Overspanningsbeveiliging in een brandmeldinstallatie Een brandmeldinstallatie heeft tot doel een brand in een vroeg stadium te ontdekken en te lokaliseren. Hierdoor kan een brand snel worden bestreden en kunnen maatregelen worden getroffen om personen en omgeving veilig te stellen. Om een gebouw in het geval van brand op een veilige manier te kunnen verlaten is het essentieel dat ontsnaproutes rookvrij zijn. De noodzakelijke rookdetectie voorkomt schade aan luchtwegen en desoriëntatie bij vluchten. Rookdetectiesystemen zijn uitgerust met handmatige en automatische detectoren om de vrijgekomen rook te lokaliseren en rookafvoersystemen aan te sturen. Naast de rookafvoer functie bieden deze mechanisch of pneumatisch aangestuurde systemen tevens ventilatiefunctie. Voor deze functie worden switch systemen gekoppeld die juist deze toepassingen aansturen. Dit gebeurt door aansturing van schakelcomponenten die zijn voorzien bij deze ventilatiesystemen. Vanuit veiligheidsaspect is het verplicht om ook deze systemen in het geval van spanninguitval door toepassing van noodstroomapparatuur in bedrijf te houden.
Bron: Siemens Building technologies
Volgens brancheorganisatie UNETO-VNI wordt het steeds belangrijker om in het kader van veiligheid en maatschappelijk ondernemen installaties veiliger te maken. Zo pleiten zij gezamenlijk met NEDEK (brancheorganisatie van Nederlandse kabelfabrikanten) voor meer brandveiligheid van risicovolle bouwwerken en specifiek van elektrotechnische installaties en kabels. Hun gezamenlijk standpunt is vastgelegd in de “Position Paper Brandveilige Bekabeling”. Uiteraard is de brandvertragende functie op kabels en kabeldraagsystemen niet voldoende om een veilige situatie te realiseren.
Pagina 1 van 6
Ook worden normen verder aangescherpt op het gebied van brandveiligheid van gebouwen: vanuit de EN 2535 wordt verplicht om kritische systeemonderdelen te voorzien van “afdoende overspanningsbeveiliging”. Uiteraard biedt de nieuwe bliksemnorm NEN-EN-IEC62305 alle informatie en is interne bliksembeveiliging als apart deel (NEN-EN-IEC62305-4) opgenomen. Zodra een bliksemafleiderinstallatie wordt ontworpen op basis van deze bliksemnorm NEN-ENIEC62305 dient een risicoanalyse gemaakt te worden. Binnen deze analyse worden alle mogelijke bekabelingen en daar waar noodzakelijk beveiligingsmaatregelen benoemd. Nu dat volgens deze risico analyse conform NEN-EN-IEC62305 overspanningsbeveiliging geen vrijblijvende keuze is, oriënteren fabrikanten zich steeds meer op toepassing van bliksem- en overspanningsbeveiliging ten behoeve van beveiligingsinstallaties. Onderstaand bieden we 2 situatievoorbeelden: gebouw met én zonder bliksemafleiderinstallatie.
Gebouw voorzien van uitwendige bliksemafleiderinstallatie Uitwendige bliksemafleiderinstallaties dienen sinds 1 februari 2009 te worden ontworpen op basis van de NEN-EN-IEC62305. Deze norm omschrijft naast gebouwbescherming ook de bescherming van elektrotechnische (en vooral) beveiligingsinstallaties. Dit resulteert direct in de toepassing van bliksemstroom- en overspanningafleiders in de laagspanning verdelers en signaalleidingen vanaf gebouwgrens (LPZ0) (fig 1) tot en met apparatuurbeveiliging (LPZ3) (fig 1).
Fig 1 EMC georiënteerd bliksembeveiliging concept
Pagina 2 van 6
Overeenkomstig de NEN-EN-IEC62305 worden lichtkoepels en rookdetectiesystemen beveiligd door plaatsing van bliksemopvang elektrodes. Bij plaatsing van de elektrodes direct naast de koepels wordt een (bliksem) veilige zone (LPZ0B) gecreëerd zodat de koepels niet direct getroffen meer kunnen worden door bliksem. Bij een eventuele inslag in de opvangelektrodes ontstaat wel een sterk magnetisch veld met als gevolg geïnduceerde spanningen. Deze inducties dienen vereffend te worden op basis van overspanningafleiders (Fig.2) Door plaatsing van dergelijke elektrodes worden bliksem(deel)stromen via de elektrodes, via afgaande geleiders naar aarde vereffend. De vereiste potentiaal vereffening met de PE installatie wordt op HAR niveau gemaakt waar een Klasse I bliksemstroomafleider wordt voorzien ter vereffening met de fasen. Vanwege het feit dat bliksem(deel)stromen (10/350 µs) via de gehele aardinginstallatie lopen dient men ook de signaalleidingen, zo dicht mogelijk aan de apparatuur/ signaalgeverzijde, te voorzien van daarvoor geschikte overspanningafleiders.
