De impact van een brand

In Perspectief

nummer 17 OKTOBER februari 2007 2006

College bouw zorginstellingen

De impact van een brand Voorkomen is beter Een brand is, tegen de tijd dat © 2007 I S TOCK I NTERNATIONAL I NC .

de brandweer er bij is, meestal eigenlijk al een maatje te groot. Het is dan ook belangrijk te voorkomen dat brand uitbreekt. Dat kan met tal van eenvoudige middelen, ook in unitbouw. Preventiebeleid moet er op gericht zijn op aantal regionale bijeenkomsten. De inzet

basis van een gedegen risicoanalyse zowel

centrum op Schiphol-Oost en de weten-

van deze bijeenkomsten was instellingen

fysieke als organisatorische en technische

schap dat bij deze brand elf levens verlo-

bewust te maken van de specifieke risico’s,

maatregelen te nemen om het uitbreken en

ren zijn gegaan, hebben diepe indruk

die unitbouw met zich kan brengen.

zich verspreiden van een brand te voorko-

gemaakt. Het rapport van de

Dit nummer van In Perspectief gaat over

men. Voor het succes daarvan zijn voorlich-

Onderzoeksraad voor de veiligheid over de

brandveiligheid in unitbouw. Het

ting en gedragsbeïnvloeding van grote

oorzaak en achtergronden van deze ramp

Bouwcollege wil instellingen stimuleren

betekenis. Maar, waarschuwt Jan

was het startpunt voor een breed offensief

alles te doen wat in hun vermogen ligt om

Kuyvenhoven, er is altijd een restrisico. Dat

voor de brandveiligheid van unitbouw.

de brandveiligheid te optimaliseren. Als

risico moet geaccepteerd worden en verze-

Omdat veel zorginstellingen units gebrui-

reguliere financiële middelen daartoe

kerd; en instellingen moeten zich voorbe-

ken, vooral voor interim-huisvesting,

ontoereikend zijn, kunnen instellingen

reiden.

heeft het Bouwcollege in overleg met de

gebruik maken van instandhoudingsmidde-

De heer Kuyvenhoven is als hoofd Proactie,

VROMinspectie en de brancheorganisaties

len en desnoods een beroep doen op de

Preventie, Preparatie van Hulpverlening

het initiatief genomen tot een op de zorg

WTZi. Het Bouwcollege wil hen daarbij

Gelderland Midden betrokken bij het

gerichte informatiecampagne met een

actief begeleiden.

Landelijk Netwerk Brandpreventie. Hij wijst

▼

De beelden van de brand in het detentie-

▼

IN PERSPECTIEF 17 - FEBRUARI 2007

op het belang van fysieke maatregelen als

van zowel personeel, patiënten/bewoners

Maar dat stelt meteen een dilemma.

het compartimenteren van een complex,

als bezoekers in het oog gehouden worden.

Enerzijds kan een alarmsignaal aanwezigen

het aanbrengen van duidelijke vluchtroutes

In de zorg vraagt vooral de tweede groep

op de brand alert maken en hen stimuleren

en het bouwen van een degelijke construc-

specifieke aandacht.

zelf maatregelen voor hun veiligheid te

tie. Vervolgens is er veel te doen met tech-

nemen, en bijvoorbeeld een vluchtweg te

nische maatregelen als sprinkler- en rookde-

Stil of luid alarm

zoeken. Maar anderzijds kan het bij met

tectieinstallaties. Ook organisatorische

Kuyvenhoven benadrukt aan de hand van de

name minder mobiele of toch al verwarde

maatregelen als een calamiteiten- en een

brandcurve het belang van vroegtijdige ont-

bewoners aanleiding geven tot paniekreac-

ontruimingsplan, en adequate bedrijfshulp-

dekking van brand en van een goede koppe-

ties, die de hulpverlening eerder bemoeilij-

verlening (BHV) dragen bij aan het beperken

ling aan enerzijds de hulpverlening en

ken dan bevorderen. De eerste groep bewo-

van de gevolgen van brand.

anderzijds de ontruimingsinstallaties. Bij

ners/gebruikers is gebaat bij een duidelijk

Maar alle technische en formele maatregelen

een goede constructie zijn mensen die in

alarmsignaal, bij de tweede groep ligt de

verliezen hun waarde als er niet goed mee

hun eigen afgesloten kamer blijven relatief

keuze voor een stil alarm voor de hand. In

wordt omgegaan. Voorlichting en gedrags-

lang veilig. Met dat gegeven moet bij de

alle gevallen is het zaak een besluit tot eva-

beïnvloeding kunnen daarom niet worden

keuze van een alarmsysteem rekening wor-

cuatie bewust en in overleg met de hulpver-

gemist. Daarbij moet de specifieke positie

den gehouden.

leners te nemen.

