Passie voor de provinciale politiek
Dualisme in Provinciale Staten 2003-2007
De aanleiding Met veel tromgeroffel werd het dualisme in 2003 geïntroduceerd in de provinciale politiek. Het monistisch stelsel was passé. Het roer moest om. De burger moest beter kunnen zien wie bestuurt en wie controleert. Het gaat niet alleen om het aanpassen van wat regels en procedures. Het vergt vooral een andere invulling van rollen en het respecteren daarvan door alle spelers in de politieke arena. Een heuse cultuuromslag! Begin 2007, na vier jaar ervaring met het nieuwe stelsel, vroegen we aan zestien provinciale prominenten of – en hoe – het tot dusver is bevallen. Heeft het dualisme iets veranderd? Volgens de een wel, volgens de ander juist helemaal niet. Opvallend in deze interviews is het enthousiasme waarmee politiek wordt bedreven. Met welke gedrevenheid initiatieven worden genomen voor innovatie, voor oplossingen van knelpunten. Uiteindelijk is die gedrevenheid de essentie van de politiek, in wat voor systeem dan ook.
Hopelijk inspireren hun uitspraken en ervaringen zowel de nieuwe Statenleden die na de verkiezingen van 7 maart 2007 aantreden, als de ‘oude rotten in het vak’ die voor vier jaar bijtekenen. Voor degenen die de Provinciale Staten vaarwel zeggen, is het een afscheids cadeau, zodat zij nog eens terug kunnen kijken naar hoe het ook alweer was. Karin Peters, Statengriffier, Haarlem, maart 2007
Inhoud 3
De aanleiding
8
Harry Borghouts, Commissaris van de Koningin “Je moet elkaar ook uitdagen”
10
Piet Bruystens, fractievoorzitter Ouderenpartij/Verenigde Seniorenpartij “Vroeger kon je zo lekker op gedeputeerden schieten”
12
Dré Kraak, fractievoorzitter VVD “Hoe zullen we het samen spelen?”
14
Ellen van Gaalen, ex-Statenlid VVD “Zelf bepalen wat de pot schaft”
18
Jan Bezemer, fractievoorzitter ChristenUnie/SGP “Ik richt me liever op de hoofdlijnen”
20
Rita Weeda, ex-Statenlid PvdA “De zeepkist op!”
22
Mienk Graatsma, fractievoorzitter SP “Ik zeg gewoon wat ik vind”
24
Annemarie Worm-De Moel, ex-Statenlid CDA “De kunst is om niet te polariseren”
28
Patrick Poelmann, gedeputeerde D66 “Trek eropuit!”
30
Peter Prins, fractievoorzitter Prins “Ik maak niet alleen beleid, ik voer het ook uit”
32
Jaap Bond, fractievoorzitter CDA “PS werkt als een oliespuitje”
34
Peter Visser, fractievoorzitter PvdA “Structuurdiscussies vind ik niet zo interessant”
38
Joke Geldhof, fractievoorzitter D66 “Je neemt nu sneller initiatieven”
40
Bart Heller, fractievoorzitter GroenLinks “Met boe’s en tegens laat je geen bus meer rijden”
42
Fleur Agema, fractievoorzitter fractie Agema “Beter gehaat dan een grijze muis”
44
Karin Peters, Statengriffier “Ik hoop dat onze adviserende rol kan groeien en bloeien”
48
Colofon
Leden Provinciale Staten periode 20 maart 2003 - 15 maart 2007
Bas Admiraal (LPF) tot 6 december 2004 Fleur Agema (fractie Agema) Sevilay Akkas (CDA) Songul Akkaya (PvdA) Sascha Baggerman (PvdA) Paulette Baks (VVD) Marleen Barth (PvdA) tot 31 januari 2005 Jos Beemsterboer (CDA) Ria Beens-Jansen (GroenLinks) tot 31 januari 2005 Gerard Le Belle (D66) tot 30 oktober 2006 Hans Berkhout (D66) Jan Bezemer (ChristenUnie/SGP) Ingrid de Bijl-Baerselman (VVD) lid sinds 13 mei 2003 Harmen Binnema (GL) Eric Bloembergen (PvdA) lid sinds 24 april 2006 Greet Blokker (PvdA) Carlien Boelhouwer (SP) Casper van Boltaringen (D66) lid sinds 13 mei 2003 Jaap Bond (CDA) Erwin Bouma (VVD) André Bouwens (VVD)
Je moet elkaar ook uitdagen ‘Het valt mij natuurlijk wel degelijk op als iemand een gloedvol betoog houdt, maar dat laat ik niet merken. Dat doe ik ook niet als iemands bijdrage wat mager is. Waar het om gaat is dat ik ieder Statenlid een plek geef, dat men kan zeggen wat men wil.’ Het begon allemaal met de neutronenbom,
gaande aan de besluitvormende
of beter gezegd met de mogelijke aanwezig
vergadering.’
heid van kernwapens in Nederland. ‘Daar was ik volstrekt tegen en dat was de reden
Ondertussen dwingt de actualiteit tot
om me aan te sluiten bij de toenmalige
keuzes. ‘Daarin kunnen de Staten nog aan
PPR,’ aldus Harry Borghouts, tegenwoordig
scherpte winnen, bijvoorbeeld wat betreft
partijlid van GroenLinks. Zijn politieke
ruimtegebruik. Milieu, recreatie, natuur,
betrokkenheid bracht hem in de zeventiger
landbouw, bedrijvigheid, wegen,
jaren voor Progressief Heemstede in de
woningbouw: ze strijden allemaal om de
gemeenteraad. ‘Wat me daarbij vooral
laatste meters. Die grenzen kun je strenger
dreef was bewonersparticipatie. Het begrip
bewaken. Daarnaast is er natuurlijk de
“medezeggenschap” vormt trouwens de
discussie over het toekomstige bestuur van
rode draad in de rest van mijn loopbaan.’
de Randstad. Ik heb de Staten diverse
Het dualisme is een stap vooruit in het
malen opgeroepen mee te doen aan dat
democratisch bestel, vindt Borghouts.
debat. Meer kan ik niet doen, want ze
‘De Staten komen nu met meer initiatief
bepalen hun eigen agenda.’
voorstellen, meer vragen. Dat is voor het college niet altijd leuk, maar het hoort wel
‘De Commissaris van de Koningin als
bij het spel.’
voorzitter van de Provinciale Staten past eigenlijk niet bij het dualisme, maar zo staat
Ook signaleert hij dat de debatten tussen
het in de Grondwet. Gelukkig wordt er aan
fracties – zij het nog wat aarzelend –
gewerkt om dat te veranderen, zodat de
toenemen. ‘En dat moet natuurlijk ook,
Staten hun eigen voorzitter kunnen kiezen,
het gaat niet alleen om vragen stellen aan
net zoals het parlement. Het voordeel van
het college, het is ook een kwestie van de
de huidige situatie is overigens wel dat een
degens kruisen, elkaar uitdagen. Misschien
aangestelde commissaris wellicht
helpt het als er andere vergadervormen
makkelijker boven de partijen kan staan dan
komen, een werkgroep buigt zich daar
een gekozen volksvertegenwoordiger. ‘Ik
momenteel over. Net als bij veel
heb doorgaans wel een mening over het
gemeentes kun je dan een menings
besprokene, maar die doet op dat moment
vormende bijeenkomst houden, vooraf
niet ter zake.’
‘De Commissaris van de Koningin als voorzitter van de Provinciale Staten past eigenlijk niet bij het dualisme, maar zo staat het in de Grondwet. Gelukkig wordt er aan gewerkt om dat te veranderen, zodat de Staten hun eigen voorzitter kunnen kiezen, net zoals het parlement’
Terugkijkend op de afgelopen periode, is
goed doen, dan kun je eigenlijk maar beter
de commissaris vol lof over de Staten.
single blijven, denk ik wel eens.’
