driemaandelijks tijdschrift • januari-februari-maart 2015 • afgiftekantoor Kortrijk MassPost
v a n
d e
1 1 . 1 1 . 1 1 - b e w e g i n g
11
1 11
k w a r t a a l b l a d
11 11
pagina
03/2015
Zet een tattoo en laat zien dat je ’t meent
k wa rta a l b l a d va n d e 11.11.11 - b e w e g i n g
11 11 11
pagina Aan dit nummer werkten mee:
edito
Aan de rand van het meer
Marieke Bastiaens, Mies Cosemans, Wanda Crepeele, Bart Demedts, Suzanne Hoogewys, Myriam Keustermans, Bart Tierens Eindredactie: Marieke Bastiaens, Mies Cosemans, Myriam Keustermans
Er was een groot meer. We zijn tot daar gereden om het te zien. Een uur rijden over een zandweg.
CONCEPT EN REALISATIE: Metronoom, Antwerpen
De kinderen van dichtbij, de volwassenen op afstand. Zwijgend. Geen vragen, geen verwachtingen.
foto voorpagina: JJ Sulin
zijn dan weer vertrokken.
DRUK: Gevaert Printing, Zwevezele
van analyses en opinies het spoor niet bijster te raken. Om
VERANTWOORDELIJKe UITGEVER: Bogdan Vanden Berghe Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel REDACTIE: Pagina 11 Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel Tel. 02 536 11 16 Fax 02 536 19 02 e-mail
[email protected] www.11.be NATIONAAL secretariaAT: 11.11.11 Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel Tel. 02 536 11 11 Fax 02 536 19 10 provinciale secretariatEN: 11.11.11 Antwerpen Patriottenstraat 27, 2600 Berchem Tel. 03 281 06 62 Fax 03 281 06 89 e-mail
[email protected] 11.11.11 LIMBURG Bedrijfsstraat 10, bus 11, 3500 Hasselt Tel. 011 87 14 80 Fax 011 85 14 93 e-mail
[email protected] 11.11.11 OOST-VLAANDEREN Dok Noord 4, hal 25, 9000 Gent Tel. 09 233 02 03 Fax 09 233 94 84 e-mail
[email protected] 11.11.11 VLAAMS-BRABANT/BRUSSEL Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel Tel. 02 536 11 47 Fax 02 536 19 01 e-mail
[email protected] 11.11.11 WEST-VLAANDEREN Hugo Verrieststraat 22, 8800 Roeselare Tel. 051 24 06 13 Fax 051 24 08 39 e-mail
[email protected]
We hebben het meer gezien en we hebben gezien dat er geen geld was voor waterpompen. En, vroegen we ons af, wat hebben ze hier aan waterpompen als er geen geld is voor brandstof? Met dat helder inzicht stonden we naast onze witte jeep. De mensen zijn naar ons komen kijken. Ze leken het te kennen. Zo nu en dan komt er een jeep. En die vertrekt dan weer. Wij ook, we Ik kijk af en toe naar de foto. Het helpt om in het doolhof de verontwaardiging vast te houden als kompas in een mistige wereld. Of een wereld vol rookgordijnen, zo u wilt. Bestaan Noord en Zuid nog wel? Is ontwikkelingssamen werking niet hopeloos uit de tijd? Is de bedrijfswereld niet veel meer een motor voor vooruitgang? En ga zo maar door. Bij al dat ongetwijfeld interessant denkwerk wordt graag vergeten dat we nooit ernstig in ontwikkelingssamen werking geïnvesteerd hebben. Niet met centen en evenmin met consequente politieke keuzes. Plannen en beloftes genoeg, dat wel. En steeds professioneler onderbouwd en verpakt in duur jargon. Na de bonkige jeeps kwamen de gestroomlijnde SUV’s met geblindeerde ruiten. Maar nog steeds geen waterpompen. Terug naar de foto. Naar de jongen die bedenkelijk kijkt naar een blanke man met een camera. ‘Celebrating the International Year of Older Persons’ lees ik op zijn T-shirt. Toch iets van de VN dat tot hier is geraakt. Een vergeeld T-shirt in een container met afgedragen kleren. Maar de Millennium doelstellingen, die zaten er duidelijk niet bij. Honger is hier nog altijd dagelijkse kost. En veel ‘older persons’ zijn er niet te vieren. Maar genoeg cynisme. In die val mogen we niet trappen. De handen uit de mouwen, vrienden. En zeker in 2015, met een VN-top over de opvolger van de Millenniumdoelstellingen, een klimaattop in Parijs, een ambitieuze campagne Sociale Bescherming en een internationale mobilisatie action/2015. En ja, van die drukte naar ergens aan de oever van het grote meer, het is een lange weg. Maar het is de reis waard. Want daar ligt de toetssteen. Bart Demedts
Niet te missen Is jouw bank eerlijk? Wat gebeurt er met je geld als je het op
Magische avond De Nigeriaanse top
de bank zet? Weet jij in welke projecten je
schrijver Ben Okri was
bank investeert met je zuurverdiende spaar-
een tijdje geleden op
Gedrukt op gerecycleerd papier
centen? Bankwijzer, een nieuwe duurzamebankengids, zocht het voor jou uit en kwam
Overname van (delen van) artikelen is toegestaan, mits bronvermelding.
2
uitnodiging van 11.11.11 in ons land. Hij schreef speciaal voor 11.11.11 de
naar buiten met enkele
lezing 'Kan kunst de wereld redden?'.
opvallende resultaten.
Het werd een avond vol poëtische
|
hoogtepunten.
pagina 3
|
pagina 7
Eerlijke handel
Investeert jouw bank in kinderarbeid? Geld bewaren onder je matras of in een sok is niet zo verstandig, dat weet iedereen. We vertrouwen onze zuurverdiende spaarcentjes dus toe aan een bank. Maar daar blijven ze niet netjes onaangeroerd tot we ze weer ophalen. De bank investeert ermee in allerlei economische activiteiten. Dubieuze wapenbedrijven of ketens die gretig gebruikmaken van kinderarbeid halen daar wel eens profijt uit. Er zijn echter ook banken die investeren in duurzame energie of propere mijnbouw. Wil je weten hoe duurzaam jouw bank is?