Landelijk Netwerk Brandpreventie

Aanspreekpunt

Het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) is verantwoordelijk voor de organisatie

Voor succesvolle hulpverlening is zoveel

van veiligheid en hulpverlening, en voor de brandweer. Maar het ministerie van

mogelijk informatie vooraf en het scheppen

Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu stelt de bouwregels vast.

van voorwaarden waaronder brandweer en

Met steun van beide ministeries heeft de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg

andere hulpdiensten hun werk kunnen doen

en Rampenbestrijding (NVBR) het Landelijk Netwerk Brandpreventie (LNB) opgericht.

essentieel. Bovendien moet voor de hulp-

Dit netwerk heeft zich onder andere uitgebreid beziggehouden met de gevolgen die

diensten duidelijk zijn wie het aanspreek-

de rapportage over de Schiphol-brand moet hebben voor de organisatie van de pre-

punt op locatie is. En dit aanspreekpunt

ventiezorg. Op de website van de NVBR (http://www.nvbr.nl) is onder andere een uit-

moet ook daadwerkelijk op de hoogte zijn;

gebreid dossier over de Schiphol-brand aangelegd.

doorgaans zal een bedrijfshulpverlener de aangewezen gids zijn voor de hulpverleners.

Risico-inventarisatie en Evaluatie Wie mensen in dienst heeft, is

betekent ook dat de RI&E vernieuwd moet

ten tussen de units, of voortkomen uit het

wettelijk verplicht een Risico-

worden op het moment dat er wordt ver-

gebruik van het gebouw (kenmerken van de

inventarisatie en Evaluatie uit

bouwd of wanneer het gebruik wijzigt. Het

aanwezige personen en werkzaamheden)

is dus verstandig regelmatig te controleren

moeten in de RI&E zijn benoemd. Zowel de

of de RI&E actueel is.

maatregelen getroffen zijn als de organisa-

De plicht een Risico-inventarisatie en

In de RI&E moeten de risico’s bij het werk

tie van de BHV moeten hierop zijn afge-

Evaluatie (RI&E) uit te voeren komt voort

beschreven zijn, alsmede de plannen en

stemd. Indien er geen RI&E is, of in de

uit de Arbowet. Van elke RI&E moet een

aanpak om deze risico’s te vermijden of te

RI&E geen aandacht wordt geschonken aan

rapportage worden opgesteld, die ter inzage

minimaliseren. Daarnaast dient aandacht

deze punten, wordt geadviseerd een specia-

moet liggen voor alle betrokkenen bij het

geschonken te worden aan de bedrijfshulp-

list te raadplegen. Verdere informatie is

gebouw en de bedrijfsveiligheid. De RI&E

verlening (BHV).

beschikbaar via brancheorganisaties en de

moet actueel zijn. Dat wil zeggen dat in de

Eventuele specifieke brandrisico’s met

internetsites www.rie.nl en www.arbo.nl.

RI&E het betreffende gebouw, zoals het er

betrekking tot het gebouw die voortvloeien

nu staat, en het huidige gebruik geïnventa-

uit bijvoorbeeld de situering, het materiaal-

riseerd en geëvalueerd moeten zijn. Dat

gebruik en de aanwezigheid van holle ruim-

te voeren.

