Overzicht. De Psychologisch Impact van ICD implanta5e

5/11/14

CoRPS

De Psychologisch Impact van ICD implanta5e

Center of Research on Psychology in Soma5c diseases Tilburg University

Elisabeth TweeSteden Ziekenhuis Tilburg

CoRPS

Overzicht

•  De implanteerbare cardioverter-‐defibrillator (ICD) •  Psychologisch func5oneren van ICD pa5ënten •  Psychologische factoren en ritmestoornissen •  Verklaringsmechanismen •  Psychologische behandeling van ICD pa5ënten •  De prak5jk

1

5/11/14

CoRPS

CoRPS

2

5/11/14

CoRPS

CoRPS

3

5/11/14

CoRPS

Overzicht


CoRPS

De implanteerbare cardioverter-‐defibrillator (ICD)

4

5/11/14

CoRPS

ICD en CRT-‐D implanta7es NL (4283 in 2012)

EHRA white book 2013

CoRPS

Indica5e – primaire preven5e

70-‐80% primaire preven5e indica5e Miklós Fehér (24), Ginty Vrede (22), Rob Goris (30), Alexander Dale Oen (26)

5

5/11/14

CoRPS

Indica5e – secundaire preven5e

Na een harts7lstand als gevolg van een ritmestoornis, om een nieuwe plotse harts7lstand te voorkomen

CoRPS

Overzicht

•  De implanteerbare cardioverter-‐defibrillator (ICD) •  Psychologisch func5oneren van ICD pa5ënten •  Psychologische factoren en ritmestoornissen •  Psychologische behandeling van ICD pa5ënten •  Naar de prak5jk

6

5/11/14

CoRPS

De impact van een ICD

700-‐800 volt

“Het voelt alsof je door een groot paard tegen je borst wordt getrapt!”

CoRPS

ICD shock -‐ de paradox

k Shoc Veiligheid?

Gevaar?

Braunschweig et al. Europace 2010;12:1673-‐1690

7

5/11/14

Reac5e op shocks

CoRPS

Shock con5nuüm Meerdere shocks

Geen shocks

ICD stormen

Angst spectrum Gezonde angst

Shock fobie

Gegeneraliseerde angst

Paniek stoornis

PTSS

Gedachten en gedrag “De ICD houdt me veilig 5jdens inspanning”

“Door de ICD durf ik mij niet meer in te spannen”

“Ik kan nauwelijks veilig iets ondernemen met mijn ICD”

“De ICD is een gevaar voor mij”

Sears et al. Heart 2002;87:488-‐493

CoRPS

Psychologisch func5oneren ICD pa5ënten •  Psychologische distress – Angst – Depressie – PTSS •  Persoonlijkheid – Type D

8

5/11/14

CoRPS

Psychologisch func5oneren ICD pa5ënten •  Type D persoonlijkheid – Nega7ef Affect – Sociaal Geïnhibeerd

– Vragenlijst DS 14

Denollet et al

CoRPS

Vragenlijst DS-‐14

1. Ik maak gemakkelijk contact met mensen 2. Ik maak me dikwijls druk over onbelangrijke zaken 3. Ik maak vaak een praatje met onbekenden 4. Ik voel me vaak ongelukkig 5. Ik ben vaak geïrriteerd 6. Ik voel me vaak geremd in de omgang met anderen 7. Ik zie de zaken somber in 8. Ik vind het moeilijk om een gesprek te beginnen 9. Ik ben vaak slecht gehumeurd 10.Ik ben een gesloten persoon 11.Ik houd andere mensen liefst wat op afstand 12.Ik maak me dikwijls zorgen 13.Ik zit vaak in de put 14.Ik weet niet waar ik over moet praten met anderen Denollet et al

9

5/11/14

CoRPS Survival ICD pa7ënten in rela7e tot Type D (< 70 jaar)