‘Forse inzet, forse inbreng. Hun vergoeding is echt te laag, gezien de tijd die het kost. De vergaderingen, de werkbezoeken, de burgers die je aanschieten. Wil je het echt Harry Borghouts (64), sinds 2002 Commissaris van de Koningin in Noord-Holland
Vroeger kon je zo lekker op gedeputeerden schieten De leider van de seniorenpartij zit, zo vlak voor de verkiezingen, niet bepaald stil achter de gerania. Hij snelt van interview naar televisieopname: gisteren nog drie uur lang aan de haven van Den Oever. Piet Bruystens heeft zin in een vierde periode in de Staten. ‘Ik heb een hartstikke sterke groslijst. Met
voortdurend de aandacht heeft gevestigd
een oud-Eerste Kamerlid, ex-Statenleden,
op het belang van goed en liefst gratis
een wethouder en een aantal gemeente
openbaar vervoer, kleine woningen voor
raadsleden. Dat is het voordeel van een
alleenstaande ouderen en, recentelijk, het
Ouderenpartij, veel ervaring.’ Besturen
stimuleren van ICT-middelen door en voor
met hart voor ouderen blijft ook de
ouderen. Bij de verbouwing van bejaar-
komende periode hard nodig. ‘Er is meer
denhuizen, zorgde de Ouderenpartij
geld nodig voor thuiszorg en het begeleiden
ervoor dat de bewoners in hun vertrouwde
van mantelzorgers. En iedere regio moet
omgeving konden blijven. ‘In Amsterdam-
een hospicehuis hebben, zodat ouderen
Noord zouden bewoners naar Almere of
waardig kunnen sterven. Niet met z’n
achterin Zaanstad moeten. Dat overleef je
drieën in een ziekenhuiskamer, zoals ik in
niet als Amsterdammer.’ Wat het dualisme
Den Helder heb gezien.’
betreft, vindt Piet het vooral jammer dat de gedeputeerden niet meer de hele ver-
Piet Bruystens is van huis uit 'zo rood als
gadering aanwezig zijn. ‘Vroeger kon je zo
de mieten'. Zijn wiegje stond aan de
lekker op ze schieten.’
Amsterdamse Wittenkade, vlakbij waar die van Willem Drees en Jos van Kemenade
Bruystens is bijzonder betrokken bij de
stonden. De PvdA was zijn partij. Maar
kwestie van het Wieringerrandmeer.
toen die begin jaren negentig de AOW ter
Daar heeft hij ook als bewoner mee van
discussie stelde was het over. ‘Ik was toen
doen. Sinds hij trouwde met een meisje
vijftig, had mijn hele leven AOW-premie
van Wieringen is hij een van de
betaald, in het begin zelfs dubbel om de
eilanders. ‘Heerlijk volk, recht voor zijn
pot te vullen, en dan zou ik nu weer
raap.’ Hij is fel tegen het plan
moeten betalen.’ Met bloedend hart
Waterland. ‘Het is te grootschalig en te
verruilde hij de PvdA voor de
duur. Het is ook niet het plan waarmee
Ouderenpartij.
ik heb ingestemd toen ik de intentieverklaring tekende. Toen ging
Hij vindt over slechts vier jaar Staten terug-
het om een klein meer, 1300 woningen
blikken onvoldoende. Hij onderstreept dat
en een provinciale bijdrage van 29
in twaalf jaar Staten de Ouderenpartij
miljoen. Geen cent meer, ik hoor het de 10
gedeputeerde nog zeggen. Ineens was
vertegenwoordiger moet je wel je
er dit koekoeksei. En nu zeggen juristen
verantwoordelijkheid nemen en niet het
dat we eigenlijk niet meer terug kunnen.
regeren aan juristen overlaten.’
Kijk, daar kan ik niet tegen. Als volks Piet Bruystens (70), sinds 1995 Statenlid, sinds 1999 fractievoorzitter van de Ouderenpartij NH/Verenigde Seniorenpartij
'Nu zeggen juristen dat we eigenlijk niet meer terug kunnen. Kijk, daar kan ik niet tegen. Als volksvertegenwoordiger moet je wel je verantwoordelijkheid nemen en niet het regeren aan juristen overlaten'
11
Hoe zullen we het samen spelen? ‘Bij de eerste fractievergadering tijdens het dualisme heb ik meteen onze twee gedeputeerden uitgenodigd. Een doodzonde tegen het dualisme! Niet het dualisme maar het realiseren van mijn verkiezingsprogramma is leidend voor mij.’ In het provinciehuis aan De Dreef houdt
gedeputeerden bepaald. We zijn er via de
politieke rot Dré Kraak een uiteenzetting
commissies directer bij betrokken. Van
over vier jaar dualisme. ‘Laat ik beginnen
daaruit zijn diverse werkgroepen ingesteld,
met te zeggen dat ik er in het begin vreselijk
zoals voor de woningbouwproductie en de
tegenaan heb zitten hikken. Ik vond het
invoering van de wet op de ruimtelijke
flauwekul. Kaderstelling deden we al bij de
ordening.
begrotingbesprekingen, controle achteraf ook en de volksvertegenwoordigende rol
Ik ben zeer positief over de rol van de
realiseerden we via ons verkiezings
Statengriffie. De ondersteuning van PS is
programma.
goed uit de verf gekomen. Aanvankelijk heerste er wat angst dat de griffie een
Dit alles vraagt om regelmatige interactie
verlengstuk van het ambtelijk apparaat zou
tussen PS en GS. Die zijn niet strikt te
worden, maar niets is minder waar. De
scheiden. Als er geen wisselwerking zou
Statengriffie fungeert echt als oren en ogen
zijn, zou de provincie onbestuurbaar
voor PS binnen het ambtelijk apparaat.
worden. Ik zag die uitwisseling in eerste instantie niet gebeuren. De extra
Waar ik trots op ben? Ik ben niet zo gauw
investeringsimpuls van 500 miljoen is
trots, maar als ik dan toch iets moet
gelukt omdat PS en GS op tijd zijn gaan
noemen is het de werkgroep die de
samenwerken. Het initiatief lag bij de
invoering van de wet op de ruimtelijke
VVD-fractie, dat zou voorheen niet zijn
ordening in de provincie als onderwerp
gebeurd. Het is geen kwestie van pressie,
heeft. We kunnen hierdoor met kennis van
maar overleg over hoe we het samen
zaken de volksvertegenwoordigende rol
zullen spelen. Politiek is een voortdurende
goed vormgeven. Ook hebben we vanuit
mengeling van formele en informele
de commissies waar ik in zit nogal wat
aangelegenheden.
onderzoeken gedaan, en dan praat ik vanuit het PS-standpunt en niet zozeer
Het zelfbewustzijn, de zelfstandigheid en
vanuit de VVD. Over woningbouw in de
de manoeuvreerruimte van PS zijn gegroeid
streekplanuitwerking voor Waterland heeft
in de afgelopen vier jaar. De Staten zijn
PS een hoorzitting gehouden. Daardoor
meer zelf aan de slag gegaan. De agenda
hebben wij een gewijzigd standpunt
wordt minder alleen door de
ingenomen. Normaliter heeft GS 12
‘Het zelfbewustzijn, de zelfstandigheid en de manoeuvreerruimte van PS zijn gegroeid in de afgelopen vier jaar. De Staten zijn meer zelf aan de slag gegaan’
uitwerkingsbevoegdheden voor de streek
dat gebeurd en nu is het inmiddels
plannen. Maar dat wilden we niet zomaar
standaard. Dat is echt een gevolg van het
laten gebeuren. We hebben bedongen dat
dualistisch stelsel.’
we moties kunnen indienen op de uit werking. Ook in de Bloemendaler Polder is Dré Kraak (69), sinds 2003 fractievoorzitter van de VVD
13
Zelf bepalen wat de pot schaft ‘Het ging zeker niet vanzelf, maar het dualisme betaalt zich gaandeweg wel uit. Neem de commissieagenda: vroeger bepaalde de gedeputeerde wat daar op kwam en consumeerden de Statenleden wat ze voorgeschoteld kregen, nu beslist de commissie zelf wat de pot schaft.’ ‘Ik roerde me op een ledenvergadering van
cijfers. Steeds opnieuw heb ik me ingezet
de VVD nogal in de discussie of de organisatie
om daar aandacht voor te vragen en
“Vrouwen in de VVD” bestaansrecht had.
binnen de provincie is dat uiteindelijk ook
En ja, dan vestig je de aandacht op je en
gelukt. De jeugdzorg als geheel komt nu
voor ik het wist stond ik op de kandidaten
steeds terug op de agenda. Dat noem ik
lijst.’ Sterker nog: zo belandde Ellen van
trouwens niet als persoonlijk succes, maar
Gaalen niet alleen in de gemeenteraad,
echt als de vrucht van het gezamenlijke
maar vervolgens ook in B&W van Schagen
werk van de commissie. Door de nieuwe
en tot slot in Provinciale Staten.
wet op de jeugdzorg kunnen we nu de wachtlijsten aanpakken. Die waren me
Al snel ontdekte ze de leuke kanten van de
echt een doorn in het oog!’
politiek. ‘Dat je consequent met anderen moet overleggen om iets te bereiken.