Bron: Wegwijzer brandveiligheid unitbouw


Brandveiligheid in unitbouw Niet alleen de beelden van de Schiphol-brand en de wetenschap dat bij deze brand elf levens verloren zijn gegaan, hebben diepe indruk gemaakt. De brand zal tevens bekend blijven door de impact van het onderzoek dat de Onderzoeksraad voor de veiligheid, onder voorzitterschap van prof. mr. Pieter van Vollenhoven, heeft uitgevoerd naar de oorzaak en achtergronden ervan.

tie bij het detentiecentrum op SchipholOost. De raad heeft de vele bevindingen verwerkt in een indringende reconstructiefilm. Zowel het rapport als de reconstructiefilm zijn te vinden op de site van de onderzoeksraad (www.onderzoeksraad.nl). Het onderzoek heeft uitgewezen dat de brand waarschijnlijk is ontstaan door een sigaret. De omvang die de brand in korte tijd kreeg, is mede verklaarbaar uit de grote hoe-

Nadat de Onderzoeksraad voor de veiligheid

zijn de constateringen in het rapport inte-

veelheid brandbaar materiaal in de cel, met

zijn rapport over de brand in het detentie-

ressant.

name de matrassen en de wandbekleding.

centrum op Schiphol-Oost heeft gepubliceerd, zijn op verschillende fronten maat-

Wat, als …?

deur van de cel waarin de brand was uitge-

regelen in gang gezet die een herhaling

De Onderzoeksraad constateert in zijn op

broken, konden rook en vuur zich buiten de

moeten voorkomen. Ook voor zorginstel-

21 september 2006 uitgebrachte rapport dat

cel verspreiden. De brandontwikkeling ging

lingen, die vooral voor tijdelijke huisvesting

er zeer veel mis was op het gebied van de

gepaard met een grote rookontwikkeling.

veelvuldig van unitbouw gebruik maken,

brandveiligheidsvoorzieningen én –organisa-

Door de rookverspreiding in de gang was het

Brandveiligheid De brandweer (zie www.brandweer.nl) defi-

ciaal belang. In deze is het van belang rekening te houden met het evenwicht van beperkingen op het gebied van de fysieke veiligheid

nieert brandveiligheid als “de toestand van

en de mate van compensatie door maatregelen in de sfeer van de

een acceptabel risico met betrekking tot het

interne organisatie, omdat menselijk handelen altijd een kwetsbaar element blijft. Dan blijkt dat veiligheid boven alles mensenwerk is,

uitbreken en de gevolgen van brand, die ook

en ook de mens is feilbaar. Er blijft onvermijdelijk altijd een restrisi-

door betrokkenen als zodanig wordt ervaren.”

co over. Er bestaat geen ‘zero risk society’. Anders gezegd: de samenleving moet er naar streven calamiteiten te voorkomen, maar moet

Hoewel de Brandveiligheidsvisie Gezondheidszorg nog niet is vastge-

er tevens van uitgaan dat zo’n calamiteit zich desondanks kan aan-

steld en op enkele punten nog onderwerp van discussie is, geeft de

dienen.

volgende passage uit de conceptversie de uitgangssituatie naar onze

In dit kader wordt opgemerkt dat het onmogelijk is in een gebouw

mening voortreffelijk weer.

in de gezondheidszorg 100 % garantie te geven dat bewoners, cliën-

“Absolute veiligheid kan niet worden gewaarborgd en moet ook niet

ten of patiënten die beperkt of niet zelfredzaam zijn geen slacht-

worden gepretendeerd.

offer worden van brand. In geval van brand in een kamer of afdeling

Veiligheidsrisico’s moeten naar het redelijkerwijs mogelijke worden

is het zeer wel mogelijk dat degenen die daar aanwezig zijn en niet

gereduceerd. Bouwkundige en technische voorzieningen kunnen

zelfstandig in staat zijn zichzelf in veiligheid te brengen slachtoffer

daaraan een belangrijke bijdrage leveren, maar techniek kan falen.

worden. Adequate brandveiligheidsvoorzieningen en –maatregelen

In het gebruik van een gebouw in de gezondheidszorg zijn de perso-

in samenhang met een goede hulpverlening kunnen de kans hierop

nele en organisatorische maatregelen voor brandveiligheid van cru-

aanmerkelijk reduceren.”

