Patiënteninformatie gastric bypass (laparoscopische methode, opdeling van maagreservoir door nietjes) Vooraf De in dit dokument beschreven gevolgen en complicaties van de ingreep omvatten de meest voorkomende, maar de opsomming is zeker niet volledig.
Inleiding Normaal gezien heeft de maag een grote capaciteit zodat je een grote hoeveelheid voedsel kan eten vooraleer een verzadigingsgevoel te hebben. Na passage door de maag wordt het voedsel verteerd en opgenomen ter hoogte van de dunne darm. Onverteerde voedselresten en vezels passeren de darm tot ze worden uitgescheiden. Er bestaan verschillende operatieve technieken in de behandeling van zwaarlijvigheid, om je dus te helpen vermageren. Sommige operaties zorgen ervoor dat de hoeveelheid voedsel die je kan eten tijdens een maaltijd, sterk wordt beperkt (restrictie). Andere operaties zorgen er weer voor dat het opgegeten voedsel minder door het lichaam wordt opgenomen (malabsorptie). De Gastric Bypass ingreep (uitsluiten van de maag, twaalfvingerige darm en deel dunne darm van de spijsvertering) werkt hoofdzakelijk doordat de hoeveelheid voedsel die je tijdens een maaltijd kan eten sterk wordt beperkt, zonder hongergevoel en met een langdurig volheidgevoel. Tevens wordt de opname van vetten licht beperkt doch dit is eerder minimaal. Het eten van hoogcalorische voedingsbestanddelen, voornamelijk suikers, zal tevens een onbehaaglijk gevoel geven en dit zal bijdragen tot meer evenwichtige eetgewoonten na de operatie.
De voorbereiding tot de ingreep
Pre-operatief onderzoek Als na grondige overweging en na multidisciplinair overleg tussen chirurg, endocrinoloog, diétist en psycholoog besloten wordt tot het uitvoeren van een ‘gastric bypass’ operatie worden gewoonlijk een aantal preoperatieve onderzoeken uitgevoerd. Deze onderzoeken zijn afhankelijk van patiënt tot patiënt en kunnen onder andere enkele van de onderstaande onderzoeken omvatten : 1. Bloedonderzoek 2. Echografie van de buik 3. Elektrocardiogram met of zonder hartspecialistisch onderzoek 4. Longfoto met of zonder longspecialistisch onderzoek 5. Gastroscopie
Medicatie-gebruik Indien je regelmatig medicatie neemt dien je dit aan je chirurg te melden. Zeker indien het gaat om bloedverdunnende medicatie (anticoagulantia, aspirine, antiinflammatoire geneesmiddelen etc.) omdat deze geneesmiddelen soms een tijdje voor de ingreep moeten worden gestopt.
Opname De dag van de ingreep blijf je nuchter vanaf middernacht. Sommige medicatie mag je ’s ochtends nog innemen met een klein beetje water. Je chirurg of de anesthesist zal je hierover inlichten. De ingreep heeft plaats onder algemene anesthesie (volledige verdoving) en duurt gewoonlijk anderhalf tot twee uur.
De ingreep Met de Gastric Bypass operatie wordt een klein maagreservoir en een nieuwe kleine maaguitgang gecreëerd. Het volume van de maag wordt herleid tot de grootte van een borrel glaasje met een volume van 15 tot 25 ml. De nieuwe kleine uitgang van de maag betekent dat de maag trager ledigt. De diameter van de nieuwe uitgang is ongeveer 10-15 mm. Door deze twee aanpassingen zal een kleine hoeveelheid voedsel reeds snel een verzadigings- of volheidgevoel geven en dit gedurende een langere periode. Dit helpt je minder te eten en aldus te vermageren. Het voedsel komt via de kleine maaguitgang vrij snel in de dunne darm terecht en passeert de rest van de maag en de twaalfvingerige darm niet. Op basis van grote reeksen kan men een gewichtsverlies van 70% van het overtollig lichaamsgewicht (=huidig – ideaal lichaamsgewicht) na 18-24 maanden verwachten.
De operatie wordt uitgevoerd via een kijkoperatie waarbij in totaal 5 gaatjes in de buik gemaakt worden (1 van 5 mm, 2 van 10 mm en 2 van 12 mm). Met behulp van nietjes wordt in het bovenste gedeelte van de maag een nieuw klein maagreservoir gecreëerd. Dit nieuwe reservoir heeft geen doorgang meer met de rest van de maag. De dunne darm wordt opgehaald en verbonden met de nieuwe maag. Via een smalle doorgang gaat het voedsel van de nieuwe maag dadelijk naar de dunne darm. De ‘oude’ maag en de twaalfvingerige darm wordt aldus overbrugd of ‘gebypassed’. Het einde van de twaalfvingerige darm wordt opnieuw verbonden met de dunne darm, tussen 75 en 150 cm verder dan de verbinding van de nieuwe maag met de dunne darm. Deze nieuwe verbinding van de twaalfvingerige darm met de dunne darm zorgt ervoor dat het maagsap, gal- en pancreassap met het voedsel kan worden vermengd. Dit is noodzakelijk voor een normale vertering. Na de ingreep kan het overbrugde gedeelte van de maag en de twaalfvingerige darm nog moeilijk gastroscopisch worden onderzocht gezien de nietjeslijn de doorgang van de camera belemmert.
