pathologie. Cxx53 1 en 2. Milieu interieur Uitwisseling van stoffen

AFI1

Anatomie / fysiologie Cxx53 1 en 2 Milieu interieur Uitwisseling van stoffen

FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

1

Team anatomie/fysiologie Alfabetische volgorde achternaam • • • • •

Matthieu Berenbroek Jan Borm Simone Egberts Eric van Roon Nol van Roosmalen


2

Anatomie / fysiologie / pathologie • Anatomie = ontleedkunde = bouw van het menselijk lichaam – veel bekend – Beeldtechnieken

• Fysiologie = (normale) functie van het menselijk lichaam – niet zoveel bekend • hersenen • regelmechanismen (afweer, celniveau)

• Pathologie = ziektekunde


3

AFI1

College onderwerpen • • •

Belangrijke functies voor het in stand houden van het lichaam Uitwisseling van stoffen Bloed en circulatie

Cxx53

• •

Ademhaling spijsvertering

Cxx54


4

College onderwerpen • • • •

Vocht en elektrolyten huishouding Uitscheiding Warmteregulatie Hormonaal stelsel

Cxx55

•

Zenuwstelsel

Cxx56


Hoe en wat leren 1 • • • •

Uitgangspunt van de stof zijn deze sheets Hand-outs via N@tschool Lees daarbij om de onderwerpen in een boek Maak vooraf de opdrachten, zodat je het college kunt volgen • Leer vooraf de woorden die gebruikt gaan worden, zoek ze op en ontleedt ze in delen • Voorbereiden / zelfstudie a.h.v. trefwoorden en / of stellingen


5

AFI1

Hoe en wat leren 2 • Bestudeer na afloop de stof van de sheets • Maak de vragen en beredeneer deze • Leer de stof niet van buiten maar zorg ervoor dat je het begrijpt • Stel direct vragen als dingen onduidelijk zijn • Vragen stellen over vorige colleges • Vragen indienen via forum anatomie / fysiologie in N@tschool • Schrijf tijdens de colleges zo min mogelijk! FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

Toetsen • 2 toetsmogelijkheden per jaar • Toets 1 Cxx53 / Cxx54 januari / juni • Toets 2 Cxx55 / Cxx56 januari / juni • Bij onvoldoende herkansen, je mag met elke gelegenheid meedoen, wel tijdig inschrijven!


8

Eencellige in de ‘oerzee’


9

AFI1

Lichaamscel • Elke lichaamscel is omringd door vocht • Dit vocht is INTERCELLULAIR vocht en bevindt zich in de interstitiële ruimte, weefselvocht • Het vocht in de cellen noemen we INTRACELLULAIR vocht = celvocht. FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

10

Cellen van de mens • De ruimte rondom de cellen noemen we de INTERSTITIELE RUIMTE ofwel het MILIEU INTöRIEUR en is onderdeel van de EXTRACELLULAIRE ruimte. • Tot deze laatste ruimte behoort ook de vloeistof in bloed- en lymfevaten. • Deze extracellulaire ruimte kleiner dan de intracellulaire ruimte


11

Vochtverdeling Celmembraan

capillairwand

27 ltr KOD COD

9 ltr

3 ltr

bloedplasma

weefselvocht COD (colloïd osmotische druk) KOD (kristalloïd osmotische druk)


celvocht

12

AFI1

Infrastructuur van de meercellige • Bij een meercellig organisme hebben zich organen ontwikkeld om dit milieu intérieur in stand te houden. • Het in stand houden van het milieu interne wordt HOMEOSTASE genoemd.


13

Infrastructuur van het menselijk lichaam


14

Homeostase


15

AFI1

Homeostase • Complexiteit van het menselijk lichaam heeft een goed afgestemd fysiologisch regelmechanisme nodig • Homeostase is dat dynamisch evenwicht, d.w.z. niet steeds dezelfde waarden. (koorts) • zowel lichamelijk als geestelijk


16

Homeostase voorbeelden • Bedorven eten => veel bacteriën => diarree => ziektekiemen snel eruit • Milieu interieur (constante samenstelling, bloed en weefselvloeistoffen) zoals pH (zuurgraad), temperatuur • Nieren met name voor de afvalstoffen


17

Uitwisseling van stoffen: FILTRATIE • Filtratie is het transport van water door een meer of minder permeabele wand. • Met het water gaan, afhankelijk van de poriegrootte, ook vaste deeltjes mee. • Filtratie komt onder andere voor in de nieren en het transport van water en stoffen vanuit de bloedbaan naar het interstitium. • Voorwaarde voor filtratie is drukverschil (bloeddruk en/of osmotische druk) FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

18

AFI1

Filtratie bloeddruk

bloedvat H2O + deeltjes

H2O + deeltjes

interstitium

cellen


19

Uitwisseling van stoffen: DIFFUSIE • De manier waarop veel stoffen binnen ons lichaam worden uitgewisseld verloopt middels diffusie. • Diffusie is het passieve transport van stoffen langs een concentratiegradiënt. • Een concentratiegradiënt is een verschil in concentratie van stoffen in 2 aangrenzende ruimten • In gas gaat diffusie sneller dan in vloeistof FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