▼

Door het openen en geopend blijven van de

▼


voor de reddend optredende bewaarders

duidelijke verdeling van de verantwoordelijk-

Verantwoordelijkheden m.b.t.

fysiek onmogelijk alle celbewoners uit hun

heid. Dat ook in de zorgsector op dit punt

brandveiligheid

cel te bevrijden. De Rook en Warmte Afvoer

nog het nodige schort bleek onder meer in

In een persbericht van 26 oktober 2006 en

installatie (RWA), die zou moeten zorgen

een reportage van Netwerk van 26 oktober

later met een brief van 21 december 2006

voor het afvoeren van rook en warmte, werk-

2006.

aan alle zorginstellingen wijst de minister van VWS bestuurders van zorginstellingen op

te tijdens de brand niet. Vanuit de gang heeft de brand zich met name

VROM-wegwijzer

hun verantwoordelijkheid voor de brandvei-

door de schilconstructie ruimtelijk kunnen

Het cellencomplex in Schiphol-Oost bestond

ligheid en het belang van een correcte nale-

uitbreiden. De cellen boden onvoldoende

uit unitbouw voorzien van een extra schil-

ving van de bestaande regels. De kern van

bescherming aan de opgesloten celbewoners.

constructie voor dak en gevel. Deze con-

deze brieven is dat de gebruiker primair ver-

Vooral de binnendringende rook speelde een

structie speelde een essentiële rol bij het

antwoordelijk is voor brandveilig gebruik

fatale rol.

verloop van de brand.

van een voorziening en voor de veiligheid

In het rapport wordt onder meer opgemerkt

Na de Schiphol-brand heeft de VROM-

van de bij hem in zorg zijnde

dat het (tijdelijke) gebouw op vele punten

Inspectie, samen met de Arbeidsinspectie en

patiënten/cliënten. De brief van de minister

niet heeft voldaan aan de eisen op het

de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid,

is onder meer te vinden op Kennisplein op

gebied van compartimentering, vluchtroutes

onderzoek gedaan naar de brandveiligheid

de website van het Bouwcollege.

en brandveiligheidinstallaties. De voor het

van andere semi-permanente, in unitbouw

In zijn missionstatement staat dat het

gebouw afgegeven bouwen gebruiksvergun-

gerealiseerde justitiële voorzieningen. In

Bouwcollege zich medeverantwoordelijk acht

ning zijn daarmee ten onrechte verleend.

deze voorzieningen werden de nodige gebre-

voor voldoende capaciteit in een kwalitatief

Verder bleek de organisatie binnen de instel-

ken op het gebied van de brandcomparti-

optimale zorginfrastructuur met een goede

ling niet te zijn voorbereid op een brand. Het

mentering geconstateerd.

prijs/kwaliteit verhouding.

ontbrak aan een risico-inventarisatie en eva-

Bij unitbouw blijken door de stapeling en

Vanuit deze opstelling heeft het

luatie (RI&E) en aan voldoende opgeleid en

schakeling van elementen (units) aaneenge-

Bouwcollege al eerder aandacht besteed aan

getraind personeel. Ook was er sprake van

sloten holle ruimten te kunnen ontstaan die,

brandveiligheid. In zorgvoorzieningen ver-

een veel te late inzet van de brandweer door

als er brand uitbreekt, als trekgat fungeren

blijven immers veelal minder- of niet-zelf-

een vertraagde doormelding en onbekend-

en waarlangs een brand zich, niet zichtbaar

redzame bewoners of patiënten.

heid met een gewijzigde toegangsituatie.

en nauwelijks bestrijdbaar, kan uitbreiden.

In het verleden heeft het Bouwcollege eisen

De Onderzoeksraad concludeert dat drie over-

Bij compartimentering ter vergroting van de

op het gebied van de brandveiligheid gefaci-

heidsinstanties (de Dienst Justitiële

brandveiligheid van deze complexen moet

liteerd door het verhogen van de bouwkos-

Inrichtingen, verantwoordelijk voor de opge-

hiermee rekening worden gehouden.

ten(normen) en het accepteren van noodza-

sloten personen, de Rijksgebouwendienst,

Om de aandacht op dit onderwerp te vesti-

kelijke meerwerken op dit gebied.

