Overzicht De interne markt

Overzicht 2010

De interne markt

OVERZICHT 2010

De interne markt

2

Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Vooruitgangstraat 50 1210 Brussel Ondernemingsnr.: 0314.595.348 http://economie.fgov.be tel. 02 277 51 11 Vanuit het buitenland: tel. + 32 2 277 51 11 Verantwoordelijke uitgever:

Regis Massant Voorzitter a.i. van het Directiecomité Vooruitgangstraat 50 1210 Brussel

Wettelijk depot: D/2011/2295/28 S4-11-0018/1111-11

"De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België."

Inhoudstafel Voorwoord................................................................................................................................................................................................................................. 7 Afkortingen.............................................................................................................................................................................................................................. 9 1.

De interne markt: kernpunt op de Europese agenda in 2010..........................................................12 1.1. De EU-aanbeveling voor een betere werking van de interne markt.....................13 1.2. Monti-rapport: identificatie van “ontbrekende schakels”....................................................13 1.3. Concreet actieplan: de Single Market Act..................................................................................................15

2.

De FOD Economie: Belgische drijfkracht voor de interne markt...............................................16 2.1. Goederen- en dienstenmarkt: kernopdracht van de FOD Economie...................16 2.2. Formele coördinatiemechanismen in deFOD Economie.......................................................17 2.2.1. De Interministeriële Economische Commissie...........................................................17 2.2.2. De Enover-groep....................................................................................................................................................18 2.3. Besluitvormingsproces “interne markt” voor de FOD Economie. ............................19 2.4. De FOD Economie: actieve speler bij de omzetting van Europese richtlijnen ..............................................................................................................................................................................................20 2.5. De FOD Economie: partner voor administratieve samenwerking............................21 2.6. De interne markt: centraal element in de actie van de FOD Economie............22 2.6.1. De aanbeveling “interne markt”.......................................................................................................22 2.6.2. De Single Market Act........................................................................................................................................27

3.

De FOD Economie en het Belgische voorzitterschap van de EU.................................................28 3.1. Federale officiële statistische instelling .....................................................................................................28 3.2. In het hart van de internationale energiecontext.............................................................................29 3.3. De Europese digitale agenda.......................................................................................................................................32 3.4. De kmo’s .................................................................................................................................................................................................33 3.5. Consumentenrechten............................................................................................................................................................35 3.6. Concurrentie en de “Competition Day”. ........................................................................................................35

3

3.7. Intellectuele eigendom. .......................................................................................................................................................36 3.8. Concurrentievermogen........................................................................................................................................................39 3.9. Het handelsbeleid.......................................................................................................................................................................42 3.10. Het marktoezicht ........................................................................................................................................................................44 3.11. De innovatie. ........................................................................................................................................................................................45 4.

De strategische doelstelling van de FOD Economie, pijlers van het “interne markt”-beleid......................................................................................................................................................................47 4.1. Strategische prioriteit productie van officiële statistieken . ..............................................47 4.1.1. Inleiding..............................................................................................................................................................................47 4.1.2. Activiteiten in 2010...............................................................................................................................................49 4.1.3. Vooruitzichten voor 2011.............................................................................................................................54

4

4.2. Strategische prioriteit goederen- en dienstenmarkt ................................................................54 4.2.1. De Dienstenrichtlijn. ..........................................................................................................................................54 4.2.2. Sector- en marktmonitoring..................................................................................................................58 4.3. Strategische prioriteit energie...................................................................................................................................59 4.3.1. Toezicht op de veiligheid van de bevoorrading van het land en marktanalyse.....................................................................................................................................................59 4.3.2. Innovatie stimuleren en de veiligheidsstructuur omkaderen...................66 4.3.3. Bevordering van de duurzame energie...................................................................................67 4.4. Strategische prioriteit informatiemaatschappij. ...............................................................................72 4.4.1. Een regelgevend kader uitwerken.................................................................................................72 4.4.2. Innovatie en de ontwikkeling van nieuwe informatietechnologieën stimuleren..........................................................................................................................75 4.5. Strategische prioriteit kmo............................................................................................................................................77 4.5.1. Bevordering van de ondernemingszin en versterking van het ondernemerschap........................................................................................................................77 4.5.2. Reglementair kader aanpassen aan de specifieke eigenschappen van kmo’s en zelfstandigen.....................................................................85


4.6. Strategische prioriteit consumenten................................................................................................................88 4.6.1. De werking van de markt vanuit het consumentenoogpunt observeren......................................................................................................................................................................88 4.6.2. Zorgen voor een gecoördineerde informatie over de rechten en plichten van consumenten, bedrijven en kmo’s ...............................................89 4.6.3. Deelnemen aan de uitwerking van een aangepaste en gecontroleerde wetgeving . ......................................................................................................................89 4.6.4. Beter reglementeren en administratieve vereenvoudiging .......................91 4.7. Strategische prioriteit mededinging..................................................................................................................92 4.7.1. Inleiding: kerntaken en strategische doelstellingen ...........................................92 4.7.2. Geplande en gerealiseerde acties..................................................................................................92 4.7.3. Enkele gegevens over de verdere werking .......................................................................93 4.8. Strategische prioriteit reglementering ........................................................................................................94 4.8.1. Reglementering.......................................................................................................................................................94 4.8.2. Prijsstabiliteit waarborgen dankzij een strikte toepassing van de reglementering............................................................................................................................... 100 4.8.3. Een normatief kader dat de innovatie stimuleert................................................. 104 4.9. Strategische prioriteit markttoezicht........................................................................................................... 110 4.9.1. Ontwikkeling van de elektronische handel in de interne markt....... 110 4.9.2. Een efficiënte strijd tegen alle praktijken van economische fraude................................................................................................................................................................................. 113 4.9.3. De financiële diensten en de geliberaliseerde sectoren............................. 116 4.9.4. Alternatieve geschillenbeslechting.......................................................................................... 121 4.9.5. Metrologie .................................................................................................................................................................. 124 4.9.6. Veiligheid van producten en diensten.................................................................................... 127 4.9.7. Springstoffen, pyrotechnische artikelen en ammoniumnitraat........ 129 4.9.8. Internationale samenwerking inzake handhaving van de regelgeving........................................................................................................................................................ 130

5

4.10. Strategische prioriteit innovatie.......................................................................................................................... 132 4.10.1. Momenteel geboekte resultaten.................................................................................................. 134 4.10.2. Nieuwe uitdagingen bij de heroriëntering van het innovatieprogramma.................................................................................................................................... 136 4.10.3. Aanpak van de nieuwe projecten................................................................................................. 138 4.10.4. Luchtvaart. .................................................................................................................................................................. 138 4.11. Strategische prioriteit extern concurrentievermogen.......................................................... 140 4.11.1. Handelsbeschermingsinstrumenten..................................................................................... 141 4.11.2. Oorsprong.................................................................................................................................................................... 142 4.11.3. Economische douaneregelingen.................................................................................................. 143 4.11.4. Internationale tentoonstellingen.................................................................................................. 144

6

5.

Andere horizontale activiteiten van de FOD: informatie en communicatie............... 147 5.1. Het Contact Center . ............................................................................................................................................................. 147 5.2. Drukwerk............................................................................................................................................................................................ 150 5.3. Website................................................................................................................................................................................................... 151

© morganimation - Fotolia.com


Voorwoord De leidraad in de huidige strategie van de FOD Economie is de sterke en zwakke punten van de deelnemers aan de goederen- en dienstenmarkt voortdurend in kaart brengen. De doelstelling is om de werking van die markten te stimuleren en ze beter te omkaderen. De eengemaakte Europese markt heeft in 2010 een nieuwe en voor haar toekomstige ontwikkeling belangrijke wending genomen. De globalisatie, het streven naar een hoger concurrentievermogen van de bedrijven en naar welvaart voor alle burgers zijn allemaal factoren die onze markt ertoe dwingen zich aan te passen en te innoveren. Daartoe moeten belemmeringen voor het grensoverschrijdende handelsverkeer opgeheven worden en “missing links” in de werking van de interne markt aangepakt worden. Dit is een belangrijke doelstelling van de Europese Unie. De FOD Economie is op Belgisch niveau een drijvende kracht achter deze vernieuwde Europese uitdaging van economische integratie. Als nationale coördinator voor de werking van de interne markt sinds 2010 wil de FOD zijn rol volledig vervullen, zoals hij dat steeds heeft gedaan sinds de oprichting van de interne markt bijna 20 jaar geleden. Dankzij zijn interne organisatie, zijn strategische prioriteiten en zijn overleg- en coördinatieorganen kan hij zijn taak realiseren in harmonie met de verwachtingen van de marktspelers, maar ook volgens de bevoegdheidsverdeling in België.

7

2010 werd gekenmerkt door een federale regering van lopende zaken en moeilijke institutionele onderhandelingen. Al veroorzaakte dat wat onzekerheid, onder meer bij de medewerkers van de FOD Economie, zij bleven zich ten volle inzetten ten dienste van verbruikers, zelfstandigen, kmo’s en ondernemingen. Hiervan getuigt het engagement van de FOD Economie tijdens het zeer succesvolle Belgische voorzitterschap van de Europese Raad. De FOD Economie is zich bewust van de huidige uitdagingen en aanstaande deadlines, en spant zich onafgebroken in voor de groei en bloei van de interne markt, zonder daarbij de plaats van de Belgische spelers uit het oog te verliezen. Hij kijkt dus met realisme en omzichtigheid naar de toekomst, maar streeft duidelijke en ambitieuze doelstellingen na, in antwoord op de Europese agenda. Dit jaaroverzicht 2010 heeft als hoofdthema de interne markt, zoals in 2009. Ik hoop dat u er nuttige informatie in terugvindt en een beter inzicht krijgt in onze werkzaamheden.

8

R. MASSANT voorzitter a.i. van het Directiecomité


Afkortingen ACTA ADCB ADKV ADR ADSEI AURC bbp BDN BELAC Benelux BIPT BISC bnp BS BTN btw CBFA CBN CEFIC CRB CREG DGE DIE EC ECC ECN ECRN EDA ENISA ENOVER ESS-Comité

Anti-Counterfeiting Trade Agreement (handelsakkoord tegen namaak) Algemene Directie Controle en Bemiddeling (FOD Economie) Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid (FOD Economie) Alternatieve geschillenbeslechting Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (FOD Economie) Audit Regulatory Committee bruto binnenlands product Beheerder van de distributienetten Belgisch accreditatiesysteem België, Nederland en Luxemburg Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie Belgian Internet Service Center bruto nationaal product Belgisch Staatsblad Beheerder van het transmissienetwerk belasting op de toegevoegde waarde Commissie voor het Bank, Financie- en Assurantiewezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Europese Federatie van de Chemische Nijverheid Centrale Raad voor het Bedrijfsleven Commissie voor de Regelgeving van Elektriciteit en Gas Directie-generaal Europese Zaken en Coördinatie (FOD Buitenlandse Zaken) Dienst voor de Intellectuele Eigendom Europese Commissie Europees Centrum voor de Consument Europese netwerk van mededingingsautoriteiten European Regions Network European Defense Agency European Network and Information Security Agency Energie Overleg staat-gewesten Comité voor het Europees Statistisch Systeem

9

ESW EU FAGG

10

European SME Week Europese Unie Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten FAPETRO Fonds voor de analyse van aardolieproducten FAVV Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen FIC Food Information to Consumers FOD Economie Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie HVJ Hof van Justitie van de Europese Unie IAS International Accounting System ICCF Interdepartementale Commissie voor de Coördinatie van de Fraudebestrijding ICN Internationale netwerk van mededingingautoriteiten ICPEN International Consumer Protection and Enforcement Netwerk ICT Informatie- en communicatiechnologie IEC Interministeriële Economische Commissie IFRS International Financial Reporting Standards IMAC Internal Market Advisory Committee IMI Internal Market Information System INR Instituut voor de nationale rekeningen KB Koninklijk besluit KBO Kruispuntbank van Ondernemingen kmo kleine en middelgrote ondernemingen MW Megawatt MOU memory of understanding NBN Bureau voor Normalisatie NRC Nationale Raad voor de Coöperatie OESO Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling OFO Opleidingsinstituut van de Federale Overheid OIVO Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties OTC Offshore Technology Conference PLT Patent Law Treaty (verdrag over octrooirecht) POD Programmatorische Federale Overheidsdienst RAPEX Rapid Alert


REACH RIZIV SBA SCK SEA SEPA SET plan SOLVIT UCM ULg Unizo UPOV VBO WCK WCMS WIPO WTO

Registratie, Evaluatie, en Autorisatie van Chemische stoffen Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering Small Business Act Studiecentrum voor Kernenergie Strategic Environmental Assessment Single Euro Payments Area European strategic energy technology plan Effectieve oplossingen van problemen in Europa Union des Classes moyennes Université de Liège Unie van Zelfstandige Ondernemingen Union for the Protection of New Varieties of Plants Verbond van Belgische Ondernemingen Wet op het Consumentenkrediet Web Content Managementsysteem World Intellectual Property Organization (Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom) World Trade Organization (Wereldhandelsorganisatie)

11

© vaso - Fotolia.com

12

1. De interne markt: kernpunt op de Europese agenda in 2010 De interne markt die in 1993 werd opgericht naar aanleiding van de ondertekening van de Europese Akte in 1986, is een essentiële en onvermijdelijke pijler voor de opbouw van Europa. Niet alleen als model voor de integratie van de economische activiteiten, maar ook als sleutelinstrument voor de politieke integratie van de Europese Unie blijft de interne markt in 2010 in voortdurende ontwikkeling. Enerzijds vergen begonnen en nog niet voltooide werkzaamheden een consolidering van het acquis1 om de interne markt beter te laten werken. Anderzijds vereist de noodzakelijke uitbreiding van de sociaaleconomische integratie naar nieuwe situaties en domeinen de identificatie van “ontbrekende schakels”. De ontwikkeling en verdieping van de interne markt vereist tot slot een concreet actieplan. In deze context werd de interne markt in juni 2010 door de staatshoofden bekrachtigd als belangrijkste instrument van de EU2020-strategie.

1 Het acquis wordt hier gebruikt als synoniem voor: de totale verzameling wetten van de Europese Unie.


1.1. De EU-aanbeveling voor een betere werking van de interne markt De in 2007 gestarte herevaluatie van de interne markt liet toe bepaalde tekortkomingen en een aan nieuwe situaties aan te passen onbenut potentieel te identificeren (nieuwe situaties zijn o.a. 27 lidstaten, mondialisering, technische vooruitgang, milieuvraagstukken, sociale thema’s, …). Dit heronderzoek was voor de Europese Commissie de gelegenheid om op 29 juni 2009 een aanbeveling goed te keuren over maatregelen om de werking van de interne markt te verbeteren2. Deze 10 maatregelen worden aangevuld met een overzicht van goede praktijken, in de belangrijkste lidstaten geïdentificeerd, waarop elke lidstaat zich kan baseren afhankelijk van zijn eigen specifieke kenmerken en institutionele gebruiken. De 10 voorgestelde maatregelen zijn concreet en bedoeld om de toepassing van de communautaire regels te waarborgen. De eerste vier gaan over de aanloop naar de toepassing van de regels van de interne markt. De volgende vier maatregelen hebben betrekking op de toepassing ervan en de laatste twee verwijzen naar de goede praktijken en de follow-up. De Europese Commissie heeft de nationale overheden opgeroepen de follow-up van de uitwerking van de aanbevolen maatregelen te coördineren. De Belgische overheden hebben als gedragslijn aangenomen een beroep te doen op de bestaande coördinatieinstellingen en de huidige mechanismen toe te passen. Op die manier vermijden zij de opzetting van nieuwe administratieve structuren (zie punt 2.6.).

1.2. Monti-rapport: identificatie van “ontbrekende schakels” De heer M. Monti, eminent gewezen lid van de Europese Commissie, werd door de voorzitter van de Europese Commissie belast met de evaluatie van de huidige werking van de interne markt. Op 9 mei 2010 diende hij zijn rapport in over de heropleving van de interne markt, met als titel “Een nieuwe strategie voor de eengemaakte markt ten dienste van de Europese economie en samenleving”. Monti wil de interne markt nieuw leven inblazen en het vertrouwen in de troeven van een steeds grotere economische integratie op Europees niveau herstellen. Hij plaatste daarom de interne markt in een uitgebreide politieke en sociaaleconomische context die overeenstemt met de actuele situatie. Hij heeft zich bovendien gebaseerd op raadplegingen van een groot aantal spelers die betrokken zijn bij de werking ervan. In zijn 2 Publicatieblad van de Europese Unie L 176/17 (07.07.2009).

13

rapport benadrukt hij: “de totstandbrenging van een verdiepte en efficiënte eengemaakte markt is een cruciale bepalende factor voor de algemene macro-economische prestaties van de Unie” en “de eengemaakte markt is minder populair dan ooit, en toch is er meer behoefte aan dan ooit.” Vanwege een te grote fragmentatie van de interne markt, die leidt tot werkingsstoornissen en blokkeringstoestanden, stelde hij een strategie voor langs 3 hoofdlijnen: a. Een sterkere en meer concurrerende eengemaakte markt tot stand brengen door de “ontbrekende schakels” of “knelpunten” te identificeren die de ontwikkeling ervan belemmeren. De geformuleerde prioritaire acties hebben meer bepaald betrekking op normalisatie, het Europese octrooi, vervoer, geografische mobiliteit, maar ook op nieuwe, nog niet geïntegreerde sectoren zoals de digitale economie, energie en sommige dienstensectoren die nog niet gedekt worden door de dienstenrichtlijn, …

14

b. Werken aan een consensus rond de eengemaakte markt door de economische regelgeving te verzoenen met de sociale dimensie, zodat er “een sociale markteconomie met een groot concurrentievermogen” tot stand wordt gebracht. De prioritaire acties hebben met name betrekking op detachering van werknemers, bevordering van diensten van algemeen belang, garanties van universele dienstverlening, regionale steun aan de armste landen, fiscale coördinatie om de welvaartsstaat te financieren, … c. Een sterke eengemaakte markt effectief implementeren door de communautaire regelgeving en overeenstemmende sancties snel en correct toe te passen, procedures voor de omzetting van richtlijnen te verbeteren, het Europees Parlement en de nationale parlementen dichter bij elkaar te brengen, de trialoog “Commissie– Raad–Parlement” te versterken en te zorgen voor meer samenhang tussen de directoraten-generaal in de Europese Commissie. Het Monti-rapport heeft de interne markt dus duidelijk opnieuw centraal gesteld in de Europese actualiteit en die van de lidstaten door ze opnieuw een reden van bestaan te geven en een nieuwe doelstelling inzake groei en werkgelegenheid toe te wijzen. De 72 door hem verdedigde maatregelen moeten de “ontbrekende schakels” aanpakken, die zonder een nieuwe integratiefase de “nieuwe grenzen” van de interne markt zouden worden. Deze maatregelen hebben de concrete initiatieven voor de toekomst zeker geïnspireerd.


1.3. Concreet actieplan: de Single Market Act Door op 27.10.2010 de akte voor de eengemaakte markt (Single Market Act) voor te stellen zette Europees commissaris M. Barnier de pistes, geïdentificeerd in het Montirapport en de communautaire debatten, om in concrete aanbevelingen en voorstellen. De Single Market Act met als titel “Naar een Single Market Act, voor een sociale markteconomie met een groot concurrentievermogen, 50 voorstellen om beter samen te werken, te ondernemen en zaken te doen” vormt twee jaar vóór de 20e verjaardag van de interne markt de nieuwe fase van consolidering en verdieping van deze markt. In zijn streven naar een interne markt die banen schept en tegelijk beantwoordt aan de vraag naar sociale bescherming en het inzetten op duurzame ontwikkeling heeft commissaris M. Barnier via een openbare raadpleging op Europees niveau bewust gekozen voor een ruime afstemming van haar spelers op de doelstellingen en middelen van dit nieuwe project. Volgens de logica van de Monti-voorstellen spitst de Single Market Act, die het voorwerp uitmaakte van een openbare raadpleging, zich toe op 3 delen: a. Hoe kan opnieuw een krachtige, duurzame en rechtvaardige groei worden bereikt?

De geformuleerde economische aanbevelingen hebben meer bepaald betrekking op het Europese octrooi, elektronische handel, namaak, auteursrechten, normalisatie, overheidsopdrachten, de externe dimensie.

b. Hoe kunnen de Europeanen weer centraal gesteld worden in de interne markt?

De geformuleerde economische aanbevelingen hebben meer bepaald betrekking op beroepsbekwaamheden, hypothecair krediet, de universele bankdienst, alternatieve geschillenregeling.

c. Hoe kan een betere governance en meer dialoog bewerkstelligd worden in de interne markt?

De geformuleerde economische aanbevelingen hebben meer bepaald betrekking op de correcte omzetting van richtlijnen, informatie over de interne markt, de onderlinge evaluatie van de beleidslijnen.

De Single Market Act kondigt dus een ambitieus Europees oplevingsprogramma aan, bedoeld om het noodzakelijke vertrouwen van alle spelers in de interne markt te herstellen. De goedkeuring ervan, verwacht voor 2011, moet een zeer belangrijke nieuwe fase inluiden en nieuwe groei- en werkgelegenheidskansen bieden.

15

© MONARX3D - Fotolia.com

16

2. De FOD Economie: Belgische drijfkracht voor de interne markt 2.1. Goederen- en dienstenmarkt: kernopdracht van de FOD Economie In een steeds evoluerende Belgische, Europese en internationale context bestaat de opdracht van de FOD Economie erin het Belgische concurrentievermogen te stimuleren en te zorgen voor een competitieve, evenwichtige en duurzame werking van de goederen- en dienstenmarkt. De marktwerking staat dus centraal in de dagelijkse werking van dit departement. De strategie van de FOD Economie legt de klemtoon op het concurrentievermogen van de ondernemingen, op de specifieke kenmerken van kmo’s en op de naleving van de consumentenrechten. Deze strategie berust vooral op een grondige kennis van de Belgische goederen- en dienstenmarkt door methodologische analyseinstrumenten aan te wenden zoals de monitoring van markten en sectoren of het Prijzenobservatorium. De FOD steunt hiervoor op betrouwbare, relevante en bijgewerkte sociaaleconomische statistieken. Op basis van zijn kennis van de markt ziet de FOD Economie toe op de efficiënte omkadering ervan. Hij zorgt voor een gezonde mededinging tussen alle economische actoren en werkt een evenwichtig regelgevend kader uit dat is afgestemd op het economische ontwikkelingsbeleid dat door Europa,


de federale en de regionale overheden wordt gevoerd. Tot slot is zijn strategie gericht op een stimulering van de goederen- en dienstenmarkt door innovatie te bevorderen en de opportuniteiten en belemmeringen van de externe dimensie van de markt te identificeren. De FOD Economie wil de goederen- en dienstenmarkt grondig kennen om ze beter te omkaderen en te stimuleren. Daarvoor baseert de FOD zich op een brede waaier van bevoegdheden, op de ervaring en expertise van al zijn ambtenaren en op een transversale benadering van zijn actie. Met deze doelstelling sluit hij volledig aan op de nieuwe EU2020-strategie, opvolger van de Lissabonstrategie die tot nu toe de strategie van de FOD Economie heeft geïnspireerd. De goederen- en dienstenmarkt heeft een lokale, nationale, Europese en internationale dimensie. De FOD Economie steunt zich dus op coördinatie en overleg met de gewesten om het vrije verkeer van goederen en diensten in de interne markt efficiënt en harmonieus te beheren. Bovendien vertoont de interne markt een externe dimensie door de globalisering. Doordat de FOD Economie belangrijke bevoegdheden uitoefent over het handelsbeleid, draagt hij ook, als ondersteuning van de federale regering, actief bij tot de verdediging van de strategische en sectorale belangen van de Belgische markt en economie.

2.2. Formele coördinatiemechanismen in de FOD Economie De FOD Economie beschikt over twee formele coördinatiemechanismen om de standpunten van de federale en gewestelijke overheden in nationale en internationale dossiers op elkaar af te stemmen. In de twee coördinatiemechanismen speelt de FOD Economie de rol van baanbreker, voorzitter en administratieve ondersteuner. Deze formele coördinatiemechanismen zijn de Interministeriële Economische Commissie en de Enover-groep. 2.2.1. De Interministeriële Economische Commissie De Interministeriële Economische Commissie (IEC) is een flexibel en doeltreffend coördinatie-instrument door de FOD Economie opgericht, met het oog op coherentie tussen de federale en gefederaliseerde overheden betrokken bij de internationale economische materies., Haar taak wordt steeds belangrijker als onafhankelijke administratieve en technische coördinator voor materies waarvoor in het huidige België een alsmaar meer versnipperde economische beslissing noodzakelijk is, en waarbij rekening moet worden gehouden met de internationale context (Benelux, Europese Unie, WTO, OESO, enz. …).

17

Tegen de achtergrond van de toenemende complexiteit en verwevenheid van de internationale betrekkingen brengt de IEC per beleidsdomein de ambtenaren-experts samen, wat bijdraagt tot een grotere coherentie van de Belgische standpuntbepaling. De IEC is ondertussen uitgegroeid tot een netwerk van meer dan tweeduizend federale en gewestelijke en gemeenschapsambtenaren. Er wordt gewerkt in subcommissies waarvan de samenstelling afhangt van de inhoud van de behandelde dossiers. In 2010 kwam de IEC 69 keer samen. Er werden bovendien ook 4 dossiers via de schriftelijke procedures behandeld. De specifieke subcommissie gewijd aan de interne markt vergaderde 31 keer in 2010, onder voorzitterschap van de FOD Economie. De voornaamste dossiers in het kader van de interne markt waren: • implementatie van de dienstenrichtlijn (problematiek omzetting en wederzijdse evaluatie); • Belgisch voorzitterschap: voorstel bouwproducten; • voorbereiding van de EU-raden concurrentievermogen;

18

• tenuitvoerlegging van de aanbeveling van de Europese Commissie over maatregelen ter verbetering van de werking van de interne markt; • retail market monitoring; • problematiek drankuitvoer naar Brazilië;

© Pavel Losevsky - Fotolia.com

• markttoezicht. Het in 2007 gelanceerde digitale IEC-platform met relevante informatie over dit coördinatieorgaan (programma, aankondigingen, dossiers per datum en per thema, met inbegrip van de agenda’s, notulen en alle relevante documenten) kent een voortdurend succes en heeft ertoe bijgedragen dat de IEC in feite “papierloos” functioneert. Alle betrokken ambtenaren kunnen toegang krijgen tot dit portaal en raadplegen het regelmatig. 2.2.2. De Enover-groep Met de institutionele hervorming van 1980, vervolledigd met die van 1988, werden de bevoegdheden over energie verdeeld tussen de federale staat en de gewesten


(Vlaanderen, Wallonië en Brussel Hoofdstad). Zo zijn nieuwe energiebronnen (dus hernieuwbare energie) en rationeel energieverbruik (dus energie-efficiëntie) geregionaliseerde bevoegdheden. Zowel de coördinatie van beleidslijnen van de verschillende gewesten als het op elkaar afstemmen van het gewestelijke met het federale beleid vergen gestructureerd overleg op federaal niveau. Gelet op het essentiële belang van de energie-uitdagingen moet België, als lidstaat van de Europese Unie en andere internationale instanties, op basis van overleg ook eenstemmig kunnen optreden met gemeenschappelijke standpunten over geregionaliseerde of gemengde aangelegenheden. In de praktijk gebeurt dit overleg in de “Interministeriële Conferentie Economie en Energie” die in 1991 via een samenwerkingsakkoord een permanente werkgroep instelde: “ENOVER”3. De werkgroep verenigt afgevaardigden van de gewestelijke en federale overheden evenals vertegenwoordigers van de voor energie bevoegde ministers. Hij houdt regelmatig een plenaire vergadering (een tiental per jaar) en steunt op een reeks subwerkgroepen waaraan deskundigen deelnemen. In 2010 vloeiden de grote dossiers waarvoor overleg moest worden gepleegd voornamelijk voort uit het Energie-Klimaatpakket van de Europese Commissie, en in het bijzonder uit de richtlijn over hernieuwbare energie (voltooiing van het Actieplan 2020 en de omzetting van de richtlijn) De voorbereiding van het plan over energie-efficiëntie, verbonden aan de richtlijn energie-efficiëntie vergde ook veel inzet om de deadline van 30 juni 2011 te kunnen respecteren.

2.3. Besluitvormingsproces “interne markt” voor de FOD Economie Via de Raad van Ministers, het wetgevende orgaan van de Europese Unie, nemen de lidstaten deel aan het Europese besluitvormingsproces en verdedigen ze hun wettige belangen. De Raad Concurrentievermogen houdt zich bezig met de interne markt. Deze Raad ontstond uit de fusie in 2002 van de raden “Interne Markt”, “Industrie” en “Onderzoek”. Zijn doel is toe te zien op de implementatie van een horizontale en geïntegreerde benadering om de competitiviteit van de Europese Unie te versterken. In het bijzonder voor de “interne markt” onderzoekt de Raad Concurrentievermogen kwesties met betrekking tot belemmeringen voor het vrije verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen en de vrijheid van vestiging alsook vraagstukken aangaande overheidsopdrachten, vennootschapsrecht, mededingingsrecht en intellectuele eigendom. 3 ENOVER staat voor ENergie-OVERleg Staat-Gewesten (in het Frans: CONCERE, CONCertation Etat-Régions pour l’Energie)

19

Met het oog op de voorbereiding van de Raden van ministers nemen vertegenwoordigers van de federale staat, de gemeenschappen en de gewesten op gelijke voet deel aan de beleidscoördinatie die de Directie-generaal Europese Zaken (DGE) van de FOD Buitenlandse Zaken organiseert. De FOD Economie is er belast met de technische voorbereiding en indiening van de dossiers “interne markt” die in de Raad Concurrentievermogen worden verdedigd. Hiervoor nemen deskundigen van de FOD Economie deel aan de voorbereidende werkgroepen van de Raad van de Europese Unie, waaronder de groep “Concurrentievermogen en Groei”, de werkgroepen over intellectuele eigendom en over technische harmonisatie. Onze experts nemen ook deel aan tal van comités en groepen van de OESO en de WTO. Er werd eveneens een “High Level Group on Competitiveness and Growth” ingesteld om de werkzaamheden van de Raad Concurrentievermogen te sturen.

20

Tot slot vertegenwoordigt de FOD Economie België in de “Internal Market Advisory Committee” (IMAC), het bij de Europese Commissie opgerichte adviescomité voor de coördinatie op het vlak van de interne markt. Dit comité wordt door de Commissie geraadpleegd in verband met allerhande problemen over de werking van de interne markt.

2.4. De FOD Economie: actieve speler bij de omzetting van Europese richtlijnen Het “Internal Market Scoreboard” van de interne markt is het instrument van de Europese Commissie om de toestand van de lidstaten te volgen in het kader van de omzetting in nationaal recht van de voor de interne markt aangenomen regels. Het vergelijkt en rangschikt de individuele vooruitgang van elke lidstaat en beklemtoont hierbij de termijn, de kwaliteit en de concrete toepassing van de regels. Het scorebord verschijnt halfjaarlijks. In het scorebord van mei 20104 bedroeg de gemiddelde omzettingsachterstand op EU-niveau 0,9%. Dit cijfer lag weliswaar onder de 1%-norm die werd vastgelegd door de Europese staats- en regeringsleiders, maar betekende ook een stagnatie van de dalende trend in de eerdere scoreborden. België behaalde echter zijn beste prestatie ooit met 0,7% achterstand. Bovendien kon België richtlijnen met een omzettingsachterstand van meer dan 2 jaar vermijden, waarvoor overigens een nultolerantie werd vastgelegd. Maar België moet zich nog beter inspannen om de slechte situatie bij de inbreukdossiers aan te pakken.

4 Internal Market Scoreboard: Member States need to pursue efforts to make the internal market a reality. Edition nr. 21, 23.09.2010, European Commission.


De FOD Economie heeft er zich toe verbonden de Europese richtlijnen binnen de gestelde termijnen correct om te zetten. Onze FOD is immers de voornaamste Belgische coördinator voor de interne markt. In 2010 zette de FOD verschillende richtlijnen om, o.a. over de betalingsdiensten in de interne markt, de veiligheid van speelgoed, het in de handel brengen van pyrotechnische artikelen, meetinstrumenten, textielbenamingen en het nemen van monsters uit en het verrichten van kwantitatieve analyses bij textielvezels.

2.5. De FOD Economie: partner voor administratieve samenwerking Zodra de richtlijnen door de lidstaten zijn omgezet in nationaal recht, moeten deze lidstaten vaak informatie uitwisselen opdat de regels over de interne markt efficiënt en uniform worden toegepast. De communicatie tussen de verschillende lidstaten verloopt vaak stroef met name vanwege taalproblemen en een gebrek aan informatie over de verdeling van de bevoegdheden. Daarom stuurt de Europese Commissie in overleg met de lidstaten een origineel en modern digitaal instrument, het “Internal Market Information System” (IMI), dat ter beschikking wordt gesteld van de bevoegde autoriteiten van elke lidstaat om in de moedertaal te communiceren met collega’s van andere lidstaten over specifieke bepalingen van de richtlijnen. Het project werd met succes opgestart voor de richtlijn over de wederzijdse erkenning van beroepsbekwaamheden en de Dienstenrichtlijn. De FOD Economie werd aangewezen als nationale coördinator van het IMI en ziet dus toe op de goede werking van dit systeem op Belgisch niveau. In 2010 waren er in totaal 83 Belgische autoriteiten in het IMI geregistreerd voor de twee vermelde richtlijnen. Momenteel is het gebruik van dit systeem nog relatief beperkt. Over de Dienstenrichtlijn ontving België in 2010 slechts 2 informatieaanvragen en richtte ons land geen enkele aanvraag aan een andere lidstaat. Over de richtlijn over de wederzijdse erkenning van beroepsbekwaamheden kreeg België 55 aanvragen en deed ons land 37 aanvragen. De Europese Commissie heeft reeds aangekondigd dat ze dit systeem wil uitbreiden naar een dertigtal andere richtlijnen.

21

2.6. De interne markt: centraal element in de actie van de FOD Economie 2.6.1. De aanbeveling “interne markt” De rol van de IEC aangaande de interne markt werd gevalideerd op politiek niveau, vooral voor de uitvoering van de aanbeveling van de Commissie, die een betere werking van de interne markt beoogt. Deze politieke validatie gebeurde op 21 september 2009 tijdens het overleg in de Directie-generaal Europese Zaken en Coördinatie (DGE) van de FOD Buitenlandse Zaken voor de voorbereiding van de Raad Concurrentievermogen van 24 en 25 september 2009. Het DGE-overleg verenigt leden van de ministeriële kabinetten (eventueel vergezeld van ambtenaren) en formuleert een Belgisch standpunt voor de voorbereiding van de Raden (zie punt 2.3.). Aangezien de DGE dus een politieke coördinerende rol speelt, ontwikkelt de IEC een nauwe interactie met deze DGE.

22

Het is de bedoeling dat elke lidstaat in de drie jaar die volgen op de publicatie van deze aanbeveling een voortgangsrapport aan de Commissie overmaakt op basis van de goedgekeurde indicatoren en “benchmarks”. De Commissie zal deze informatie vervolgens gebruiken om een jaar nadien een effectenstudie te laten uitvoeren.

© asiln - Fotolia.com

Er werd een tussentijds rapport op Belgisch niveau opgesteld en onze FOD Economie stuurde het overleg en de coördinatie met de federale en gewestelijke departementen via de IEC, waarvoor hij de verantwoordelijkheid draagt. Dit Belgische voortgangsrapport dat opgesteld werd op basis van de indicatoren ontvangen van de IMAC-groep, maakt de balans op van de bestaande Belgische toestand. Het werd naar Europees commissaris voor de interne markt Barnier op 10 december 2010 gezonden. De FOD Economie werd aangewezen als sturende instantie voor een groot aantal maatregelen uit de aanbeveling. De maatregelen waarvoor andere departementen werden aangeduid als sturend orgaan worden hierna vermeld.


De 10 maatregelen: a) De coördinatie van de interne markt waarborgen en consolideren Op Belgisch niveau heeft de FOD Economie zich ertoe verbonden de implementatie en coördinatie van deze maatregel op zich te nemen. Op basis van zijn voornaamste opdracht, namelijk de markt stimuleren, kennen en omkaderen, alsook door zijn ruime bevoegdheden over het handelsbeleid speelt de FOD Economie een centrale administratieve rol. Bovendien heeft onze FOD door hem voorgezeten officiële overleg- en coördinatieorganen in het leven geroepen, waaronder de Interministeriële Economische Commissie (IEC), die belast is met de coördinatie van deze aanbeveling. b) Een actieve samenwerking bevorderen tussen de administratieve autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor de vraagstukken over de interne markt in verschillende lidstaten en met de Commissie door voldoende hulpmiddelen ter beschikking te stellen De FOD Economie heeft een aanzienlijke ervaring op het vlak van Europese single points of contact (IMI, één-loketten, PRONORM.info, Belspoc, etc.). Op basis van deze ervaring beveelt België een nauwere structurele samenwerking aan door de ontwikkeling van een geïntegreerd portaal “interne markt“ dat steunt op de nationale “interne markt”-portalen en de rol zou spelen van “Single Market Assistance Services”. België beklemtoont eveneens dat de toepasselijke procedures gefragmenteerd blijven5 en er zelfs in het huidige samenwerkingsmodel een behoefte bestaat naar duidelijkere regels over de bevoegdheden, de verplichtingen en de juridische problemen zoals de bepaling van de toepasselijke wetgeving. België staat het principe voor van gerichte en geïntegreerde “points of contact” tussen de lidstaten en tussen lidstaten en de Europese Commissie. c) Alle nodige maatregelen nemen voor een betere omzetting van de richtlijnen met een impact op de interne markt Voor deze maatregel is de FOD Buitenlandse Zaken de sturende instantie. Om de diverse doelstellingen te halen, draagt een structureel verankeringssysteem bij tot een maximale synergie tussen de verschillende nodige netwerken en structuren om informatieverspreiding en de continue en dynamische follow-up van het omzettingsproces te bevorderen. Het netwerk van de Eurocoördinatoren en de databank Eurtransbel spelen een cruciale rol in dit systeem. 5 Zo wordt de zorg om de regelgeving voor de consument aan te passen, overgelaten aan de lidstaten.

23

Het proces integreert de samenwerking tussen de onderhandelaars via de Permanente Vertegenwoordiging, de samenwerking tussen de diverse administratieve entiteiten en tot slot de verspreiding van informatie. België beschikt reeds over een goed ontwikkelde structuur en tal van netwerken voor de omzetting van Europese richtlijnen, waarop de FOD Economie volledig aansluit. Deze structuur wordt regelmatig gescreend. d) De werkzaamheden van de Commissie inzake markttoezicht en de verzameling van bijbehorende gegevens ondersteunen

24

België was de eerste lidstaat om op nationaal niveau de methode van sectorale screening toe te passen. Deze methode werd op Europees niveau ontwikkeld naar aanleiding van de herevaluatie van de interne markt in 2007 en was bedoeld om sectoren in moeilijkheden te identificeren. De FOD Economie voert regelmatig een screening van de Belgische sectoren uit op basis van welbepaalde criteria om de voornaamste sectoren te identificeren waarvan de werking niet optimaal is en die bijgevolg de economische ontwikkeling afremmen. Deze analyse is ook gesteund op regelmatig overleg met de beroepsfederaties. Bovendien nam de federale regering in 2008 het initiatief om een Prijzenobservatorium op te richten bij de FOD Economie, dat werkt onder toezicht van het Instituut voor de nationale rekeningen. Zijn opdracht van observatie en analyse van de prijzen omvat dat elk kwartaal het verloop van de Belgische consumptieprijzen wordt onderzocht. Het Prijzenobservatorium publiceert eveneens een jaarverslag waarin diverse specifieke thema’s grondig worden geanalyseerd. e) Ervoor zorgen dat de nationale autoriteiten en ambtenaren voldoende kennis hebben van het gemeenschapsrecht in het algemeen en van de regels inzake de interne markt in het bijzonder om deze regels efficiënt toe te passen Voor deze maatregel is het Opleidingsinstituut van de Federale Overheid (OFO) de belangrijkste sturende instantie. In de FOD Economie worden er opleidingen in gemeenschapsrecht betreffende omgezette richtlijnen georganiseerd. Dit was in het bijzonder het geval in 2010 voor de wet op de handelspraktijken en de bescherming van de consument. Deze opleidingen zijn belangrijk voor de inspecteurs en controleurs die moeten toezien op de correcte toepassing van deze wetten. Bovendien stelt het OFO sinds kort een opleiding in Europese aangelegenheden voor die bestemd is voor ambtenaren van niveau A van wie de werkzaamheden steeds meer beïnvloed worden door de omzetting van Europese richtlijnen in nationaal recht. Twee modules zijn gewijd aan de interne markt.