Eerste duurzamebankengids Op 2 maart lanceerde BankWijzer de eerste Belgische duurzamebankengids. Op www.bankwijzer.be kan je zien hoe je bank scoort op acht maatschappelijke thema’s: klimaat, natuur, mensenrechten, arbeids rechten, bonussen, belastingen en corruptie, trans parantie en wapens.
moeten ze een duidelijk en transparant investerings
Argenta, Belfius, BNP Paribas, Deutsche Bank, ING,
beleid voeren. En jij kan de banken mee onder druk
KBC, Triodos, Van Lanschot en VDK worden onder de
zetten.
Jonge arbeidertjes in een mijn.
Foto 11.11.11
loep genomen. De onderzoeksmethode vertrekt van internationale standaarden en gaat na of banken die onderschrijven, of ze die ook implementeren en of ze
Bazuin het rond
er transparant over zijn. De scores worden jaarlijks
Wat er met het geld op de bank gebeurt, komt
geactualiseerd.
slechts zelden onder de aandacht. Het heeft echter een grote impact op de volledige maatschappij. Op
”De banken met het beste duurzaamheidsbeleid investeren het meest in schadelijke activiteiten”
www.bankwijzer.be kan je niet alleen zien hoe goed jouw bank al dan niet scoort, je kan er ook aan de buitenwereld laten weten wat je vindt van haar beleid. En als je jouw bank helemaal niet meer ziet
Ook BV’s steunen Bankwijzer
zitten, kan je altijd naar een andere overstappen.
Neveneffecten, Ivan Van De Cloot
Opvallende scores
(Itinera), NewB, de auteurs van Groeten uit Transitië, professor
De resultaten zijn enigszins verwonderlijk. Hoewel de scores over het algemeen laag zijn, zijn er duidelijke
Marieke Bastiaens
mensenrechten Eva Brems, e.a.
verschillen. Opvallend: de banken die voor hun klanten het meest uitvoerige duurzaamheidsbeleid hebben opgesteld en hen dus beloven duurzaam te werk te sche activiteiten. Degene die hun klanten geen goed
Test je bank: www.bankwijzer.be
uitgewerkt beleid kunnen voorleggen, scoren beter.
BankWijzer is een onderzoeks- en actieplatform. BankWijzer België is een coalitie
In een rechtvaardige en duurzame economie moeten
van zeven organisaties (Réseau Financité, Oxfam Solidariteit, Bond Beter Leefmilieu,
banken meer realiseren dan louter kortetermijnwinst.
11.11.11, CNCD, Amnesty Vlaanderen en Netwerk Bewust Verbruiken). Ze wordt
De doelstelling van BankWijzer is om banken tot meer
gecoördineerd door FairFin en maakt deel uit van Fair Finance Guide International.
gaan, investeren het meest in schadelijke economi
duurzame investeringskeuzes te brengen. Hiervoor
3
Foto dieter telemans
campagne
Eind dit jaar verstrijkt de deadline voor de Millenniumdoelstellingen. Die werden in 2000 goedgekeurd door de 189 landen van de Verenigde Naties. De doelstellingen roepen een halt toe aan onder meer armoede, honger en kindersterfte. Welke van de acht doelstellingen behalen we en welke niet? De coalitie 2015 De
De tijd loopt ... MDG 2: universeel lager onderwijs – H et streefdoel om alle kinderen naar de lagere school te krijgen, werd niet gehaald.
+ E r is wel vooruitgang. 90% van de kinderen in ontwik kelingslanden gaat naar de lagere school, tegenover
Tijd Loopt, een samenwerking tussen 25 ngo’s, zocht het uit.
MDG 3: gendergelijkheid en het versterken van vrouwen +W ereldwijd gaan quasi evenveel meisjes als jongens naar de lagere school. Doelstelling bereikt.
– Voor middelbaar en hoger onderwijs bestaat in sommige regio’s nog een ondervertegenwoordiging van vrouwen.
– Vrouwen blijven zwaar onderver-
80% in 1990.
tegenwoordigd in parlementen en doen nog steeds meer
MDG 1: extreme armoede en honger halveren + H et aantal extreem armen in de wereld
kwetsbare vormen van werk.
MDG 4: kindersterfte verminderen – H et streefdoel om de kindersterfte met twee derde te verminderen, werd niet behaald. Er werd vooruitgang geboekt,
halveerde tussen 1990 en 2010.
maar lang niet voldoende. Jaarlijks
Doelstelling bereikt.
sterven nog steeds 6,6 miljoen kinderen
– Het aantal mensen in ontwikkelings landen die leven met honger daalde
1
2
3
4
van 24% in 1990 naar 14% in 2010, maar van de vooropgestelde halvering is geen sprake.
MDG 5: de gezondheid van moeders verbeteren – D e doelstelling om de moedersterfte met drie vierde
5
terug te dringen, werd niet behaald.
+ E r is wel sprake van vooruitgang: in 1990 stierven in ontwikkelingslanden nog 430 moeders op 100.000 geboortes, in 2013 waren er dat nog maar 230. Ook het aantal tienerzwangerschappen is gedaald.
MDG 6: de strijd tegen hiv/aids, malaria en andere ziektes + D e strijd tegen hiv/aids, malaria en andere ziektes
6
7
8
MDG 7: een duurzaam leefmilieu + H et streefdoel om het aantal mensen
voor hun vijfde levensjaar.
MDG 8: een globaal partnerschap voor ontwikkeling – De achtste Millenniumdoelstelling gaat over de middelen die rijke landen ter beschikking moeten stellen opdat ontwikkelingslanden
zonder toegang tot drinkbaar water te
de doelstellingen kunnen halen.
halveren, werd gehaald. Doelstelling
Er zijn geen meetbare targets
bereikt.
om na te gaan of de doelstelling
– Ook op het vlak van afvoer van afvalwater werd vooruitgang geboekt,
behaald is.
– De rijke landen zijn er niet in
maar van een halvering van het
geslaagd om hun beloftes over
aantal mensen zonder toegang tot
ontwikkelingshulp na te komen.
sanitair is geen sprake.
leidde tot een afname van de verspreiding ervan, al zijn de ziektes nog niet gestopt.
+ S inds het begin van deze eeuw kunnen veel meer mensen aidsremmers aanschaffen of verkrijgen.
4
Lees het volledige rapport over de Millenniumdoelstellingen op www.11.be/millenniumdoelstellingen.
campagne
2015 is een kanteljaar. De Millenniumdoelstellingen lopen dit jaar af en in september beslissen de VNlanden over een nieuwe set doelen: de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. De coalitie 2015 De Tijd Loopt roept in haar nieuwe campagne action/2015 de politici op om die nieuwe doelstellingen scherp en ambitieus in te vullen en uit te voeren.