verantwoordelijk voor het ontwerp van het

gen heeft de VROM-Inspectie de brochure

Thans participeert het Bouwcollege onder

gebouw, en de gemeente Haarlemmermeer,

“Handreiking borging brandveiligheid unit-

meer in het overleg over de

verantwoordelijk voor de afgifte van de

bouw” uitgebracht. In aansluiting op deze

Brandveiligheidsvisie Gezondheidszorg en

bouwen gebruiksvergunning én de brand-

brochure werkt de VROM-Inspectie in goed

het Actieprogramma Brandveiligheid. Ook is

bestrijding) tekort zijn geschoten. Het rap-

overleg met tal van organisaties, waaronder

met medewerking van het Landelijk Netwerk

port heeft geleid tot het vertrek van twee

het Bouwcollege, aan de “Wegwijzer brand-

Brandpreventie en het Nederlands Instituut

ministers en een burgemeester.

veiligheid unitbouw”. Deze wegwijzer is naar

voor de Bedrijfshulpverlening een aantal

Wat nagalmt is de vraag: “Als de brandveilig-

verwachting eind februari gereed en beschik-

voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd.

heid wél de juist aandacht had gekregen ..?”

baar op de websites van VROM en van het

Op verzoek van het ministerie van VWS

Bouwcollege.

wordt daarnaast een inventarisatie verricht

Het rapport van de Onderzoeksraad vormt de

Bij adequate technische én organisatorische

van de brandveiligheid in de zorgsectoren.

basis voor het verbeteren van het veilig-

voorzieningen en een strikte naleving van de

heidsbewustzijn, een meer integrale benade-

eisen kunnen de unitbouwcomplexen brand-

ring van het begrip brandveiligheid en een

veilig worden gebruikt.


Op de uitvoering komt het aan In de ontwerpfase moet (brand)veiligheid al een belangrijke

compartiment (subbrandcompartiment) moeten wanden en deuren voor een aanvaard-

toets zijn. Maar hoe veilig een ontwerp ook is, als bij de realisa-

baar niveau van veiligheid het vuur dertig

tie niet dezelfde zorgvuldigheid gehanteerd wordt, kan toch een

minuten kunnen weerstaan, terwijl voor overslag naar belendende compartimenten

onveilige situatie ontstaan.

zestig minuten tegengehouden moet worden.

Zowel op papier als in de praktijk kunnen

Midden, vertelt van zijn ervaringen bij de

Het is de bedoeling dat de brand in deze tijd

verregaande maatregelen getroffen worden

realisatie van de systeembouw voor een

binnen het brandcompartiment blijft en dat

ter bevordering van de brandveiligheid. Maar

grote interimvoorziening in het midden van

bewoners en gebruikers van het gebouw

in de praktijk is ook gebleken, vaak ten koste

het land.

gedurende deze tijd veilig in de aan de brand

van slachtoffers, dat situaties die op papier

grenzende compartimenten kunnen blijven.

Onachtzaamheid

Daardoor hebben hulpverleners meer tijd om

door de uitvoering toch onveilig zijn. Dit

Vooral bij wat grotere complexen is compar-

hen in veiligheid te brengen. In semi-perma-

leidt tot op het eerste gezicht goed afge-

timentering een veelgebruikt middel om te

nente bouw mag hiervoor worden volstaan

werkte voorzieningen, waar achter de scher-

voorkomen dat het hele complex in de as

met respectievelijk twintig en dertig minu-

men gevaarlijke situaties blijken te bestaan.

gelegd wordt. Daarbij worden wanden en

ten, maar echt veilig is die marge niet. Van

Joost Ebus, beleidsmedewerker brandpreven-

deuren aangebracht die vuur en rook een

een bewonerskamer mag worden verwacht

tie bij de dienst Hulpverlening Gelderland

bepaalde tijd kunnen weerstaan. Binnen een

dat de bewoner daar veilig is tot deze geëva-

▼

aan alle veiligheidsmaatregelen voldoen,

Het verloop van een brand Het concept van de Brandveiligheidsvisie

Normatief brandverloop

de personele bezetting in de 1200

voorzieningen. Dat zou het

brandverloop voor een gebouw in de gezond-

einde kunnen betekenen

heidszorg. Nevenstaande figuur betreft het

voor initiatieven op het

verloop in een gebouw dat huisvesting biedt

gebied van zowel kleinscha-

aan niet-zelfredzame bewoners.

