Dick Couvée lijkt de mouwen te gaan oprollen voor laatste kerkdienst op de 1e zondag van de maand aan de Westersingel, op 5 mei 2013 Pauluswerk
heid is de kern van alles dat de Pauluskerk in al haar manifestaties uitdraagt. Het is een grootheid die van vitaal belang is in de interactie tussen mensen. Met name in crisistijd. In het Tijdschrift voor Filosofie (2007) schrijft Paul Moyaert: “Barmhartigheid is mildheid en is gemeenschapsbevorderend. Barmhartigheid betekent niet alleen dat men voor een ander iets doet, maar ook dat men er zich van onthoudt die ander op te vorderen om als persoon te reageren”.
Arie van der Pol op de oude piano. Ook hij verlangt weer naar een orgel
juni 2013
ACTIVITEITEN PAULUSKERK
Een avond in de Pauluskerk. Islamavond in het kader van de Arabische lente
Robert Soeterik (links) en Kees Thieme (rechts) Op 26 februari vond in de Pauluskerk in Rotterdam een avond rondom de Islam plaats. Naar aanleiding van de ingrijpende veranderingen in Arabische landen en in andere overwegend islamitische landen gaf Robert Soeterik een lezing over de Arabische lente. Robert Soeterik is als antropoloog verbonden aan het Middle East Research Associates (MERA) te Amsterdam en publiceerde recentelijk het boek ‘Palestijnse gebieden’ in de landenreeks van Oxfam Novib. Hij is een kenner van de Arabische wereld en volgt de ontwikkelingen op de voet. Deze avond vond plaats in het kader van de serie lezingen en gespreksavonden rondom de Islam. Het was een boeiende avond met een betrokken publiek. Robert Soeterik gaf een uiteenzetting over de recente gebeurtenissen en vraagt zich af of er sprake is van een revolutie dan wel van een revolte. Het eerste impliceert namelijk het afbreken van de oude machtsstructuren en dit is in bijvoorbeeld Egypte niet het geval. Ook plaatst Soeterik de ontwikkelingen binnen de geopolitieke machtsstructuren gevormd door de VS, Israël, Saoedi Arabië en Iran. Hij is van mening dat er op het geopolitieke niveau andere belangen spelen waar met name de bevolking van Syrië en Bahrein het slachtoffer van zijn. Dit is helaas nog steeds actueel. De Pauluskerk zal in de nieuwe
kerk uiteraard deze mooie traditie voortzetten en de lezingen over dit soort onderwerpen programmeren voor een breed publiek.
Mohammed Bouazizi, de man die zichzelf in brand stak nadat hij continue getreiterd en gedwarsboomd werd door de Tunesische politie en ambtenaren. Zijn tragische dood was de aanleiding van de Tunesische opstand. Corien de Gier
Open Huis Iedere dag van de week ➔ 9:00 - 21:00 uur Open Atelier Iedere maandag ➔ 14:00 - 16:00 uur Medische dienst Voor het maken van een afspraak: Telefoon 010 - 4135600 (maandag en donderdag) ➔ 9:30 - 10.30 uur Eethuis Iedere donderdag- en vrijdagavond ➔ 17:30 - 18.30 uur Voedselbank Elke vrijdag ➔ 9:30 - 11:30 uur Diaconaal spreekuur ds. D.J. Couvée Iedere dinsdagmiddag ➔ 14:00 - 18:00 uur Vluchtelingenspreekuur Iedere dinsdag ➔ 10:30 - 17.00 uur Iedere donderdag ➔ 14:00 - 17.00 uur Maatschappelijk werk spreekuur Iedere dinsdag ➔ 11:00 - 17:00 uur Iedere donderdag ➔ 12:00 - 17:00 uur Avondgebed Iedere vrijdagavond ➔ 21:00 - 21:30 uur Kerkcafé Iedere werkdag ➔ 12:00 - 13:00 uur Zondagmiddag ➔ 17:00 - 18:00 uur Kerkdienst Elke 1e zondag van de maand ➔ 10:30 uur Begeleide stilteviering Elke 2e zondag van de maand ➔ 10:30 uur Engelstalige dienst Elke 3e zondag van de maand ➔ 10:30 uur Wake bij Detentiecentrum Rotterdam (Zestienhoven) Elke 1e zondag van de maand ➔ 19:00 - 20:00 uur Bezoekadres: Mauritsweg 20, 3012 JR Rotterdam. Voor meer informatie over activiteiten van de Pauluskerk zie www.pauluskerkrotterdam.nl
COLOFON Pauluswerk beschrijft activiteiten van de Pauluskerk en is bedoeld voor leden, vrienden en belangstellenden van de Pauluskerk.
REDACTIE Dick Couvée, Corien de Gier en Hans Valkenburg. Het eerstvolgende nummer verschijnt oktober 2013. Reacties, mededelingen en bijdragen voor dit nummer kunnen tot uiterlijk 25 september 2013 gestuurd worden naar: Stichting KSA/GCW, Hang 7, 3011 GG Rotterdam tel.: 010 - 466 67 22, fax.: 010 - 466 67 14 e-mail:
[email protected] Plaatsing is ter beoordeling aan de redactie. Vormgeving: Studio Voetnoot, Utrecht Druk: Drukkerij Kapsenberg van Waesberge, Rotterdam Pauluswerk
8
juni 2013