Op middellange termijn zal het OFO ambtenaren de mogelijkheid bieden actualiteitsvoordrachten over Europese aangelegenheden te volgen in samenwerking met de Belgische universiteiten. f) Zorgen voor een snelle en efficiënte oplossing van problemen die particulieren en ondernemingen ondervinden bij de uitoefening van hun rechten in de interne markt Voor de extragerechtelijke mechanismen voor probleemoplossing wordt er de lidstaten onder meer gevraagd ervoor te zorgen dat particulieren en ondernemingen een beroep kunnen doen op buitengerechtelijke procedures voor de regeling van geschillen (die transparant, eenvoudig en niet duur zijn), deel te nemen aan en bij te dragen tot de werking en de ontwikkeling van mechanismen voor probleemoplossing en voldoende informatie te verstrekken en de oorzaken van problemen te identificeren. De FOD Buitenlandse Zaken is samen met de FOD Economie belast met deze maatregel. De verdieping van zijn rol in de alternatieve geschillenregeling (AGR) is een prioriteit van de FOD Economie. De FOD Financiën beschikt sinds 2007 eveneens over een dienst voor fiscale bemiddeling, die zich bezighoudt met belastingheffing (in bepaalde gevallen) en -inning. Een versterking op nationaal niveau van het SOLVIT-mechanisme zorgt er met name voor dat de burger gebruik kan maken van eenvoudige, transparante en goedkope procedures. Het SOLVIT-centrum België valt onder de FOD Buitenlandse Zaken. De verschillende contactpunten van het SOLVIT-netwerk maken deel uit van een overheidsbestuur en worden Eurocoördinatoren genoemd. De FOD Economie draagt voluit bij aan de bestaande en goed werkende mechanismen zoals SOLVIT, via een samenwerking opgevolgd met de Eurocoördinatoren. Op het vlak van informatieverspreiding werd de waaier van bestaande informatiebronnen en ondersteuningsinstrumenten online geplaatst, werden instructies naar de Europese diplomatieke posten gestuurd en werd de website van SOLVIT gemoderniseerd. Voor de opsporing van eventuele problemen beschikt SOLVIT over een waarschuwingsmechanisme dat erin bestaat “SOLVIT+”-gevallen (structurele wetgevende problemen) op te sporen en ze te signaleren aan het netwerk van Eurocoördinatoren. De volgende stap is nagaan wat de beste aanpak is. Momenteel bestaat er geen automatisch follow-upmechanisme voor deze structurele SOLVIT+-gevallen in de Commissie.

25

g) De nationale wetgeving regelmatig analyseren en evalueren om de conformiteit met de regels van de interne markt te garanderen De dienst voor Administratieve Vereenvoudiging en de Kanselarij van de Eerste minister zijn verantwoordelijk voor deze maatregel. België heeft geen specifieke actie ontwikkeld in dit domein. Toch wordt er systematische op niet-conformiteit geanalyseerd om er de oorzaken van te identificeren en er lessen uit te trekken. Overigens is de jurisprudentie van het Hof van Justitie een belangrijk element en is dit onderzoek, op het vlak van fiscaliteit, volledig geïntegreerd in de normale taken van de wetgevings- en geschillendiensten, maar ook in de gewone taken van tal van andere diensten. h) Ondernemingen en particulieren beter concreet informeren over “interne markt”-vragen

26

De Kanselarij stuurt deze maatregel. Aangezien de burger of de onderneming rechtstreeks beïnvloed wordt door Europese informatie, verspreiden verschillende websites in België deze informatie, waaronder die van de FOD Economie. Voor burgers en ondernemingen uit het buitenland, maar ook voor Belgische burgers en ondernemingen die naar het buitenland willen, bestaan er gespecialiseerde sites. De Kanselarij (via PortalTeam) beantwoordt de aanvragen voor verduidelijking / aanvulling / bijwerking van informatie op de website Your Europe. i) De maatregelen en praktijken uit de bijlage van de aanbeveling onderzoeken en, afhankelijk van hun institutionele gebruik, die aannemen welke het meest aangepast zijn Voor België werden de “proef“-departementen naar gelang van hun verantwoordelijkheden belast met de analyse van de “goede praktijken” die op Belgisch niveau kunnen worden toegepast. j) Met de Commissie en de andere lidstaten samenwerken om de implementatie van de aanbeveling en de 10 maatregelen ervan te volgen De lidstaten moeten drie jaar na de publicatie van deze aanbeveling in het Publicatieblad, dus in juli 2012, aan de Commissie rapporten voorleggen over de genomen maatregelen om deze aanbeveling uit te voeren, zodat de Commissie de uitwerking ervan in 2013 kan evalueren.


2.6.2. De Single Market Act De maatregelen uit het Monti-rapport hebben gediend als ondersteuning bij de werkzaamheden en onderhandelingen die de FOD Economie voerde in het kader van het Belgische voorzitterschap en tijdens de hele voorbereidende fase van de Single Market Act. Op 10 december 2010 werd in de Raad Concurrentievermogen een eerste bespreking gehouden over de Single Market Act. Hij keurde ook conclusies goed waarin hij de mededeling van de Commissie gunstig onthaalt en zich verbindt het onderzoek van de akte voort te zetten met het oog op de vaststelling van prioritaire maatregelen die voor eind 2012 geconcretiseerd moeten zijn. De Europese Commissie heeft de Single Market Act onderworpen aan een breed publiek debat. Bij het lezen van deze mededeling valt meteen de convergentie op van de erin vermelde voorstellen met de bevoegdheden en prioriteiten van de FOD Economie. Daarom heeft de FOD Economie als regulator van de goederen- en dienstenmarkt het initiatief van de Europese Commissie onmiddellijk gesteund. Op zijn website had de FOD een link naar de site van de Europese Commissie ingevoegd om beroepsfederaties, belangengroepen en Europese burgers toe te laten zich hierover uit te spreken. Op 27 januari 2011 organiseerde de FOD eveneens een rondetafel voor alle belanghebbenden bij de sociaaleconomische beleidslijnen van de interne markt.

27

28

3. De FOD Economie en het Belgische voorzitterschap van de EU 3.1. Federale officiële statistische instelling Als federale “officiële statistische instelling” neemt de FOD Economie deel aan vele coördinatievergaderingen van internationale statistische organisaties. De belangrijkste zijn die bij Eurostat (bij de Europese Commissie) en de Working party on Statistics (bij de Raad van de Europese Unie). In 2010 hebben vertegenwoordigers van de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) deelgenomen aan 80 “technische” statistische werkgroepen van Eurostat en aan 10 “beleidswerkgroepen” van de Raad. De ADSEI was eveneens aanwezig op de vergaderingen van het Comité voor het Europees Statistisch Systeem (CESS-comité van Eurostat: kwartaalvergaderingen van de directeurs-generaal van alle Europese nationale instituten voor de statistiek) en op de jaarvergadering van de directeurs-generaal in Sofia, met als thema “Measuring progress, well-being and sustainable development”. In het kader van het voorzitterschap van de Europese Unie hebben vertegenwoordigers van de ADSEI er voor gezorgd dat grote vooruitgang werd geboekt in verschillende dossiers over de communautaire statistiekproductie. Twee dossiers konden volledig worden afgewerkt onder het Belgische voorzitterschap. Het eerste betreft de kwaliteit van de statistische gegevens in het kader van de procedure bij buitensporige


tekorten; het tweede de statistiek van het zeevervoer van goederen en personen. Het dossier over de milieueconomische rekeningen werd afgerond op het niveau van de Raadswerkgroep maar liep achterstand op doordat het Europees Parlement niet beschikbaar was wegens de conferenties in Nagoya en Cancún. Een ander dossier betrof de statistieken over toerisme. Dankzij moeilijke maar constructieve discussies met de Europese Commissie en de lidstaten kon dit dossier gedeblokkeerd worden. Het zou in de lente van 2011 aangenomen moeten kunnen worden, aangezien de onderhandelingen met het Europees Parlement al ver gevorderd zijn. Een dossier over de meerjarige teelten werd geopend tijdens het Belgische voorzitterschap. Het stootte op veel kritiek vanwege de lidstaten. Het voorstel van de Europese Commissie zal nog ingrijpend moeten worden bijgesteld eer het wetgevende werk vooruitgang kan boeken. Ten slotte werd eveneens een dossier geopend over de statistieken van het goederenvervoer over de weg. Ook hier is nog verdere verduidelijking door de Europese Commissie vereist. Een heel belangrijke bijdrage van het Belgische voorzitterschap was verder de uitwerking van een gemeenschappelijke tekst met Eurostat over de toepassing van gedelegeerde handelingen in de Europese statistische regelgeving. Het gaat niet over een institutionele tekst maar veeleer over een pragmatische benadering om de goede samenwerking binnen het Europees Statistisch Systeem veilig te stellen. De tekst is een compromis tussen de beperkingen waarbinnen Eurostat moet werken en de verzuchtingen van de lidstaten. Hij werd voorgesteld en gunstig onthaald op de Partnership Group in Dublin. Ten slotte organiseerde het Belgische voorzitterschap een internationale conferentie over administratieve vereenvoudiging onder de titel “Simply2010”. De kwaliteit van de bijdragen uit de verschillende lidstaten lag zeer hoog.

3.2. In het hart van de internationale energiecontext Om het Belgische voorzitterschap van de EU voor te bereiden, heeft de FOD Economie in 2008 een prioritair project gelanceerd “Roadmap Belgisch voorzitterschap” in lijn met zijn strategische prioriteit “energie”. Dit project dat gefinaliseerd werd in augustus 2010, heeft het mogelijk gemaakt om een praktische gids te verschaffen voor het beslissingsproces en om een specifieke taskforce op te richten bij de Algemene Directie Energie. België schoof tijdens zijn voorzitterschap verschillende prioriteiten naar voor. Het leeuwendeel van deze doelstellingen werd ook gerealiseerd. 2010 was ook gewijd aan de uitwerking van een echte strategie voor de toekomst. In 2011 en 2012 volgen actie en uitvoering.

29

Het voorzitterschap was hoofdzakelijk gericht op drie prioriteiten: de verbruikers (in het bijzonder de meest kwetsbare), energie-efficëntie en de investeringen in infrastructuur. Een overzicht van de verwezenlijkingen tijdens het Belgische voorzitterschap: Een consumentvriendelijker energiebeleid Dit onderwerp werd succesvol behandeld tijdens de Europese informele Energieraad (6-7 september 2010). In navolging van deze bespreking publiceerde de Europese Commissie een rapport waarin de reeds bestaande energiewetgeving op Europees niveau onder de loep werd genomen vanuit consumentoogpunt en werd er aangegeven waar er ruimte bestond voor verbetering. Op basis van dit document werden vervolgens Raadsconclusies “An Energy Policy for Consumers” aangenomen tijdens de Europese formele Energieraad van 3 december 2010.

30

De consument werd dus opnieuw centraal gesteld in het energiebeleid en het Belgische voorzitterschap verkreeg toezeggingen van de Europese Commissie dat er een jaarlijkse benchmarking wordt uitgevoerd waarin de energieconsument centraal staat,. Bovendien zal er een netwerk van onafhankelijke nationale energieombudsmannen worden opgericht, een idee dat door minister Magnette werd gelanceerd in de informele Energieraad. Herziening van de verordening over het Economische Herstelplan voor Energie De herziening van deze verordening werd onder Belgisch voorzitterschap succesvol afgerond in eerste lezing. Dit maakt het mogelijk om 146 miljoen euro te investeren in lokale projecten voor energie-efficiëntie en hernieuwbare energie. Infrastructuurpakket De problemen waarmee de uitbouw van het trans-Europees energienetwerk geconfronteerd wordt – projectselectie, langdurige vergunningsprocedures en financiering – werden tijdens de informele Energieraad aan de kaak gesteld. De debatten leverden eveneens input voor de mededeling van de Europese Commissie “Energy Infrastructure for 2020 and beyond”. Dit document werd tot slot besproken tijdens de Energieraad van 3 december 2010. Energiestrategie 2020 De Energiestrategie 2020, gepubliceerd in november 2010, stippelt de prioriteiten voor energie uit voor het komende decennium. Dit was een prioriteit tijdens het Belgische voorzitterschap. Tijdens deze 6 maanden werd de publieke consultatie afgerond en werd eveneens een debat onder directeurs-generaal aan dit thema gewijd. Tot slot,


werd over de mededeling van de Europese Commissie “Energy 2020: A Strategy for Competitive, Sustainable and Secure Energy” een eerste keer gediscussieerd tijdens de Energieraad van 3 december 2010. Voorbereiding van de Europese Raad van 4 februari 2011 (gewijd aan energie & innovatie) Via een debat, gebaseerd op de communicaties “Energy 2020: A Strategy for Competitive, Sustainable and Secure Energy” en “Energy Infrastructure for 2020 and Beyond” heeft het Belgische voorzitterschap getracht een signaal te geven aan de staats- en regeringsleiders door aan te geven welke onderwerpen door de vakraad als prioritair werden gezien. Energie Roadmap 2050 Tijdens de bijeenkomst van directeurs-generaal van energie werd een discussie gevoerd over de ontwikkeling naar een economie arm aan koolstofdioxide tegen 2050. Dit debat moet als input dienen voor een mededeling van de Europese Commissie in 2011. Verder werd tijdens het Seminarie “Energy Vision 2050” een publiek debat op gang gebracht met de stakeholders over deze thematiek. Energie-efficiëntie Er werd gedebatteerd over energie-efficiëntie zowel tijdens de Europese informele Energieraad, directeurs-generaalvergadering als de formele Energieraad. Tijdens de volledige duur van het voorzitterschap werd de analyse over ondermeer de problematiek van bindende doelstellingen voor energie-efficiëntie verder uitgediept en werd via informele debatten verder werk gemaakt van de invulling van het algemeen kader van het nieuwe actieplan energie-efficiëntie. Veiligheid van offshore olie- en gasactiviteiten Dit onderwerp kwam op de agenda na het ongeval met het boorplatform “Deepwater Horizon” in de Golf van Mexico. Tijdens de informele Energieraad werd een eerste

31

summier debat rond de veiligheid van deze offshoreactiviteiten gevoerd, wat resulteerde in de publicatie van een mededeling van de Europese Commissie daarover. Het Belgische voorzitterschap heeft vervolgens Raadsconclusies over dit onderwerp onderhandeld, die tijdens de Europese formele Raad op 3 december 2010 werden goedgekeurd. Externe relaties Tijdens het voorzitterschap verdienden 2 evenementen grote aandacht: de 10de verjaardag van de EU-Rusland Dialoog en de EU-US Energy Council Ministerial. Verder vond ook tijdens de Europese directeurs-generaalvergadering een debat plaats over dit thema, dat alsmaar meer aandacht verdient in het Europese energiebeleid. Offshoreontwikkeling Ondertekening van een MOU over de “North Seas Countries’ Offshore Grid Initiative” (cfr. supra) waarbij de krijtlijnen worden uitgestippeld voor een verdere ontwikkeling van een offshorewindnetwerk in de Noordzee.

32

Voor de Europese Energieraad heeft het Belgische voorzitterschap meerdere vergaderingen en evenementen georganiseerd: 2 ministeriële vergaderingen (1 informele in september en 1 formele in december), strategische ministeriële vergaderingen met onze Russische - (in samenwerking met de Europese Commissie ) en Amerikaanse partners, een deelneming aan het Forum der grote economieën6, 1 vergadering van de Europese directeurs-generaal voor energie, 14 vergaderingen van de groep Energie van de Europese Raad en meerdere vergaderingen van het voorzitterschap over diverse en gevarieerde onderwerpen (bijvoorbeeld : conferentie over het North Seas Countries’ Offshore Grid Initiative “Sea’s the Power”, colloquium over de energetische kwetsbaarheid, conferentie over biomassa, EU Energy Vision 2050). Bovendien heeft het voorzitterschap eveneens bijgedragen tot verscheidene evenementen die georganiseerd waren in het kader hiervan (voorbeelden: Conferentie “Energy Challenges facing European Industry”, SET Plan High Level Conference, Atomium Culture High Level Worskshop “Living a Low Carbon Society”).

3.3. De Europese digitale agenda Onder Belgisch voorzitterschap werden Raadconclusies aangenomen over “Breedband in Europa – investeren in digitale groei”. De conclusies sporen de lidstaten aan om 6 Het “Forum van Grote Economieën over Energie en Klimaat” omvat 17 landen. Maken er deel van uit: de G8, China, India, Brazilië, Mexico, Zuid-Afrika, Australië, Indonesië, Zuid-Korea en de Europese Unie). Het werd opgestart in maart 2009 om de dialoog over het klimaat tussen landen te vergemakkelijken. http://www.majoreconomiesforum.org/.


nationale breedbanddoelstellingen te bepalen en concrete operationele plannen te ontwikkelen. Ze suggereren hoe de overheid investeringen in breedband kan ondersteunen en hoe ze optimaal gebruik kan maken van EU-financiering. Daarnaast werden onder Belgisch voorzitterschap de eerste discussies opgestart over het door de Commissie voorgestelde Programma inzake Radiospectrumbeleid. In overleg met de Raadswerkgroep stelde het voorzitterschap een voortgangsverslag op waarin de dringende behoefte aan draadloze diensten, met inbegrip van breedband, wordt onderstreept en waarin wordt erkend dat operatoren moeten kunnen beschikken over geharmoniseerde spectrumbanden. Ook werd onder Belgisch voorzitterschap een voortgangsverslag opgemaakt over verlenging van het mandaat aan ENISA7 en de toekenning van een nieuw mandaat. Over de rol van ENISA in verband met cybercriminaliteit zal verder overleg worden gepleegd onder Hongaars voorzitterschap. Tenslotte heeft de Raad onder het Belgische voorzitterschap conclusies aangenomen die de twee vlaggenschipinitiatieven, ‘Innovation Union’ en ‘Digital Agenda’, koppelen door te onderstrepen dat een geïntegreerde Europese innovatiestrategie een ten volle functionerende digitale eengemaakte markt vraagt ten bate van de Europese ondernemingen en consumenten. De lidstaten engageren zich om voorrang te geven aan efficiënte investeringen in onderzoek en ontwikkeling op ICT-gebied, het publiekprivaat partnerschap voor het ‘internet van de toekomst’ zoveel mogelijk te vergroten en te zoeken naar manieren om het gebruik van ICT door ondernemingen te faciliteren.

3.4. De kmo’s Eerste Europese top voor kmo’s Georganiseerd in het kader van het Belgische voorzitterschap op 18 november 2010, wil dit evenement ertoe leiden dat voortaan elk jaar een ontmoeting van hoog niveau plaatsvindt rond actualiteitsthema’s, tussen kmo-bedrijfsleiders en Europese en internationale besluitvormers. De conferentie werd gezamenlijk door de minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen en de minister van Zelfstandigen en Kmo’s georganiseerd in samenwerking met de Europese Commissie en met de actieve medewerking van de Belgische interprofessionele kmo-organisaties Unizo en UCM en van de Europese UEAPME8. Ze verenigde ongeveer 700 deelnemers te Brussel.

7 European Network and Information Security Agency. 8 European Association of Craft, Small and Medium-sized Enterprises: http://www.ueapme.com/.

33

Het centrale thema voor deze eerste editie was de groene economie die werd voorgesteld als een businessopportuniteit voor kmo’s. Het doel ervan was kmo’s ervan te overtuigen dat de “groene golf” geen bedreiging vormt voor hun economische ontwikkeling, maar een inspiratiebron is voor nieuwe competitieve voordelen in een geglobaliseerde wereld. In de voormiddag werd voornamelijk gefocust op de stand van zaken van de “Small Business Act” op Europees niveau (Europees commissaris A.Tajani en UEAPMEsecretaris-generaal A. Benassi) en in de lidstaten (ministers S. Laruelle - België en Z. Csefalvay - Hongarije), evenals op de inclusie van kmo-vraagstukken in de ”InnovatieUnie”, een vlaggenschip van de EU2020-strategie, dat toen in voorbereiding was. In de namiddag onderstreepte de voorzitter van de Raad, H. Van Rompuy, het belang van kmo’s voor de Europese economie. Daarna kwamen kmo-ondernemers spreken over de voordelen van de “groene economie” als nichemarktmarkt, eco-beheermethode en open venster op de wereld. De input was van hoge kwaliteit, geleverd door achtereenvolgens Jeremy Rifkin, internationale consultant, en onze landgenoot, consultant Geert Noels.

34

De kernboodschap? De derde industriële revolutie zal niet meer steunen op fossiele energie die in handen is van natiestaten en grote ondernemingen, maar meer op kmo’s. Deze groene groei leidt tot economische, management-, milieu-, sociale en technologische veranderingen. Vrouwelijk ondernemerschap in Europa Het colloquium “Vrouwelijk ondernemerschap in Europa”, dat op 8 december 2010 plaatsvond, werd gezamenlijk georganiseerd door de federale minister van Zelfstandigen en Kmo’s, de Europese Commissie, de FOD Economie en het RSVZ. Er waren ongeveer 400 deelnemers. Het colloquium wou de uitdagingen en perspectieven van vrouwelijk ondernemerschap belichten. Deze dag was bedoeld om het belang van vrouwennetwerken te benadrukken, te debatteren over de goede praktijken bij de verzoening van privé- met beroepsleven die in Europa bestaan of toegepast kunnen worden en te getuigen over situaties waarmee vrouwelijke bedrijfsleiders geconfronteerd worden. Naar aanleiding hiervan stelde Annie Cornet, professor aan de ULg, de resultaten voor van een studie ter zake die meer bepaald gewag maakt van de geboekte vooruitgang, aanbevelingen en getuigenissen op het vlak van verzoening van privé- en beroepsleven. Zes vrouwelijke zelfstandigen of kmo-bedrijfsleidsters vertelden eveneens over hun ervaringen. Om beurten beantwoordden ze vragen over de uitdaging om privé- en beroepsleven te verzoenen, hun oplossingen hiervoor en hun beleidssuggesties ter zake.


Tijdens de gala-avond werd het Europees Netwerk van Ambassadrices voor Ondernemerschap, dat in 2009 werd opgericht naar aanleiding van de aanbevelingen van de Small Business Act van de Europese Commissie en dat het vrouwelijke ondernemerschap moet bevorderen, officieel uitgebreid met twaalf nieuwe lidstaten, waaronder België. Vanaf nu telt het netwerk 250 ambassadrices over heel Europa. Deze ambassadrices hebben als taak de ondernemingsroeping bij vrouwen op te wekken, hen te sturen in hun loopbaan en hen te helpen hun angst en onzekerheid te overwinnen. Door over hun ervaringen te getuigen in scholen, universiteiten en de media worden de ambassadrices inspiratiebronnen voor andere vrouwen. Voor meer informatie: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/promoting-entrepreneurship/women/ambassadors/index_en.htm

3.5. Consumentenrechten Tijdens het Belgische voorzitterschap hebben de administratie en de Permanente Vertegenwoordiging de vergaderingen van de groep van deskundigen van de Europese Raad voorgezeten die waren gewijd aan het voorstel van richtlijn over de consumentenrechten. Dit voorstel heeft als doel het bestaande reglementaire kader voor verkoopovereenkomsten van goederen en diensten gesloten tussen een onderneming en een consument, te moderniseren en eenvormig te maken. Het omvatte de vier richtlijnen die momenteel handelen over deze overeenkomsten (onrechtmatige bedingen in overeenkomsten, verkopen en waarborgen, verkoop op afstand en leurhandel). Het Belgische voorzitterschap heeft de werkzaamheden intensief voortgezet en heeft zo in het Coreper9 van 8 december 2010 een akkoord over een algemene aanpak kunnen bereiken. In deze algemene aanpak werden de hoofdstukken over de waarborg van consumptiegoederen en de onrechtmatige bedingen geschrapt. Dit akkoord werd bekrachtigd door een stemming in de Raad Landbouw en Visserij van 24 januari 2011.

3.6. Concurrentie en de “Competition Day” Van elk voorzitterschap verwacht de Europese Commissie dat de mededingingsautoriteit een Competition Day organiseert. De Algemene Directie Mededinging deed dit op 22 oktober 2010 (met een diner voor de genodigden op 21 oktober). In samenspraak met de Commissie werd privéafdwinging (private enforcement) gekozen als centraal thema. 9 Coreper = Comité van de permanente vertegenwoordigers, “ambassadeurs” van de lidstaten bij de EU.

35

Na de inleiding door minister Van Quickenborne en de gebruikelijke state of the Union speeches door de heer Almunia, vicepresident van de Commissie en commissaris voor de mededinging, en de directeur-generaal van de Algemene Directie Mededinging, Jacques Steenbergen, werd de behandeling van het thema privéafdwinging opgevat als een drieluik. Eerst een inleidende blik op het thema van buiten en van in de Unie door de heren Bill Kovacic10 en Eddy de Smijter11, en dan twee rondetafels.

36

Aan de eerste rondetafel, onder voorzitterschap van Stefaan Raes, voorzitter van de Raad voor de Mededinging, werd gevraagd te focussen op wat de deelnemers nodig achten om de bescherming van slachtoffers van inbreuken op de mededingingsregels beter te beschermen zonder de excessen die velen, al dan niet terecht, menen te zien in de Verenigde Staten. De tweede rondetafel behandelde, onder voorzitterschap van de heer Bert Stulens, auditeur-generaal, de instrumenten die economen ter beschikking kunnen stellen aan rechters en partijen voor het beoordelen van het causale verband en het berekenen van de door inbreuken veroorzaakte schade. De dag werd afgesloten met de slotindrukken van de heer Italianer, directeur-generaal van het DG Concurrentie.

3.7. Intellectuele eigendom Verschillende dossiers van de intellectuele eigendom hebben in het programma van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie een prominente plaats ingenomen. In het dossier van het gemeenschapsoctrooi werd een forse vooruitgang geboekt, het resultaat van intense besprekingen en van de inspanningen van de Dienst voor de Intellectuele Eigendom. De uitvoering van een versterkte samenwerkingsprocedure is inderdaad nog maar het begin van een nieuwe fase in de onderhandelingen tussen een beperkt aantal lidstaten maar ze biedt een reële mogelijkheid om een unitaire octrooibescherming in te voeren ten voordele van de innoverende ondernemingen in Europa. 10 Commissioner en oud-voorzitter van de US Federal Trade Commission. 11 DG Concurrentie.


De coördinatie van het EU-standpunt binnen de internationale organisaties was ook één van de opdrachten van het Belgische voorzitterschap. Deze coördinatie was bijzonder door de overgangsperiode die volgde op de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon waardoor de modaliteiten van externe vertegenwoordiging van de Europese Unie in de internationale relaties gewijzigd werden. Aangezien de Europese Dienst voor Externe Actie echter nog niet operationeel was, moest geval per geval worden bepaald hoe de Europese Unie in de internationale organisaties van de intellectuele eigendom kon worden vertegenwoordigd. Ten slotte werd in december 2010 het Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA Handelsakkoord tegen namaak) gefinaliseerd. Sinds de overeenkomst van 1994 over de handelsaspecten van de intellectuele eigendom, die in het kader van de Uruguayronde is gesloten, is dit het eerste plurilaterale akkoord waarbij de verplichtingen van de verdragsluitende partijen, waaronder de Europese Unie en haar lidstaten, in de strijd tegen namaak worden aangepast om rekening te houden met de economische en technologische ontwikkelingen. Een nieuwe stap in de richting van de hervorming van het octrooisysteem in Europa Momenteel worden uitvindingen hetzij door nationale octrooien hetzij door het Europese octrooi, dat in feite een bundeling van nationale octrooien is, beschermd. Bijgevolg is de bescherming van uitvindingen in Europa niet eenvormig en erg duur. Bovendien geeft de splitsing van het geschillendossier met betrekking tot het Europese octrooi tussen de nationale hoven en rechtbanken aanleiding tot uiteenlopende rechtspraak. Het gebrek aan een unitair octrooi veroorzaakt zo versnippering van het octrooisysteem, die nog versterkt wordt door de hoge kosten en de complexiteit van de procedure voor het valideren van Europese octrooien. De goedkeuring van het gemeenschapsoctrooi en de oprichting van een eenvormig rechtssysteem voor octrooien vormen vanzelfsprekend een essentiële maatregel voor het stimuleren van de Europese competitiviteit, het aanmoedigen van research en het valoriseren van innovatie in Europa. Het is een cruciale maatregel ter voltooiing van de interne markt. De Commissie heeft deze beide dossiers terecht bovenaan de lijst van de doelstellingen in de “Single Market Act“ geplaatst. In het tweede semester 2010 heeft het Belgische voorzitterschap zijn actie toegespitst op de netelige taalkwestie, één van de laatste struikelblokken voor de invoering van het gemeenschapsoctrooi. Het Belgische voorzitterschap heeft verschillende compromissen voorgesteld om een evenwicht te vinden tussen de belangen van de lidstaten die een toegankelijk gemeenschapsoctrooi tegen een competitieve prijs vragen (waarbij het aantal vertalingen beperkt wordt) en de lidstaten die de taalsituatie van de EU als argument aangrijpen om een niet-discriminerend vertaalregime te vragen.

37

Ondanks al zijn inspanningen om een compromis te bereiken, heeft het Belgische voorzitterschap enkel maar kunnen vaststellen dat geen unaniem akkoord over dit dossier binnen een redelijke termijn kon worden bereikt. Het opteerde daarom voor een procedure van “versterkte samenwerking”, op basis van artikel 326 en volgende van het “Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie”. In enkele weken tijd vond de idee van een versterkte samenwerking zijn weg naar de Europese hoofdsteden. Momenteel hebben vijfentwintig lidstaten aan de Commissie gevraagd om de haalbaarheid van een versterkte samenwerking te onderzoeken. Op 14 december 2010 heeft de Commissie hierop geantwoord en aan de Raad een voorstel van beslissing voorgelegd waarbij in een versterkte samenwerking op het gebied van de invoering van een unitaire octrooibescherming wordt toegestemd. Zodra de Raad deze beslissing neemt, zullen de besprekingen rond alle aspecten van de versterkte samenwerking tussen de hieraan deelnemende lidstaten worden voortgezet. Vlottere geschillenregeling?

38

Het toekomstige eenvormig gemaakte systeem voor regeling van octrooigeschillen zou een gecentraliseerde geschillenregeling mogelijk maken en zou om die reden de geschillenprocedures vereenvoudigen. Het zou de gebruikers van het octrooisysteem ook meer rechtszekerheid bieden door de invoering van een coherente rechtspraak in Europa, zowel voor de octrooien van de Europese Unie als voor de Europese octrooien, mogelijk te maken. De besprekingen rond dat andere dossier uit het “octrooipakket” zouden moeten hervatten zodra het Hof van Justitie van de Europese Unie zijn advies uitbrengt over de verenigbaarheid van het ontwerp van akkoord tot instelling van de eengemaakte rechtspraak met de EU-verdragen, dat in juni 2010 door de Raad werd aangevraagd. Coördinatie van het Europese standpunt over intellectuele eigendom Tijdens het Belgische voorzitterschap heeft de Dienst voor de Intellectuele Eigendom ook het voorzitterschap van de Europese Raadswerkgroepen over intellectuele eigendom (industriële eigendom en auteursrecht) voorgezeten. Binnen deze Raadswerkgroepen worden de intellectuele eigendomsdossiers met Europese dimensie besproken op voornamelijk technisch vlak. Het kan bijvoorbeeld gaan om de bespreking van voorstellen van nieuwe Europese wetgeving, de coördinatie van het EU-standpunt op internationaal vlak en gedachtewisselingen over ontwikkelingen op Europees of internationaal vlak. Over de coördinatie van het EU-standpunt op internationaal vlak moet voornamelijk het bepalen van het Europese standpunt binnen WIPO (Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom) vermeld worden. WIPO is de gespecialiseerde instelling van de Verenigde Naties, die als doel heeft de bescherming van intellectuele eigendom doorheen de wereld te promoten via samenwerking tussen staten en desgevallend met andere internationale organisaties.


Tijdens het Belgische voorzitterschap werd bijvoorbeeld het Europese standpunt rond de internationale bescherming van omroeporganisaties, audiovisuele prestaties (bescherming van acteurs en producenten), genetische rijkdommen, traditionele kennis en folklore besproken. Ook werd besproken welk standpunt Europa inneemt ten aanzien van de vraag of het nodig is om het internationale systeem van de uitzonderingen op het auteursrecht aan te passen. Een nieuw juridisch kader voor de strijd tegen namaak: ACTA Het “Anti-Counterfeiting Trade Agreement” is een ontwerp van internationaal instrument waarvan de formele besprekingen in 2008 van start zijn gegaan. Het doel van dit akkoord is om met het oog op de strijd tegen namaak en piraterij tussen de verdragsluitende partijen gemeenschappelijke standaarden voor de toepassing en bescherming van intellectuele eigendomsrechten te bepalen, die uitgebreider zouden zijn dan de bestaande internationale normen (TRIPS-overeenkomst12 van de WTO, WIPO-verdragen, enz.). Dit akkoord bevat in het bijzonder civielrechtelijke en strafrechtelijke maatregelen, en douanemaatregelen in een digitale omgeving en op het gebied van internationale samenwerking. De verdragsluitende partijen zijn: Australië, Canada, Zuid-Korea, de Verenigde Staten, Japan, de Europese Unie, Marokko, Mexico, Nieuw-Zeeland, Singapore, Zwitserland. Het ACTA werd begin oktober 2010 in Japan onder het Belgische voorzitterschap afgesloten, waarbij het voorzitterschap over het strafrechtelijke luik van het akkoord onderhandelingen voerde. Begin december 2010 werd in Sydney een vergadering gehouden met het oog op de juridische “opkuis“ (legal scrubbing) van de tekst. De partijen zitten momenteel samen om de vertaling van het akkoord in het Frans en het Spaans te voltooien. Het akkoord zou officieel moeten worden ondertekend in 2011.

3.8. Concurrentievermogen De basisnijverheid De directie Basisnijverheid van de Algemene Directie Economisch Potentieel was bij het Belgische voorzitterschap betrokken door haar medewerking aan de organisatie van twee specifieke evenementen alsook via haar diverse bijdragen in het kader van haar dagelijkse activiteiten.

12 TRIPS = trade-related aspects of intellectual property rights.

39

Zo droeg de dienst in grote mate bij tot de organisatie van de conferentie “The chemical industry: the roots for sustainable growth in Europe” die in Antwerpen plaatsvond op 14 juli 2010. Deze werd georganiseerd samen met de Belgische federatie van de chemische industrie en van life sciences (Essenscia) en de Europese federatie van de chemische nijverheid (Cefic) naar aanleiding van de conclusies van de “High Level Group on the competitiveness of the EU chemical industry”. In dat verband trad de directie als spreker op tijdens een workshop die door de Europese Commissie georganiseerd werd alsook in het kader van een conferentie die door het ECRN (European Chemical Regions Network) in samenwerking met het Waals Gewest (in het kader van het EU-voorzitterschap) georganiseerd werd.

40

In het kader van het Trade Policy Committee “Steel, textiles and other industrial sectors” organiseerde de dienst daarnaast - in samenwerking met de Algemene Directie Handelsbeleid - de informele vergadering van dit comité – met de deelname van Fedustria (Belgische federatie van de textiel-, hout- en meubelindustrie) – en een bezoek aan Gent, met onder meer presentaties over “intelligent” textiel. Via deze informele vergadering wilde men onder meer aantonen dat de Belgische textielsector zeker niet in verval is maar juist een van de meest innoverende sectoren in heel Europa. Tegelijk is het echter ook een van de sectoren die in de laatste decennia het meest kwetsbaar zijn geworden. De ervaring die deze sector heeft opgebouwd – ook de minder goede – kan heel nuttig blijken om de belangen van de andere sectoren zo goed mogelijk te verdedigen. Naast deze mediagerichte evenementen ondernam de directie – in het kader van de werkzaamheden van de Raad (Trade policy committee “Steel, textiles and other industrial sectors”) – ook specifieke acties over zowel technisch textiel als de metaalsector, met onder meer presentaties van de betrokken Europese federaties en met steekkaarten over de essentiële vraagstukken van het handelsbeleid. De directie droeg bij tot de analyse van verschillende initiatieven van de Commissie in het kader van de EU2020-strategie, gevolgd door diverse werkzaamheden in het kader van de Raw Material Initiative13. De mededeling hierover, die verwacht werd onder het Belgische voorzitterschap, zal door de Europese Commissie pas aangenomen worden in 201114.

13 Deelname aan verschillende vergaderingen en conferenties, onder meer de conferentie die in Madrid plaatsvond onder het Spaanse voorzitterschap, waarbij het deel van het verslag met betrekking tot de kritische grondstoffen voorgesteld werd. 14 Gezien het herhaalde uitstel werden reeds van bij het begin van het Belgische voorzitterschap contacten gelegd met het Hongaarse voorzitterschap om indien nodig voortzetting onder dat voorzitterschap te waarborgen.


De agro-voedingsnijverheid Het voorzitterschap was ook voor de directie “agro-voedingsnijverheid” van de Algemene Directie Economisch Potentieel een grote uitdaging. Volgende onderwerpen waren van bijzonder belang: • het voorzitten van de Raadswerkgroep “Levensmiddelen” die het dossier over de herziening van de etiketteringsregels voor levensmiddelen (het zogenaamde FICdossier15) behandelde; • de organisatie van de conferentie “For a Competitive Food Supply Chain in Europe”; • de voorbereiding van en het EU-woordvoerderschap in het Codex Comité Verwerkte Groeten en Fruit; • het voorzitten van de Raadswerkgroep “Levensmiddelen” met betrekking tot de herziening van richtlijn 2001/112/EG inzake vruchtensappen.

In voorbereiding op het Belgische voorzitterschap stelde de directie voor om een conferentie te wijden aan de competitiviteit in de Europese voedingsindustrie. Dit moest een gelegenheid zijn om een stand van zaken op te maken van de uitvoering van het actieplan dat door de bevoegde High Level Group was voorgelegd in 2009 en om bij te sturen waar nodig. Onder de titel “For a Competitive Food Supply Chain in Europe” werd de conferentie voorbereid en georganiseerd in nauwe samenwerking met 15 FIC: Food Information to Consumers.

41

© Pumba - Fotolia.com

Voor het FIC-dossier dat reeds gedurende 5 voorzitterschappen op tafel lag zonder dat er merkelijke vorderingen werden gemaakt, was het de bedoeling om een doorbraak te forceren en in de Raad van december 2010 tot een gemeenschappelijke positie te komen. In de zes Raadswerkgroepen en de twee ad-hocgroepen over specifieke thema’s, die door de directie werden voorgezeten, werd een ruime overeenkomst bereikt over het grootste deel van de tekst. Na behandeling van de resterende knelpunten in de groep Attachés en het Coreper werd zoals voorzien een politiek akkoord bereikt in december 2010.

de Commissie. Met meer dan 250 deelnemers beantwoordde het evenement, dat op 14 oktober 2010 plaatsvond, absoluut aan de verwachtingen. Ook de resultaten waren positief: De Commissie lanceerde het High Level Forum “Competitiviteit” dat een nieuwe dynamiek moet geven aan de initiatieven die door de High Level Group reeds werden voorgelegd. In het kader van de Codex Alimentarius is de directie verantwoordelijk voor de opvolging van de zogenaamde verticale comités, die de problematiek van bepaalde productgroepen opvolgen. Van 25 tot 29 oktober 2010 vond de vergadering van het “Codex Comité voor Verwerkte Groeten en Fruit” plaats. De coördinatie van de EUstandpunten in Brussel en in Indonesië behoorde dan ook tot het takenpakket van de directie tijdens het voorzitterschap. Ter plaatse was de directie ook woordvoerder van de EU-lidstaten tijdens de vergadering van het Comité.

42

Tijdens het voorzitterschap presenteerde de Commissie haar voorstel tot wijziging van de richtlijn vruchtensappen. De twee Raadswerkgroepen die het wijzigingsvoorstel bespraken werden eveneens voorgezeten door de directie. Over het dossier bestond er na deze werkgroepen een algemene overeenstemming zodat nog slechts enkele details door het Hongaars voorzitterschap moeten worden opgevolgd.

3.9. Het handelsbeleid Onder het Belgische voorzitterschap heeft de dienst Handelsbeleid voor de werkgroep “Tariefeconomie, sectie schorsingen” van de Europese Commissie op 10 november een informele vergadering belegd in Gent in samenwerking met de firma Solutia waar de vertegenwoordigers van de verschillende lidstaten door de beleidsmensen van Solutia werden gewezen op het grote belang van de schorsingen en de bijhorende rechtenbesparingen voor het aantrekken van investeringen en voor de externe bedrijfscompetitiviteit. Tariefschorsingen zijn vrijstellingen van invoerrechten voor een onbeperkte hoeveelheid. Tariefcontingenten zijn vrijstellingen van invoerrechten voor een beperkte hoeveelheid. Deze beide tarifaire regelingen steunen op artikel 31 van het “Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie”. Om de activiteiten van de FOD Economie in het kader van het Belgische voorzitterschap van de Raad in te wijden, werden de leden van het Europees netwerk van handelseconomen uitgenodigd om, genietend van speciale toegangsrechten, deel te nemen aan de European Business Summit, waar zij ook de gelegenheid hadden tot een gesprek met de ambassadeur die België vertegenwoordigt in het Trade Policy Committee. Er waren economen van twaalf lidstaten vertegenwoordigd. Zij wisselden hun analyses uit met de Europese Commissie. Diverse thema’s kwamen aan bod:


• de weerslag van de wisselkoersschommelingen op de Europese handelsbalans; • het gebruik van door de Europese Unie verleende tariefpreferenties; • de resultaten van de Belgische uitvoerbedrijven in tijden van crisis; • Spanje tegenover de globalisering van de economische bedrijvigheid; • de visie van de Zweedse bedrijven ten opzichte van protectionistische maatregelen die sinds de crisis werden genomen; • de toekomst van het Europese handelsbeleid. Tijdens het tweede semester van 2010 nam de dienst Handelsbeleid het voorzitterschap van de Werkgroep “Handelsvraagstukken” voor zijn rekening. De werkgroep kwam onder Belgisch voorzitterschap acht keer samen. Daarnaast organiseerde de dienst Handelsbeleid in september een informele tweedaagse in Limburg waarop de 27 lidstaten, de EC en het Raadssecretariaat aanwezig waren. Naast de reguliere thema’s kwamen volgende onderwerpen aan bod: Vrijwaringsclausule van het vrijhandelsakkoord EU en Zuid-Korea De succesvolle afronding van het eerste dossier onder de medebeslissingsprocedure16 op het vlak van handelsbeleid, nl. de vrijwaringsclausule van het vrijhandelsakkoord tussen de EU en Zuid-Korea is ongetwijfeld één van de belangrijkste verwezenlijkingen van het Belgische voorzitterschap. Het Vrijhandelsakkoord tussen de EU en Zuid-Korea bevat inderdaad een bilaterale vrijwaringsclausule. Deze biedt de mogelijkheid om tijdelijk opnieuw het normale invoerrecht in te stellen of de verdere tariefliberalisering op te schorten wanneer de liberalisering ertoe leidt dat bepaalde goederen in dermate toegenomen hoeveelheden worden ingevoerd dat de concurrerende EU-producenten hierdoor ernstige schade lijden. Het was vooral de Europese auto-industrie die aandrong op een efficiënt vrijwaringsmechanisme. Om operationeel te zijn diende de vrijwaringsclausule in een verordening gegoten te worden. Als gevolg van het Verdrag van Lissabon valt het Gemeenschappelijk handelsbeleid onder de medebeslissingsprocedure, waardoor de Raad en het Europees Parlement (EP) samen optreden als wetgever. Het was de eerste keer dat het EP gebruik maakte van zijn nieuwe bevoegdheden voor het handelsbeleid. 16 De medebeslissingsprocedure houdt in dat zowel in de Raad als in het Europees Parlement overeenstemming moet worden bereikt over een tekst (hier een handelsakkoord). Alleen dan kan de “wet” tot stand komen. Meer info op: http://europa.eu/institutions/decision-making/ index_nl.htm

43

De voorzitter van de werkgroep Handelsvraagstukken voerde in naam van de Raad de onderhandelingen met het EP (Commissie Internationale Handel). Dankzij regelmatig overleg met lidstaten en Commissie en intensief onderhandelen met het EP werd nog onder Belgisch voorzitterschap een akkoord in eerste lezing bereikt17. De compromistekst zal ook als model dienen voor toekomstige vrijhandelsakkoorden. Focus op de kmo’s Kmo’s spelen een bijzonder belangrijke rol in de economie van de EU en in het bijzonder van België. Het vergemakkelijken van de deelname aan handelsdefensieve procedures voor kmo’s vormde dan ook het centrale thema van het Belgische voorzitterschap. Het is voor een kmo, of ze nu producent, invoerder of verwerker is, moeilijk om deel te nemen aan handelsbeschermende onderzoeken die geopend worden door de EU. Ook voor exporterende kmo’s die betrokken zijn bij door derde landen geopende onderzoeken is het niet evident om hun belangen te beschermen. Voornaamste redenen hiervoor zijn een gebrek aan kennis, tijd en middelen.