De nieuwe doelstellingen moeten de komende vijftien jaar de leidraad vormen voor wereldwijde inspan ningen rond armoedebestrijding, onderwijs, milieu
kelingslanden (zoals bij de Millenniumdoelstellingen
bescherming, de aanpak van ongelijkheid en andere
het geval was), maar ze gelden ook voor de rijke
thema’s. De Millenniumdoelstellingen zorgden voor
landen. Want ongelijkheid en de gevolgen van kli
vooruitgang: de extreme armoede werd wereldwijd
maatverandering treffen de hele wereld.
gehalveerd, er gaan evenveel meisjes als jongens naar de lagere school en nog nooit hadden zoveel mensen toegang tot drinkbaar water. Maar tegelijker
Mies Cosemans
tijd groeide de ongelijkheid en moet onze economie duurzamer. De nieuwe duurzame doelstellingen zijn dus broodnodig.
Laat zien dat je ’t meent en zet een tattoo Dat 2015 een cruciaal jaar wordt voor de ontwikkelingssamenwerking staat buiten kijf.
Meetbaar en universeel
Daarom willen we onze politici duidelijk maken dat we het menen met dit nieuwe
Net zoals bij de Millenniumdoelstellingen is het de
wereldplan. We verwachten van hen dat ze de nieuwe doelstellingen zo scherp moge-
bedoeling dat de nieuwe doelstellingen meetbaar
lijk invullen en nadien plichtsbewust uitvoeren.
zijn. Op die manier kan men nagaan welke vooruit gang geboekt wordt en waar de pijnpunten liggen.
Laat jij ook zien dat je ’t meent? Meedoen met de petitie is eenvoudig en kan
Momenteel liggen er 17 Duurzame Ontwikkelingsdoel
op www.action2015.be. Plaats een ‘virtuele’ tattoo op jezelf of op een politicus en
stellingen op de onderhandelingstafel bij de Verenigde
laat zien dat je een ambitieus wereldplan vraagt. Hoe meer mensen hun stem laten
Naties. Een van de kernwaarden van de nieuwe
horen, hoe krachtiger het signaal naar onze politici.
enkel meer toegespitst op de problemen in ontwik
Senioren én jongeren in actie In januari trokken 100 senioren naar het parlement om er hun nieuwjaarsbrief voor te lezen. Ze riepen de politici op om werk te maken van de nieuwe doelstellingen die in de steigers staan. Om hun woorden kracht bij te zetten, lieten ze zichzelf (tijdelijk) tatoeëren. Ze meenden het, zoveel was duidelijk. Op 8 mei is het aan onze jongeren. Op een grote actie aan het station van Brugge zullen ze massaal hun stem laten horen. Wil jij armoede en ongelijkheid de wereld uit? Kriebelt het bij jou ook om het heft in handen te nemen? Wees dan welkom op de action/2015-jongerenactie. Je maakt er op verrassende wijze kennis met de 17 nieuwe doelstellingen en wordt muzikaal Foto bob van mol
doelstellingen is dat ze universeel zijn: ze zijn dus niet
verwend door niemand minder dan School is Cool. Meer info over het programma vind je op www.action2015.be.
5
foto pablo lopez
campagne
Sociale bescherming
Wat als ik oud en ziek zal zijn? Je zult het maar meemaken. Ziek worden en je behandeling niet kunnen betalen. Je job of oogst verliezen en geen inkomen hebben. Heel je leven werken en geen pensioen krijgen. Voor 3/4 van de wereld is dit geen fictie. Bij de minste tegenslag komen zij in de problemen. Sociale bescherming biedt iedereen een menswaardig leven. 11.11.11 supportert, samen met 19 andere organisaties, de komende twee jaar voor sociale bescherming voor iedereen.
“ Cecilia en Juan werken hard voor hun
Iedereen heeft recht op gezondheidszorg, een
een. De komende twee jaar voeren we actie
gezin. Elke dag staat Cecilia in haar kraampje
leefbaar inkomen en een waardige uitkering als
voor een degelijke sociale bescherming wereld
op de markt van Sucre in Bolivia. Als ze niet
het tegenzit. Dat is zo vastgelegd in verschillende
wijd. Dat is nodig, want net zoals Cecilia en Juan
werkt verdient ze niets. Haar man Juan is sei-
internationale verdragen, conventies en aanbeve
zijn er vijf miljard anderen die het moeilijk krijgen
zoenarbeider en is vaak lange tijd van huis.
lingen. Maar al te vaak blijven die afspraken dode
bij de minste tegenslag.
Ze kunnen de eindjes amper aan elkaar
letter. De kans dat je het in je leven zonder sociale
knopen. En dan wordt Cecilia ziek en kan ze
bescherming moet stellen, hangt in veel gevallen
Onze eisen
weken niet werken. De ganse familie lijdt er-
af van het land waar je woont, of je op het plat
onder: Cecilia kan geen medicijnen betalen,
teland of in de stad woont, je ouders rijk of arm
We vragen aan onze politici om werk te maken
er komt minder eten op tafel, de oudste
zijn en of je een jongen of een meisje bent. Dat
van sociale bescherming voor iedereen. Deze
kinderen blijven thuis van school en staan
is fundamenteel onrechtvaardig en ongelijk.
eisen schuiven we naar voren:
nu op de markt, de jongsten proberen
Daarom lanceerden 11.11.11, ngo’s, vakbonden
1. Sociale bescherming is een mensenrecht:
na school ook iets bij te verdienen door
en ziekenfondsen begin maart hun gezamenlijke
schoenen te poetsen.
campagne voor sociale bescherming voor ieder
"
elk land moet dit vastleggen in zijn wetten 2. Alle landen moeten sociale bescherming kunnen betalen 3. S ociale organisaties moeten inspraak heb-
Van pleisters tot pensioenen
ben in het beleid voor sociale bescherming 4. België en Europa moeten hun eigen
Enkele partners, zoals Wereldsolidariteit en FOS-
beleid voor sociale bescherming
socialistische solidariteit, hebben hun campagne
versterken
over sociale bescherming al afgetrapt. 11.11.11 zal er, zoals gewoonlijk, dit najaar mee aan de slag gaan. Maar zo lang hoeven jullie niet te
mies cosemans
wachten. In april en mei laten we jullie graag kennismaken met het thema van de campagne. Hoe maken we sociale bescherming voor iedereen mogelijk? En welke rol kan ontwikkelingssamenwerking hierin spelen? Je komt het allemaal te weten
Kom meer te weten over onze campagne
op onze provinciale avonden. Blijf nadien gerust nog even plakken in ons supporterscafé.
op www.socialebescherming.be.