Het extra geld uit de investeringsimpuls
Gedegen meningsvorming is cruciaal voor
kwam daarbij goed van pas. Hiermee
het vak. Daarom heb ik altijd een netwerk
bewees het dualisme zich trouwens. ‘De
onderhouden van mensen die ik over
Statencommissie heeft zelf een aantal
bepaalde onderwerpen kon consulteren.
hoorzittingen gehouden voor gegadigden.’
En dat waren niet alleen partijgenoten,
Toch vindt ze ook dat de overgang naar
integendeel! Mijn politieke loopbaan heb
het nieuwe stelsel moeizaam is verlopen.
ik trouwens ook altijd gecombineerd met
‘Die vond plaats na de verkiezingen, dus
maatschappelijke functies, onder andere in
de fracties kregen sowieso te maken met
de zwakzinnigenzorg. Eigenlijk zou ieder
nieuwe Statenleden. Tegelijk kregen de
Statenlid dat moeten doen.’
Staten een nieuwe rol en hierdoor hebben we nogal wat tijd verspeeld aan discussies
Voor ze de politiek in ging, maakt ze
over de juiste aanpak. We moesten
carrière in de gezondheidszorg. Door de
allemaal 180 graden door de bocht en niet
jaren heen was kindermishandeling een
iedereen had daar voldoende zin in.’
van haar belangrijkste thema’s. ‘Indertijd ging het om 50.000 tot 80.000 kinderen
´Een groot voordeel is dat de gedeputeerde
per jaar, van wie er 50 tot 80 zelfs over
niet meer in de fractie zit. Daardoor moet
leden. Dat vond ik ronduit schokkende
de fractie veel meer kaderstellend zijn. En 14
datzelfde geldt voor de commissies.’
bètablokkers of een rustiger leven. Wat ik
In de loop van 2006 moest Ellen van
het meest mis? Het samen met anderen
Gaalen vanwege haar gezondheid een
iets bereiken, voortgang boeken. En de
stapje terug doen. ‘De keus was nog meer
collega’s uiteraard.’
Ellen van Gaalen (62), van 1999-2006 Statenlid voor de VVD
´Mijn politieke loopbaan heb ik trouwens ook altijd gecombineerd met maatschappelijke functies, onder andere in de zwakzinnigenzorg. Eigenlijk zou ieder Statenlid dat moeten doen’
15
16
Cheryl Braam (GL) lid sinds 31 januari 2005 Maarten Brekelmans (CDA) tot 4 april 2005 Klaas Breunissen (GL) Cees Broekhoven (CDA) Bert Bruijn (PvdA) tot 4 april 2005 en vanaf 30 januari 2006 tot heden Johan Bruins Slot (CDA) Piet Bruystens (Ouderenpartij N-H/VSP) Dick Butter (VVD) Leo Cornelissen (D66) Ton van Dam (PvdA) lid sinds 31 januari 2005 Marian Dekker (PvdA) Cornelis van Diest (CDA) Rosina Diktas-Noorderveen (GroenLinks) tot 3 juli 2006 Patricia Dijksteel (PvdA) Jos Dings (PvdA) lid sinds 13 november 2006 Harriët van Domselaar (PvdA) lid sinds 29 mei 2006 Laila Driessen-Jansen (VVD) lid sinds 13 mei 2003 Ellen van Gaalen-Haanstra (VVD) tot 29 mei 2006 Joke Geldhof (D66) Köksal Gör (VVD) lid sinds 26 september 2005 Mienk Graatsma (SP)
17
Ik richt me liever op de hoofdlijnen Jan Bezemer laat zich leiden door God en de Bijbel. Tijdens Statenvergaderingen citeert hij regelmatig uit de Heilige Schrift. Vrij vertaald luidt zijn opdracht: je talenten benutten, mensen helpen en het bewaren en bewerken van de schepping. Waarvan overigens uitstekend te genieten valt in een Saab Cabrio. Zomer en winter! ‘Mijn favoriete bijbelverhaal? De geschie
de SP heeft geweldige schriftelijke vragen
denis van Isaak. Isaak is een tussenfiguur,
stellers. Ik doe daar principieel niet aan
weinig spectaculair, maar een treffend
mee. Controleren op details is misschien
voorbeeld van een eenvoudig en vast
iets voor fulltime Tweede Kamerleden,
geloof in God. Als het op regeren aankomt,
maar als parttime Statenlid richt ik me
heb je meer aan Mozes – die het recht
liever op de hoofdlijnen.’
introduceerde – en de wijsheden van Salomo in het boek Prediker. De Bijbel kan
Jan Bezemer heeft zijn eigen onderneming
moeiteloos concurreren met de Griekse
in Amsterdam-Noord. Als ingenieur en
wijsgeren, en is veel ouder!’
meester in de rechten geeft hij juridisch advies bij technische projecten. Ondanks
Een half miljoen euro hulp aan Pakistan na
zijn drukke werk, keert hij na de ver
de aardbeving, noemt Bezemer zijn belang
kiezingen terug in de Staten. ‘Je moet je
rijkste ‘succes’. ‘Als eenmansfractie bereik
talenten inzetten om anderen te helpen.
je niet veel’, licht hij opgewekt toe. ‘Ik heb
Dat kan bij de provincie, ook al zijn de
vooral een signaalfunctie. Collega’s zien
anderen vaak ver weg. Gelukkig hebben
mij – een beetje overdreven – als het
we nu jeugdzorg als taak gekregen. Het
geweten van de Staten. Ze verwachten en
zou mooi zijn als de provincie ook zelf
krijgen van mij een serieuze bijdrage.’
groengebieden en musea zou beheren en exploiteren. Dan weten inwoners ook wie
Ook voor het dualisme biedt Prediker een
zij kunnen aanspreken. Want waarom
spreuk: Niks nieuws onder de zon. ‘De
hebben we wel een stedelijk en een
scheiding Provinciale Staten en Gedepu
rijksmuseum maar geen provinciaal
teerde Staten is fictie. Als politieke partij,
museum?’
werk je met z’n allen om een paar mensen naar de top te brengen, daar ben je trots
En hoe zit het met die Saab Cabrio?
op. Nu zou je ineens je topman opdrachten
Bezemer moet lachen. ‘Het is een lang
moeten geven en controleren. Sommige
gekoesterde droom. Ik rij ‘m altijd open.
Statenleden zijn specialisten in het con
Dan ervaar je het Noord-Hollandse land
troleren. Fleur Agema bijvoorbeeld, en ook
schap pas goed. Je voelt de wind, hoort de 18
Ook voor het dualisme biedt Prediker een spreuk: Niks nieuws onder de zon. ‘De scheiding Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten is fictie´
vogels, ruikt de mest. De kleur? Blauw. Hij staat voor de deur. Heeft u’m niet gezien? Kun je nagaan hoe bescheiden hij is.’
Jan Bezemer (59), is sinds 1999 fractievoorzitter; sinds 2003 is de naam van de fractie ChristenUnie-SGP
19
De zeepkist op! ‘Politiek bestuurder zijn is het mooiste vak dat er is. Als je echt wilt meedoen aan hoe Nederland reilt en zeilt, en niet wil blijven steken in borrelpraat op een verjaardagsfeestje, ga dan de politiek in.’ Ruim zeven jaar zat Rita Weeda voor de
Anderzijds heeft de provincie beslist
PvdA in Provinciale Staten. ‘Als Amster
goed werk verzet. ‘Er is bijvoorbeeld
dammer maakte ik kennis met de rest
meer ruimte voor biologische landbouw
van Noord-Holland en dat heeft mij
en zorgboerderijen. Er is grondbeleid
ontzettend veel geleerd. Zeker op het
ontwikkeld. En het is mooi om daaraan
gebied van mijn portefeuille: landbouw,
te mogen bijdragen.’
economie en Europa. En daar hou ik van, ik vind dat je als politica altijd
In Noord-Holland is het dualisme in een
nieuwe dingen moet uitproberen.’
structuurverandering blijven steken, stelt Rita Weeda. ‘Dat geldt overigens
Halverwege die zeven jaar schakelde de
ook voor de andere provincies, de
provincie over op het dualistisch bestel.