44

Tijdens de informele vergadering werd de discussie hieromtrent gelanceerd. Er werden ook gastsprekers van EuroCommerce en de kamers van koophandel uitgenodigd. De EC liet een studie uitvoeren om de moeilijkheden die Europese kmo’s ondervinden bij handelsbeschermende procedures te identificeren en aanbevelingen te formuleren. Tijdens de meeting van december werden de resultaten van deze studie voorgesteld en besproken. Het debat zal in deze werkgroep worden verdergezet om concrete acties ten behoeve van kmo’s uit te werken.

3.10. Het marktoezicht De opgedane ervaringen toonden aan dat het opzet van de verordening 2006/2004 betreffende de samenwerking met betrekking tot consumentenbescherming18 nog heel wat tekortkomingen kent.

17 �� Het Europees Parlement heeft het vrijhandelsakkoord met Zuid-Korea uiteindelijk op 17 februari 2011 goedgekeurd. 18 Op http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32004R2006:NL:HTML is de volledige tekst terug te vinden van verordening (EG) nr. 2006/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 27 oktober 2004 betreffende samenwerking tussen de nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming.


Het is in die optiek en in het kader van het Belgische voorzitterschap dat de ADCB een “high level meeting” organiseerde: de European Consumer Protection Enforcement Day. Op die bijeenkomst wisselden de Europese consumentenbeschermingsautoriteiten van gedachten over de huidige situatie en de toekomst van de samenwerking onder verordening 2006/2004. Zij stelden vast dat het materieel recht, de basis waarop wordt samengewerkt, erg versnipperd is. Dit bemoeilijkt de samenwerking en zet een rem op het verwezenlijken van ‘Europese’ handhaving. Daarnaast blijven ook de handhavingsapparaten in de verschillende lidstaten erg divers, wat ook weer uniforme handhaving bemoeilijkt. Om een handhaving te kunnen verwezenlijken, de interne markt waardig, is er daarom nood aan een sterke wetgevende en operationele coördinatie. Een evolutie in de rol van de Europese Commissie in dit domein is daarom een belangrijke denkpiste. In ieder geval is het resultaat van primordiaal belang: overtredingen van het Europese acquis voor consumentenbescherming, moeten Europees, snel en krachtdadig aangepakt kunnen worden.

3.11. De innovatie Balans van een voorzitterschap Op 31 december 2010 liep het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie ten einde. De pers besteedde ruimschoots aandacht aan de resultaten die tijdens deze zes maanden van intensief werk geboekt werden. Dit succes is te danken aan de betrokkenheid van vele actoren, onder wie de medewerkers van de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid. Zij werkten aan regelgevende en niet-regelgevende activiteiten en ook aan evenementen! Bij de regelgeving moet de nadruk gelegd worden op de inspanningen om twee ontwerpverordeningen over respectievelijk de bouwproducten en de textieletikettering aanzienlijk te doen opschieten. Aangezien het om rechtshandelingen gaat die aan de medebeslissingsprocedure worden onderworpen, heeft de activiteit van ons voorzitterschap het mogelijk gemaakt om het spectrum van de bemiddeling19 definitief te verwijderen, zodat beide regelgevingen, in tweede lezing, uiteindelijk goedgekeurd werden onder Hongaars voorzitterschap. De verordening over bouwmaterialen bestaat uit een herschikking van de richtlijn met dezelfde naam. Eens van kracht zal deze verordening toelaten om de prestaties van de producten beter te kennen, en dus om ze te vergelijken. Doordat de bouwmateria19 Een etappe in het Europese wetgevingsproces, in het kader van de medebeslissingsprocedure.

45

len in de 27 lidstaten, de EVA20 (gedeeltelijk voor Zwitserland) en Turkije aan dezelfde benadering onderworpen zijn, zal de EG-markering in al deze staten verplicht zijn, zodra een productprestatie vastligt. Bovendien werden talrijke ophelderingen over de richtlijn toegevoegd. De verordening over textieletikettering zal het onder andere mogelijk maken om de verschillen in de originele richtlijn - die door de verordening wordt vervangen - tussen de taalkundige versies uit de weg te ruimen maar zal vooral voorkomen dat de lidstaten in hun interne rechtsorde beschikkingen moeten omzetten over de benaming, de samenstelling en de algemeen erkende analysemethoden telkens een nieuwe vezel in de handel wordt gebracht.

46

In het niet-regelgevende domein zijn de werkzaamheden grotendeels gericht op het uitwerken van beleidsdocumenten, te weten de conclusies van de Raad respectievelijk over de mededeling van de Commissie “Europe 2020 - Innovation Flagship” en over de mededeling van de Commissie “Single Market Act”. Bij deze gelegenheid werd de coördinerende rol van de algemene directie in de dossiers met gedeelde bevoegdheid (met name innovatie/R&D) versterkt in een geest van interfederale samenwerking en dit ondanks een afwachtend klimaat bij de regeringsonderhandelingen en een mogelijk versterkte positie van regionale overheden in het geval van een verdere hervorming van de Belgische instellingen. In het luik evenementen was het seminarie over het thema “From knowledge to competitiveness” in september 2010 erg belangrijk. Met 30 aanbevelingen heeft dit seminarie denken werkpistes geïdentificeerd in drie grote activiteitsgebieden van de FOD Economie, namelijk de intellectuele eigendom, de normalisatie en de overheidsopdrachten. Deze gebieden vormen de ruggengraat van de prioriteit innovatie. Maar het luik evenementen betekent ook dat wij deelnemen aan wat anderen organiseren, wat gebeurde in het kader van de seminariecyclus gesteund door het Waals Gewest. Hierin kwamen de volgende thema’s aan bod: innovatie, creativiteit maar ook de grote uitdagingen voor de ondernemingen in de context van de huidige economische en financiële crisis, zoals de industriële veranderingen en de uitdagingen op energievlak. Ongeacht het bijzondere thema heeft de economische wereld eensgezind gepleit voor een stabiele juridische omgeving, een conditio sine qua non voor bedrijven om de nodige strategische beslissingen op middellange en lange termijn te kunnen nemen en uitvoeren om competitiviteit en duurzaamheid te verzekeren.

20 EVA: Europese Vrijhandelsassociatie.

© alzay - Fotolia.com


4. De strategische doelstelling van de FOD Economie, pijlers van het “interne markt”-beleid 4.1. Strategische prioriteit productie van officiële statistieken 4.1.1. Inleiding Europese en internationale context Voor het bepalen van prioriteiten in de statistiekproductie heeft het statistisch bureau van de Europese gemeenschappen een centrale rol (Eurostat – directoraat-generaal van de Europese Commissie). Toch mag men het belang niet onderschatten van andere Europese instanties die betrokken zijn bij het aansturen van het communautaire beleid en van andere belangrijke internationale organisaties (bv. de OESO of de Verenigde Naties). De prioriteiten die Eurostat vastlegt, lopen meestal uit op reglementaire verplichtingen voor de lidstaten van de Europese Unie. Die verplichtingen vloeien grotendeels voort uit de behoefte aan statistieken om het Europese beleid te bepalen, te ondersteunen en te evalueren, overeenkomstig de prioriteiten vastgelegd in het kader van de Lissabonstrategie. Maar die verplichtingen worden bepaald in een ruimer kader, in

47

samenspraak met de lidstaten. Vandaar dat daarmee niet alle cijfergegevens kunnen worden opgehaald die de FOD Economie nodig heeft om zijn opdrachten te kunnen uitvoeren zoals die zijn omschreven in zijn strategie. Inzake communautaire statistiek zijn de prioriteiten afgestemd op het werkprogramma van de Europese Commissie. Voor het communautair statistisch vijfjarenprogramma 2008–2012 zijn, voor de bevoegdheden van de FOD Economie, de voornaamste nieuwe ontwikkelingen: de consumentenbescherming, het ondernemerschap en de globalisering van de economie, de informatiemaatschappij en de energiestatistiek. Recent zijn na de publicatie van het rapport van de Stiglitz-Sen-commissie alternatieve indicatoren naar voren geschoven, waarmee de economische prestaties en de sociale vooruitgang juister kunnen worden gemeten.

48

Parallel daarmee en ingaand op de vaste wil van de Europese Commissie om zowel voor de Europese bedrijven als voor de burgers de regelgeving te vereenvoudigen en te verbeteren, werd bijzondere aandacht besteed aan een vermindering van de last voor de respondenten. Daartoe is het nodig dat de communautaire statistieken worden vereenvoudigd (via een volledige of gedeeltelijke afschaffing van bepaalde statistieken, door minder variabelen op te vragen of de dekkingsgraad van enquêtes te verminderen, of nog Europese steekproeftechnieken te gebruiken) en dat daarenboven prioriteiten worden vastgelegd in de statistiekbehoeften van de Commissie. Andere internationale organen (zoals de OESO, de Verenigde Naties, het Internationaal Muntfonds, de Wereldbank,…) verzamelen regelmatig cijfergegevens en coördineren eveneens internationale statistische programma’s. Al die organen hebben nauwe samenwerkingsbanden met elkaar en met Eurostat. Daardoor kan Eurostat zorgen voor de algemene coördinatie bij het bepalen van de statistische prioriteiten, om de vraag te harmoniseren en de werklast voor de lidstaten te beperken. De FOD neemt nochtans ook deel aan de werkzaamheden van die organen in andere dan louter statistische aangelegenheden. Dat kan behoeften qua cijfergegevens met zich brengen waaraan het communautaire statistische programma niet noodzakelijk tegemoetkomt. De drie strategische doelstellingen van het programma “Statistische ondersteuning” Het programma “Statistische ondersteuning” werd opgestart om te voorzien in alle behoeften aan cijfergegevens van de FOD Economie. Het heeft drie strategische doelstellingen, die nauw met elkaar verbonden zijn. De eerste strategische doelstelling is er op gericht de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie te profileren als “officiële statistiekinstantie” van België. Om die doelstelling te bereiken moet er in België een passend regelgevend en insti-


tutioneel kader worden geschapen. Dat kan via de volledige uitvoering van de nieuwe statistiekwet van 22 maart 200621. Die taak van openbaar statisticus kan geconcretiseerd worden door een actieve rol te spelen in de statistiekproductie. Daarom is de tweede strategische doelstelling gericht op een efficiënt gebruik van de economische informatie. In die zin vult ze de eerste strategische doelstelling aan. Door zoveel mogelijk sociaaleconomische gegevens gestructureerd, vlot, modern en gebruiksvriendelijk aan te bieden aan de diverse gebruikers, kan de FOD Economie in het Belgische landschap de onaangevochten referentie worden als het over statistiekproductie gaat. Aangezien die tweede strategische doelstelling niet bereikt kan worden zonder de bijdrage van nieuwe technologieën (meer bepaald ICT) om de bestaande gegevens beter te kunnen exploiteren en te doen renderen, moet daarnaast een derde strategische doelstelling worden nagestreefd: het aanmaakproces van de statistieken moet de mogelijkheden van de nieuwe technologieën optimaal benutten. 4.1.2. Activiteiten in 2010 De Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie profileren als “officiële statistiekinstantie” van België. Op het nationale niveau is de FOD Economie (meer in het bijzonder de ADSEI) eveneens nauw betrokken bij de werkzaamheden van de Hoge Raad voor de Statistiek, die in 2010 meerdere keren vergaderde. De belangrijkste onderwerpen waren: • onderzoek van de aanpassingen aan het koninklijk besluit en het ministerieel besluit over de jaarlijkse enquête naar de structuur van de ondernemingen; • voorstelling van een aantal voorstellen van de ADSEI om de kwaliteit van de huishoudbudgetenquête te verbeteren; • discussie (op verzoek van het Verbond van Belgische Ondernemingen) over het driejaarlijkse onderzoek naar het woon-werkverkeer van de FOD Mobiliteit; • informatie over de invoering van administratieve boetes in de wet van 4 juli 1962 betreffende de openbare statistiek en over de werkzaamheden in het kader van het Belgische voorzitterschap van de EU-Raad. Gelijklopend met de werkzaamheden in de Hoge Raad voor de Statistiek kwamen de belangrijkste actoren in het domein van de openbare statistiek bijeen in het Coördinatiecomité. De wet omschrijft de rol ervan: de statistische programma’s van 21 BS 21.04.2006. De volledige wettekst: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?l anguage=nl&la=N&cn=2006032246&table_name=wet

49

de diverse openbare besturen, diensten en instellingen coördineren. De ADSEI staat nu in voor het secretariaat van het Coördinatiecomité. De onderwerpen die in 2010 tijdens vijf vergaderingen van het comité werden behandeld, hadden grotendeels te maken met de voorbereiding van adviezen die België moet uitbrengen op vergaderingen van het Comité van het Europees Statistisch Systeem. Tevens werden allerlei enquêtes en projecten voorgesteld en besproken in het Comité, meer bepaald de enquête “Generation and Gender Panel”, het project Census 2011 en de vacaturestatistiek. Ten slotte werd de bespreking over het opstellen van een inventaris van de Belgische statistiekproductie voortgezet. Die wordt wellicht afgesloten in 2011. De statistiekwet De voltooiing van de uitvoering van de statistiekwet van 22 maart 2006 (via koninklijke besluiten) blijft een prioritaire doelstelling van de FOD Economie om het nationale statistische systeem op een nieuwe leest te schoeien.

© sellingpix - Fotolia.com

50

Einde 2010 is 90 % van de nieuwe artikelen die in 2006 in de wet van 4 juli 1962 werden ingevoegd, in werking getreden. De belangrijkste artikelen die nog moeten worden uitgevoerd handelen over de certificatie en de principes en regels voor gegevensbescherming. In 2010 heeft de ADSEI de inspanningen voortgezet om de certificatieprocedure uit te werken. Daarmee zullen uiteindelijk statistische methodes gecertificeerd kunnen worden die door andere statistiekproducenten dan de algemene directie worden gebruikt. In 2010 werd de certificatieprocedure getest op een tevredenheidsenquête van de FOD Personeel & Organisatie. De lessen uit deze test worden gevoegd bij die van twee tests die werden uitgevoerd op statistieken van de ADSEI. Zij zullen dienen om de laatste hand te leggen aan de procedure (die dan wordt neergelegd in een koninklijk uitvoeringsbesluit) en om de technische handleiding uit te werken met instructies voor de instellingen die een certificatie aanvragen (technisch referentiekader).


Ervoor zorgen dat de economische informatie efficiënt wordt benut Cijferproductie In 2010 heeft de ADSEI actief bijgedragen tot de driemaandelijkse analyses van het prijsverloop door het Prijzenobservatorium Er werden ook sectoranalyses geleverd aan de dienst “Monitoring van niet-gereglementeerde markten en sectoren”, in het kader van een project dat deel uitmaakt van het programma “goederen- en dienstenmarkt”. De FOD Economie produceert jaarlijks om en bij 120 statistische reeksen, waarvan het merendeel beantwoordt aan Europese verplichtingen. Die statistieken hebben betrekking op allerlei domeinen van het sociaaleconomische leven van een land: samenleving, landbouw, industrie, bouwnijverheid, energie, economie en financiën, diensten, handel en transport, leefmilieu, enz. Sommige worden opgemaakt op basis van administratieve gegevensbanken, andere op basis van een veertigtal enquêtes die de ADSEI bij Belgische bedrijven en burgers afneemt, nog andere met een combinatie van beide methodes. In 2010 werden 450 datasets doorgestuurd naar Eurostat. Op nationaal vlak werden om en bij 500 statistische reeksen bijgewerkt en gepubliceerd op de website van de FOD Economie. Een veertigtal perscommuniqués, veelal over de economische conjunctuur, werden verspreid en verscheidene algemene of thematische brochures kwamen bij het grote publiek terecht. Daarnaast werden talrijke gegevensaanvragen van binnenlandse gebruikers (universiteiten, studiediensten, beroepsverenigingen, privépersonen) behandeld. Bij die aanvragen stijgt het aandeel dat gericht is op het verkrijgen van gecodeerde studiegegevens over natuurlijke personen. In 2010 werden niet minder dan dertig aanvragen van die aard behandeld, na gunstig advies van de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en na het afsluiten van een vertrouwelijkheidscontract. De meeste van die vragen hadden betrekking op gegevens uit de enquête over inkomen en levensomstandigheden (EU-SILC), op de enquête naar de arbeidskrachten en op bevolkingsgegevens. Grote projecten Naast de routineproductie van statistieken, zijn in de ADSEI of de FOD Economie verschillende projecten opgestart om het aanbod en de kwaliteit van de statistieken te verbeteren. Onder die projecten is de uitbouw van een datawarehouse ongetwijfeld een speerpuntproject voor de FOD Economie. Het uiteindelijke doel van dit project is alle bij

51

de FOD Economie beschikbare sociaaleconomische informatie gestructureerd op te slaan, zodat ze gemakkelijk toegankelijk wordt voor gebruikers in en buiten de FOD. Daarbij moet uiteraard rekening gehouden worden met de wettelijke voorschriften over vertrouwelijkheid van de gegevens. Om dat doel waar te maken moet enerzijds een sterke technische infrastructuur (hardware en software) en anderzijds een stringente organisatieprocedure (omschrijving van rollen en verantwoordelijkheden, operationele processen,…) geschapen worden. Enkel zo kunnen de gegevensinput van het datawarehouse en de output ervan naar de gebruikers toe permanent gewaarborgd worden. Op dit ogenblik is de technische infrastructuur klaar en wordt de organisatorische infrastructuur geleidelijk uitgebouwd, m.n. door de oprichting van specifieke datawarehouseploegen in de ADSEI en de stafdienst ICT. In 2010 werd de opname in het datawarehouse van zowel statistische als niet-statistische databanken voortgezet. Het gaat over ongeveer 25 gelijktijdig uitgevoerde projecten.

52

Door het online gaan van “be.STAT”, waarmee statistische tabellen dynamisch aangemaakt kunnen worden, kreeg het datawarehouseproject meteen een grotere zichtbaarheid, zowel in als buiten de FOD Economie. Het aanbod aan statistische reeksen die via “be.STAT” toegankelijk zijn, werd uitgebreid door de opname van gegevens over de bevolkingstructuur en de loonstructuur, evenals van kadastrale gegevens over gebouwen. Tegelijk met het project datawarehouse wordt een grote inspanning geleverd om de beschikbare statistieken beter te documenteren. Hiertoe worden alle metadata (informatie over de gegevens) gestructureerd opgeslagen en toegankelijk gemaakt voor het publiek via de “Statbel”-website. Binnen de FOD Economie werd een transversale samenwerkingsstructuur opgezet om te zorgen voor de regelmatige bijwerking van de metadata. Ten slotte werd het aanbod aan statistische producten in 2010 uitgebreid. Er werden medische indexen berekend voor de waarborgen “eenpersoonskamer” en “twee- en meerpersoonskamer” voor vijf leeftijdsklassen. Die indexen worden gebruikt om de premies van niet-beroepsgebonden ziektekostenverzekeringen aan te passen. Verder werden speciale modules toegevoegd aan de enquête naar de arbeidskrachten (module over de combinatie van werk en gezin) en aan de EU-SILC-enquête (module over het gedeelde gebruik van middelen binnen het huishouden).


Administratieve vereenvoudiging, reorganisatie van de productieprocessen en onderhandelingen met externe partners Administratieve vereenvoudiging De verlichting van de last voor burgers, ondernemingen en bedrijven is eveneens een belangrijke doelstelling bij de statistische gegevensinzameling, die aansluit bij de wil van de Europese Commissie en de prioriteiten van de federale regering. De enquête naar de structuur van de ondernemingen werd in 2010 voor het eerst in de vereenvoudigde versie afgenomen. De resultaten waren zeer bemoedigend. Niet alleen was de antwoordgraad aanzienlijk hoger in vergelijking met voorgaande jaren maar de ondernemingen gebruikten ook massaal de websurvey in XBRL-formaat om de enquête te beantwoorden (90 % van de ondernemingen kozen voor de websurvey, tegen slechts 10 % voor de enquête op papier). Uiteraard heeft dat ook geleid tot een serieuze vereenvoudiging en versnelling van de gegevensverwerking. Voorts werd de maandelijkse enquête van de geslachte dieren vanaf 1 januari 2010 afgeschaft. De resultaten ervan kunnen even goed en zelfs beter geproduceerd worden op basis van administratieve gegevens, meer bepaald uit de “Sanitrace”-gegevensbank van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen. Reorganisatie van de productieprocessen Ter gelegenheid van de invoering van een datawarehouse dat de statistici nieuwe tools in handen geeft om de verzamelde gegevens te verwerken, werd het uitgebreide programma van re-engineering van de productieprocessen voor alle door de ADSEI geproduceerde statistische reeksen, dat in 2008 was opgestart, voortgezet. Dat programma wil er niet alleen voor zorgen dat de beschikbare tools zo goed mogelijk gebruikt worden maar ook het publicatieplan van de statistieken heroverwegen. Daarbij komt de nadruk te liggen op elektronische publicatie via het internet, ten nadele van de traditionele brochures op papier. De elektronische gegevensverzameling werd verder ontwikkeld. Dat gebeurde via elektronische formulieren voor de enquêteurs (enquête naar de arbeidskrachten, EUSILC-enquête, landbouwenquête in mei) of via websurvey (enquête over ICT-gebruik in ondernemingen en bij huishoudens, landbouwenquête in november). Onderhandelingen met externe partners Er werden besprekingen gevoerd met verschillende gegevensleveranciers in het kader van het project Census 2011. Volgens het advies van de Hoge Raad voor de Statistiek en de beslissing van de Ministerraad uit 2000 moet de volkstelling die in 2011 conform de

53

Europese verplichtingen wordt uitgevoerd, steunen op de exploitatie van gegevens uit administratieve databanken en niet meer op een enquête bij alle Belgische burgers. Er werden dus verschillende dossiers ingediend bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer om die gegevens te verkrijgen uit allerlei databanken bij de FOD Financiën (Kadaster), de FOD Binnenlandse Zaken (Rijksregister) of de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid. Er zijn eveneens contacten met de diensten van de gemeenschappen om hun onderwijsgegevens te verkrijgen. 4.1.3. Vooruitzichten voor 2011 Een van de prioritaire doelstellingen voor 2011 is zeker de voltooiing van de uitvoering van de statistiekwet van 2006. Er moet een afgevaardigde voor de gegevensbescherming worden aangeduid. Zo kan, in samenwerking met de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en meer bepaald met het Statistisch Toezichtscomité dat in de schoot daarvan officieel moet worden opgericht, een gegevensbeschermingsbeleid worden uitgewerkt dat volledig in overeenstemming is met alle wettelijke voorschriften.

54

Ook de inspanning om te vereenvoudigen wordt in 2011 voortgezet. Opnieuw komen de landbouwstatistieken aan de beurt, via de exploitatie van de “Sanitrace”-gegevensbank van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen en de databanken over de aangiften van oppervlakten bij de gewesten. De vragenlijst kan al bij de landbouwenquête in mei 2011 vereenvoudigd worden. Voor bepaalde teelten moeten er immers geen oppervlakten meer worden opgevraagd, want ze kunnen uit de databanken van de gewesten gehaald worden. Andere mogelijkheden worden onderzocht bij de statistiek van het goederenvervoer over de weg, de kleinhandel en de bouwnijverheid en burgerlijke bouwkunde. 2010 wordt ten slotte cruciaal voor het project “Census 2011”. Alle nodige informatie moet verkregen worden en er moet een begin gemaakt worden met de verwerking ervan om de rapportering naar de nationale gebruikers en Eurostat te verzekeren.

4.2. Strategische prioriteit goederen- en dienstenmarkt 4.2.1. De Dienstenrichtlijn Het betreft een horizontaal project, waarbij er een evidente wisselwerking bestaat met de volgende beleidsprioriteiten: reglementering, kmo’s (meer bepaald de doelstelling om samen te werken bij de invoering van een regelgeving die aangepast is aan de specifieke kenmerken van kmo’s en zelfstandigen) en consumenten (meer bepaald de doelstelling om gecoördineerde informatie te verstrekken over de rechten en plichten van consumenten, ondernemingen en kmo’s).


De Europese Unie moet ervoor zorgen dat de interne dienstenmarkt concreet gestalte krijgt, om de mededinging te stimuleren en de doeltreffendheid van deze markt te verhogen. Het is in die optiek dat richtlijn 2006/123/EG22 betreffende diensten op de interne markt werd aangenomen. De richtlijn is voornamelijk bedoeld om belemmeringen voor de vrije vestiging en voor de verrichting van diensten tussen de landen van de Unie weg te werken. Omdat de integrale omzetting van de Dienstenrichtlijn een absolute prioriteit voor de FOD Economie is en de termijn van 28 december 2009 niet gehaald kon worden, werd alles in het werk gesteld om de opgelopen achterstand bij de omzetting in te halen. Voor de omzetting moesten de volgende punten gerealiseerd worden: de weten regelgeving aanpassen, de procedures vereenvoudigen, het één-loket implementeren, de dienstverrichters en afnemers van diensten informeren, de administratieve procedures en de gegevensverstrekking informatiseren, rapporteren volgens artikel 39 van de richtlijn, nieuwe bepalingen aanmelden, samenwerken tussen instanties van de lidstaten, referentiegegevens actualiseren. Op grond van de beslissing van 20 maart 2008 werd de operationele steun voor de verwezenlijking van deze doelstellingen toevertrouwd aan een stuurgroep onder leiding van de FOD Economie, die de verschillende facetten van de omzetting coördineert. Dankzij het coördinatiewerk van de stuurgroep is het mogelijk geweest tijdig de begeleidende maatregelen te realiseren die door de richtlijn geëist werden, zoals het invoeren van eenloketten, het verstrekken van informatie aan dienstverrichters en aan afnemers van diensten, alsook het daadwerkelijk deelnemen aan administratieve samenwerking. De opgelopen vertraging betrof dus enkel het deel “omzetting van de wetgeving”, en dankzij de inspanningen die in 2010 werden geleverd, heeft de FOD Economie de vertraging bij de omzetting van de wetgeving kunnen inlopen voor de materies die binnen zijn bevoegdheid vallen. Bovendien heeft de FOD wezenlijk werk geleverd binnen het proces van wederzijdse beoordeling dat gedurende het gehele jaar 2010 plaatsvond. Aanpassing van het federale rechtskader Het omzettingswerk omvat een belangrijk juridisch gedeelte, met enerzijds de goedkeuring van een kaderwetgeving, die een aantal principes uit de richtlijn moet omzetten, en anderzijds de aanpassing van een groot aantal weten regelgevende teksten. Deze werkzaamheden gebeurden, onder de verantwoordelijkheid van de FOD Economie, binnen de module “juridische coördinatie” van de bovengenoemde stuur22 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32006L0123:NL:HTML.

55

groep. Ze mondden enerzijds uit in de goedkeuring van twee horizontale omzettingswetten en een verticale omzettingswet, en anderzijds in de aanpassing van een aantal bestaande wetten. De wet van 22 december 2009 tot aanpassing van sommige wetgevingen aan de dienstenrichtlijn, de zogenaamde verticale omzettingswet, werd bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 29 december 2009. De twee wetten van 26 maart 2010 over de diensten (zogenaamde horizontale wetten) die de omzetting van de grondbeginselen van de richtlijn beogen zonder de afschaffing of aanpassing van bestaande voorschriften te vergen, werden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 30 april 2010. De volgende bepalingen werden eveneens gewijzigd of zelfs afgeschaft in de loop van 2010 om te voldoen aan de eisen van de Dienstenrichtlijn: • het stagereglement en het reglement van beroepsplichten vastgesteld door de Nationale Raad van de Orde van Architecten,

56

• het ministerieel besluit van 11 februari 1948 betreffende de bijzondere voorwaarden voor het verlenen van vergunningen aan de kleinhandelaars in vleeswaren, aan de beenhouwers en aan de spekslagers, • het koninklijk besluit van 30 april 2004 houdende maatregelen betreffende het toezicht op de diamantsector, • het koninklijk besluit van 10 april 1996 houdende algemene reglementering van de maalderijen en de handel in meel, • de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, • de wet van 26 mei 2002 betreffende de intracommunautaire vorderingen tot staking op het gebied van de bescherming van de consumentenbelangen, • het ministerieel besluit van 20 april 1993 tot afschaffing van de prijzencontrole in de afvalverwerkingssector, • het koninklijk besluit van 17 februari 2005 tot regeling van de inschrijving van de personen die een activiteit van minnelijke invordering van schulden uitoefenen en van de waarborgen waarover deze personen moeten beschikken. Wederzijdse beoordeling De high level group van de Raad Concurrentievermogen van 1 oktober 2009 heeft de methode in drie fases overgenomen die de Commissie voorgesteld had voor de uitvoering van artikel 39 van de richtlijn. De 3 fases zijn de volgende:


• elke lidstaat stelt een overzicht op van de voornaamste resultaten van zijn doorlichting (IPM-verslagen), • clusters bestaande uit 5 lidstaten bespreken hun respectieve verslagen, • er vinden plenaire vergaderingen plaats, geleid door de Commissie. De eerste fase werd voor België afgerond op 20 januari 2010, toen het Belgische verslag werd ingediend bij de Commissie. Uit dat verslag komt naar voor dat de Dienstenrichtlijn in de Belgische wetgeving niet echt een ware revolutie, maar veeleer een evolutie heeft teweeggebracht. De diverse vergunningen of eisen op Belgisch niveau worden namelijk opgelegd op basis van EU-regelgeving, en dus beantwoorden ze aan de criteria die door deze regelgeving worden opgelegd of zijn ze objectief gerechtvaardigd door een dwingende reden van algemeen belang. Meestal zijn de uitgevoerde aanpassingen dan ook louter bedoeld om de procedures transparanter en eenvoudiger te maken. In een zeer beperkt aantal gevallen echter bleken wezenlijke aanpassingen nodig. Bijvoorbeeld de afschaffing van de economische test van de zogenaamde IKEA-wet en de vervanging van een vergunning door een verklaring in de wet op de ambulante handel. Concreet zullen voor alle Belgische instanties samen 65 maatregelen gemeld worden aan de Commissie in het kader van de omzetting van de Dienstenrichtlijn. De tweede fase verliep van half januari tot half maart 2010. De lidstaten van onze cluster (België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk en Liechtenstein) kwamen verschillende keren samen. Ze bespraken de situatie in hun groep en brachten hierover verslag uit bij de Commissie. Ze concentreerden zich daarbij op specifieke gebieden en eisen. De derde fase, die van de “plenaires”, eindigde op 15 oktober 2010. De plenaires dienden enkele door de Commissie gekozen thema’s te bespreken op basis van inleidende nota’s. Volgende onderwerpen werden zo behandeld: • een globale bespreking van de resultaten die de werkzaamheden van de verschillende clusters hadden opgeleverd, en een eerste debat over de vergunningstelsels (25 maart); • de horizontale en transversale vergunningstelsels (art. 9 van de richtlijn) en de eisen op het vlak van rechtsvorm, aandeelhouderschap en multidisciplinaire activiteiten (artikel 15.2.b en c en artikel 25 van de richtlijn (19 mei). • de vaste tarieven (artikel 15.2.g) en de kwantitatieve en territoriale beperkingen evenals het verbod om meer dan een vestiging te hebben (artikel 15.2.a en 15.2.e) (20 mei).

57

• het vrij verrichten van diensten (artikel 16) (10 juni). • de kleinhandel, reisbureaus, de bouwsector en de zakelijke dienstverlening (15 juli en 16 september). • de onderwijssector, eisen die een minimaal aantal werknemers vaststellen, eisen over gecombineerde dienstverrichting (art. 15. 2 f en 15.2 h), en de kruiselingse toepassing van de Dienstenrichtlijn en de richtlijn over beroepskwalificaties (15 oktober). Voor België werd dit proces gevolgd in het kader van de IEC, waardoor een samenhangende aanpak en samenwerking tussen de verschillende overheidsniveaus mogelijk was.

58

De Commissie heeft deze oefening in beschouwing genomen bij het opstellen van haar verslag aan het Europees Parlement en de Raad. Dat werd goedgekeurd op 27 januari 2011 in de vorm van een mededeling met de titel “Op weg naar een betere werking van de eengemaakte dienstenmarkt – voortbouwen op de resultaten van het in de dienstenrichtlijn vastgelegde proces van wederzijdse beoordeling”. In deze mededeling worden de acties aangekondigd, onder meer: • toezien op een volledige en correcte toepassing van de richtlijn, • de dienstenmarkt aan een “prestatietest” onderwerpen, • resterende hindernissen verder onderzoeken, zoals voorbehouden activiteiten, beperkingen op de rechtsvorm en het kapitaaleigendom en verzekeringsverplichtingen, • leidraden opstellen voor grensoverschrijdende dienstverrichtingen, • voorkomen dat nieuwe wettelijke hinderpalen ontstaan, • de doelmatigheid van de rechtsmiddelen evalueren. De FOD Economie zal ervoor zorgen dat alle betrokken Belgische autoriteiten deze acties opvolgen. 4.2.2. Sector- en marktmonitoring In het herziene interne marktbeleid wordt gesteld dat één van de pijlers “evidence based policy making” is. De FOD Economie realiseerde volgende activiteiten: • Enerzijds past de FOD Economie een Europese screeningmethodologie toe, die ertoe strekt om sectoren met een niet-optimale marktwerking te identificeren. In 2008 was België het eerste land om de methodologie op lidstaatniveau te implementeren, intussen is de methodologie herwerkt en past België de nieuwe methodologie toe. Daarnaast worden ook, geruggensteund door de academische wereld (via een


Agora-project van de POD Wetenschapsbeleid) nieuwe sectorale indicatoren ontwikkeld en wordt een sectorale databank opgebouwd. • Anderzijds is het de FOD Economie die, voor het INR, de opdracht uitoefent tot observatie en analyse van het consumptieprijsverloop in België. Naast een onderzoek van de inflatie in België, bevatten de verslagen van het Prijzenobservatorium ook een luik waarin het prijsverloop in België vergeleken wordt met dat in de drie voornaamste buurlanden.

4.3. Strategische prioriteit energie 4.3.1. Toezicht op de veiligheid van de bevoorrading van het land en marktanalyse Verbetering van de marktwerking Derde pakket energie De federale regering heeft altijd gewenst om de mededinging op de energiemarkt te versterken. De regering zorgt ervoor dat de omstandigheden gecreëerd worden opdat elektriciteitproducenten op de Belgische markt kunnen produceren door het scheppen van een gunstig investeringsklimaat en het invoeren van voorwaarden voor een werkelijke mededinging, die redelijke prijzen zou moeten waarborgen voor de verbruikers. Zo heeft België het derde Europese wetgevende pakket betreffende de liberalisering van de markten van de elektriciteit en het gas gesteund. Dit pakket werd gepubliceerd in augustus 2009 en omvat: • richtlijn 2009/72/EG van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en tot intrekking van richtlijn 2003/54/EG; • richtlijn 2009/73/EG van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor aardgas en tot intrekking van de richtlijn 2003/55/EG; • verordening (EG) nr. 713/2009 van 13 juli 2009 tot oprichting van een agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators; • verordening (EG) nr. 714/2009 van 13 juli 2009 betreffende de voorwaarden voor de toegang tot het net voor de grensoverschrijdende handel in elektriciteit en tot intrekking van verordening (EG) nr. 1228/2003; • verordening (EG) nr. 715/2009 van 13 juli 2009 betreffende de voorwaarden voor de toegang tot de aardgastransmissienetten en tot intrekking van verordening (EG) nr. 1775/2005.

59

Dit wetgevend pakket heeft tot doel de schepping van een binnenlandse elektriciteit- en gasmarkt die volledig operationeel en concurrerend is (die het aldus mogelijk maakt om de veiligheid van de bevoorrading te versterken). Hiervoor omvat het regels die in het bijzonder beogen: • de werking van de energiemarkt te verbeteren; • de rechten van de verbruiker te versterken; • de onafhankelijkheid en de macht van de regulerende overheden te versterken en te harmoniseren; • een effectieve scheiding te bewerkstelligen van de netactiviteiten in verhouding tot de productie- en leveringsactiviteiten (“effectieve ontkoppeling”); • een Europees samenwerkingsagentschap van energieregulatoren op te richten; • de samenwerking en de coördinatie te versterken tussen de transmissienetbeheerders, in het bijzonder door de oprichting van twee Europese netwerken van transmissienetbeheerders (een voor de elektriciteit en een voor het gas).

60

De omzetting in Belgisch recht van het derde Europese pakket, waarvoor de uiterste datum werd vastgelegd op 3 maart 2011, is aan de gang. Gedragscode Per koninklijk besluit van 23 december 201023 is de gedragscode inzake de toegang tot het aardgasvervoersnet, de opslaginstallatie voor aardgas en de lng-installatie (liquefied natural gas) van kracht geworden. Ze vervangt de oude gedragscode van 4 april 2003. Deze code is het resultaat van een herziening in de diepte van de oude code. Signaleren wij onder meer dat deze code nieuwe mechanismen inzake congestiebeheer voorziet, de synergieën verbetert tussen transport en transit, en nieuwe verplichtingen definieert inzake het verstrekken van informatie voor de netgebruikers door de beheerder van het transportnet van aardgas. Zo zou deze code een betere werking van de aardgasmarkt mogelijk moeten maken, vooral op het vlak van transparantie.

