Paddenstoelennieuwsbrief Nummer 11 25 oktober 2013
waarn Voorwoord Beste paddenstoelenvrienden, Het is mooi buiten. Plaatselijk is veel regen gevallen en dat resulteert nu in veel paddenstoelen en soms mooie vondsten. In deze nieuwsbrief onder andere verhalen van enthousiaste waarnemers Veel leesplezier. Melchior van Tweel (redactie)
\ Veldgids Paddenstoelen: unieke determineergids voor Nederland Vers van de pers: Zojuist is verschenen de Veldgids Paddenstoelen, geschreven door Nico Dam en Thom Kuyper. Deze gids beschrijft met kleurenfoto’s en tekst de 500 meest algemene paddenstoelen van Nederland. Hiermee is de kans 95 procent dat een willekeurige paddenstoel in deze veldgids staat. Het gaat hierbij om de ‘echte’ paddenstoelen, de soorten met een hoed en steel: de plaatjeszwammen en de boleten. De herkenbaarheid met behulp van eenvoudige kenmerken staat centraal, en daarmee is het boek zeer geschikt voor de beginnende paddenstoelenliefhebber. Het gebruik wordt vergemakkelijkt door uitgebreide determinatietabellen en een algemene inleiding. Tekst: Aad Termorshuizen. Lees meer op http://www.natuurbericht.nl/?id=11588&Eid=1098
Naar aanleiding van het verschijnen van deze veldgids is Thom Kuyper geïnterviewd door Vroege Vogels Radio. Thom heeft Menno Bentveld zelfs zover gekregen dat deze een champignon determineerde. Hij kwam uit op de Panterchampignon, wat klopte! Luister het interview terug via http://vroegevogels.vara.nl/Fragment.150.0.html?=&tx_ttnews[tt_news]=366486&cHash=c77ec5cf99655136671de426e9d13005
Zygopleurage zygospora, een nieuwe soort voor Nederland In de Paddenstoelennieuwsbrief komen helaas niet veel ascomyceten voor, terwijl die toch eveneens bijzonder kunnen zijn. Afgelopen maand heb ik in mest van Hooglanders die grazen in het duingebied bij Rockanje een nieuwe soort ontdekt. Het is Zygopleurage zygospora die microscopisch opvalt door zijn zeer lange intercellulaire verbinding tussen de twee spoorkoppen. Op de foto’s staan het vruchtlichaam en een microscoopopname van de sporen in een ascus. De asci kunnen 6 en 8 spoorkoppen aan iedere kant produceren. Tekst en foto’s: Joop van der Lee. Kijk voor meer informatie op http://waarneming.nl/waarneming/view/79022979
Film: Love & Fungi Het gebeurt niet vaak dat er een speelfilm uitkomt waarin paddenstoelen een belangrijke rol spelen. Dit is echter wel het geval in de film Love & Fungi, welke 24 oktober in Nederland uitkomt in diverse bioscopen. Lucien en Regina leven van het plukken van wilde paddenstoelen. Voor dag en dauw staan ze dagelijks op, trekken de bossen in en verkopen hun vondsten aan de chique restaurants in New York. Hij is de monomane expert, zij heeft een meer praktische inslag. Het is een hard en onzeker bestaan en daarom besluit Regina om een baan aan te nemen als kok bij een trendy restaurant. Terwijl haar culinaire ster rijst, gaat hun relatie bergafwaarts. De makers doorsnijden het verhaal over de verwijdering tussen twee geliefden met beelden van het verstrijken van de seizoenen en prachtige close-ups van in het wild groeiende paddenstoelen. Ook de bereiding van het eten wordt waarheidsgetrouw in beeld gebracht. Bron: Programma Filmtheater Fraterhuis Zwolle, oktober 2013 Kijk voor meer informatie en de trailer op http://nowforager.com/
Herinnering: Hanenkam is Paddenstoel van het Jaar Ter herinnering: De Hanenkam is Paddenstoel van het Jaar. Als je nog waarnemingen hebt, die nog niet doorgegeven zijn, doe dat dan alsnog op korte termijn. Voor meer informatie zie: http://www.mycologen.nl/NMV_Hanekam.html.