gemeenten zijn daar veel actiever in
‘Die overgang heb ik zeer actief mee
geweest. Als middenbestuur heb je nu
gemaakt, als vicevoorzitter van Provinciale
eenmaal minder te maken met burgers
Staten. Achteraf gezien vind ik dat de
die je aan je jasje trekken.’ Dat verschil
Staten veel te weinig gebruik hebben
blijkt trouwens ook uit de belangstelling
gemaakt van hun mogelijkheden om het
van de pers. ‘De Gelderlander volgt ons
college kritisch te volgen. Er waren ook
echt op de voet.’
nauwelijks onverwachte coalities.’ Iets dergelijks geldt de vergadercultuur
Waar het om gaat is meer bestuurlijke
aan De Dreef. ‘Er is te weinig geëxperi
durf. ‘Een open houding, niet bang zijn
menteerd met nieuwe vergadervormen
voor tegenstand, want de commissie
die burgers meer betrekken bij het
Hermans zei het al: “Zonder wrijving
bestuur.’
geen glans.” Dat is misschien lastig, maar voor een bestuur dat zichzelf
Dat die experimenten vruchten kunnen
serieus neemt is het onontbeerlijk.’
afwerpen merkt ze wekelijks in Arnhem,
Ook Statenleden mogen trouwens best
waar ze sinds begin 2006 werkt als
wat meer lef tonen. ‘De meesten
wethouder voor onder andere Econo
hebben de neiging om zich vooral
mische Zaken. ‘Daar weten de burgers
inhoudelijk goed voor te bereiden en
precies op welke avond ze hun zegje
dat moet natuurlijk ook. Maar
kunnen doen.’
tegelijkertijd moet je je als fractie 20
afvragen wát je wilt bereiken en hóe je
leert? Door schade en schande, en door
dat gaat doen. Dat is een kwestie van je
gewoon op die zeepkist te klimmen. Dat
strategie bepalen en op het juiste
is en blijft tenslotte de kunst van het
moment je nek uitsteken. Hoe je dat
politieke debat.’
Rita Weeda (58), PvdA-Statenlid van 1999-2006
‘Er is te weinig geëxperimenteerd met nieuwe vergadervormen die burgers meer betrekken bij het bestuur.’
21
Ik zeg gewoon wat ik vind! ‘Over het dualisme in de provinciale politiek, zul je van mij geen juichende verhalen te horen krijgen,’ waarschuwt Mienk Graatsma meteen bij binnen komst, terwijl hij de helm af zet. Het regent half januari dat het giet, maar hij komt met de motor naar de interviewafspraak. Hij rijdt als buschauffeur in het streekvervoer al genoeg op zes wielen. Bevlogenheid kan hem niet ontzegd
openbaar vervoer. Wij krijgen alleen de
worden. Maar in de Staten kan hij naar
uitkomst te horen.’
eigen zeggen ‘zijn ei te weinig kwijt’. ‘Ik pas niet in het politieke patroon, ik zeg gewoon
‘Bovendien hebben meer managers van
wat ik vind. Na de verkiezingen stop ik, ik
buiten de plaats ingenomen van politieke
sta op 29, een onverkiesbare plaats.
figuren op de post van gedeputeerde. Ze
‘Ik zat in de gemeenteraad van Alkmaar,
hoeven niet meer op de kieslijst te staan.
toen de partij mij vroeg om in in de Staten
Vroeger wist je wie je kon verwachten, dat
te gaan zitten. Ik vind het een teken aan de
is nu niet meer zo.’
wand dat ik, net als de meeste mensen, geen flauw benul had van wat de provincie
‘Dat er meer samenwerking zou zijn
betekent. Ik zou een politiek systeem
gekomen, daar heb ik niks van gemerkt.
wensen dat echt dicht bij de burger staat.
Ze vreten nog liever hun schoenzolen op
Alle partijen willen in feite dat de provincie
dan dat ze met een SP-motie mee
verdwijnt. Alleen verschillen de meningen
stemmen. Wel is er regelmatiger overleg
over wat er daarvoor in de plaats moet
tussen de partijen gekomen. Maar het
komen.’
coalitiebelang staat nog net als vroeger voorop.’
‘Het monisme werkte net zo goed, maar
Toch ziet Graatsma ook wel wat positiefs.
toen hadden we als Staten meer bevoegd
‘De Staten zijn voor de SP een podium.
heden. Doe niet net of het dualisme zo’n
Door ons toedoen is bijvoorbeeld in de
verbetering is. Dat de achterkamertjes
gemeente Wormerland een vreselijk
politiek hiermee zou verdwijnen is een
bedrijventerrein tegengehouden. De
fabeltje.
meldweek in de jeugdzorg was ons initiatief.
‘De SP stemde als enige tegen het dua
En we hebben nogal wat werk gemaakt van
listisch stelsel. We krijgen bijvoorbeeld
een motie over handhaving van de milieu
geen inzage meer in de aanbestedings
wetgeving en de biologische landbouw.‘
stukken van de twee beleidsterreinen waarop de provincie echt wat in de melk
‘Het meest geslaagd vond ik onze actie bij
te brokkelen heeft: ruimtelijke ordening en
de aanbesteding van het OV in Haarlem en 22
‘Ik vind het een teken aan de wand dat ik, net als de meeste mensen, geen flauw benul had van wat de provincie betekent. Ik zou een politiek systeem wensen dat echt dicht bij de burger staat’
de IJmond. Daar waren door ons toedoen
de mensen weg, dan is het weer ´ouwe
150 buschauffeurs bij. En toen het ging
jongens krentenbrood.’
over de camping in Bakkum hadden we 100 kampeerders opgetrommeld. Dan wordt er wel heel anders gesproken in zo´n vergadering door de afgevaardigden. Zijn Mienk Graatsma (58), sinds 1999 fractievoorzitter van de SP 23 23
De kunst is om niet te polariseren ‘Het gaat om loslaten. De Staten moeten zich beperken tot kaders stellen en zich niet bemoeien met de uitvoering. Je moet het college daarin vertrouwen en dat is in het begin best een beetje eng.’ Betrokkenheid bij haar woonomgeving was
kundigheid. Als ik zie hoe dat in een kleine
voor Anne-Marie Worm-de Moel de
gemeente verloopt denk ik: wat een luxe!’
belangrijkste drijfveer om in de politiek te gaan. Eerst als CDA-raadslid en wethouder
Bovendien biedt het dualisme in haar ogen de
in Heiloo, later als Statenlid en voorzitter
Staten meer mogelijkheden om een frisse
van de commissie Landbouw, Economie
wind door het Provinciehuis te laten waaien.
en Europa. ‘De ombudsfunctie die een
‘We hebben het college bijvoorbeeld aan
gemeenteraadslid heeft, is voor een Staten
gespoord om nieuwe wegen in te slaan bij
lid lastiger in te vullen. Het Statenwerk is
aanbestedingen rond verkeer en vervoer.
complexer, vraagt nadrukkelijker om
Meer samenwerking met de marktpartijen,
abstraherend vermogen.’
daar had ik in Heiloo ervaring mee opgedaan.’
Overeenkomsten zijn er natuurlijk ook.
Het dualisme vraagt wel om meer vergader
‘Het gaat in de politiek steeds om het
discipline. ‘Daarom hebben we spreektijden
opbouwen van relaties, zodat je zaken met
ingevoerd. Je moet het boeiend houden en
elkaar kunt doen. Er schuilen immers altijd
dat kan niet in vergaderingen van meer dan
tegenstrijdige belangen in grootschalige
vier uur, dat trekt geen mens.’
ontwikkelingen. Dan is het de kunst om niet te polariseren, maar juist om te
Al met al kijkt ze terug op een vruchtbare
zoeken naar dat wat bindt.’ Dat laatste is
periode in de Staten. ‘De N201 die
des te belangrijker in haar huidige functie,
eindelijk wordt omgelegd, de rondweg om
burgemeester van Muiden, waarvoor ze de
Beverwijk, reservering van geld voor de
Staten in 2005 vaarwel zei.
sluizen van IJmuiden, de Westfrisiaweg, de extra aandacht voor de economische
Haar entree in de Provinciale Staten viel
ontwikkeling van de Noordkop.’
samen met de invoering van het dualisme.