23 Gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 5 januari 2011. Dit KB wijzigt het koninklijk besluit van 12 juni 2001 betreffende de algemene voorwaarden voor de levering van aardgas en de toekenningsvoorwaarden van de leveringsvergunningen voor aardgas,


Versterking van de veiligheid van de bevoorrading in aardgas Europese verordening In 2010 de veiligheid van de aardgasbevoorrading een belangrijk aandachtspunt. Zo werd in oktober 2010 de verordening met betrekking tot maatregelen voor het veiligstellen van de gaslevering goedgekeurd. Deze zal een aantal nieuwe maatregelen (een infrastructuurstandaard en een bevoorradingsstandaard) en plannen (risicoanalyse, preventief actieplan, noodplan) in het leven roepen die de lidstaten beter moeten voorbereiden op een mogelijke gascrisis. Elke lidstaat moet hiertoe een bevoegde instantie aanstellen die verantwoordelijk zal zijn voor de goede uitvoering van de maatregelen voorzien in de verordening. Eind december 2010 heeft de minister van Klimaat en Energie de Algemene Directie Energie aangesteld als voorlopige bevoegde instantie. De eerstvolgende stap die ondernomen moet worden is de uitvoering van de risicoevaluatie die aan de Europese Commissie voorgelegd moet worden begin december 2011. Versterking van de rol van België als draaischijf voor gas in Europa

Parallel heeft Fluxys onlangs twee convenanten (MOU) ondertekend met gasproducenten (tussen enerzijds Fluxys en de Russische reus Gazprom en anderzijds Fluxys en de Noorse maatschappij Statoil). In dit stadium hebben deze MOU’s geen enkele dwingende reikwijdte voor de ondertekenende partijen, maar ze getuigen van de grote belangstelling die bepaalde producenten kunnen hebben voor de Belgische onderaardse opslag. In elk geval zou een eventuele toepassing van deze convenanten een wijziging ver-

61

© razorconcept - Fotolia.com

Een andere doelstelling is de ontwikkeling van België als aardgasdraaischijf voor Noord- en West-Europa. De Ministerraad nam in september 2010 akte van het actieplan van Fluxys voor een nationale en internationale sensibilisering rond de rol van België als aardgasdraaischijf. In dit plan wordt voornamelijk gefocust op de rationalisering van het beleid inzake toekenning van vergunningen bij de bouw van infrastructuren voor aardgastransport, een actieve en gecoördineerde gasdiplomatie en de oprichting van een industrieel samenwerkingsverband.

eisen van de bestaande wetgeving. Er is geen definitieve verbintenis in dit stadium. Overigens wordt momenteel bestudeerd welke impact deze beslissing zou kunnen hebben op de voorraadbeveiliging. Beveiliging van de bevoorrading in L-gas

62

Om de problematiek van de conversie van L-gas in H-gas24 te behandelen werden vier vergaderingen van de Taskforce L-gas georganiseerd in 2010. Verscheidene vergaderingen waren noodzakelijk met het oog op het bepalen van de richtlijnen voor een samenwerkingsakkoord federale overheid / gewesten. Een eerste project van samenwerkingsakkoord werd aan de leden van deze taskforce voorgesteld op 22 december 2010. Uit deze eerste consultatie vloeit voort dat bepaalde technische punten moeten worden verduidelijkt, punten die onderzocht zullen worden in de schoot van een specifieke technische groep die bestaat uit de BTN25, de vertegenwoordiger van de BDN’s, de vertegenwoordiger van de leveranciers, de Algemene Directie Energie van de FOD Economie, enz. Bovendien wordt een specifieke subgroep gecreëerd in de schoot van ENOVER om deze problematiek te behandelen. De gewestelijke overheden die zetelen in deze subgroep, zullen onder andere tot taak hebben om het voorstel van samenwerkingsakkoord te onderzoeken. Op voorwaarde dat er een akkoord bereikt wordt zal het aan elk van de (federale/gefedereerde) entiteiten toebehoren om de tekst voor akkoord voor te leggen aan hun respectievelijke parlementen. Ingeval van positief advies betreffende een conversieoperatie van L-gas in H-gas zal deze subgroep voor alle betrokkenen tot opdracht hebben om het actieplan uitvoerbaar te maken. Veiligheid van de aardoliebevoorrading: APETRA en de oliestocks In 2010 heeft APETRA (nationaal agentschap verantwoordelijk voor de strategische stocks) het aanleggen van voorraden in eigendom bevoorrecht, veeleer dan tickets te kopen waarvan de prijzen en de volumes fluctueren met de tijd. Behalve de drie bestaande onderaardse opslagplaatsen in Duitsland waarin ze reeds ruwe aardolie stockeerde, heeft APETRA het graven van een vierde onderaardse opslagplaats aangevraagd aan de bevoegde Duitse overheden. Vóór 31 december 2012 moet België de nieuwe Europese richtlijn 2009/119/EG26 houdende verplichting voor de lidstaten om minimumvoorraden ruwe aardolie en/of aardolieproducten in opslag te houden, omzetten in nationaal recht. Voor alle landen van de Europese Unie neemt deze richtlijn de rekenwijze aan van de opslagverplichting 24 ”L-gas” komt van het Engelse “low gas” en duidt op gas met een lage calorische waarde, in tegenstelling tot het “H-gas”, dat staat voor “high gas”. 25 De afkortingen BTN en BDN betekenen respectievelijk beheerder van het transmissienet en beheerder van het distributienet. 26 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32009L0119:NL:NOT


van het Internationaal Energie Agentschap. Het is ook voorzien dat de lidstaten moeten beschikken over crisisprocedures en bijgevolg de nodige maatregelen moeten treffen om in geval van crisis de strategische stocks snel, efficiënt, en transparant te mobiliseren. Bepaalde lidstaten zijn spontaan samengekomen om hun wijze van omzetting van deze nieuwe richtlijn te harmoniseren. België nam actief deel aan dit initiatief. Europees herstelplan en lancering van het prioritair project “unieke interface” In het kader van het Europees herstelplan, goedgekeurd door de Europese Raad van 11 en 12 december 2008, heeft de FOD Economie een prioritair project “unieke interface” gelanceerd. Dit project voor een administratieve vereenvoudiging ligt in de lijn van 2 van de 4 prioritaire domeinen van het herstelplan: • de ondernemingen (in het bijzonder door het accentueren van de noodzaak om de administratieve lasten te verminderen en het ondernemerschap te bevorderen), • de infrastructuur en energie (in het bijzonder door het versnellen van de investeringen om de energie-infrastructuur te moderniseren). Parallel hiermee hebben de transmissienetbeheerder voor elektriciteit (Elia) en de Federatie van Transporteurs door middel van Pipeline (Fetrapi), elk een memorandum opgesteld, waarin werd gewezen op een bepaalde logheid en overtolligheid van de administratieve procedures voor de toekenning van vergunningen. Zij opperden dat voornoemde procedures een rem zouden kunnen betekenen voor het investeringsbeleid in België. In september 2009 werd een taskforce opgericht in de schoot van de Algemene Directie Energie. De krachtlijnen om de reflectie voor de oprichting voor een enig loket dat een competentiecentrum omvat tot een goed einde te brengen bij de federale overheden in samenwerking met de gewesten, werden voor beraad voorgelegd aan de stakeholders. Toegankelijkheid tot de energiemarkt via het programmaovereenkomst en een sociaal energiebeleid België kent sinds de jaren ’70 (eerste oliecrisis) een prijsregulering voor de meest courante aardolieproducten die op de markt worden gebracht. De regulering bestaat erin maximumprijzen vast te stellen voor producten als benzine, diesel, lpg, huisbrandolie, propaan etc. en dit in overeenstemming met de programmaovereenkomst die met de oliesector is afgesloten. De toegepaste prijsformules houden rekening met alle kosten die zich voordoen tussen raffinaderij, opslag, aan- en verkoop en leve-

63

ring aan de eindgebruiker en voegt daaraan een distributiemarge toe die een normale winstmarge inhoudt. Ten gevolge van de verplichte bijmenging van biobrandstoffen in fossiele brandstoffen, werd in 2010 de programmaovereenkomst aangepast om bij de maximumprijzen van diesel en benzine voortaan rekening te houden met de bijmengkosten die de operatoren moeten dragen door deze verplichting.

64

Een gezonde en open marktwerking kan uiteraard niet voorkomen dat bepaalde bevolkingsgroepen in tijden van sterk stijgende energieprijzen het moeilijk hebben om hun energiefactuur te betalen. De FOD Economie heeft dan ook de voorbije jaren een belangrijke rol gespeeld bij de uitwerking van meerdere sociale energiemaatregelen. Zo werd in 2005 het Sociaal Verwarmingsfonds Stookolie, Lamppetroleum en Propaan in bulk opgericht dat onder voorwaarden een deel van de aankoopfactuur voor zijn rekening neemt. De erkenning van dit Fonds liep na vijf jaar ten einde in 2010 maar werd verlengd voor eenzelfde termijn. Intussen is het Sociaal Verwarmingsfonds actief gedurende het volledige kalenderjaar (i.p.v. enkel tijdens de periode september-april) en is er nu ook steeds een minimale tussenkomst van 14 eurocent per liter die kan oplopen tot 20 eurocent. Ook werden de contracten voor de levering van huisbrandolie met spreiding van betaling gereglementeerd. In 2008-2009 kon een deel van de Belgische gezinnen genieten van een forfaitaire korting voor huisbrandolie, elektriciteit en aardgas indien zij niet in aanmerking kwamen voor een sociaal tarief. Half 2009 startte de FOD Economie met de automatisering van de toekenning van sociale tarieven voor aardgas en elektriciteit, wat er voor moet zorgen dat voortaan een groter aantal rechthebbende gezinnen van dit tarief genieten, zonder zelf de eerste stap te moeten zetten. In 2010 werd deze automatisering volledig geïmplementeerd. De eerste resultaten zijn duidelijk: een bijkomend aantal van meer dan 150.000 gezinnen genieten nu van dit gunstiger tarief. Een beter begrip van de marktwerking Energieobservatorium Het Energieobservatorium is de dienst van de Algemene Directie Energie die belast is met het verlenen van de noodzakelijke informatie voor het begrip en de opvolging van de energiemarkt. Zijn voornaamste opdracht bestaat uit het verzamelen en behandelen van cijfergegevens die afkomstig zijn van de marktoperatoren, producenten, handelaars en consumenten van energieproducten. De geconsolideerde gegevens worden volgens een bepaald tijdschema meegedeeld aan het Internationaal Energie Agentschap en de Europese Unie. Zij maken het bijgevolg mogelijk om ons land te positioneren in het Europese en mondiale energielandschap en om de impact van de verschillende energiebeleidsvormen te evalueren, zowel deze van België als van zijn partners, over veiligheid van de bevoorrading of de werking van de nationale economie in het algemeen en de industrie in het bijzonder.


Bovendien dient de analyse van de verschillende gegevens die verstrekt worden door het Observatorium, om de keuze van de overheden te oriënteren bij het energiebeleid en dit in functie van de huidige en toekomstige economische en energiecontext. Dit maakt het eveneens mogelijk om op correcte wijze de huidige toestand te evalueren en vooral om de toekomstige ontwikkelingen op een betrouwbare wijze te voorzien. In dit kader vertegenwoordigt de verwezenlijking van de prospectieve studies (zie hierna) een belangrijk gedeelte van het werk van het Observatorium. Parallel hiermee neemt het Observatorium deel aan gerichte studies. Zo heeft het Observatorium in het kader van het Belgische EU-voorzitterschap een studie gesuperviseerd over de energiekwetsbaarheid en de banden tussen toegang tot energie en ontwikkeling van een duurzaam energiebeleid (zowel in België als in verscheidene andere Europese landen). Ten slotte worden de gegevens van het Energieobservatorium eveneens voor het grote publiek gepubliceerd in het kader van de informatieopdracht van de FOD Economie, via de publicatie van het jaarverslag “Energiemarkt”27. Project “Energy Consumption Survey” Om een beter begrip van de markt te verkrijgen, heeft de FOD Economie einde 2010 een prioritair project gelanceerd, getiteld “Energy Consumption Survey”. Het is een enquête afgenomen om de statistieken over energieconsumptie in huishoudens te verbeteren. Hiervoor wordt beroep gedaan op een Eurostat-subsidie. De data die uit het onderzoek zullen resulteren, kunnen bijdragen tot de monitoring van de verschillende EU-richtlijnen over energie-efficiëntie in huishoudens (ESD, EPBD, RED, Labelling en Ecodesign). Ook komen de resultaten van pas bij de impactevaluatie van het “federaal actieplan inzake energie-effciëntie”28. Prospectieve studies elektriciteit en aardgas In samenwerking met het Federaal Planbureau moet de Algemene Directie Energie om de vier jaar een studie opstellen over de vooruitzichten van de elektriciteitsbevoorrading (prospectieve studie elektriciteit of PSE)29 en een prospectieve studie over de zekerheid van aardgasbevoorrading (prospectieve studie aardgas of PSG) 30.

27 http://economie.fgov.be/nl/modules/publications/statistiques/energie/energiemarkt_overview.jsp. 28 http://ec.europa.eu/energy/demand/legislation/doc/neeap/belgium_federal_en.pdf. 29 Krachtens de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt. 30 Krachtens de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel van leidingen.

65

Deze prospectieve studies gebeuren in het kader van de bevoorradingszekerheid voor energie. Zij hebben als voornaamste einddoel het bijstaan van de regering bij het beleid ter zake en het tijdig treffen van maatregelen. Zij hebben als voorwerp het onderzoeken van de mogelijkheden om de afstemming tussen aanbod en vraag inzake elektriciteit of aardgas op middellange en lange termijn te realiseren. Zij strekken zich uit over minstens 10 jaar. Zij impliceren een overleg met de beheerder van het transmissienet (en van de opslag, wat betreft de PSG), de Nationale Bank van België en de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas, alsook een raadpleging van de Interdepartementale Commissie Duurzame Ontwikkeling en de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven. Overigens legt de wet31 voor elk van de prospectieve studies de realisatie op van een strategische milieubeoordeling of “Strategic Environmental Assessment” (SEA). Deze vereist in het bijzonder het opstellen van een milieueffectenrapport, alsook de raadpleging van verschillende instanties (Adviescomité SEA, Federale Raad Duurzame Ontwikkeling, gewesten, enz.) en van het publiek.

66

In 2010 werden de inspanningen geconcentreerd op de opstelling van de eerste prospectieve studie aardgas getiteld “de prospectieve studie betreffende de zekerheid van de aardgasbevoorrading tot 2020”. Een ontwerp van studie werd gefinaliseerd en er werd begonnen met de strategische milieubeoordeling. 4.3.2. Innovatie stimuleren en de veiligheidsstructuur omkaderen Het Myrrha-project Het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) te Mol wil een nieuwe onderzoeksreactor, Myrrha, bouwen om de oude BR2-reactor te vervangen. Het is een vernieuwende bestralingsinstallatie met veel toepassingsmogelijkheden en het is ook een installatie beschikbaar voor internationaal wetenschappelijk onderzoek. De vele toepassingen dragen bij tot de ontwikkeling van de reactoren van de vierde generatie die veel duurzamer zijn dan de vorige generaties. Op 5 maart 2010 heeft de Belgische regering een belangrijke stap gezet voor de realisatie van deze nieuwe onderzoeksinstallatie. Ze heeft haar steun gegeven aan het Myrrha-project en het een subsidie toegekend van 60 miljoen euro voor de eerstkomende 5 jaar. Deze eerste fase houdt het uitwerken van een gedetailleerd concept in. Naar aanleiding van deze belangrijke beslissing werd een “roadmap” opgesteld en werd het “business plan” aangepast en aan de minister voorgesteld. 31 Wet van 13 februari 2006 betreffende de beoordeling van de gevolgen voor het milieu van bepaalde plannen en programma’s en de inspraak van het publiek bij de uitwerking van de plannen en programma’s in verband met het milieu.


Myrrha werd ook weerhouden in het SET Plan32 en als ESFRI-project zodat men ook op Europese steun kan rekenen. Tevens krijgt het project veel internationale belangstelling, wat op termijn zeer belangrijk is voor de toekomst van het project, de onderzoeksinstelling, het wetenschappelijk onderzoek in België en de lokale werkgelegenheid. 4.3.3. Bevordering van de duurzame energie Het Pakket Energie-Klimaat Het Pakket Energie-Klimaat van de Europese Commissie werd geconcretiseerd einde 2009 met de richtlijn 2009/28 betreffende de bevordering van hernieuwbare energieën. De groep ENOVER heeft een nationaal actieplan voorbereid voor de hernieuwbare energieën. In de loop van 2010, werden twee ontwerpen van koninklijk besluiten voorbereid door de Algemene Directie Energie met het oog op het vervolledigen van de teksten die genotificeerd werden aan de Europese Commissie met het doel de omzetting van de richtlijn in België te verzekeren. Betreffende energiebesparingen, heeft de Algemene Directie Energie de opvolging van de federale maatregelen van het “federaal actieplan inzake energie-efficiëntie” voortgezet. In een ENOVER-werkgroep tracht ze om de best mogelijke coherentie te verzekeren tussen de evaluatiemethodologieën van de indicatoren van energie-efficiëntie. Een overleg wordt ook georganiseerd tussen de gewesten in het kader van ENOVER over de certificatie van de installateurs van uitrustingen in het kader van hernieuwbare energie en energiebesparingen, opdat een bepaalde harmonisering het voor de markt zou mogelijk maken om op het gehele grondgebied met gelijkaardige regels te functioneren. ENOVER heeft eveneens zijn rol van overlegorgaan gespeeld om vragen van de Europese Commissie te beantwoorden, over de Belgische doelstelling inzake energie-efficiëntie tegen 2020, een onderwerp dat prioritair was tijdens het Belgische voorzitterschap en dat actueel zal blijven, aangezien het als dusdanig zal geïntegreerd blijven in de nieuwe “Europa 2020-strategie”. Een van de opvallendste maatregelen op federaal niveau, om bij te dragen tot de energiebesparingen, is het vastleggen van normen voor elektrische toestellen en het opleggen van een energetische etikettering. Dit laatste behoort tot de bevoegdheid van de Algemene Directie Energie die nauw samenwerkt met de FOD Leefmilieu die belast is met de productnormen. De FOD Economie heeft aldus de werkzaamheden over de richtlijn etikettering van de energieproducten van dichtbij opgevolgd en gevoed, in samenhang met de kaderrichtlijn “ecodesign”. De nieuwe richtlijn Ecolabelling (2010/30/EU) die half juni 2010 verschenen is, omvat voornamelijk de instelling van 32 Zie ook de mededeling van de Europese Commissie van 22 november 2007: “A European strategic energy technology plan (SET Plan) - Towards a low carbon future”.

67

een marktbewaking door de lidstaten. De bestaande richtlijnen zullen geleidelijk worden vervangen door “gedelegeerde verordeningen”, conform het Verdrag van Lissabon. De vier eerste gedelegeerde verordeningen (over ijskasten, afwasmachines, vaatwassers en televisietoestellen) werden einde november 2010 gepubliceerd. De FOD Economie heeft campagnes opgestart om de toepassing van het nieuwe wettelijke kader te verifiëren. Biobrandstoffen en elektrische voertuigen

68

De wet van 22 juli 2009 houdende de verplichting tot bijmenging van biobrandstof bij de tot verbruik uitgeslagen fossiele motorbrandstoffen33 verplicht elke geregistreerde oliemaatschappij die benzine en dieselbrandstoffen op de Belgische markt brengt, om een hoeveelheid biobrandstof bij te mengen die gelijk is aan tenminste 4 % v/v. Zij bepaalt eveneens de informatieverplichtingen van de geregistreerde oliemaatschappijen over benzine, diesel, en duurzame biobrandstoffen die verkocht worden, alsook de bewijzen inzake duurzaamheid van deze brandstoffen. Deze gegevens worden elk trimester meegedeeld aan de Algemene Directie Energie die de gegevens inzamelt en de opvolgingsverslagen opstelt. Om de transportdoelstellingen voor hernieuwbare energieën te halen, zoals ze zijn bepaald in het voornoemd federaal plan, is het voorzien om geleidelijk de verplichte bijmengingsgraad van biobrandstoffen in de wegbrandstoffen aan te passen. Zoals aangegeven in het eerste evaluatierapport, overtreft België zowel voor de benzine- als voor de dieselproducten de 4 % bijmenging. Dit resultaat mag een klein succes genoemd worden, want in 2009 moest nog een groot aantal van de 32 bedrijven die onder deze verplichting vallen, de nodige investeringen en werkzaamheden realiseren om de bijmenging te starten. Het huidige wettelijke kader loopt ten einde op 30 juni 2011. Het is wettelijk voorzien dat dit verlengd kan worden met een koninklijk besluit, voor een nieuwe periode van 24 maanden.

33 BS 03.08.2009, http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn =2009072201&table_name=wet.


Het elektrische vervoer vertegenwoordigt een andere bijdrage tot de hernieuwbare transmissie. Op vraag van de minister, heeft de Algemene Directie Energie een seminarie georganiseerd in april 2010 getiteld: “Plug-in the grid: can electric vehicles make a difference?”. In navolging hiervan heeft de minister de oprichting van een nationaal platform aangekondigd. Dit platform vergaderde voor het eerst in oktober en er wordt voorzien om dit driemaal per jaar te doen om de precieze thematieken te bespreken, teneinde de personen met beslissingsbevoegdheid voor elektromobiliteit te voorzien van informatie. Buiten het rechtstreekse kader van het platform, heeft de Algemene Directie deelgenomen aan het project dat gelanceerd werd door de NMBS om de haalbaarheid te testen om vervoer via treinen en elektrische voertuigen te combineren door het installeren van laadpalen in de stations. Een project met het VBO beoogt het opstarten van een charter (EV. to E.V.), teneinde zichtbaarheid te verschaffen voor de potentiële markt van elektrische voertuigen in België34. Bevordering van de offshorewindenergie In het kader van het beleid Energie-Klimaat, waartoe werd besloten door de EU, moet België een verplicht doel halen van 13 % hernieuwbare energiebronnen in het finale energieverbruik tegen 2020. Een voluntaristisch, ambitieus en efficiënt beleid is nodig om investeringen in de sector van de hernieuwbare energie aan te trekken. Terwijl de ontwikkeling van de offshorewindenergie bijdraagt tot het klimaatbeleid en de naleving van de Belgische verbintenissen tot het Kyotoprotocol (vermindering van de CO2-uitstoot), zou ze ook een grotere concurrentie op de elektriciteitsmarkt mogelijk maken, zowel op het niveau van de producenten als van de productietechnieken. Ze kan ook een belangrijke positieve spin-off leveren voor de Belgische economie: investerings- en ontwikkelingsmogelijkheden, knowhow inzake hightech, tewerkstelling met een toegevoegde waarde, enz. Zo sluit de Lissabonstrategie aan bij de pijlers van het Europese energiebeleid (veiligheid van de bevoorrading, mededinging en duurzame ontwikkeling). Om deze ambitieuze doelstellingen te bereiken, heeft de federale regering met alle betrokken partijen een plan opgesteld voor de offshoreontwikkeling, met de focus op: • rationeel gebruik van de huidige offshorezone en afbakening op middellange termijn van nieuwe zones in de Noordzee, die in aanmerking komen voor elektriciteitsproductie; 34 http://economie.fgov.be/nl/consument/Energie/Duurzame_ontwikkeling/elektrische_voertuigen/charte_EV/.

69

• modaliteiten voor de aansluiting op het elektriciteitsnet te land; • streven naar financiële steuninstrumenten voor de offshoreprojecten. De bevordering van de offshorewindenergie (geïntegreerd in de uitwerking van een ontwikkelingsplan voor hernieuwbare energiebronnen) is een van de prioritaire projecten van de strategische prioriteit energie. Offshoreconcessies en huidige capaciteit Om de productie van hernieuwbare energie te bevorderen, werd een mariene ruimte bepaald binnen de Belgische exclusieve economische zone (EEZ) van de Noordzee. Zes concessies kregen al een vergunning voor de installatie van windmolenparken (C-Power, ELDEPASCO, Belwind, Rentel, Norther et Seastar). Het reeds toegekende potentieel is groter dan 1.650 MW en een vermogen van 195 MW werd al in dienst genomen door C-Power en Belwind (respectievelijk 30 MW en 165 MW).

70

De gebruikte technologieën, de uitbatingsprocessen en de productiecapaciteit worden constant verbeterd sinds de opening van de Belgische mariene ruimte voor de windenergieproductie. De finalisering van het wettelijke kader weerspiegelt de bedoeling om de procedures te rationaliseren en te vereenvoudigen en de stabiliteit van het investeringsklimaat te waarborgen. Een ontwerp van koninklijk besluit werd opgesteld, dat de grenzen van de zone herdefinieert om rekening te houden met andere gebruikers in de EEZ. Dit besluit werd einde december 2010 goedgekeurd door de Ministerraad. De afbakening houdt rekening met de vereisten voor de zeevaart. Deze geherdefinieerde zone zou, terwijl ze de uiterst noordelijke zone vrijmaakt, de realisatie mogelijk maken van de doelstelling van 2000 geïnstalleerde MW en zo een belangrijke bijdrage leveren tot de realisatie van het Belgisch doel van 13 % hernieuwbare energie in 2020, bepaald door de richtlijn 2009/28/EG. Ontwikkelingsplan van het transmissienet van elektriciteit In het ontwikkelingsplan van het transmissienet van elektriciteit 2010-2020, dat wordt opgesteld door de netbeheerder (Elia), in samenwerking met de Algemene Directie Energie en het Federaal Planbureau35, wordt bijzondere aandacht geschonken aan de aansluiting van de windmolenparken op zee, aan de integratie van de gedecentraliseerde producties en aan de investeringen die noodzakelijk zijn voor de aanpassing van de nieuwe technologieën voor transmissiebeheer van elektriciteit (smartgrid). 35 Krachtens de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt.


Windmolennet in de Noordzee Terwijl de FOD Economie de verschillende voornoemde Europese dossiers opvolgt, blijft hij eveneens betrokken bij de voorbereiding van de ministeriële vergaderingen van het Pentaforum36 (in de marge van de Energieraad van de EU). Tijdens de vergadering einde 2008, heeft België voorgesteld om een supertransmissienet (North Sea Countries’ Offshore Supergrid) te bouwen, een net dat het geheel van de offshorewindparken in de Noordzee verbindt. De Algemene Directie Energie heeft actief de mogelijkheid onderzocht om deze “Offshore Grid” in te stellen tussen de landen van het “verruimde” Pentaforum (met inbegrip van landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Ierland, Zweden en Noorwegen). Op basis van deze studie heeft België een beleidsverklaring opgesteld die de politieke wil van de 10 landen weergeeft om een netwerk van offshorewindenergie te bestuderen en uit te werken. De ministers van energie van de 10 landen en de Europese Commissie hebben deze verklaring ondertekend. Elk land heeft een “windcoördinator” aangesteld. Op 3 december 2010 werd een “Memorandum of Understanding” ondertekend door de 10 landen en de Europese commissaris voor Energie. De netwerkbeheerders (ENTSO-E), de regulatoren en het Agentschap voor de Samenwerking der Energieregulatoren (ACER) ondertekenden een ‘letter of support’ waarbij zij zich engageren om het initiatief volledig te ondersteunen. Alle landen delen de gemeenschappelijke doelstelling om te komen tot een lage-koolstofeconomie, met behoud van bevoorradingszekerheid van energie tegen de laagst mogelijke kost voor de consumenten. De hernieuwbare energie uit de Noordzee kan een significante bijdrage leveren aan deze doelstelling. Verbindingen met het bestaande onshoregrid, een kosten-batenanalyse, mogelijke scenario’s voor het installeren en aansluiten van de offshoregrids, het schrappen van eventuele reglementaire en wettelijke hinderpalen en het stroomlijnen van de bestaande planning- en vergunningenprocedures, zijn de eerste prioriteiten die behandeld zullen worden.

36 Dit “Pentalateral Energy Forum” werd gecreëerd op 08.06.07 door de ministers voor Energie, de regulatoren, de transmissienetbeheerders en de marktspelers van de volgende 5 landen: de Benelux-landen, Frankrijk en Duitsland. Het beoogt vooral de verbetering van de grensoverschrijdende elektriciteitsstromen die bijdragen tot een veilige en duurzame bevoorradingsveiligheid.

71

4.4. Strategische prioriteit informatiemaatschappij De ontwikkeling van telecommunicatie, van ICT37 en van de informatiemaatschappij is één van de belangrijkste factoren voor het genereren van productiviteitswinst en innovatie … In dat opzicht vormt het programma “informatiemaatschappij” één van de strategische prioriteiten van de FOD Economie. De doelstellingen van het programma “informatiemaatschappij” zijn drievoudig: • een regelgevend kader uitwerken in België; • zorgen voor informatiebeveiliging; • innovatie en de ontwikkeling van nieuwe informatietechnologieën stimuleren. 4.4.1. Een regelgevend kader uitwerken Omzetting van de Europese richtlijnen “Telecompakket”

72

Deze eenmalige en transversale actie betreft de omzetting van het nieuwe EU-pakket over telecommunicatie naar Belgisch recht. De richtlijnen 2009/136/EG en 2009/140/ EG, “Telecompakket”38 genoemd, moeten tegen mei 2011 worden omgezet. Het Telecompakket beoogt de instelling van een eengemaakte digitale markt die het consumentenvertrouwen moet versterken. Het wijzigt onder andere richtlijn 2002/22/ EG inzake de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronische-communicatienetwerken en -diensten, alsook richtlijn 2002/58/EG betreffende de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de sector elektronische communicatie. Hoewel de minister de omzetting aan het BIPT toevertrouwde, heeft de Algemene Directie Telecommunicatie en Informatiemaatschappij het initiatief genomen de werkzaamheden van de FOD Economie op het vlak van de wetgevingen die tot zijn bevoegdheid behoren, te coördineren. Zo werd een voorontwerp van wet voorbereid en naar de minister en het BIPT gestuurd. Bovendien neemt deze algemene directie deel aan de werkzaamheden van de door het Adviescomité Telecommunicatie opgerichte werkgroep “Implementatie richtlijnen”. Deze werkgroep zal het Comité een ontwerpadvies bezorgen over het ontwerp van omzetting dat het BIPT voor raadpleging op zijn website heeft geplaatst.

37 Informatie- en communicatietechnologieën 38 Deze richtlijnen werden gepubliceerd in het PB van 18 december 2009.


Deelname aan de omzetting van de wettelijke bepalingen waarin de digitale agenda voorziet Deze niet-recurrente actie zou lopen tot in 2020, afhankelijk van de Europese werkzaamheden ter zake. Hierna volgt een vollediger uiteenzetting over de digitale agenda. Voor het hier beoogde gedeelte voorziet hij met name in: • de opstelling van een richtlijn voor het collectieve beheer van auteursrechten; • de herziening van richtlijn 1999/93/EG van 13 december 1999 over een gemeenschappelijk kader voor elektronische handtekeningen en de grensoverschrijdende erkenning en interoperabiliteit van beveiligde authenticatiesystemen; • de herziening van richtlijn 2000/31/EG van 8 juni 2000 inzake elektronische handel (zie supra); • de deelname aan de opstelling van een Europese gedragscode voor onlinerechten. Drie algemene directies van de FOD Economie (Regulering en Organisatie van de Markt, Kwaliteit en Veiligheid, en Controle en Bemiddeling) staan in voor een aantal wetgevende maatregelen, terwijl E9 voor de coördinatie zorgt.

73

Deze niet-recurrente actie zou in 2011 afgerond moeten zijn. De wetten van 11 maart 2003 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij houden bepaalde toepassingsproblemen in, met name voor de regelgeving over de samenwerking van als tussenpersoon optredende dienstverleners en de sluiting van websites die in overtreding zijn. Het ontwerp van wijziging van de twee voornoemde wetten heeft als doel: • zorgen voor juridische zekerheid aangaande de verplichtingen voor vaklui bij samenwerking met de autoriteiten;

© Christopher Nolan - Fotolia.com

Wijziging van de wetten van 11 maart 2003 over de elektronische handel

• de procedures voor het verwijderen van illegale informatie vereenvoudigen door een wettelijk kader dat aangepast is aan de gebruikte technologieën. Voorbereiding van het beleid voor elektronische communicatie en coördinatie van alle acties in de FOD Economie Het betreft een recurrente actie. Of het nu in een nationale (Adviescomité Telecommunicatie, Commissie Kansspelen, andere gespecialiseerde comités,…) of internationale (EU, UNO, OESO,…) context is, de Algemene Directie E9 is belast met de vertegenwoordiging van het departement of van België in deze organen. Anderzijds zorgt E9 via de transversale groep “informatiemaatschappij” voor de coördinatie van de door de FOD Economie op dat vlak gevoerde acties. Op EU-niveau behandelen diverse comités en werkgroepen vraagstukken over de interne markt. Dit geldt vooral voor de Werkgroep Telecommunicatie en Informatiemaatschappij (WG Telecom).

74

Tijdens het Belgische EU-voorzitterschap werd de Belgische post in dit comité bekleed door een lid van de Algemene Directie E9; de deelname van deze vertegenwoordiger wordt voortgezet. Verbetering van internet governance Deze actie sluit aan bij de planning van het Internet Governance Forum (IGF). De Algemene Directie E9 levert een bijdrage aan de debatten van het IGF. Dit forum komt jaarlijks bijeen en groepeert alle bij internet governance betrokken overheids- en privéspelers. Het forum werd in 2005 opgericht door de Wereldtop over de Informatiemaatschappij (WTIM of WSIS) voor een periode van vijf jaar en zijn mandaat werd verlengd onder het Belgische voorzitterschap. Zorgen voor informatiebeveiliging De actie voor deze doelstelling houdt verband met de interne markt. Update van het referentiesysteem voor de elektronische handtekening In 2010 gunde de FOD Economie een overheidsopdracht voor de update van het referentiesysteem voor de elektronische handtekening om de ontwikkeling van de techniek en de standaarden in aanmerking te nemen. Deze bijwerking moet onder meer de verschillende technische criteria aanpassen. Ze kan nadien worden aangevuld met een bijkomend gedeelte voor “derde vertrou-


wenspersonen”, voor wie een regelgeving over de elektronische aangetekende brief in december 2010 werd aangenomen. Deze niet-recurrente actie zal in de loop van 2011 worden afgerond. 4.4.2. Innovatie en de ontwikkeling van nieuwe informatietechnologieën stimuleren Digitale agenda De in augustus 2010 goedgekeurde digitale strategie voor Europa is één van de zeven kerninitiatieven van de Europa 2020-strategie van de Europese Commissie. Ze bekrachtigt de rol van stuwende kracht van de informatie- en communicatietechnologieën (ICT) en vooral van het internet, die een intelligente, duurzame en integrerende groei in Europa in de hand moeten werken. De ICT-sector zorgt immers rechtstreeks voor 5 % van het Europese bbp en draagt nog meer bij tot de globale productiviteitsstijging. Dit vloeit voort uit de hoge graad van dynamiek en innovatie in deze sector en uit de rol die hij speelt bij de omschakeling van andere bedrijfstakken. In het algemeen is de sociale impact van ICT vanzelfsprekend geworden. Door de convergentie van de digitale diensten zijn deze diensten overal en op om het even welk toestel toegankelijk. Tegen 2020 zouden bijna alle inhoud en digitale toepassingen online beschikbaar moeten zijn. De digitale strategie beschrijft zeven domeinen van prioritaire acties, kernacties en enkele honderden opvolgingsmaatregelen die een antwoord moeten bieden op de voornaamste belemmeringen voor de in Europa geleverde inspanningen om het ICTpotentieel zo goed mogelijk te benutten: Een digitale eengemaakte markt creëren: commerciële en culturele inhoud en diensten moeten vrij over de grenzen heen kunnen circuleren en de eengemaakte telecommunicatiemarkt moet worden versterkt. De interoperabiliteit verhogen: De effectieve interoperabiliteit van informaticaproducten en –diensten moet worden uitgebreid op basis van normen en open platforms. De internetbeveiliging en het gebruikersvertrouwen versterken: Europa moet zich toeleggen op de ontwikkeling van de cybercriminaliteit en de problemen bij de naleving van de fundamentele rechten en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Een snelle en ultrasnelle toegang tot het internet mogelijk maken: breedband moet voor iedereen beschikbaar zijn en er moet meer geïnvesteerd worden in nieuwe zeer snelle, open en concurrerende netwerken.

75

De investeringen in onderzoek en ontwikkeling verhogen: Europa moet meer privéinvesteringen vrijmaken, de beschikbare middelen beter coördineren en een innovatieklimaat scheppen dat gunstig is voor kmo’s. De digitale geletterdheid, vaardigheden en inclusie bevorderen: Europa moet het gebrek aan ICT-vaardigheden en aan digitale geletterdheid verhelpen. De ICT-voordelen gebruiken voor de EU-maatschappij: De benutting van het ICTpotentieel kan bijdragen tot de regeling van maatschappelijke problemen zoals de klimaatverandering of de vergrijzing van de bevolking. Voor België is de Algemene Directie E9 belast met de coördinatie van de maatregelen die in het kader van de digitale strategie door de diverse nationale spelers zullen worden aangenomen. Oprichting van een werkgroep voor de follow-up van de digitale agenda

76

Deze actie is recurrent (2011-2020) en ligt in de lijn van de voor 2020 geplande Europese digitale agenda. Deze werkgroep zal de diverse bij de digitale agenda betrokken institutionele spelers verenigen met het oog op een efficiënte coördinatie en bundeling van hun inspanningen om zo goed mogelijk te voldoen aan de acht actiepijlers van de Agenda. De eerste bakens werden al gezet in de FOD Economie en met andere federale entiteiten. De werkgroep zal de actie uitbreiden naar de andere betrokken instanties. Serious game Deze actie is niet-recurrent (2011). Tot de opdrachten van de Algemene Directie E9 behoort de bevordering en de ontwikkeling van telecommunicatie, van ICT en van de informatiemaatschappij. In deze context wil onze algemene directie een “serious game” in ons departement implementeren. Dit nieuwe soort van communicatie, dat al door tal van grote bedrijven werd aangewend, heeft als doel te informeren, te vormen of te sensibiliseren, maar ook de verschillende diensten van het departement te leren kennen en te belichten. Bovendien zou deze actie het mogelijk maken een echte innoverende technologie te gebruiken en zo onze populariteit bij het grote publiek op te krikken door middel van een grotere zichtbaarheid en een moderner imago. Als de resultaten van het proefproject tot slot overtuigend zijn, kunnen andere projecten van dit type worden overwogen.


4.5. Strategische prioriteit kmo 4.5.1. Bevordering van de ondernemingszin en versterking van het ondernemerschap Het register van vervangende ondernemers Om de continuïteit van de economische activiteit van de zelfstandige die geconfronteerd wordt met uitzonderlijke omstandigheden (op familiaal of gezondheidsvlak) te waarborgen, is op 1 juli 201039 een register van vervangende ondernemers in werking getreden. Het biedt de zelfstandige die tijdelijk zijn activiteiten stopzet, de gelegenheid snel een kandidaat met het gezochte profiel te vinden om hem/haar gedurende een maximale periode van 30 dagen per jaar te vervangen, behalve uitzonderingen (zwangerschapsverlof, zware ziekte van het kind van de vervangen zelfstandige, begeleiding van zijn/haar kind of partner om palliatieve zorgen te verlenen). Er werd een website opgericht (www.vervangendeondernemer.be) om de zelfstandige die zich wil laten vervangen, de mogelijkheid te bieden om het register via een voor hem/haar toegankelijke zoekmotor te raadplegen. De raadpleging van dit register is vrij en gratis. De inschrijving in het register gebeurt via een ondernemingsloket en kost tussen 30 en 75 euro afhankelijk van de verificaties die het ondernemingsloket moet uitvoeren. Wanneer de inschrijving in het Register plaatsvindt op hetzelfde moment als de registratie in de Kruispuntbank van Ondernemingen is de inschrijving gratis. Wanneer vraag en aanbod elkaar ontmoeten, sluiten de partijen vóór de aanvang van de vervanging een schriftelijk vervangingscontract voor zelfstandigen af. Naast een aantal basiselementen die het contract moet bevatten, kunnen de partijen de inhoud van de prestaties en de verloning van de vervangende ondernemer vrij overeenkomen. Bij de uitvoering van het contract geniet de vervanger van een wettelijk vermoeden zelfstandige te zijn. Zo zijn beide partijen beschermd tegen een herkwalificatie van de arbeidsrelatie. Eén-loket In overeenstemming met de wet van 7 december 2009 die de Dienstenrichtlijn (2006/123/EG) gedeeltelijk omzet, en in akkoord met de gefedereerde entiteiten, voe39 Op basis van de wet van 28 april 2010 houdende diverse bepalingen (BS 10.05.2010) http:// www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2010042801&tabl e_name=wet.

77

ren de erkende ondernemingsloketten officieel sinds 28 december 2009 de taken uit van één-loket. Met de gefedereerde entiteiten moeten nadere afspraken worden gemaakt. De FOD Economie heeft in dat verband verschillende contacten gehad met de genoemde entiteiten. Deze zouden moeten resulteren in een samenwerkingsovereenkomst en verder in meer aangepaste erkennings- en functioneringscriteria voor de ondernemingsloketten. Deze gesprekken zijn nog altijd lopende. In hetzelfde verband wordt de dienst betrokken bij de activiteiten die de Europese Commissie organiseert, in het bijzonder de oprichting van het zogenaamde EU Gonetwerk, om de ontwikkeling van zowel fysieke als elektronische één-loketten op te volgen. De dienst Ondernemingsloketten van de Algemene Directie K.M.O.-beleid heeft zijn normale bijstand van de ondernemingsloketten voortgezet en hun kwaliteit onderzocht op het gebied van de toepassing van de vergunningen die voorafgaan aan de inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen.

78

Uitvoering van de Europese “Small Business Act” Het geven van een nieuw elan aan de eengemaakte markt is een cruciaal onderdeel van de EU2020-strategie. Deze strategie berust op 7 kerninitiatieven, waaronder één is gericht op “een industriebeleid in een tijd van mondialisering”. De bedoeling ervan is het klimaat voor de ondernemingen, in het bijzonder voor de kmo’s, met de uitvoering van de Small Business Act (SBA) te verbeteren. De SBA: een ambitieus programma! De eengemaakte markt moet voor een gunstig klimaat voor de oprichting en ontwikkeling van de kmo’s zorgen. De “Small Business Act” is sinds 2008 het voornaamste instrument om het concurrentievermogen en het ondernemerschap van de kmo op de interne markt en daarbuiten te bevorderen. Door dit kader wordt het Europese handvest voor kleine bedrijven, dat gedurende acht jaar de identificatie van goede praktijken m.b.t. de ondersteuning en bevordering van kleine ondernemingen mogelijk gemaakt heeft, vervangen en uitgebreid. De bedoeling van de SBA is de algemene aanpak van ondernemerschap te verbeteren, het beginsel “Eerst aan de kmo’s denken” op onomkeerbare wijze te verankeren, zowel in het wetgevend proces als in de houding van de administraties, en de groei van de kmo’s te bevorderen door ze te helpen de problemen die hun ontwikkeling belemmeren uit de weg te ruimen.