Grote knoflooktaailing en Prachtmycena bij elkaar Deze twee zeldzame paddenstoelen houden blijkbaar van elkaars gezelschap en komen op deze foto naast elkaar voor. Niet bepaald een alledaagse verschijning, hier onder een Beuk bij Wassenaar. De Grote knoflooktaailing (Marasmius alliaceus) is een soort van (begraven) beukentakken in beukenbossen op kalkrijke grond en is een saprofyt. De hoed is gewelfd tot breed klokvormig uitgespreid met een diameter van 1-4 cm. De geur is knoflookachtig. De Prachtmycena (Mycena crocea) heeft een teer, breekbaar hoedje en steeltje. De hoed is doorgaans olijfgrijs tot beige, de steel is bloedrood tot oranje en verkleurt bij veroudering naar roodbruin. Bij verwonding scheidt de Prachtmycena een saffraangeel melksap af. Prachtmycena groeit van augustus tot oktober op beukenstronken en liggende takken. Ze komt voor in beukenbossen, ook op kalk- en leembodems. Tekst en Foto: Theo Westra
Lezing over paddenstoelen in bibliotheek van Mierlo Bibliotheek Dommeldal heeft, samen met Groei en Bloei afd. Helmond, aan Henk Huiser gevraagd om ons meer te vertellen over de kleurenrijkdom en de vormenrijkdom in het zwammenrijk. Op maandagavond 28 oktober zal hij in de bibliotheek in Mierlo met zijn prachtige plaatjes van paddenstoelen, laten zien hoe het milieu de leefomstandigheden van fungi beïnvloedt. De avond begint om 20.00 uur. Toegangskaartjes zijn te koop voor € 3,= aan de balie in de bibliotheek. Foto: Henk Huiser.
Witte vorm van Spatelhoorntje in Amsterdamse Waterleiding Duinen Recente ben ik in de Amsterdamse Waterleiding Duinen - Pannenland richting de Oase gewandeld, op zoek naar de Oorlepelzwam. Mijn aandacht werd getrokken door een tak van een Zeeden waarop deze Spatelhoorntjes (Calocera pallidospathulata) zaten. Ik was blij verrast. Wat mij intrigeert is dat ik de Gele vorm ken van loofhout en de enigszins geleiachtige en transparante vorm van naaldhout! Zouden het twee verschillende soorten zijn? Tekst en foto: Theo Westra
Zeldzame Lantaarnzwam bij Bezoekerscentrum Brunssum Op vrijdag 20 september moest ik bij het Bezoekerscentrum Brunssummerheide enkele zaken ophalen bij Natuurmonumenten, i.v.m. de Oehoe-excursie van de volgende dag. Corrie Meijer van Natuurmonumenten vroeg mij toen terloops of ik verstand van paddenstoelen had, want ze kwamen er helemaal niet uit welke soort paddenstoel er stond op een stam van een oude Olijfboom op het terras van het Bezoekerscentrum. Gezien mijn ruime interesse voor de natuur die op mijn pad komt, ging ik meteen met haar kijken. Op de bewuste Olijfboom stonden in diverse bundels en bundeltjes schitterende, geeloranje paddenstoelen te lonken, die ik ook niet op naam kon brengen, maar die mij enigszins aan oesterzwammen deden denken. Ik had helaas geen camera bij me, dus toen ik weer thuis kwam heb ik meteen vogelvriend en paddenstoelenkenner Henk de Vries in Brunssum gebeld, die diezelfde middag nog ging kijken en mooie foto’s van de paddenstoelen maakte. Hij belde mij terug met de mededeling dat hij, na overleg met specialist Henk Henczyk, er voor 95 % zeker van was dat het de Lantaarnzwam (Omphalotus illudens) was. Uiteindelijk werd ook op Waarneming.nl de determinatie goedgekeurd. Deze zeldzaamheid werd kort daarna ook in beeld gebracht op de Brunssummerheide Facebook pagina van Natuurmonumenten. Tekst en foto: Hans van de Laar Kijk voor de waarnemingen op http://waarneming.nl/soort/view/14491