ligheid als het scheiden van

Uitgangspunt is dat de organisatie (o) bin-

wonen en zorg.

nen twee minuten na melding met tenminste

Een vraag is verder in hoe-

twee hulpverleners aanwezig is in de ruimte

verre een technisch gelijk-

van waaruit de brandmelding is gedaan, en

waardige oplossing te bieden

dat de bewoner(s) binnen vier minuten na de

is door toepassing van een

melding uit de ruimte zijn geevacueerd.

sprinklerinstallatie, waarmee

Deze in de conceptvisie noodzakelijk geach-

een beginnende brand zeer

te brandbeveiligingsmaatregel wordt echter

snel automatisch wordt

in veel gevallen in de caresector niet

geblust. Tot op heden wordt

1000

800

temperatuur

Gezondheidszorg schetst het normatieve

600

400

200

0 0

heid en de realiteitswaarde van deze eis ter

ter in het concept voor de

discussie. Effectuering hiervan (te allen

Brandveiligheidsvisie niet

tijde) zal leiden tot enorme gevolgen voor

geaccepteerd.

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

st lu

d

in

re

dt

tt ze

ijd

ijd

/b

tij st m

n na a b l zo u s rg t i j d tij / d

ijd

en sko op

o m ntd el e dt kk ijd in g 1

B

5

9

16

60

minuten

O o al ntd ar e m kk e r in re in gs b r dgs -e a n /o tij n d r nt d u i ru m im t e in gs tij d re be ddr /on ei t gd ru e im ge in bi gst ed ij d

deze gelijkwaardigheid ech-

10

minuten

0

gehaald. Op dit moment staat de redelijk-

5


cueerd kan worden; uitvoering als subbrand-

tergronden daarvan bij de gebruikers. Volgens

De brandweer moet altijd op de hoogte zijn

compartiment wordt daarom aanbevolen.

Ebus komt de laatste jaren in deze situatie

van de actuele situatie in en rondom een

Aan de uitvoering van de compartimentering

wel een duidelijke verbetering.

gebouw. Bij brand mag geen kostbare tijd

wordt in de praktijk helaas niet altijd vol-

Anderzijds zijn ook de tijd en de middelen die

verloren gaan doordat zij voor een gesloten

doende aandacht besteed. Maar al te vaak

de (brandweer)inspecteurs hebben om voor-

hek staat of een afgesloten weg inrijdt. Als er

wordt de compartimentering doorbroken voor

zieningen te controleren ontoereikend om

iets verandert aan bijvoorbeeld de toegang of

de aanleg van leidingen of voorzieningen, of

alles te zien en te beoordelen. Op zichzelf

de manier waarop de brandweer een gebouw

wordt deze ter plaatse van de aansluiting

kan dat laatste gegeven weer leiden tot het

kan bereiken, dan moet dit worden doorgege-

tussen wanden en vloeren niet consequent

al dan niet bewust achterwege blijven van bij

ven. De aanvalsplannen van de brandweer

doorgevoerd, met funeste gevolgen voor de

compartimentering noodzakelijke afdichtin-

worden dan aangepast.

brandwerendheid van een op zichzelf brand-

gen en afwerking.

veilige voorziening en de veiligheid van de bewoners/gebruikers. Dit aspect speelt vooral

Leerpunten

in de zorgsector een grote rol daar voor het

Er is dan ook een aantal heldere leerpunten

in veiligheid brengen van niet mobiele, bed-

te formuleren. Zo loont het de moeite een

gebonden bewoners wordt uitgegaan van een

demonstratiekamer te maken en die ter goed-

horizontale ontruiming. Deze mensen worden

keuring met de brandweer te bespreken.

dus niet direct geëvacueerd uit de brandende

Bouwers moeten zich richten op het aanpas-

zorgvoorziening.

sen van standaarddetails. Schachten, spouwen en kanaal- en leidingdoorvoeren moeten

Tijdsdruk

altijd worden “dichtgezet”. De adressering

Een van de belangrijkste factoren waardoor

van de brandmeldingsinstallatie moet goed

dergelijke onveilige situaties ontstaan, is de

worden overwogen. En de bedrijfshulpverle-

tijdsdruk waaronder projecten gerealiseerd

ning moet niet alleen ingericht zijn voordat

C OMPARTIMENTERING

moeten worden. Haast leidt tot een minder

een gebouw in gebruik genomen wordt, maar

DE

nauwkeurige uitvoering van met name nood-

moet ook in het gebouw zelf geoefend heb-

( RODE

zakelijke aanpassingen. Daarnaast ontbreekt

ben.