De voorgestelde instrumenten zijn enerzijds een reeks wetgevende voorstellen die door het beginsel “Eerst aan de kmo’s denken” gestuurd worden en anderzijds 10 beginselen die bedoeld zijn om de conceptie en de uitvoering van de beleidslijnen op EU-niveau en in de lidstaten te sturen. Deze beginselen worden in de vorm van 90 uit te voeren acties uitgewerkt. Meer info: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/small-business-act/index_en.htm De uitvoering van de SBA in België Ter bevordering van maatregelen ten opzichte van de ondernemers en de kmo’s, heeft de regering in oktober 2008 het “federale kmo-plan” gelanceerd. Deze bevat 40 voorstellen die in ruime mate met de voornaamste doelstellingen van de Small Business Act overeenstemmen. De FOD Economie heeft de maatregelen die tot haar bevoegdheden behoren toegepast. Er werd een coördinatie en opvolging van de maatregelen tussen de verschillende algemene directies ingevoerd. Van 28 projecten gewijd aan het FOD Economie, werden er 15 uitgevoerd en 5 zijn er nog lopende. De overigen werden stopgezet, of aan andere federale overheidsdiensten overdragen, of zijn in afwachting van een nieuwe politieke impuls. Onder de resultaten van het kmo-plan kan gewezen worden op de uitbreiding van de bevoegdheden van de ondernemingsloketten opdat ze het enig aanspreekpunt voor bedrijven worden, de kwaliteitsverbetering van de KBO-gegevens, de verlaging van de kosten voor de indiening van een octrooiaanvraag, de introductie van de bvba-starter, de verbetering van de toegang van de kmo’s tot financiering, de invoering van een “kredietbemiddelaar”, de verbetering van de toegang tot aanbestedingen, … De FOD Economie heeft ook het project van een “kmo-toets” ontwikkelt met oog op de toepassing van het beginsel “Think Small First” binnen het federale wetgevende proces. De bedoeling is deze toets op elk nieuw wetgevend project toe te passen om de impact ervan op de kmo te evalueren. Actualisatie van de SBA in 2011 Vanaf 2010 heeft de Europese Commissie een eerste evaluatie van de SBA uitgevoerd via de consultatie van de vertegenwoordigers van de kmo-beroepsorganisaties en de betrokken overheidsdiensten. Eind januari 2011 zou de Commissie een mededeling over de “SBA Review” aannemen. De FOD Economie coördineerde het Belgische antwoord in de IEC.

79

Europese kmo-week Door in 2008 de Small Business Act aan te nemen plaatst Europa de kmo’s in het centrum van zijn politieke en sociaaleconomische aandacht. De lidstaten zijn rechtstreeks betrokken bij deze transversale benadering die thans wordt bevestigd in de aanpak “EU2020”. In het kader van de SBA heeft de Commissie in samenwerking met de lidstaten een “European SME Week (ESW)” - “Europese kmo-week” ingevoerd, om de initiatieven voor de kmo, overal in Europa, meer zichtbaarheid en doeltreffendheid te verlenen. De Commissie nodigt de lidstaten uit, naargelang hun eigen behoeften en mogelijkheden, tijdens deze week een “promotiecampagne” te voeren. De derde editie loopt van 3 tot 10 oktober 2011.. Doelstellingen en middelen van de kmo-week De kmo-week behoort hoofdzakelijk tot de communicatiesfeer en beoogt zowel het grote publiek, de jongeren, de ondernemers en de kmo alsook de politieke beslissingnemers te sensibiliseren. Ze heeft drie doelstellingen:

80

• informatie verspreiden over het beleid ter ondersteuning van de kmo van de Commissie en de lidstaten, • het belang van de kmo en de ondernemers in de maatschappij bevorderen alsook van de ondernemingsgeest en van de interne markt en • de jongeren overtuigen om te kiezen voor een loopbaan als ondernemer. Met het oog hierop worden talrijke locale en gedecentraliseerde evenementen (conferenties, studiedagen, workshops enz.), bij voorkeur gedurende de kmo-week georganiseerd. De lidstaten zijn voor de bepaling van de inhoud ervan bevoegd en verantwoordelijk. Om de organisatie van deze week te coördineren, rekent de Commissie in het bijzonder op de steun van de vertegenwoordigers van de lidstaten uit de overheidsdiensten en uit de privé-kmo-sector. De FOD Economie is de “Single Point of Contact” (SPOC) op nationaal vlak. In deze hoedanigheid is hij onder meer belast met de coördinatie en de communicatie over de kmo-week, in samenwerking met de gewesten en gemeenschappen. Ook werd er een gedrukte en onlinecatalogus voorbereid met alle plaatsen en onderwerpen van de evenementen die in België plaatsvonden gedurende de twee eerste edities van deze kmo-week (2009 en 2010). Resultaten In 2010 (2009), hebben er op een totaal van +/-1500 (1200) op Europees vlak georganiseerde evenementen, een 45-(110)-tal in België plaatsgevonden, tegen bijvoorbeeld 20 (10) in Luxemburg, 90 (10) in Nederland, 70 (40) in Frankrijk en 120 (80) in Duitsland. De evenementen zijn op Belgisch vlak ongeveer als volgt verdeelt: 30 (55) in het Waals


Gewest, 10 (35) in het Vlaams Gewest/Gemeenschap, 5 (20) in het Brussels Gewest en 1 (1) in het Duitstalig Gewest. Gemiddeld gingen 50 % (65 %) van de Belgische evenementen tijdens de kmo-week zelf door. Meer info: http://ec.europa.eu/small-business/index_nl.htm http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/ondernemerschap/europese_kmoweek/ De European Enterprise Awards (Europese Ondernemingsprijzen) De Europese Ondernemingsprijzen (EOP) werden in 2005 door de Europese Commissie in het leven geroepen. Deze jaarlijkse wedstrijd wil succesvolle nationale, regionale of lokale overheidsinitiatieven (beleid, maatregelen, programma’s) ter bevordering van het ondernemerschap erkennen, belonen en kenbaar te maken. De wedstrijd staat open voor de overheid en publiek–private partnerschappen uit de Europese Unie. Zij kunnen deelnemen in vijf prijscategorieën: bevordering van ondernemerschap, investering in vaardigheden, bevordering van het bedrijfsleven, bevordering van de internationalisering van ondernemingen en verantwoord en inclusief ondernemerschap. De ingediende projecten worden beoordeeld op vier criteria: originaliteit en haalbaarheid, impact op de plaatselijke economie, verbetering van de relaties met lokale belangengroepen en de overdraagbaarheid van het initiatief naar andere regio’s. De wedstrijd wordt georganiseerd in twee stappen. Elke deelnemende staat selecteert maximaal twee kandidaten die daarna samen met de deelnemers uit de andere landen door de Europese jury worden beoordeeld. Het Belgische parcours In elke deelnemende staat wordt een nationaal contactpunt (Single Point Of Contact - SPOC) aangesteld om de wedstrijd in goede banen leiden. De Belgische SPOC is de FOD Economie. De SPOC staat in voor de bekendmaking van de Europese Ondernemingsprijzen. Hij stelt hiervoor een werkgroep samen met regionale en gemeenschappelijke vertegenwoordigers zodat een maximum aan potentiële kandidaten kan worden bereikt. Daarnaast verspreidt hij via de website van de FOD Economie de nodige informatie over deze wedstrijd. De SPOC moedigt de deelnemers van de werkgroep aan hetzelfde te doen via hun informatiekanalen. De SPOC heeft ook een ondersteunende taak waarbij hij vragen om inlichtingen beantwoordt en kandidaten helpt en begeleidt bij de indiening van hun deelnamedossier.

81

De SPOC staat in voor de organisatie van de selectie van twee kandidaten die voor België zullen deelnemen aan de Europese wedstrijd. Hij stelt hiervoor een onafhankelijke jury samen. De Belgische jury bestaat uit vertegenwoordigers van de federale en regionale overheden, de kmo-beroepsorganisaties, de academische wereld gespecialiseerd in ondernemerschap, kmo-ondernemers (indien beschikbaar) en eventueel vroegere laureaten. Na de nominatie van de Belgische kandidaten maakt de SPOC ze bekend aan de Commissie en licht de Belgische media in. Meer info:

http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/ondernemerschap/europese_ondernemingsprijzen/

Contact SPOC: [email protected] Deelnemers en laureaten

82

Voor de eerste editie van de Europese Ondernemingsprijzen in 2005 mocht de SPOC 14 kandidaturen ontvangen, voor de tweede 6, de derde editie was goed voor 7 dossiers, de vierde 10 en bij de meest recente editie van de wedstrijd namen 8 kandidaten deel. België is reeds zeer succesvol geweest bij de Europese Ondernemingsprijzen. De voorbije edities kaapte ons land tweemaal een prijs weg in de categorie “investering in menselijk kapitaal”. [FREE vzw (2006) en Cap’Ten – ICHEC/PME (2007)]. In 2008/2009 eindigde het Waalse “Agence de Stimulation Economique in de categorie “bevordering van het ondernemerschap” op de tweede plaats. Bij het ingaan van de vijfde editie van deze Europese Ondernemingsprijzen heeft de Commissie een brochure samengesteld waarin de verschillende winnaars en runners up zijn vermeld. Deze brochure kan via de website van de Commissie worden gedownload. Meer info : http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/best-practices/european-enterpriseawards/index_nl.htm In 2011 worden de Europese Ondernemingsprijzen op 24 mei 2011 te Boedapest uitgereikt. Deze uitreiking wordt gecombineerd met een conferentie georganiseerd door het Hongaarse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie.


Bevordering van de ambachten Door een actief ambachtenbeleid kan het ondernemerschap gesteund worden, via een valorisatie bij de jongeren van een maximaal aantal onderwijsmogelijkheden op het vlak van beroepsvorming. Hierdoor kunnen verbruikers, die de banalisering door de commerciële communicatie gewend zijn, er ook worden aan herinnerd dat er nog altijd kwalitatieve dienstverleningen en producten bestaan. Ambachtslieden worden immers gekenmerkt door hun vakkennis en door de vaardigheden die ze over de jaren heen via verschillende opleidingen hebben verworven. De uitdagingen van duurzame ontwikkeling en nabijheid zouden ook in dit beleid ter bevordering van kwalitatieve productie en dienstverlening op ambachtelijk vlak uitdrukking kunnen vinden. De minister van Kmo’s en Zelfstandigen heeft in het kader van het “federale kmoplan” verschillende initiatieven ter bevordering van de ambachten genomen, in het bijzonder de officiële herkenning van de meesterschapswedstrijden, de toepassing van de bescherming van de beroepstitel, ingevoerd door de kaderwet van 24 september 2006 betreffende het voeren van de beroepstitel van een dienstverlenend intellectueel beroep en het voeren van de beroepstitel van een ambachtelijk beroep.

Gelijktijdig werden verschillende concrete initiatieven genomen om de zichtbaarheid van deze activiteitensector te versterken. De Dag van de Ambachten Dit terugkerend evenement werd in 2006 door de minister van Kmo’s en Zelfstandigen gelanceerd. Deze “opendeurdag” biedt de gelegenheid het werk van de ambachtslieden op het terrein te ontdekken en verschillende traditionele beroepen te herontdekken.

83

© tiero - Fotolia.com

In aanvulling op deze maatregelen heeft de FOD Economie in 2010 diverse activiteiten ontplooid om een beter statistisch overzicht van de Belgische ambachtsector te verwerven en een specifiek statuut voor de ambachtslieden uit te werken. Er werd ook een inventaris opgemaakt van de begrippen die gebruikt worden zowel in ons land als in het buitenland om de ambachtelijke beroepen te definiëren, alsook van de verschillende nomenclaturen van beroepen en activiteiten op ambachtelijk vlak.

Ten gevolge van het succes van de eerste editie, heeft de FOD Economie besloten, dit evenement opnieuw te organiseren. De laatste editie vond op 7 februari 2010 plaats. Ze heeft 555 ambachtslieden de gelegenheid geboden hun deuren voor het grote publiek te openen om het hun knowhow en passie te laten ontdekken. De vijfde editie van deze dag gaat door op zondag 6 februari 2011. Meer info: http://www.lajourneedelartisan.be De website “www.lesartisans.be” De FOD Economie heeft in 2010 een website voor de ambachtslieden ontwikkeld. Deze kosteloze tool heeft als doel, de ondernemingen die een ambachtelijke activiteit uitoefenen, de mogelijkheid te bieden om na hun inschrijving opgenomen te worden in een onlinegids.

84

De bedoeling van deze website is ook de bevordering van de ambachten bij het grote publiek, door de ondernemingen uit deze sector een betere zichtbaarheid te verlenen. De gids geeft potentiële klanten die op zoek zijn naar een ambachtsman de gelegenheid informatie te vinden over de ambachtsbedrijven naargelang hun geografische locatie of activiteitstype. Meer info: http://www.lesartisans.be De erkenning van de meesterschapswedstrijden De officiële erkenning van de meesterschapwedstrijden werd ingevoerd bij wet van 13 mei 2009 betreffende de officiële meesterschapwedstrijden. Zij heeft tot doel bepaalde ambachtslui te onderscheiden en een herwaardering van hun beroep alsook van hun producten of diensten mogelijk te maken. Deze erkenning beoogt de benamingen van beroepswedstrijden te harmoniseren en om hun een betere zichtbaarheid te verlenen aan het grote publiek. De benaming “Wedstrijd van eerste [beroep] van België” gevolgd door het jaar van de wedstrijd is beschermd en voorbehouden aan de officiële meesterschapwedstrijden erkend door de minister bevoegd voor Middenstand. Het doel is om de organisatoren geen oneerlijke concurrentie te laten ondervinden van andere wedstrijden waarvan de ernst en de objectiviteit niet altijd gewaarborgd zijn, maar ook om de zichtbaarheid van deze wedstrijden bij het grote publiek te versterken en hun geloofwaardigheid ten opzichte van de beroepsmensen te garanderen. Er kan slechts één enkele meesterschapwedstrijd officieel erkend worden per beroep. Elk jaar wordt er aan maximum vijf ambachtslui de mogelijkheid geboden om de titel van laureaat van de wedstrijd te dragen en om hun titel te vermelden zowel op hun producten en vestigingen als in hun communicatie.


Tot op heden werden vier meesterschapwedstrijden van de FOD Economie erkend: eerste wijnschenker van België van België, eerste kok van België, eerste kaasboer van België, eerste beenhouwer van België. Meer info: http://www.club-prosper-montagne.be (wijnschenker en kok) http://www.fromagersdebelgique.be (kaasboer - alleen Franstalige website beschikbaar) 4.5.2. Reglementair kader aanpassen aan de specifieke eigenschappen van kmo’s en zelfstandigen Beroep van architect Om de Belgische reglementering voor het beroep van architect in overeenstemming te brengen met de richtlijn 2005/36/EG40 over de erkenning van beroepskwalificaties, werd een koninklijk besluit voorbereid (getekend op 23 maart 2011). Dit koninklijk besluit, genomen in uitvoering van artikel 52 van de wet van 26 juni 1963 tot instelling van een orde van architecten, bepaalt de voorwaarden waaronder de Orde van Architecten een gehele of gedeeltelijke vrijstelling van stage moet verlenen aan de onderdanen van de lidstaten die in bezit zijn van diploma’s, certificaten of andere titels41, die hen toelaten het beroep van architect in hun staat van herkomst uit te oefenen. Economische beroepen Het wetsontwerp over de uitoefening van een vrij en gereglementeerd beroep door een rechtspersoon regelt voor landmeters-experten en vastgoedmakelaars de beroepsuitoefening in het kader van een rechtspersoon, o.a. de aspecten verbonden aan de beroepsaansprakelijkheid. Bovendien vergemakkelijkt de uitoefening van het beroep in het kader van een rechtspersoon voor de beoefenaar de overdracht van het klantenbestand op het loopbaaneinde en vermijdt het het voortbestaan van een persoonlijke aansprakelijkheid die ruim verdergaat dan het einde der activiteiten of op de erfgenamen weegt.

40 Meer bepaald de artikels 21, §1 en 49 van de richtlijn 2005/36/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 september 2005 betreffende de erkenning van beroepskwalificaties. Zie ook: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32005L0036:NL:HTML. 41 Het gaat om de titels opgenomen in de bijlagen 1b, en 2a en b van de wet van 20 februari 1939 op de bescherming van de titel en het beroep van architect, BS 25.03.1939. Zie ook: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=1939022030&t able_name=wet.

85

Het wetsontwerp werd in twee delen opgesplitst. Het eerste deel, over de landmetersexperten, werd aangepast aan een tweede advies van de Raad van State en moet aan de Ministerraad worden voorgelegd. Vervolgens moet het de hele parlementaire procedure doorlopen. De wet zou in 2011 in werking kunnen treden. Het tweede deel, over de vastgoedmakelaars, zal dezelfde weg volgen. Kaderwet “voeren van de beroepstitel”

86

De kaderwet van 24 september 2006 betreffende het voeren van de beroepstitel van een dienstverlenend intellectueel beroep beoogt de bevordering van de intellectuele beroepen. Via vereisten m.b.t. diploma’s en uitoefeningvoorwaarden over de plichtenleer waarborgt deze kaderwet niet alleen de kwaliteit van de prestaties van beroepsbeoefenaars en hun geloofwaardigheid, maar ook het belang van verbruikers die van geïndividualiseerde diensten genieten. In 2008 werden er drie verzoekschriften tot bescherming van de beroepstitel van een dienstverlenend intellectueel beroep ingediend. Het gaat over de binnenhuisarchitecten, het beroep van conservator-restaurateur van kunstvoorwerpen en cultureel erfgoed en de osteopaten. Het overleg met de betrokken beroepssectoren is bezig en twee ontwerpen van koninklijk besluit, namelijk voor interieurarchitect en voor conservator-restaurateur van kunstvoorwerpen en cultureel erfgoed zijn in voorbereiding.

© contrastwerkstatt - Fotolia.com

De beenhouwers- en spekslagervergunning Het ministerieel besluit van 22 april 2010 betreffende het beroep van beenhouwer en spekslager heeft de voorwaarden voor het verlenen van deze vergunning vereenvoudigt. Dit besluit werd in het Belgisch Staatsblad van 5 mei 2010 gepubliceerd maar trad op 28 december 2009 in werking, om de beoogde reglementering in overeenstemming te brengen met de Dienstenrichtlijn (2006/123/EG). Onder de oude reglementering kon de vergunning verleend worden onder voorwaarde dat de beenhouwer en/of spekslager een uittreksel uit het strafregister, een melding van het VLAREM en het bewijs van zijn beroepsbekwaamheid of deze van zijn vakverantwoordelijke leverde.


Dit laatste gebeurde hetzij door een diploma, hetzij door een getuigschrift van leertijd of een beroepservaring bewezen door werkgeversattest, tegengetekend door het locaal beroepssyndicaat van beenhouwers-spekslagers, waaruit blijkt dat een stage van vier jaar werd gevolgd. De nieuwe reglementering heeft de verplichting afgeschaft om een uittreksel uit het strafregister en de melding van het VLAREM voor te leggen. Het bewijs van de beroepsbekwaamheid kan natuurlijk nog altijd door een diploma, een getuigschrift van leertijd of een beroepservaring geleverd worden. In dit laatste geval werd de vereiste duur van vier jaren verminderd naar drie jaar voltijds of vier jaar deeltijds; bovendien moet de beroepservaring niet meer bewezen worden door een werkgeversattest, gewaarborgd door het locaal beroepssyndicaat maar alleen door een attest afkomstig van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid of een Sociaal Verzekeringsfonds voor Zelfstandigen. Kortom, de nieuwe reglementering heeft de voorwaarden voor het verkrijgen van de beenhouwers- en spekslagervergunning radicaal vereenvoudigt, omdat ze deze heeft beperkt tot de eisen over de beroepsbekwaamheid. Ondernemersvaardigheden a. Evaluatie van reglementeringen De gesprekken in het kader van de evaluaties van de reglementeringen van de zelfstandige beroepswerkzaamheid van restaurateur of van traiteur-banketaannemer, van brood- en banketbakker en van de activiteiten van het bouwvak en elektrotechniek zijn nog altijd lopende. b. Centrale examencommissies Wie niet beschikt over een bewijs van basiskennis van het bedrijfsbeheer en/of beroepsbekwaamheid voor één of meer van de zelfstandige beroepen die werden gereglementeerd in uitvoering van de programmawet van 10 februari 1998 tot bevordering van het zelfstandig ondernemerschap, kan een examen afleggen dat wordt georganiseerd door de dienst Ondernemingsloketten van de Algemene Directie K.M.O.-beleid. In 2010 werden 4.068 ingeschrevenen opgeroepen voor een examen over de basiskennis van het bedrijfsbeheer. 3.467 personen namen daaraan effectief deel, van wie 1.612 met gunstig gevolg. Deze laatsten hadden dus de mogelijkheid om zich bij een erkend ondernemingsloket als zelfstandige handelaar of ambachtsman te laten inschrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen. Voor de examens over beroepsbekwaamheid werden 2.721 personen opgeroepen. Van de 2.194 aanwezigen slaagden er 953 in het examen. In totaal werden 433 afzonderlijke examenzittingen georganiseerd.

87

4.6. Strategische prioriteit consumenten 4.6.1. De werking van de markt vanuit het consumentenoogpunt observeren De Europese Commissie publiceert twee keer per jaar een scorebord (Consumer Markets Scoreboard) om een beter inzicht te krijgen in de consumentenmarkten vanuit consumentenoogpunt. In 2010 heeft ze de derde (29 maart 2010) en de vierde editie (22 oktober 2010 ) van het scorebord gepubliceerd. De analyse die volgt uit de screening van de falende markten moet het mogelijk maken de redenen voor het slecht functioneren ervan te achterhalen, zodat corrigerende maatregelen kunnen worden genomen. De Commissie werkt actief samen met Eurostat en de nationale instituten voor statistiek. Een aantal indicatoren moet toelaten om de betrokken markten te “meten” (prijzen, veiligheid, tevredenheid van de consument, mobiliteit van de consument, …). Een bijzondere plaats is weggelegd voor een geharmoniseerd systeem om consumentenklachten te classificeren.

© Monkey Business - Fotolia.com

88

De strategische doelstelling van de FOD Economie is een betere kennis, omkadering en stimulering van de markt van goederen en diensten. Het komt de FOD Economie toe om op nationaal niveau de coördinatie en de ontwikkeling te organiseren van relevante economische gegevens over de werking van de consumentenmarkten in nauwe samenwerking met de statistische bureaus, de consumentenorganisaties, de beroepsverenigingen en sectorale verenigingen, de regulerende autoriteiten, enz. De FOD Economie wil in zijn schoot een observatorium van de consument oprichten dat als missie heeft een beter inzicht te krijgen in de functie en disfunctie van de Belgische markt vanuit het consumentenoogpunt. Op 12 mei 2010 trad de nieuwe wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming in werking (zie punt 4.6.3). Een aantal nieuwe regels o.m. op het vlak van de aankondiging van prijsverminderingen en van andere promotionele acties veranderden


grondig. De FOD Economie is bijzonder waakzaam geweest om de houding van de economische actoren op te volgen en waar nodig richtlijnen en toelichting te verstrekken voor een goede toepassing van de gewijzigde regels. 4.6.2. Zorgen voor een gecoördineerde informatie over de rechten en plichten van consumenten, bedrijven en kmo’s Het project met betrekking tot de uitwerking van een juridische gids voor de consument moet hem in staat stellen om, via elektronische weg en op een concrete manier, zijn rechten beter te leren kennen. Aan dit project werd het hele jaar 2010 gewerkt en moet in 2011 gefinaliseerd worden. Deze gids in elektronische vorm zal een reeks toelichtingen en aanbevelingen over het gemene recht en het consumentenrecht bevatten. Er worden juridische adviezen gegeven over de wetgevingen die slaan op “consumenten” en “ondernemingen”. Meer bepaald de nieuwe wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming heeft aanleiding gegeven tot een hele reeks inlichtingen en adviezen voor consumenten en professionelen. De FOD Economie organiseert regelmatig consumentenateliers. In 2010 werd een atelier gewijd aan het Europese scorebord van de consumentenmarkten en aan een betere kennis van de markt. 4.6.3. Deelnemen aan de uitwerking van een aangepaste en gecontroleerde wetgeving Evaluatie en modernisering van het economische recht De wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument werd opgeheven en vervangen door de wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming42. Een aantal regels van de wetgeving op de handelspraktijken werden fundamenteel gewijzigd, waaronder: • het begrip ”verkoper” werd vervangen door het begrip “onderneming”; • het begrip consument beperkt zich tot de fysieke personen; • het opheffen van het principiële verbod op gezamenlijke aanbiedingen, behalve voor financiële diensten;

42 BS 12.04.2010. Voor de wet zelf: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?langua ge=nl&la=N&cn=2010040603&table_name=wet

89

• de wijze van aanduiding van prijsverminderingen wordt minder strikt gereglementeerd; • het verbod om bij verkoop op afstand, betaling te eisen vóór het verstrijken van de bedenktermijn, is opgeheven; • de bedenktermijn van de consument bij verkoop op afstand gaat van 7 werkdagen naar 14 kalenderdagen; • de termijn van de sperperiode vóór de solden wordt beperkt tot drie weken; • het verbod om reclame te voeren voor de solden gedurende de sperperiode wordt opgeheven. Naar aanleiding van de uitvaardiging van deze nieuwe wetgeving werd een mededeling verspreid die in het bijzonder was bestemd voor de beroepsverenigingen en die betrekking had op de interpretatie en de toepassing van een aantal nieuwe regels. Er werden intern ook opleidingen gegeven vooral aan de Algemene Directie Controle en Bemiddeling.

90

De richtlijn betreffende pakketreizen wordt in 2011 herzien. In dat kader heeft de Commissie in 2010 raadplegingen bij de lidstaten en stakeholders georganiseerd. De werkzaamheden ter hervorming van de wet op de reisovereenkomsten, die al enkele jaren op nationaal niveau plaatsvinden, zullen in aanmerking worden genomen. De Raad voor het Verbruik, een adviesorgaan en orgaan voor coregulering waarin consumentenorganisaties en professionele organisaties paritair zetelen, is betrokken bij de hervormingen van de belangrijke wetgevingen of bij de omzetting van de richtlijnen. De omzetting van richtlijn 2008/48/EG van 23 april 2008 inzake kredietovereenkomsten voor consumenten en tot intrekking van richtlijn 87/102/EEG bracht voor het consumentenkrediet een juridische omwenteling met zich mee. Quasi alle bepalingen van de wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet werden herzien en herschikt door de wet van 13 juni 201043. Ook de wet op de werking van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren werd op meerdere punten aangepast. Zo zullen alle kredieten op zichtrekeningen met een looptijd van meer dan een maand vanaf 1 januari 2012 voortaan worden geregistreerd bij de Nationale Bank van België. Nog een tiental andere koninklijke besluiten worden herzien. Bij de voorbereiding van de wet op het consumentenkrediet werd door de dienst Krediet & Schuldenlast vastgesteld dat de kwaliteit van de richtlijn te wensen over liet. De verschillende taalversies van de richtlijn spreken elkaar op meerdere punten 43 BS 21.06.2010. Zie ook: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&l a=N&cn=2010061302&table_name=wet.


tegen, sommige definities houden gebodsbepalingen in of dienen aangevuld te worden met uitleg of bepalingen die elders in de tekst staan, enz. Het initiële voorstel van richtlijn beoogde een volledige harmonisatie. Uiteindelijk blijft de tekst beperkt tot een gedeeltelijke harmonisatie rond een aantal kernpunten (reclame, precontractuele informatie, contractuele informatie, herroepingrecht, jaarlijks kostenpercentage, enz.) Maar zelfs deze harmonisatie blijkt van slechte kwaliteit te zijn. Zo werd de Europese Commissie door de ambtenaren van onze FOD meermaals bevraagd over bv de berekening van het jaarlijkse kostenpercentage (dat al naar gelang de toegepaste berekeningsmethode verschillend was). De Commissie kon niet steeds sluitende antwoorden verstrekken, derwijze zelfs dat ze thans onderzoekt of een herziening van de desbetreffende bepalingen van de richtlijn niet aangewezen is… Er is dus nog werk aan de winkel alvorens we voor het consumentenkrediet tot een daadwerkelijk eengemaakte interne markt komen. In de toekomst zal bijzondere aandacht besteed worden aan het hypothecaire krediet. Raad voor het Verbruik Sinds zijn oprichting heeft de Raad voor het Verbruik 433 adviezen uitgebracht die verband houden met alle aspecten van consumptie. Hij heeft een niet te verwaarlozen rol gespeeld bij de uitwerking en modernisering van de grote wetgevingen rond consumentenbescherming (handelspraktijken, consumentenkrediet, veiligheid van producten, …). De Raad heeft in 2010 16 adviezen uitgebracht ondermeer over de herziening van de wet op de reiscontracten, de reisverzekeringen, de reglementering van het hypothecaire krediet, het consumentenkrediet, het voorstel voor een richtlijn betreffende consumentenrechten, de groepsvordering, de bankoverstapdienst, de CO2-vermelding in autoreclame. Alle adviezen die de Raad voor het Verbruik sinds zijn oprichting heeft uitgebracht, kunnen door het publiek worden geraadpleegd. Ze staan op de site: http://economie. fgov.be/nl/fod/commissies/raad_verbruik/adviezen/. 4.6.4. Beter reglementeren en administratieve vereenvoudiging In het raam van de omzetting van de richtlijn betreffende diensten op de interne markt werd op 29 november 2010 een koninklijk besluit genomen om de intracommunautaire vordering tot staking mogelijk te maken, zoals bepaald door de wet van 26 mei 2002 betreffende de intracommunautaire vorderingen tot staking op het gebied van de bescherming van de consumentenbelangen.

91

4.7. Strategische prioriteit mededinging 4.7.1. Inleiding: kerntaken en strategische doelstellingen Het programma mededinging en de opdrachten van de Algemene Directie Mededinging kunnen worden samengevat in twee strategische doelstellingen: • bijdragen tot de uitwerking en de uitvoering van een concurrentiebeleid ter ondersteuning van een duurzame economische ontwikkeling en ter bevordering van de structurele competitiviteit van de Belgische economie, en • het organiseren van de Belgische bijdrage in het Europese concurrentienetwerk. In 2008 werden daartoe voor het programma drie kerntaken weerhouden: • het betrekken van heel het potentieel van de FOD Economie bij het uitwerken en uitvoeren van het mededingingsbeleid, • een nauwere samenwerking met sectorregulatoren,

92

• een versterken van de Belgische inbreng in het Europese en internationale mededingingsbeleid. Deze kerntaken en doelstellingen kaderen in de inspanningen van België voor het realiseren en bevorderen van de goede werking van de interne markt. 4.7.2. Geplande en gerealiseerde acties Het betrekken van heel het potentieel van de FOD Economie bij het uitwerken en uitvoeren van het mededingingsbeleid Drie clusters acties werden gepland betreffende deze doelstelling: • Het uitbouwen van de samenwerking met E4 en E8 met het oog op het ontwikkelen van een instrumentarium voor een proactief mededingingsbeleid: deze samenwerking werd gestructureerd en de rapporten van de dienst Marktmonitoring van E4 hebben een wezenlijke bijdrage geleverd tot het prioriteitenbeleid van de Mededingingsautoriteit. • Een upgrading van de vorming van de economen in de algemene directie: er werden intern en met inbreng van externe consultants verschillende vormingsprogramma’s gepland en uitgevoerd. Structureel nog belangrijker is het aanstellen van een chief economist om zo duurzaam te waken over de kwaliteit van de economische input in het mededingingsbeleid. • Een verdere uitbouw van de samenwerking met de Algemene Directie Controle en Bemiddeling en het ICT-team inzake huiszoekingen. In deze context werden onder-


meer twee vormingen georganiseerd samen met de Federale Politie, en werd in 2009 en 2010 met de ondersteuning van onze Franse en Nederlandse collega’s hard gewerkt aan de forensic ICT-capaciteit van de algemene directie. Een nauwere samenwerking met sectorregulatoren In 2008 werden de onderhandelingen met BIPT afgerond inzake de samenwerking en uitwisseling van stukken tussen de algemene directie en het BIPT . In 2009 werd een zelfde resultaat bereikt inzake het luik betreffende de Raad. Er is evenwel nog geen formeel akkoord wegens de onzekerheid die ontstaan is i.v.m. een eventuele overgang van de adviesbevoegdheid van de Raad naar de Algemene Directie Mededinging. Een versterken van de Belgische inbreng in het Europese en internationale mededingingsbeleid Sinds 2008 was de algemene directie vijf maal verslaggever in Europese mededingingszaken die voorgelegd werden aan de adviescomités ingesteld in de verordeningen 1/2003 kartel en misbruik van machtspositie) en 139/2004 (tweede fase concentratieprocedures). De algemene directie heeft in werkgroepen van het Europese netwerk van mededingingsautoriteiten (ECN), het mededingingscomité van de OESO, en het internationale netwerk van mededingingsautoriteiten (ICN) ondermeer nota’s neergelegd over: vorderingen voor het bekomen van schadevergoeding na vaststelling van een inbreuk op de wet op de mededinging, richtsnoeren inzake de toepassing van artikel 82EG, de clementieregeling, de weerslag van de economische en financiële crisis op het mededingingsbeleid, prijzen en koopkracht (enquête met betrekking tot voeding en groothandel), getrouwheidspremies en koppelverkoop, verbintenissen, verkoopsweigering, uitwisseling van informatie tussen concurrenten de herziening van verordening 1/2003, de herziening van verordening 139/2004 van de Raad (concentratietoezicht), de herziening van verordening 1400/2002 (distributie in de autosector), en de toepassing van de concurrentiewetgeving in kleine economieën. 4.7.3. Enkele gegevens over de verdere werking Behalve de formele onderzoeken en de inbreng van de algemene directie op EU- en internationale fora, behandelde de algemene directie sinds 2007 een paar honderd vragen over de meest uiteenlopende markten en producten zoals: het onderhoud van alarmsystemen, architecten, bakkerijen, de banksector in IJsland, bunkering, distributie van brandstof, van elektrisch en optisch materiaal en van vrachtwagens, elektriciteit, duivenwedstrijden, frieten, de groenten- en fruitsector, klusjesdiensten, kredietkaarten, lokale radiostations, melk, rijscholen, schroot, spaarrekeningen, tarieven van luchthavendiensten, telecommunicatie, varkensteelt, enz.; en over onderwerpen zoals niet-concurrentiebedingen, legal privilege, of de berekening van de omzet vol-

93

gens de Belgische regels van het concentratietoezicht, de rechten van ondernemingen bij huiszoekingen, vorderingen tot vergoeden van schade veroorzaakt door inbreuken op de mededingingsregels, enz.44

4.8. Strategische prioriteit reglementering 4.8.1. Reglementering Een proactief reglementeringbeleid voeren Het nationale recht wordt steeds vaker van het Europese recht afgeleid. Zo worden de Europese werkzaamheden zorgvuldig door de administratie onderzocht om de Europese regels te begrijpen en indien mogelijk te beïnvloeden in een richting die in overeenstemming is met de nationale belangen. Het Europese consumentenbeleid staat momenteel in het teken van een herziening van het communautaire acquis inzake consumentenbescherming.

94

De eerste doelstelling is een echte interne consumentenmarkt tot stand te brengen en hierbij een evenwicht te behouden tussen een hoog niveau van consumentenbescherming en het concurrentievermogen van de ondernemingen. De bedoeling is om bepaalde aspecten van de consumentenbescherming te moderniseren, te verbeteren en te vereenvoudigen en hierbij het vertrouwen van de consumenten te versterken door ze een hoog beschermingsniveau te waarborgen. Timesharing De eerste richtlijn die in het raam van de herziening van het acquis communautaire moet worden herzien, is de richtlijn over timesharing van 1994. De richtlijn 2008/122/ EG van 14 januari 2009 moet tegen 23 februari 2011 worden omgezet. Een wetsontwerp tot opheffing van de wet van 11 april 1999 en tot omzetting van de nieuwe richtlijn werd voorbereid evenals een aantal nieuwe ontwerpen van uitvoeringsbesluiten. Groepsvordering De Europese Commissie heeft te kennen gegeven dat ze een nieuwe openbare raadpleging wil houden over de collectieve vorderingen tot schadeloosstelling in geval van inbreuk op bepaalde reglementeringen (consumenten, mededinging, milieu, gezondheid, …).

44 Voor meer details, zie het activiteitenverslag van de Algemene Directie Mededinging: http:// economie.fgov.be/nl/binaries/Jaarverslag_E1_2009_NL_tcm325-100091.pdf.


In België bestaat nog geen stelsel van collectieve vordering tot schadevergoeding. Over een voorontwerp van wet ter zake werd door de Raad voor het Verbruik op 29 april 2010 een advies uitgebracht. Het ontwerp heeft tot doel in het Belgische recht een vorm van collectieve vordering in te voeren, die in de eerste plaats gefocust is op akkoorden tussen partijen onderling. De procedure is opgebouwd in overeenstemming met twee verschillende luiken, naargelang de partijen – verweerders en vertegenwoordigers van de groep – tot een akkoord komen voor collectieve schadevergoeding, buiten elk geschil om (vereenvoudigde procedure die leidt tot een akkoord tot collectieve schadevergoeding dat afdwingbaar kan zijn voor de leden van de groep, na homologatie door de rechter), of de partijen geen dergelijk akkoord kunnen bereiken (vordering tot collectieve schadevergoeding). De collectieve vordering tot schadeloosstelling is opgevat om het respect van de rechten van de partijen te verzoenen met efficiëntie, snelheid en toegankelijkheid. Dit volgens het opt-out principe. De efficiëntie van de procedure wordt gegarandeerd dank zij omkadering door de wet en door de rechter: de wet bepaalt een reeks vragen die moeten worden behandeld in de collectieve vergoedingsakkoorden en, bij gebreke aan een akkoord, in de vonnissen uitgesproken naar aanleiding van een geschilprocedure. Verzekeringen Op 21 januari 2010 werd de wet aangenomen tot wijziging van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst wat de verzekering van personen met een verhoogd gezondheidsrisico betreft45. Deze wet beoogt het vergemakkelijken van de afsluiting van een schuldsaldoverzekering voor personen van wie de gezondheidstoestand een probleem stelt. In uitvoering van deze wet heeft de Commissie voor Verzekeringen46 tevergeefs getracht om een gedragscode uit te werken, in onderling overleg met de betrokken partijen, waardoor de uitvoering van de wettelijke bepalingen opnieuw bij de regering komt te liggen. Op 1 februari 2010 werd het koninklijk besluit uitgevaardigd tot vaststelling van de specifieke indexcijfers bedoeld in artikel 138bis-4, § 3, van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst. Hierdoor wordt aan de FOD Economie de opdracht gegeven om, in samenwerking met de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen over te gaan tot de berekening van de zogenaamde medische index, het indexcijfer dat de stijging van de uitgaven van de hospitalisatieverzekeraars be45 BS 03.02.2010. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn =2010012104&table_name=wet. 46 http://www.cbfa.be/nl/aboutcbfa/advorg/cvv/pdf/advice_c_2010_1.pdf

95

© icholakov - Fotolia.com

paalt voor de individuele verzekeringsovereenkomsten. Tot op heden werden alleen de cijfers vastgesteld met betrekking tot de dekkingen in de eenpersoonskamers en de twee- of meerpersoonskamers.47

96

In de nasleep van de dramatische ontploffing van 27 januari 2010 in de Leopoldstraat in Luik werd een wetsontwerp over de verplichte verzekering tot dekking van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid buiten overeenkomst inzake brand met betrekking tot de eenvoudige risico’s opgesteld. Dit wetsontwerp beoogt om de situatie van de slachtoffers met lichamelijke letsels te verbeteren bij soortgelijke incidenten. Het legt de verplichte verzekering op van aansprakelijkheid voor lichamelijke letsels bij brand en laat de slachtoffers toe om zich tot een waarborgfonds te richten om onmiddellijke vergoeding te verkrijgen, ongeacht de vaststelling van de eventuele verantwoordelijkheden. Na het ontslag van de regering is dit wetsontwerp onder de vorm van een wetsvoorstel ingediend in de Kamer van Volksvertegenwoordigers48. In uitvoering van artikel 138bis-6 van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst werd effectief het bemiddelingsorgaan opgericht dat zich in het kader van deze bepaling moet uitspreken over de kosten die chronisch zieken en gehandicapten zelf ten laste moeten nemen bij het afsluiten van een ziektekostenverzekering. Dit orgaan functioneert binnen het kader van de Ombudsman voor de Verzekeringen. De helft van de werkingskosten van dit orgaan worden gedragen door het budget van de FOD Economie en de andere helft door de FOD Volksgezondheid. Nog steeds in het kader van dezelfde wettelijke bepaling werden de nodige stappen gezet opdat het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg, Assuralia en de patiëntenverenigingen tot een evaluatie van de toepassing van artikel 138bis-6 zullen overgaan, waarna de Ministerraad moet beslissen of deze bepaling verder gehandhaafd blijft. Op verzoek van de minister bevoegd voor verzekeringen werd de FOD Economie eveneens betrokken in het dossier van de overlijdensdekking bij de groepsverzekeringen dat door de gemengde Commissie van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven en de 47 http://economie.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/gezondheidssector/medische_index/index.jsp 48 Kamer, DOC 53 0493/001 van 28.10.2010.


Nationale Arbeidsraad wordt behandeld. Het blijkt immers dat als gevolg van het beleid van de overheid om een vervroegde uittreding uit de arbeidsmarkt te ontmoedigen, voor bepaalde personen die genieten van een pensioenplan waarin de een of andere vorm van overlijdensdekking is voorzien, deze overlijdensdekking kan wegvallen wanneer de aangeslotene uit dienst treedt bij zijn werkgever. Deze situatie is nadelig voor de betrokkene wanneer hij na de uittreding en vóór zijn zestigste verjaardag komt te overlijden. Een advies over deze aangelegenheid wordt in de loop van 2011 verwacht. Audit De omzetting en implementering van de achtste auditrichtlijn werd voortgezet met de publicatie van het koninklijk besluit van 3 september 201049 betreffende de inschrijving van auditors en auditorganisaties van derde landen in het openbaar register van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren en het publiek toezicht, de kwaliteitscontrole en het toezicht op auditors en auditororganisaties van derde landen. De dienst Boekhoudrecht, audit, coöperatieven en corporate governance van de Algemene Directie Regulering en Organisatie van de Markt heeft meegewerkt aan de opstelling van dit koninklijk besluit. In het raam van de coördinatievergaderingen van de verschillende organen van het Belgisch stelsel van publiek toezicht waarvan de minister deel uitmaakt, heeft de dienst meegewerkt aan een gemeenschappelijk jaarverslag en aan een gemeenschappelijk werkprogramma van het toezichtsysteem. De dienst heeft bovendien zijn bijdrage geleverd aan een gemeenschappelijk antwoord van alle organen van het Belgische systeem van publiek toezicht aangaande het Groenboek van de Europese Commissie over het “Beleid inzake controle van financiële overzichten: lessen uit de crisis”. De minister voor Economie heeft beslist om de Belgische norm voor de toepassing van de ISA-normen (International Standards on Auditing) goed te keuren. Voor de audit van organisaties van openbaar belang treedt deze norm vanaf 15 december 2012 in werking en voor de audit van andere entiteiten vanaf 15 december 2014. De huidige norm zal geëvalueerd worden in functie van de Europese en Belgische ontwikkelingen vóór 15 december 2011. Op basis van deze evaluatie van de Europese en Belgische ontwikkelingen kan de minister die bevoegd is voor Economie, op advies van de Hoge Raad voor de Economische Beroepen en van het Instituut der Bedrijfsrevisoren, beslissen om de datum van inwerkingtreding van de norm te wijzigen, mits behoud van een termijn van maximum twee jaar tussen de datum van inwerkingtreding van de norm voor de controle van de financiële staten (audit) en het beperkt onderzoek van financiële informatie van entiteiten van openbaar belang en de datum van inwerkingtreding van de norm voor de controle van de financiële staten (audit) en het beperkte onderzoek van financiële informatie van andere entiteiten. 49 BS 15.09.2010. Zie ook: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&l a=N&cn=2010090303&table_name=wet.