Paddenstoelenexpositie in Schoorl Vanuit het Buitencentrum in Schoorl zijn deze herfst diverse activiteiten met paddenstoelen als centraal thema. Behalve excursies naar het duin kunt u binnen de paddenstoelenexpositie bekijken. Ontdek hoe paddenstoelen groeien en welke rol zij in de natuur hebben. Speciale aandacht is er dit jaar voor de talrijke kleuren, vormen en variaties. Doordat de grond kalkarm is, groeien er in de Schoorlse Duinen veel verschillende soorten paddenstoelen. En juist soorten die elders in het land zelden te zien zijn. Paddenstoelenkenner en fotograaf Wiepko Lubbers heeft ze prachtig in beeld gebracht. De tentoonstelling is te zien tot en met 17 november. Hoogtepunt van de paddenstoelentijd is de grote tafel buiten, waarop het landschap van de Schoorlse Duinen is nagemaakt. Deze tafel staat van 5 tot 27 oktober achter het buitencentrum. Op de tafel staan echte paddenstoelen uit de duinen, zodat u ze goed van dichtbij kan bekijken. Natuurlijk zijn de paddenstoelen van naambordjes voorzien. De toegang is gratis. Alle activiteiten starten bij het buitencentrum aan de Oorsprongweg 1 te Schoorl. Het centrum is alle dagen open van 10 tot 17 uur. Lees meer op: http://www.compleetfm.nl/nw-16271-7-3489529/nieuws/beleef_de_herfst_in_de_schoorlse_duinen.html
Tuin vol paddenstoelen Eef Arnolds, een van Nederlands bekendste mycologen, heeft een voormalige aardappelakker achter zijn huis omgebouwd tot een 500 hectare groot natuurgebied, met een zeer afwisselende structuur. Daar komen inmiddels niet alleen meer dan 500 soorten paddenstoelen voor; hij heeft ook 350 soorten nachtvlinders in zijn tuin geteld. Ook tientallen vogelsoorten weten zijn tuin te vinden. Deze tuin is een prachtig voorbeeld van een tuinreservaat. Tuinreservaten vormen een lint van groene paradijsjes door ons land. Het zijn natuurlijk ingerichte tuinen, met veel groen en weinig tegels; tuinen waar veel soorten dieren zich thuis voelen. Is uw tuin al een tuinreservaat vormen een lint van groene paradijsjes door ons land. Het zijn natuurlijk ingerichte tuinen, met veel groen en weinig tegels; tuinen waar veel soorten dieren zich thuis voelen. De tuin van Eef, inclusief de mycologische rijkdom, is aan de orde gekomen in Vroege Vogels TV van dinsdag 22 oktober en wordt herhaald op vrijdag 25 oktober (vanavond dus) van 19:55 tot 20:25 op Nederland 2. Lees meer op: http://vroegevogels.vara.nl/Fragment.202.0.html?&tx_ttnews[tt_news]=366470&cHash=c9b4490dba991fba9d05014dbe155eed
Zwarte amaniet in het Westerveldse Bos bij Zwolle Gerard Bredewold en ik zijn regelmatig te vinden in het Zwolse Westerveldse bos. Het oude gedeelte van het bos bestaat uit loofbos op een kleibodem. We zijn altijd op zoek naar de flora en fauna om deze op de gevoelige plaat vast te leggen. En in de herfst struinen we het bos wat meer af op zoek naar paddenstoelen. Op Westerveld zijn tot nu toe een kleine 400 soorten paddenstoelen gevonden waaronder ongeveer 50 zekere soorten die op de Rode Lijst staan. En elke dag hoop je stilletjes dat je er weer een nieuwe soort bij vindt. Begin oktober deden Gerard en ik de vondst waar iedere paddenstoelliefhebber wel eens van droomt: het vinden van een wel erg zeldzame paddenstoel. Onze droom werd werkelijkheid want we vonden die dag de Zwarte Amaniet – (Amanita inopinata) en wel 6 stuks vlak bij elkaar. Op internet vonden we dat deze soort mogelijk een van de meest zeldzame paddenstoel ter wereld zou kunnen zijn en slechts in 3 landen is gevonden, waaronder Nederland. De Amaniet heeft een opvallende hoed bezet met bruin-grijze tot zwarte grove harige schubben met in de midden piramidevormige wratten. De eerlijkheid gebied om te vertellen dat Atte van den Berg met wie we vier dagen eerder op Westerveld waren, daar toen al 2 van die paddenstoelen vond. Daarom wisten we hoe ze er uit zagen en dat vergemakkelijkt natuurlijk wel het zoeken. Maar je verwacht toch niet dat je kort daarna nog eens 6 van deze zeer zeldzame soort op Westerveld zult vinden? Tekst: Gerrit Reitsma. Foto’s: Gerrit Reitsma en Gerard Bredewold Kijk voor de waarnemingen op: http://waarneming.nl/soort/view/20688