Denollet et al. BioMed Research interna7onal 2013

CoRPS

Psychologisch func5oneren ICD pa5ënten

Sears S F et al. Circ Arrhythm Electrophysiol. 2011;4:242-‐250

10

5/11/14

CoRPS


Sears S F et al. Circ Arrhythm Electrophysiol. 2011;4:242-‐250

CoRPS

Rela7e PTSS en mortaliteit bij ICD pt

11

5/11/14

CoRPS


•  Klinisch significante niveaus van angst en depressie in een subgroep pa7ënten (20-‐35%) •  Angst speelt vooral een belangrijke rol in deze pa7ëntenpopula7e

Tung et al. J Am Coll Cardiol 2008;52:1111-‐1121; Sears & Con5. Heart 2002;87:488-‐493

CoRPS

PTSS symptomen bij ICD pa5ënten

•  Erns7ge PTSS symptomen bij 13-‐25% •  1/3 nog steeds PTSS symptomen na 4 jaar Predictoren PTSS in ICD pa5ënten: •  Angst en depressie vóór implanta7e •  Type D persoonlijkheid •  Shocks 7jdens follow-‐up •  Vrouwelijk geslacht •  Gevoelens van hulpeloosheid Versteeg et al. Int J Cardiol 2011;146:438-‐39; Ladwig et al. Arch Gen Psychiatry 2008;65:1325-‐30; Von Kanel et al. J Affect Disord 2011;131:344-‐52

12

5/11/14

CoRPS

Vergeet de partner niet… p = .048 p = .901

N = 182

Pedersen et al. Psychosom Med 2004;66:714-‐19

Symptomen angst en depressie per geslacht

CoRPS %

p = .040

N = 182 p = .99

Pedersen et al. Psychosom Med 2004;66:714-‐19

13

5/11/14

CoRPS

Psychologisch func5oneren ICD pa5ënten •  Psychologische problema5ek leidt tot: – Lagere kwaliteit van leven – Hoger risico op ritmestoornissen – Slechtere prognose (?)

Welke pa5ënten lopen een verhoogd risico?

CoRPS

Voorspellers van psychologische problema5ek

•  Klinisch: Shocks, comorbiditeiten, medica7e •  Demografisch: Vrouwelijk geslacht, leejijd, geen partner •  Psychologisch: Type D persoonlijkheid, psychologische distress vóór ICD implanta7e, gebrek aan sociale steun, clusteren van psychosociale risicofactoren Hoogwegt et al. Europace 2012;14:74-‐80; Hoogwegt et al. Am J Cardiol 2013;111:1169-‐74; Pedersen et al. CCQO 2012;5:373-‐80

14

5/11/14

CoRPS

Overzicht


CoRPS

Depressie, angst en ritmestoornissen

Depressie •  ± 3 keer hoger risico op shocks! Angst •  Geassocieerd met optreden ritmestoornissen •  Geassocieerd met depressie •  Combina7e angst en depressie zorgt voor een nog hoger risico Whang, Sears et al. J Am Coll Cardiol 2005;45:1090-‐95; Watkins et al. Psychosom Med 2006;68:651-‐56

15

5/11/14

CoRPS

Persoonlijkheid en ritmestoornissen

•  Rol van persoonlijkheid bij ritmestoornissen weinig onderzocht •  Wel: onderzoek naar Type D persoonlijkheid

CoRPS

Angs5ge Type D pa5ënten en ritmestoornissen

± 2 keer hoger risico op shocks!