97

Tijdens de vergaderingen van het AuRC (Audit Regulatory Committee) waarvan de FOD Economie deel uitmaakt, heeft de Europese Commissie het licht op groen gezet om auditdocumenten uit te wisselen met Australië en de Verenigde Staten van Amerika. Bijgevolg werd een besluit van de Commissie van 1 september 2010 betreffende de adequaatheid van de bevoegde autoriteiten van Australië en de Verenigde Staten van Amerika overeenkomstig richtlijn 2006/43/EG van het Europees Parlement en de Raad aangenomen. Een ontwerp van besluit met betrekking tot de gelijkwaardigheid van stelsels van publiek toezicht, kwaliteitswaarborgstelsels en onderzoeks- en sanctieregelingen van bepaalde derde landen was eveneens voorwerp van de besprekingen. De lidstaten hoeven door deze erkenning van de gelijkwaardigheid de in artikel 45 van richtlijn 2006/43/EG aangehaalde voorwaarden niet toe te passen of te wijzigen. Boekhoudrecht

© JohnKwan - Fotolia.com

98

Naar aanleiding van een openbare raadpleging die de Europese Commissie in november 2009 lanceerde over de toepassing van de IFRS voor kmo’s heeft de minister de Commissie voor Boekhoudkundige Normen (CBN) de opdracht toevertrouwd om een werkgroep op te richten voor een overlegd antwoord. Het antwoord van de FOD Economie dat het resultaat is van het overleg en gemeenschappelijk is voor verschillende deelnemende partijen, werd overgemaakt aan de Europese Commissie op 12 maart 2010. Dit gemeenschappelijke antwoord was ongunstig voor de toepassing van de specifieke IFRS-norm door kmo’s. De minister heeft de CBN ook de opdracht gegeven om een advies op te stellen over de omzetting van de Europese richtlijn 2009/49/EG in Belgisch recht. Deze richtlijn streeft vooral naar vermindering van de administratieve lasten van de kmo’s, die verband houden met de jaarrekeningen zoals bedoeld in de 4de richtlijn en het vrijstellen van een moederonderneming van de verplichting om geconsolideerde jaarrekeningen en een geconsolideerd jaarverslag op te stellen indien zij enkel dochterondernemingen van te verwaarlozen betekenis heeft. De teksten die voortkomen uit dit advies werden eind december 2010 voor onderzoek overgemaakt aan de FOD Economie. De FOD Economie zal het dossier begin 2011, na vertaling en aanpassing aan de


wetgevingstechnische regels, voor onderzoek overmaken aan de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven. Tijdens de vergaderingen van het ARC (Accounting Regulatory Committee), waarvan de CBN en de FOD Economie deel uitmaken, werden de werkzaamheden voor de herziening van de boekhoudkundige IAS 39-norm voortgezet. De werkzaamheden over de herziening van de 4de en 7de richtlijnen, de discussies rond micro-entiteiten inbegrepen, werden eveneens voortgezet. België maakt nog steeds deel uit van een blokkerende minderheid die zich verzet tegen een voorstel van de Europese Commissie waarbij de lidstaten die dat wensen de micro-entiteiten kunnen uitsluiten uit de 4de richtlijn. Op die basis zouden de microentiteiten kunnen worden vrijgesteld van de verplichting om de jaarrekening te publiceren en zelfs van de belangrijkste verplichtingen tot het opstellen van de jaarrekening. Coöperatieve vennootschappen De regering van lopende zaken heeft het wetsontwerp dat de Nationale Raad voor de Coöperatie (NRC) hervormt, niet kunnen indienen in het Parlement. De FOD Economie heeft sindsdien stappen ondernomen om de hernieuwing van de leden van de sectorale commissies die de NRC samenstellen en van de leden van de NRC te verzekeren door het volgen van de procedure bepaald in de van kracht zijnde teksten. Het koninklijk besluit tot benoeming van de leden van de sectorale commissies van de NRC werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 13 december 2010. De andere stappen voor de hernieuwing van de leden van de NRC volgen in 2011. Een koninklijk besluit over het benoemen van een nieuwe NRC-voorzitter is eveneens in voorbereiding. Rekening houdende met de volgende vervaldatum van de erkenningen van de coöperatieve vennootschappen werd eveneens een koninklijk besluit gepubliceerd op 25 oktober 2010 in het Belgisch Staatsblad dat het aanvraagformulier van een hernieuwing van de erkenning aan de Europese eisen aanpast en vereenvoudigt. In samenwerking met de NRC organiseert de FOD Economie jaarlijks een evenement om de coöperatieve vennootschappen bekend te maken. Dit jaar heeft de FOD een bezoek georganiseerd aan twee belangrijke ondernemingen van de coöperatieve sector, Multipharma en Mechelse Veilingen, om de goede praktijken van deze ondernemingen in het daglicht te stellen.

99

Corporate governance De FOD Economie verzekert als lid van de “Steering Group on Corporate Governance” de opvolging van de actualiteiten van de OESO over de ontwikkeling en de opstelling van betere normen voor deugdelijk bestuur van de onderneming en de verbetering van de principes van ”corporate governance” en hun toepassing in de praktijk. Deze stuurgroep heeft beslist om een reeks onderzoeken door wederzijdse beoordeling te organiseren om de sterktes en zwaktes van de verschillende wetgevingen en praktijken te evalueren van de lidstaten van de OESO op het gebied van goed bestuur van een onderneming. De FOD heeft ook bijgedragen aan de opstelling van een antwoord op de vragenlijst van de OESO betreffende de regels van deugdelijk bestuur van een onderneming die van toepassing zijn in België voor het toezicht op de verlonings- en bonussystemen door de raden van bestuur. De minister voor Economie heeft de wet van 6 april 2010 tot versterking van het deugdelijk bestuur bij de genoteerde vennootschappen en de autonome overheidsbedrijven en tot wijziging van de regeling inzake het beroepsverbod in de bank- en financiële sector mee ondertekend.

100

4.8.2. Prijsstabiliteit waarborgen dankzij een strikte toepassing van de reglementering De sectoren die momenteel aan prijsreglementering onderworpen zijn, zijn deze waarin de concurrentie niet optimaal kan spelen zoals waterdistributie, teledistributie, taxivervoer en de sectoren met een uitgesproken sociale dimensie, zoals geneesmiddelen voor menselijk gebruik, terugbetaalbare implantaten en opvanginstellingen voor bejaarden. In 2010 werden voor alle gereglementeerde sectoren samen 2.791 dossiers van prijsvaststelling of prijsverhoging behandeld door de Algemene Directie Regulering en Organisatie van de Markt. Elk dossier vraagt uiteraard een gedetailleerde en precieze verantwoording bij de genomen beslissing. Verdeling van het aantal per activiteitssector behandelde dossiers: 614 dossiers betreffen geneesmiddelen waarvan: • 111 terugbetaalbare oorspronkelijke geneesmiddelen en 126 niet-terugbetaalbare oorspronkelijke geneesmiddelen en/of OTC betreffen.


• 263 betreffen terugbetaalbare generische geneesmiddelen en/of geregistreerde op basis van de wetenschappelijke literatuur en 64 betreffen niet terugbetaalbare geneesmiddelen en/of generische OTC en/of geregistreerde op basis van de wetenschappelijke literatuur • 50 betreffen parallel ingevoerde geneesmiddelen waarvan 41 terugbetaalbare en 9 niet-terugbetaalbare en/of OTC. De oorspronkelijke geneesmiddelen hadden betrekking op 39 % van de aanvragen tegen 53 % voor de generische geneesmiddelen en /of geregistreerde op basis van de wetenschappelijke literatuur; de prijsaanvragen voor parallel ingevoerde geneesmiddelen vertegenwoordigen 8 % van de aanvragen. • 124 dossiers “terugbetaalbare implantaten” vertegenwoordigen in totaal 365 verschillende implantaten. Het RIZIV heeft de nomenclatuur van de implantaten van categorie 2 uitgebreid, wat betekent dat sinds 1 november 2010 trauma-implantaten eveneens onder de prijzenreglementering vallen. • 2.018 dossiers “opvanginstellingen voor bejaarden” waarvan 932 ingediend volgens de volledige procedure (51 dossiers in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 223 dossiers in het Vlaams Gewest en 661 dossiers in het Waals Gewest) en 1.086 dossiers betreffende “indexatienotificatie” (96 dossiers in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 727 dossiers in het Vlaams Gewest en 263 dossiers in het Waals Gewest) ingediend volgens de vereenvoudigde procedure voor prijsverhogingsaanvraag. Het aantal behandelde dossiers ligt 2,7 maal hoger dan in 2009. In het Waals Gewest is het aantal dossiers ingediend volgens de volledige procedure het hoogst: dit is hoofdzakelijk te wijten aan de maatregelen die de Waalse regering op 15 oktober 2009 genomen heeft waarbij bepaald wordt dat de huisvesting die de bewoner moet betalen ondermeer de gesolidariseerde kosten voor het incontinentiemateriaal moet omvatten. In het Vlaams Gewest daarentegen is het aantal dossiers ingediend volgens de vereenvoudigde procedure het hoogst. • 34 dossiers betreffen de “waterdistributie” waarvan 12 in het Vlaams Gewest, 20 in het Waals Gewest en 2 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. • 1 dossier betreft de “teledistributie”.

101

Evolutie van de prijzen in bepaalde gecontroleerde sectoren. Geneesmiddelen voor menselijk gebruik Figuur. Verloop van de gemiddelde consumentenprijs voor geneesmiddelen (in euro) 35

TB

NTB

OTC

30

25

20

15

102

10

5

0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

© vaso - Fotolia.com

TB = terugbetaalbare geneesmiddelen. NTB = niet-terugbetaalbare en voorgeschreven geneesmiddelen. OTC = (over the counter) niet-voorgeschreven en niet-terugbetaalde geneesmiddelen. Bron: FOD Economie.

Tussen 2002 en 2009 is de gemiddelde publieksprijs van terugbetaalbare geneesmiddelen (TB) weliswaar met 22 % gestegen maar de gemiddelde prijs voor een verpakking is van 29,39 euro in 2008 naar 27,98 euro in 2009 teruggelopen; deze verlaging met 4,8 % van de gemiddelde publieksprijs is voornamelijk te wijten aan een daling van het aantal verpakkingen verkocht in deze sector maar ook aan een heel grote toename van het aantal generische geneesmiddelen verkocht tegen publieksprijzen die minimum 30 % lager zijn dan die van de oorspronkelijke referentiegeneesmiddelen op


het moment van hun opname in het referentieterugbetalingssysteem alsook aan de prijsverlagingen die gelden voor verpakkingen ouder dan 12 jaar. Voor de niet-voorgeschreven en niet-terugbetaalde geneesmiddelen (OTC) en voor de niet-terugbetaalbare en voorgeschreven geneesmiddelen (NTB) is de gemiddelde publieksprijs in 2009 ten opzichte van 2008 stabiel gebleven, terwijl het aantal OTCverpakkingen verkocht in 2009 met 28 % verminderd is ten opzichte van 2008 en het aantal verkochte verpakkingen van niet-terugbetaalbare en niet-voorgeschreven geneesmiddelen tussen 2008 en 2009 dan weer toegenomen is met 4,5 % Waterdistributie Figuur. Prijsverloop van het water in België tussen 2000 en 2010. (in euro per 100 m³) (a) 250 Wallonië

Brussel

Vlaanderen

200

103

150

100

50

0 2000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

(a) Prijs per jaar in euro voor 100 m³ (gezin met 3 personen), zonder saneringskosten, zonder bijdragen aan het sociaal fonds en zonder btw (6%). NB: In het Vlaams Gewest is 15 m³ per persoon die deel uitmaakt van het gezin gratis (voor een gezin van 3 personen is 45 m³ gratis). Bron: FOD Economie.

De gemiddelde prijs van het water buiten de saneringskosten en de bijdragen aan het sociale fonds, exclusief btw (6 %), gebaseerd op een jaarlijkse consumptie van 100 m3, steeg fors in de drie regio’s in 2010 tegenover 2009: +8,1 % in het Waals Gewest, +4 % in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en +5 % in het Vlaams Gewest. Deze stijgingen zijn hoofdzakelijk toe te schrijven aan investeringen die noodzakelijk zijn om het

distributienetwerk te verbeteren. Het is in het Waals Gewest dat de gemiddelde prijs van het water het hoogste is, nabij gevolgd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, terwijl de prijs in het Vlaams Gewest het laagste is. Opvanginstellingen voor bejaarden Figuur. Opvangtehuizen voor bejaarden: gemiddelde dagprijzen (in euro) 46 Vlaanderen

44

Wallonië Brussel

42

België

40 38

104

36 34 32 30 2005

2006

2007

2008

2009

2010

Bron: FOD Economie.

Tussen 2009 en 2010 bedraagt de gemiddelde verhoging van de dagprijzen voor het hele land 2,03 %. In het Waals en Vlaams Gewest bedraagt de gemiddelde verhoging van de dagprijs tussen 2009 en 2010 respectievelijk 2,65 % en 2,25 %. Ze bedraagt 0,3 % in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De gemiddelde dagprijzen stegen tussen 2005 en 2010 voor het hele land met 13 %; ze hebben de inflatie die 12,53 % voor dezelfde periode bedraagt, dus goed gevolgd. 4.8.3. Een normatief kader dat de innovatie stimuleert De kenniseconomie Opstelling van een juridisch kader voor “verleners van vertrouwensdiensten” België beschikt sinds juli 2001 over een wetgeving voor de elektronische handtekening en verleners van certificatiediensten en sinds maart 2003 over een wetgeving voor bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij. Bij


nader onderzoek blijkt echter dat deze nieuwe teksten geen rechtszekerheid kunnen bieden die minstens gelijkwaardig is aan de rechtszekerheid die de “papieren” wereld biedt, op zijn minst als er niet snel antwoorden komen op vragen over de elektronische aangetekende zending en de elektronische archivering. In die context werkt de Algemene Directie Regulering en Organisatie van de Markt aan de invoering van een algemeen, coherent en doorzichtig juridisch stelsel voor derde vertrouwenspersonen en de diensten die zij aanbieden. Dit stelsel zal de rechtszekerheid vergroten, de consument en de burger beschermen en zorgen voor een eerlijke en gezonde mededinging tussen de operatoren. Daarnaast zal het de innovatie en het creëren van nieuwe activiteiten en duurzame ondernemingen stimuleren. Het goedkeuringsproces van deze wetgeving werd opnieuw opgestart in 2009. De invalshoek bestond erin om de wet van 9 juli 2001 houdende vaststelling van bepaalde regels in verband met het juridische kader voor elektronische handtekeningen en certificatiediensten, aan te passen met de nieuwe regels over vertrouwensdiensten (elektronische archivering en elektronische aangetekende zending). Sinds eind 2010 is dat voor de bepalingen over de elektronische zending een beklonken zaak. De wetgever heeft immers geprofiteerd van het wetsontwerp waarbij de Europese richtlijn betreffende de volledige voltooiing van de interne markt voor postdiensten wordt omgezet om er de voornoemde bepalingen in op te nemen50. In 2011 moeten de regels over elektronische archivering aangepast worden, maar ook het Burgerlijk Wetboek gewijzigd worden om er het begrip getrouwe en duurzame kopie in op te nemen en om de wetgevingen over de arbeidsovereenkomst aan te passen om het afsluiten ervan via elektronische weg mogelijk te maken, alsmede de wet van 19 juli 1991 betreffende de bevolkingsregisters en de elektronische identiteitskaart. Statuut en toezicht op het collectieve beheer van auteursrechten Op 10 en 11 december 2009 werden twee wetten goedgekeurd in verband met het statuut en de controle op de vennootschappen voor het beheer van de auteursrechten en de naburige rechten. Deze innen de auteursrechten en naburige rechten bij de gebruikers en storten, na verdeling ervan, de geïnde bedragen aan de rechthebbenden waarvan de werken of prestaties werden geëxploiteerd. De beheersvennootschap50 Het betreft de artikelen 38 tot 53 van de wet van 13 december 2010 tot wijziging van de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven, de wet van 17 januari 2003 met betrekking tot het statuut van de regulator van de Belgische posten telecommunicatiesector en tot wijziging van de wet van 9 juli 2001 houdende vaststelling van bepaalde regels in verband met het juridische kader voor elektronische handtekeningen en certificatiediensten. Ze werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 31 december 2010: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&c n=2010121307&table_name=wet.

105

pen ontvangen jaarlijks aanzienlijke bedragen (in 2008 ongeveer 300.000.000 euro) en hebben vaak een monopolie- en/of dominante positie ten opzichte van de gebruikers. Het is dan ook van primordiaal belang voor de bevordering van innovatie en creativiteit, dat deze beheersvennootschappen correct functioneren en dat de geïnde rechten op rechtvaardige en billijke wijze worden verdeeld, en binnen de kortst mogelijke termijn. De doelstelling van deze wetten bestaat erin een betere werking van de beheersvennootschappen te garanderen, d.w.z. een efficiëntere, meer professionele en meer transparante werking. Verschillende koninklijke besluiten moeten de wet nog verder uitvoeren. Een eerste uitvoeringsbesluit dat werd aangenomen is het koninklijk besluit van 6 april 2010, dat vastlegt welke stukken en documenten nieuwe beheersvennootschappen moeten voegen bij hun vergunningsaanvraag, indien zij op het Belgische grondgebied actief willen zijn. Ook werd in 2010 de voorbereiding gestart van andere uitvoeringsbesluiten in verband met onder andere de boekhoudkundige organisatie en de interne controle van de beheersvennootschappen, en de informatie die zij aan rechthebbenden en gebruikers moeten verschaffen.

106

De hervorming van de wet tot bescherming van de kweekproducten Op 10 januari 2011 werd een nieuwe wet aangenomen tot bescherming van kweekproducten51. Deze wet vervangt de vorige wet van 1975 tot bescherming van kweekproducten en brengt de Belgische regelgeving in overeenstemming met het UPOVVerdrag (Internationaal Verdrag tot bescherming van kweekproducten) in zijn versie van 1991. Dankzij de nieuwe wet zal België een beschermingsniveau kunnen bieden dat gelijk is aan het beschermingsniveau op Europees vlak, zodat aan de kwekers een vrije keuze kan worden gegarandeerd voor het beschermingsregime van hun nieuwe kweekproducten. Een aantal bepalingen van de wet worden verduidelijkt in het licht van de opgedane ervaring, de geboden bescherming is over het algemeen groter en er wordt ook rekening gehouden met de technologische ontwikkelingen. De voornaamste wijzigingen hebben betrekking op: • een uitbreiding van de bescherming naar het volledige plantenrijk; • de bescherming van het product van de oogst en van het product dat hier direct van afgeleid is; • de invoering van het concept van rassen die in wezen afgeleid zijn van beschermde rassen; • en de formalisering van het “farmers privilege”. 51 BS 25.02.2011 http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn= 2011011006&table_name=wet.


Via koninklijke uitvoeringsbesluiten zal de datum van inwerkingtreding van de verschillende bepalingen worden vastgesteld. Een verregaande herziening van de Belgische wetgeving inzake octrooien De wet van 28 maart 1984 op de uitvindingsoctrooien werd ten gronde gewijzigd door een wet van 10 januari 201152, om de Belgische wetgeving in overeenstemming te brengen met het Verdrag inzake Octrooirecht (PLT) en het nieuwe Europese Octrooiverdrag. De wijzigingen hebben tot doel vereenvoudiging te brengen in de formele aspecten van de octrooiaanvraagprocedure, de juridische zekerheid van de gebruikers van het octrooisysteem te verhogen en hun positie te versterken tijdens hun contacten met de Dienst voor de Intellectuele Eigendom. Enkele van de voornaamste maatregelen zijn: • Vereenvoudigde voorwaarden om een indieningsdatum te verkrijgen met bevestiging dat de octrooiaanvraag geregistreerd werd en van een voorlopige bescherming geniet. • Herziening van de indieningsprocedure voor afgesplitste octrooiaanvragen. • Invoering van een nieuwe procedure van herstel in de rechten. Hierdoor kan een aanvrager/titularis van een octrooi de verleningprocedure voortzetten (indien het een aanvrager betreft) of zijn rechten niet verliezen (indien het de houder van een verleend octrooi betreft), in geval van niet-naleving van een gestelde termijn voor het voltrekken van een handeling in een procedure voor de Dienst voor de Intellectuele Eigendom (DIE). • Invoering van een procedure van, gehele of gedeeltelijke, vrijwillige herroeping van Belgische octrooien, met retroactieve werking. De herroeping kan onder meer gebeuren naar aanleiding van een geschilprocedure over de geldigheid van het octrooi. De octrooihouder kan aldus een gerechtelijke procedure inkorten of zich een dergelijke procedure besparen, als hij het initiatief neemt om een gewijzigde versie van zijn octrooi voor te leggen, die tegemoetkomt aan de bezwaren die door een concurrent werden ingebracht tegen de geldigheid ervan. • Publicatie, door de DIE, van de octrooiaanvragen, na verstrijken van een termijn van achttien maanden na de indieningdatum of, desgevallend, de voorrangsdatum, van deze aanvragen. • Opheffing van de vereiste om de DIE een eensluidend verklaard afschrift te bezorgen voor de mededeling van een overgang van rechten en van een beslag op een octrooiaanvraag of op een octrooi.

52 BS 16.02.2011 http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn= 2011011005&table_name=wet.

107

Naast het omzetten van de internationale voorschriften in de Belgische wet, werden ook wijzigingen doorgevoerd op bepaalde punten die voor de betrokken milieus van bijzonder belang waren, en waarover een brede consensus werd bereikt binnen de Raad voor de Intellectuele Eigendom. Zo werden in de wet de voorwaarden gecreëerd om de elektronische indiening en het elektronische beheer van de octrooiaanvragen en de verleende octrooien mogelijk te maken. Het stelsel van vertegenwoordiging voor de DIE werd eveneens geactualiseerd. De bepalingen met betrekking tot de Commissie voor de gedwongen licenties werden vereenvoudigd. De wet bevat tot slot ook uitdrukkelijke bepalingen over de equivalentieleer, voor het bepalen van de draagwijdte van de door het octrooi verleende bescherming. Deze aanpassing werd voorgesteld in het licht van het Europese octrooirecht en maakt een meer efficiënte bestrijding van namaak mogelijk. De elektronische economie

© iQoncept - Fotolia.com

108

Op geregelde tijdstippen worden door de Algemene Directie Regulering en Organisatie van de Markt allerhande educatieve acties op touw gezet om het publiek te informeren en te sensibiliseren over de regelgeving die van toepassing is op de elektronische handel. Voor het jaar 2010 springt vooral de didactische website “goede praktijken in e-commerce” in het oog, op het volgende webadres: www.infoshopping.be. Dankzij het efficiënte werk van het Wetenschappelijk Secretariaat dat in 2088 werd opgericht, kon het Observatorium van de Rechten op het Internet een 7de advies uitbrengen over de problematiek van “e-marketing en minderjarigen”. Het advies brengt eerst een overzicht van wettelijke of reglementaire bepalingen die binnen dit domein van toepassing zijn, evenals de initiatieven van zelfregulering die door de betrokken actoren genomen zijn. Verschillende aanbevelingen worden daarna geformuleerd om de bescherming van minderjarigen in het domein van e-marketing te verbeteren. De aanbevelingen handelen over het type regulering dat verder gestimuleerd moet worden, specifieke regels om minderjarigen te beschermen en de manier waarop een voldoende niveau van informatie en opleiding van minderjarigen verzekerd kan worden. Dit document kan worden geraadpleegd op de website van het Observatorium: www.internet-observatory.be.


De activiteiten op Europees niveau Prejudicieel geschil voor het Europees Hof van Justitie In 2010 werden twee belangrijke prejudiciële zaken voor het Hof van Justitie van de Europese Unie gebracht:: de zaak Scarlet/Sabam (C70/10) en de zaak Sabam/Netlog (C360/10) In de eerste zaak stelt het Hof van Beroep van Brussel bij besluit van 28 januari 2010 twee prejudiciële vragen aan het Hof over de interpretatie van de richtlijnen betreffende het auteursrecht, in samenhang met de richtlijnen betreffende elektronische handel en privacy en mede beschouwd in het licht van enkele bepalingen van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. De eerste vraag luidt: of de voornoemde teksten toestaan dat een nationale rechter, op basis van artikel 87, paragraaf 1 van de Belgische wet betreffende de auteursrechten en de naburige rechten, een internetprovider beveelt om ten aanzien van al zijn klanten, in abstracto en als preventieve maatregel, op zijn kosten en zonder beperking in de tijd, een systeem toe te passen voor het filteren van al het onder andere via “peerto-peer”-software in- en uitgaande digitale dataverkeer, met het oog op identificatie van het verkeer dat inbreuk pleegt op het auteursrecht en het vervolgens te blokkeren. Met zijn tweede vraag wil het gerecht achterhalen of - in geval van een bevestigend antwoord op de eerste vraag - deze richtlijnen de nationale rechter die wordt verzocht om een stakingsbevel uit te vaardigen tegen een tussenpersoon waarvan de diensten door derden worden gebruikt om inbreuk op een auteursrecht te maken, dan verplichten om toepassing te geven aan het beginsel van evenredigheid, wanneer deze rechter zich dient uit te spreken over de doeltreffendheid en de afschrikkende werking van de verzochte maatregel. De Belgische regering (een samenwerking van FOD Economie, Justitie en Buitenlandse Zaken) heeft in deze belangrijke zaak in mei 2010 schriftelijke opmerkingen ingediend en deelgenomen aan de pleidooizitting voor het Europees Hof in januari 2011. In de tweede zaak (Sabam/Netlog C360/10), stelt de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg van Brussel bij beslissing van 28 juni 2010 dezelfde prejudiciële vraag als de eerste die gesteld werd in het kader van de zaak Scarlet/Sabam. Het enige verschil in de zaak Sabam/Netlog is dat het verzochte stakingsbevel geen internetprovider beoogt maar wel een hostingprovider. De Belgische regering heeft in zijn schriftelijke opmerkingen van oktober 2010 een standpunt ingenomen dat identiek is aan het standpunt ingenomen in de zaak Scarlet/Sabam.

109

Openbare raadpleging over de toekomst van de elektronische handel en de tenuitvoerlegging van de richtlijn inzake elektronische handel In de zomer van 2010 heeft de Europese Commissie een grootschalige openbare raadpleging gelanceerd over de toekomst van de elektronische handel en de tenuitvoerlegging van de richtlijn elektronische handel (2000/31/EG). Langs deze weg wil de Commissie onderzoeken waarom de elektronische kleinhandel in Europa zo moeilijk uit de startblokken geraakt en tevens de toepassing van de richtlijn in overeenstemming met artikel 21 evalueren. Hiertoe heeft ze een lijst met 77 vragen uitgewerkt. De FOD Economie heeft geantwoord op die vragen die hij prioritair en strategisch acht. Deze raadpleging zou aanleiding moet geven tot de publicatie van een mededeling van de Europese Commissie in de loop van 2011 en een eventuele herziening van de richtlijn 2000/31.

4.9. Strategische prioriteit markttoezicht 110

4.9.1. Ontwikkeling van de elektronische handel in de interne markt De Europese Commissie beschouwt de ontwikkeling van de elektronische handel als een sleutelfactor voor de voltooiing van de interne markt. Daartoe wil ze grensoverschrijdende aankopen vergemakkelijken. Om het vertrouwen van de consumenten en de ondernemingen te winnen, volstaat het niet een kwaliteitsvol juridisch kader te scheppen. De consumenten moeten ook regelmatig worden ingelicht over hun rechten, en de ondernemingen over hun plichten. Er werden echter meermaals wettelijke wijzigingen aangebracht in die rechten en plichten. In 2010 wijzigde de inwerkingtreding van de wet betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming het juridische arsenaal dat van toepassing is op de elektronische handel. De FOD Economie heeft een didactische website ter beschikking gesteld van de consumenten en ondernemingen die alle rechten en plichten over deze materie samenbrengt (www.infoshopping.be). Elke lidstaat moet er ook op toezien dat de dienstverleners die op zijn grondgebied gevestigd zijn, de opgelegde regels respecteren. Om aan die doelstelling te beantwoorden, controleert de FOD Economie de in België gevestigde websites en treedt zo snel mogelijk op wanneer de regels niet gerespecteerd worden die betrekking hebben op het toepassingsveld van de richtlijn inzake elektronische handel (inhoud van de dienst, identificatie en gedrag van de dienstverlener, reclame, prijsbeleid, …). Er kunnen maatregelen getroffen worden tegen dienstverleners in overtreding in de vorm van pedagogische berichten, formele waarschuwingen of pro justitia’s, naargelang de ernst van de overtreding. De verschillende handelwijzen combineren preventie,


repressie en sensibilisering. Met deze verschillende acties waakt de FOD Economie erover dat de Belgische dienstverleners het vertrouwen van alle Europese consumenten waard zijn, namelijk dat ze voldoen aan een aantal essentiële vereisten inzake bescherming van de consument. De Belgische bedrijven hebben de garantie dat ze enkel gecontroleerd worden volgens de wetgeving zoals die is omgezet in België, en dat die controles uitsluitend door de bevoegde Belgische autoriteiten uitgevoerd worden. Daardoor kunnen de bedrijven zich gemakkelijker vestigen, zonder te moeten nagaan of ze voldoen aan de vereisten van elke lidstaat. In 2010 is de FOD Economie een samenwerking aangegaan met de FOD Financiën in het kader van de oprichting van het Belgian Internet Service Center (BISC). De doelstellingen van het BISC zijn: • actuele informatie over elektronisch uitgevoerde frauduleuze activiteiten samenbrengen en overzichtelijk weergeven, • alle belanghebbende en betrokken overheidsdiensten informeren en assisteren, • profielen opstellen van specifieke internetactiviteiten alsook selectielijsten, in overeenstemming met de criteria die zijn vastgelegd door de verschillende stakeholders, • opsporingsmethodes ontwikkelen en testen die specifiek op het internet zijn gericht. Het BISC kan een nuttige bijdrage leveren in de volgende materies: • correcte toepassing van de fiscale, sociale en economische reglementeringen, • bescherming van de gezondheid van de consument (drugs, hormonen, medicijnen, …), • concurrentie en eerlijke handelstransacties, • verhinderen van de verkoop van nagemaakte, gevaarlijke of verboden producten. De Algemene Directie Controle en Bemiddeling is aangewezen als contactpunt van het Europese netwerk van controleoverheden op grond van de richtlijn inzake elektronische handel. Wanneer een Europese dienstverlener afbreuk doet aan de bescherming van de consument, of aan de bescherming van de volksgezondheid, de openbare veiligheid of de openbare orde, is de algemene directie de bevoegde autoriteit in België om beperkende maatregelen op te leggen aan het vrije verkeer van kwestieuze diensten van de informatiemaatschappij. Het betreft evenwel een zware en complexe procedure, die bijgevolg weinig wordt toegepast door de Belgische autoriteiten die

111

ervoor moeten zorgen dat de 4 belangen waarop de wetgeving doelt, beschermd worden. De FOD Economie is zich bewust van de problematiek en analyseert mogelijke oplossingen die aan de volgende doelstellingen moeten beantwoorden: • de juridische veiligheid garanderen voor de verplichtingen van de technische tussenpersonen (ISP, hosts, …) op het vlak van samenwerking met de autoriteiten, • de procedures vereenvoudigen voor het verwijderen van illegale informatie via een wettelijk kader dat is aangepast aan de gebruikte technologieën. De oplossing waarnaar wordt gezocht, zou het mogelijk moeten maken het vertrouwen van de consumenten in de elektronische handel te vergroten, en bijgevolg moeten bijdragen tot de ontwikkeling van de elektronische handel in België.

112

In het kader van zijn opdracht inzake markttoezicht luistert de FOD Economie nog altijd naar de moeilijkheden die de Belgische dienstverleners ondervinden bij de toepassing van bepaalde bestaande wettelijke bepalingen op nieuwe diensten die ontstaan als gevolg van technologische innovaties. In dat kader houdt de FOD Economie rekening met de economische realiteit en wijst hij de Europese Commissie op hindernissen bij de praktische toepassing van de wetgeving, en dat binnen het kader van de Europese expertengroep inzake elektronische handel. In 2010 heeft de Europese Commissie meegedeeld dat ze “uiterlijk eind 2011 initiatieven zou nemen met het oog op de ontwikkeling van de elektronische handel in de interne markt. Deze initiatieven zullen hoofdzakelijk worden geconcentreerd op de problemen die consumenten in de digitale economie ondervinden. Het zal daarbij onder meer gaan om een mededeling over het functioneren van de elektronische handel en om voor de lidstaten bedoelde richtsnoeren die een effectieve toepassing moeten waarborgen van de bepaling in de Dienstenrichtlijn ter bestrijding van de discriminatie van afnemers van diensten op grond van hun nationaliteit of verblijfplaats.” Door het toezicht op de markt en door de behandeling van de klachten van cyberconsumenten neemt de FOD Economie kennis van de problemen die deze consumenten ondervinden. Hij stelt, in functie van zijn middelen, alles in het werk om een einde te maken aan de illegale praktijken die zo aan het licht komen. In 2010 werd de aandacht van de FOD Economie getrokken door de sector van de autoverhuur en van reisboekingen, waar de consument niet altijd volledig kan profiteren van de voordelen van de interne markt, die hem in andere lidstaten aantrekkelijkere prijzen zou kunnen bieden. Uitvoeringsbesluiten van de wet tot omzetting van de Dienstenrichtlijn en efficiënte internationale samenwerking op dat vlak zijn onontbeerlijk om deze gebreken adequaat te sanctioneren.


4.9.2. Een efficiënte strijd tegen alle praktijken van economische fraude Algemene onderzoeken en klachtenbehandeling Om zijn toezichtsfunctie te vervullen beschikt de FOD Economie over een transversale werkgroep methodologie der algemene onderzoeken die als werkinstrument functioneert om het markttoezicht op een efficiënte en uniforme wijze uit te oefenen. De selectie van de algemene onderzoeken gebeurt aan de hand van een risicoanalyse die gezamenlijk door de conceptie- en controlediensten wordt uitgevoerd. Die werkwijze beoogt een uitwisseling van informatie tussen de betrokken diensten bij het opzetten van algemene onderzoeken en de verwerking van de resultaten ervan. De kennisvergaring die uit de algemene onderzoeken voortvloeit, kan dienen om de regelgeving beter te laten aansluiten op de marktomstandigheden. In 2010 werden er 16 algemene onderzoeken gevoerd die betrekking hadden op onder meer de correcte prijsaanduiding in apotheken, bakkerijen, slagerijen, de sport- en recreatiesector, voedings- en doe-het-zelfzaken, de aangewende contracten door huwelijksbureaus en immobiliënkantoren, kilometerfraude bij de verkoop van tweedehandse wagens, de verkoop van namaakproducten, reclameacties voor speelgoed en beroepsbekwaamheid in de bouwsector. Een ander belangrijk instrument om kennis van de markt te vergaren is de analyse van de klachten van consumenten en ondernemers over disfuncties van de markt. Hierbij speelt het klachtenmeldpunt bij de Algemene Directie Controle en Bemiddeling, Frontoffice genaamd, een fundamentele rol. In 2010 werden ongeveer 14.000 klachten en vragen om informatie verwerkt. Voor de behandeling hiervan wordt het meest gepaste middel gekozen dat kan variëren van een onmiddellijk antwoord aan de klager in ongeveer 3.400 gevallen, een doorverwijzing naar de bemiddelingsdienst voor het verstrekken van advies in burgerlijke zaken in ongeveer 1.600 gevallen of een onderzoek ter plaatse bij het aangeklaagde bedrijf in ongeveer 3.100 gevallen. Er werd bovendien een project opgezet met het oogmerk om het klachtenbeheer te rationaliseren. Dit heeft geleid tot het ontwerp van een methode waarbij tijdens de verwerking van de klachten de risicoanalyse wordt opgedreven en verfijnd. Strijd tegen namaak en piraterij In haar mededeling aan het Europees Parlement “Naar een Single Market Act”53 stelde de Commissie vast dat namaak en piraterij de Europese economie jaarlijks miljarden euro en duizenden arbeidsplaatsen kosten. Volgens de OESO zou de handel in namaakgoederen in 2007 een bedrag van 188 miljard euro hebben vertegenwoordigd. Uit een in juni 2009 gepubliceerde Eurobarometerstudie blijkt dat het volgens een kwart 53 (COM(2010) 608 definitief) van 27.10.2010.

113

© Gravicapa - Fotolia.com

tot een derde van de Europese burgers om diverse redenen gerechtvaardigd is namaakproducten te kopen. Hoewel er enige verbetering merkbaar is, heeft het ontbreken van voldoende slagkrachtige en gecoördineerde handhavingsregelingen ter bescherming van intellectuele-eigendomsrechten de strijd tegen namaak en piraterij bemoeilijkt. Sterkere instrumenten ter bestrijding van namaak en piraterij

114

De wijziging van de wet van 15 mei 2007 betreffende de bestraffing van namaak en piraterij van intellectuele-eigendomsrechten, die ertoe strekt de kosten voor vervoer, opslag en vernietiging van de in beslag genomen namaakgoederen voor de autoriteiten drastisch te verlagen, werd opgenomen in de wet van 28 april 201054. De wijziging van de wet van 15 mei 2007 is opgenomen in de artikelen 40 tot 44. De wet van 15 mei 2007 trad in werking op 1 oktober 2007, de recente wijzigingen op 20 mei 2010. De wijzigingen waren noodzakelijk om, twee jaar na de inwerkingtreding van die wet, de opsporings- en vervolgingsmogelijkheden waarin de wet voorzag, efficiënt te kunnen toepassen. In dat opzicht zijn de teksten duidelijker geformuleerd om aan te geven dat de verbaliserende overheden niet zelf de eventuele kosten moeten dragen voor bewaring en opslag van goederen die het voorwerp uitmaken van een inbreuk. De wetswijziging beperkt de kosten voor de inspectiediensten tot een minimum dankzij de invoering van een trapsgewijs systeem waarbij achtereenvolgens de eigenaar, de houder, de geadresseerde en de houder van het merkenrecht de kosten voor opslag en vernietiging moeten dragen. Een koninklijk besluit moet de modaliteiten nog vastleggen voor de toepassing van de procedure van minnelijke schikking en voor de procedure van terugvordering van de kosten waarvan sprake in artikel 13, §3, lid 4 en in artikel 13/1, lid 3. Wanneer blijkt dat de bepalingen betreffende de vervreemding van de goederen verder moeten worden uitgewerkt, zal de koning de nodige maatregelen treffen, op basis van de ervaring die werd opgedaan bij de tenuitvoerlegging van de wet. 54 BS 10.05.2010, http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn =2010042801&table_name=wet.


De wet van 15 mei 2007 voorziet in een coördinatie tussen de controleoverheden (douane, Algemene Directie Controle en Bemiddeling en federale politie). Vanaf het ogenblik dat de wet in werking trad, werd een ad-hocsubwerkgroep “Coördinatie van de strijd tegen namaak en piraterij” opgericht binnen de IEC, de Interdepartementale Commissie voor de Coördinatie van de Fraudebestrijding in de Economische sectoren (ICCF). Ook vertegenwoordigers van de FOD Justitie, een magistraat van het parketgeneraal, het FAVV (voedselveiligheid) en het FAGG (geneesmiddelen), vertegenwoordigers van de FOD Financiën en van de federale politie maken er deel van uit. De wijzigingen die zijn aangebracht aan de wet van 15 mei 2007 door de wet van 28 april 2010 zouden het mogelijk moeten maken dat deze subwerkgroep zorgt voor een geharmoniseerde coördinatie van de acties en initiatieven betreffende de strijd tegen namaak en piraterij, in functie van het toekomstige uitvoeringsbesluit. Het is essentieel om de concrete acties op het terrein beter te rationaliseren en harmoniseren, en te vermijden dat de betrokken controleoverheden identieke acties organiseren op verschillende ogenblikken. Het zou interessant zijn om met dat doel voor ogen regionale vergaderingen te organiseren die de magistraten van het parket, de politie, de douane en de ambtenaren van de FOD Economie samenbrengen in een mini-arrondissementscel. Daar zouden niet enkel de problemen inzake vervoer, opslag en vernietiging van de namaakgoederen besproken kunnen worden, maar ook de acties die elk van de actoren plant, om te komen tot een uniforme aanpak van namaakbestrijding in elk arrondissement. Momenteel bestaat er enkel een informele contactgroep in Brussel. De mogelijkheid wordt overwogen om van gemeenschappelijke gegevens gebruik te maken via databanken op nationaal niveau en een netwerk van contactpunten op Europees niveau. Bij de cel namaak van de ADCB wordt opnieuw gebruikgemaakt van de databank die in 2008 ontwikkeld werd. Het doel zal zijn om in die databank alle nieuwe dossiers op te nemen die aanleiding geven tot een actie (verhoor, verwittiging, pj, …) en progressief terug te gaan in de tijd (eerst 2010, dan 2009, dan 2008). De databank “namaak” is verbonden met de databank van de algemene onderzoeken van de ADCB, wat gekruiste opzoekingen mogelijk zal maken. De Europese Raad heeft een aanbesteding uitgeschreven55 voor de ontwikkeling van een netwerk voor snelle uitwisseling van kerninformatie om de grensoverschrijdende administratieve samenwerking te versterken via nationale contactpunten en moderne middelen voor informatie-uitwisseling. Per brief van 9 september 2009 heeft de Europese Commissie aan de lidstaten laten weten dat ze gekozen heeft voor time.lex 55 Resolutie van de Raad van 25 september 2008, Publicatieblad C 253 van 4 oktober 2008.