Waarom dan toch de overstap naar het
Voor Anne-Marie Worm-de Moel lijdt het
kleine Muiden? ‘Burgemeester is het
geen twijfel: ‘Het was een stap voorwaarts,
mooiste vak dat er bestaat. Besturen vind
een duidelijkere scheiding van verantwoor
ik leuker dan de politiek, je kunt meer
delijkheden.’ Onontbeerlijk daarbij was de
betekenen voor de mensen. Het debat?
professionaliteit van de griffie. ‘Als Staten
Nee, dat mis ik niet. Ik vind het heerlijk
leden werden we fantastisch ondersteund.
om boven de partijen te staan en dat debat
De griffie beschikt over heel veel des
mogelijk te maken.’ 24
Trouwens, Muiden hoeft niet altijd klein te
Nodig is een sterk lokaal bestuur en een
blijven. ‘De Noordvleugel vraagt om grotere
sterke ambtelijke organisatie, alleen dan
gemeenten. Je praat over het vitaalste deel
kun je echt een vuist maken, ook voor onze
van Nederland met complexe problemen.
eigen inwoners.’
Anne-Marie Worm-de Moel (56), van 2003-2005 Statenlid voor het CDA, daarna burgemeester van Muiden ‘De ombudsfunctie die een gemeenteraads lid heeft, is voor een Statenlid lastiger in te vullen. Het Statenwerk is complexer, vraagt nadrukkelijker om abstraherend vermogen.’
25
26
Wiebe de Haan (PvdA) Bart Heller (GL) Manfred van der Heijde (PvdA) Willem Holthuizen (VVD) Ton Hooijmaijers (VVD) tot 31 januari 2005 Ariëtta Humalda-Blok (VVD) Evert van den Hout (CDA) Chandra Jankie (SP) lid sinds 12 januari 2004 Marinus de Jong (PvdA) tot 30 januari 2006 Jan Kastje (GL) Simon van Keulen (CDA) Piet Keijzer (SP) tot 17 mei 2004 Joost Korver (PvdA) Frans Koster (VVD) Dré Kraak (VVD) Jan Kramer (CDA) tot 3 juli 2006 en vanaf 13 november 2006 Rinske Kruisinga (CDA) tot 13 mei 2003 Koos Kuijt (SP) tot 12 januari 2004 Kees van der Linden (VVD) Ton van der Meché (PvdA) Rob Meerhof (PvdA) Henry Meijdam (VVD) tot 13 mei 2003 en vanaf 29 januari 2007
27
Trek eropuit! ‘Sinds het dualisme zijn de verhouding tussen de Staten en het College veel zuiverder. Maar de Statenleden moeten er voor blijven waken dat ze niet te veel op de details van de uitvoering ingaan.’ Patrick Poelmann was al jaren actief binnen
cussie over de vraag: wel of niet een
de Amsterdamse afdeling van D66 voor hij
Randstadautoriteit? Daar hebben ze nu
na de verkiezingen in 1991 overstapte naar
nog steeds geen mening over, terwijl dat
de provincie. ‘Ik vond dat het weer tijd werd
toch bij uitstek te maken heeft met kaders
voor een Amsterdams geluid binnen de
stellen.’
Staten. Maar een paar maanden later was ik voorzitter van een zestienkoppige fractie,
‘Het lastigste van het dualisme vind ik
dus toen kwam er niets van dat Amster
eerlijk gezegd dat ik in de Staten niet meer
damse geluid. Dat past een fractievoorzitter
overal het woord over kan voeren… Los
natuurlijk niet, die is meer een alleseter,
daarvan mis ik soms het vuur in het poli
maar het bleek veel interessanter dan ik van
tieke debat, de diepgang, de scherpte. Dan
tevoren had kunnen bedenken.’
stoot ik mijn collega Mooij aan tijdens de vergadering en mompelen we als twee
Na twaalf jaar PS volgde in 2003 de over
oude heertjes: “Dat ging in onze tijd toch
stap naar Gedeputeerde Staten. ‘Met een
anders.”’
hartstikke leuk pakket: water, landschap,
Overigens verschilt dat per onderwerp.
algemeen bestuur, P&O, grondzaken,
‘Rond het waterplan heb ik juist gewerkt
communicatie en toezicht gemeente
met Statenleden die prima wisten wat ze
financiën.’
wilden.’
De switch van Statenlid naar bestuurder viel samen met de komst van het dualisme.
Toch moet het dualisme de basis zijn voor
Hoe beviel dat? ‘Als Statenlid was ik al
het provinciale bestuur. ‘Het is veel zuiver
tamelijk duaal, bijvoorbeeld rond perso
der dan het was. Een gevaar is wel dat er
nele kwesties van het provinciale apparaat.
te veel vergaderd wordt: het Statenlid
Dat vond ik toen al een zaak van het
maatschap moet een deeltijdfunctie kun
College. Daarom heb ik het ook jammer
nen blijven. Statenleden moeten immers
gevonden dat Statenleden zo bovenop de
ook middenin de maatschappij staan. Ga
laatste reorganisatie zijn gedoken. Wat mij
op werkbezoek, zuig op wat er leeft!’
betreft is dat geen politiek onderwerp voor de volksvertegenwoordiging. De Staten
En een persoonlijk hoogtepunt van de
hadden zich beter kunnen wijden aan hun
afgelopen periode? ‘De verbinding
feitelijke taak, bijvoorbeeld aan de dis
Amsterdam-Almere: dat we draagvlak 28
‘Het Statenlidmaatschap moet wel een deeltijdfunctie kunnen blijven. Ze moeten immers ook middenin de maatschappij staan. Ga op werkbezoek, zuig op wat er leeft´
hebben gekregen voor een oplossing en
die drie jaar geleden nog weigerden met
van het Rijk de mogelijkheid hebben
elkaar aan tafel te zitten. Prachtig toch!’
gekregen om via het project de Groene Uitweg echt iets te doen aan de landschappelijke kwaliteit van het gebied. Daar wordt nu aan gewerkt door mensen Patrick Poelmann (53), sinds 2003 gedeputeerde voor D66 29
Ik maak niet alleen beleid, ik voer het ook uit Als directeur van de Stichting Herstelling Den Helder, maakt Peter Prins zijn sociale doelstellingen waar. Met subsidie van de provincie, leren jongeren zonder diploma en werkritme hier een vak. Een gesprek op de oude Rijkswerf Willemsoord met een oud-CPN´er en oud-GroenLinkser. ‘Heb je tijd voor een rondleiding?’ Peter
Behalve het fractiebudget biedt het
Prins laat de werkplaatsen zien waar
dualisme volgens Peter geen nieuwe
jongeren –‘ik heb ze van 16 tot 56 jaar
mogelijkheden. ‘We hadden altijd al het
oud’ –, leren metselen, schilderen, tim
recht om schriftelijke vragen te stellen en
meren en metaalbewerken. Buiten gebeurt
initiatiefvoorstellen te doen. Het gaat er
het echte werk. Twee jongens werken
maar om of je er ook gebruik van maakt.
geconcentreerd aan de Bonaire, een van
Qua informatie zijn we er zelfs op achter
de weinige overgebleven schepen uit de
uitgegaan. De griffie heeft vijftien mede
overgangsperiode van hout naar ijzer en
werkers. Vroeger kregen we informatie
van zeil naar stoom.
van 1500 ambtenaren. Die lijken nu alleen nog voor Gedeputeerde Staten te
Sinds kort heeft Herstelling op verzoek van
werken.’
en met een stimuleringssubsidie van de provincie ook een administratie- en
Zes jaar geleden lukte het hem, toen nog
horeca-afdeling. ‘Zo krijgen ook meiden en
GroenLinkser, het budget voor ont
vrouwen een nieuwe kans.’ Prins is in zijn
wikkelingssamenwerking te verhogen.
element bij Herstelling. ‘Als een van de
‘Daar ben ik nog altijd trots op.’ De
weinige Statenleden voer ik het beleid ook
afgelopen periode richtte hij zich op de
uit. Herstelling is een van de speerpunten
kop van Noord-Holland. ‘Ik heb
van de provinciale Agenda Onderwijs en
schriftelijke vragen gesteld over het
Arbeidsmarkt.’
Waddenforum, waar de provincie schitterde door afwezigheid, en over het
‘Het moet ook over dualisme gaan, hè?’
vertrek van de waterpolitie uit Den
zegt Prins. Hij besteedde een klein deel
Helder. Ik geloof dat het wel enig effect
van het fractiebudget aan een werk
heeft gehad. In ieder geval is de water
bezoek aan Costa Rica en Nicaragua.
politie in Den Helder gebleven.’