Fig2: gebouw voorzien van bliksembeveiliging. Lichtkoepel in de veilige zone LPZ0B naast een bliksem opvangelektrode.
Pagina 3 van 6
Gebouw zonder uitwendige bliksemafleiderinstallatie Doordat er geen elektrische geleidende delen op het dak en aan de buiten zijde van het pand zijn gesitueerd wordt er geen potentiaal vereffening met de PE installatie voorzien. Vanwege het ontbreken van deze LPZ0 LPZ1 koppeling is de kans op bliksem(deel)stromen op de PE installatie vrijwel uitgesloten. Er zal in deze situatie geen Klasse I bliksemstroomafleider worden geplaatst in de hoofdverdeler. Binnen deze specifieke toepassing zal wel een klasse II afleider toegepast worden ter vereffening van overspanningen die via de voedingskabel binnenkomen. Voor wat betreft signaalleidingen zoals intercom, telefonie, camera of melderlus etc. dient overspanningsbeveiliging ook op basis van het EMC georiënteerd bliksembeveiligingconcept bepaald te worden. Dit betekent dat bij de verschillende fabrikanten goed gekeken dient te worden naar de locatie vóórdat een afleider gekozen wordt.
Fig3: gebouw zonder bliksembeveiliging. Lichtkoepel in de onveilige zone LPZ0a opvangelektrode).
(zonder bliksem-
DEHN+SÖHNE biedt vanuit de Yellow ILine serie overspanningsbeveiliging ten behoeve van signaalleidingen voor toepassing vanaf LPZ0 LPZ2. Dit biedt met name voor de installateur het comfort dat hij niet hoeft te inventariseren in welke zone het installatiedeel zich bevindt, de afleider voldoet wat zone indeling betreft altijd. De eindgebruiker is zeker dat de juiste afleiders zijn geplaatst.
Pagina 4 van 6
Melderlussen en besturing zoals RS 232 en 485 worden beveiligd door toepassing van afleiders uit de BLITZDUCTOR® serie. Telefoniesignalen zoals a/b lijnen. ISDN en xDSL worden beveiligd door DEHNrapid®. Onderstaand treft u een overzicht van de verschillende mogelijkheden zoals DEHN biedt.
Beveiliging van 230 AC/ DC en 24DC De DEHNrail M wordt toegepast in elektrische installaties voor de beveiliging tegen inducties ten gevolge van schakelhandelingen en atmosferische onladingen. Uitgevoerd met varistoren en gasontladingsbuis. Product DEHNrail M 2P 255 FM DEHNrail M 2P 30 FM
Artikel : 953205 : 953206
Beveiliging van melderlussen en besturing zoals RS 232 en 485 Onderstaand genoemd systeem is op basis BLITZDUCTOR® serie. De BLITZDUCTOR® is uitgevoerd met LifeCheck.
van
de
LifeCheck® is een test en monitoringsfunctie bedoeld voor de Blitzductor XT serie. Op basis van RFID technologie wordt de in de overspanningsbeveiliging geplaatste chip uitgelezen en beoordeeld door Lifecheck. Deze chip bewaakt voortdurend de toestand van de afleider, die d.m.v. de contactloze RFIDtechniek seconden-snel kan worden afgelezen. ® LifeCheck is het meest kosten efficiënte testsysteem wat op dit moment beschikbaar is.
Product BXT BAS BXT ML4 HF 5 BXT ML2 BE S 12 BXT ML2 BD 180
toepassing universeel basisdeel RS 485/ Profibus DP RS 232 PSTN
Artikel : 920300 : 920370 : 920222 : 920247
Pagina 5 van 6
Monitoring van BLITZDUCTOR® serie Product DRC MCM XT
toepassing monitoring op basis van potentiaalvrij contact
Artikel : 910685
Beveiliging van data en ISDN Product DPA M CLE RJ45B 48
toepassing DATA/ ISDN CAT6 class E
Artikel : 929121
toepassing LSA + basisdeel Aardingsraam Insteekdeel analoge telefonie a/b Insteekdeel digitale telefonie ISDN S0
Artikel : 907401 : 907498 : 907430 : 907470
Beveiliging van telefonie Product DRL 10 B 180 FSD EF 10 DRL DRL PD 180 DRL HDS 24
Zie voor specificaties www.dehn.nl en download de productsheets en installatie instructies.
Stockholm 31 2993 LM Barendrecht (t) 0180-531120 (f) 0180-531121 Pagina 6 van 6