De complicaties 1. Tijdens de ingreep of de periode onmiddellijk na de ingreep De Gastric Bypass operatie is een vrij grote operatie en door je overgewicht heb je een grotere kans op complicaties in vergelijking met iemand zonder overgewicht. Het risico op complicaties wordt geschat tussen de 2-5%, maar is gevoelig hoger bij heringrepen na voorgaande vermageringsingrepen. Sommige complicaties kunnen zich voordoen tijdens de operatie of in de periode onmiddellijk na de operatie tijdens de ziekenhuisopname. De volgende complicaties kunnen zich bij wijze van voorbeeld voordoen :
– een bloeding – een verwonding aan een buikorgaan – een verwikkeling aan de longen (longontsteking) – een hartaanval – een naadlekkage – een obstructie of passagehinder ter hoogte van het maagdarmstelsel – een ontsteking aan de urinewegen – een wondinfectie – trombose (bloedklonters) in de aders van de benen met mogelijk een longembolie als gevolg Deze lijst is niet volledig. Er is een zeer klein doch niet onbestaand risico op overlijden ten gevolge van complicaties. Uiteraard worden speciale maatregelen genomen om het risico op deze complicaties zo klein mogelijk te houden. Complicaties die de normale hospitalisatieduur verlengen zijn zeldzaam.
2. Complicaties in een later stadium na de ingreep Behalve de bovenvermelde complicaties kunnen zich later ook nog andere complicaties voordoen. We vermelden opnieuw de meest voorkomende. Ook deze lijst is niet volledig. a. Vertraagde wondheling
Door de aanwezigheid van veel onderhuids vet zijn de wondranden soms slecht doorbloed. Dit is soms verantwoordelijk voor een vertraagde wondheling. Dit betekent dat de huid over een gedeelte van de wonde opnieuw open komt te staan na het verwijderen van de hechtingen. Als dit zich voordoet wordt gewoonlijk wat vocht uitgescheiden via de opening. Als dit vocht geïnfecteerd is spreken we van een wondinfectie. Soms beslist de chirurg zelf de huid opnieuw wat te openen om een vochtophoping te ledigen. De opening in de huid groeit steeds vanzelf weer dicht. b. Littekenbreuk
Op de plaats van het litteken kan soms een breukontstaan. Door de incisie wordt namelijk een zwakke plaats in de spierwand van de buik veroorzaakt. Een breuk wordt heelkundig hersteld. c. Obstructie
Ten gevolge van vergroeiingen in de buik die zich bij om het even welke ingreep in de buik kunnen voordoen kan de normale darmdoorgang soms worden belemmerd. Soms is een ingreep nodig om deze vergroeiingen los te maken. d. Galstenen
Na de operatie bestaat een verhoogde kans op het ontwikkelen van galstenen. e. IJzer, foliumzuur, vitaminen en mineralen tekorten
Deze tekorten kunnen zich voordoen, voornamelijk tijdens de periode van het vermageren. Op aanwijzing van je chirurg neem je best van bij het begin ijzer, foliumzuur, vitamines en mineralensupplementen. Op regelmatige tijdstippen wordt een bloedonderzoek verricht om eventuele tekorten op te sporen. Bij vit B12-tekort dient dit soms met injecties te worden gecorrigeerd. d. Haarverlies
Haarverlies treedt vaak op bij snel vermageren. Ongeveer de helft van alle patiënten ondervinden dit in meer of mindere mate het eerste jaar na de ingreep. Het haarverlies is echter tijdelijk en nooit volledig. e. Vernauwing aan de uitgang van de maag
Zelden kan de nieuwe maaguitgang vernauwen en aanleiding geven tot overmatig braken. Oprekken van de vernauwing via gastroscopie of onder radiografische controle kan dit verhelpen. Zelden is een nieuwe operatie noodzakelijk. f. Maagzweer
Een zweertje in de buurt van de nieuwe maaguitgang kan zelden optreden. Dit kan meestal worden behandel met medicatie die de zuurproductie in de maag afremt. g. Gewichtstoename na de ingreep
Hiervoor kunnen een aantal redenen zijn : 1. Uitzetten van de nieuwe maag Als de nieuwe maag stelselmatig wordt overvuld zal ze geleidelijk uitzetten en zal de hoeveelheid voedsel die je kan eten tijdens een maaltijd toenemen. Dit kan ook het gevolg zijn van een te nauwe uitgang van de nieuwe maag. 2. Uitzetting van de maaguitgang Dit kan tot gewichtstoename leiden doordat de maag sneller kan ledigen en het verzadigingsgevoel minder lang bestaat waardoor je dus meer gaat eten. 3. Lossen van de nietjeslijn De nietjeslijn kan over een bepaalde afstand lossen zodat er opnieuw een verbinding bestaat met de rest van de maag. Je kan aldus meer eten omdat de nieuwe maag sneller ledigt.