‘Om te kijken bij de door ons onder steunde ontwikkelingsprojecten. Er
Na de verkiezingen keert de fractie Prins
ontstond een enorm gedoe rond mijn
niet terug in de Staten. ‘Ik heb in mijn
declaratie. Alsof het om een snoepreisje
leven veel vergaderd. Vaak ook over
ging.’
dingen die niet doorgingen, de mega 30
bioscoop in Diemen, de stadsprovincie Amsterdam en nu weer de Randstad provincie. Het wordt tijd voor wat afstand.’
Peter Prins, (50) sinds 2003 fractievoorzitter van de fractie Prins, Statenlid sinds 1999
‘We hadden altijd al het recht om schriftelijke vragen te stellen en initiatiefvoorstellen te doen. Het gaat er maar om of je er ook gebruik van maakt’
31
PS werkt als een oliespuitje ‘Dualisme leek aanvankelijk meer op duelleren. In de gemeenten vlogen de wethouders bij bosjes de laan uit,’ lacht Jaap Bond. Hij geeft het interview rijdend in zijn comfortabele Citroën C5. ‘In veel fracties leek het of we ineens overal tegen moesten zijn. Langzaamaan heeft het gezonde boerenverstand gelukkig weer de overhand gekregen.’ Als hoofdinspecteur van politie van
jaar zijn we als Statenleden onafhankelijker
Zaanstreek-Waterland heeft hij een meer
geworden.’
dan volledige baan. Waarom ook nog in de politiek? ‘Ik heb voor de provincie gekozen
‘Kijk, het gaat niet alleen om wat je wilt,
omdat ik mij ook hier sterk kan maken
maar om wat je bereikt. Zo heeft PS het
voor zaken die ik belangrijk vind. Door
infrastructurele project Westfrisia op de
mijn leidinggevende functie kan ik dat niet
kaart gezet. Een kwart van het geld daar
doen in mijn directe leefomgeving: de
voor moet van gemeenten en bedrijven
gemeenteraad van Edam-Volendam.’
komen. Daarover werd geklaagd. Maar wat ze niet zien is dat in driekwart van het
Het dualisme heeft tot gevolg gehad dat de
budget al is voorzien. De Staten werken als
CDA-fractie niet meer blind meegaat met
een oliespuitje: we geven het maat
de gedeputeerden, zegt hij. Maar strikt
schappelijke vliegwiel een duwtje en dat
gescheiden zijn PS en GS in zijn optiek ook
zet mooie dingen in werking. Het werk van
niet. ‘Het CDA heeft twee gedeputeerden
de provincie is vaak niet zichtbaar, men
in het college. Het zou dom zijn om daar
denkt dat alleen de gemeenten en
niet af en toe mee om de tafel te gaan
bedrijven het voor elkaar hebben gebokst.’
zitten. Het doel van een politieke partij is tenslotte om haar doelstellingen te
‘Het mooiste wat we hebben bereikt in de
realiseren. In mijn ogen bereik je meer met
afgelopen periode is de extra investerings
samenwerking en communicatie dan met
impuls van 400 miljoen. Die dienen ter
confrontatie.’
verbetering van de mobiliteit met projecten
‘De verhouding tussen coalitie en oppositie
over de hele provincie. We hebben ‘duur
is wezenlijk verbeterd. Sinds de invoering
zaamheid als economische factor’ tot
van het dualisme hebben wij regelmatig
leidraad gemaakt. Zo moet er voortaan bij
contact met de oppositiepartijen. In
elk infrastructureel project gekeken
commissies benader je die partijen
worden naar de toepassingsmogelijkheden
waarmee je op een lijn blijkt te zitten. We
van de energie-uit-asfalt-techniek.
hebben vaker tegen onze eigen gedeputeerde gestemd. In de laatste twee
‘Ik kijk al met al tevreden terug op vier jaar 32
‘De verhouding tussen coalitie en oppositie is wezenlijk verbeterd. Sinds de invoering van het dualisme hebben wij regelmatig contact met de oppositiepartijen. In commissies benader je die partijen waarmee je op een lijn blijkt te zitten’
dualisme. Het CDA heeft initiatiefvoorstellen
van staatssecretaris Van Geel financiële en
gedaan voor koude- en warmte-opslag in de
wettelijke ondersteuning gekregen. Daar
grond en ook energie-uit-asfalt was een
ben ik trots op, en daar kan ik dan weer een
CDA-motie. Er is haalbaarheidsonderzoek
paar maanden op voort.’
gedaan voor twee biomassavergistings centrales. Dat is opgepakt en we hebben Jaap Bond (49), sinds 2003 fractievoorzitter van het CDA, Statenlid sinds 1999 33 33
Structuurdiscussies vind ik niet zo interessant ‘Ik ben een politicus met einddoelen. Ook in het monistische stelsel had ik mijn weg wel gevonden,’zegt Peter Visser. ‘ Formele macht stelt niets voor zonder informeel circuit. Dat is nog net zo als in het monistische systeem. Als je op je strepen moet gaan staan, dan heb je het eigenlijk al verloren.’ Tot voor kort was de bioloog behalve
‘Bovendien heb je als Statenlid in het
fractievoorzitter ook zelfstandig adviseur
maatschappelijk verkeer makkelijk toegang
in duurzaamheid. Met de verkiezingen
tot iedereen die wat te vertellen heeft.
van maart 2007 voor de boeg, heeft hij
Niemand weet namelijk precies wat de
zich volledig op het lijsttrekkerschap
provincie nu wel of niet doet, dus men
gestort.
gaat altijd op je uitnodiging tot informatie in.
‘Ik heb het dualisme als positief ervaren,
‘Met het dualisme zijn we meer buiten het
want we hebben succesvoller en meer
provinciehuis politiek gaan bedrijven. We
onderbouwd oppositie kunnen voeren dan
gaan vaker op werkbezoek, in en buiten de
onder het monistisch systeem mogelijk zou
provincie. Nieuw voor de PvdA zijn onze
zijn geweest,’ zegt Peter Visser. ‘Toen was
verantwoordingsdagen over wat we
het een doodzonde om tegen een
hebben bereikt en over onze plannen.’
gedeputeerde in te gaan. In het begin was het even zoeken, maar later hebben we
‘Het aantal initiatieven in de Staten is door
regelmatig, hetzij linksom hetzij rechtsom,
het dualisme opvallend toegenomen. De
met andere partijen een meerderheid
PvdA heeft op het gebied van jeugdzorg
gevormd.’
sterk benadrukt dat er eigen provinciegeld bij moest. Ook hebben we ervoor gepleit
Visser vindt de discussie over bevoegd
dat de provincie extra beleid maakt voor
heden van de Staten, zoals het recht van
woningbouw voor minder vermogende
inzage in financiële stukken, niet zo
doelgroepen. Als we dat aan de markt
belangrijk. ‘Los van het dualisme: ik vind
overlaten, komen daarvoor te weinig
structuurdiscussies nooit zo interessant. Je
woningen. Hiervoor is er nu een aanjaag
hebt als politicus ook een eigen soort
team.’
autoriteit, als je je werk goed doet. Dat ouderwetse idee van ontzag voor de
‘Wij doen ook onderzoek, zoals hoe pro
gedeputeerden en alleen maar afwachten,
jecten, die al jaren op de plank liggen
is er niet meer. De informatie die je wilt
omdat het geld er niet is, anders gefinan
hebben kun je, meestal, voor het grootste
cierd kunnen worden. De overheid kan
deel wel krijgen.’
slagvaardiger optreden door geld te lenen. 34
Ook de financieringsstructuur voor het
De mooiste herinnering aan vier jaar
openhouden van natuurgebieden, moet
dualisme was voor mij toen bij het debat
anders. Nu worden gemeenten nog steeds
over de winning van gas in de Waddenzee
beloond voor bouwen.’
voor de eerste keer de geforceerde eenheid van het college werd doorbroken.