Agenda Ter herinnering staat hieronder staat de agenda voor de komende periode. Meer informatie over de meeste excursies is te vinden op http://www.mycologen.nl/NMV_excursies.html Let op: De meeste uitingen zijn er in de eerste plaats voor de werkgroepsleden of de NMV-leden zelf. Ben je nog geen lid? Neem contact op en ga dan gerust een keer mee om te zien hoe leuk het allemaal is. En daarna wil je vast wel lid worden. Kijk in het colofon onderaan hoe je lid kunt worden van de NMV. NMV = Nederlandse Mycologische Vereniging - KAMK = de Koninlijke Antwerpse Mycologisch Kring WMOIJ = Werkgroep Mycologisch Onderzoek IJsselmeerpolders - ZPW = Zeeuwse Paddenstoelenwerkgroep. PWD/MWG = Paddenstoelen Werkgroep Drenthe en de Mycologische Werkgroep Groningen - DU = NMV District Utrecht PadWG Zwolle = Paddenstoelenwerkgroep IVN en KNNV Zwolle - ZOV = Vrije Paddenstoelenwerkgroep Z.O. Veluwe PSL = Paddenstoelenstudiegroep Limburg - ZPWG = Zeeuwse Paddenstoelenwerkgroep PWNK = Paddestoelenwerkgroep De Noordkop - PWOB = Paddenstoelenwerkgroep Oud Beijerland
26 oktober 2013: Excursie NMV naar voormalig vliegveld Soesterberg. 26 oktober 2013: Excursie PSL naar Vijlenerbos. 26 oktober 2013: Excursie AMK naar Schoten – Vordenstein (B). 28 oktober 2013: Excursie DU naar Bornia te Driebergen. 28 oktober 2013: Excursie PWD/MWG naar Midwolde, Blauwe stad. 30 oktober 2013: Excursie ZOV naar het Caitwickerzand. 30 oktober 2013: Excursie WMOIJ naar Harderbos. 2 tot 9 november: Binnenlandse werkweek in Schoorl. 2 november 2013: Excursie NMV naar Woldstrand. 2 november 2013: Excursie PSL naar Wijlrebossen. 2 november 2013: Excursie PadWG Zwolle naar IJsselvliedt Pinetum. 2 november 2013: Excursie AMK naar Oud-Turnhout (B). 3 november 2013: Excursie PWD/MWG naar Boswachterij Hooghalen. 3 november 2013: Excursie ZWAM naar Mollendaalbos te Haasrode Oude Heverlee (B). 6 november 2013: Excursie WMOIJ naar Erkemederstrand – Woldstrand. 8 november 2013: Excursie DU naar Fort Rhijnauwen te Bunnik. 8 november 2013: Excursie PadWG Zwolle naar Waterloopbos. 9 november 2013: Excursie PSL naar Danikerbos. 9 november 2013: Excursie ZPWG naar Vroongronden tussen Haamstede en Renesse. 9 november 2013: Excursie NMV naar het Kennemerstrand bij IJmuiden. 10 november 2013: Excursie PWD/MWG naar Sellingen. 11 november 2013: Excursie DU naar Voormalige vliegbasis Soesterberg. 13 november 2013: Excursie WMOIJ naar Larserbos – Knarbos. 13 november 2013: Excursie ZOV naar Landgoed Dorth. 13 noevmber 2013: Excursie PWOB naar Numansdorp, Westersche bekade gorzen 15 november 2013: Excursie PadWG Zwolle naar Heerderstrand. 16 november 2013: Excursie NMV naar Oostvoorne. 16 november 2013: Lezing PadWG Zwolle over slijmzwammen. 16 november 2013: Excursie AMK naar Geel – Dekshoevevijver (B). 18 november 2013: Excursie PWD/MWG naar Dwingeloo. 19 november 2013: Bijeenkomst PWD te Beilen. 20 november 2013: Excursie WMOIJ naar Waterloopbos – Voorsterbos. 22 november 2013: Excursie PadWG Zwolle naar Wythmenerplas.