Het postoperatieve dieet Het uiteindelijke doel van de ingreep bestaat erin dat je tijdens één maaltijd ongeveer de portie van een voorgerecht zal kunnen eten. Vooraleer je dit stadium bereikt dient je dieet verschillende stappen te doorlopen. We zullen ze kort even overlopen:
Stadium 1 - Vloeibare voeding
De eerste 4-6 weken na de ingreep moet alle voedsel worden gepureerd en de hoeveelheid per maaltijd mag niet meer bedragen dan twee eetlepels. De nieuwe maag heeft zich immers nog niet kunnen aanpassen en er zal nog zwelling aanwezig zijn ten gevolge van de operatie. Je mag ongelimiteerd drinken (geen gashoudende dranken) maar wacht tot 20 minuten na de maaltijd en drink nooit grote hoeveelheden in één keer maar wel regelmatig.
Stadium 2 - Zachte voeding Na 4-6 weken zal de nieuwe maag wat zijn uitgezet en de zwelling grotendeels verdwenen. Je kan nu zachte voeding eten die niet hoeft te worden gepureerd. De hoeveelheid bedraagt nu maximaal 4 eetlepels per maaltijd. Brood en rood vlees is echter niet toegelaten de eerste 10 weken na de ingreep.
Stadium 3 - Vaste voeding Ongeveer 10 weken na de ingreep mag alles gegeten worden. De hoeveelheid vanaf nu bedraagt ongeveer de grootte van een voorgerecht. Om een goed gewichtsverlies te bereiken eet je best een uitgebalanceerde voeding zonder teveel vetten of suikers. Overschakelen naar een volgend stadium in het postoperatieve dieet zal steeds gebeuren op aanwijzing van je chirurg.
Slotbemerkingen Om goede resultaten te bekomen en het complicatierisico zo laag mogelijk te houden is een goede opvolging na de ingreep uiterst belangrijk. Dit gebeurt zowel door de chirurg, de endocrinoloog als door de huisarts. Aarzel dan ook niet om buiten de geplande bezoeke één van dezen te contacteren wanneer je denkt dat er iets mis is of een probleem is opgetreden. Enkele punten dienen nog te worden benadrukt :
1. Lichaamsbeweging De eerste weken na ontslag zal je je nog moe voelen. Je zal geleidelijk je dagelijkse activiteiten moeten hernemen. Autorijden wordt best vermeden de eerste twee weken na de ingreep. Heffen wordt best vermeden de eerste drie weken. Indien nodig zal een werkonbekwaamheidsattest worden opgemaakt. Nadien is het van groot belang een gezonde lichaamsbeweging te hebben om het resultaat van de ingreep te optimaliseren en spierafbraak tijdens de vermageringsfase te vermijden.
2. Zwangerschap De ingreep staat een eventuele latere zwangerschap niet in de weg. Soms worden vrouwen zelfs meer vruchtbaar bij het vermageren. Zwangerschap moet worden vermeden tijdens de vermageringsfase (eerste 12-18 maanden na de ingreep). Bij eventuele zwangerschap is regelmatige inname van ijzer, foliumzuur, vitamines en mineralensupplementen van nog groter belang.
3. Alcohol Na de ingreep wordt alcohol sneller en beter opgenomen in de bloedbaan. Je dient er rekening mee te houden dat indien je een voertuig dient te besturen het wettelijke maximum gehalte sneller wordt bereikt.
Schriftelijke verklaring door de patiënt te ondertekenen: Ondergetekende verklaart voldoende informatie te hebben verkregen over de resultaten maar ook over de complicaties en ongewenste effecten na laparoscopische Roux-en-Y gastric bypass. Deze informatie werd mij mondeling en schriftelijk gegeven door de behandelend chirurg ......................................................... Ik heb de verschafte inlichtingen begrepen, en had de gelegenheid vragen te stellen. Datum : Handtekening patiënt:
_________________________________
(voorafgegaan door ‘gelezen en goedgekeurd’)
Handtekening arts die de toestemming bekomt _____________________
