PAT I Ë N T E N INFORMATIE
Borstvoeding
Inhoudsopgave Werking van de hormonen...........................................................................4 Het aanleggen van de baby..........................................................................4 Leg je baby goed aan....................................................................................4 ...en voorkom problemen..............................................................................5 Verschillende houdingen..............................................................................6 Ritme van het drinken..................................................................................7 Fopspeen.....................................................................................................7 Eventuele problemen...................................................................................7 Stuwing.........................................................................................................7 Kloven...........................................................................................................8 Te weinig melk..............................................................................................8 Heeft mijn baby voldoende gedronken.........................................................9 Hygiëne.....................................................................................................10 Eten en drinken..........................................................................................10 Je baby verblijft op de neonatologie...........................................................10 Meebrengen naar de kraamafdeling...........................................................11 Prenatale lessen.........................................................................................11
2
Beste toekomstige ouder(s)
Eerst en vooral willen we je van harte proficiat wensen met de zwangerschap. Weldra sta je, samen met je partner, aan het begin van een nieuw avontuur: de geboorte van je kleine spruit. Zwanger zijn is echter niet alleen een unieke ervaring, maar ook een periode met heel veel vragen. Daarom stelden de vroedvrouwen van onze kraamafdeling deze brochure samen. Aan de hand van deze brochure willen we je meer informatie geven over borstvoeding. Beslis alvast voor de geboorte of je al dan niet borstvoeding wil geven. Overleg dit met je partner want het is belangrijk dat je beiden 100% achter deze beslissing staat. Borstvoeding geven is een leerproces, zowel voor de mama als de baby. Je moet er stap voor stap in groeien. De vroedvrouwen begeleiden je in dit leerproces. Het is dan ook belangrijk dat je je voldoende laat helpen. Mocht je na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, aarzel dan niet één van onze vroedvrouwen aan te spreken. We wensen je een voorspoedig verloop van de zwangerschap en de geboorte van een gezonde baby. Het vroedkundig team Algemeen Ziekenhuis Lokeren
3
Werking van de hormonen Wanneer je bevallen bent, zullen er in je lichaam twee hormonen geactiveerd worden. Prolactine zorgt voor de melkproductie, oxytocine voor het vrijkomen of toeschieten van de moedermelk. Deze hormonen komen vrij wanneer de tepel geprikkeld wordt door het aanraken of zuigen van de baby. Hoe vaker, hoe krachtiger en hoe langer de baby zuigt, hoe meer melk er wordt aangemaakt. Jij en je baby hebben dus een invloed op je melkproductie. Het toeschieten van de melk wordt dan weer bepaald door je fysieke en psychische conditie. Rust en zelfvertrouwen zijn hier van enorm belang.
Het aanleggen van de baby Hoe je de baby aanlegt, is cruciaal bij het geven van borstvoeding. Daarom is het van belang dat je de eerste dagen hulp vraagt aan de vroedvrouwen bij het aanleggen. Leg je baby goed aan... De eerste stap naar een goede borstvoeding is het huid-op-huidcontact met je baby (skin-to-skin). Hiermee wordt gestart van zodra je bevallen bent. Het is nodig dat de baby een flinke hap van de borst neemt met een wijd open mond. Het is immers van belang dat de tepel tot diep achterin de mond van je baby reikt. De lippen van de baby dienen naar buiten gekruld te zijn. Je baby moet borstvoeding drinken en geen tepelvoeding! Om zoveel mogelijk van de borst te kunnen nemen, moet de baby goed bij de borst kunnen en dit zonder het hoofdje te hoeven draaien of aan de tepel te moeten trekken om de borst naar zich toe te brengen. Daarom moet je de baby ter hoogte van de tepel leggen en met het hele lijfje dicht tegen je aan. De kin ligt daarbij tegen je borst. Zo blijft het neusje vrij waardoor je baby goed kan ademen.
4
...en voorkom problemen Als je baby kan drinken, komt de melkproductie op gang en krijgt hij/zij genoeg melk binnen. De borst wordt geprikkeld, waarbij de melkproductie en de toeschietreflex worden gestimuleerd. Bovendien wordt de borst dan ook goed leeggedronken, wat de kans op stuwing en borstontstekingen aanzienlijk kleiner maakt.