Meer info en inschrijven: www.11.be/doemee.
6
debat
Poëzie bij volle maan
" "
Over de eigenschappen van kunst
De passage van de Nigeriaanse schrijver Ben Okri in ons land is niet onopgemerkt voorbijgegaan. Hij gaf interviews voor tv en kranten, promootte de documentaire ‘N-The Madness of Reason’ waar hij de teksten voor schreef en maakte speciaal voor 11.11.11 een lezing over cultuur. ‘Kan kunst de wereld redden?’ was de vraag die Okri op 5 maart een bomvolle zaal in de KVS voor de voeten wierp. Enkele hoogtepunten van een magische avond.
" " " " "
Waar kunst is, is hoop. Mensen zonder kunst zijn als
een dode, maar nog steeds rechtopstaande boom.
Over de rol en de beperkingen van de wetenschap Overal vullen mensen het onbekende in met kunst. De
Over het belang van kunst als uitdrukking van de ziel Kunst is de uitdrukking van de ziel
tegenover de beperkingen van het verstand Kunst is boven alle beperkingen verheven
Kunst is het magische uit het gewone halen
wetenschap domineert ons tijdperk, maar ze is beperkt: wat we niet kunnen analyseren of meten is waardeloos. Alleen via kunst kunnen we omgaan met wat niet analyseerbaar is.
"
Kunst is een uitdrukking die alle functies overstijgt
Op de vraag of kunst de wereld kan redden Kan kunst de wereld redden? Geen enkel iets kan
"
Over kunst en verbeelding
De wereld kan niet gered worden als wij ons niet
de wereld redden ... Alleen wij kunnen de wereld redden.
"
We zijn allemaal mede-kunstenaars van deze wereld. We zijn de microgoden van onze wereld.
kunnen inbeelden dat ze gered kan worden.
heleen debeuckelaere
@benokri @KVSbrussels That was just ... a storm of beautiful, provocative, insightful thought. That’s it for me. Watch the video. bossinto de la noche
@www11be Prachtige lezing van Ben Okri, ongelooflijk. jay sankey
"Magic becomes art when it has nothing to foto willemjan vandenplas
hide." - Ben Okri mies cosemans
"We are storytelling beings". En dat doet hij prachtig voor hier in de KVS.
Wie is Ben Okri?
De lezing ‘Kan kunst de wereld redden?’ met al
– Schrijver afkomstig uit Nigeria. Emigreerde als kind naar Groot-Brittannië.
zijn nuances en verdiepingen hier weergeven is
– Schreef een twintigtal romans, toneelstukken, kortverhalen en dichtbundels.
onmogelijk. Hebben we je toch nieuwsgierig
– Won in 1991 de Booker Prize met het boek ‘De hongerende weg’.
gemaakt, dan kan je de hele lezing herbekijken
– Wordt beschouwd als een van de belangrijkste levende schrijvers uit Afrika.
op www.11.be/benokri.
7
congo
Onze ex-vrouw in CONGO blikt terug Ruim drie jaar was Suzanne Hoogewys het gezicht van 11.11.11 in Congo. Als verantwoordelijke voor het zuidkantoor in Kinshasa werkte ze nauw samen met de partnerorganisaties en luisterde ze naar de politieke hartenklop van Congo. Even is ze terug in België voor ze naar de andere kant van de wereld trekt. Tijd voor een terugblik op ‘intense jaren vol extremen’.
foto boven:
Suzanne (vooraan midden) met vrienden op de heilige berg Mont Mangengengé, net buiten Kinshasa.
beneden:
Suzanne met Rigo en Jérôme van onze partnerorganisaties in Kinshasa.
Suzanne Hoogewys – Werkte twee jaar in Niger voor ze met 11.11.11 naar Congo trok. – Spannendste moment in Congo: de ont ploffing van het munitiedepot in CongoBrazzaville, aan de overkant van de stroom. Een half uur lang wist niemand wat er aan de hand was. Op dat ogenblik borg Suzanne haar droom op om ooit oorlogs verslaggeefster te worden. – Reist nu met een vrachtschip richting Zuid-Amerika. – Mist Congo enorm en keert zeker terug.
Suzanne, was je in die jaren in Congo getuige
rebellen van Bata Katanga namen Lumbumbashi in,
van grote veranderingen?
op 30 december 2013 vielen meer dan honderd
Suzanne Hoogewys. Om echt verandering te zien
doden bij aanslagen tegen het regime van president
is 3,5 jaar te kort. Maar Congo maakte in de tijd dat
Kabila, er was het gevecht tegen olieboringen in het
ik er woonde wel hevige gebeurtenissen door. Er
nationaal park Virunga en zo kan ik nog even door
waren de presidents- en parlementsverkiezingen
gaan. Uiteenlopende gebeurtenissen. Maar één on
van 2011, de rebellenbeweging M23 die opkwam,
derliggend probleem blijft jammer genoeg onveran
de stad Goma innam en terug uiteenviel. Er was het
derd. Er is in Congo geen politieke en economische
gewelddadige optreden van de politie tegen de
klasse die het beste met het land en zijn bevolking
straatbendes van Kinshasa in operatie ‘Likofi’. De
voor heeft. Zo snel mogelijk zoveel mogelijk cash binnenhalen is dagelijkse business bij de machtheb bers. En ze worden daarbij zonder schroom geholpen door niet-Congolese banken, bedrijven enz. Dat klinkt erg scherp … Suzanne. Ja. Maar ik put hoop uit verschillende mensen die ik ontmoet heb, zoals onze kantoor medewerker Marcel. Mensen met een langetermijn visie voor hun land, die positief en pragmatisch hun steentje bijdragen aan onafhankelijke instellingen. Je ziet trouwens dat de Congolezen meer en meer
8
congo
beroep doen op hun gloednieuwe democratische
is zot hoe de mensen in die organisaties werken
instellingen, ook al werken die nog niet onafhanke
voor minimale loontjes en daarvoor nog gevaar
lijk en ontbreekt het aan middelen. Maar vergeet niet
lopen ook. Stuk voor stuk zijn het mensen met een
CEntral African republic
sudan
uganda
congo
rwanda burundi
dat Congo pas sinds 2006 een verkozen parlement
ideaal en het deed enorm deugd om met hen
heeft. En Congo telt 450 volkeren en is 80 keer
samen te werken.
