Patiënteninformatie over
HERNIA NUCLEI PULPOSI
NEUROLOGIE Hernia nuclei pulposi
PID Hernia (HNP)
2
Algemeen
INHOUDSOPGAVE Inleiding ............................................................................................. 5 Uitleg ................................................................................................. 5 Klachten.......................................................................................... 6 Mogelijke oorzaken ....................................................................... 6 Neurochirurg.................................................................................... 6 Het HNP traject............................................................................... 6 Preoperatief bureau......................................................................... 7 Groepsbijeenkomst met fysiotherapeut........................................ 7 Voorbereiding................................................................................... 8 Bloedverdunning............................................................................ 8 Thuiszorg en de aanvraag ............................................................. 8 Nuchter beleid............................................................................... 8 Opname ............................................................................................ 9 U meldt zich bij bureau opname.................................................. 9 De verpleegkundige ...................................................................... 9 De operatie .................................................................................... 9 Herstel van de operatie ................................................................ 9 De fysiotherapeut........................................................................ 10 Beweging en leefregels na de operatie...................................... 10 Pijnstilling ........................................................................................ 12 Complicaties ................................................................................... 13 Normaal herstel ............................................................................. 13 Leefregels voor thuis ..................................................................... 13 Algemene adviezen...................................................................... 14 Zitten ............................................................................................ 14 Vervoer......................................................................................... 15 Tillen ............................................................................................. 16 Voorwerpen oppakken ............................................................... 16 PID Hernia (HNP)
3
Algemeen
Huishouden .................................................................................. 16 Sporten ......................................................................................... 17 Zwemmen .................................................................................... 17 Consequenties voor uw werk ................................................... 17 Wondverzorging en douche ...................................................... 17 Pijnstilling...................................................................................... 18 Ontslag ............................................................................................ 18 Vragen ............................................................................................. 18
PID Hernia (HNP)
4
Algemeen
Inleiding In dit boekje vindt u informatie over de oorzaken en symptomen van een hernia of een vernauwing (stenose) in het wervel- of zenuwkanaal. Tevens vindt u informatie het behandel traject: opname, operatie en ontslag.
Uitleg De wervelkolom bestaat uit 24 wervels, onderverdeeld in vier categorieën, te weten: • 07 halswervels (cervicaal) • 12 borstwervels(thoracaal) • 05 lendewervels (lumbaal) • 01 heiligbeen Tussen de wervels zit een tussenwervelschijf (discus). De tussenwervelschijf bestaat uit diverse ringen van kraakbeen met daarin een kern van gelatineachtig materiaal. Hierdoor kan de tussenwervelschijf functioneren als schokbreker. De wervels worden onderling verbonden door kleine gewrichten zodat de rug kan bewegen. Tevens lopen er langs de wervels banden die de wervel verstevigen en extra ondersteunen. Iedere wervel bevat een holte, alle holtes boven elkaar vormen het wervelkanaal. Door deze holte loopt het ruggemerg en de zenuwwortels. Bij iedere wervel komen de wortels naar buiten en sturen de spieren aan om te gaan bewegen.
PID Hernia (HNP)
5
Algemeen
Klachten Als de tussenwervelschijf, met name de buitenste kraakbeenring, een zwakke plek heeft, kan de kern gaan uitpuilen. Bij een scheuring van het omhulsel kunnen zelfs stukjes van de kern buiten de tussenwervelschijf komen. Een dergelijke uitpuiling, met of zonder scheuring, wordt een hernia genoemd en komt vaak voor in het onderste deel van de rug. De uitpuilende kern kan tegen de zenuw aandrukken, waardoor u klachten van uitstralende pijn en/of tintelingen en/of een doof gevoel in het been kunt hebben. De aard van de klachten is afhankelijk van de plaats van de hernia. Mogelijke oorzaken Door een korte overbelasting of een foute beweging zoals tillen, plotseling draaien of niezen, kan een hernia ontstaan. Iedereen kan een hernia krijgen, onafhankelijk van leeftijd. Waarom de ene persoon wel een hernia krijgt en de andere niet, is onbekend. Een andere oorzaak van een zenuwbeknelling in de rug is een vernauwing van het wervel- of zenuwkanaal, ook wel stenose genoemd.
Neurochirurg U heeft een hernia en de neurochirurg heeft u aangeraden de hernia te laten opereren.