© Pavel Bernshtam - Fotolia.com

115

cvba en Siemens IT Solutions and Services (SIS nv) om een studie uit te voeren voor het identificeren en evalueren van een brede waaier aan systemen van eGovernment en initiatieven op nationaal en Europees niveau voor de uitwisseling van informatie over namaak en piraterij. De studie moet de Commissie een volledig overzicht verschaffen en haar de mogelijkheid bieden een adequate oplossing te kiezen om de snelle en beveiligde uitwisseling van strategische informatie tussen de lidstaten over namaak- en piraterijproducten te vergemakkelijken. Op basis van een vragenlijst aan de lidstaten werden gegevens ingezameld. De ADCB vertegenwoordigt België in het Europees waarnemingscentrum voor de strijd tegen namaak en piraterij, en heeft in die hoedanigheid deelgenomen aan de werkzaamheden die in juni 2010 in Madrid hebben plaatsgevonden. Organisatie van de strijd tegen nieuwe fenomenen

116

“Cardsharing”: het betreft het maken en verspreiden van gekraakte kaarten die toegang geven tot toestellen en tot betalende tv-kanalen. Die “cardsharing” bestaat erin licentiecodes te kraken waarmee de televisiesignalen verzonden worden naar de decoder via een schotelantenne, en ze te delen met anderen via een server. De consumenten kunnen de gekraakte kaarten aankopen tegen een lagere prijs dan de originele kaarten. De criminelen strijken enorme winsten op dankzij de grote hoeveelheden verkochte kaarten. Dit fenomeen vormt een inbreuk op de wetgeving over de auteursrechten, genereert erg grote winsten en geeft aanleiding tot transacties in contanten, die meer dan waarschijnlijk leiden tot het witwassen van geld. Uit de ontvangen informatie blijkt dat een groot deel van die markt wordt gecontroleerd door goed georganiseerde groeperingen met banden in meerdere lidstaten van de Europese Unie, zoals België, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Italië, Nederland, en andere landen, zoals Australië, China, Hongkong, de Verenigde Arabische Emiraten, de Verenigde Staten en waarschijnlijk nog andere landen. 4.9.3.

De financiële diensten en de geliberaliseerde sectoren Financiële diensten In het kader van het herstel van het consumentenvertrouwen in financiële diensten heeft de bepaling ter bevordering van de consumentenbescherming de aanzet gegeven tot een volledige herziening van de wetgeving. Zo werd de wet op het consumentenkrediet verstrengd, voornamelijk voor de bepalingen over reclame.

© senicphoto - Fotolia.com


Er werden nieuwe bevoegdheden toegekend aan de ADCB in het kader van de wet van 10 december 2009 betreffende de betalingsdiensten, die op 1 april 2010 in werking trad. Consumentenkrediet Sinds 9 juli 1957 bestond er in België al een wet die een paar kredietvormen regelde. Deze wet werd vervangen door de wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet die op haar beurt nog een aantal keren gewijzigd werd (in 2001 en 2003). De wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet bevat een aantal artikels om de toegepaste praktijken in de kredietsector te saneren, om het evenwicht te herstellen tussen de rechten en de plichten van de contractuele partijen en om ten aanzien van de consumenten overmatige schuldenlast te voorkomen. Zij is van toepassing op alle soorten krediet: de verkoop en lening op afbetaling, leasing en vooral de kredietopening, het zogenaamde ”revolving krediet”. De wet regelt onder andere zeer strikt de reclame in verband met de toekenning van een consumentenkrediet (zowel schriftelijke reclame als reclame op radio/tv en de leurhandel met kredieten) alsook de contractuele bepalingen en vormvereisten. Deze wet werd grondig aangepast in 2010: de Europese richtlijn 2008/48 EC werd omgezet in Belgisch recht door de wet van 13 juni 2010. De eigenlijke inwerkingtreding van de nieuwe wetsbepalingen vond plaats op 1 december 2010. Ook via de wet van 29 december 2010 houdende diverse bepalingen werden een aantal artikelen gewijzigd. Deze gewijzigde artikelen traden in werking op 10 januari 2011. De wijzigingen hebben een aantal zeer belangrijke gevolgen voor zowel de consument als de professionele kredietverlener. De wet van 13 juni 2010 heeft tot gevolg dat zowat alle mogelijke vormen van krediet aan particulieren voortaan onder het toepassingsgebied van de wet vallen. In de wet worden nog steeds 8 soorten overeenkomsten expliciet uitgesloten van het toepassingsgebied van de wet. Ook de reclamebepalingen en de hierin verplichte vermeldingen worden gewijzigd: voortaan moet een onderscheid gemaakt worden tussen enerzijds reclame die een cijfer vermeldt (er moeten dan 6 elementen standaard vermeld worden op een duidelijke, beknopte, opvallende en eventueel hoorbare wijze) en anderzijds reclame die geen cijfer weergeeft en waarvoor dan de verplichte slogan “Let op, geld lenen kost ook geld” moet vermeld worden. Ook de verboden vermeldingen werden explicieter geformuleerd. De verplichting tot het verschaffen van precontractuele informatie door de kredietgever en de kredietbemiddelaar aan de consument, wordt een belangrijk aandachtspunt in deze nieuwe wet. Immers, de prospectus valt weg en werd vervangen door een formulier “Europese standaardinformatie inzake consumentenkrediet” dat aan

117

de consument bezorgd moet worden door de kredietgever opdat de consument een gefundeerd besluit kan nemen over zijn kredietovereenkomst. De bescherming van de consument in de financiële sector Ook in 2010 ging de saga van de in België uitgegeven gestructureerde beleggingsproducten van Lehman Brothers verder. Door de aanvraag van de Chapter 11-procedure van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers Holding Inc. op 15 september 2008 en het failliet van haar Nederlandse dochteronderneming, Lehman Brothers Treasury (de uitgever van een aantal beleggingsproducten in België) zagen de Belgische consumenten die deze gestructureerde producten hadden aangekocht, de waarde van hun investeringen verloren gaan. In België werden deze gestructureerde beleggingsproducten verdeeld door de nv Citibank Belgium en de nv Deutsche Bank.

118

De ADCB werd einde 2008 belast met een onderzoek naar de verkoopspraktijken voor deze beleggingsproducten door de beide maatschappijen en ging eveneens de informatie na die aan de consumenten werd verschaft. In december 2008 werd een eerste dossier tegen Citibank Belgium aan het Brusselse parket bezorgd. In de eerste helft van 2009 bezorgde de ADCB ook het dossier tegen Deutsche Bank aan het Brusselse parket. Een aantal controleagenten van de ADCB werd door de procureur belast om nog verdere onderzoeksdaden in beide dossiers te stellen. Dit heeft ertoe geleid dat op 1 december 2009 het dossier tegen Citibank Belgium reeds voor de Rechtbank van Eerste Aanleg te Brussel werd gebracht, waar, naast de bankinstelling Citibank Belgium, eveneens 3 van haar verantwoordelijken voor de rechter werden gebracht. De pleidooien in deze zaak namen meerdere maanden in beslag en uiteindelijk deed op 1 december 2010 de 61e correctionele kamer van de Rechtbank van Eerste Aanleg te Brussel uitspraak in de zaak van Citibank Belgium. De rechtbank heeft in de eerste plaats onderzocht of de procedures geëerbiedigd werden. Ze bevestigde dat de ambtenaren van de Algemene Directie Controle en Bemiddeling de bevoegdheid van agent van gerechtelijke politie hadden, en ook de competentie hebben om een onderzoek te voeren naar de commercialisering van financiële producten en om een gunstig gevolg te geven aan vragen voor aanvullende onderzoeken van een parket. Vervolgens had het onderzoek van de rechtbank betrekking op de verschillende inbreuken die haar ter kennis waren gebracht. Enerzijds heeft de rechtbank eraan herinnerd dat al het promomateriaal voor de commercialisering van een financieel pro-


duct altijd moet worden voorgelegd aan de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen, en dat die documenten nooit onjuiste vermeldingen mogen bevatten, in toepassing van de wet van 16 juni 2006. Anderzijds heeft de rechtbank de relatie tussen de nv Citibank Belgium en de klant gedefinieerd als een overeenkomst van beleggingsadvies die in niets is uitgesloten van het toepassingsveld van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument (de onrechtmatige feiten werden gepleegd vóór de inwerkingtreding van de wet van 6 april 2010). Na onderzoek van de verschillende handelsdocumenten door de nv Citibank Belgium gebruikt, is de rechtbank trouwens van oordeel dat er wel degelijk sprake was van misleidende reclame of misleidende handelspraktijk, hetzij door omissie, hetzij door onwetendheid van de klanten over de echte uitgever van het product, Lehman Brothers, hetzij door de overtuiging van de klanten dat ze hadden geïnvesteerd in een risicoloze belegging. Bijgevolg veroordeelt de rechtbank de ondoeltreffendheid van de controlemaatregelen van de bank en de verspreiding op grote schaal van de gestructureerde producten, in het bijzonder die van Lehman Brothers, zonder rekening te houden met de belangen van de consumenten. Uiteindelijk stelden 63 personen zich nog burgerlijke partij tijdens het proces. Het betrof de personen die het dadingsvoorstel dat Citibank begin 2010 deed, niet hebben aanvaard. Dit dadingsvoorstel bestond eruit dat de consument ofwel onmiddellijk 65 % van zijn beleggingskapitaal werd uitbetaald, ofwel dat hij zijn belegging op een termijnrekening kon plaatsen waardoor hij op eindvervaldag ongeveer 75 % van zijn belegd kapitaal zou kunnen recupereren. Het onderzoek tegen Deutsche Bank werd, op verzoek van het parket van Brussel, ook in 2010 nog verdergezet en gefinaliseerd door de controleagenten van de ADCB. De geliberaliseerde sectoren In de “Single Market Act” wordt herhaald dat de eengemaakte markt een belangrijke troef is voor ons internationaal concurrentievermogen. De intra-Europese handel is vandaag goed voor respectievelijk 17 % en 28 % van de wereldhandel in goederen en diensten. De daling met 70 % van de kosten van mobieletelefoongesprekken en met 40 % van de prijzen van vliegtickets zijn concrete voorbeelden daarvan. Het Europese project berust op marktwerking, die burgers toegang garandeert tot de ruimste keuze aan goederen en diensten tegen de laagste prijzen, maar erkent dat marktwerking alleen geen adequaat antwoord biedt op alle bestaande collectieve behoeften.

119

Het is daarom dat de EU het maatschappelijke nut en de economische waarde van diensten van algemeen economisch belang erkent, in het bijzonder van diensten op het vlak van vervoer-, energie- en communicatienetwerken. De EU heeft de geleidelijke liberalisering van de grote netwerkindustrieën die borg staan voor een groter concurrentievermogen, dan ook gekoppeld aan welomschreven strikte verplichtingen voor de openbare diensten ten behoeve van alle burgers. We moeten jammer genoeg al te vaak vaststellen dat de richtlijnen die zijn aangenomen in de vrijgemaakte sectoren (telecom, energie, mobiliteit) elementen ter bescherming van de consument bevatten, maar dat de instanties die werden aangeduid om hun belangen te verdedigen niet altijd operationeel zijn. Ofwel bevatten de verordeningen technische regels die werden uitgewerkt met de sectoren “lex specialis” die afwijken van de “lex generalis” en die de toegang tot de eengemaakte markt voor de consument bemoeilijken. Het markttoezicht kan dus niet doeltreffend worden georganiseerd en de consument is vaak niet op betrouwbare wijze beschermd. Energie

120

Wat de prijsaanduiding betreft, geven sommige burgers in het bijzonder aan dat ze verwachtten minder te moeten betalen dan bij de vorige leverancier. Zodra ze facturen ontvangen, stellen de consumenten vast dat ze meer betalen dan voordien. Het blijft moeilijk om de gegrondheid van die klachten vast te stellen, want de toegepaste prijzen hangen af van externe factoren. Deze dossiers vallen onder de bevoegdheid van de Ombudsdiensten voor Energie. Met betrekking tot de prijs registreert de ADCB ook een groot aantal klachten over de tarieven voor transport en distributie van energie. Terwijl de vrijmaking de energieprijzen moest doen dalen, of energie goedkoper moest maken dan in een monopoliesituatie, werden de verschillende beheerders van distributienetten (BDN’s) niet als concurrenten tegenover elkaar geplaatst. De verplichting om de reële kosten van hun taken aan te rekenen, die vroeger gesubsidieerd werden, is een van de vereisten voor een gezonde concurrentie met, in het bijzonder, de stookolieverdelers. Dat laat zich jammer genoeg voelen in de portefeuille van de consument. Er werden meerdere klachten ingediend door consumenten over de procedure voor het veranderen van leverancier. Ofwel verliep de overstap van de ene leverancier naar de andere trager dan gepland, ofwel werd er overgeschakeld naar een andere leverancier zonder dat daar enige aanvraag toe werd gedaan. Deze situaties leiden tot dubbele facturatie en tot onzekerheid over wie de daadwerkelijke leverancier is. Ze geven ook aanleiding tot klachten over de distributienetbeheerder die soms verantwoordelijk is voor deze problemen.


Het is echter vaak onmogelijk om duidelijk bepaalde verantwoordelijkheden aan te duiden. Het betreft een pervers effect van de liberalisering die heeft geleid tot een verdeling van de taken, maar ook tot een zekere deresponsabilisering van de actoren. Controles in het kader van de aardolieproblematiek De klachten over de kwaliteit van de aardolieproducten kunnen efficiënt worden behandeld dankzij de samenwerking van de ADCB met de Algemene Directie Energie en in het bijzonder met FAPETRO (het Fonds voor de Analyse van Aardolieproducten), dat over erg performante instrumenten beschikt die het mogelijk maken tegemoet te komen aan de noden inzake expertise en analyse van de kwaliteit van de producten. In de loop van 2010 werd een repressief luik toegevoegd aan de kwaliteitscontroles die werden uitgevoerd aan de zogeheten “privépompen”, m.a.w. bij de leveranciers van deze pompen die uitsluitend bestemd zijn voor eigen gebruik. Bovendien heeft de ADCB een benzinestation tijdelijk gesloten dat ervan verdacht werd herhaaldelijk producten te verkopen die niet aan de specificaties voldeden. De klachten en controles gaan echter vaak verder dan dit kwalitatieve aspect van de producten. Zo heeft de ADCB dossiers behandeld over de prijsaanduiding, over de handelspraktijken van de leveranciers van vloeibare brandstoffen, en over de praktijk van hogere prijzen dan de maximumprijzen die zijn vastgesteld in het kader van de programmaovereenkomst. Er werden ook pv’s opgesteld over onregelmatige affichering van prijsverminderingen in de benzinestations. In tegenstelling tot 2009 heeft de ADCB in 2010 meerdere dossiers behandeld en 8 pv’s opgesteld naar aanleiding van de verkoop van gasvormige aardolieproducten. Het betrof het vullen van gasflessen aan lpg-pompen, een frauduleuze en natuurlijk uiterst gevaarlijke praktijk. De aanzienlijke stijging van de prijzen van aardolieproducten in de loop van 2010 heeft onmiddellijk geleid tot een toename van zowel het aantal consumentenklachten als van het aantal effectieve vaststellingen van inbreuken. De bestaansreden van efficiënte controlediensten wordt dus in het bijzonder aangetoond in de aardoliesector, een sector waarvoor in de komende jaren spanningen worden voorspeld. 4.9.4. Alternatieve geschillenbeslechting In één van de 50 maatregelen die zijn opgesomd in de mededeling van de Europese Commissie over de Single Market Act (voorstel nr. 46) kondigt de Commissie aan dat ze in 2011 een initiatief zal nemen betreffende het beroep op alternatieve wijzen van geschillenbeslechting in de EU. Dat moet er vooral voor zorgen “dat in eenvoudige

121

en kostenefficiënte buitengerechtelijke verhaalprocedures wordt voorzien om grensoverschrijdende consumentengeschillen te regelen.” Ze geeft bovendien aan dat ze uiterlijk in 2012 een Europees onlinesysteem voor de beslechting van geschillen in verband met digitale transacties zal voorstellen.

122

De FOD Economie is er zich van bewust dat het mogelijke gebruik van alternatieve wijzen van geschillenbeslechting het vertrouwen van de consumenten in de eengemaakte markt kan aanwakkeren en kan bijdragen tot de ontwikkeling daarvan door grensoverschrijdende aankopen te stimuleren. De FOD heeft de aankondiging van de Europese Commissie dan ook niet afgewacht om een aantal initiatieven te nemen en innoverende instrumenten tot stand te brengen. Nadat eind 2009 een Europese aanbesteding werd uitgeschreven, heeft de FOD in 2010 de opdracht toegekend met als doel de creatie van een elektronisch platform voor de onlinebeslechting van consumentengeschillen. Dat platform – Belmed – wordt operationeel in het voorjaar van 2011. Via dat platform kunnen consumenten en ondernemingen hun geschil oplossen in een beveiligde ruimte door tussenkomst van een instantie voor buitengerechtelijke geschillenbeslechting (ook “ADR”-orgaan genaamd, “Alternative Dispute Resolution”). Om de betrouwbaarheid en de geloofwaardigheid van de instanties voor buitengerechtelijke geschillenbeslechting te verhogen en om het vertrouwen dat de consumenten daarin stellen te vergroten, heeft de Europese Commissie twee aanbevelingen56 geformuleerd die voorzien in minimale kwaliteitsgaranties, namelijk enkele basisprincipes zoals onafhankelijkheid, doorzichtigheid en doeltreffendheid. De Belgische instanties die deze principes respecteren, worden door de FOD Economie bij de Europese Commissie genotificeerd. Op grond van een partnerschapsovereenkomst met het Europees Centrum voor de Consument (het Belgische ECC) staat het platform Belmed in voor de oplossing van grensoverschrijdende geschillen voor consumenten uit de 27 lidstaten van de EU en in België gevestigde ondernemingen. De andere partners zijn bevoegd voor de gas- en elektriciteitsmarkt, de financiële sector, reizen en de verkoop van tweedehandsvoertuigen. 56 - Aanbeveling van de Commissie van 30.03.1998 betreffende de principes die van toepassing zijn op de organen die verantwoordelijk zijn voor de buitengerechtelijke beslechting van consumentengeschillen. - Aanbeveling van de Commissie van 04.04.2001 met betrekking tot de beginselen voor de buitengerechtelijke organen die bij de consensuele beslechting van consumentengeschillen betrokken zijn.


De creatie van dit instrument door de FOD Economie betekent een enorme vernieuwende vooruitgang. We mogen wel stellen dat België hier ontegensprekelijk een voortrekkersrol heeft gespeeld. Monitoring van de markt Lokaal marktplatform Een grondige en actuele kennis van de markt van goederen en diensten is nodig om correcte diagnoses te kunnen stellen. Op die manier kan men snel de obstakels en de economische uitdagingen identificeren en een duidelijk beeld krijgen van de factoren die verklaren waarom de markt niet optimaal functioneert. Die kennis stelt de overheden dan in staat om de middelen aan te wijzen die nodig zijn om dat te verhelpen. De gestructureerde monitoring van de markten en sectoren vormt een sleutelelement in de strategische positionering van de FOD Economie. Naast een “top-down”-benadering, die gebruikmaakt van de input van de officiële statisticus, is de “bottom-up”benadering onvermijdelijk voor een relevante monitoring van de sectoren. De contacten met de actoren op het terrein zijn essentieel, want ze verschaffen microinformatie die nuttig is om de marktontwikkelingen te begrijpen. Het is belangrijk om snel de signalen op te vangen die door de sectoren worden uitgezonden. En het is dus aan die doelstelling dat met name de lokale marktplatforms tegemoetkomen. In 2008 heeft de FOD Economie elf platforms opgericht: één per provincie en één voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ze zijn samengesteld uit leden die de belangen vertegenwoordigen van de ondernemingen, van de consumenten en van de lokale en provinciale overheden, en komen driemaal per jaar samen. De platforms vormen daarenboven een permanent netwerk voor de uitwisseling van informatie over de werking van de goederen- en dienstenmarkt op lokaal niveau. Observatorium van de Consument Het rapport Monti over de interne markt onderstreept dat “consumenten en consumentenwelzijn centraal moeten staan in de volgende fase van de interne markt.” Ook Commissievoorzitter Barroso is de verbintenis aangegaan om “ervoor te zorgen dat de eindconsument de voordelen van de interne markt kan plukken.” Vanuit de bekommernis om te beschikken over een instrument dat het mogelijk maakt de werking van de markt te observeren, heeft de FOD Economie beslist een Observatorium van de Consument op te richten, om de vinger te kunnen leggen op de probleemmarkten, de oorzaken van de marktverstoringen te analyseren en oplossingen aan te reiken aan de beleidsmakers.

123

Dat observatorium zal gedeeltelijk gevoed worden door de lokale marktplatforms, door de signalen – via de door de Algemene Directie Controle en Bemiddeling behandelde klachten – en tot slot door de gegevens die de Europese Commissie aan de lidstaten verstrekt in het kader van het scorebord voor de consumentenmarkten. De analyse van die gegevens zal worden toevertrouwd aan de Raad voor het Verbruik. 4.9.5. Metrologie De term markttoezicht slaat meestal op het toezicht op een product dat zich op de markt bevindt. Wanneer dat product een meetinstrument is, kan de term “markttoezicht” gebruikt worden om twee enigszins verschillende soorten toezicht aan te wijzen:

124

Vooraleer een meetinstrument op de markt kan worden gebracht, moet het worden onderworpen aan een modelgoedkeuring en zal het worden voorzien van een CEmarkering. Sommige toestellen zijn enkel aan de Belgische wetgeving onderworpen. Die zullen dan ook uitsluitend van nationale ijkmerken voorzien worden. Dat is met name het geval bij de toestellen die gebruikt worden in het kader van de verkeersveiligheid (snelheidsmeters, roodlichtcamera’s, ademtesttoestellen), maar ook in het kader van de wet op de kansspelen, bijvoorbeeld. Het betreft hier een honderdtal certificaten per jaar. Voor de wegcontroles met automatische instrumenten is op 4 november 2010 een nieuw koninklijk besluit van kracht geworden (KB van 12 oktober 2010), dat de scope van het oude besluit aanzienlijk verruimt. Het oude besluit reglementeerde de radars en de roodlichtcamera’s. Het nieuwe KB maakt erg snelle technische innovaties mogelijk op deze gebieden waar het digitale tegenwoordig overheerst. Ook de volgende metingen worden door het nieuwe KB mogelijk gemaakt: • de gemiddelde snelheid op een welbepaald traject, • de controle van voertuigen die rode knipperlichten aan een overweg voorbijrijden, • weging in beweging op de wegen en snelwegen. Na de ingebruikname moet het meetinstrument nog correct functioneren, wanneer het wordt gebruikt uit overwegingen van openbaar belang, volksgezondheid, openbare veiligheid of openbare orde, ter bescherming van het milieu, voor het innen van taksen en rechten, voor de bescherming van de consument en ter vrijwaring van de eerlijkheid van handelstransacties. De wettelijke metrologie waakt over “maten en gewichten” via ijkverrichtingen of technische controles. De ijkverrichtingen of controles kunnen door de dienst Metrologie zelf worden uitgevoerd of aan geaccrediteerde inspectie-instellingen worden gedelegeerd.


De betrokken instrumenten die onderworpen zijn aan een ijkverplichting of aan een controle zijn: • watermeters (zuiver water); • gasmeters; • volumemeetinstrumenten; • wattuurmeters; • meetsystemen voor continue en dynamische meting van hoeveelheden andere vloeistoffen dan water; • weeginstrumenten; • taximeters; • stoffelijke lengtematen (schaalverdeling, strepen, …); • dimensionale meetinstrumenten. Het aantal controles loopt op tot enkele tienduizenden verrichtingen per jaar.

De acties hebben enerzijds betrekking op de bron en de kwaliteit van de afvulapparaten, en anderzijds op de voorverpakte waren die in de verkoopsruimten worden aangeboden. Er worden enkele duizenden loten gecontroleerd, die meerdere miljoenen verpakkingen vertegenwoordigen. De bekende verpakkingen zijn drankblikjes, tetrapakken, vleesschaaltjes, conservenblikken, flessen, … Het is een van de doelstellingen van de dienst Metrologie van de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid om alles in het werk te stellen voor een efficiënt geïntegreerd toezicht op en een doeltreffende controle van de meetinstrumenten. Op die manier moet de legaliteit van de handelstransacties gegarandeerd kunnen worden.

125

© Markus Bormann - Fotolia.com

Bovendien wordt een bijzonder toezicht uitgeoefend op de voorverpakte waren die men over de hele interne markt vindt. Er wordt bijzondere aandacht besteed aan deze categorie op grond van de uitgebreide regelgeving en de vele afwijkingen, die gevoelig liggen bij handelaar en consument.

De omvang van de taak is groot; er werd dan ook voor gekozen om bepaalde routinematige controles van de instrumenten te delegeren aan inspectie-instanties (onder toezicht van de dienst Metrologie). Zo kunnen die instanties instaan voor de herijk (en soms zelfs de eerste ijk) van de instrumenten. Dat is sinds 1 januari 2010 het geval voor niet-automatische weeginstrumenten. Dat is ook zo voor de herijk van taximeters en voor de eerste ijk en de herijk van snelheidsmeters. Er zullen nog taken gedelegeerd worden voor andere types instrumenten, in het bijzonder betreffende de meting van andere vloeistoffen dan water. De menselijke middelen die zo uitgespaard worden, kunnen bijgevolg beter aangewend worden om het toezicht uit te oefenen op het in de handel brengen van verschillende andere types instrumenten. Dankzij de bezoeken op het terrein van de agenten van de FOD Economie, en dankzij de feedback van de inspectie-instanties zullen heel wat firma’s bereikt kunnen worden die dergelijke toestellen gebruiken. Het zal dan ook mogelijk zijn de conformiteit te onderzoeken van de ingebruikname van hun instrumenten.

126

Dienst Metrologie – nationale standaarden Op Belgisch niveau verzekert deze dienst de traceerbaarheid voor de meeste meeteenheden. In de praktijk vertaalt zich dat hoofdzakelijk in het afleveren van officiële kalibratiecertificaten voor de geaccrediteerde kalibratie- en testlaboratoria, de industriële laboratoria en de universiteitslaboratoria. De traceerbaarheid van de nationale standaarden wordt dan weer verzekerd door het verzenden van overdrachtstandaarden naar het Internationaal Bureau voor Maten en Gewichten (het BIPM), of naar andere nationale metrologische instituten die absolute bepalingen uitvoeren. Ook de deelname aan internationale vergelijkingen draagt daartoe bij. In 2010 heeft de dienst deelgenomen aan vergelijkende precisiemetingen op internationaal niveau. De dienst staat op een gedeelde 5de plaats met Japan en Zuid-Korea wat betreft de relatieve onzekerheid. Bij de nanometrologie werd een driedimensionale micromachine (op de drie assen) geïnstalleerd, waarvan de meetonzekerheid op de drie assen kleiner is dan 250 nm. Op het vlak van kwaliteit heeft de dienst Nationale Standaarden op 24 en 25 februari 2010 de 5de vergadering georganiseerd van het Technical Committee Quality van de Europese metrologische organisatie EURAMET. Meer dan 60 technische specialisten op Europees en wereldvlak hebben eraan deelgenomen. De dienst heeft voor zijn kalibratieactiviteiten, die worden uitgevoerd op basis van de norm IEC/ISO 17 025, het accreditatiecertificaat nr. 0146 behaald van de Nederlandse


Raad voor Accreditatie (RvA). Dit accreditatiecertificaat is gedateerd op 28 juli 2010 en is geldig tot 1 augustus 2014. In toepassing van de Europese richtlijn EC765 zal die accreditatie vanaf 1 februari 2011 evenwel worden overgenomen door de Belgische instantie BELAC. Op het vlak van Europees onderzoek zal de dienst meewerken aan twee projecten van de calls 2010 “Environment” en “Industry” van het EMRP57, die voor bijna 50 % gefinancierd worden door de Europese Commissie op basis van artikel 169 van het Unieverdrag. 4.9.6. Veiligheid van producten en diensten De controle op de veiligheid van producten Op de interne markt mogen goederen vrij circuleren, op voorwaarde dat ze voldoen aan alle eisen van de toepasselijke Europese richtlijnen en dat de producten veilig zijn. Die garantie kan enkel in stand worden gehouden wanneer de bevoegde autoriteiten voldoende controles uitoefenen op de producten die op de markt worden gebracht. Het nationale markttoezichtsprogramma wordt opgesteld onder coördinatie van de FOD Economie.

127

De producten zijn van uiteenlopende aard en zijn onderworpen aan verschillende toepassingsnormen. Het betreft onder andere: • speelgoed; • liften; • persoonlijke beschermingsmiddelen; • drukvaten; • medische hulpmiddelen; • kermisattracties.

57 EMRP = European Metrology Research Programme.

© Franz Pfluegl - Fotolia.com

• machines;

Het toezicht steunt op 4 luiken. 1. Toezicht op de markt naar aanleiding van klachten van consumenten of van andere economische sectoren. Deze punctuele reacties zijn een goede indicator voor de marktsituatie. Opvolging maakt het mogelijk om potentieel gevaarlijke of nietconforme situaties bloot te leggen. Het gaat om een vijftigtal dossiers per jaar. 2. Meldingen door andere lidstaten via het RAPEX-systeem. Die meldingen worden ofwel doorgestuurd naar de bevoegde overheid, ofwel afgehandeld door de dienst zelf. In de eerste plaats dient te worden nagegaan of het betrokken product wel beschikbaar is op de Belgische markt. De samenwerking tussen de verschillende algemene directies van de FOD is hierbij essentieel. De reactiesnelheid of het prioritaire karakter wordt bepaald door de risicoanalyse. Het betreft ongeveer 150 dossiers per maand.

128

3. Aanwijzingen van de douane over mogelijkerwijs niet-conforme producten aan de grens. De beslissing (advies) moet volgen binnen een termijn van maximaal 3 dagen. Dat is een erg korte periode, wat vaak aanleiding geeft tot stresserende situaties op het vlak van de verantwoordelijkheden. Het gaat hier om ruim een vijftigtal dossiers per jaar. 4. Het organiseren van campagnes. Elk jaar worden er controles (4 à 5 per jaar) georganiseerd in opdracht van de minister. De campagnes geven een beeld van de manier waarop de reglementering binnen een bepaalde sector gerespecteerd wordt. De samenwerking tussen de diensten van de FOD Economie verloopt vlot en draagt zo bij tot het welslagen van de campagnes. De campagnes die in 2010 georganiseerd werden, hadden betrekking op: • veiligheidsvestjes; • kinderstoelen; • puzzeltapijten; en • een informatiecampagne over producten met een misleidend uiterlijk. Het toezicht op de veiligheid van diensten Het toezicht valt binnen het toepassingsgebied van de algemene wet op de veiligheid van producten en diensten en heeft als doel bij te dragen tot de veiligheid van de gebruikers. De risicoanalyse door de uitbater of, in voorkomend geval, door een controle-instantie dient als basis voor de evaluatie.

- Fo toli a.co m ©A nto nG voz diko v


Het betreft de volgende domeinen: • speelterreinen; • actieve en extreme ontspanningsevenementen (avonturenparcours, muurklimmen, bungeejumpen, kajakken, …) • liften; • kermissen; • attractieparken; • kabelinstallaties. Er worden enkele duizenden controles verricht. Daarnaast wordt bij ernstige ongevallen gerapporteerd aan de gerechtelijke overheden. In de loop van het jaar werd bijzondere aandacht besteed aan de veiligheid van zonnebanken. Er werd een campagne gevoerd. Die werd enerzijds gemotiveerd door het hoge risico voor de gebruikers om een melanoom te ontwikkelen bij overmatige blootstelling aan uvstralen, en anderzijds door de beperkte naleving bij de uitbaters van zonnecentra van de huidige wetgeving op de veilige exploitatie van zonnecentra. 4.9.7. Springstoffen, pyrotechnische artikelen en ammoniumnitraat Dit toezicht kadert binnen verschillende reglementeringen en wordt vanuit verschillende invalshoeken uitgeoefend. De Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid (ADKV) heeft gewaakt over de implementatie van de geharmoniseerde bepalingen van richtlijn 2007/23 betreffende het in de handel brengen van pyrotechnische artikelen en van richtlijn 2008/68 betreffende het vervoer van gevaarlijke goederen over land. Ze ziet ook toe op de opvolging van de implementatie van de geharmoniseerde bepalingen van richtlijn 2008/43 tot instelling van een systeem voor de identificatie en traceerbaarheid van explosieven voor civiel gebruik. De ADKV is daarenboven belast met verschillende opdrachten die bijdragen tot het markttoezicht in dit kader, zoals: • het uitwerken van de wetgeving over het opslaan en fabriceren van springstoffen, en van de wetgeving op de veiligheid van vuurwerkspektakels;

129

• de UN-classificatie van munitie; • de vergunning van explosieven voor civiel gebruik en van de accessoires voor de ontsteking ervan; • de certificatie van de UN-verpakkingen voor springstoffen; • het afleveren van nationale vergunningen voor het transport van springstoffen; • het afleveren van documenten voor intracommunautaire overbrengingen van de explosieven die tot de werksfeer van richtlijn 93/15 behoren; • het uitwerken van technische regels voor het opslaan van explosieve en ontplofbare stoffen en van de projectielen die daarmee geladen zijn; • het toezicht op het gebruik van civiele explosieven in de extractieve industrie en op werven van openbare werken. De ADKV heeft haar taak van markttoezichthouder in deze materie ook uitgeoefend door actief deel te nemen aan de werkzaamheden van het subcomité van experts van de Verenigde Naties voor het vervoer van gevaarlijke stoffen.

130

4.9.8. Internationale samenwerking inzake handhaving van de regelgeving Het stimuleren, organiseren en handhaven van de markt, kerntaak van de FOD Economie, kan niet anders gebeuren dan in overleg met partnerlanden binnen een multilateraal of bilateraal kader. De Algemene Directie Controle en Bemiddeling (ADCB) richt zich sterk (maar niet exclusief) op de vraagzijde van de markt, m.a.w. op de consumenten. De bijna 500 miljoen consumenten vormen de basis van de Europese economie aangezien hun consumptie bijna 60 % van het Europees bnp vertegenwoordigt. Het is als consument dat de burger dagelijks de impact van de interne markt ervaart. Een markt die onvoldoende toegankelijk is voor de consument of waarin hij misleid of bedrogen wordt, zal minder competitief zijn, wat zijn tol zal eisen op de algemene economische efficiëntie. Een goed werkende markt is bovendien geen exclusief economisch project. Het impliceert eveneens het waarborgen van solide normen op sociaal, ecologisch en veiligheidsgebied. De ADCB ziet zich genoodzaakt om te anticiperen op de steeds grotere integratie van de interne markt. Zij doet dit door te investeren in verschillende concrete en gespecialiseerde multi- en bilaterale projecten die bijdragen tot de vlotte werking van de Europese interne markt, zelfs al zijn het niet noodzakelijk projecten beperkt tot het EU-kader.


Verordening 2006/2004/EG 2010 was het vierde jaar dat verordening 2006/2004/EG58 van kracht was. Deze legt de nationale lidstaten verplichtingen op inzake samenwerking tussen nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor de handhaving van de wetgeving op de consumentenbescherming. Zij schrijft voor dat de lidstaten elkaar bijstaan, zowel via de uitwisseling van informatie, als via de uitvoering van maatregelen die, ondanks de verschillen in bevoegdheden en rechtsstelsels, de handhaving van de wetgeving waarborgen. De ADCB is de bevoegde autoriteit voor België en haar dienst internationale samenwerking is het enige verbindingsbureau voor de uitvoering van deze verordening. De dienst werkt, in samenspraak met de Europese partners, actief mee aan de uitdieping ervan, o.a. met workshops en sweeps. Benelux In het nieuwe Benelux-verdrag en het werkprogramma van de Benelux wordt expliciet verwezen naar het potentieel om bij te dragen aan een goedwerkende interne Europese markt. De ADCB tracht een voortrekkersrol te spelen bij de implementatie van de Benelux-agenda inzake consumentenbescherming in de vernieuwde context van een Europese geïntegreerde markt. In overeenstemming met deze logica voerde de ADCB met haar Nederlandse en Luxemburgse collega’s gezamenlijke markttoezichtcampagnes uit in de sector van (professionele) wederverkoop van tickets voor culturele manifestaties. Daarnaast bood de Benelux-werkgroep consumentenbescherming een forum voor overleg ter voorbereiding van verschillende bijeenkomsten op Europees niveau. International Consumer Protection and Enforcement Netwerk (ICPEN) Het ICPEN is een netwerk van gouvernementele organisaties die verantwoordelijk zijn voor de controle op en de naleving van wetgevingen over eerlijke handelspraktijken ter bescherming van de consument. De ADCB lag in 1992 mee aan de basis van de oprichting van dit netwerk, dat als voornaamste doel heeft de samenwerking tussen verschillende landen te bevorderen met het oog op de bescherming van de consument. Uitwisseling van informatie en kennis speelt hierbij een cruciale rol. Het ICPEN bestaat op dit ogenblik uit 38 verschillende organisaties verspreid over de vijf continenten. 58 Verordening (EG) nr. 2006/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 27 oktober 2004 betreffende samenwerking tussen de nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming („verordening betreffende samenwerking met betrekking tot consumentenbescherming”) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32004R2006:NL:HTML.

131

De belangrijkste acties die het ADCB in het kader van ICPEN uitvoert, zijn onder meer de jaarlijkse Fraud Prevention Month en de Sweep Day. OESO De OESO draagt als denktank bij tot ideeën die dikwijls ook op Europees niveau worden overgenomen. De ADCB neemt actief deel aan het Comité voor Consumentenbeleid van de OESO. Bilaterale samenwerking

132

In de handhaving van Europese regels ter bescherming van de consument is er, naast het kader van de verordening 2006/2004/EG, nog steeds nood aan samenwerking op bilateraal niveau. Daartoe beschikt de ADCB over een netwerk aan bilaterale contacten, vooral met de buurlanden (Nederland en het Groothertogdom Luxemburg). Sinds verschillende jaren is in dit kader het samenwerkingsprotocol met de Franse Direction générale de la Concurrence, de la Consommation et de la Répression des Fraudes alsook met de regionale directie van Nord-Pas-de-Calais vermeldenswaardig. In 2010 werd eveneens een samenwerkingsakkoord met het Office of Fair Trading in het Verenigd Koninkrijk afgesloten.

4.10. Strategische prioriteit innovatie “Denk innovatiegericht” is het motto geworden van de FOD Economie, sterk ondersteund door de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid. Naar aanleiding van de tussentijdse evaluatie van de Lissabonstrategie in 2006 werd er een reflectie gestart met het oog op de identificatie van de mate waarin de door de FOD beheerde wettelijke instrumenten innovatie konden stimuleren via de vraag en aldus de interne markt positief konden beïnvloeden en bijgevolg ook het concurrentievermogen van onze ondernemingen in de ruime zin van het woord. Het werkprogramma dat eruit voortvloeide en uitgesplitst was in prioritaire acties, is geleidelijk geëvolueerd naar een strategische benadering om uiteindelijk een beleidsoptie op zich te worden.

© tr3gi - Fotolia.com


Men moest het vooral eens geraken over een definitie van innovatie. Na analyse en reflectie is de gekozen definitie conform die welke door de OESO werd aangenomen, namelijk: “Vandaag is innovatie een veel ruimer fenomeen waarvan onderzoek en technologie slechts één aspect vormen. Innoveren is immers niet alleen een product op de markt brengen dat technologisch meer ontwikkeld is, maar ook een nieuwe dienst creëren, een nieuw commercieel concept ontdekken, een merk-imago creëren, een nieuwe werkorganisatiemethode ontdekken, een nieuwe productielijn uitdenken, een revolutionair design uitvinden of traditionele oplossingen origineel toepassen op het net”.59. Met andere woorden, het programma omvat in feite alle activiteiten van de FOD Economie. Consumenten wekken de vraag naar innovatie op. Controle zorgt voor het vertrouwen zonder hetwelke consumenten niet grijpen naar innoverende producten. Het mededingingsrecht reikt instrumenten aan om de mededinging te stimuleren daar waar de ontoereikendheid ervan een rem betekent op innovatie. De regelgeving zorgt al dan niet voor de ontwikkeling van innovatie. Telecommunicatie en de informatiemaatschappij zijn belangrijke overdragers van innovatie. Kmo’s vormen een sector waarin innovatie moet worden bevorderd, meer bepaald via het ondernemerschap. Ook energie is nauw betrokken bij innovatie (smartmetering, hernieuwbare energieën, energiebesparingen, etc.). De financiële aspecten zijn belangrijk; innovatie is namelijk niet mogelijk zonder investeringen, zonder verzekering of zonder boekhoudkundige valorisatie van de innovatieve producten. Statistieken en economische documentatie spelen eveneens een rol, in die zin dat zij het mogelijk maken innovatie-indicatoren te ontwikkelen, informatie over octrooien te verspreiden en ondernemingen op de hoogte te brengen van de opportuniteiten en risico’s verbonden aan innovatie. Tot slot is innovatie bedoeld om een plaats te verwerven op de goederen- en dienstenmarkt. Het onderliggende idee van het programma is het volgende: om innovatie te bevorderen, is het niet voldoende subsidies voor R&D uit te delen, maar moet ervoor gezorgd worden dat innoverende producten en diensten op de markt terechtkomen. In een algemene context van drastische budgettaire beperkingen en zeer strikte mededingingsregels, gesteund op het Europese recht, werden verschillende pistes onderzocht. Sommige van deze pistes, zoals de ontwikkeling van een nieuwe manier om de immateriële eigendom60 van de staat te beheren (geïnspireerd op het Franse model dat ontwikkeld werd door het Agence française du patrimoine immatériel) bleken in 59 Vrije vertaling uit het rapport van de Franse regeringscommissie van 16 maart 2006 over de Kenniseconomie, pag. 14. Het volledige rapport is te lezen op: http://www.minefe.gouv.fr/ directions_services/sircom/technologies_info/immateriel/immateriel.pdf 60 Onder “immateriële eigendom van de staat” wordt verstaan: kennis, werkwijzen, brevetten, licenties, statistische, geografische en juridische gegevens, … waarover de administratie beschikt en die aangewend kunnen worden om (nieuwe) economische activiteiten te creëren.