Peter Visser (49), sinds eind 2004 fractievoorzitter van de PvdA, sinds 1999 Statenlid
‘Je hebt als politicus ook een eigen soort autoriteit, als je je werk goed doet. Dat ouderwetse idee van ontzag voor de gedeputeerde en alleen maar afwachten, is er niet meer’
35
36
Kees van Montfort (CDA) lid sinds 13 mei 2003 Cornelis Mooij (VVD) tot 13 mei 2003 Maaike Nagel (CDA) Willem Opmeer (VVD) lid sinds 31 januari 2005 Wim van Oudheusden (PvdA) tot 13 november 2006 Willem van der Paard (PvdA) Leon Peper (VVD) lid sinds 29 mei 2006 Hil Peperkamp (PvdA) Ben Piepers (CDA) lid sinds 3 juli 2006 Patrick Poelmann (D66) tot 13mei 2003 Joop Post (CDA) Rob Post (PvdA) Peter Prins (fractie Prins) Bert Putters (SP) lid sinds 17 mei 2004 Jeroen Raasveld (VVD) Patricia Remak (fractie Remak) tot Cees Roele (VVD) † juli 2005 Harry Rotgans (VVD) Arjen Rijpkema (VVD) Hans Schipper (CDA) tot 13 mei 2003 Meino Schraal (CDA)
37
!
Je neemt nu sneller initiatieven Na vier jaar oppositie, was Joke Geldhof de afgelopen periode als fractieleider van coalitiepartij D66 betrokken bij ‘de toverballencoalitie’. Ze is er trots op dat die heeft standgehouden. Én heeft bereikt dat er meer aandacht is voor de natuur en een bruisende kenniseconomie op gang is gebracht. Maar er is nog genoeg te doen. Zoals het realiseren van duurzame energie en vrachtvervoer over water. In de kinderstoel ligt een enorm pak
neemt nu sneller initiatieven. Vroeger was
papier, op tafel het collegeakkoord
het vooral eten wat de pot schaft.’
Bruggen Slaan. ‘Dat heb ik altijd bij de hand, kan ik even nakijken wat we ook
Nog een D66-initiatief: meer geld voor het
weer exact hebben afgesproken. Ik kan me
ontwikkelen van de kenniseconomie.
geen enkele beslissing herinneren, die
‘Laatst hebben we een drukbezochte
tegenstrijdig is met de afspraken. Het
bijeenkomst voor de vezelversterkende
college dat elkaar de tent uit zou vechten,
industrie georganiseerd. In Medemblik
heeft juist fantastisch samengewerkt, net
ontwikkelt men een binnenwaterschip van
als de coalitiepartijen in de Staten.’
vezelversterkte kunststof. Veel lichter dan klassieke schepen, waardoor het
Enthousiast is Geldhof over beheer en
brandstofgebruik laag is. Een andere
aankoop van natuur. Ze wijst op het
ondernemer onderzoekt of je zo’n schip
landelijk gebied van Amsterdam, de
op waterstof kan laten varen. Het telt
polder langs de Westrandweg. ‘De A5
allemaal bij elkaar op.’
wordt verlengd tot aan de Coentunnel, de polder wordt natuurgebied. Het mooie is
Na haar eerste Statenperiode stopte Joke
dat dit gebeurt in overleg met de
met haar werk als hoofd communicatie bij
bewoners. Ook bij de A6/A9-verbinding
de ondernemersorganisatie voor de
van Almere naar Schiphol, kijken we met
kledingindustrie en werd fulltime moeder.
actiegroepen en Rijkswaterstaat naar een
Of fulltime Statenlid? ‘Het vreet tijd, zeker
oplossing die de natuur en het
als fractievoorzitter van een coalitiepartij.
Naardermeer spaart.’ Bij de N201, heeft
Sinds het dualisme krijgen we ook steeds
een motie van D66 geleid tot een
meer reacties van belangenorganisaties. Zij
aquaduct bij de Amstel. ‘Het verkeer staat
krijgen door dat ze bij de Staten moeten
straks niet meer voor een open brug en,
zijn. Daar gebeurt het.’ Geldhof rekent op
belangrijker nog, je houdt mooi zicht op
nog vier jaar Staten: ‘In Noord-Holland
de Amstel en het landschap.’ Geldhof
scoort D66 altijd net iets beter dan
schrijft dit succes toe aan het dualisme. ‘Je
landelijk.’ De komende periode staat 38
‘Het college dat elkaar de tent uit zou vechten, heeft juist fantastisch samengewerkt, net als de coalitiepartijen in de Staten’
duurzame energie hoog op haar agenda. En het vrachtverkeer over water. ‘Op initiatief van D66 heeft de provincie alle partijen die betrokken zijn bij de binnenvaart bij elkaar gebracht, nu moeten de containers het water op.’ Joke Geldhof (46), sinds 2003 fractievoorzitter D66, Statenlid sinds 1999 39
Met boe’s en tegens laat je geen bus meer rijden Met Bart Heller kreeg GroenLinks een fractievoorzitter gericht op resultaat. Het aantal zetels ging terug van twaalf naar acht, maar GroenLinks nam deel aan de coalitie en kon haar idealen niet alleen verkondigen maar ook verwezenlijken. ‘Met onze handtekening onder het
ecologische hoofdstructuur en er zijn
college-akkoord, bereikten we in een klap
hogere normen vastgesteld voor bouwen
meer dan in al die jaren in de oppositie. Of
binnen bestaand stedelijk gebied. ‘Gemeen
dat dualistisch is of niet, dat maakt mij niet
ten kunnen niet meer rücksichtslos het
uit. Ik heb ook geen enkele moeite met
volgende weiland volplempen. Bouwen in
achterkamertjespolitiek, als het maar iets
stedelijk gebied is vaak lastig. Op ons
oplevert.’
voorstel is er nu de Taskforce Ruimtewinst die gemeenten hierover adviseert. Intensief
Als wethouder van Hilversum – hij mist de
ruimtegebruik is nu een van de belangrijkste
inspraakavonden met boze burgers - zag
criteria voor subsidie uit het Investerings
Bart Heller de GroenLinks-fractie in de
budget Stedelijke Vernieuwing.’
Staten te weinig resultaat boeken. ‘Met twaalf van de 83 zetels, waren we een
Van het dualisme heeft Bart niet veel
onvoldoende machtsfactor. Oppositie
gemerkt de afgelopen jaren. ‘Bij het
voeren is soms nodig en nuttig, maar zoals
Investeringsfonds Duurzame Energie
ik ook tegen mijn SP-collega zeg: “Met
hebben we zelfs de statuten
boe’s en tegens, laat je geen bus ook maar
bediscussieerd. Terwijl dat een
een millimeter meer rijden”. We hebben
bevoegdheid is van Gedeputeerde Staten.
ruim zeven miljoen per jaar binnengehaald
Wij moeten het over de grote lijnen
voor openbaar vervoer. Bij de aanbestedingen
hebben: willen we duurzame energie
in het Gooi en de Vechtstreek en Haarlem
stimuleren en hoe. In de commissies gaat
IJmond zijn meer bussen blijven rijden. Je
de discussie bijna altijd tussen Statenleden
doet het ergens voor, dat betekent dat je
en de Gedeputeerde. Maar Statenleden
compromissen moet sluiten en vuile
moeten onderling het debat voeren. Dan
handen moet maken.’
krijg je een echte politieke discussie. Dat is ook aantrekkelijker voor het publiek.’
Ook behoud van natuur en landschap, een ander GroenLinksideaal, is door de
Een mooie opdracht voor zijn partijgenoten,
afspraken in het college-akkoord dichterbij
want Bart Heller stopt ermee. Het fractie
gekomen. Er is extra geld gekomen voor het
voorzitterschap – Bart schat de werktijd op
aankopen van gebieden voor de
dertig uur per maand – is niet te combineren 40
met zijn werk bij de Regionale Sociale
Carrièrepolitici lijken me ook niet alles.
Dienst in Zeist. ‘Volksvertegenwoordiger
Misschien iets om over na te denken als ik
wordt meer en meer iets voor huisvrouwen
‘vrij’ ben. Maar eerst een week lang op de
en vutters. Een oplossing heb ik niet.
bank met de afstandsbediening.’
