9-4-2013
Park van Luna
Opzet
Park van Luna
1. Ontwerp/toelichting watersysteem 2. Ontwikkeling sinds aanleg – – – – –
Watersysteem: waterbalans, peilfluctuatie, defosfatering etc. Waterkwaliteit: nutriënten, doorzichten algen etc. Ecologie: planten, algen en macrofauna Zwemwater: blauwalgen en bacteriën Beheer: maaien en vogels
3. Bedreigingen/maatregelen (workshop)
Helder zicht, zelfs bij maanlicht
1995
Nico Jaarsma www.nicojaarsma.nl
Gert van Ee, HHNK 4-4-2013
– – – –
Vogels: zwemwater + waterkwaliteit; defosfatering ja/nee? Maaibeheer; wanneer, waar, hoeveel? Waterbodem / successie (oplading) Pomp: rondpompen water in beweging is wel/niet noodzakelijk voor de waterkwaliteit
Randvoorwaarden I • Ruimtelijke ordening – Duurzaam bouwen – Loslaten van tradities – Compact bouwen – Toename verhard oppervlak – Geen kruipruimten • Belevingswaarde – Recreatie (stepping stones) – Wonen (regionale opvang) – Sport – Natuur (verbindingszones) • Klimaatsveranderingen – Inspelen op de toekomst
1
9-4-2013
Randvoorwaarden II • Vuilwater (Riolering) – Vervuiling tegengaan (denk aan overstorten) – Scheiden van vuil – schoon • Regenwater – Minder regenwater naar zuivering/riolering – Benutten schoon regenwater • Oppervlaktewater – Recreatie- zwemwater – “Waterproof” (WB21) • Grondwater – Ophoging met ca. 50 cm zand
Maart 2004
Situation March 2004
Maart 2003
September 2003
Site preparation March 2003
September 2004
Situation September 2004
Site preparation March 2003
Mei 2005
Situation May 2005
2
9-4-2013
2008
2007
Situation end of 2007
• • • • • • • •
Defosfateringsvoorziening 140 ha watersysteem: 70 ha open water, 70 ha helofytenfilter hoge ambities – energie en water Geïsoleerd watersysteem ! Natuur- en recreatieve doelen
Geïsoleerd Peilvariatie 70 cm Toplaag afgegraven Zand opgebracht! Natuurlijke zuivering Circulatiegemaal Inlaatvoorziening Defosfatering - 3 .2 6 - 3 .2 8
moeras zone
- 3 .3
ontwerppeil
- 3 .3 2 - 3 .3 4 - 3 .3 6 - 3 .3 8 - 3 .4
circulatie zonodig: defosfatering
Wat erle vel mean (m )
- 3 .4 2 - 3 .4 4 - 3 .4 6 - 3 .4 8
0.70 m
- 3 .5 - 3 .5 2 - 3 .5 4 - 3 .5 6 - 3 .5 8 - 3 .6 - 3 .6 2 - 3 .6 4 - 3 .6 6 - 3 .6 8
M. Ouboter, 2010
- 3 .7 0 7 /0 3 /9 2
0 5 / 0 9 / 9 2
0 6 / 0 3 / 9 3
0 4 / 0 9 / 9 3
0 5 /0 3 /9 4
0 3 /0 9 /9 4
0 4 / 0 3 / 9 5
0 2 / 0 9 / 9 5
0 2 / 0 3 / 9 6
3 1 / 0 8 / 9 6
0 1 /0 3 /9 7
3 0 / 0 8 / 9 7
2 8 / 0 2 / 9 8
2 9 / 0 8 / 9 8
minimumpeil
3
9-4-2013
Monitoring waterkwaliteit zwemwater
Stad van de Zon Heerhugowaard
Problemen zwemwater kwaliteit: Overschrijdingen EC, IE Oorzaak:vogels (?)