Het HNP traject Wanneer u zich in ziekenhuis St Jansdal laat opereren aan uw hernia volgt u het HNP traject. Het traject bestaat uit de volgende stappen:
PID Hernia (HNP)
6
Algemeen
1. Screening op het preoperatief bureau. U spreekt een intake verpleegkundige en een anesthesist. 2. Bijeenkomst waarbij de fysiotherapeut uitleg geeft over de oefeningen die u voor en na de operatie kan doen. Tevens worden met u de belangrijkste leefregels doorgenomen. 3. Opname van vier dagen op de afdeling kortverblijf of neurologie. 4. Poliafspraak bij de neurochirurg.
Preoperatief bureau U krijgt een uitnodiging voor een afspraak op het preoperatief bureau. Op de dag van de afspraak wordt u gezien door de intake verpleegkundige die de gegevens met u doorneemt en de gang van zaken rond de opname. Het is belangrijk dat u uw gezondheidsverklaring meeneemt, ponsplaatje en het formulier voor de eventuele thuiszorg die geregeld moet worden. Tevens wordt u gezien door de anesthesist die met u de operatie doorneemt. Wanneer er nog extra onderzoeken nodig zijn zoals bijvoorbeeld een hartfilmpje of bloedaanvragen, dan wordt dit door de anesthesist geregeld (zie ook de folder Anesthesie).
Groepsbijeenkomst met fysiotherapeut U krijgt een uitnodiging van de fysiotherapeut en de neurochirurg voor een groepsbijeenkomst. Hierbij wordt uitleg gegeven door de fysiotherapeut wat u kunt verwachten en wat u voor oefeningen moet gaan doen. Tevens wordt er een video getoond over de operatie en de opname. PID Hernia (HNP)
7
Algemeen
Voorbereiding Bloedverdunning Het gebruik van bloedverdunnende middelen, zoals Ascal, Marcoumar, Sintrom en Plavix, dient u in overleg met de neurochirurg en de anesthesist drie dagen van tevoren te staken. Wanneer u Sintrom of Marcoumar gebruikt wordt er op de dag van opname bloed geprikt ter controle. Thuiszorg en de aanvraag Wanneer u alleenstaand bent komt u in aanmerking voor huishoudelijke hulp van 1 x 3 uur per week voor drie maanden. Wanneer u een partner heeft jonger dan 75 die vitaal is komt u niet in aanmerking voor huishoudelijke hulp. Tijdens de groepsbijeenkomst kunt u hier nog vragen over stellen of contact opnemen met de transfer verpleegkundige. Nuchter beleid Op de dag van de opname dient u nuchter te zijn. Dit houdt het volgende in. • Operatie vóór 12 uur. Wordt u voor 12.00 ’s middags geopereerd, dan eet u vanaf 0.00 uur niets meer. Tot een uur voor de opname mag u nog heldere vloeistoffen drinken: thee, aanmaak limonade en water. • Operatie na 12 uur. Wordt u na 12.00 ’s middags geopereerd, dan mag u om 7.00 uur nog een licht ontbijt gebruiken. Tot een uur voor opname mag u heldere vloeistoffen drinken: thee, aanmaak limonade en water. In overleg met de anesthesist mag u met een klein beetje water uw ochtend medicatie innemen. Over medicijnen PID Hernia (HNP)
8
Algemeen
voor de suiker dient u te overleggen met de anesthesist. Indien u toch gegeten heeft na de afgesproken tijd, kan de operatie niet doorgaan.