Foute manier van aanleggen
Juiste manier van aanleggen
Volgende signalen zijn indicatoren die erop wijzen dat je baby niet goed aanligt : • Als je borst tijdens, maar ook na, het voeden constant pijn blijft doen. • Indien het snelle ritme van zuigen blijft aanhouden en niet overgaat in een traag ritme van slikken. • Wanneer je baby herhaaldelijk loslaat. • Als je baby enkel maar de tepel vastneemt.
5
Verschillende houdingen Ga in een comfortabele en ontspannen houding zitten of liggen. Tijdens het verblijf in het ziekenhuis zullen we je leren hoe borstvoeding te geven in de verschillende houdingen. De eerste 2 à 3 dagen is het belangrijk dat je baby om de 2 à 3 uur aan de borst drinkt. De frequentie is daarbij belangrijker dan de duur.
6
Ritme van het drinken Na de derde dag begint de baby uit zichzelf een ritme te krijgen. Je baby zal je dan zelf om de 3 à 4 uur duidelijk maken dat hij/zij honger heeft. Je baby moet zeker om de vier uur drinken, dat betekent dus minstens zes maal per etmaal. Maar hij/zij mag zelfs tot tien maal per etmaal drinken. Een goede richtlijn is minimum om de twee uur en maximum om de vier uur. Een baby weent niet alleen van de honger en kan dus ook op andere manieren getroost worden. Bijvoorbeeld door hem/haar te laten boeren, een andere luier te geven of de skin-to-skintechniek toe te passen.
Fopspeen Zolang de borstvoeding nog niet goed op gang is, mag je zeker geen fopspeen geven. Het zuigen aan de borst is immers anders dan het zuigen aan een speen. Er kan tepel-speenverwarring optreden. Zodra je baby de techniek van het drinken aan de borst onder de knie heeft en bijkomt in gewicht, kan je je baby troosten door een fopspeen te geven. Let wel op dat je daardoor het voedingsmoment niet uitstelt of vervangt.
Eventuele problemen Stuwing Borststuwing geeft pijnlijke, gezwollen, rode en volle borsten. Meestal duurt dit een dag of twee en gaat het gepaard met een temperatuursverhoging. Hoe kan je de pijn verlichten: • Breng warmte aan op je borsten door middel van warme vochtige doekjes of neem regelmatig een warme douche. • Masseer de borsten tijdens het voeden. • In sommige gevallen is pijnstilling aangeraden. De arts zal je medicatie voorschrijven. Het streefdoel is soepele borsten, zodat de baby goed kan aanhappen. 7
Kloven In vele gevallen ontstaan tepelkloven doordat de baby niet goed aanligt aan de borst. Daarom is het zo belangrijk dat je de eerste dagen geholpen wordt door een vroedvrouw. De meeste kloven worden veroorzaakt bij het aanleggen gedurende de nacht. Het is altijd handig om de nachtverlichting te laten branden tijdens het voeden. Zo heb je meer zicht op het al dan niet getuit zijn van de lipjes van je baby. Hoe kan je kloven voorkomen of behandelen: • Gebruik een goede aanlegtechniek. • Laat een druppel moedermelk op de tepel opdrogen, je eigen moedermelk is immers de beste zalf. • Vermijd vochtige borstkompressen. • ’s Nachts kan je eventueel zonder bh slapen. Te weinig melk
• • • • •
Leg je baby veel aan met een goede aanlegtechniek. Pas de skin-to-skintechniek toe. Neem voldoende rust. Drink borstvoedingsthee. Na overleg met de arts kan je eventueel stimulerende medicatie nemen.