groter dan België, dat met zijn 3 taalgemeenschap
Om maar een paar realisaties uit 2014 te noemen.
pen soms bijna implodeert. De democratie uitbou
De koepel van ontwikkelingsorganisaties CNONG
wen is een enorm moeilijke taak, waaraan een
kreeg een vertegenwoordiger van het middenveld
handjevol intelligente en gemotiveerde Congolezen
binnen in het orgaan dat alle belangrijke beslissin
congo
met engelengeduld werkt.
gen rond de Inga-dam neemt. Die dam zou dubbel
¨ 67 miljoen inwoners ¨ 80 keer groter dan België ¨ levensverwachting: 49,96 jaar ¨ 87,7% van de bevolking leeft
zo krachtig zijn als de Chinese drieklovendam, maar Wat kan je vanuit een 11.11.11-kantoor
het is niet duidelijk hoe de Congolese bevolking
betekenen in een immens land als Congo?
ervan zal profiteren. Onze partner RECIC organiseert
Suzanne. Het belangrijkste, het interessantste en
bijeenkomsten waar de bevolking vragen kan stellen
wat mij de meeste voldoening schonk, is onze sa
aan lokale bestuurders, een concept dat nu navol
menwerking met Congolese organisaties. 11.11.11
ging krijgt. Al die verwezenlijkingen zijn mee te
steunt organisaties die werken aan een beleid voor
danken aan de ondersteuning door 11.11.11. De or
natuurlijke rijkdommen zoals olie, ertsen en hout,
ganisaties krijgen erkenning voor hun expertise en
dat de gewone Congolezen ten goede komt, aan
dat vergroot hun kracht om het beleid te beïnvloe
een goed bestuur- met eerlijke verkiezingen, decen
den. Resultaat bereikt.
tralisering van de macht en deelname van de bur gers, en aan controle op het overheidsbudget.
Tot slot, wat doen die jaren in Congo met een
11.11.11 helpt de organisaties om impact te hebben
mens, met een jonge vrouw?
op de politiek van hun land. De partnerorganisaties
Suzanne. Ik ben enorm gegroeid in de voorbije 3,5
voeren hun eigen programma uit en spelen in op de
jaar, veel rijker geworden … Je ontmoet zoveel mooie
opportuniteiten die zich aandienen. 11.11.11 laat
mensen, en ze hebben niets. Zelfs als ze werk heb
hen toe om hun eigen structuur volgens hun eigen
ben kunnen ze niet én hun kinderen naar school
visie uit te bouwen. Dat is een aanpak die je zelden
sturen, én hun huur beta
ziet en waar de partners ongelofelijk dankbaar voor
len, én naar de dokter, én
zijn. 11.11.11 steunt de partnerorganisaties financi
de bus nemen, én eten.
eel, maar onze lokale 11.11.11-staf biedt ook uitmun
Elke maand weer moeten
tende technische bijstand en vorming, bijvoorbeeld
er keuzes gemaakt wor
over hoe je effectief lobbyt. En de organisaties krij
den. Hartverscheurend. En
gen de kans om te netwerken met gelijkaardige or
dan ga je 's avonds eten bij een expat vriendin die
ganisaties over de hele wereld.
in een maand evenveel verdient als die Congolese
kinshasa
tanzania angola zambia
van minder dan 1,25 $ per dag
Gegevens: UNDP
In het 11.11.11-kantoor in Kinshasa werken 4 mensen, waarvan 3 Congolezen. Naast Kinshasa heeft 11.11.11 zuidkantoren in Burundi, Peru en de Filipijnen.
“De democratie uitbouwen is een enorm moeilijke taak, waaraan een handjevol intelligente en gemotiveerde Congolezen met engelengeduld werkt.”
vriend in 6 jaar. 3,5 jaar vol extremen. Kan je vanuit een zuidkantoor ook politiek wegen? Suzanne. Jammer genoeg wordt een buitenlandse stem nog altijd makkelijker gehoord. Ik heb eens een vergadering van middenveldorganisaties belegd over de omstreden Inga-dam. De dag voor de meeting liet de minister van Energie weten dat hij de vergadering
Myriam Keustermans
Partnerorganisatie Recic laat inwoners van een wijk in gesprek gaan met lokale bestuurders.
wou bijwonen, hoewel we hem niet hadden uitge nodigd. Je kan als buitenlandse organisatie dus wel de impact van lokale organisaties verstevigen. Het mooie bij 11.11.11 is dat het niet zelf de schijnwer pers zoekt. Onze enige zorg is dat de lokale organi satie zo sterk mogelijk staat. Op welke realisaties blik je tevreden terug? Suzanne. Dat zijn er te veel om op te noemen. Ik ben vooral trots op wat onze partners realiseren. Het
9
Midden-Oosten
België werkt mee aan israelische bezetting Belgische bedrijven, universiteiten en overheden werken rechtstreeks en onrechtstreeks mee aan de Israëlische bezetting van Palestina. Dat blijkt uit het recente ngo-rapport ‘De banden tussen België en de Israëlische bezetting’, opgesteld op initiatief van elf Vlaamse en Franstalige ngo’s en vakbonden, waaronder 11.11.11. Het rapport toont aan dat ons
voeren. Dat laatste mag alleen als de veranderingen in het voordeel van de lokale bewoners zijn. De Israëli’s in de bezette gebieden wonen in neder zettingen. Deze gemeenschappen zijn voorzien van een eigen infrastructuur, waaronder speciale wegen. Ze hebben ook controleposten en ze zijn groten deels afgescheiden van de omliggende dorpen door een scheidingsmuur. De bewegingsvrijheid van de omwonende Palestijnen wordt ernstig ingeperkt en hun mensenrechten massaal geschonden.