Opname U meldt zich bij bureau opname U dient zich ’s ochtends op het afgesproken tijdstip te melden bij het opnamebureau in de centrale hal van het ziekenhuis (0.06). Daar wordt u ingeschre-ven en vraagt men u naar uw identiteitsbewijs, ver-zekeringsgegevens en ponsplaatje. Een medewerker zal u daarna verwijzen naar de derde verdieping. De verpleegkundige ontvangt u op de afdeling en zal u de weg wijzen. De verpleegkundige De verpleegkundige neemt met u de gegevens door van de opname en hoe de dag zal verlopen. Tevens krijgt u van de verpleegkundige een operatiejasje en sokken. U krijgt een kortwerkend slaapmiddel, dat u met water in mag nemen. Na het opmeten van uw bloeddruk en het omdoen van het polsbandje met uw gegevens wordt u naar de operatie kamer gebracht. De operatie De operatie duurt ongeveer één uur, afhankelijk van de oorzaak van uw hernia. Tijdens de operatie krijgt u verdoving door middel van spinale anesthe-sie, ofwel een ruggenprik. In sommige gevallen krijgen mensen algehele anesthesie, narcose. Herstel van de operatie Na de operatie komt u op de recovery of uitslaapkamer. U heeft dan een infuus in de arm en mogelijk een PID Hernia (HNP)
9
Algemeen
drain bij de wond in de rug. Tevens ligt u aan meetapparatuur, waarmee uw vitale functies geobserveerd worden. Wanneer u stabiel bent en de pijn en misselijkheid dragelijk zijn, mag u terug naar de afdeling (zie ook kopje ‘pijnstilling’ verderop in dit boekje). Dit zal ongeveer na 1 uur zijn. De fysiotherapeut Na de operatie volgt u in het ziekenhuis een oefenprogramma om zo goed en snel mogelijk te herstellen. U wordt altijd behandeld door de fysiotherapeut; eerst in het ziekenhuis, later thuis door uw eigen fysiotherapeut. Het is de bedoeling dat de fysiotherapeut in eerste instantie bij u thuis komt en dat de behandeling, zodra u daartoe in staat bent, in de praktijk van de fysiotherapeut voortgezet wordt. Beweging en leefregels na de operatie Dag 1, dinsdag • U heeft na de operatie 4 uur platte bedrust om druk op de wond te houden zodat de zwelling wordt tegen gegaan. Dit houdt in dat u plat op de rug in bed ligt en niet draait. U mag wel rustig bewegen met de voeten en benen. Daarna is het beter om de wond te ontlasten en mag u op uw zij liggen of de hoofdsteun iets omhoog doen. U kunt naar behoefte wisselen naar beide zijden. • U wordt 4 x daags gecontroleerd op de volgende punten. 1. Pols, bloeddruk en temperatuur. 2. Wond en de mogelijke drain. 3. Het urineren en de blaasinhoud.
PID Hernia (HNP)
10
Algemeen
4.
•
Neurologische functies, het gevoel in het onderlichaam. Er wordt bijgehouden hoeveel u drinkt en hoeveel u plast: een vochtbalans.
Dag 2, woensdag • Met de fysiotherapeut begint u met mobiliseren. Max 3 x 15 min uit bed. U mag aan tafel eten. • U wordt 3 x daags gecontroleerd op de volgende punten. 1. Pols, bloeddruk en temperatuur. 2. Wond en de mogelijke drain. 3. Het urineren en de blaasinhoud. 4. Neurologische functies, het gevoel in het onderlichaam. • De drain van de wond wordt op de afdeling verwijderd. • Wanneer u een katheter heeft, wordt deze verwijderd. • Het bijhouden van de hoeveelheid die u drinkt en plast wordt gestopt. • Infuus wordt verwijderd wanneer u zich goed voelt en voldoende drinkt. Dag 3, donderdag • Met de fysiotherapeut wordt het mobiliseren uitgebreid. Max 6 x 15 min uit bed. U mag aan tafel eten, wassen aan de wastafel, zelfstandig naar het toilet, lopen op de gang. • U wordt 3 x daags gecontroleerd op de volgende punten:
PID Hernia (HNP)
11
Algemeen
1. 2. 3. 4.
Pols, bloeddruk en temperatuur. Wond. Het urineren. Neurologische functies, het gevoel in het onderlichaam.
Dag 4, vrijdag • U wordt 2 x daags gecontroleerd op de volgende punten. 1. Pols, bloeddruk en temperatuur. 2. Wond. 3. Het urineren. 4. Neurologische functies, het gevoel in het onderlichaam. • Pleister wordt verschoond. • U mag douchen, mits de wond droog is. • U mag weer starten met uw bloedverdunnende medicijnen. • U krijgt uitleg over de leefregels thuis. • U gaat met ontslag. In overleg wordt het tijdstip van ontslag bepaald.
Pijnstilling Binnen ziekenhuis St Jansdal wordt er gewerkt met een pijn protocol. Hierbij wordt met de VAS-score gemeten hoe u de pijn ervaart. Aan de hand van een schaal van 0 tot 10 wordt regelmatig aan u gevraagd hoeveel pijn u heeft, waarbij 10 de meest denkbare pijn is en 0 geen pijn is. Aan de hand van deze scores wordt protocollair medicijnen gegeven tegen de pijn. Op deze manier kunt u dus goed aan geven hoeveel pijn u heeft. Wij kunnen
PID Hernia (HNP)
12
Algemeen
dan adequaat reageren en zorgen dat u zo min mogelijk pijn heeft.
Complicaties Zwelling, wond of liquorlekkage, bloeding, neurologische uitvalsverschijnselen en/of instabiliteit van de wervelkolom.