20

Diffusie 1 NaCl

NaCl

20 ST 2 ST

2 NaCl

NaCl

20 ST 2 ST

3 NaCl

NaCl

11 ST 11 ST

1 Indien de zoutdeeltjes(ionen) de doorlaatbare membraan passeren 2 dan het NaCl (keukenzout) zich gelijkmatig over de bak verdelen over de hele bak 3 er gelijke concentraties Li en Re bestaan

Theezetten: de bruine kleurstof verdeelt zich gelijkmatig over de gehele pot FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

21

AFI1

Diffusie oppervlak Selectief permeabel

Geen wand

Ondoorlaatbaar

Doorlaatbaar

DOORlaatbaar


22

Diffusie temperatuur

Warm water

Koud water


23

Selectieve permeabiliteit • selectie van de in- en output van de cel – Bijvoorbeeld insuline verandert de permeabiliteit van de celwand voor glucose

• maakt uitwisseling tussen de cel en zijn omgeving mogelijk • Verstoring door: – Bacterie / virus / ontsteking – Beschadiging, wondjes – Tekorten FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

24

AFI1

Uitwisseling van stoffen: OSMOSE • Een andere manier waarop stoffen uitgewisseld worden is middels osmose. • Osmose vindt altijd plaats wanneer twee vloeistoffen gescheiden zijn door een gedeeltelijk doorlaatbare (semipermeabele of beter selectief permeabele) wand. • Voorwaarde is een concentratieverschil in opgeloste stoffen die niet vrij de wand kunnen passeren.


25

Uitwisseling van stoffen: OSMOSE • Een belangrijke stof voor het ontstaan van concentratieverschillen is keukenzout (NaCl) dat zich in een vloeistof splitst in de ionen Na+ en Cl-. • Osmose is feitelijk alleen watertransport. Osmose lijkt op diffusie en wordt ook wel waterdiffusie genoemd • Met het water worden ook stoffen meegesleurd (als ze door de membraanporiën kunnen). FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

26

Osmose 1 NaCl

NaCl

20 ST 2 ST

2 NaCl

NaCl

20 ST 2 ST

3 NaCl 20 ST

NaCl 2 ST

1 de scheidingswand is niet permeabel (doorlaatbaar) voor zout. Er kan geen diffusie optreden maar wel druk van het zout (NaCl) 2 zuigkracht van het zout trekt water aan, water van Re => Li 3 er ontstaat evenwicht tussen waterdruk hoge kolom en zuigkracht van het zout Osmose is diffusie van het oplosmiddel 27 FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

AFI1

Osmose Hoge concentratie Hogere concentratie lage concentratie lagere concentratie

Osmotische druk


28

Osmotische waarde • Osmotische waarde van een oplossing = zuigkracht van de oplossing = ongeveer het aantal deeltjes in die oplossing

• Zuigkracht = de osmotische druk COD = Colloïd Osmotische druk = in het bloed de zuigkracht voornamelijk bepaald door de eiwitten in het bloed

Molecuulgewicht, hoe hoger hoe groter de aanzuigende werking 29 FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

Osmose voorbeelden • Rimpelvingertjes na lang in bad liggen • Hoogte van bomen wordt beperkt door de maximale osmostische zuigkracht, dus veel eiwitten in de kruin • Hongeroedeem


30

AFI1

Osmose animatie


31

Uitwisseling van stoffen: ACTIEF TRANSPORT • Op veel plaatsen in het lichaam is het nodig stoffen energetisch ‘bergopwaarts’ te transporteren ofwel tegen hun elektrochemisch verval oftewel tegen de concentratiegradiënt in. • In tegenstelling tot de passieve processen is bij deze processen altijd energie (ATP oftewel glucose) nodig. • Het betreft hier voornamelijk ionen transport, vandaar dat we spreken van IONENPOMPEN FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

32

Actief transport (kost energie) • Enzymatische pomp of ionenpomp (bijvoorbeeld Na/K pomp) soort draaideur effect. • Endocytose (buiten de cel naar binnen de cel) – Fagocytose (vaste stoffen) – Pinocytose (vloeistoffen)

• Exocytose (binnen de cel naar buiten de cel) zweetklieren


33

AFI1

Fagocytose = opnemen door insluiting Capillairwand

Leukocyt Bacteriën

Diapedese Leukocyten (witte bloedcellen) verlaten bloedvat (diapedese). Ruimen bacteriën op door fagocytose. 34 FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

Natrium / kalium pomp

Intracellulair: veel K, weinig Na Extracellulair: weinig K, veel Na Door diffusie verplaatsing Na en K

Na Cel K

Bloed

Door actief transport probeert de cel: K terug te zuigen Na eruit te gooien

Na Cel K

Bloed

Dit kost energie (glucose = suiker) 1 celmembraan 2 pomp (schematisch) FHV2009 / Cxx53 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie

35

Samenvatting Grofweg zijn er 4 soorten transport te onderscheiden: 1. Filtratie 2. Diffusie

3. Osmose

4. Actief transport Energie


36

pathologie. Cxx53 1 en 2. Milieu interieur Uitwisseling van stoffen

Recommend Documents