TEN KUNNEN WEERSTAAN .

het soms aan deskundigheid bij (onder)aan-

Bovendien moet het aanvals- of bereikbaar-

BINNEN EEN COMPARTIMENT

nemers en ontwerpers en aan bekendheid

heidsplan van de brandweer afgestemd zijn

PARTIMENT, ORANJE VIERKANT ) TENMINSTE

met de veiligheidsvoorzieningen en de ach-

op de actuele situatie (gebouw en gebruik).

20

WANDEN TUSSEN DE COMPARTIMENTEN LIJN ) MOETEN EEN BRAND

DE

60

APPARTEMENTEN

( SUBBRANDCOM -

MINUTEN , MAAR BIJ VOORKEUR

Brandveiligheid in unitbouw Informatiebijeenkomst voor zorginstellingen 7 maart Carltonhotel Oasis 13:30 uur Curieweg 1, 3208 KJ Spijkenisse Aanmelding via www.bouwcollege.nl, aan deelname zijn geen kosten verbonden.

Workshop voor deelnemers ouderenzorg 22 maart Bouwdag Verpleging en Verzorging 13:30-17:00 Congrescentrum Spant!, Bussum Workshop voor deelnemers Bouwdag, aanmelden via www.bouwcollege.nl

MINU -

30.


Brand moet je voelen Realistische trainingen bereiden bedrijfshulpverleners niet alleen voor op brand, maar blijken hen ook te motiveren. Hun motivatie

heid van de bij bedrijfshulpverlening betrokken medewerkers; die zijn van doorslaggevend belang voor de gevolgen van

is een belangrijke succesfactor, zegt een ervaren trainer.

een brand.

Een binnenbrand kan binnen enkele minuten

schipholbrand. Veel instellingen kiezen

Realistische cursussen en regelmatige trai-

al volstrekt uit de hand lopen. En dus is het

ondanks het risico voor een verlate melding,

ning moeten bedrijfshulpverleners daarbij

heel onverstandig tussen de eerste waarne-

omdat bewoners of gebruikers regelmatig

ondersteunen. Refererend aan zijn praktijk

ming en de melding een vertraging (“verlate

onnodige meldingen veroorzaken, die snel

als trainer beklemtoont Achterkamp het

doormelding”) in te bouwen. Dat stelt direc-

ontdekt en gecorrigeerd kunnen worden.

belang van realisme. ‘Brand moet je voe-

teur Jan Achterkamp van Achterkamp

len,’ zegt hij, ‘maar dat is maar voor weinig

Bedrijfsopleidingen. Zo’n verlate melding is

Inzetoefeningen

BHV’ers weggelegd. Veelal wordt op zijn

een van de factoren geweest die heeft

Achterkamp wijst verder op een noodzake-

hoogst volstaan met enkele trainingen per

geleid tot het grote aantal doden bij de

lijke praktijkkennis, alertheid en geoefend-

jaar op het trainingscentrum, terwijl juist inzetoefeningen op de werkplek, zoals bijvoorbeeld ontruimingsoefeningen, meer

B ENNIE

IN NOOD

inzicht opleveren in de specifieke risico’s van het eigen bedrijf.’ BHV’ers willen die oefening ook graag, is

© ACHTERKAMP B EDRIJFSOPLEIDINGEN

zijn ervaring, liefst twee tot vier keer per jaar. Dat draagt bij aan hun motivatie om in deze taak te investeren. Leidinggevenden realiseren zich dat – hoort hij regelmatig van BHV’ers – veel te weinig. Die ‘hebben er geen “gevoel” bij’, zegt Achterkamp. ‘Meestal adviseer ik opdrachtgevers dan ook om eens aan een BHV-cursusdag mee te doen, dan krijgen ze een beter beeld.’

