Palveiselcelcarcinomen in Fanconi anemia USP1 P100
ub I
B A
D2
L P24
M G
E
F
UBE2T
C
FA core complex (upstream)
ub I
ub
D2 BRCA1 D1/BRCA2
J/BRIP1 BRCA1
N/PALB2
downstream
Courtesy Johan de Winter and Hans Joenje
VUmc Cancer Center Amsterdam
Ruud H. Brakenhoff Sectie Tumorbiologie Afd Keel-, Neus- en Oorheelkunde/Hoofd-Halschirurgie, VU Medisch Centrum, Amsterdam 1
Hoofdhalskanker zorg in Nederland • 2500 patienten per jaar
• Alleen in 7 academische centra + Nederlands Kankerinstituut • Soms met filialen – UMCG + Medisch Centrum Leeuwarden – VUmc + Medisch Centrum Alkmaar • Verenigd in de NWHHT • NWHHT schrijft procedures en juiste behandeling voor • Allerlei eisen: bv minstens 200 patienten per jaar en multidisciplinair overleg met verslaglegging VUmc Cancer Center Amsterdam
2
Bouwplan van de mens - Wij bestaan uit 1018 cellen die samenwerken - Er zijn >100 verschillende typen cellen die weefsels en organen vormen - bloedcellen - spiercellen - zenuwcellen - plaveiselcellen in het slijmvlies
- Het bouwplan van cellen ligt in de celkern, in het DNA cq de chromosomen 3
Moleculaire oorzaak kanker • Kanker wordt veroorzaakt door een accumulatie van genetische afwijkingen
Normale cel
VUmc Cancer Center Amsterdam
Kankercel
4
Hoofd-halskanker in FA-patiënten • Een heel andere aandoening in FA patiënten?? OF • Min of meer de “normale” hoofd-halskanker, maar in genetisch gepredisponeerde patiënten
VUmc Cancer Center Amsterdam
5
Wat weten we van hoofd-halskanker • Vrijwel altijd vanuit slijmvlies (plaveiselcelcarcinoom PCC) • Ontstaat meestal tussen 60-70e levensjaar • Etiologische oorzaken
- Carcinogene stoffen (roken, alcohol) - Virusinfecties (HPV)
VUmc Cancer Center Amsterdam
6
‘typische’ HHkanker patiënt - veel alcohol - veel roken
- 65 jaar
7
Humane papillomavirussen (HPVs) • Meer dan 100 verschillende HPV types geïdentificeerd; strict epitheliotropic: huid of slijmvliezen; laag risico of hoog risico • Oorzaak van wratten (laag risico) • Oorzaak van baarmoederhalskanker, hoofd-halskanker, anogenitale tumoren (hoog risico) • 18 mucosale hoog-risico (HR-HPV) types (e.g. HPV 16,18,31,39,45,51,56) in baarmoederhalskanker
VUmc Cancer Center Amsterdam
Wratten HPV2 en 7 baarmoederhalskanker HPV16 en 18 8
‘typische’ HPV keelkanker patiënt - Yuppies - Veel sexpartners
- 40-60 jaar
VUmc Cancer Center Amsterdam
9
HPV in keelkanker neemt toe in Amsterdam
29% 20%
14% 5%
8%
VUmc Cancer Center Amsterdam
Rietbergen et al. IJC 2013
10
Autofluorescentie: experimenteel
Cancer Prev Res 2: 423, 2009
11
Moleculair carcinogenese model HH kanker (Leemans et al. Nature Rev Cancer 2011)
GOOGLE: carcinogenesis neck animation youtube (+sound!) 12
HH kanker model in de leerboeken
13
Indeling tumoren en behandeling • TNM systeem • T1-4: grootte • N0-3: aantal en grootte uitzaaiingen in de hals • M0-1: uitzaaiingen op afstand
• Vroeg stadium: T1N0 of T2N0 • Laat stadium: alle andere VUmc Cancer Center Amsterdam
14
Prognose HHkanker in relatie tot stadium
15
Behandeling HHkanker • Vroegstadium I/II; enkelvoudige behandeling Behandeling alleen tumor
– Chirurgie – Bestraling • Gevorderd stadium III/IV: gecombineerde behandeling Behandeling van de tumor en de uitzaaiingen in de hals – Chirurgie EN postoperatieve radiotherapie – Chemoradiatie (systemisch cisplatinum met locoregionale bestraling) – Bioradiatie (systemisch cetuximab met locoregionale bestraling)
16