“Ieder Palestijns dorp is een kleine gevangenis”
land tekortschiet op verschillende vlakken. Omsingeld door honden “Als we van aan ons huis zelfs maar dertig meter in
Wat is het probleem?
de richting van de nederzettingen stappen, vernieti
Meer dan een half miljoen Israëli’s wonen in gebie
gen de kolonisten onmiddellijk onze velden, hakken
den die Israël sinds de Zesdaagse Oorlog in 1967
ze onze bomen om en slaan ze onze auto’s kapot.”*
bezet. Daarmee schendt deze staat het internationaal
Dat vertelt een inwoner van Qaryut, een klein Pales
humanitair recht. Dat verbiedt bezettingsmachten im
tijns dorpje op de Westelijke Jordaanoever. De voor
mers om hun eigen bevolking in bezet gebied te laten
bije jaren is het dorpje helemaal omsingeld geraakt
wonen of om er permanente veranderingen door te
door nederzettingen. Die zijn zwaar beveiligd met waakhonden, beveiligingscamera’s en patrouilles en breiden alsmaar verder uit. Onlangs plaatsten de kolonisten ’s nachts een om
Nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever in cijfers (bij benadering)
¨ 150
nederzettingen
¨ 100 buitenposten, nederzettingen die zelfs volgens het Israëlische recht niet legaal zijn ¨ 520.000: geschatte totale bevolking in de nederzettingen ¨ 3x sneller neemt de bevolking jaarlijks toe in de nederzettingen, vergeleken met Israël ¨ 540 controleposten en wegversperringen
1
10
heining tussen de gewassen van de boeren van Qaryut. Die konden daardoor niet meer aan hun land. Een boer stapte in zijn tractor en duwde het hek omver. “De kolonisten vielen me onmiddellijk aan. Stop daarmee of we schieten je neer, zeiden ze.” De Verenigde Naties ontkennen wat gebeurt in Qaruyt niet. Maar hoewel de internationale ge
foto’s tineke d’haese
Nieuw rapport onthult:
Midden-Oosten
meenschap zulke feiten dus wel degelijk documen
heeft met Israël houden de massale rechtsschen
teert, worden er weinig stappen ondernomen om er
dingen in stand. Het rapport ‘De banden tussen
ook effectief iets aan te doen.
België en de Israëlische bezetting’, is dan ook in de eerste plaats bedoeld om druk uit te oefenen op onze regering, opdat ze haar internationale ver
De fouten van BelgiE
plichtingen na zou komen.
België stelt zich dubbelzinnig op tegenover Israëls nederzettingenbeleid. Ons land veroordeelt de kolo nisatie regelmatig, maar in de praktijk reageert het zwak. Nochtans hebben derde landen, en dus ook België, in dat opzicht verschillende verplichtingen:
Marieke Bastiaens
* Getuigenissen afkomstig van www.stopthewall.org.
ze mogen het illegale nederzettingenbeleid niet er kennen als een rechtmatige situatie en ze mogen niet bijdragen tot de instandhouding ervan.
Het volledige dossier ‘Les liens entre La
Dit betekent onder andere dat België de verkoop
Belgique et l’occupation’ en de samenvatting
van producten uit de nederzettingen moet verbie
ervan in het Nederlands vind je op
den en Belgische bedrijven moet ontraden om ac
www.11.be/dossierpalestina.
tiviteiten uit te voeren die tegen deze principes
Het dossier werd opgesteld in opdracht van 11.11.11, CNCD-11.11.11, Association Belgo-Palestinienne, Broederlijk Delen, Pax Christi Vlaanderen, ABVV-FGTB, ABVV Algemene Centrale, FGTB Central Générale, CGSP Walonne, Solidarité Socialiste en FOSSocialistische Solidariteit.
indruisen. Toch worden in onze supermarkten ver schillende producten uit nederzettingen verkocht. Sommige Belgische bedrijven dragen ook recht streeks bij tot de bezetting of werken samen met de Israëlische militaire industrie.
Druk, druk, druk “Elk jaar doen ze [de kolonisten, red] meer dan het voorbije jaar. Ze stoppen nooit. Ieder Palestijns dorpje is een kleine gevangenis”, zegt een bewoner van het dorpje Qaryut. De vele banden die België
Meer dan een half miljoen Israëli’s wonen in bezette Palestijnse gebieden (West Bank en Gaza Strip). Bron: United Nations Office for the Coordination of Human Affairs
actie peru:
in het Zuiden
boerengezin Chaupe wint van goudmijn
De grootste goudontginner van Latijns-Amerika, Yanacocha, verloor in december een gronddispuut tegen Máxima Chaupe en haar
De 700 km lange afscheidingsmuur is illegaal volgens verscheidene bepalingen van het internationaal humanitair recht en van de rechten van de mens.
gezin. Het stuk grond van de familie Chaupe belet Yanacocha zijn mega-project 'Conga' uit te voeren. De uitspraak was een over winning voor de eenvoudige boeren, die al lang lijden onder de dreiging van het bedrijf. Maar ondanks het vonnis zet Yanacocha zijn pesterijen voort. De nationale en internationale solidariteit voor Máxima is enorm. Zij staat symbool voor de weerstand van de boerengemeenschappen tegen de mijnen. Yanacocha is trouwens niet vies van onfrisse praktijken. Dat bleek pas nog in een studie van onze partner Latindadd over de belastingontduiking door het bedrijf.
burundi:
u itbundige massa viert vrijlating op borg van Bob Rigurika
Bob Rigurika is hoofdredacteur van de populaire radiozender RPA. Op 20 januari werd hij aangehouden omwille van reportages die zijn zender had uitgezonden. Uit protest tegen zijn onterechte arrestatie organiseerden journalisten en het middenveld verschillende ‘groene dinsdagen’. Ze protesteerden in het groen van het gevangenisplunje. De steun voor Bob toen hij de gevangenis verliet, was overweldigend. Een belangrijk moment want de vrijheid van meningsuiting staat zwaar onder druk in de aanloop naar de verkiezingen van mei. In 2013 werd een perswet aan genomen die de journalistieke vrijheid beperkt. Die wet wordt nu met steun van 11.11.11 aangevochten voor het hof van de Oost-Afrikaanse Gemeenschap (EAC) in Arusha.
1 1
11
in de kijker
Handen uit de mouwen voor eerlijke kleding
leuke ervaring van start tot finish. Meewerken aan een hartverwarmend festival in een heel positieve, dynamische sfeer, met allemaal leuke
Op zondag 1 maart zakten ruim 2.800 bezoekers af naar het MIAT in Gent voor een modeshow, een beurs van eerlijke en tweedehandskleding, een repaircafé, workshops en infosessies over eerlijke kleding. Daarmee was het eerste Fair Fashion Fest, waar het 11.11.11-stadsproject Belmundo mee de schouders onderzette, een overrompelend succes.
mensen. En als kers op de taart de enorme publieke belangstelling die iedereen een extra boost gaf. Wat wil een mens nog meer?” Sofie Janssens coördineerde de modeshow, en ook zij zou er meteen opnieuw aan beginnen: “Leuk om dit evenement van bij het begin te zien evolueren en erbij betrokken te zijn.” Elina Bennetsen is vrijwilligster bij Oxfam Wereldwinkels Gent en kwam zo bij het Fair Fashion Fest terecht. “Ik vind eerlijke kledij zelf ook heel belangrijk en probeer daar al een tijdje op te letten bij mijn aankopen”. Tijdens het festival coördineerde Elina de vrijwilligers.