Colofon Dit is de digitale nieuwsbrief van de Nederlandse Mycologische Vereniging. De nieuwsbrief heeft een onregelmatige verschijning, afhankelijk van het seizoen, de aangeleverde stukken en de urgentie van het nieuws. De redactie is in handen van Melchior van Tweel en is te bereiken via het e-mailadres:
[email protected]. Oude nieuwbrieven zijn te vinden op http://www.allesoverpaddenstoelen.nl/nieuwsbrief/. De nieuwsbrief vormt een aanvulling op de websites en Coolia en richt zich vooral op actuele zaken die de mycologie aangaan. Hoewel de nieuwsbrief zich in eerste instantie richt op mensen die al thuis zijn in de wereld van de mycologie (bijvoorveeld de leden van de NMV en KVMV), staat deze natuurlijk ook open voor alle andere mensen die "iets hebben" met paddenstoelen, zoals paddenstoelwerkgroepen van IVN en KNNV, kinderen, studenten, natuurgidsen en docenten. De berichten zullen een laagdrempelig karakter hebben, maar ook wel met een wetenschappelijk tintje. De Nederlandse Mycologische Vereniging (NMV), opgericht in 1908, heeft als doel de beoefening van de mycologie in ruime zin te bevorderen. In voor- en najaar worden wekelijks excursie georganiseerd, verder worden er werkweken gehouden en in de winter verscheidene landelijke bijeenkomsten. Tevens is de NMV actief in de natuurbescherming waar het paddenstoelen betreft. De contributie voor de NMV bedraagt € 25 voor gewone leden (€ 30,- indien adres in het buitenland) en € 12,50 voor huisgenootleden (krijgen geen Coolia). Lidmaatschap voor het leven bedraagt € 425,-, voor huisgenootleden € 212,50. Informatie is verkrijgbaar via
[email protected]. Nieuwe leden, opzeggingen en adreswijzigingen kunnen worden doorgegeven op
[email protected]. Lid worden van de NMV kan op http://www.mycologen.nl, klik vervolgens op “Info/contact” (rechtsboven) en “lid worden” (links). Voor meer informatie over de NMV wordt verwezen naar de websites: www.mycologen.nl - www.allesoverpaddenstoelen.nl www.paddestoelenkartering.nl - http://nem.paddestoelenkartering.nl/ - www.verspreidingsatlas.nl De nieuwsbrief is vóór en dóór mycologen en andere paddenstoelenliefhebbers. Het is voor de redactie niet mogelijk de hele nieuwsbrief zelf te vullen. Daar hebben we jouw hulp bij nodig. Wil je een onderwerp aandragen? Stuur het toe aan de redactie. Welke onderwerpen kunnen aan bod komen? Alles kan in aanmerking komen, mits het een relatie heeft met de mycologie (in brede zin van het woord): nieuwsberichten, nieuwe soorten, oproepen, bijzondere vondsten, rariteiten, mysteriesoorten, nieuwe literatuur, rapporten, nieuws van werkgroepen, excursies, cursussen, vragen voor controles, literatuurvragen, vraag en aanbod, microscopie, websites, tips, veldkenmerken, determinatiesleutels, etc. Er zijn maar twee onderwerpen waar enige terughoudenheid aan de orde is: • Plukken en eten van paddenstoelen (inclusief recepten). Over het plukken van paddenstoelen heeft de NMV een genuanceerd standpunt, waarbij met name grootschalige pluk moet worden voorkomen. Verder wordt verwezen naar het plukstandpunt van de NMV. Deze is te vinden op http://www.mycologen.nl en klik dan op “NMV plukstandpunt” (links). • Voor het determineren van paddenstoelen aan de hand van alleen foto’s wordt verwezen naar het forum van Waarneming.nl en Telmee.nl: http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?board=73.0 Op dit forum zijn daarvoor alle mogelijkheden. Alleen determinaties met beschrijving en/of microscopische foto’s, waar je echt niet uitkomt, kunnen eventueel in de nieuwsbrief worden geplaatst. In de nieuwsbrief zijn diverse links aangegeven naar websites. Mochten een directe link het niet doen, kopieer dan de volledige link naar je webbrowser. Omdat voor afbeeldingen veelal auteursrechten gelden, is voor alle afbeeldingen in deze nieuwsbrief, die niet al eerder door de eigenaren voor publicatie aan de Nederlandse Mycologische Vereniging ter beschikking werden gesteld, zo goed als mogelijk nagegaan wie de eigenaren zijn, waarna toestemming is verkregen voor het gebruik. Mocht u desondanks materiaal aantreffen, waarvan u meent dat dit niet had mogen worden gebruikt, stelt u ons hiervan dan a.u.b. in kennis, zodat eventuele gebruiksvoorwaarden kunnen worden geregeld of het materiaal kan worden verwijderd. U kunt een e-mail sturen naar
[email protected]. Als je andere mycologen of paddenstoelliefhebbers kent die deze nieuwsbrief nog niet krijgen, stuur deze dan gerust door. Als je de nieuwsbrief direct wilt krijgen, geef je e-mailadres dan door aan de redactie. Je hebt deze nieuwsbrief gekregen omdat je in de verzendlijst staat. Mocht je geen belangstelling meer hebben, laat dat dan weten aan de redactie.