Van den Broek et al. J Am Coll Cardiol 2009;54:531-‐37

16

5/11/14

CoRPS

Depressie, angst en mortaliteit

•  Depressie en angst: risico overlijden 2 keer zo hoog •  Soma7sche symptomen depressie belangrijker dan cogni7ef-‐affec7eve symptomen •  ICD specifieke angst belangrijk

Van den Broek et al. Int J Cardiol 2012; doi: 10.1016/j.ijcard.2011.08.071; Pedersen et al. Europace 2010;12:1446-‐52

CoRPS

Rela5e met prognose -‐ conclusies

•  Psychologische factoren van invloed op zowel de ontwikkeling van ritmestoornissen als op het risico te overlijden •  Risico tot >3 keer zo hoog Hoe kan dit verklaard worden? Pedersen et al. Expert Rev Med Devices 2012; 9:377-‐88

17

5/11/14

CoRPS

Overzicht


CoRPS

De rela5e tussen psyche en hart – biopsychosociaal model Stress/distress Acuut: acute stress Episodisch: depressie, angst Chronisch: werkstress, persoonlijkheid, hos5liteit

Genen

Gedragsmechanismen Roken en alcohol Fysieke inac5viteit Therapietrouw

Biologische mechanismen Ontregeling autonome zenuwstelsel Immuunsysteem Func5oneren bloedplaatjes HPA-‐as hyperac5viteit Oxida5eve stress

Ritmestoornissen, mortaliteit

18

5/11/14

CoRPS

Overzicht


Wie wordt behandeld?

N (totaal = 352)

CoRPS

64%

14% 12%

10%

Hoogwegt et al. Health Psychol 2012;31:745-‐53

19

5/11/14

CoRPS

Sprake van onderbehandeling?

•  2/3 van de pa7ënten met significante distress krijgt geen behandeling •  Lage respons op behandeling in distressed pa7ënten die wél behandeld worden Belangrijk: psychologische behandeling meestal psychofarmaca…

Hoogwegt et al. Health Psychol 2012;31:745-‐53

CoRPS

Conclusies psychologische interven5estudies

•  Effec7ef in verminderen van angst •  Resultaten depressie, kwaliteit van leven en lichamelijk func7oneren wisselend ! aanslui7ng bij de pa7ënt! •  Vooral combina7e CGT & lichaamsbeweging effec7ef Maar… meer onderzoek nodig •  Weinig studies •  Kleine sample sizes •  Methodologische tekortkomingen Pedersen et al. Pacing Clin Electrophysiol 2007;30:1546-‐54; Salmoraga-‐Blotcher et al. BMC Cardiovasc Disorders 2009;9:56

20

5/11/14

CoRPS

Overzicht


CoRPS

Aanbevelingen t.a.v. psychodiagnos5ek

Screening naar belangrijkste psychosociale componenten "  Angst "  Depressie "  PTSS "  Sociale steun, systeem "  Copingmechanismen "  Persoonlijkheid

21

5/11/14

CoRPS

Aanbevelingen t.a.v. behandeling (1)

"  Te weten komen wie hoogrisico pa7ënt is – screenen en monitoren "  CGT + lichaamsbeweging "  Psychofarmaca: SSRI’s "  Psycho-‐educa7e, relaxa7e en stress management "  Groepstherapie: ↑ sociale steun

CoRPS

Aanbevelingen t.a.v. behandeling (2)

Dagelijkse prak5jk: " Aandacht voor pa7ënt-‐partner interac7e "  Uitleg beperkingen autorijden " Ontwikkel een shock plan met de pa7ënt Voorkeur pa7ënt belangrijk voordeel bij behandeling Mergl et al. Psychother Psychosom 2011;80:39-‐47

22

5/11/14

Tot slot …

CoRPS

•  De ICD wordt door de meeste pa7ënten beschreven als een levensreddend middel •  De meerderheid van pa7ënten doet het goed, ondanks ICD shocks of complica7es

CoRPS

Contactgegevens

Jos Widdershoven •  CoRPS -‐ Center of Research on Psychology in Soma7c diseases, Tilburg University •  Afdeling Cardiologie, Elisabeth-‐TweeSteden ziekenhuis Tilburg Telefoon: + 31 13 4655827 E-‐mail: [email protected]

23

Overzicht. De Psychologisch Impact van ICD implanta5e

Recommend Documents