Normaal herstel Het normale herstel na de operatie betekent niet dat u direct alle klachten kwijt bent. • De uitstralingspijn in de benen verdwijnt het eerst na de operatie. • Vaak heeft u spierpijn door de toename van uw activiteiten. De spierkracht herstelt in 3 tot 6 maanden tot normaal. • Gevoelsstoornissen kunnen er soms wel meer dan 6 maanden over doen om te herstellen. • De rugpijn rond de wond is normaal in de eerste 6 weken, en neemt wat toe na het oefenen.
Leefregels voor thuis Uw operatie is achter de rug. Natuurlijk wilt u het alledaagse leven weer snel oppakken. Het duurt echter minimaal zes weken. Het herstel van de operatie is afhankelijk van uw lichamelijke conditie, uw leeftijd en eventuele eerdere operaties aan uw wervelkolom, gewrichten en spieren en mogelijke andere aandoeningen. Daarna heeft u nog eens minimaal zes weken nodig om uw activiteiten weer op te bouwen naar normaal. Het is PID Hernia (HNP)
13
Algemeen
zeer belangrijk om gedurende deze periode, maar ook daarna, goed te letten op uw houding en de bewegingen die u maakt. Wees zuinig op uw rug! Algemene adviezen • In de herstelperiode is het belangrijker dan ooit om de signalen van uw lichaam serieus te nemen. In de eerste zes weken is pijn in de rug een goede graadmeter voor wat u wel kunt en wanneer u teveel vraagt van uw lichaam. Als u pijn heeft betekent dat dus dat u rustiger aan moet doen. • Neem de eerste zes weken regelmatig rust door te gaan liggen. Het is niet nodig om een bed in de woonkamer te plaatsen, tenzij u dit prettig vindt. Het is raadzaam om overdag tijdig te gaan liggen. Wissel activiteiten zoals lopen, staan en zitten af. • Voer uw algemene conditie stapsgewijs op door te wandelen of te fietsen op een home trainer. Korte afstanden kunt u het beste lopend afleggen. • Ga niet voorovergebogen of gedraaid staan of zitten. • Sex hoeft niet gemeden te worden. Zitten • Zitten is belastend voor uw rug. Houdt daarom een goede zithouding aan. Dat is het makkelijkst op een stoel met een hoge, licht achterover hellende rugleuning en steun in de lendenen. De stoel moet hoog genoeg zijn om recht te kunnen zitten met de voeten op de grond. Een tuinstoel die verstelbaar is, voldoet meestal goed. • Zorg ervoor dat u ontspannen zit, zonder onderuit te zakken. U kunt de onderrug eventueel onderPID Hernia (HNP)
14
Algemeen
steunen met een klein kussentje in de lendenen, waardoor de onderrug iets hol gehouden wordt. • Blijf de eerste zes weken niet langer dan 20 minuten achtereen zitten. Ga regelmatig even lopen. Vervoer • U kunt de eerste zes weken als passagier op de passagiersstoel mee in de auto, al is het niet ideaal. Een ritje van een half uur is maximaal. Als de rit toch langer duurt, stop dan in ieder geval na elk half uur en loop 10 minuten. Ga in elk geval niet zelf achter het stuur zitten. Tip: leg op de autostoel een vuilniszak; dit vergemakkelijkt het draaien bij in en uit de auto stappen. • Instappen in de auto vereist een aparte techniek. Ga met uw rug naar de passagiersstoel staan. Verlicht de druk op uw rug en steun zoveel mogelijk op uw handen terwijl u recht naar achter gaat zitten. U zit dan als het ware zijwaarts op de autostoel met de benen buitenboord. Draai daarna uw romp en de benen als een geheel naar binnen en houdt hierbij uw benen tegen elkaar. • Reizen met het openbaar vervoer is de eerste zes weken ook niet raadzaam. Wachten op de bus, trein of tram en zitten op de veelal krappe stoelen en banken is niet weggelegd voor iemand die net een lage rugoperatie heeft ondergaan. • U kunt de eerste zes weken nog niet buiten fietsen in het verkeer. Wel is het goed om aan uw conditie te werken op een hometrainer. Doe dit ook niet langer dan 20 minuten achter elkaar en houd een goede zithouding aan. PID Hernia (HNP)
15
Algemeen