Bart Heller (35), sinds 2003 fractievoorzitter van GroenLinks
‘Volksvertegenwoordiger wordt meer en meer iets voor huisvrouwen en vutters. Een oplossing heb ik niet. Carrièrepolitici lijken me ook niet alles. Misschien iets om over na te denken als ik “vrij” ben’
41
Beter gehaat dan een grijze muis Vier jaar geleden debuteerde Fleur Agema als politica in de Staten. Zij beet zich vast in de subsidiedossiers. En constateerde dat het geld niet altijd goed terechtkwam. Haar optreden leverde haar een zetel op in de Tweede Kamer voor de Groep Wilders. Als ontwerper met een master architectuur
Toch heeft ze ook genoten van haar
op zak was Fleur Agema vast van plan zich
speurtocht naar verspilling van subsidies.
te richten op ruimtelijke ordening. Files
‘Het was opwindend en ik ben trots op
oplossen. Maar na drie maanden Staten
wat ik boven tafel heb gekregen. En dat
kwam zij erachter dat alles om geld en de
in mijn uppie. Van de griffie kreeg ik altijd
besteding daarvan draait. ‘Toen is het
meteen antwoord, maar het ambtelijk
begonnen, mijn zoektocht naar al die
apparaat was een ramp. Op sommige
subsidiedossiers. Ik viel van de ene ver
dossiers heb ik drie jaar moeten
bazing in de andere. Is er een probleem,
wachten.’
dan komt er geld. Dat geeft een goed gevoel. Vervolgens vergeten de
Als nieuwkomer in de Staten, – ik ben van
Statenleden te controleren of de beoogde
na het dualisme - vond Fleur het aan
doelen bereikt worden. In de door mij
vankelijk saai. ‘Ik probeerde alle plenaire
onderzochte gevallen was dat bijna nooit
debatten bij te wonen, maar het waren
het geval.’
lange dagen. Later kwam er gelukkig meer leven in, ook door mij.’ Haar scherpte en
Voor voorbeelden verwijst ze het liefst
volharding werden niet door alle collega’s
naar Sinistra, het boek dat Peter Siebelt
gewaardeerd. Ze zit er niet mee. ‘Beter
over haar bevindingen schreef. Een
dat, dan een grijze muis. En buiten de
voorbeeld: ‘Voor ontwikkelings
vergaderingen, is het onderlinge contact
samenwerking was een fonds. Mensen in
heel vriendelijk.’
Zimbabwe konden geld lenen om een huis te bouwen. In vijf jaar betaalden ze
Fleur Agema’s politieke ambities groeiden
de lening terug, zodat met dit geld weer
snel toen zij de kans kreeg nummer twee
andere mensen de kans kregen een huis
op de landelijke lijst van Groep Wilders te
te bouwen. Maar de inflatie in Zimbabwe
worden. In Den Haag worden fraude en
was 600 procent, het geld was in no time
verspilling in de volksgezondheid haar
niets meer waard. En toch gaf de
doelwit. ‘Of ze me zullen missen in de
provincie geld’, zegt Fleur Agema
Staten? Ik denk dat de vlag uitgaat, lacht
verontwaardigd, alsof ze het nog steeds
ze. ‘Hoewel, ik heb wel bijgedragen aan
niet geloven kan.
levendige debatten.’ 42
´Ik ben trots op wat ik boven tafel heb gekregen. En dat in mijn uppie. Van de griffie kreeg ik altijd meteen antwoord, maar het ambtelijk apparaat was een ramp. Op sommige dossiers heb ik drie jaar moeten wachten´
Fleur Agema (30), van 2003 tot maart 2004 Statenlid voor de LPF, daarna fractievoorzitter van de fractie Agema 43 43
Ik hoop dat onze adviserende rol kan groeien en bloeien ´Voor de invoering van het dualisme werd PS voor elk beleidsvraagstuk weer uit een andere hoek van het ambtelijk apparaat van informatie voorzien. Nu is die informatiestroom bij ons in een hand geconcentreerd. Wij hebben een onafhankelijkere rol dan de ambtenaren, want die spelen slechts informatie door voor zover de gedeputeerde dat toestaat. Karin Peters ontvangt op haar werkkamer
´Wij kunnen het vergaderproces vanaf de
in het provinciehuis.´Wij hebben hier 83
voorbereiding goed stroomlijnen. Mijn
bazen rondlopen. En straks gelukkig nog
leidraad is steeds geweest dat we het de
maar 55,´ lacht ze vrolijk. `In het begin
Statenleden zo makkelijk mogelijk moeten
moesten we even zoeken wat de griffie
maken; ze hebben het al zo druk. Doordat
moest doen. Daar bestonden 83
de griffie alles onder ogen krijgt, kunnen
opvattingen over, maar we zijn op de
we zien waar de prioriteiten liggen. Onze
gulden middenweg uitgekomen.´
rol is de laatste paar jaar steeds meer de adviserende kant opgegaan.
´Van meet af aan had ik een realistische kijk
Met ons allen kunnen we putten uit een
op het dualisme. De eerste “duale” college
soort collectief geheugen. Als wij zien dat
vorming – de PvdA werd uit het college
er iets wordt voorgelegd dat haaks staat op
gehouden, ondanks dat ze de grootste waren
iets wat bijvoorbeeld twee jaar daarvoor
– veroorzaakte een politieke aardverschuiving.
met een motie is afgedwongen, dan
Dit leidde zeker in de eerste jaren tot een
attenderen wij PS daarop.
sterke scheiding tussen coalitie en oppositie.
´Toch is het absoluut geen politieke
Sommigen verwachtten dat PS als een
functie. Dat is de grootste valkuil waar je
eenheid richting GS zou gaan optreden,
als Statengriffie in kunt trappen. Ik moet
maar zo werkt dat natuurlijk niet, en zeker
alle Statenleden waardevrij bedienen. Ik
niet na zo’n collegevorming. Toch zag ik de
ben trouwens niet eens lid van een
afgelopen twee jaar wel degelijk wat meer
politieke partij.´
duaal optreden van PS. ´ ´De provinciale politiek meer bij de mensen ´De Statenleden ontdekten welke instru
krijgen, is een worsteling´ zegt Karin Peters
menten ze kunnen gebruiken. Het initiatief
desgevraagd. ´Ik zie het als een uitdaging
recht, moties, werkgroepen… Het had wel
voor PS en de griffie om hier in de komende
wat! Maar de politiek is natuurlijk net een
periode creatieve vormen voor te vinden.
olietanker die langzaam van koers ver
Verder is het mijn ambitie dat het
andert. Toch kom je uiteindelijk wel in een
Statenapparaat soepel blijft lopen en dat de
andere haven uit, weet elke schipper.´
tevredenheid over ons werk even hoog blijft 44
als uit het tevredenheidonderzoek blijkt.
betrekken. De muren van het provinciehuis
Ook hoop ik dat de adviserende rol van de
slechten, dat vind ik heel belangrijk. Ik zit in
griffie kan groeien en bloeien. Dat we nog
de Statenzaal weliswaar bij de gedeputeer
meer dan nu maatschappelijke organisaties
den, maar ik voel me in hart en nieren
bij de politieke wereld van PS kunnen
verbonden met de Provinciale Staten.’
Karin Peters (44), Statengriffier sinds 2003
’De politiek is natuurlijk net een olietanker die langzaam van koers verandert. Toch kom je uiteindelijk wel in een andere haven uit, weet elke schipper’
45
46
Casper Stevens (CDA) lid sinds 28 februari 2005 Hein Struben (D66) lid sinds 30 oktober 2006 Tjeerd Talsma (PvdA) George Talens (fractie Talens) lid sinds 6 december 2004 Imelda Tjon-Fo (GL) Connie Trautwein-de Wit (GroenLinks) lid sinds 3 juli 2006 Els Veenis-Kaak (VVD) Ruben Vis (VVD) Peter Visser (PvdA) Ake de Vries (SP) Gaatse de Vries (PvdA) Hein de Vries (CDA) Hajé Walch (CDA) tot 13 november 2006 Rita Weeda (PvdA) tot 29 mei 2006 Elly Weel-van Ham (PvdA) lid sinds 4 april 2005 Freddy Weima (PvdA) Laila de Wit-de Rooij (PvdA) † maart 2006 Annemarie Worm-de Moel (CDA) tot 28 februari 2005 Aagje Zeeman (CDA) Piet Zoon (VVD) tot 19 januari 2004 Hette Zijlstra (PvdA)
47
Colofon Uitgave Provincie Noord-Holland Statengriffie Postbus 123 2000 MD Haarlem Tel.: (023) 514 31 43 Fax: (023) 514 40 40 Internetadres: www.noord-holland.nl E-mailadres:
[email protected]
Fotografie Henk Rougoor Provincie Noord-Holland
Tekst en productie Movement, Amsterdam
Grafische verzorging Provincie Noord-Holland MediaProductie
Papier Omslag: vilt nachtblauw Suedel, 300 grams Binnenwerk: houtvrij Propoff Respect, 120 grams
Oplage 300 exemplaren
Haarlem, maart 2007
48