• 1994-1995 1e verkenning • 1996-1997 Studie, ambities • 1997-1998 Studie “Water op de balans” • 1998-2000 Waterplan Heerhugowaard • 2000-2001 Inrichtingsstudie • 2001-2005 Uitvoering • 2006Monitoring • 1994-2005 Projectgroep en Stuurgroep • 2008 Overdracht beheer en onderhoud
Aantal overschrijdingen zwemwater normen 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 E. coli 37
2
1
1
-
-
-
E.coli 44
3
4
8
-
-
-
-
IE
-
4
8
6
2
0
0
EC
-
5
8
4
0
4
0
-
Monitoring: vogelonderzoek
Totaal aantal getelde vogels per soort gedurende 12 rondes Aantal Soort 13197 Watersnip Grauwe Gans 1598 Brandgans Krakeend 1210 Blauwe Reiger Smient 1185 Dodaars Kuifeend 1176 Canadese Gans Kievit 975 Oeverloper Kokmeeuw 890 Tureluur Zilvermeeuw 743 Waterhoen Scholekster 584 Visdief Wilde Eend 566 Grutto Tafeleend 402 Kauw Soepgans 361 Zwarte Kraai Fuut 349 Bonte Strandloper Aalscholver 338 Indische Gans Wintertaling 239 Kleine Zilverreiger Knobbelzwaan 117 Muskuseend Slobeend 88 Roerdomp Kleine Mantelmeeuw 87 Sperwer Stormmeeuw 87 Tapuit Nijlgans 85 Witgat
Vogels als bron bacteriëleSoort verontreiniging Meerkoet
Aantal 84 36 34 19 17 12 11 10 9 6 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1
Vogels als bron bacteriële verontreiniging
4
9-4-2013
Waterbalans
Peilverloop en neerslagsom
Chloride – nog dalend
(momenteel update in kader PCLake case studie) 250
-3,00
120
-3,1
-3,2
-3,20
2006
0
2008
2009
2010
2011
neerslagoverschot maand (mm)
Luna, instroom
01-jul-12
01-jan-13
01-okt-12
01-apr-12
01-jul-11
01-jan-12
01-okt-11
-3,8
01-apr-11
0
01-jul-10
50
2007
chloride (mg/l)
peil t.o.v. NAP
STHW26 STHW27 STHW28
Lineair (STHW25)
-3,7
01-jan-11
100
STHW25
STHW29
50
01-okt-10
150
zomer
60
40
01-apr-10
200
80
-3,6
01-jul-09
250
100
01-jan-10
300
riolering verhard inlaat in 1 in 2 in 3 in 4 gedraineerd afstroming uitspoeling neerslag kwel initieel chloride STHW25 STHW26 STHW27
01-okt-09
1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0
2011
01-apr-09
2010
01-jul-08
2009
01-jan-09
2008
01-okt-08
2007
-3,5
01-apr-08
2006
-3,4
01-jul-07
-3,80
150
01-jan-08
-3,70
y = -0.0115x + 548 R² = 0.47
-3,3
01-okt-07
-3,60
100
200
01-jan-07
-3,50
01-apr-07
-3,40
neerslagsom de Kooy (mm/maand)
peil (m NAP) Park v Luna berekend peil
-3,30
01-okt-06
waterstand (mNAP)
-3,10
20
0 apr-07
apr-08
apr-09
apr-10
apr-11
apr-12
5
9-4-2013
Sulfaat – nog sterk dalend
Totaal-P en ortho-P - wisselend
Chlorofyl-a - toename
Waterplanten – bedekkingen in 2012
Smalle waterpest
250
200
sulfaat (mgSO 4 /l)
zomer 150 y = -0.05x + 2160 R² = 0.87
STHW25 STHW26 STHW27 STHW28
100
STHW29 Lineair (STHW25)
50
0 apr-07
apr-08
apr-09
apr-10
apr-11
apr-12
Doorzicht - afname
(totaal 15 inheemse soorten, ondiepe plassen ca. 100% begroeid)
6
9-4-2013
Gewoon kransblad
Teer kransblad
P-belasting – voorlopige inschatting • Onderdeel lopende case studie PCLake (W+B); • Voorlopige - grofstoffelijke - inschatting belangrijkste posten: – Uit- en afspoeling onverhard oppervlak; – Vogels; – Interne belasting (via waterplanten).