Problemen bij de behandeling van HHkanker patiënten • 5-jaar overleving 50-60%, neemt nauwelijks toe • 10-30% lokaal recidief (LR) na histologisch radicale resectie • 30-40% occulte lymfklieruitzaaingen in de klinisch negatieve hals
• 10-30% regionale recidief in behandelde N+ hals • 15-25% uitzaaiingen op afstand • 5-15% tweede primaire tumoren, vaak in de buurt (DD LR: >2 cm of >3 jaar) VUmc Cancer Center Amsterdam
17
HHkanker in FA-patiënten • RR 500-1,000x • Vnl mondholte • Jonge leeftijd • Alle locaties (slokdarm, anogenital) – Kutler et al., AOHNS 129: 106, 2003 – Alter, Cancer 97: 425, 2003 • Transplantatie en GvHD zijn risico factoren – Rosenberg et al., Blood 105: 67, 2005
VUmc Cancer Center Amsterdam
18
Plaveiselcelcarcinomen in FA (courtesy Buvanesh Singh)
Esophagus Unknown 3% 3% Cutaneous 8% Anus 5% Head and Neck 47%
VUmc
Vulvar/cervix 34% Cancer Center Amsterdam
19
Is HHkanker in FA hetzelfde als in niet-FA? • Etiologie en leeftijd: JA en NEE – JA: soms door HPV, meest anogenitale tumoren – NEE: komen vaak voor zonder roken/alcohol voorgeschiedenis – NEE: jonge leeftijd • Voorloperafwijkingen en tumoren: JA, maar niet zo veel over bekend – Zichtbare lesies vergelijkbaar – Genetische afwijkingen vergelijkbaar >> Screening en behandeling voorloperafwijkingen vergelijkbaar in FA en nietFA
• Behandeling HHkanker in FA and nonFA hetzelfde? NEE!!! • Tumoren zijn niet anders, maar patiënten wel! – GEEN chemoradiatie met cisplatin voor latere stadia – Vaak problemen met bestraling – Chirurgie en targeted drugs (cetuximab) zijn OK 20
Preventie!!! Primaire preventie • Niet roken, geen alcohol • Goede mondhygiene • HPV vaccinatie, na transplantatie opnieuw Secundaire preventie • Screening voor zichtbare afwijkingen en evt behandeling – Vanaf 15 jaar (10 in VS) : iedere 3 maanden inspectie mondholte door hoofd-halschirurg (in academisch centrum of NKI) – Meisjes/vrouwen jaarlijkse inspectie anogenitale regio vanaf eerste menstruatie (menarche) • Doel: zo vroeg mogelijke dysplasie/SCC detectie – Minder zware behandeling – Veel betere prognose 21
Problemen met screening in FA patiënten FA patiënten en hun ouders – Bekendheid met het probleem, zeker na transplantatie – Angst en bezorgdheid – Het kost veel tijd Dokters (Hematologen, Gynaecologen en Hoofdhalschirurgen) – Probleem 1: FA komt weinig voor – Probleem 2: men denkt dat FA een ziekte bij kinderen is – Probleem 3: gewone HHkanker patiënten zijn 65, niet 25 – Probleem 4: tijdverlies door afwachten, terwijl HHkanker in FA patiënten moeilijk te behandelen is Primaire preventie en screening met chirurgische behandeling is het beste op dit moment! 22
Verbeteringen Informatie – FA patiënten en ouders (doe ik nu) – Dokters, informatie over FA via KNO vereniging (doe ik ook) – Fotografische verslaglegging van lesies helpt (veranderingen zijn slecht teken) Betere diagnostiek voorloperafwijkingen – Niet-invasieve borsteldiagnostiek (kan via Duitse FA vereniging) – Genetische analyse van biopten
23
Conclusies - HHkanker in FA patiënten lijkt heel vergelijkbaar met HHkanker in “gewone” patiënten - Deel veroorzaakt door HPV (vnl anogenitaal), meeste niet - Behandeling extra moeilijk in FA patiënten - Verdragen geen cisplatinum - Verdragen bestraling slecht - Op dit moment is preventie en vroegdiagnostiek cruciaal - Mondhygiene - Niet roken, geen alcohol - HPV vaccinatie - Screening in hoofdhals oncologisch centrum (academisch ziekenhuis + NKI) - Rol van patiënten en ouders heel belangrijk - Hoofdhalschirurgen zijn niet gewend aan jonge patiënten, dus vaak afwachtend - Foto documentatie van lesies helpt 24