Participatie van het Publiek KU Leuven Instituut voor de Overheid Prof. Dr. Frankie Schram
[email protected]
Ideeën • Commissie Versnelling Maatschappelijk Belangrijke Investeringsprojecten (Commissie Sauwens) o Te ruime inspraak- en bezwaarmogelijkheden • Vormfouten aan de bron aanpakken • Gebruik van ‘Mediation’-techniek • Beroep op het systeem van arbitrage
• Gedegen en brede inspraak is nodig: “Dit helpt niet alleen bij het vinden van oplossingen met een breed draagvlak, het laat ook toe dat nieuwe ideeën binnen het planproces worden ingebracht”. (Aanbeveling 26, Parl. St. Vl. Parl. 2009-2010, nr. 395/1, 8)
Instituut voor de Overheid
Ideeën • “De introductie van de permanente omgevingsvergunning mag er niet toe leiden dat afbreuk wordt gedaan aan de bescherming van de mens en het leefmilieu. Verder moet de inspraak van de bevolking over de exploitatie gewaarborgd kunnen blijven. Om dit te garanderen is voorzien dat de invoering van de permanente vergunning gepaard zal gaan met een aantal flankerende maatregelen” (Memorie van Toelichting, p. 13; BisNota aan de leden van de Vlaamse Regering, p. 5).
Instituut voor de Overheid
Ideeën • “Het decreet wil er voor zorgen dat bij een permanente vergunning de bescherming van de mens en het leefmilieu ook op termijn gegarandeerd blijft en dat het betrokken publiek geen inspraak over de exploitatie wordt ontnomen. In functie daarvan voorzien de procedurebepalingen van het Omgevingsvergunningsdecreet en titel V in een aantal flankerende maatregelen, met name: 1° specifieke en periodieke integrale evaluaties van inrichtingen of activiteiten, gekoppeld aan een mogelijkheid om de milieuvoorwaarden bij te stellen; 2° inspraak van het betrokken publiek of van een adviesinstantie op het einde van elke exploitatietermijn van 20 jaar, gekoppeld aan de mogelijkheid om de duur of het voorwerp van de vergunning bij te stellen.” (Memorie van Toelichting, p. 104).
Instituut voor de Overheid
Participatie-instrumenten Formele participatie-instrumenten • Openbaar onderzoek • Informatievergadering • Adviesraden
• Laat in de procedure? • Laag op de participatieladder?
• Vaak weinig representatief • Gebrek aan planmatige aanpak • Meerwaarde voor het beleid?
Informele participatie
Instituut voor de Overheid
Complexiteit van doeleinden participatie • Individuele rechtsbescherming vanuit individuele belangen o vanuit algemeen belang Collectieve rechtsbescherming o vanuit algemeen belang o vanuit specifiek algemeen belang Zorgvuldigheidsbeginsel Vinden van alternatieven Draagvlak (??) o
•
• • •
Democratie = vertrouwen + wantrouwen
Instituut voor de Overheid
Complexiteit van doeleinden participatie Motievenketen interactief beleid (Edelenbos 2000)
Instituut voor de Overheid
Participatiemogelijkheden en eerlijke besluitvorming • Eerlijke besluitvorming = rechtvaardige besluitvorming = o
o
o
Distributieve rechtvaardigheid = rechtvaardige verdeling van het resultaat van de besluitvorming Procedurele rechtvaardigheid = rechtvaardigheid van de processen of procedures om tot een beslissing te komen Relatie tussen beide, maar hoe? • Fair process effect • Fair outcome effect
Instituut voor de Overheid
Participatiemogelijkheden en eerlijke besluitvorming
Instituut voor de Overheid
Participatiemogelijkheden en eerlijke besluitvorming Individueel niveau
Context Problematiek betrokkenheid groepsniveau
= een door belangen ingegeven evaluatie van de politieke situatie door de doelgroepen van een beleid, waaraan een doelgroep actieve of passieve steun verleent of juist weerstand biedt
Instituut voor de Overheid
Kritieke punten vanuit rechtvaardigheid • (1) Mogelijkheid om wijzigingen aan te brengen? o
Voor projecten die de gewone procedure volgen: wijzigingen kunnen worden aangebracht aan het voorwerp van de aanvraag, zonder bijkomend openbaar onderzoek wanneer voldaan aan: • Mogen geen afbreuk doen aan de bescherming van mens of milieu of de goede ruimtelijke ordening • Komen tegemoet aan adviezen of bezwaren die tijdens het openbaar onderzoek zijn geuit • Brengen geen schending voor de rechten met zich mee
Instituut voor de Overheid
Kritieke punten vanuit rechtvaardigheid • (1) Mogelijkheid om wijzigingen aan te brengen? o
Voor projecten die de vereenvoudigde procedure volgen: wijzigingen kunnen worden aangebracht aan het voorwerp van de aanvraag, zonder bijkomend openbaar onderzoek wanneer voldaan aan: • Mogen geen afbreuk doen aan de bescherming van mens of milieu of de goede ruimtelijke ordening • Komen tegemoet aan adviezen • Mogen niet tot gevolg hebben dat er een openbaar onderzoek over de gewijzigde aanvraag georganiseerd zou moeten worden
Instituut voor de Overheid
Kritieke punten vanuit rechtvaardigheid • (2) Administratieve lus (art. 11 ontwerp van omgevingsvergunningendecreet) o Vaststelling van onregelmatigheid in de vergunningsprocedure: de fout kan nog worden rechtgezet: procedure wordt overgedaan vanaf het moment dat het is fout gelopen • Blijkt in de praktijk enkel mogelijk voor zover de aanvraag de gewone procedure doorloopt (verlenging beslissingstermijn met 60 dagen) • Op initiatief van het bestuur
Instituut voor de Overheid
Kritieke punten vanuit rechtvaardigheid • (3) Een aansluiting tussen het openbaarheidsdecreet en het specifiek recht van toegang tot documenten in het kader van het openbaar onderzoek (zie ordonnantie van 18 maart 2004, zoals gewijzigd door de ordonnantie van 10 juli 2008) ontbreekt o Problematiek van het begrip “milieu-informatie” o Problematiek van de termijnen • Invoering van de notie ‘betrokken publiek’ vraagt om een specifiek toegangsrecht
Instituut voor de Overheid
Kritieke punten vanuit rechtvaardigheid Betrokken publiek = elke natuurlijke persoon of rechtspersoon alsook elke vereniging, organisatie of groep met rechtspersoonlijkheid die gevolgen ondervindt of waarschijnlijk ondervindt van of belanghebbende is bij de besluitvorming over de afgifte of bijstelling van een omgevingsvergunning of van vergunningsvoorwaarden waarbij niet-gouvernementele organisaties die zich voor milieubescherming inzetten geacht worden belanghebbende te zijn
Instituut voor de Overheid