(vrij gering, echter grote onzekerheid)
Externe P-belasting vogels • Gebaseerd op NIOO-model “waterbirds”; • Tellingen door Alterra (8 maanden/12 rondes); • Alleen “externe belasting” door vogels, dus niet fluxen door vogels die in de plas zelf foerageren (zoals ca. 1000 meerkoeten in de zomer)
Externe P-belasting door vogels 1,2
1,0
0,8
mg P/m2/dag
Uit- en afspoeling (on)verhard
0,6
0,4
0,2
0,0 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
7
9-4-2013
(vóór en ná defosfateringsinstallatie) ná defosfatering vóór defosfatering
totaal fosfaat (mgP/l)
opgelost fosfaat (mgP/l)
totaal fosfaat (mgP/l)
opgelost fosfaat (mgP/l)
zomer
0,25
0,2
0,15
externe belasting door vogels
uit- en afspoeling onverhard gebied
verhard gebied
interne flux door afbraak planten (100g DW/m2)
12 1
0.44
2009 en 2010, ortho-P ‘s zomers meetbaar aanwezig en loopt iets op na de zomer
2011 en 2012, ortho-P ‘s zomers op detectielimiet en begint vanaf begin augustus op te lopen
0,9
0,7 0,6 0,5
0,1
10
0,8
0,4
P-belasting (mgP/m2/dag)
Inschatting obv. Resultaten BaggerNut: • P in waterplanten vooral afkomstig uit de bodem; • P-inhoud planten circa 0,5 gP/kg versgewicht of 6 gP/kg drooggewicht; • Maximaal ruim 1 kg drooggewicht per m2, vaak echter veel (factor 10) minder (Bloemendaal & Roelofs); • Tijdens experimenten BaggerNut bleek grootste verlies P uit plantmateriaal binnen 50 dagen; • Dit kan tijdelijk P-fluxen opleveren van enkele milligrammen tot enkele tientallen milligrammen per m2/dag (max circa 100 mgP/m2/dag); • Eind van de zomer en najaar sterke interne flux, dit is terug te zien in de metingen..
Schatting van externe- interne en kritische P-belasting
Totaal-P en ortho-P labyrint
Interne P-flux door waterplanten
8
6
4
0,3 0,05
0,2
En kritische belasting
2
0,1 0 0
0
Stelling 1
Stelling 2
• Is het noodzakelijk voor een goede waterkwaliteit de pomp te laten draaien en daarmee het water in beweging te houden? • “De frequentieomvormer staat standaard op 15,5 Hz. Deze frequentie komt overeen met een debiet van ca. 1000 m3/h wat 30% tot 40% onder het ontwerpminimum ligt. • In 2012 heeft het gemaal 75% van de tijd stilgestaan. Dit alles leidt ertoe dat het complete watersysteem in de Stad van de Zon volkomen stil blijft staan, met alle nadelige gevolgen op de waterkwaliteit van dien.”
Voorkomen of genezen: Het is noodzakelijk te (blijven) defosfateren Of: We defosfateren pas bij een sterke stijging van fosfaat (en meten dat tweewekelijks)
Stelling 3 • Maaien en afvoeren waterplanten: • Nu wordt (Handboek Luna) 20% jaarlijks gemaaid en afgevoerd in september.
- Het is voldoende om 20% jaarlijks te maaien en af te voeren - Meer maaien en afvoeren is noodzakelijk, waardoor mogelijk defosfateren overbodig is.
8
9-4-2013
Stelling 4 • De waterbodem is bij de aanleg voorzien van een schone zandlaag. - Het is niet noodzakelijk om de waterbodem te onderzoeken; de aanmaak van bagger controleren van tijd tot tijd is voldoende. - Het is wel noodzakelijk de bodem te onderzoeken om nalevering van P onder controle te houden.
Stelling 5 • Vogels dragen veel bij aan opladen met fosfaat van de plassen. - We laten vogels toe in het gebied als een natuurlijk fenomeen - We verdrijven de vogels door middel van inrichting en maatregelen als verjagen en eieren behandelen
9