Tillen Til geen dingen op voordat u met uw fysiotherapeut de juiste technieken heeft doorgenomen. Zeker nu komt het aan op verstandig tillen. In de eerste zes weken kunt u alleen voorwerpen tot ongeveer 1 kilo tillen: een pak suiker dus, niet meer. Geleidelijk aan kunt u het gewicht opvoeren. Tilt u vaak, meer dan een paar keer per uur, ga dan niet verder dan 15 kilo. Tilt u maar een paar keer per dag, houd dan de grens van maximaal 25 kilo aan, ook al is uw rug volledig hersteld. Advies: • • • •
Til rustig. Til de last zo dicht mogelijk bij uw lichaam. Til de last niet boven schouderhoogte. Vermijd een maximaal voorovergebogen houding van de romp. • Vermijd draaien en zijwaarts buigen van de romp. • Til met twee handen. Voorwerpen oppakken Pak alleen met steun van een stevig staand voorwerp iets op. Dus houdt u bijvoorbeeld met één hand aan een stoel vast. Doe dit vanuit de benen met gestrekte rug. Let op dat u daarbij niet naar voren, zijwaarts of naar achteren reikt. Houd de schouders boven de heupen zodat uw rug recht blijft en houd de arm naast uw lichaam. Een last ver van uw lichaam oppakken is slecht voor uw rug. Huishouden De eerste zes weken kunt u nog geen huishoudelijke activiteiten doen. Stofzuigen, bedden verschonen, dweilen, ramen lappen enzovoort moet u aan anderen PID Hernia (HNP)
16
Algemeen
over laten. Na de herstel periode kunt u weer rustig beginnen met lichte huishoudelijke activiteiten, maar met aandacht voor uw houding en bewegingen. Van uw fysiotherapeut leert u de juiste technieken om uw rug minder te belasten. Sporten Tot aan uw eerste poliklinische controle met de neurochirurg na 6 weken, mag u niet sporten. In uw vervolgtraject van de revalidatie kunt u in overleg met uw fysiotherapeut met sportactiviteiten beginnen. Zwemmen Na zes weken kunt u zelfstandig gaan zwemmen. Begin rustig aan en bouw geleidelijk op. Rugzwemmen is over het algemeen minder belastend dan borstzwemmen. De vlinderslag wordt afgeraden. Consequenties voor uw werk Tot aan uw eerste poliklinische controle bij de neurochirurg na 6 weken, mag u niet werken. Bij uw eerste controle kunt u met de neurochirurg overleggen wanneer u weer aan het werk kunt. Belangrijk is dit ook met uw bedrijfsarts te bespreken. Tevens kan uw fysiotherapeut u hier goede adviezen in geven. Wondverzorging en douche U heeft op vrijdag in het ziekenhuis mogen douchen. Voor thuis geldt dat u iedere dag mag douchen. Indien u nog een pleister heeft, dient u deze na het douchen te verschonen. Dit is nodig zolang de wond nog niet geheel dicht is. Daarna hoeft er geen pleister meer op. De eerste week mag u niet in bad, zwemmen en naar de sauna. Hierdoor zou de wond weer week kunnen PID Hernia (HNP)
17
Algemeen
worden. Indien u crème op de wond wilt smeren, dient u dit eerst te overleggen met de arts. Pijnstilling U heeft een recept meegekregen voor pijnstiller en een maagbeschermer. U dient de medicijnen in te nemen volgens voorschrift.
Ontslag Als u vrijdag naar huis gaat, bent u in principe in staat om uzelf weer te verzorgen wat betreft wassen, douchen, aan- en uitkleden, toiletgang, lopen en traplopen. U krijgt de volgende papieren mee naar huis: • Brief voor de huisarts • Verwijsbrief voor de fysiotherapie • Machtiging voor de fysiotherapie • Recept voor eventuele medicijnen • Indien nodig, een overdracht voor de thuiszorg • Afspraak voor een poliklinische controle bij de neurochirurg • Mogelijke aanvullingen op dit patiënten informatie dossier.
Vragen Als er na de ingreep onverwachte problemen ontstaan, neem dan contact op met één van de volgende nummers:
PID Hernia (HNP)
18
Algemeen
• In de eerste week na de ingreep met het ziekenhuis. o Tijdens kantooruren, met de polikliniek neurologie, telefoon (0341) 463544 o Buiten kantooruren, met de spoedeisende hulp, telefoon (0341) 463640 • Een week of langer na de ingreep met uw huisarts o Buiten praktijkuren, met de huisartsenpost (HAP). Eerst bellen, telefoon 0900 3410341.
PID Hernia (HNP)
19
Algemeen
CAZ NE 54.06.10
Uitgave: Patiëntencommunicatie Harderwijk, juni 2010 Internet: www.stjansdal.nl PID Hernia (HNP)
20
Algemeen