133

de huidige Belgische context niet uitvoerbaar. Andere pistes, zoals de uitwerking van een innovatiebarometer of de oprichting van een platform “elektrische wagens” werden ondergebracht bij andere strategische prioriteiten, respectievelijk “statistieken” en “energie”. Tot slot heeft een derde categorie concrete resultaten opgeleverd in het programma “innovatie“, resultaten die niet noodzakelijk bijkomende financiële middelen inhouden, maar human resources vereisen. Twee benaderingswijzen moeten in dat verband worden onderstreept: • In de logica van onze positionering ten gunste van de goedkeuring van prestatienormen, zowel op nationaal als op internationaal vlak, hebben wij een houding van technologische neutraliteit aangenomen bij de uitwerking van nationale technische rechtsnormen. In dit geval gaat het om een vervanging van de gebruikelijke verplichtingen inzake middelen door resultaatsverplichtingen die de keuze van de technologische oplossing aan de marktspeler overlaten en zorgen voor een betere penetratie van innoverende producten op de markt;

134

• De vraag moet voor innoverende diensten de drijvende kracht van de markt worden; de overheid moet bijgevolg, als belangrijke consument, een rol spelen. Er zal dus een initiatief worden gestart om innoverende overheidsopdrachten te stimuleren, met naleving van de toepasselijke wettelijke en regelgevende bepalingen. Momenteel wordt er een opleidingsprogramma voor overheidskopers van alle overheidsniveaus uitgewerkt; de implementatie ervan zal gepaard gaan met de oprichting van een platform “innoverende overheidsopdrachten” om te kunnen antwoorden op de talrijke vragen waarmee deze kopers geconfronteerd worden, met name op het gebied van technische normen en toepassing van het gelijkwaardigheidsbeginsel. 4.10.1. Momenteel geboekte resultaten Vanwege zijn bezorgdheid over de prestaties en de concurrentiepositie van onze economie boog de Ministerraad zich in 1997 al over het investeringsvraagstuk en keurde hij een actieplan goed dat vergezeld ging van financiële middelen61. Door de uitstippeling van een beleid te vervangen door de toepassing van een eenvoudig financieringsmechanisme zou een maatregel van dit plan – namelijk de hervorming van de normalisatie – de materiële voorwaarden scheppen voor de ontwikkeling van nieuwe instrumenten die achteraf kunnen worden aangewend voor de bepaling en de uitvoering van sommige acties van de strategische prioriteit innovatie. In die context kregen noties als sectorale operator, normenantenne en octrooicel bijzondere aandacht. Maar waarover gaat het en in welk opzicht zijn deze instrumenten betrokken bij de prioriteit innovatie?

61 Beslissingen van de ministerraden van 5 en 7 december 1997 over de versterking van het investeringsklimaat.


Sectorale operatoren De sectorale operatoren normalisatie zijn erkende rechtsentiteiten in de zin van de wet van 3 april 2003 over de normalisatie. Zij zijn betrokken bij de werkzaamheden van de normalisatiecommissies in domeinen waarin zij de nodige deskundigheid bezitten en het voorzitterschap of het secretariaat op zich kunnen nemen. De praktijk leert ons dat het merendeel van de collectieve onderzoekscentra ingeschreven staan als sectorale operator in de werkterreinen waartoe hun leden behoren. De FOD Economie heeft dezelfde benadering gevolgd; hoewel die momenteel beperkt is tot 2 technische commissies, kan zij nog worden uitgebreid. Normenantennes De normenantennes, die door de FOD Economie bij de collectieve centra werden opgericht, hebben als taak kmo’s bij te staan bij de integratie van normen in hun innovatieproces. Er is in het budget van de FOD Economie een specifieke dotatie ingeschreven ten gunste van het NBN voor de uitvoering van deze taken. Momenteel zijn er 24 normenantennes. Octrooicellen De octrooicellen, die eveneens door de FOD Economie bij de collectieve centra in het leven werden geroepen, moeten kmo’s de mogelijkheid bieden hun kennis van en toegang tot de domeinen intellectuele eigendom, octrooien, bescherming van merken, modellen en tekeningen te verbeteren. Een specifieke dotatie werd hiervoor ingeschreven in het budget van de FOD Economie. Momenteel zijn er 3 octrooicellen, maar op initiatief van de chemiesector zullen zij heel binnenkort worden uitgebreid met een vierde cel. Tegelijk leidde de opzegging, op initiatief van de Vlaamse Gemeenschap, van het samenwerkingsakkoord staat/regio’s voor de financiering van de normatieve studies, uitgevoerd door de collectieve onderzoekscentra, de federale overheid ertoe zich te herpositioneren en haar tegemoetkomingen voortaan te besteden aan de financiering van prenormatieve onderzoeken. Prenormatieve onderzoeken Prenormatieve onderzoeken zijn bedoeld om de kennis te ontwikkelen die nodig is voor de opstelling van technisch gegronde normen die toch het innoverende vermogen van ondernemingen niet beteugelen. Voortaan evalueert de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid in het licht van het normalisatiebeleid van de minister van Economie de door de centra ingediende prenormatieve onderzoeksprojecten, in het bijzonder voor de technische en wetenschappelijke relevantie ervan evenals de behoeften op

135

het vlak van duurzame ontwikkeling en economische innovatie. Deze projecten lopen over twee jaar. Innovatiepremie Innovatiepremie: elke werknemer, onderzoeker of niet, en ongeacht zijn functie, zijn opleiding of zijn hiërarchische positie, kan met zijn innoverende voorstellen bijdragen tot het concurrentievermogen van zijn onderneming, wat ook de omvang ervan is. Om de innovatiecultuur in de economische wereld te stimuleren, moedigt de federale regering de werkgever aan om een innovatiepremie toe te kennen aan zijn creatieve medewerkers. Deze premie die eerst bedoeld was om enkel op het begrotingsjaar 2006 haar impact te laten gelden en vrij is van belastingen en sociale zekerheidsbijdragen, werd om de twee jaar bij de opeenvolgende interprofessionele akkoorden telkens verlengd. De ontwikkelde procedure is flexibel en ontdaan van overbodige administratieve lasten. De toekenning van de premie is gerelateerd aan de innoverende aard van het idee, die beoordeeld wordt door de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid, terwijl de Rijksdienst voor Sociale Zaken de toekenningsbepalingen controleert.

136

4.10.2. Nieuwe uitdagingen bij de heroriëntering van het innovatieprogramma Innovatie omvat tal van aspecten: wetenschappelijk onderzoek, nieuwe productiemethoden, nieuwe producten, nieuwe technologieën, nieuwe diensten, nieuwe denkwijzen, … Op basis van zijn bevoegdheden speelt de FOD Economie een rol in het innovatieproces, maar zeker niet in alle domeinen, noch in alle aspecten ervan. Bij het wetenschappelijk onderzoek bijvoorbeeld beperkt onze pioniersrol zich tot de nanometrologie62, waarin wij op verschillende vlakken helemaal up-to-date zijn. In dat verband kunnen de volgende voorbeelden worden aangehaald: • de inwerkingstelling van een driedimensionale micromachine, waarvan het meetgamma in de drie assen ongeveer 100 mm bedraagt met een resolutie van 2,5 nm en waarbij de meetonzekerheid in de drie assen lager ligt dan 250 nm; • de uitstekende resultaten die geboekt werden naar aanleiding van de internationale interlaboratoriumvergelijkingen op het gebied van elektriciteitsmetingen. Deze uitrustingen en prestaties, die voor de economische spelers beschikbaar worden gesteld, dragen bij tot het scheppen van een vertrouwensklimaat dat nodig is voor de commercialisering van nieuwe producten of technologische oplossingen die zowel afkomstig zijn van de onderzoeks- als van de productiewereld.

62 Domein van de wetenschappelijke metrologie dat tot de exclusieve bevoegdheid van de FOD Economie behoort.


Het analyserapport van de innovatiebarometer 2009 toont aan dat de innovatiegerelateerde activiteiten tussen 2006 en 2009 meer beïnvloed werden door de vraag (demand pull) dan door het aanbod (technology push)63. Onze bevoegdheden voor regelgeving, overheidsopdrachten, normen, certificatie en intellectuele eigendom worden beschouwd als belangrijke instrumenten voor een beleid dat de vraag naar innovatie stimuleert64. De barometer 2010 bevestigt deze vaststelling. Naast de Europa 2020-mededeling werden de laatste maanden enkele richtdocumenten gepubliceerd: • de 30 aanbevelingen die resulteerden uit het seminar “Van kennis tot concurrentievermogen” dat door de FOD Economie tijdens het Belgische voorzitterschap werd georganiseerd (14.09.2010); • de mededeling van de Europese Commissie over het vlaggenschipinitiatief “De Innovatie-Unie“ binnen de Europa 2020-strategie. Voor de keuze van de prioritaire domeinen steunden we op de mededeling van de Europese Commissie over het vlaggenschipinitiatief ”Innovatie-Unie” (maatregel 7: de belemmeringen voor ondernemers die hun ideeën op de markt willen exploiteren, moeten uit de weg worden geruimd: … de kosten voor intellectuele eigendomsrechten moeten betaalbaar zijn, de regels en doelstellingen moeten intelligenter en ambitieuzer zijn, inter-operabele normen moeten sneller worden ingevoerd en de voor overheidsopdrachten bestemde grote budgetten moeten strategisch worden aangewend). Wij zullen ons meer in het bijzonder toespitsen op de drie instrumenten die tijdens het seminar werden aangekaart, meer bepaald normalisatie, intellectuele eigendom en overheidsopdrachten. Eventuele nieuwe projecten moeten aansluiten op de 30 aanbevelingen die uit dit seminar resulteerden. Zo worden de ongunstige secundaire voorwaarden voor innovatie aangepakt. Naast het vlaggenschipinitiatief “Innovatie-Unie” heeft de Commissie ook een mededeling over de interne markt gepubliceerd (Towards a Single Market Act) die 50 concrete aanbevelingen bevat, evenals een mededeling over het industriebeleid. De drie instrumenten (openbare aanbestedingen, normalisatie en intellectuele eigendom) komen eveneens in deze documenten aan bod, wat de keuze voor deze instrumenten nog meer kracht bijzet. Innovatie is nauw verbonden met de organisatie van de markt en met energie. Hoewel sommige acties of projecten formeel ondergebracht zijn in de respectieve prioriteiten 63 Document SEC(2010) 1161final van 6.10.2010 p. 55. Zie: http://ec.europa.eu/research/innovation-union/pdf/rationale_en.pdf 64 Document SEC(2010) 1161final van 6.10.2010 p. 54.

137

“goederen- en dienstenmarkt” of “energie”, mogen we niet vergeten dat zij bijdragen tot innovatie. Het is dus belangrijk dat de informatie-uitwisseling, de synergieën en de samenwerkingsverbanden tussen de diverse strategische prioriteiten correct verlopen. 4.10.3. Aanpak van de nieuwe projecten Uit ervaring weten we dat de projecten vaak met veel inzet en goede wil worden gelanceerd, maar dat zij vaak om diverse redenen zoals een gebrek aan middelen, een wijziging van de prioriteiten, personeelsmutaties, … geen resultaten opleveren. Het werk dat in een project wordt geïnvesteerd mag niet verloren gaan. De projecten opgezet in het kader van dit programma zullen zo worden georganiseerd dat zij in stappen verlopen en resulteren in concrete tussentijdse verwezenlijkingen. Deze werkmethode zorgt voor meer voldoening en motivatie bij de projectdeelnemers. Follow-up van de innovatieactiviteiten

138

De andere innovatieactiviteiten worden opgevolgd door het “Innovatieforum”, dat representatief is voor alle algemene directies van de FOD Economie en een plaats is voor de uitwisseling van informatie over de activiteiten van de hele FOD die verband houden met innovatie. Op basis van dit forum moeten aanverwante activiteiten eventueel gecoördineerd en goede praktijken uitgewisseld worden. Het forum kan eveneens een rol spelen in het kader van de rapporteringsverplichtingen die voortvloeien uit de “Innovatie-Unie”. Besluit De Europese mededelingen over de “Innovatie-Unie” en de “Single Market Act” liggen vanaf 2011 aan de basis van de prioriteit innovatie. Er moet in de eerste plaats voor worden gezorgd dat de recurrente en essentiële taken van de FOD Economie in de lijn liggen van de door Europa aangegeven koers. De nieuwe initiatieven moeten zoveel mogelijk aansluiten bij de instrumenten overheidsopdrachten, normalisatie en intellectuele eigendom, alsook bij de 30 aanbevelingen die voortvloeiden uit het seminarie65 “van kennis naar competitiviteit” van 14 september 2010. 4.10.4. Luchtvaart Airbusprogramma’s De Directie Luchtvaart en Defensie vervolgde de deelname van de Belgische luchtvaartindustrie aan de ontwikkelingsprogramma’s Airbus A380, A350 en A400M. 65 http://economie.fgov.be/nl/fod/eutrio_be/Event_1409_1409_Seminarie_competitiviteit/


Programma A380

© Secret Side - Fotolia.com

De ontwikkelingsfase van de meeste projecten A380 (22 contracten voor 15 bedrijven) is momenteel afgelopen, en 98 % van de overeengekomen steun werd aan de ondernemingen uitbetaald. Eind 2010 zijn er 43 vliegtuigen geleverd, wat zich vertaalt in de eerste terugbetalingen van voorschotten, die de komende jaren gestadig zullen toenemen. De door Airbus in december 2010 genoteerde bestellingen omvatten 240 vliegtuigen van het type A380 en dekten daarmee 42 % van het terugbetalingsplan. De FOD kwam twee clausules bij bestaande contracten overeen. Programma A350 XWB Er werden vier contracten voor “rompenbouwers” (Tier One) gesloten voor een totaal bedrag van 80 miljoen euro. De notificatiedossiers in het kader van de Europese regelgeving werden opgemaakt en bij de Europese Unie ingediend. Er werden twee andere contracten gesloten met kmo’s (een rompenbouwer en een leverancier van uitrusting) voor een totaal financieringsbedrag van 13,5 miljoen euro. De door Airbus in december 2010 genoteerde bestellingen omvatten 583 vliegtuigen van het type A350 XWB en dekten 46 % van het terugbetalingsplan. In december 2010 vertegenwoordigden de door de FOD Economie betaalde voorschotten voor de programma’s A380, A350XWB en A400M respectievelijk 2 miljoen euro, 11,2 miljoen euro en 4,5 miljoen euro. In de loop van 2010 voerde het adviesbureau Deloitte een studie uit over de invloed van de federale steunmaatregelen op de individuele bedrijven van de Belgische burgerlijke luchtvaartindustrie. De programma’s in productiefase (A320, A330-340, A340-500/600 en Refurbishing A340-500/600) werden gevolgd op het vlak van terugbetalingen. Economische compensaties voor legerbestellingen Bij de behandeling van dossiers voor economische weerslag bij legerbestellingen gaan innovatieaspecten voor op andere criteria; de FOD Economie ziet de economi-

139

sche weerslag namelijk meer als een hefboom om het technologische peil van onze bedrijven te behouden of zelfs op te krikken dan als een stimulans voor werkgelegenheid of handelsevenwicht. Zo bevat het bestek elementen om nieuwe innoverende projecten te stimuleren. Stages voor jonggediplomeerden in buitenlandse hoogtechnologische bedrijven en speciale maatregelen om technologietransfer te “promoten” zijn daarvan concrete voorbeelden. In 2010 werden geen contracten met economische weerslag afgesloten door het Ministerie van Defensie. Bij de follow-up van de compensatiedossiers werden voorstellen enkel als economische weerslag goedgekeurd als ze conform de vastgelegde criteria waren en een aanvaardbaar technologisch peil hadden. De bestellingen die bij wijze van compensaties bij de Belgische industrie geplaatst en als dusdanig goedgekeurd en gefactureerd werden, waren goed voor een totaal bedrag van 55,9 miljoen euro in 2010.

140

De daadwerkelijke economische weerslag was echter groter dan deze bedragen, aangezien er nog een aantal projecten lopen voor vroeger geplaatste compensatiebestellingen waarvan de contractuele uitvoeringstermijn reeds verlopen is en de werkelijke goedkeuringen enkel rekening houden met het Belgische aandeel. De tendens van het gerealiseerde Belgische terugverdieneffect stijgt de laatste jaren, in de uitvoering van de programma’s van economische weerslag verbonden aan de omvangrijke voertuigprogramma’s die in de periode 2004–2006 besteld werden. De verwachting is dat dit niveau nog een paar jaar aanhoudt. Binnen het European Defence Agency (EDA) werd actief deelgenomen aan de werkgroepen over Offsets, Level Playing Field in de defensiesector en over kmo’s. Er werd actief deelgenomen aan de werkgroep, onder leiding van de Kanselarij voor de omzetting van de nieuwe Defence and Security Procurement richtlijn in de Belgische wetgeving.

4.11. Strategische prioriteit extern concurrentievermogen De dienst Handelsbeleid tracht het (extern) concurrentievermogen van de Belgische bedrijven optimaal te verdedigen en dit via 3 instrumenten: • handelsbeschermingsinstrumenten; • oorsprongsregels; • economische douaneregelingen. Hierna volgt een overzicht van specifieke acties die in dit kader passen.


4.11.1. Handelsbeschermingsinstrumenten Impact van antidumpingmaatregelen op de Belgische economie Antidumpingmaatregelen zijn een tweesnijdend zwaard: terwijl ze de producenten in de EU beschermen, worden de kosten gedragen door een diffuse groep van vaak niet gecoördineerde invoerders, verwerkers en eindconsumenten. In het antidumpingdossier over de invoer van Chinese glasvezels bv. waren er in ons land 2 glasvezelproducenten actief, maar daarnaast ook een 500-tal, meestal zeer kleine ondernemingen die Chinese glasvezels gebruiken voor het vervaardigen van glasvezelversterkte producten. De verwerkers vreesden minder concurrentieel te worden t.o.v. hun concurrenten buiten de EU die de extra invoerrechten niet moeten betalen. Het is in zo’n geval essentieel om de gevolgen van mogelijke antidumpingrechten voor de verschillende economische operatoren te kunnen inschatten en afwegen. Om een meer wetenschappelijke analyse van de antidumpingdossiers mogelijk te maken liet de dienst Handelsbeleid door het onderzoeksbureau Copenhagen Economics een studie uitvoeren over de impact van antidumpingmaatregelen op de Belgische economie. Er werden analytische modellen uitgewerkt voor de beoordeling van de twee meest controversiële aspecten van een antidumpingprocedure, nl. causaliteit tussen dumping en schade ondervonden door de communautaire producenten en het Gemeenschapsbelang, met name het geheel van producenten, invoerders, gebruikers en consumenten. Deze modellen werden toegepast op twee voor België relevante antidumpingzaken, nl. glasvezel en walsdraad. De resultaten werden in april 2010 voorgesteld en besproken tijdens een seminarie bijgewoond door Belgische economen met een bijzondere affiniteit voor de antidumpingmaterie. De gehanteerde methodologie zal aangewend worden in concrete antidumpingdossiers. De bedoeling is de communautaire producenten te beschermen op voorwaarde dat het concurrentievermogen van de Belgische economie als geheel niet aangetast wordt. Moeilijkheden die kmo’s ondervinden bij handelsbeschermende procedures Belgische kmo’s kunnen op verschillende manieren geconfronteerd worden met handelsbeschermende procedures (antidumping, antisubsidie en vrijwaring): een fietsenmaker krijgt concurrentie van laaggeprijsde, gedumpte fietsen uit bv. Vietnam, een winkelier die theelichtjes invoert uit China moet plots een extra invoerrecht betalen, een bedrijf dat papier exporteert naar Brazilië wordt beschuldigd van dumping,… Het is voor elke onderneming, maar in het bijzonder voor een kmo, of ze nu producent, invoerder of verwerker is, niet eenvoudig om deel te nemen aan handelsbeschermende onderzoeken van de EU. Ook voor een exporterende kmo die geviseerd wordt door een procedure van een derde land is het niet evident om haar belangen te verdedigen. Voornaamste redenen hiervoor zijn een gebrek aan kennis, informatie, tijd en middelen. Hierdoor verliest de Belgische economie potentieel concurrentievermogen.

141

Het vergemakkelijken van de deelname aan handelsbeschermende procedures voor kmo’s vormde het centrale thema van het Belgische voorzitterschap van de Werkgroep Handelsvraagstukken van de Raad. De Europese Commissie liet een studie uitvoeren om de moeilijkheden die Europese kmo’s ondervinden te identificeren en aanbevelingen te formuleren. Onder Belgisch voorzitterschap werden de resultaten hiervan gepresenteerd en besproken. Het debat zal verdergezet worden om te kijken wat lidstaten en Commissie concreet kunnen ondernemen ten voordele van kmo’s, wat hun positie in de globale wereldmarkt zou moeten versterken. 4.11.2. Oorsprong Wetgeving op het gebied van oorsprong In talrijke EU-dossiers die in het oorsprongscomité behandeld werden, heeft de dienst Handelsbeleid geijverd voor een vereenvoudiging van de oorsprongsregels en een verlichting van de administratieve procedures.

142

Bijvoorbeeld de modernisering van de bepalingen ter uitvoering van het communautair douanewetboek met betrekking tot het statuut van erkende exporteur en de procedures voor de afgifte van oorsprongsbewijzen. Een soortgelijk initiatief werd ondernomen voor de bepalingen met betrekking tot de bindende oorsprongsinlichtingen. Op horizontaal vlak nam de dienst in 2009 en 2010 deel aan de werkzaamheden inzake de herziening van het systeem van algemene preferenties (SAP). Het eerste deel (de eerste pijler) van deze herziening is klaar en werd ter stemming voorgelegd in het oorsprongscomité van 20 en 21 september 2010. Deze eerste pijler omvat aangepaste algemene bepalingen en nieuwe oorsprongsregels die eenvoudiger en transparanter zijn en die beantwoorden aan de behoeften van de begunstigde landen van het SAP, maar die tegelijk ook rekening houden met de belangen van de EU-industrie. De eerste pijler voorziet verder ook in de geleidelijke toepassing van zelfcertificatie (tweede pijler van de herziening). In 2011 zal de dienst Handelsbeleid de inspanningen voor zelfcertificatie ondersteunen door actief deel te nemen aan de werkgroep die belast is met de uitwerking van de databank REX, waarin de exporteurs van de begunstigde landen geregistreerd zullen worden. Deze databank wordt later waarschijnlijk uitgebreid met de EU-exporteurs. De dienst heeft daarom in 2009 en 2010 informatie uitgewisseld met het directoraatgeneraal Belastingen en Douane-unie van de Europese Commissie (DG Taxud) om de ervaring te delen die het departement verworven heeft op het gebied van databanken (Digichambers & Kruispuntbank van Ondernemingen). Tijdens een bijeenkomst van de vertegenwoordigers van onze administratie (dienst Handelsbeleid, Kruispuntbank van Ondernemingen, ICT) en van de Europese Commissie (DG Taxud, ICT) werd boven-


dien over de mogelijkheid gesproken om koppelingen te maken tussen de bestaande databanken (KBO, Digichambers, EORI en REX). Bijkomende administratieve vereenvoudigingen realiseren voor onze ondernemers is het doel. Al deze aanpassingen, vereenvoudigingen en versoepelingen vergroten het externe concurrentievermogen van België. Oorsprongscertificatie Dankzij de diverse administratieve vereenvoudigingen die de dienst voor het behandelen van de aanvragen van niet-preferentiële oorsprongscertificaten heeft uitgewerkt, konden de administratieve procedures verlicht worden en kon zowel het interne als het externe concurrentievermogen van België versterkt worden. Zo kunnen dankzij het systeem Digichambers ondernemers hun interne administratiekosten reduceren (personeelskosten, toegang tot en beheer van gegevens, verplaatsingen naar de kamer van koophandel om documenten te brengen of af te halen, enzovoort). Er is berekend dat de besparingen voor een ondernemer tussen de 10 en de 40 euro per uitgereikt certificaat bedragen (50 % van de normale kosten). In 2010 werden in België 257.099 niet-preferentiële oorsprongscertificaten uitgereikt. Voor alle ondernemingen samen komt dat neer op een potentiële jaarlijkse winst van om en nabij de 6,1 miljoen euro kostenverminderingen. De databank Digichambers is niet enkel een praktisch instrument dat de afgifte van oorsprongscertificaten optimaliseert en vereenvoudigt en de uitvoering van controles vergemakkelijkt, het is ook een hulpmiddel om statistieken te maken. Aan de hand van de gegevens van de databank van de certificaten van oorsprong is het in principe mogelijk een aantal voor het economische beleid interessante vaststellingen te doen. Zo is het mogelijk na te gaan voor welke landen de kamers van koophandel tijdens een bepaalde periode (maand of jaar) certificaten van oorsprong hebben afgeleverd, en voor welke producten. Aldus kan men nagaan voor welke bedrijfstakken certificaten van oorsprong belangrijk zijn. Deze informatie kan zeker nuttig zijn voor het beleid, bijvoorbeeld voor administratieve vereenvoudiging en het opsporen en oplossen van knelpunten in de buitenlandse handel. Ook op deze manier kan het externe concurrentievermogen van de Belgische bedrijven worden verbeterd. 4.11.3. Economische douaneregelingen In het algemeen betreft het hier: • tariefschorsingen en -contingenten (cfr. infra); • actieve en passieve veredeling (pro memorie) • behandeling onder douanetoezicht (pro memorie)

143

Tariefschorsingen en –contingenten Tariefschorsingen zijn vrijstellingen van invoerrechten voor een onbeperkte hoeveelheid. Tariefcontingenten zijn vrijstellingen van invoerrechten voor een beperkte hoeveelheid. Deze beide tarifaire regelingen zijn gebaseerd op artikel 31 van het Verdrag over de werking van de Europese Unie. Per jaar hebben bedrijven 2 maal de mogelijkheid om een aanvraag voor een schorsing of een contingent in te dienen (2 rondes). Na elke ronde, dus elke 6 maanden, wordt een verordening met de lopende en nieuwe schorsingen en contingenten gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie.

144

In het kader van de vrijstelling van de betaling van invoerrechten voor zowel landbouwals niet-landbouwproducten speelt de Algemene Directie Economisch Potentieel, dienst Handelsbeleid een zeer actieve rol. Zij helpt met name de bedrijven bij het indienen van hun aanvragen en verdedigt deze dossiers op Europees niveau. In 2009 en 2010 werden respectievelijk 192 en 255 nieuwe schorsingsaanvragen ingediend waarvan 21 en 30 Belgische. Dit resulteerde voor de Belgische bedrijven in aanzienlijke besparingen op de douanerechten: respectievelijk 5,5 miljoen en 8,5 miljoen euro. Als hier ook de lopende schorsingen worden bijgeteld schommelt de besparing op douanerechten voor Belgische bedrijven rond 100 miljoen euro per jaar. Deze besparingen zijn soms van cruciaal belang voor het behoud of de verbetering van de concurrentiepositie van onze bedrijven. Onder het Belgische voorzitterschap heeft de dienst Handelsbeleid voor de werkgroep “Tariefeconomie, sectie schorsingen” van de Europese Commissie een informele vergadering belegd in Gent in samenwerking met de firma Solutia waar de vertegenwoordigers van de verschillende lidstaten door de beleidsmensen van Solutia werden gewezen op het grote belang van de schorsingen en de bijhorende besparingen op douanerechten voor het aantrekken van investeringen en voor de externe competitiviteit van het bedrijf. 4.11.4. Internationale tentoonstellingen De belangrijkste opdracht van de Dienst Internationale Tentoonstellingen bestaat erin België, zijn gewesten en zijn ondernemingen op economisch en op sociaalcultureel vlak te promoten door de deelname aan wereldtentoonstellingen of internationale tentoonstellingen te organiseren. Via deze internationale evenementen helpt de dienst de buitenlandse investeringen, handelsbetrekkingen en culturele contacten te bevorderen.


Het is daarnaast ook de rol van de dienst om België te vertegenwoordigen bij het Bureau International des Expositions (Parijs). De dienst neemt er deel aan de besprekingen, draagt bij tot de werking en de ontwikkeling van de organisatie en promoot er eventueel Belgische initiatieven op het vlak van internationale tentoonstellingen of wereldtentoonstellingen. Expo Shanghai 2010 De stad Shanghai organiseerde in 2010 de Wereldtentoonstelling. Het thema “Better City, Better Life” legde de klemtoon op een weloverwogen stedenbouwbeleid en duurzame ontwikkeling. De wereldtentoonstelling opende op 1 mei 2010 haar deuren voor een duur van zes maanden. Er kwamen in die periode 73.084.000 bezoekers op af en er brachten 186.000 journalisten verslag over uit. Het betreft zonder enige twijfel de meest bezochte en meest gemediatiseerde tentoonstelling in de geschiedenis. Een Belgisch-Europees paviljoen

Dankzij een voorbeeldige samenwerking tussen de federale overheid, de gewesten en de vertegenwoordigers van de EU werd het Belgisch-Europese paviljoen in een recordtijd gebouwd en ingericht en was het klaar voor de officiële opening van de Expo op 1 mei 2010. De resultaten waren uitstekend: het Belgische paviljoen en zijn “Brain Cell” die het belang van de wetenschap in de intellectuele en culturele ontwikkeling van onze maatschappij weergeeft en tegelijk ook de centrale positie van België in de EU symboliseert, mochten bijna 7 miljoen bezoekers verwelkomen. Daardoor behoorde ons paviljoen tot de 10 meest bezochte paviljoenen van de meer dan 200 op deze Expo.

145

© Belgium EU Pavilion 2010

Gezien de economische opleving die China sinds enkele jaren kent, leed het geen twijfel dat de Expo 2010 van Shanghai grote internationale weerklank zou krijgen. België mocht dit evenement dan ook niet mislopen. De Europese Unie wenste voor het eerst ook deel te nemen aan een internationale tentoonstelling buiten Europa. De EU besliste daarop om haar paviljoen onder te brengen in het Belgische paviljoen, waardoor dit laatste speciaal in de kijker kwam te staan.

Positieve balans Ook de financiële balans van de Belgische deelname aan de Expo Shanghai 2010 is zeer positief. Dankzij de bijdragen van talrijke sponsors, de opbrengsten uit commerciële activiteiten en de verkoop van het paviljoen aan een Chinese privéonderneming, zal de balans ruimschoots winstgevend zijn. De financiële middelen die bij het afsluiten van de activiteiten beschikbaar zijn, zullen besteed kunnen worden aan de bevordering van het imago van België en zijn gewesten bij toekomstige tentoonstellingen (met name de internationale tentoonstelling van Yeosu, in Zuid-Korea, en de Floriade van Venlo in 2012). Kortom, Shanghai 2010 was een tentoonstelling die alle records brak voor zijn organisator, maar ook voor het Belgische paviljoen. Enkele cijfers. • In het auditorium van het Business Center werden 160 seminaries gehouden, met in totaal 16.400 deelnemers.

146

• De souvenirwinkel verkocht 441.003 artikelen, de Chocolate corner verkocht 403.989 dozen pralines, de Diamond corner verkocht 849 diamanten en 1.025 juwelen. • Het restaurant bediende 105.000 gasten, en de bezoekers namen 75 ton frieten mee, 8 ton wafels en 12.000 liter roomijs. • Als men het bedrijfsresultaat en de opbrengst uit de verkoop van het gebouw bij elkaar optelt, heeft het Belgische paviljoen een winst van om en nabij de 5,5 miljoen euro opgeleverd. Tot besluit kan men stellen dat de Expo Shanghai 2010 voor talrijke Belgische bedrijven die als sponsor of partner bij het evenement optraden, duidelijk een ideale gelegenheid was om banden met de Chinese markt in hun sector te smeden of te verstevigen.

© Vladimir Wrangel - Fotolia.com


5. Andere horizontale activiteiten van de FOD: informatie en communicatie 5.1. Het Contact Center Het Contact Center heeft tot doel aan de informatiebehoeften van consument en onderneming te voldoen door de contacten met de overheid te vergemakkelijken. Volgende thema’s komen er aan bod: • de liberalisering van de elektriciteits- en gasmarkt; • de gespreide betalingen van de stookoliefactuur; • de forfaitaire verminderingen op de energiefactuur; • het wettelijk in orde brengen van huishoudelijke elektrische installaties; • de sociale maatregelen over de energiefactuur en de automatisering van het sociale tarief; • consumentenbescherming en alternatieve geschillenregeling; • de Kruispuntbank van Ondernemingen;

147

• procedures voor starters; • ambulante handel; • de centrale examencommissie; • de innovatiepremie; • de openbare aanbestedingen; • de beroepskaart; • de betalingsachterstand tussen bedrijven; • de site van de ambachten; • het register van de vervangende ondernemers; • de veiligheid van producten; • de lokale marktplatforms; • administratieve boetes bij enquêtes;

148

• structuurenquêtes voor ondernemingen; • statistieken. In 2010 werden er 90.610 vragen gesteld over bovenstaande thema’s. Dit is een daling met zowat 35 % in vergelijking met 2009. Er kwamen 74.852 vragen binnen via telefoon, 12.319 per e-mail, 2.653 via het webformulier, beschikbaar op http://economie.fgov.be, en 786 per fax. Tabel. Top 10 van vragen aan het Contact Center in 2010 Thema

Aantal vragen

In % van het totaal aantal vragen

43.476

48,0

- algemene vragen KBO

5.359

5,9

- gegevens opzoeken KBO

3.575

4,1

- KBO-attesten

2.251

2,4

- inschrijving KBO

2.133

2,3

Statistieken

5.916

6,5

Consumentenbescherming

5.899

6,5

Energie / vrije markt

4.621

5,1

Starters

2.562

2,8

Ondernemingsloketten

2.144

2,3

Sociale maatregelen (korting op de energiefactuur Kruispuntbank van Ondernemingen

Bron: FOD Economie, Contact Center.


In 2010 behandelde het Contact Center informatieaanvragen rond volgende grote verzamelthema’s, die op zich een licht stijgend succes hebben gekend in 2010 : a. De ondernemingen (24,8 % van het totaal aantal vragen, 22.474 vragen) In die groep hadden het merendeel van de vragen betrekking op de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO), de starters en de ondernemingsloketten. b. De consumenten (6,5 % van het totaal aantal vragen gingen hierover, 5.899 vragen). Het ging voornamelijk om vragen over de wet marktpraktijken en consumentenbescherming, over de procedure om een klacht in te dienen tegen een oneerlijke handelspraktijk, over de garantieproblematiek, over reiscontracten en om vragen naar informatie van meer algemene aard. Eén groot thema, waarrond vragen werden gesteld aan het Contact Center, daalde in 2010 fors: energie (54 % van het totaal aantal vragen gingen hierover, 48.841 vragen) : De meeste vragen over energie hadden betrekking op de forfaitaire energiepremie, die sinds september 2008 door bepaalde personen kon worden bekomen op hun gas- of elektriciteitsfactuur (en voor huisbrandolie sedert 1 januari 2009). Deze verminderingen op de energiefactuur konden op veel belangstelling van de bevolking rekenen. Aangezien deze premie in 2010 niet meer verkregen kon worden, is het aantal vragen/contacten hierover in 2010 sterk gedaald ten opzichte van 2009: van 98.327 in 2009 naar 43.476 in 2010; met andere woorden: op één jaar tijd een daling van 44,24 % van het aantal vragen over deze premie. Ook het aantal vragen over de vrije energiemarkt, die in 2010 aan het Contact Center werden gesteld, daalde in 2010, ten opzichte van een jaar eerder, met 48,78 % (in absolute cijfers gaat het hierbij om 4.621 vragen in 2010 tegenover 9.487 vragen in 2009). Dit heeft vooral te maken met het bestaan van een specifieke ombudsman voor energie sinds begin 2010. Andere bevoegdheden (14,7 % van het totaal aantal gestelde vragen, 13.396 vragen). Het betreft hier in de eerste plaats vragen die door het Contact Center op basis van zijn FAQ’s niet kunnen worden beantwoord (en dus doorgestuurd worden naar de gespecialiseerde dienst), vragen om statistische gegevens, vragen over enquêtes en vragen rond productveiligheid.

149

5.2. Drukwerk De FOD Economie beschikt over zijn eigen drukkerij. Alle publicaties van onze FOD worden intern ontworpen en gedrukt. Deze drukkerij was opgesplitst onder twee directies: de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (E8) en de Stafdienst Operationele Communicatie (S4). Eind 2009 werd er een akkoord bereikt tussen het Bureau van de voorzitter en de directies E8 en S4 over de fusie van de drukkerijen. Hierbij werd besloten om te stoppen met offsetdruk en de digitale drukkerij uit te breiden. Sinds april 2010 is de digitale drukkerij operationeel op een nieuwe locatie vooraan in de WTC3-toren. De nieuwe drukkerij werkt volgens het principe “drukken op vraag” waardoor de gedrukte informatie gelijke tred houdt met de bijwerkingen van de publicaties voor het internet. Het verbetert de dienstverlening aan de doelgroepen in aanzienlijke mate. Het aantal aanvragen voor drukwerk stijgt weliswaar, maar het volume van de oplages daalt.

150

2010 werd afgesloten met 1.481 aanvragen voor de gefusioneerde drukkerij. Omgerekend naar een volledig werkjaar betekent dit om en bij de 2.000 aanvragen. In 2010 werden er 6.635.710 afdrukken op A4-formaat zwart/wit en 6.660.313 afdrukken op A4-formaat kleur geprint. Door de fusie van de drukkerijen vanaf april 2010 is een vergelijking maken tussen 2009 en 2010 niet mogelijk. De meeste brochures van de FOD Economie, worden ter beschikking gesteld in de infoshop die gevestigd is te Brussel. Vele brochures worden ook verdeeld via de beurzen waar onze FOD aanwezig is (Batibouw, Agriflanders, SIEP,…). Sommige publicaties zijn enkel elektronisch beschikbaar (via de website of op een elektronische drager zoals cd-rom of USBstick) Alle brochures zijn elektronisch beschikbaar op http://economie. fgov.be.


5.3. Website De nieuwe website van de FOD Economie werd officieel toegankelijk op 22 september 2009. De inhoud en de vorm van de website werden volledig herwerkt en het technische platform voor het onderhoud van de site werd vervangen door een Web Content Managementsysteem (WCMS / geavanceerd inhoudbeheersysteem). In 2010 lag de nadruk op de verdere verbetering en verfijning van de nieuwe site. Het permanente onderhoud van 7.660 pagina’s is niet te onderschatten. Daarom heeft de afdeling Creatie van S4 in februari 2010 de decentrale webbeheerders opgeleid zodat zij zelf zouden kunnen instaan voor de inhoudelijke bijwerking van de pagina’s die onder de bevoegdheid van hun algemene directie vallen. Dankzij het geavanceerde WCMS wordt het beheer van de inhoud gedecentraliseerd. Hierdoor kan de aangeboden informatie permanent aan de bron geactualiseerd worden. De afdeling Creatie blijft de ontwikkeling van de nieuwe website opvolgen en de goede kwaliteit van de teksten waarborgen. Daarnaast staat ze in voor de begeleiding van de decentrale webbeheerders. Figuur. Bezoek van “economie.fgov.be” in 2010 (in eenheden) 2.500.000 Bezoekers Bezochte paginas

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

0 Januari

Februari

Bron: FOD Economie.

Maart

April

Mei

Juni

Juli

Augustus September

Oktober

November December

151

In 2010 werd de nieuwe website van de FOD Economie meer dan 17 miljoen keer bezocht door 3 miljoen bezoekers, die in totaal 22,37 miljoen pagina’s raadpleegden. In januari (2,1 miljoen), maart (2,27 miljoen) en oktober (2,36 miljoen) werden de meeste pagina’s bezocht. Rekening houdend met de lengte van de maand scoort februari met gemiddeld 71.653 pageviews per dag binnen de top 3 en beter dan januari. Tijdens de vakantiemaanden werd de website het minste geraadpleegd (juli, 1,29 miljoen pageviews en augustus, 1,49 miljoen pageviews).

152

De meeste bezoekers van onze site situeren zich in België. De buitenlandse bezoekers van onze site komen vooral uit Frankrijk en Nederland (elk meer dan 100.000 bezoekers) gevolgd door de US met 47.662 bezoekers.

Vooruitgangstraat 50 1210 Brussel Ondernemingsnummer: 0314.595.348 http://economie.fgov.be

Overzicht De interne markt

Recommend Documents