Complicaties brandbestrijding bij AZC’s In het verleden hebben grote branden gewoed in centra voor

Zoals veel asielzoekerscentra was ook dat

asielzoekers in Zutphen, Haarlemmermeer, Rheden, Franeker en

in Rheden in unitbouw uitgevoerd. De brand ontstond in juni 2005 in een keuken-

Grootegast. Jan Kuyvenhoven en Joost Ebus van Hulpverlening

blok op de eerste verdieping. Via gaten in

Gelderland Midden illustreren aan de hand van het dramatische

de compartimenteringswanden is hij doorgeslagen naar de spouw en het dak en

verloop van de brand in Rheden op unieke wijze de risico’s die

heeft zich in zeer korte tijd verspreid naar

bij een ontbreken van een zorgvuldig uitgevoerde brandcompar-

de woningen links en rechts van de woning structie was vanwege de sier, en mogelijk

▼

waar de brand was uitgebroken. De dakcon-

timentering kunnen onstaan.

▼


ook vanwege de klimaataspecten, voorzien

hebben deze risicvol gebleken constructies

Na de brand in Schiphol-Oost is in deze

van een een zogenaamd tropendak. Deze

niet de noodzakelijke aandacht gekregen.

situatie verandering gekomen.

houten kapconstructie was zonder inpandige compartimenten over het gehele gebouw geplaatst. Onder deze kap hoopten de hete verbrandingsgassen zich op, zodat een zeer snelle uitbreiding van de brand plaats kon vinden. In eerste instantie probeerde de brandweer een binnenaanval te doen via de gang, maar na het horen van instortende geluiden moest de aanvalsploeg zich terugtrekken. Met gevaar voor eigen leven hebben brandweermensen vanuit een hoogwerker gaten in de tweede dakconstructie weten te

© H ULPVERLENING G ELDERLAND M IDDEN , 2005

zagen. Langs deze riskante weg is de brand met groot materieel bestreden. Daarmee kon nog een deel van de resterende bezittingen van de asielzoekers worden gered. De brand in Rheden had qua verloop grote overeenkomsten met branden in de andere centra. Ondanks de gewonden, het menselijk leed en de grote risico’s voor de brandweer die deze branden teweeg brachten,

Gebruiksvergunning en Gebruiksbesluit De Woningwet schrijft voor dat gemeenten voorschriften over brandveilig gebruik van bouwwerken moeten opnemen in de gemeentelijke bouwverordening. Deze voorschriften verschillen per gemeente.

het Gebruiksbesluit, dat naar verwachting

COLOFON

medio 2007 in werking treedt, worden de brandveiligheidseisen voor iedereen in elke gemeente dus gelijk. Daarnaast wil

In Perspectief nummer 17 februari 2007

het ministerie van VROM met deze uniformering het aantal gebruiksvergunningplichtige bouwwerken met maar liefst 80%

In Perspectief is een uitgave van: College bouw zorginstellingen Postbus 3056, 3502 GB Utrecht

verminderen, opdat de gemeenten meer

Bezoekadres: Churchilllaan 11, 3527 GV Utrecht

aandacht kunnen besteden aan de hand-

E: [email protected]

having.

W: www.bouwcollege.nl

Indien in gebouwen (groepen) kwetsbare

T: 030-2983100 F: 030-2983299

Het Gebruiksbesluit brandveilige bouwwer-

mensen worden gehuisvest, blijft het ove-

ken, kortweg het Gebruiksbesluit

rigens verplicht een gebruiksvergunning

genoemd, trekt op landelijk niveau de

aan te vragen. De meeste zorgvoorzienin-

voorschriften voor het brandveilig gebruik

gen zullen dus gewoon onder de gebruiks-

van bouwwerken gelijk (uniformering). In

vergunning blijven vallen.

Adreswijzigingen: [email protected]

Redactie: André Bode, Tjark Reininga Tekstbijdragen: Joost Ebus, Jan Kuyvenhoven, Jan Achterkamp Vormgeving en druk: Twin Design bv, Culemborg

ISSN: 1570 4254 © College bouw zorginstellingen, 2007

De impact van een brand

Recommend Documents