Bij problemen kan je ten rade gaan bij volgende instanties: • De vroedvrouwen van de kraamafdeling: tel. 09 340 80 60 • De zelfstandige vroedvrouw (huisbezoeken aan terugbetalingstarief) • Kind & Gezin • De kinderarts • De huisarts • De website van de VLOV (Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen): www.vlov.be • VBBB (Vereniging voor Begeleiding en Bevordering van Borstvoeding: tel. 03 281 73 13
8
Heeft mijn baby voldoende gedronken Bij het geven van borstvoeding beschik je niet over maatstreepjes om te controleren hoeveel je baby gedronken heeft. Aan de hand van onderstaande indicatoren kan je nagaan of je baby voldoende drinkt: • Indien je baby op regelmatige tijdstippen voeding vraagt (om de drie à vier uur). • Als hij/zij tevreden is tussen de voedingen. Dat merk je aan de ontspannen houding van je baby. • Als je baby regelmatige plas en stoelgang heeft (gele, zachte ontlasting). • Wanneer je baby in gewicht toeneemt (100 tot 150 gram per week). Het is een misvatting dat hoe meer de mama drinkt, hoe meer melk ze aanmaakt. Je melkproductie wordt beïnvloed door de frequentie van aanleggen en de goede aanlegtechniek van je baby. Mama’s die borstvoeding geven, hebben wel een groter dorstgevoel. Zorg er dan ook voor dat je altijd water in de buurt hebt.
9
Hygiëne • Was je handen voor het voeden. • Was je borsten enkel met water. Zeep geeft een uitdrogend effect en ter • • • •
hoogte van het tepelhof bevinden zich de kliertjes van Montgomery die zorgen voor een beschermende laag smeer. Duw na elke borstvoedingsbeurt een druppel moedermelk uit en laat de druppel opdrogen. Vermijd vochtige borstkompressen. Vermijd sterk geurende deodorants en parfums. Gebruik een gepaste borstvoedingsbeha.
Eten en drinken Zolang je het houdt bij een gezonde en gevarieerde voeding kan en mag alles, maar met mate. Matig bijvoorbeeld het gebruik van cafeïnehoudende producten. Het toasten op je baby met één glaasje bubbels mag, maar doe dit juist na een borstvoedingsmoment. Onthoud dat alcohol en nicotine, net zoals alle andere voedingstoffen, overgaan in de moedermelk. Neem enkel medicatie op doktersadvies. Indien je toch medicijnen moet krijgen, neem ze dan in juist na de borstvoeding.
Je baby verblijft op de neonatologie Naargelang de toestand van je baby wordt er zo snel mogelijk gestart met borstvoeding. Vaak moet je ook afkolven. • Manueel afkolven: de druppels moedermelk worden opgevangen op een lepeltje en dan aan je baby gegeven. • Elektrisch afkolven: gekolfde melk wordt via een cup of een fles aan je baby gegeven.
10
Meebrengen naar de kraamafdeling Borstkompressen heb je niet nodig, die krijg je tijdens je verblijf op de kraamafdeling. Ook een tepelhoedje, zalf of een afkolfmachine zijn overbodig. Zet dit laatste toestel zelfs niet op je geboortelijst, je kan deze gemakkelijk ontlenen. Het is belangrijk om een borstvoedingsbeha mee te brengen. Koop een katoenen bh in de juiste maat, dat wil zeggen twee maten groter dan je cupmaat op het einde van je zwangerschap. Wat absoluut uit den boze is, is een beha met beugels.
Prenatale lessen Wij nodigen jullie uit voor een lessenreeks ter voorbereiding op de bevalling. De eerste les behandelt de borstvoeding, terwijl de tweede les uitgebreid ingaat op de arbeid en bevalling. Bovendien geven we je een rondleiding doorheen de kraamafdeling. Voor data en inschrijven kan je terecht op het nummer 09 340 83 85 (tijdens kantooruren) of meer info kan je bekomen tijdens de kraambeurs. Je kan de lessen ook apart volgen. Noteer alvast dat de lessen stipt om 19.30 uur starten op de kraamafdeling van het ziekenhuis.
11
60500188 - © AZ Lokeren 2014
Algemeen Ziekenhuis Lokeren Partner van het UZ Gent Lepelstraat 2 9160 LOKEREN Onthaal tel. 09 340 81 11 fax 09 340 81 91 Kraamafdeling tel. 09 340 80 60 www.azlokeren.be
[email protected]
Auteur/verantwoordelijke: lactatiekundige Annick Van Damme