1
12
Fun en zere voeten
“Een heel leuke ervaring, en ook heel uitdagend”. Wat het Fair Fashion
Hoe leid je zo’n event in goede banen? Met meer dan 100 enthousiaste
Fest betekende voor haar? “Een geslaagd feest, en ook wel een
vrijwilligers. Kurt Jacobs was ‘manusje van alles’. “Het was een super
beetje zere voeten.”
breed uit ●
Het Fair Fashion Fest was het eerste hoogtepunt van Belmundo. In
Boek een hotel en steun 11.11.11
Belmundo werkt 11.11.11 samen met de stad Gent om een maand lang solidaire
Op zoek naar een hotel? En tegelijk je
activiteiten in de kijker te zetten. Het doel is om
steentje bijdragen aan een duurzame
een ander en breder publiek aan te spreken.
wereld? Kijk dan op www.bookdifferent.com
Voor het Fair Fashion Fest sloegen Belmundo,
en kies voor steun aan 11.11.11. Het
Oxfam Wereldwinkels en Fair Trade Gent de han
kost je geen cent extra, maar 11.11.11
den in elkaar. Maar de vonk sloeg ook over naar
ontvangt wel 50% van de commissie.
een heleboel andere partners, van naaiatelier
Bookdifferent is de sociale vleugel van Booking.com, de grootste aanbieder van
tot hogeschool.
online hotelreserveringen. Je hebt keuze uit ruim 500.000 hotels wereldwijd, waaronder 7.000 eco-gecertificeerde hotels, die zuinig omspringen met onze planeet. Meer info: www.bookdifferent.com
Geen betere plek dan het Fair Fashion Fest om de tweede editie van Fashion Revolution te lanceren. Dat is een tot meer transparantie en eerlijke werkomstandig
MOOOV: films over onderwijs in de kijker Via films de wereld
heden. Draai je kleren binnenstebuiten, maak er
laten zien, dat is de missie van
een foto van, en post hem op de sociale media
MOOOV. Dit filmfestival vindt plaats van
met de vraag: wie heeft deze kleren gemaakt?
21 april tot en met 5 mei. De hoofd
#FasRev_Gent
locaties zijn Turnhout en Brugge.
wereldwijde actie die de kledingindustrie oproept
De actie loopt nog tot 24 april.
Daarnaast worden er ook verschillende
Meer info:
films getoond in Genk, Sint-Niklaas,
Fashion Revolution Gent
www.fashionrevolution.org
Dilbeek, Koersel-Beringen en Roeselare. Met ‘De keuze van 11.11.11’ zetten we deze editie enkele films over onderwijs
Myriam Keustermans
in de kijker: ‘This is my land’ (van Tamara Erde, speelt zich af in Israël en Palestina), 'Conducta' (van Ernesto Daranas, speelt zich af in Cuba) en ‘Examen D’Etat’ (van Dieudo Hamadi, speelt zich af in Congo). Alle info vind je op www.11.be/mooov.
Afrika stemt
In de regio van de
Grote Meren neemt de verkiezings koorts toe. In Burundi vinden in 2015 verkiezingen plaats, het jaar daarop in Congo en in 2017 in Rwanda. De presidenten van deze drie landen bevinden zich allen in hun tweede en laatste termijn, althans volgens de huidige grondwetten. Voorstellen tot grondwetsherzieningen en andere wetswijzigingen zijn dan ook legio, met heel wat spanningen tot gevolg. 11.11.11 en zijn leden volgen de regio op de voet. Want verkiezingen zijn niet enkel een graadmeter voor respect voor democratische principes, maar kunnen ook de stabiliteit in gevaar brengen en gevolgen hebben voor de ontwikkeling
op de foto:
Enkele van de ruim honderd vrijwilligers. Kurt en Sofie staan uiterst links.
foto Jan Lietaert
in de betrokken landen. 11.11.11 volgt de verkiezingen in deze drie landen van nabij op. Vanaf 26 maart vind je achtergrond en nieuws op www.11.be, onder de rubriek ‘Afrika stemt’.
1
13
foto‘s 11.11.11
4de pijler
Samen, met de blik naar het Zuiden Ze waren met veel. De ‘4de pijlers’ die op zaterdag 28 februari deelnamen aan de ‘Dag van de 4de Pijler’. Meer dan 300 toeschouwers luisterden in het Vlaamse Parlement naar het grote 4de-pijlerdebat, volgden er workshops en leerden elkaar beter kennen. Uit een kleine rondvraag bij de aanwezigen bleek dat laatste inderdaad het codewoord van de dag: leren van elkaar.
Wat is de 4de pijler? In Vlaanderen zijn er naar schatting meer dan 1.100 initiatieven van burgers voor ontwikkelingssamenwerking. 30.000 tot 60.000 Vlamingen steken via een eigen project regelmatig de handen uit de mouwen voor het Zuiden. Het 4de-pijlersteunpunt geeft informatie en advies aan
Wie: Marina Van Huffel van vzw Finado Wat: “Wij werken in drie landen: Haïti, Ethiopië en Vietnam. Samen met
iedereen die zich vrijwillig inzet voor een project in het
lokale partnerorganisaties werken we aan onderwijs-, armoede- en water
van 11.11.11, het heeft sinds 2013 ook een rechtstreekse
projecten. Ik vertegenwoordig de 4de-pijlerprojecten ook in de Algemene
link met 11.11.11. Vijf vertegenwoordigers van de 4de pijler
Vergadering van 11.11.11."
maken deel uit van de Algemene Vergadering van 11.11.11.
4de-pijlerdag:
Zuiden. Het steunpunt zit niet alleen fysiek in het gebouw
“Het is goed dat we samenkomen want we streven allemaal hetzelfde na: de
Meer info: www.4depijler.be
bestrijding van onrecht en armoede. Maar ook naast deze dag zijn we blij dat het geeft aan 4de-pijlerprojecten.
Wie: Immaculé Mudiri Safi van Mashariki East vzw Wat: “Met ons project werken we voornamelijk in Oost-Congo,
We leren er veel van elkaar en
een heel moeilijk gebied. We leggen ons toe op onderwijs en
werken op die manier minder
stadsontwikkeling."
naast elkaar."
4de-pijlerdag:
steunpunt regelmatig vormingen
”We zijn pas sinds kort officieel een vzw, en dan is het goed om te weten wat dit statuut
Wie: Sam Van Dyck, Lars Vielaert en Geert Serneels van Humasol vzw Wat: “Met een aantal jonge mensen hebben we op vrijwillige basis een
allemaal inhoudt en
vzw opgericht die hernieuwbare energie (van water, zon …) toegankelijk wil
ons verwacht. Met die
maken voor moeilijk bereikbare bevolkings-
vragen kunnen we
groepen. We werken momenteel in
terecht bij het steun-
Argentinië, Peru, Senegal en Kenia."
punt. Andere organi
4de-pijlerdag:
saties leren kennen,
wat de overheid van
“We kunnen op een dag
als deze volop netwerken en andere organi-
te weten komen wat
saties leren kennen. Als er andere organisa-
zij doen en hoe we kunnen samenwerken,
ties met vragen over hernieuwbare energie
is een meerwaarde van deze dag.”
zitten, kunnen ze bij ons terecht. We hebben toch al enkele visitekaartjes uitgedeeld.”
1
14
mies cosemans
filipijnen
Eerste stap naar een
gouden toekomst? Hoe kan je ervoor zorgen dat de enorme voorraden mineralen in de Filipijnse bodem de gewone Filipino’s ten goede komen? Begin met een open boekhouding en eerlijke belastingen, zegt EITI, een internationaal initiatief voor meer transparantie in de mijnindustrie. De Filipijnen presenteerden eind vorig jaar hun eerste EITI-rapport en onze partnerorganisatie Bantay Kita hield dat op zijn congres in februari tegen het licht.
Vervloekte grondstoffen
Die goede lokale contacten komen van pas om pro
Het is een oud zeer. Een rijke ondergrond gaat vaak
blemen snel op tafel te krijgen in de EITI-werkgroep.
samen met armoede, conflicten en corruptie. Mijn
Daarin zit Bantay Kita voor het middenveld, naast ver
streken zijn dikwijls armer dan gemiddeld, terwijl voor
tegenwoordigers van de overheid en de industrie.
de bedrijven vaak heel gunstige belastingvoorwaarden worden uitgerold. Om dat onevenwicht aan te pakken heeft de internationale gemeenschap het EITI opgezet,
Een cadeau van 55 miljoen
het Extractive Industries Transparency Initiative. Dat
Toen Bantay Kita op zijn congres in februari het eerste
moet de mijnindustrie transparanter maken en cor
officiële EITI-rapport van de Filipijnse overheid onder de
ruptie en belastingontduiking voorkomen.
loep nam, ontdekte het verschillende zwaktes. Zo was
Sinds 2012 zijn de Filipijnen kandidaat-lid van EITI en
niet te vinden hoeveel inkomsten de overheid misliep
eind 2014 diende het land een eerste rapport in, dat
door belastingvrijstellingen. Bantay Kita becijferde zelf,
zowel de grootschalige mijnbouw als de olie-, gas- en
op basis van de vrijgegeven bedrijfsinformatie, dat de
steenkoolindustrie bestrijkt. Het rapport moet onthullen
bedrijven 55 miljoen euro cadeau kregen. Toch is Cielo
hoeveel taksen er betaald worden, wie die int en waar
Magno, coördinator van Bantay Kita, positief: “Het EITI-
het geld naartoe gaat.
rapport is een belangrijke eerste stap om te komen tot
manila
filipijnenzee
Zuidchinese zee
een duurzaam beheer van onze grondstoffen. Trans parantie voedt de waakzaamheid voor potentiële cor ruptie en ongelijkheid. Door de mensen te informeren
Filipijnen
Dat het zover gekomen is, mag Bantay Kita mee op
kan EITI ervoor zorgen dat de rijkdom aan grondstoffen
zijn conto schrijven. Deze partnerorganisatie van
alle Filipino’s ten goede komt”.
¨ 1100 miljoen inwoners ¨ 18,42% leeft met minder dan
Met dank aan Bantay Kita
1,25 $ per dag
11.11.11 lobbyt al jaren voor meer transparantie in de mijnbouw. Haar grote troef daarbij is haar brede
Myriam Keustermans
netwerk van zowel sociale organisaties als gemeen schappen die te maken krijgen met de mijnindustrie. Bantay Kita steunt die gemeenschappen om hun rechten af te dwingen en om uit te zoeken waar het geld uit de mijnbouw naartoe gaat. Maar het gaat niet alleen om geld. Bantay Kita helpt de lokale gemeen schappen ook om weloverwogen te beslissen of ze mijnactiviteiten al dan niet toe willen laten.
¨ De Filipijnen hebben wereldwijd de vijfde grootste voorraad goud, koper, nikkel en chroom.
¨ Multinationale mijnbedrijven mogen kapitaal en winst volledig naar het buitenland versassen.
¨ Mijnbouw levert slechts 1,2% van de totale fiscale inkomsten van het land. ¨ De Filipijnse mijnsector creëert amper 0,5% van de jobs.
1
15
NEEM 11.11.11 OP IN JE TESTAMENT Een degelijk onderwijsbeleid, uitbouw van gezondheidszorg, steun aan kleine boeren, opbouw van democratie ... Het zijn stuk voor stuk voorwaarden om armoede en ongelijkheid uit de wereld te helpen. Om dat te realiseren, werkt 11.11.11 samen met organisaties in het Zuiden. Door 11.11.11 op te nemen in je testament verover je een plaatsje in het hart van de volgende generaties.
✃ ANTWOORDSTROOK O Ja, ik ontvang graag de gratis informatiemap ‘Een legaat voor 11.11.11’ O Ja, ik wens een gesprek over een legaat voor 11.11.11 Gelieve mij te contacteren om een afspraak te maken... O via e-mail O telefonisch Uw vraag wordt strikt vertrouwelijk behandeld
Voornaam
Naam
Straat & nr
Postcode
Telefoon
E-mail
Stuur deze antwoordstrook naar: 11.11.11 t.a.v. Bart Demedts Vlasfabriekstraat 11 1060 Brussel Bellen of mailen kan ook: 02/536.11.14
[email protected]
Gemeente
